La place Stanislas à Nancy, un nouvel art - Pierres & Marbres de ...
La place Stanislas à Nancy, un nouvel art - Pierres & Marbres de ...
La place Stanislas à Nancy, un nouvel art - Pierres & Marbres de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6.<br />
1. C.1898<br />
2. C.1970<br />
3. Juli / Juillet 2005<br />
4,5. Gerestaureer<strong>de</strong> vensters / Baies restaurées<br />
6. Westgevel voor restauratie<br />
Face ouest avant restauration<br />
7,8. Herinrichting omgeving / Abords aménagés<br />
Een eerste ge<strong>de</strong>eltelijke restauratie van het metselwerk gebeur<strong>de</strong> al<br />
tussen 1976 en 1978, maar het zou duren tot <strong>de</strong> overname door <strong>de</strong><br />
Koning Bou<strong>de</strong>wijnstichting eer <strong>de</strong> werken tot een goed ein<strong>de</strong> wer<strong>de</strong>n<br />
gebracht, zowel wat betreft het metselwerk, het gebinte als het dak,<br />
en dat het resultaat werd bekomen zoals we het vandaag kennen. Het<br />
binnenmetselwerk van <strong>de</strong> haar<strong>de</strong>n en nissen werd gerestaureerd, terwijl<br />
het an<strong>de</strong>re binnenmetselwerk, na een reinigingsbeurt, werd opgevoegd<br />
en be<strong>de</strong>kt met een grijze kalk. De leien waren nog in goe<strong>de</strong> staat en<br />
kon<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n hergebruikt.<br />
De woning<br />
Oorspronkelijk, in <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> eeuw, zag <strong>de</strong> woning er wanor<strong>de</strong>lijk uit, zowel<br />
wat betreft volumes, gebruikte materialen als uitvoering. In<strong>de</strong>rdaad,<br />
het gebouw is niet helemaal symmetrisch, er steekt een p<strong>un</strong>tgevel uit<br />
in <strong>de</strong> slotgracht en het is <strong>de</strong> enige toegang tot <strong>de</strong> ponton van <strong>de</strong> toren.<br />
Loodrecht erop staat een an<strong>de</strong>re vleugel die in het mid<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re<br />
p<strong>un</strong>tgevel aansluit. Ten noor<strong>de</strong>n van <strong>de</strong>ze twee bevindt er zich dan<br />
een rond torentje. Van dit geheel blijft enkel het hoofdge<strong>de</strong>elte en het<br />
torentje over, in Maaskalksteen en in baksteen.<br />
De materialen van het hoofdge<strong>de</strong>elte zijn op een bijzon<strong>de</strong>re manier<br />
samengesteld: <strong>de</strong> stenen gevelbekleding bestaat uit lagen die in <strong>de</strong><br />
hoogte verschillen en met veranker<strong>de</strong> hoeken. Deze gevelbekleding<br />
be<strong>de</strong>kt overal een metselwerk van breuksteen, behalve in het bovenste<br />
ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong> eerste etage aan <strong>de</strong> westkant, waar hij een metselwerk<br />
van baksteen be<strong>de</strong>kt. Het wanor<strong>de</strong>lijk karakter wordt nog benadrukt<br />
door <strong>de</strong> afwerking van <strong>de</strong> steen in <strong>de</strong> omlijsting, die an<strong>de</strong>rs gebeur<strong>de</strong><br />
dan die van <strong>de</strong> gevel: <strong>de</strong> steen in <strong>de</strong> omlijsting is met een fijne beitel<br />
bewerkt, en die van <strong>de</strong> gevel werd gegroefd met een p<strong>un</strong>tbeitel. Het<br />
hoofdge<strong>de</strong>elte telt twee vertrekken per verdieping, geschei<strong>de</strong>n door <strong>de</strong><br />
muur wa<strong>art</strong>egen <strong>de</strong> gotische schouwen zijn geplaatst. Deze prachtige<br />
schouwen hebben een gebroken ontladingsboog met tabletten en<br />
ste<strong>un</strong>muren in kalksteen. De voetring van die ste<strong>un</strong>muren zijn afgevlakt<br />
en ze zijn versierd met weegbreebla<strong>de</strong>ren in <strong>de</strong> vorm van een kapiteel.<br />
Het torentje bestaat uit baksteen en wordt opgevrolijkt met enkele<br />
architectonische elementen in gebeitel<strong>de</strong> steen.<br />
De reddingswerken en <strong>de</strong> restauratie begonnen met evaluaties van<br />
<strong>de</strong> slotgracht, het elektriciteitsnet en <strong>de</strong> verblijven, tussen 1996 en<br />
1998. Deze voor <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> restauratie kostbare analyses lever<strong>de</strong>n<br />
jammer genoeg weinig ont<strong>de</strong>kkingen op wat betreft het archeologisch<br />
waar<strong>de</strong>vol stenen meubilair. Men heeft echter wel een chronologie<br />
k<strong>un</strong>nen opstellen waarbij tussen <strong>de</strong> 13 <strong>de</strong> en <strong>de</strong> 20 ste eeuw niet min<strong>de</strong>r<br />
dan zeven fases wer<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> inrichting en <strong>de</strong><br />
verbouwingen van <strong>de</strong> site. Natuurlijk was het hoofddoel van <strong>de</strong><br />
restauratie: <strong>de</strong> gebouwen in <strong>de</strong> meest oorspronkelijke staat herstellen.<br />
Par contre, le gauche est perdu et <strong>de</strong>vait, suivant la tradition, être<br />
masculin. Le contrecoeur était, lui, tout en moellons.<br />
Une première restauration p<strong>art</strong>ielle <strong>de</strong> la maçonnerie a été réalisée<br />
en 1976-78, mais il faudra attendre le rachat par la Fondation Roi<br />
Baudouin pour que les travaux soient menés à leur terme, aussi bien<br />
pour la maçonnerie, la charpente et la toiture, pour atteindre le superbe<br />
résultat que nous connaissons aujourd’hui. Les éléments <strong>de</strong> maçonneries<br />
intérieures comme les cheminées et les niches ont été restaurés, tandis<br />
que le reste <strong>de</strong>s maçonneries intérieures ont été recouvertes d’<strong>un</strong><br />
badigeon gris après ragréage et rejointoiement. Quant aux ardoises,<br />
leur bonne conservation a permis leur réemploi.<br />
Le logis<br />
Au 16 e siècle, le logis présentait <strong>un</strong> aspect assez disparate dans ses<br />
volumes, ses matériaux et sa mise en œuvre. En effet, le bâtiment, pas<br />
tout à fait symétrique, avance <strong>un</strong> mur-pignon dans la douve et comporte<br />
le seul accès au ponton <strong>de</strong> la tour. Il comprend également <strong>un</strong>e aile<br />
perpendiculaire accrochée au centre <strong>de</strong> l’autre mur-pignon. Une tourelle<br />
ron<strong>de</strong> occupe l’angle nord <strong>de</strong> ces <strong>de</strong>ux corps. De cet ensemble ne nous<br />
sont parvenus que le corps principal et la tourelle, en calcaire <strong>de</strong> Meuse<br />
et en briques.<br />
Le corps principal présente <strong>un</strong> agencement p<strong>art</strong>iculier <strong>de</strong> ses matériaux :<br />
le parement est en pierres <strong>de</strong> taille à assises <strong>de</strong> hauteurs variables et aux<br />
angles chaînés. Ce parement recouvre <strong>un</strong>e maçonnerie <strong>de</strong> moellons,<br />
p<strong>art</strong>out sauf à la p<strong>art</strong>ie supérieure du premier étage à l’ouest, où il<br />
recouvre <strong>un</strong>e maçonnerie <strong>de</strong> briques. Le côté disparate est encore<br />
souligné par les finitions <strong>de</strong>s pierres d’encadrement qui sont différentes<br />
<strong>de</strong> celles du parement : les premières sont dressées au ciseau fin et le<br />
secon<strong>de</strong>s sont striées à la pointe, dans leur palette ciselée. Le corps<br />
principal comporte <strong>de</strong>ux pièces par niveau, séparées par <strong>un</strong> mur continu<br />
logeant les cheminées gothiques. Ces très belles cheminées présentent<br />
<strong>un</strong> arc <strong>de</strong> déchargement brisé, <strong>de</strong>s tablettes et <strong>de</strong>s piédroits en pierre<br />
calcaire. Ces <strong>de</strong>rniers ont <strong>un</strong>e base à tore aplati et <strong>de</strong> feuilles <strong>de</strong> plantain<br />
en guise <strong>de</strong> chapiteau.<br />
<strong>La</strong> tourelle est constituée <strong>de</strong> briques agrémentées <strong>de</strong> quelques éléments<br />
architectoniques en pierre ciselée.<br />
Le sauvetage et la restauration débutèrent par <strong>de</strong>s sondages d’évaluation<br />
<strong>de</strong> la douve et du secteur est du logis, effectués en 1996 et 1998.<br />
Ces analyses très précieuses dans le cadre <strong>de</strong> la future restauration furent<br />
hélas pauvres en découvertes <strong>de</strong> mobilier archéologique en stratigraphie.<br />
Cependant, <strong>un</strong>e chronologie a pu être dégagée et pas moins <strong>de</strong><br />
sept phases d’aménagement et <strong>de</strong> transformation du site ont été<br />
répertoriées, entre le 13 e et le 20 e siècle. Le but <strong>de</strong> la restauration était<br />
bien sûr <strong>de</strong> remettre les bâtiments dans le état le plus ancien possible.<br />
30 PIERRE & MARBRE - STEEN & MARMER - 04/2005