COLABORADOR ESPECIAL FESTAS <strong>92</strong>EMPItf54 NAOONAI DE TRANSPORTE Vf VIATEITOS POR CARRETERANUNCA TE PARESINFORMACION Y VENTA - TELEFONOSASTORGA 9 7) 61 93 51 FOZ _ (982) 14 04 12BAÑEZA, LA (987) 64 13 38 LA CORUNA (981) 23 17 58BAR . 1 I_A._ .._. (982)-22-87 22BARCELONA(93) 245 25 28 PALENCIA (988) 74 27 55245 88 56 PONFERRADA (987) 41 06 09988) 63 41 44 RIBADEO (982) 11 00 42SALIDA DELA CORUÑA18,30(981)77 06 60 VILLAFRANCA DEL BIERZO 987) 54 03 11(982)58 17756 VILLALBA (982) 51 07 17(981) 31 13 70 VIVEIRO (982) 56 03 90Y Agencias <strong>de</strong> viajes autoriza dasEL BUSE ESPERA,LA CORUÑA-LUGO-BARCELONALA CORUÑABETANZOSVILLAFRANCA DEL VIERZOASTORGABENAVENTEC/ LERIDA 47ESTACION DEL NORTE VILANOVAESTACION RENFE SAN ANDRESLLEGADA ALA CORUÑA11,30-11,0010,4010,0008,4508,1507,1506,3005,0020,3019,5019,30SALIDA DEBARCELONA BARCELONAENLACES DESDE FERROL, VII.LA,I,I3 -A,11111A1)E0, FOZ, BURILA Y VIVEROporXESUS TORRES REGUEIROAínda a costa da posible consternación do clero local e dos betanceirospiadosos, teño que confesar que <strong>de</strong>s<strong>de</strong> os meus infantes anos <strong>de</strong> monagovolteime un pouco, ou un moito, <strong>de</strong>screído en materia relixiosa. Así e todo, datonga rastra <strong>de</strong> personaxes do santoral cristiano, a figura <strong>de</strong> San Roque, o nosopatrón, resúltame <strong>especial</strong>mente simpática por varias razóns.No variopinto mundo dos santiños haivos <strong>de</strong> todo. Des<strong>de</strong> reis e raiñasata pobres <strong>de</strong> solemnida<strong>de</strong>, pasando por místicos máis ou menos iluminados,herexes reconvertidos, cortesáns que se volveron castas, mártires do sarracenoou do circo romano, guerreiros, predicadores... e un tongo etcétera.Roque <strong>de</strong> Montpellier pertence á categoría dos santos <strong>de</strong>sposeídos,humanitarios e entregados aos <strong>de</strong>máis. Vivíu a cabalo dos séculos XIII e XIVe a súa curta vida (pois parece que morreu aos trinta e dous anos) adicouna aperegrinaxe e a aten<strong>de</strong>r aos apestados. Como é sabido, a <strong>de</strong>voción ao santoen <strong>Betanzos</strong> comenza no XVI a causa das continuas pestes que asolaban apoboación.A<strong>de</strong>máis <strong>de</strong> santo humil<strong>de</strong> e proletario seri salario, San Roque <strong>de</strong>beu serun tanto subversivo se facemos caso da copla popular:"Por dicir ¡viva San Roque!prencleron a meu irmán,agora que o celaron¡viva San Roque e o can!"A iconografia representa a San Roque coa indumentaria clásica <strong>de</strong>peregrino, ás veces xacobeo, <strong>de</strong>ixando ver a través do saio as chagas da
perna, evi<strong>de</strong>ncia da dorosa enfermida<strong>de</strong> contraída por contaxio dos apestadosaos que aten<strong>de</strong>u nunha peregrinaxe por Italia, posiblemente a Roma. Mais oque i<strong>de</strong>ntifica sen dúbida algunha a San Roque é a compaña do can cunpanciño na boca que, segundo a tradición, Ile levaba diariamente ao doente.Deste xeito aparece representado en todo o Camiño <strong>de</strong> Santiago e en<strong>Betanzos</strong>.Engado <strong>especial</strong> ten para min a pequena imaxe pétrea do santo queestivo anteriormente instalada na fachada da súa capela, máis antiga que á quese Ile ren<strong>de</strong> culto e sae na procesión anual. Aquela estaba feita, probablemente,por algún canteiro local a instancias <strong>de</strong> Roque Refoxo que "lo dio por su<strong>de</strong>bozion" no ano 1716, tal e como consta na inscripción ao pé.Coido que San Roque, orixinario <strong>de</strong> terra <strong>de</strong> bós viños, <strong>de</strong>be apreciar noque vale o <strong>de</strong>talle dos acios 011 piñucos que Ile ofrendan cada <strong>de</strong>zaseis <strong>de</strong>agosto, aínda que vaian ver<strong>de</strong>s dabondo, como primicia do humil<strong>de</strong> viñobetanceiro. E, <strong>de</strong> seguro, que agarda con impaciencia o seu día para dar unhavolta polasvellas rúas da vila. A ún gustaríalle saberque pensa da reconversiónda súa antiga morada, ou <strong>de</strong>se mamotreto <strong>de</strong> cimento, escuálido e enormecomo unha obscena erección incontrolada, que "asombra" o vello Arquivo etenta facer competencia <strong>de</strong>sleal á torre <strong>de</strong> Santo Domingo rachando as tiñasurbanas e o máis elemental bo gusto. Ou, mesmamente, a súa opinión sobreesas extrañas ofrendas que osnosos alcal<strong>de</strong>s Ile veñen facendo,e <strong>de</strong>spois aínda se atreven apublicalas, pedíndolle que remateco paro e nos procure benestar.¿Non quedamos en que esas soncousas que teñen que resolver ospolíticos ou será que teremos quevotar por San Roque?Aló pola República -a segunda,claro-, un concelleirodabondo <strong>de</strong>screído, que facía cal I-sa <strong>de</strong> ateísmo consecuente e noncomo eses que se din ateos "graciasa Dios", escribiu un artigo -coido que irónico e retranqueirorecusandoo padroado <strong>de</strong> San Roque.Baseábase a súa argumentaciónen que os tempos das pestesnegras e <strong>de</strong>máis epi<strong>de</strong>mias eandacios dos que, disque, osbetanceiros salan librados graciasá intercesión do santo, eran cousa do pasado miserento e da falla <strong>de</strong> hixienee limpeza e que cos adiantos do momento non tiñan razón <strong>de</strong> existir .Iconoclasta que era, o <strong>de</strong>vandito concelleiro remataba dicindo que se atradición aconsellaba seguir mantendo un padroeiro, mellor sería nomearcoma tal a un fabricante <strong>de</strong> lexías como aban<strong>de</strong>irado da limpeza e da hixiene.Como ve<strong>de</strong>s, unha vez máis o vello e mal entendido conflicto <strong>de</strong> tradición emo<strong>de</strong>rnida<strong>de</strong>.Así e todo, a min paréceme que por moito que os lexieiros e xabroeirosfixeran, indirectamente, polahixiene e, en consecuencia, polasaú<strong>de</strong>, moi pouco se adiantaríaneste labor se non fose polavonta<strong>de</strong> dos usuarios. A<strong>de</strong>máis,sería certamente difícil precisarque individuo do gremio, dosxabroeiros ou do máis mo<strong>de</strong>rnodos lexieiros tería feito maioresméritos en prol da hixiene dacida<strong>de</strong> e dos seus habitantes. Sese valora o carácter <strong>de</strong> precursor,os eruditos locais terían traballopara <strong>de</strong>svelar os nomes dosintroductores<strong>de</strong>sas industrias Poroutr,a banda, un padroado corporativodo gremio dos hixienistasen xeral, aparte <strong>de</strong> impersoal,tampouco é <strong>de</strong> recibo.Coido a<strong>de</strong>máis que iso <strong>de</strong><strong>de</strong>rribara un padreeiroparnoutro é unha má solución, máximecando aquel resulta máis simpáticoe ten máis antigüida<strong>de</strong> e"solera". E xa se sabe que aantigüida<strong>de</strong>, en moitos casos, éun grao. Así pois Betanoeiros, xaque andamos nos días do patrón,rematemos cun¡VIVA SAN ROQUE!...¡E O CAN!