27.02.2013 Views

Wei yumi wok - Rio Tinto

Wei yumi wok - Rio Tinto

Wei yumi wok - Rio Tinto

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Disemba 2009<br />

www.riotinto.com<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Ol pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis long olgeta hap


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i go-pas kampani bilong <strong>wok</strong> bilong painim, kamautim, klinim na stretim ol<br />

samting aninit long graun. Grup i bungim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> plc, pablik kampani i stap long lista<br />

bilong stok eksens long London na New York, na <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Limited, em i stap long lista<br />

bilong Australian Sekiuriti Eksens. Mipela i tingting stet long mekim ol <strong>wok</strong> olsem wanpela<br />

oganaisesen i ran gut na ol lo na pasin bilong mekim olgeta <strong>wok</strong> i ken kamapim nambawan<br />

gutpela samting.<br />

Astingting bilong dispela Grup em i bilong givim bek bikpela winmani long ol seaholda long<br />

rot bilong painim, kamautim na stretim ol samting bilong graun. <strong>Wei</strong> bilong mipela i olsem<br />

mipela i no kirapim tasol ol <strong>wok</strong> taim mipela i painim ol samting bilong graun, nogat. Taim<br />

mipela i luksave olsem wanpela <strong>wok</strong> bisnis bai kamap bikpela na i stap longtaim, na inap<br />

daunim kost bilong winim ol narapela bisnis lain, long dispela taim tasol, mipela givim ol<br />

mani, save na taim long dispela bisnis.<br />

Mipela i save kisim aluminium, kopa, daiamon, ston kol, uranium, gol, ol indastrial mineral<br />

(boret, taitanium daioksaid, sol, telk), na ain. Ol <strong>wok</strong> bilong mipela i stap long olgeta hap<br />

bilong graun, tasol ol namba wan bikpela <strong>wok</strong> i kamap long Ostrelia na Not Amerika,<br />

na ol bikpela <strong>wok</strong> i kamap long Saut Amerika, Esia, Yurop na ol kantri bilong Afrika long<br />

hap saut, tu.<br />

Wanem wanem hap <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i <strong>wok</strong> i stap, helt na seifti bilong ol <strong>wok</strong>man, husat i helpim<br />

ol <strong>wok</strong> i go het yet na mekim <strong>wok</strong> bisnis wantaim stretpela pasin, i namba wan bikpela<br />

samting. Mipela i save <strong>wok</strong> gut wantaim ol kantri na komiuniti we ol <strong>wok</strong> i stap long en,<br />

rispektim ol lo na kastam bilong ol na soim na givim ol gutpela samting na ol sans long ol.<br />

Yes, ol wan<strong>wok</strong><br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i gat gutnem olsem <strong>yumi</strong> mekim stret ol <strong>wok</strong>. Dispela em i bikpela samting long<br />

<strong>wok</strong> bisnis i kamap gut na kamapim klia olsem <strong>yumi</strong> inap givim bek gutpela samting long ol<br />

seaholda.<br />

4-pela bikpela pasin i mekim na <strong>yumi</strong> gat gutnem, na ol i makim stret <strong>yumi</strong> wanem kain<br />

lain, na <strong>yumi</strong> bai wanem kain lain bihain. 4-pela pasin i olsem: Pasin bilong kamapim<br />

ol <strong>wok</strong> long ples klia, Pasin rispek, Pasin bilong <strong>wok</strong> bung wantaim na Stretpela pasin.<br />

Ol stiatingting na ol lo bilong ol pasin, em <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i makim, bai stori long ol dispela<br />

4-pela pasin. Ol i makim wei bilong <strong>yumi</strong> long stretim ol hevi bilong mani, komiuniti na<br />

envairomen taim <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>, na i bikpela samting long truim strongpela tingting bilong<br />

<strong>yumi</strong> long <strong>wok</strong> i go het yet.<br />

Ol pasin i makim stet <strong>yumi</strong> wanem kain, winim ol toktok. Sapos ol pasin bilong <strong>yumi</strong> wan<br />

wan i gutpela, ol <strong>wok</strong> bai kamap gut na olgeta narapela bai kisim gutpela tingting long <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong>. <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i makim ol samting i stap long bel bilong <strong>yumi</strong>. Ol pasin bilong <strong>yumi</strong> bai<br />

kamapim ol gutpela <strong>wok</strong> em <strong>yumi</strong> olgeta i ken amamas long en – na olgeta bai luksave long en.<br />

Taim <strong>yumi</strong> bihainim ol pasin mipela i makim, <strong>yumi</strong> ken pas gut moa wantaim ol komiuniti<br />

na mekim ol gutpela samting moa long ol, na dispela bai helpim ol <strong>wok</strong> bisnis bai kamap gut<br />

na i ken stap longtaim.<br />

Plis lusim haptaim bilong ritim na kliagut long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> na mekim <strong>wok</strong> long en long taim<br />

yu <strong>wok</strong>.<br />

Jan du Plessis<br />

Siaman<br />

Disemba 2009<br />

Tom Albanese<br />

Sif eksekiutiv<br />

01_02


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Ol Tok i stap insait<br />

Long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> 5<br />

Wok bilong kampani na <strong>wok</strong> i go het yet 5<br />

Hau yusim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> 6<br />

Bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> 7<br />

Husat i mas bihainim? 7<br />

Ol <strong>wok</strong> bilong <strong>yumi</strong> 7<br />

Mekim na bihainim 8<br />

Givim ol askim na ripotim ol man i brukim ol lo 9<br />

Speak-OUT 10<br />

Ples <strong>wok</strong> 11<br />

Seifti 11<br />

Helt 11<br />

Lukautim ol <strong>wok</strong>man 12<br />

Spak long drak na alkohol 13<br />

Sekiuriti na stretim bek bisnis 13<br />

Human raits, ol komiuniti na envairomen 14<br />

Human raits 14<br />

Ol komiuniti na ol asples 14<br />

Mekim <strong>wok</strong> long graun 15<br />

Envairomen 16<br />

Stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis 18<br />

Hevi bilong interes 18<br />

Pasin resis/Pasin bilong pasim resis long <strong>wok</strong> bisnis 19<br />

Grismani na korapsen 19<br />

Ol presen na amamas 20<br />

Wok bisnis wantaim pasin fea 21<br />

Wok bisnis long narapela narapela kantri 21<br />

Infomesen bilong kampani 22<br />

Lukautim ol samting bilong <strong>wok</strong> bilong Grup na infomesen 23<br />

Wok was insait long kampani na ol rekod bilong Grup 23<br />

Ol <strong>wok</strong>man i yusim Grup propeti 23<br />

Ol <strong>wok</strong>man i yusim ol samting bilong ilektronik 24<br />

Infomesen hait 25<br />

Intelektual propeti 25<br />

Data bilong ol man 26<br />

Wok wantaim gavman, niuslain na ol investa 27<br />

Wok wantaim gavman 27<br />

Insait long <strong>wok</strong> politik 27<br />

Toktok wantaim niuslain na ol investa 28<br />

Mekim ol <strong>wok</strong> long ples klia 28<br />

Apendiks<br />

Intenesonel konvensen na volantari komitmen<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i sapotim 29<br />

03_04


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Wok bilong kampani na <strong>wok</strong> i go het yet<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i stori long ol pasin bilong<br />

<strong>wok</strong> bisnis long olgeta hap. Em i stori long<br />

ol stiatingting na ol lo bilong ol pasin i<br />

helpim <strong>yumi</strong> long tingim gen ol <strong>wok</strong> bilong<br />

kampani.<br />

Winim 10-pela yia i go pinis, mipela i bin<br />

<strong>wok</strong>im <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> namba wan taim long yia<br />

1997. Tingting na ol lo bilong ol <strong>wok</strong> bilong<br />

kampani i senis na <strong>wok</strong> bisnis bilong mipela<br />

i kamap bikpela moa. Olsem na, mipela i<br />

kamapim nupela <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> long yia 2003.<br />

Dispela namba tri <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i stori<br />

long strongpela tingting bilong mipela long<br />

mekim <strong>wok</strong> bisnis wantaim stretpela pasin.<br />

Dispela i makim mipela i mas strong long ol<br />

strongpela lo long pasin bilong kampani long<br />

bosim ol <strong>wok</strong> na mekim ol <strong>wok</strong> i go het yet.<br />

Dispela tingting long <strong>wok</strong> i go het yet – long<br />

sait bilong ekonomi, ol gutpela samting bilong<br />

ol komiuniti, <strong>wok</strong> bilong lukautim envairomen<br />

na strongpela sistem bilong bosim ol <strong>wok</strong> na<br />

mekim stretpela pasin – stiaim ol <strong>wok</strong> bisnis<br />

na i stap olsem bikpela as-tok bilong dispela<br />

buklet. Bilong inapim tingting long <strong>wok</strong> i go<br />

het yet, <strong>yumi</strong> mas tingim gut dispela tingting<br />

i olsem bikpela samting tru long <strong>wok</strong>im ol<br />

bisnis plen na disisen.<br />

I no olsem <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> tasol bai helpim<br />

<strong>yumi</strong>, nogat. Ol lo bilong ol pasin, em dispela<br />

buklet i stori long en, i kam long 4-pela bikpela<br />

pasin bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> olsem: Pasin bilong<br />

kamapim ol <strong>wok</strong> long ples klia, Pasin rispek,<br />

Pasin bilong <strong>wok</strong> wantaim na Stretpela pasin.<br />

Na tu, buklet i gat ol bikpela poin bilong<br />

volantari komitmen em mipela i wanbel<br />

long en.<br />

Planti tok i stap insait long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

i kam long, na kisim helpim long, stia<strong>wok</strong><br />

bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long <strong>wok</strong>im ol polisi na<br />

lo. Tasol, <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i no inap stori long<br />

olgeta polisi na lo bilong Grup. Na tu, em<br />

i no stori long ol polisi na lo bilong sampela<br />

prodak grup na lain bisnis em ol i gat<br />

sampela lo moa long ol pasin <strong>yumi</strong> mas<br />

mekim. Olsem na, <strong>yumi</strong> mas tingim, <strong>yumi</strong><br />

gat <strong>wok</strong> long save gut long, i no <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong><br />

<strong>wok</strong> tasol, long olgeta polisi na lo bilong <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong>, tu, taim <strong>yumi</strong> mekim sampela <strong>wok</strong>.<br />

Yu ken lukim olgeta polisi na lo<br />

bilong Grup long intranet o askim Human<br />

Resources long hap bilong <strong>wok</strong> long givim<br />

yu pepa kopi. Ol man husat i ken lukim<br />

dispela buklet long kompiuta i ken lukim<br />

nem bilong ol referens na web link em<br />

i stori tu long ol narapela polisi na ol lo.<br />

Planti stori i stap long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

i helpim narapela narapela. Mipela i bin<br />

traim i no ken ripitim wankain stori – mekim<br />

trening na ol askim na bekim na yusim<br />

referens long stori gut long ol tingting<br />

i stap long wan wan stori.<br />

Lain hetman bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i bin toktok<br />

gut wantaim ol lain insait na autsait long<br />

kampani na stretim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>. <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

bai <strong>wok</strong> yet long stretim ol hevi taim ol i<br />

kamap na bai <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i ken helpim<br />

yet <strong>yumi</strong> long taim bihain.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Polisi bilong <strong>wok</strong> i go het yet<br />

Ol pasin <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

i makim<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Ol polisi bilong Grup<br />

Ol lo bilong Group<br />

Ol stiatok bilong bihainim<br />

ol lo bilong Grup<br />

Ol lo bilong ol ples na<br />

volantari komitmen<br />

I no olsem <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> tasol i helpim <strong>yumi</strong><br />

Hau yusim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

05_06<br />

• Kisim save olsem <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i no<br />

bilong helpim ol <strong>wok</strong>man bilong<br />

Grup tasol, helpim ol narapela lain,<br />

tu (lukim hap “Husat i mas bihainim”);<br />

• Kliagut long ol <strong>wok</strong> bilong yu i stap<br />

long lista bilong hap “Ol <strong>wok</strong> bilong<br />

<strong>yumi</strong>”;<br />

• Save gut long narapela narapela stori<br />

i stap long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> na long hau<br />

ol i ken helpim <strong>wok</strong> bilong yu; na<br />

• Tingim hap “Givim ol askim na ripotim<br />

ol man i brukim ol lo” na bai yu ken<br />

redi sapos yu gat askim o yu laik<br />

ripotim sampela i brukim ol lo bilong<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>.


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Husat i mas bihainim?<br />

Ol dairekta, ofisa na <strong>wok</strong>man bilong <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong>, and ol kampani i bilong o aninit long<br />

en i mas bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>.<br />

Long ol stretpela kontrak na stiatok<br />

bilong baim ol samting, mipela i laik olgeta<br />

konsaltan, egen, kontrakta na saplaia bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i mas bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> taim<br />

ol i <strong>wok</strong> wantaim o helpim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Yumi<br />

soim ol tok bilong <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> long <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong> websait www.riotinto.com o givim<br />

kopi bilong dispela buklet taim ol i no inap<br />

yusim intenet na helpim ol long tingim<br />

ol tok insait long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i bilip olsem ol stiatok insait<br />

long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> inap helpim olgeta man<br />

long olgeta taim. Olsem na taim <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

wantaim ol narapela kampani o insait<br />

long <strong>wok</strong> bilong ol, <strong>yumi</strong> bai mekim olgeta<br />

samting na bai olgeta i ken tingim ol lo bilong<br />

pasin em <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i stori long en.<br />

Taim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i kolim “kampani”,<br />

“Grup”, “<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>”, o “<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Grup”, em<br />

i makim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> plc na <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Limited<br />

na ol kampani o ol narapela lain i stap aninit<br />

long <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> plc na/o <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Limited.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Leading at <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> (leadership competencies)<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Ol <strong>wok</strong> bilong <strong>yumi</strong><br />

Yumi wan wan i mas <strong>wok</strong> wantaim stretpela<br />

pasin taim <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> aninit long nem bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Long olgeta kantri we <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> long en,<br />

olgeta bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i mas bihainim ol<br />

lo bilong gavman <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> na ol polisi<br />

na lo bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. I no orait long yu no<br />

bihainim na tok “mi no bin save long dispela<br />

lo”. Olsem na <strong>yumi</strong> olgeta i mas save gut long<br />

ol lo i stet long <strong>wok</strong> bilong <strong>yumi</strong>.<br />

Yumi mas askim <strong>yumi</strong> yet taim <strong>yumi</strong> mas<br />

<strong>wok</strong>im disisen bilong bisnis olsem:<br />

• Em i stret long ol lo bilong gavman?<br />

• Ol pasin bilong mi i stret wantaim<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> na ol polisi na lo bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>?<br />

• Bai samting nogut inap kamap long<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>?<br />

• Famili, ol pren na neiba bilong mi bai<br />

kisim wanem tingting long ol pasin<br />

mi mekim?<br />

• Mi laik haitim dispela?<br />

• Mi laik dispela pasin bilong mi bai i<br />

stap long fron pes bilong niuspepa?<br />

Sapos yu no pilim gut long ol bekim, no ken<br />

mekim. Sapos yu no klia, yu mas lukim hap<br />

bilong <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i stet long pasin yu laik<br />

mekim, toktok wantaim maneja bilong yu,<br />

o sapos yu laik, toktok long ol narapela lain<br />

em dispela buklet i stori long en.<br />

Sapos yu gat tupela tingting, bai yu<br />

bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> o ol lo bilong hap<br />

yu <strong>wok</strong>, i gutpela long bihainim wanpela<br />

strongpela lo i winim narapela o toktok<br />

wantaim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Compliance bilong<br />

kisim tingting.<br />

Sapos yu save long sampela i brukim ol<br />

lo bilong gavman, <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>, o ol polisi<br />

na lo bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>, yu mas (i stap aninit<br />

long ol lo bilong hap yu <strong>wok</strong>) ripotim dispela<br />

samting long yusim sistem bilong ripot, em<br />

hap “Givim ol askim na ripotim ol man i<br />

brukim ol lo” i stori long en.<br />

Ol man i brukim ol lo bilong gavman, <strong>Wei</strong><br />

<strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> o ol polisi na ol lo bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

inap kisim panismen, em inap makim pinisim<br />

ol long <strong>wok</strong> sampela taim. Na tu, Mipela inap<br />

pinisim o i no riniuim kontrak wantaim ol<br />

konsaltan, egen, kontrakta o saplaia husat<br />

i feil long rispektim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>.<br />

Ol maneja i gat bikpela <strong>wok</strong> long makim<br />

gutpela piksa long mekim stretpela pasin.<br />

Ol i mas traim bes long helpim ol <strong>wok</strong>man<br />

na kontrakta aninit long was bilong ol long<br />

tingim na bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Leading at <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> (leadership competencies)<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

07_08<br />

Mekim na bihainim<br />

Mipela i gat ol planti lo na sistem bilong<br />

lukautim ol <strong>wok</strong> bilong strong long helpim<br />

ol man long mekim na bihainim ol samting<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> i makim.<br />

Gutpela lo bilong pasin, olsem <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong><br />

<strong>wok</strong> i stori long en, i no pepa nating o buklet<br />

yu lukim tasol long kompiuta, nogat. Taim<br />

olgeta <strong>wok</strong>man i kisim save na bihainim,<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> bai i stap strong na i stap laip<br />

long ol pasin ol i mekim.<br />

Bikpela program bilong helpim ol man<br />

long bihainim ol lo em i olsem <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

Compliance standard. Em i givim stiatingting<br />

bilong bihainim ol lo bilong gavman,<br />

<strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>, ol polisi, ol lo na volantari<br />

komitmen bilong mipela. Stiatingting<br />

bilong bihainim i makim:<br />

• Strongpela tingting bilong kampani long<br />

<strong>wok</strong> na kamapim ol <strong>wok</strong> long ples klia;<br />

• Luksave olsem yu gat <strong>wok</strong> long bihainim<br />

ol lo na ol hevi inap kamap;<br />

• Stretim ol dispela hevi;<br />

• Mekim ol samting bilong pasim ol hevi<br />

(olsem trening na makim stretpela wei<br />

bilong <strong>wok</strong>);<br />

• Wok painimaut na pasin bilong sekim<br />

ol samting gen;<br />

• Wok lukluk na reviuim ol <strong>wok</strong>; na<br />

• Ripotim na rekodim ol samting.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Compliance standard<br />

Risk policy and standard<br />

HSEQ management system standard<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Bihainim <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Givim ol askim na ripotim ol man<br />

i brukim ol lo<br />

I gat sampela wei ol <strong>wok</strong>man i ken mekim<br />

taim ol i gat ol askim o i laik ripotim ol man<br />

i brukim ol lo bilong gavman, <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

o ol narapela polisi na lo.<br />

Yu ken mekim olsem:<br />

• Toktok long maneja o supavaisa bilong<br />

yu – planti taim ol i bes man long taim<br />

yu laik givim namba wan toksave;<br />

• Yusim ol kain wei olsem Fair Treatment<br />

Systems o Formal Grievance processes;<br />

• Toktok long Human Resources long hap<br />

yu <strong>wok</strong> long en;<br />

• Sampela taim em i gutpela long toktok<br />

long<br />

– Loya bilong kampani;<br />

– Lain bilong Corporate Assurance;<br />

– <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Compliance; o<br />

• Yusim sistem Speak-OUT<br />

(lukim sampela stori moa long hapsait<br />

pes).<br />

Ol bai sekim gut olgeta infomesen i kam<br />

long ol rot mipela stori antap. Mipela i no gat<br />

tingting liklik long mekim samting nogut<br />

long ol man i putim ripot bilong brukim ol<br />

lo bilong gavman o polisi bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Na tu, mipela i bin <strong>wok</strong>im pepa bilong Askim<br />

na Bekim bilong givim ol stori nating bilong<br />

ol hevi, em inap kamap long laip, i stret long<br />

ol samting i stap long <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> na ol<br />

bekim long hau <strong>yumi</strong> ken stretim ol.<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Ol man husat i ken lukim dispela buklet<br />

long kompiuta i ken painim ol link i go long<br />

ol askim na bekim long ol narapela hevi na<br />

polisi em ol dispela buklet i stori long en.<br />

Speak-OUT<br />

Ol <strong>wok</strong>man bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i ken yusim<br />

Speak-OUT, fri telefon long toksave i go<br />

long sinia manejimen long bikpela hevi<br />

na ol pasin i no stret. Maski em long<br />

pasin giaman nogut; pasin bilong heitim<br />

sampela lain; pasin bilong mekim nogut<br />

long ol narapela; pasin bilong bagarapim<br />

ol man, pasin bilong brukim ol lo bilong<br />

gavman, polisi o lo bilong kampani; o<br />

hevi bilong envairomen. Ol <strong>wok</strong>man i<br />

ken toktok long ol dispela samting long<br />

narapela.<br />

Yu ken yusim Speak-OUT long 24 aua long<br />

de,<br />

365 de long yia, na i gat sapot bilong kain<br />

kain tokples. Ol man i kisim pinis trening<br />

bai kisim fon. I no olsem ol man i yusim<br />

dispela sevis i mas givim nem bilong ol yet,<br />

nogat. Man i kisim fon bai givim dispela<br />

ripot i go long sinia manejimen, na ol bai<br />

mekim <strong>wok</strong> painimaut na stretim hevi.<br />

Wan wan mun, bikpela poin bilong ol<br />

dispela ripot bai i go long sif eksekiutiv<br />

na global head of Compliance.<br />

Mipela i no orait liklik long pasin bilong<br />

bekim pe nogut long ol <strong>wok</strong>man husat i<br />

yusim Speak-OUT wantaim gutpela tingting.<br />

Long sampela kantri, i no fri olgeta long<br />

yusim hotlain bilong kampani na, long kain<br />

ol kantri olsem, bai i gat sampela lo long<br />

yusim Speak-OUT.<br />

Yu ken kisim infomesen long Speak-OUT,<br />

telefon namba bilong en long hap yu <strong>wok</strong>,<br />

tu, long wan wan hap bilong operesen.<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

09_10


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Ples <strong>wok</strong><br />

Seifti<br />

Mipela i <strong>wok</strong> strong na bai aksiden na<br />

bagarap i no ken kamap long ples <strong>wok</strong>.<br />

Mak mipela i laik winim, em no gat<br />

bagarap.<br />

Ol pasin bilong wan wan i helpim <strong>wok</strong><br />

ples i ken kamap hap i no gat aksiden na<br />

bagarap; Yumi mas <strong>wok</strong> yet long bihainim<br />

ol lo, sistem na stretpela wei bilong <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong> long seifti maski <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> long<br />

wanem wanem hap.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i <strong>wok</strong> long kamapim hap we<br />

pasin bilong tingim seifti i stap strong long<br />

en, em hap we ol man i lukim lida i gat<br />

strongpela tingting long seifti, ol <strong>wok</strong>man<br />

na kontrakta i strong long lukautim seifti,<br />

pasin bilong lainim na lukautim gut ples<br />

<strong>wok</strong> i seif. Stia<strong>wok</strong> bilong stretim hevi bilong<br />

Helt, Seifti na Envairomen (HSE) i mekim na<br />

<strong>yumi</strong> mas putim olgeta tingting long luksave<br />

long ol samting inap kamapim hevi, skelim<br />

na stretim ol pasin inap kamapim hevi, na<br />

luksave tu long kain hevi olsem i save kamap<br />

wan wan taim tasol, tasol taim em i kamap,<br />

em bai kamapim bikpela bagarap.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Safety policy<br />

HSEQ management system standard<br />

All corporate safety standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Helt<br />

Mipela i <strong>wok</strong> strong long lukautim helt<br />

na pasin bilong i stap gut.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i luksave olsem ol <strong>wok</strong>man, husat<br />

i gat gutpela helt na mekim gutpela <strong>wok</strong>,<br />

i bikpela samting tru long kampani i ken<br />

ran gut. Na mipela i <strong>wok</strong> strong long pasim<br />

ol man long kisim sik em <strong>wok</strong> i as bilong en.<br />

Mipela i laik winim mak bilong daunim tru<br />

namba bilong ol man i kisim sik long wan<br />

wan yia long rot bilong luksave, skelim hau<br />

ol sik i raun long ples <strong>wok</strong> na pasim ol na<br />

long rot bilong mekim program bilong helt<br />

na pasin bilong i stap gut.<br />

Mipela i gat ol bikpela lo i stret long ol<br />

bikpela hevi bilong helt, we mipela i helpim<br />

ol man long bihainim long ediukesen,<br />

trening, sistem na stretpela wei bilong <strong>wok</strong>.<br />

Mipela i lain long wei bilong pasim na<br />

daunim ol samting inap kamapim HIV/AIDS<br />

na tu <strong>wok</strong> long kamapim komiuniti helt<br />

program long hap <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> long en.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Health policy<br />

Sustainable development policy<br />

HSEQ management system standard<br />

All corporate health standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Lukautim ol <strong>wok</strong>man<br />

Mipela i rispektim long raits na gutnem<br />

bilong ol <strong>wok</strong>man long operesen bilong<br />

mipela yet na bilong ol narapela bisnis lain.<br />

Pasin rispek i bikpela samting long i stap<br />

wanbel long ples <strong>wok</strong>, we ol i rispektim raits<br />

na gutnem bilong ol <strong>wok</strong>man, i no gat pasin<br />

bilong pretim ol, heitim ol sampela lain o<br />

ol kain pasin bilong fosim ol narapela long<br />

mekim samting.<br />

Olsem na, mipela i:<br />

• tambu long heitim sampela lain bikos<br />

ol i bilong narapela lain, kantri, lotu,<br />

lain politik, o ol i meri o lapun tumas<br />

o yangpela tumas, o ol i laikim man<br />

o meri, o bikos long sampela samting<br />

bilong narapela man em ol lo i banisim.<br />

Tasol mipela i holim yet raits bilong<br />

Grup long mekim gut long sampela<br />

<strong>wok</strong>man, em i stret long ol lo bilong<br />

dispela hap;<br />

• lukautim gut kain kain man, na<br />

welkam long ol <strong>wok</strong>man i kam long<br />

kain kain sindaun na ples, na tu mekim<br />

wankain pasin long ol man na meri<br />

wantaim;<br />

• tambu long ol tok i no stret long<br />

ples <strong>wok</strong>, em i makim tok nogut, tok<br />

swea, tok doti o tok bilong bagarapim<br />

narapela;<br />

• i no larim pasin bilong fosim o pretim<br />

narapela long ples <strong>wok</strong>;<br />

• sakim na i no orait long pasin bilong<br />

fosim ol man long <strong>wok</strong> o yusim ol<br />

pikinini long <strong>wok</strong>;<br />

11_12<br />

• luksave long raits bilong olgeta<br />

<strong>wok</strong>man long <strong>wok</strong>im tingting long<br />

insait o i no insait long yunion na<br />

long toktok wantaim manejimen<br />

long samting bilong <strong>wok</strong>;<br />

• mekim long ples klia stretpela pasin<br />

bilong givim pe; na<br />

• <strong>wok</strong> long helpim save bilong <strong>wok</strong> i<br />

kamap gut moa long rot bilong reviuim<br />

ol <strong>wok</strong> na givim ediukesen, trening<br />

na ol skul tok taim em i gutpela long<br />

mekim.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i no orait liklik long man (o meri)<br />

long mekim nogut long meri (o man) o long<br />

mekim nogut long narapela long ples <strong>wok</strong>.<br />

Pasin bilong mekim nogut long man o meri<br />

inap makim pasin bilong subim laik, tok pilai<br />

nogut, putim presa long slip wantaim, tromoi<br />

tok i gat sem, na tok nogut bilong pulim em.<br />

Pasin bilong mekim nogut long narapela<br />

long ples <strong>wok</strong> inap makim pretim, nogutim<br />

na tok bilas o rausim narapela.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Human rights policy and guidance<br />

Sustainable development policy<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Ples <strong>wok</strong><br />

Spak long ol drak na alkohol<br />

No ken holim o kisim ol drak em ol lo i no<br />

orait long en, o no ken spak long alkohol<br />

o ol drag, taim yu mekim <strong>wok</strong> bisnis bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> o long hap bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Long sait bilong seifti, pasin bilong ol<br />

<strong>wok</strong>man i stap gut na mekim gutpela <strong>wok</strong>,<br />

em i bikpela samting long <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong>im<br />

nambawan gutpela disisen. Na nau tingting<br />

bilong <strong>yumi</strong> mas sap tu long mekim <strong>wok</strong><br />

bisnis na winim ol narapela. Olsem na, olgeta<br />

taim, pasin bilong <strong>yumi</strong> long <strong>wok</strong>im tingting<br />

i mas i stap stret na ol drak na alkohol i no<br />

ken paulim tingting bilong <strong>yumi</strong>.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Health standard – Fitness for work<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Sekiuriti na stretim bek bisnis<br />

Mipela i <strong>wok</strong> strong long lukautim ol<br />

<strong>wok</strong>man, ol samting bilong <strong>wok</strong> na gutnem<br />

bilong mipela, na strongim pasin bilong<br />

stretim bek ol operesen long taim mipela<br />

i bungim ol hevi, disasta o ol kain aksiden<br />

em inap mekim nogut long bisnis.<br />

Gutpela sekiuriti na pasin bilong stretim<br />

bek long taim bilong ol hevi i helpim ol <strong>wok</strong><br />

bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i ran gut long pasin bilong<br />

strongim save bilong kamapim ol gutpela<br />

samting.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Global Security standards and guidance notes<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Human raits, ol komiuniti na envairomen<br />

Human raits<br />

Mipela i sapotim na rispektim human raits<br />

i stret wantaim Universal Declaration of<br />

Human Rights na <strong>wok</strong> strong na bai mipela<br />

i no ken sapotim ol man i daunim human<br />

raits.<br />

Mipela i gat stretpela wei long lukautim gut<br />

human raits long ol operesen bilong mipela.<br />

Mipela i strongim pasin bilong i stap gut<br />

wantaim ol narapela na abrusim ol pait<br />

maski mipela i stap long wanem wanem<br />

hap. <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> rispektim na sapotim gutnem,<br />

pasin bilong i stap gut na raits bilong ol<br />

<strong>wok</strong>man bilong Grup, ol famili bilong<br />

ol na ol komiuniti we mipela i <strong>wok</strong> long en.<br />

Taim sampela samting i laik daunim ol<br />

dispela raits, mipela i painim rot bilong apim<br />

ol raits inap long mak planti kantri i makim,<br />

na i no ken mekim samting inap givim<br />

tingting long ol narapela man olsem mipela<br />

i no wari long human raits.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Human rights policy and guidance<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

13_14<br />

Ol komiuniti na ol asples<br />

Mipela i kirap mekim pinis pasin bilong<br />

pas gut wantaim ol neiba. Dispela i<br />

makim olsem mipela i rispektim narapela<br />

narapela, <strong>wok</strong> bung wantaim, na i gat<br />

strongpela tingting long <strong>wok</strong> inap longtaim.<br />

Maski mipela i <strong>wok</strong> long wanem wanem<br />

hap, <strong>wok</strong> bilong strongim pasin bilong pas<br />

wantaim komiuniti i hap <strong>wok</strong> bilong projek<br />

na operesen bilong mipela. Mipela i traim bes<br />

long stretim ol hevi i kam long narapela kain<br />

sindaun, laipstail, laik, ol samting bilong<br />

ol tumbuna na filings bilong ol neiba.<br />

Mipela i rispektim kain kain samting<br />

bilong ol asples, luksave long narakain<br />

tingting long graun, wara na envairomen,<br />

na histori, sindaun na pasin tumbuna,<br />

em ol i bikpela samting long ol.<br />

Mipela i <strong>wok</strong> bung wantaim long<br />

narapela narapela hap bilong graun, kantri,<br />

provins, taun na ples. Mipela i <strong>wok</strong> strong<br />

long toktok wantaim ol komiuniti, long<br />

wei na tokples ol i klia long en, paslain long<br />

opim nupela operesen, o long taim mipela<br />

i <strong>wok</strong> i stap, na long taim mipela i laik pasim<br />

operesen. Mipela i laik ol komiuniti i insait<br />

tru long <strong>wok</strong> mani em bai kamap long rot<br />

bilong ol operesen bilong mipela na mipela<br />

bai sapotim ol komiuniti <strong>wok</strong> i ken ran i go<br />

het yet na bai ol i no ken hangamap long<br />

ol operesen bilong mipela.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Communities policy and standards<br />

Sustainable development policy<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Human raits, ol komiuniti na envairomen<br />

Mekim <strong>wok</strong> long graun<br />

Mipela i traim kisim bikpela sapot long<br />

ol <strong>wok</strong> mipela i laik mekim inap long <strong>wok</strong><br />

i pinis.<br />

Mipela i mekim <strong>wok</strong> long graun, stretim<br />

bek ol samting i kamap pinis long en na<br />

<strong>wok</strong> wantaim ol komiuniti na ol asples<br />

long inapim ol samting ol i sot long en long<br />

gutpela wei. Olgeta taim, dispela i makim<br />

mipela i mas <strong>wok</strong> yet long toktok wantaim<br />

ol asples, ol man i gat namba long hap na<br />

ol narapela.<br />

Mipela i save pinis, sampela taim mipela<br />

i no ken statim <strong>wok</strong> o operesen bikos long<br />

tingting bilong ol komiuniti na asples,<br />

maski ol lo bilong gavman i orait long en.<br />

Mipela i mekim olgeta samting long<br />

skelim pastaim, ol <strong>wok</strong> bilong mipela bai<br />

mekim wanem long ol ples, moa yet long<br />

ol hap we ol i tingting strong long lukautim<br />

ol samting bilong ol tumbuna i stap long<br />

en. Mipela i <strong>wok</strong> wantaim ol narapela long<br />

was na bai bagarap i no ken kamap bikpela.<br />

Taim operesen i pinis, mipela bai stretim<br />

bek graun mipela i <strong>wok</strong> long en long pasin<br />

i stret long envairomen na ol kastam bilong<br />

ples, na long ol lo.<br />

Toktok long graun i mas kam long<br />

papa graun stret na i mas stret wantaim<br />

ol lo bilong gavman. Sampela taim, ol polisi<br />

bilong yusim graun long asples na gavman<br />

i narapela narapela.<br />

Mak mipela i putim i olsem olgeta i<br />

kliagut long ol hevi na putim bris namel<br />

long ol lo bilong gavman na pasin kastam.<br />

Long hap bilong operesen, mipela bai skelim<br />

gut ol samting i kamap long dispela hap<br />

na wanem kompensesen bai stret na tupela<br />

sait bai wanbel long en.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Closure standard<br />

Communities policy and standards<br />

Sustainable development policy<br />

Environmental policy and standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Envairomen<br />

Lukautim na tingim envairomen na <strong>wok</strong>im<br />

ol prodak i bikpela samting long <strong>wok</strong><br />

bisnis i kamap gutpela.<br />

Mipela i winim ol mak bilong ol lo na ol<br />

komitmen we olgeta hap i wanbel long<br />

en, olsem ISO14001 Environmental<br />

Management System setifiket.<br />

Mipela i gat ol lo, wei, mak na sistem<br />

long stretim ol hevi long sait bilong<br />

envairomen. Mipela i luksave long ol rot<br />

bilong kisim save moa long lukautim gut<br />

envairomen long taim bilong painim ol<br />

samting aninit long graun, opim main,<br />

mekim na pinisim operesen, na long taim<br />

bilong kisim o salim ol samting bilong <strong>wok</strong>.<br />

Long wanem wanem hap, mipela i pasim,<br />

o daunim na stretim ol hevi long sait bilong<br />

envairomen.<br />

Mipela i gat wei bilong mekim<br />

strongpela <strong>wok</strong> bilong lukautim<br />

envairomen olsem:<br />

• Lukautim ol kain kain samting i<br />

stap laip: Long rot bilong i no daunim<br />

tumas ol samting i stap laip, mipela<br />

i <strong>wok</strong> strong long lukautim eko-sistem<br />

em i sapotim laip bilong <strong>yumi</strong>. Mipela<br />

i <strong>wok</strong> strong na bai ol gutpela samting<br />

i mas i stap yet wantaim ol kain samting<br />

i stap laip. Bilong mekim olsem, mipela<br />

i kisim helpim bilong ol stekholda,<br />

autsait long kampani, i gat save na<br />

kamapim ol wei bilong lukautim ol<br />

kain kain samting i stap laip.<br />

15_16<br />

• Lukautim wara: Kisim wara i no gat<br />

hat<strong>wok</strong> long en i bikpela samting long<br />

operesen bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Wok na<br />

gutnem bilong mipela long yusim na<br />

lukautim wara long pasin i stet inap<br />

longpela taim bihain em i ken helpim<br />

mipela long kisim yet wara bihain.<br />

• Senis bilong klaimet: Ol grinhaus<br />

gas (GHG) i kam long ol <strong>wok</strong> bilong<br />

ol man ol i wanpela as bilong klaimet<br />

i senis. Wok bilong pasim ol samting<br />

ol man i mekim, em ol i senisim<br />

klaimet, i bikpela samting long olgeta<br />

hap bilong graun. Mipela i mekim ol<br />

<strong>wok</strong> i gutpela long nau ha bihain na<br />

i ples klia, em i makim <strong>wok</strong> bilong<br />

mipela yet long winim mak bilong<br />

GHG imisen long ol operesen. Na tu,<br />

mipela i <strong>wok</strong> wantaim ol kastama long<br />

daunim ol gas i kam long ol prodak.<br />

• Tingim envairomen na <strong>wok</strong>im ol<br />

prodak: Strongpela tingting long<br />

tingim envairomen na <strong>wok</strong>im ol<br />

prodak i helpim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long <strong>wok</strong> i<br />

go het yet. Mipela i <strong>wok</strong> long save gut<br />

moa long hau ol prodak i kamap na i<br />

go pinis, na yusim ol wantaim seifti.<br />

Mipela i luksave olsem mipela i mas<br />

mekim stret <strong>wok</strong> long ol prodak kirap<br />

long taim bilong kisim ol samting i<br />

kam long graun i go inap long taim<br />

stretim na yusim ol gen o tromoi ol<br />

i go. Bilong mekim olsem, mipela i<br />

mas kisim ol save long hau yusim<br />

ol prodak na <strong>wok</strong>im ol gutpela data<br />

bilong helt na envairomen, em inap<br />

helpim mipela na ol man long yusim<br />

ol wantaim seifti.


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Human raits, ol komiuniti na envairomen<br />

• Ol plen bilong pasim operesen:<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i gat ol kain bikpela <strong>wok</strong><br />

long pasim ol operesen. Mipela<br />

i bihainim Ol lo bilong pasim ol<br />

operesen (Closure standard) long<br />

olgeta hap maski <strong>wok</strong> i stap olsem<br />

wanem. Ol plen bilong ol <strong>wok</strong> bilong<br />

pasim operesen em bilong helpim<br />

ol komiuniti, envairomen na ekonomi<br />

i stap gut yet i go maski operesen i pas<br />

pinis.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Environment policy<br />

Sustainable development policy<br />

HSEQ management system standard<br />

All corporate environmental standards<br />

and strategies<br />

Climate position statement<br />

Closure standard<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis<br />

Hevi bilong interes<br />

Yumi mas was gut, i no ken larim ol <strong>wok</strong><br />

na interes bilong <strong>yumi</strong> yet i daunim ol<br />

<strong>wok</strong> <strong>yumi</strong> mas mekim long <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Em<br />

i bikpela samting tu <strong>yumi</strong> no ken mekim<br />

samting na bai ol narapela i lukim olsem<br />

yu daunim interes bilong kampani.<br />

Hevi bilong interes inap kamap sapos laik<br />

bilong yu yet i insait long wanpela disisen<br />

we dispela disisen i no ken kamap long laik<br />

bilong man yet, i mas helpim tru <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

tasol. Sapos yu ting yu insait long kain<br />

hevi olsem, wantu yu mas kamapim<br />

olgeta samting long maneja bilong yu.<br />

Hevi bilong interes inap makim ol<br />

narapela samting, tasol moa yet long:<br />

• autsait <strong>wok</strong> o holim narapela <strong>wok</strong>;<br />

• ausait <strong>wok</strong> wantaim, o interes long,<br />

saplaia, kastama, o narapela bisnis<br />

lain husat i resis wantaim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>;<br />

• aninit long nem bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>,<br />

<strong>wok</strong> bisnis wantaim wanblut o pren<br />

bilong yu yet o ol kampani bilong em;<br />

• yu insait o bosim <strong>wok</strong> bilong skelim<br />

ol <strong>wok</strong> bilong wanblut o lewa bilong<br />

yu o givim kompensesen long ol kain<br />

man olsem.<br />

• yusim o givim infomesen hait bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long ol narapela bilong<br />

kisim mani olsem baim o salim,<br />

o givim tok long narapela long baim<br />

o salim propeti, prodak, material<br />

bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long rot bilong kain<br />

infomesen olsem; na<br />

17_18<br />

• kisim ol samting i abrusim mak inap<br />

long <strong>wok</strong> yu mekim, olsem bikpela<br />

presen o amamas samting i kam long<br />

man o oganaisesen i <strong>wok</strong> wantaim<br />

o i laik <strong>wok</strong> wantaim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> maski<br />

ol i mekim wanem wanem <strong>wok</strong>.<br />

Bihainim gutpela na stretpela tingting<br />

na bai yu no ken givim tingting long ol<br />

narapela olsem yu insait long hevi bilong<br />

interes.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> procurement principles<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis<br />

Pasin resis/Pasin bilong pasim resis long<br />

<strong>wok</strong> bisnis<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i <strong>wok</strong> strong long bihainim ol<br />

stiatingting bilong pasin resis i stap fri<br />

na stret.<br />

Polisi bilong mipela i olsem: resis gut na<br />

strong, tasol olgeta taim bihainim ol lo<br />

bilong pasin resis/pasin bilong pasim resis<br />

long <strong>wok</strong> bisnis long olgeta kantri we mipela<br />

i <strong>wok</strong> long en.<br />

Bilong winim ol mak bilong ol lo bilong<br />

pasin bilong pasim resis long <strong>wok</strong> bisnis (Antitrust<br />

standard), bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>, Mipela i:<br />

• no kontak wantaim ol kampani<br />

i resis wantaim;<br />

• no kamapim, kisim i kam long o<br />

givim na kisim long ol kampani i<br />

resis wantaim, kain bikpela bisnis<br />

infomesen olsem: prais, ol toktok<br />

bilong <strong>wok</strong>im kontrak, inap <strong>wok</strong>im<br />

hamas prodak na pe bilong en, ol wei<br />

o plen bilong bisnis, tingting long bid,<br />

sea bilong ol kastama na maket;<br />

• no toktok wantaim ol kampani i resis,<br />

o inap resis, wantaim long bikpela<br />

bisnis infomesen long <strong>wok</strong> bung<br />

wantaim narapela lain sapos ol<br />

i no insait long dispela <strong>wok</strong>;<br />

• no toktok long bikpela bisnis<br />

infomesen long taim mipela i insait<br />

long tred o indaistri asosiesen;<br />

• mekim <strong>wok</strong> bilong skelim ol prodak<br />

bilong ol kampani i resis, o inap resis<br />

wantaim sapos loya bilong Grup i ken<br />

givim tok orait; na<br />

• taim bilong salim ol prodak i go o baim<br />

ol i kam long kampani i resis wantaim,<br />

givim na kisim infomesen inap tasol<br />

long salim o baim, em ol lo i makim.<br />

Sapos i gat tupela tinting long mekim<br />

wanem, toktok long loya bilong Grup.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Antitrust standard<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Grismani na korapsen<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i tambuim ol kain samting bilong<br />

grismani na korapsen, maski mekim long<br />

ples klia o pasin hait.<br />

Yumi no givim, promisim, askim o kisim<br />

ol kain helpim em i abrusim mak long en,<br />

maski em i mekim long ples klia o long<br />

pasin hait. Yumi no mekim olsem i go<br />

na i kam long:<br />

• ofisa bilong gavman;<br />

• kendidet bilong ileksen, politik pati<br />

o ofisa bilong en;<br />

• lida bilong komiuniti o ol narapela<br />

i gat namba we pablik i stap aninit<br />

long en; o<br />

• ol <strong>wok</strong>man bilong praivet sekta<br />

(makim tu man husat i bosim<br />

o <strong>wok</strong> long praivet kampani)<br />

bilong kisim, holim o stiaim bisnis<br />

o kisim ol samting i no stret wantaim<br />

stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis.<br />

Na tu, <strong>yumi</strong> mas tingim, sampela inap<br />

yusim ol kontrak wantaim ol egensi na<br />

ol kontribusen mani bilong karamapim<br />

grismani. Olgeta kontrak wantaim ol egensi<br />

na ol kontribusen mani i mas stret wantaim<br />

Stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis (Business<br />

integrity) na Ol lo bilong was long grismani<br />

(Antibribery due diligence standards) bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Ol lo bilong sampela kantri i orait<br />

long “pe bilong kisim helpim” (facilitation<br />

payments). Tasol, <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i tambuim<br />

dispela pe.<br />

Sapos yu gat tupela tingting long<br />

sampela pe, o pe bilong kisim helpim,<br />

ol i bin askim yu long givim i stret long<br />

ol lo o nogat, askim loya bilong Grup.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

Antibribery due diligence standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

19_20<br />

Ol presen na amamas<br />

Mipela i no larim pasin bilong kisim<br />

na givim ol presen na amamas olsem<br />

pe o samting bilong givim helpim<br />

i gutpela moa, winim ol arapela.<br />

Mipela i no gat tok long givim o kisim liklik<br />

presen o amamas sampela taim. Olsem:<br />

taim ol man i kaikai wantaim, ol i save pilim<br />

fri long toktok long bisnis na givim na kisim<br />

infomesen. Tasol, was gut, kaikai i bikpela<br />

olsem wanem, hamas taim o wanem kain<br />

taim ol i mekim. Sampela taim, dispela<br />

tu inap kamap olsem grismani, pe bilong<br />

stiaim bisnis o putim presa long yu long<br />

givim helpim.<br />

Yumi mas askim <strong>yumi</strong> yet, dispela<br />

presen o amamas inap givim tingting olsem<br />

ol i laik <strong>yumi</strong> mas givim helpim i gutpela<br />

moa, winim ol arapela, o nogat. Sapos bekim<br />

i yes, i tumbu long ol dispela pasin aninit<br />

long ol polisi bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Givim na<br />

kisim ol presen na amamas, em i makim<br />

tu pe bilong travel, i mas stret wantaim<br />

ol lo bilong stretpela pasin bilong <strong>wok</strong><br />

bisnis (Business integrity standard).<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Stretpela pasin bilong <strong>wok</strong> bisnis<br />

Wok bisnis wantaim pasin fea<br />

Em i polisi bilong mipela long mekim <strong>wok</strong><br />

bisnis wantaim pasin fea na stretpela pasin.<br />

Long taim <strong>yumi</strong> mekim <strong>wok</strong> bisnis wantaim<br />

ol kastama, <strong>yumi</strong> mas mekim klia ol samting<br />

wantaim pasin fea. Long hap we ol lo i orait<br />

long skelim wantaim, <strong>yumi</strong> mas larim ol<br />

kastama long skelim ol prodak, sevis o ol<br />

<strong>wok</strong>man bilong <strong>yumi</strong> wantaim bilong ol<br />

kampani i resis wantaim. Yumi mas sekim<br />

na save gut tu olsem ol prodak bilong <strong>yumi</strong><br />

i bihainim olgeta lo bilong helt na seifti.<br />

Long baim ol samting, <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i laik<br />

insait long <strong>wok</strong> bisnis i gat pasin fea na fri<br />

long resis. Long pasin fea, mipela i skelim<br />

na makim ol samting i kam long ol saplaia.<br />

Mipela i askim ol saplaia long bihainim<br />

ol polisi bilong ol yet em i sapotim resis<br />

bilong bisnis wantaim pasin fea na stretpela<br />

pasin, askim ol long bihainim ol lo i stret<br />

long <strong>wok</strong>, na tambu long givim na kisim<br />

grismani, long rot bilong <strong>wok</strong> long strongim<br />

pasin bilong bihainim.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> procurement principles<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Wok bisnis long narapela narapela kantri<br />

Ol operesen bilong mipela i stap long<br />

ol narapela narapela kantri. Olsem na<br />

mipela i stap aninit long ol lo bilong<br />

kantri na bilong hap we mipela i <strong>wok</strong> na<br />

i gat ol narapela hevi i stap long narapela<br />

narapela kantri. Moa yet, mipela i mas:<br />

• sekim na save gut olsem olgeta taim<br />

pe i go long ol egen o distribiuta i mas<br />

stret wantaim ol sevis ol i givim;<br />

• skelim na save gut olsem ol takis<br />

mipela baim long pablik ofisa i mas<br />

stret wantaim ol lo na i no ken kamap<br />

olsem grismani;<br />

• no ken skruim bisnis i go long narapela<br />

kantri we <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i no mekim <strong>wok</strong><br />

bipo. Mipela i mas skelim pastaim<br />

ol samting inap kamapim ol hevi na<br />

toktok wantaim manejimen na loya<br />

bilong Grup long ol dispela samting;<br />

• was gut long <strong>wok</strong> wantaim ol kantri<br />

i insait long ol bikpela hevi o i stap<br />

aninit long panismen ol narapela<br />

kantri i givim;<br />

• bihainim olgeta ol lo bilong ekspot,<br />

em bosim <strong>wok</strong> bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long<br />

salim ol prodak na sevis i go long<br />

ol narapela kantri, na bihainim tu<br />

intenasonel tred agrimen em i stret<br />

long ol dispela <strong>wok</strong>; na<br />

• askim loya bilong Grup long givim ol<br />

save i stret long <strong>wok</strong> bilong surikim<br />

bisnis bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i go long<br />

narapela kantri (em i makim tu ol<br />

memba bilong bod bilong dairekta<br />

bilong ol kampani i stap long ol<br />

narapela kantri).<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Risk policy and standard<br />

Business integrity standard<br />

Antibribery due diligence standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Infomesen bilong kampani<br />

Taim <strong>yumi</strong> save long infomesen bilong<br />

kampani, <strong>yumi</strong> no ken baim o salim ol<br />

sekiuriti (ol sea, opsen, kain samting<br />

olsem), o i no ken kamapim nabaut<br />

kain infomesen long famili, ol pren<br />

o ol narapela man. Na tu, <strong>yumi</strong> mas save,<br />

taim <strong>yumi</strong> yusim kain infomesen, <strong>yumi</strong><br />

mas lukaut gut na mekim olsem.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i gat ol lo i bosim ol dairekta<br />

na ol <strong>wok</strong>man husat inap kisim “infomesen<br />

bilong kampani”, long mekim <strong>wok</strong> long ol<br />

sekiuriti bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Ol dispela lo i tok<br />

olsem ol dispela man i mas askim kuskus<br />

bilong kampani long givim kliarans paslain<br />

long mekim <strong>wok</strong> long sekiuriti na bai em i<br />

klia tru olsem ol i no gat infomesen bilong<br />

kampani. Em i no givim kliarans long “close<br />

period” (hap taim we ol i no inap mekim <strong>wok</strong><br />

long ol sekiuriti bilong kampani) paslain<br />

stret long toksave long ripot bilong ol<br />

akaun bilong kampani (annual and interim<br />

results). Famili memba bilong dairekta<br />

o <strong>wok</strong>man long kampani na ol narapela<br />

“bilong em” tu i mas bihainim ol dispela<br />

lo na baim o salim ol sekiuriti.<br />

Sapos yu save long infomesen bilong<br />

kampani, yu no ken baim o salim ol<br />

sekiuriti, o kamapim nabaut kain infomesen<br />

olsem long ol narapela na ol famili memba,<br />

tu. Yu mas mekim olgeta samting na bai yu<br />

save tru olsem dispela infomesen i stap hait.<br />

Infomesen bilong kampani i makim<br />

infomesen ol man i no inap kisim save long<br />

en na, sapos ol man i kisim save long en,<br />

kain samting olsem bai kamap:<br />

21_22<br />

• bikpela senis bai kamap long prais<br />

bilong ol sekiuriti bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

o bilong ol narapela kampani; o<br />

• dispela i mekim na ol i mas <strong>wok</strong>im<br />

tingting long baim o salim ol dispela<br />

sekiuriti.<br />

Infomesen bilong kampani inap makim<br />

olsem infomesen long: ol mani na dinau<br />

bilong kampani i stap olsem wanem; baim na<br />

bungim bikpela kampani; <strong>wok</strong> bung wantaim<br />

narapela bisnis lain; tromoi bikpela mani<br />

long ol projek; ol bikpela kontrak; baim ol sea<br />

bilong narapela kampani; prodaksen i bikpela<br />

olsem wanem; na ol samting bilong sels.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Corporate governance policy and standard<br />

Rules for dealing in <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> securities<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Lukautim ol samting bilong <strong>wok</strong> bilong<br />

Group na infomesen<br />

Wok was insait long kampani na ol rekod<br />

bilong Grup<br />

Olgeta rekod bilong Grup i mas kamapim<br />

tru na stret ol <strong>wok</strong> bisnis bilong <strong>yumi</strong> i stap<br />

olsem wanem.<br />

Yumi mas mekim ol samting na bai <strong>yumi</strong><br />

mas bihainim stretpela wei bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

long rekodim olgeta <strong>wok</strong> bilong kisim o<br />

givim mani. Yumi mas <strong>wok</strong>im tu trupela<br />

na stretpela rekod bilong olgeta <strong>wok</strong> bilong<br />

Grup, em i no samting bilong mani, kirap<br />

long taim bilong painim ol samting aninit<br />

long graun, mekim operesen, na inap long<br />

taim bilong pasim maining sait.<br />

No ken mekim olsem <strong>yumi</strong> save na<br />

mekim ol samting na bai Grup rekod i<br />

kamap samting i no stret, o mekim o helpim<br />

<strong>wok</strong> bilong <strong>wok</strong>im giaman rekod bilong<br />

haitim samting i no stret.<br />

Yumi mas holimpas gutpela sistem<br />

bilong was long ol <strong>wok</strong> insait long kampani<br />

olsem <strong>wok</strong> bilong skelim ol samting inap<br />

kamapim ol hevi na reviuim <strong>wok</strong> was long<br />

ol mani bilong kampani, operesen, na pasin<br />

bilong bihainim. Wan wan yia, ol lida bilong<br />

Grup bisnis i yusim ol askim-pepa bilong<br />

sekim ol <strong>wok</strong> na ol i save gut olsem <strong>wok</strong><br />

was insait long <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i ran gut tru. Yumi<br />

bihainim ol gutpela polisi bilong ol akaun<br />

na ripot, <strong>wok</strong> yet long bihainim, na skelim<br />

gut na <strong>wok</strong>im gutpela tingting.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Information management standard<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> retention schedule<br />

Information security standards<br />

Corporate governance policy and standards<br />

HSEQ management system standard<br />

Compliance standard<br />

Controllers manual<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Ol <strong>wok</strong>man i yusim Group propeti<br />

Propeti na ol mani bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> em<br />

i bilong helpim <strong>wok</strong> bilong Grup, na em<br />

tasol.<br />

Olsem na, <strong>yumi</strong> no ken:<br />

• kisim, yusim o mekim narapela <strong>wok</strong><br />

long propeti bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> o ol mani<br />

bilong helpim <strong>yumi</strong> yet;<br />

• senisim o bagarapim propeti bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> sapos <strong>yumi</strong> no kisim tok<br />

orait long ol man i gat namba; o<br />

• rausim propeti bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

o yusim ol sevis bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

sapos <strong>yumi</strong> no kisim tok orait long<br />

manejimen pastaim.<br />

Ating sampela <strong>wok</strong> i helpim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> na<br />

helpim wanpela <strong>wok</strong>man, tu, na i hat<strong>wok</strong><br />

long luksave olsem ol <strong>wok</strong> i helpim husat<br />

tru. Olsem na em i bikpela samting long<br />

maneja bilong yu i givim tok orait pastaim<br />

long yusim propeti o sevis em i no bilong<br />

helpim <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> tasol.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Controllers manual<br />

Lukim tu Hap bilong Hevi bilong interes<br />

long pes 18<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Ol <strong>wok</strong>man i yusim ol samting bilong<br />

ilektronik<br />

Yumi mas yusim ol samting bilong<br />

ilektronik, em bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>, wantaim<br />

gutpela na stretpela pasin.<br />

“Ol samting bilong ilektronik” i makim olsem<br />

e-meil, instent mesenja, telefon, feks na vois<br />

meil, intenet na net<strong>wok</strong> akses, databes,<br />

tu-wei redio, na klos-sekit televisen.<br />

Yumi no ken yusim kranki ol samting<br />

bilong ilektronik bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Sampela<br />

eksampel bilong yusim kranki i olsem:<br />

• yusim ol samting i gat samting bilong<br />

hatim bel, pasin sem, bilong daunim<br />

nem bilong narapela, heitim sampela<br />

lain, nogutim narapela, skrapim bel,<br />

bagarapim narapela;<br />

• save pinis na mekim <strong>wok</strong> long, <strong>wok</strong>im<br />

fotokopi, o tilim ol samting (softwea,<br />

tu), em i brukim ol lo bilong ol tok hait<br />

(confidentiality) o kopirait;<br />

• pilai laki long intenet;<br />

• insait o helpim ol <strong>wok</strong> i no stret<br />

wantaim ol lo;<br />

• insait long ol <strong>wok</strong> bilong helpim yu yet<br />

long kisim mani;<br />

• i no kisim tok orait na mekim ol <strong>wok</strong><br />

maski i no bilong kisim mani;<br />

• rausim o traim long bagarapim ol<br />

ilektronik rekod we i stret, o i luk<br />

olsem i stret, long <strong>wok</strong>im kot o mekim<br />

<strong>wok</strong> painimaut; na<br />

• minim long bringim kompiuta vairus.<br />

23_24<br />

I orait long wan wan taim yusim ol<br />

samting bilong ilektronik bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> long<br />

mekim <strong>wok</strong> bilong yu yet sapos em i bilong<br />

mekim liklik <strong>wok</strong> tasol na i no distebim ol<br />

<strong>wok</strong> bilong kampani. I no bihainim dispela<br />

tok na yusim ol nabaut, em i makim pasin<br />

i brukim ol lo bilong kampani.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i gat rait bilong lukaut na<br />

stopim ol man long yusim intenet, e-meil na<br />

ol narapela samting bilong ilektronik long<br />

taim mipela i makim sapos em i no abrusim<br />

mak ol lo bilong gavman i makim. <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

i mas holim ol samting, em bilong <strong>wok</strong>im<br />

bisnis rekod, (olsem ilektronik dokiumen na<br />

e-meil) maski <strong>wok</strong>man husat i bin <strong>wok</strong>im<br />

dispela rekod i lusim <strong>wok</strong> pinis.<br />

Wan wan <strong>wok</strong>man tasol i mas save long<br />

paswed bilong em yet long olgeta taim na i<br />

no ken sea wantaim ol narapela wan<strong>wok</strong>.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Standard for the acceptable use of<br />

electronic resources<br />

Link i go long ol askim na bekim


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Stori yet long Lukautim ol samting bilong<br />

<strong>wok</strong> bilong Group na infomesen<br />

Infomesen hait<br />

Olgeta taim <strong>yumi</strong> mas lukautim infomesen<br />

hait bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>, na tu infomesen hait<br />

ol narapela (olsem ol kastama na saplaia)<br />

i givim <strong>yumi</strong>.<br />

“Infomesen hait” i makim olsem: teknikol<br />

infomesen long ol prodak o proses; lista<br />

bilong ol saplaia; ol prais bilong baim; ol<br />

wei bilong stretim kost, ol prais, <strong>wok</strong> maket<br />

o sevis; ol ripot (i no bilong pablik) bilong ol<br />

mani; na infomesen bilong salim ol samting<br />

bilong kampani, baim (o salim) na bungim<br />

ol kampani.<br />

Bilong lukautim infomesen hait, <strong>yumi</strong><br />

mas:<br />

• lukaut long taim na ples we <strong>yumi</strong><br />

toktok long infomesen hait bilong<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>;<br />

• lukaut long olsem wanem na wanem<br />

hap <strong>yumi</strong> haitim dispela infomesen;<br />

• i no kamapim o yusim dispela<br />

infomesen bilong kisim mani<br />

o helpim yu yet; na<br />

• no ken pasim tok long samting<br />

bilong ol tok hait (confidentiality<br />

agreements) wantaim ol man autsait<br />

long Grup paslain long toktok long<br />

ol tok hait i makim wanem samting.<br />

Taim ol narapela i laik givim, o askim <strong>yumi</strong><br />

long givim, infomesen hait, em i bikpela<br />

samting long tupela sait i mas kliagut na<br />

wanbel long wanem ol samting ol i mas<br />

mekim na i no ken mekim (conditions)<br />

taim ol i kisim kain infomesen olsem.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Information management standard<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> procurement principles<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Intelektual propeti<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i lukautim intelektual propeti<br />

bilong en na rispektim intelektual propeti<br />

na raits bilong ol narapela.<br />

Intelektual propeti i makim olsem: ol petent,<br />

kopirait, tredmak na tred sikret. Ol papa<br />

bilong intelektual propeti i gat raits em ol<br />

lo i orait long en. Ol tredmak na ol narapela<br />

intelektual propeti bilong Rito <strong>Tinto</strong> i<br />

ol bikpela samting bilong Grup. Bilong<br />

lukautim ol gut, <strong>yumi</strong> mas mekim olsem:<br />

• save gut long olgeta polisi na stretpela<br />

wei bilong yusim intelektual propeti<br />

na brend;<br />

• luksave long samting inap kamap<br />

olsem: ol <strong>wok</strong>man, kastama, saplaia<br />

na kampani i resis wantaim i no kisim<br />

tok orait na yusim nating intelektual<br />

propeti bilong <strong>yumi</strong>;<br />

• no ken larim ol kastama, saplaia o<br />

bisnis lain i <strong>wok</strong> wantaim long yusim<br />

nem o brend bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> sapos<br />

ol i no kisim tok orait; na<br />

• pasim ol tok wantaim autsait lain long<br />

samting bilong ol tok hait (secrecy<br />

agreement), taim <strong>yumi</strong> mas mekim<br />

olsem, bilong lukautim intelektual<br />

propeti.<br />

Yumi mas rispektim tu raits bilong<br />

intelektual propeti bilong ol narapela,<br />

olsem ol saplaia na kastama. Em i bikpela<br />

samting moa yet long taim yu kopim o tilim<br />

ol samting ol narapela i raitim o ol samting<br />

bilong ilektronik.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Controllers manual<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Data bilong ol man<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i gat tingting olsem em i<br />

nambawan bikpela samting tru long yusim<br />

data bilong man, em i mas stret wantaim<br />

ol lo na mekim olsem wantaim stretpela<br />

pasin.<br />

“Data bilong man” i makim olgeta infomesen<br />

inap helpim ol narapela long luksave olsem<br />

em i husat. Yumi mas lukautim gut data<br />

bilong ol seaholda, dairekta, <strong>wok</strong>man,<br />

saplaia, kastama bilong nau na bipo na ol<br />

kain infomesen bilong famili o wanblut<br />

bilong ol em <strong>yumi</strong> bin kisim bilong mekim<br />

<strong>wok</strong> bisnis.<br />

Mipela i bihainim ol lo bilong lukautim<br />

ol data bilong ol man, na i putim ol i stap<br />

aninit long <strong>wok</strong> was bilong pasim ol man,<br />

husat i no kisim tok orait na i no bihainim<br />

ol lo, long yusim, rausim, bagarapim o<br />

krungutim ol.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Data privacy standard<br />

Information management standard<br />

Information security standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

25_26


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Wok wantaim gavman, niuslain na ol investa<br />

Wok wantaim gavman<br />

Yumi bihainim namba wan stretpela pasin<br />

long <strong>wok</strong> wantaim ol gavman.<br />

Wok wantaim gavman i makim olgeta bisnis<br />

kontak wantaim ol gavman, ol egensi, na<br />

mausman bilong ol, bilong ol kantri, provins<br />

na taun long olgeta hap bilong graun. Taim<br />

<strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> wantaim ol gavman, <strong>yumi</strong>:<br />

• bai bihainim ol tok i kam long gavman<br />

sapos em i stret wantaim ol lo, husat<br />

i askim <strong>yumi</strong> long givim infomesen<br />

o long i go aninit long <strong>wok</strong> painimaut,<br />

tasol long seim taim, <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i sanap<br />

strong long raits bilong <strong>yumi</strong>, olsem<br />

yusim lain loya olsem mausman<br />

(representation by counsel);<br />

• mas mekim ol samting i stret bilong<br />

lukautim infomesen hait taim givim<br />

infomesen i go long ol lain i gat namba;<br />

• no ken yusim <strong>wok</strong>man bilong gavman<br />

long mekim ol sevis sapos <strong>yumi</strong> no<br />

<strong>wok</strong>im kontrak pepa wantaim gavman<br />

i kolim stret wanem ol sevis ol bai<br />

givim. Long sampela kantri, i tambu<br />

long haiarim <strong>wok</strong>man bilong gavman<br />

long <strong>wok</strong>; na<br />

• no givim tumas ol presen o amamas<br />

long ol mausman bilong gavman<br />

bambai <strong>yumi</strong> no brukim ol lo o i no<br />

daunim – o ol narapela i lukim olsem<br />

<strong>yumi</strong> daunim – nem bilong ol narapela<br />

o <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Toktok long maneja bilong yu o loya bilong<br />

Group sapos yu gat ol askim long hau yu<br />

mas <strong>wok</strong> wantaim ol mausman bilong<br />

gavman.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

Lukim tu – Hap bilong Gifts and entertainment<br />

na Political involvement long pes 20 na 27.<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Insait long <strong>wok</strong> politik<br />

Long pasin i ples klia o pasin hait, <strong>Rio</strong><br />

<strong>Tinto</strong> i no insait long ol politik pati o givim<br />

mani long ol o ol politisen.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i toktok wantaim ol gavman na ol<br />

narapela long tingting bilong mipela long<br />

ol samting inap mekim sampela samting<br />

long bisnis interes bilong mipela na bilong<br />

ol seaholda, <strong>wok</strong>man, na ol narapela insait<br />

long ol <strong>wok</strong> bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>. Long <strong>wok</strong> yet<br />

long toktok wantaim pablik, mipela i helpim<br />

ol long <strong>wok</strong>im ol stretpela lo em i stret na<br />

gutpela long bisnis interes bilong mipela.<br />

I no gat wanpela polisi bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

i traim long pasim ol man long mekim ol<br />

samting, olsem wanpela sitisen, long insait<br />

long <strong>wok</strong> politik.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Business integrity standard<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Toktok wantaim niuslain na ol inevesta<br />

Mipela toktok wantaim niuslain na ol<br />

investa na givim ol tok i tru na stret.<br />

Em i <strong>wok</strong> bilong ol mausman bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong><br />

long toktok wantaim niuslain, ol investa, na<br />

analist. Taim ol dispela lain i salim tok i kam,<br />

toksave i mas i go long Media Relations na/o<br />

Investor Relations.<br />

Ol mausman bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i mas<br />

mekim nambawan stretpela pasin na toktok i<br />

mas klia tru. Tasol ol i no kamapim infomesen<br />

tambu o infomesen i no bilong pablik taim ol<br />

i no kisim tok orait long mekim. Na kamapim<br />

hap infomesen tasol, em tu nogat.<br />

Yumi no ken kamapim tingting bilong<br />

<strong>yumi</strong> yet i olsem tingting bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Corporate governance policy and standards<br />

Continuous disclosure standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Mekim ol <strong>wok</strong> long ples klia<br />

Long tingting, toktok na pasin, mipela i<br />

traim bes long mekim ol <strong>wok</strong> long ples klia<br />

wantaim pasin bilong lukautim gut ol <strong>wok</strong><br />

na infomesen hait.<br />

Long taim stret, <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i kamapim<br />

infomesen long ol <strong>wok</strong> bilong Grup na ol<br />

samting bilong mani. Mipela i sekim gut<br />

olsem infomesen i tru na stret, na i no<br />

haitim sampela hap infomesen, nogat.<br />

Mipela i givim ol infomesen i stret long ol<br />

egensi long ol kantri we <strong>wok</strong> bisnis bilong<br />

Grup i stap long en, na mipela i telemautim<br />

dispela infomesen long hap we ol i salim na<br />

27_28<br />

baim ol sea bilong <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong>, long rot bilong<br />

niuslain na ol rot bilong mipela yet, olsem<br />

websait em wanpela bilong ol.<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> bai kamapim wantu ol<br />

infomesen inap mekim bikpela samting<br />

long prais bilong sea bilong en na bai<br />

ol man i ken skelim dispela infomesen na<br />

baim o salim ol sekiuriti long maket. Taim<br />

ol <strong>wok</strong>man bilong kampani i kisim save<br />

olsem i gat bikpela samting inap kamap<br />

long ol sekiuriti bilong Grup, wantu tasol,<br />

ol i mas ripotim dispela samting long<br />

maneja stret bilong ol.<br />

Long laik bilong mipela yet, mipela i<br />

givim ol ripot bilong Grup na <strong>wok</strong> bisnis<br />

bilong en long <strong>wok</strong> i go het yet, long olgeta<br />

wan wan yia.<br />

Ol referens bilong helpim<br />

Corporate governance policy and standards<br />

Continuous disclosure standards<br />

Link i go long ol askim na bekim<br />

Harim long “weiva”: Ating kain samting bai kamap wan<br />

wan taim tasol olsem Grup inap orait long sampela i<br />

lusim raits bilong <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong> (weiva). Taim dairekta<br />

bilong kampani o sinia iksekiutiv ofisa i tingting long<br />

weiva, bod bilong ol dairekta o Committee on Social and<br />

Environmental Accountability tasol inap orait long kain<br />

aplikesen olsem, na sapos ol i orait pinis, ol bai kamapim<br />

dispela samting long ol seaholda. Sapos ol narapela<br />

man i laikim weiva, global head of Compliance bai skelim<br />

dispela, na, sapos ol i orait pinis, ol bai ripotim dispela<br />

samting long Committee.


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> <strong>Wei</strong> <strong>yumi</strong> <strong>wok</strong><br />

Apendiks<br />

Sampela intenesonel volantari komitmen,<br />

agrimen na convensen em <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i sapotim<br />

• Extractive Industries Transparency Initiative<br />

• Global Sullivan Principles of Social Responsibility<br />

• International Chamber of Commerce Charter for Sustainable Development<br />

• International Council on Mining and Metals Sustainable Development Framework<br />

• International Labour Organisation (ILO) Declaration on Fundamental Principles<br />

and Rights at Work<br />

• International Labour Organisation Convention 169: Concerning Indigenous<br />

and Tribal Peoples in Independent Countries<br />

• Kimberley Process<br />

• OECD Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International<br />

Business Transactions<br />

• OECD Guidelines for Multinational Enterprises<br />

• Transparency International – Business Principles for Countering Bribery<br />

• United Nations Global Compact<br />

• United Nations Universal Declaration of Human Rights<br />

• Voluntary Principles on Security and Human Rights<br />

29_30<br />

• World Economic Forum – Global Corporate Citizenship Initiative CEO Statement<br />

• World Economic Forum – Partnering Against Corruption Initiative (PACI)<br />

Principles for Countering Bribery<br />

Dispela lista i no kolim olgeta. Antap long ol komitmen lista i kolim, <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> i sapotim<br />

ol narapela komitmen tu, na mipela inap sainim sampela moa long ol narapela taim bihain.


<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> plc<br />

2 Eastbourne Terrace<br />

London W2 6LG<br />

United Kingdom<br />

T +44 (0)20 7781 2000<br />

© <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> plc and <strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Limited<br />

Revised 2009<br />

<strong>Rio</strong> <strong>Tinto</strong> Limited<br />

120 Collins Street<br />

Melbourne, Victoria 3000<br />

Australia<br />

T +61 (0)3 9283 3333

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!