You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sexvedra warsulTan<br />
sayvareliZeebi<br />
qalaq cxinvali erT-erT ubanSi, kerZod ki dRevandel<br />
pirveli maisis quCaze mdebareobda sayvareliZeebis ubani,<br />
sadac am gvaris xalxi cxovrobda. am oci wlis winaT<br />
jer kidev SemorCenili iyo Zveli qarTuli aguriT naSeni<br />
saxlebi, romlebic am gvaris winaprebisgan iyo agebuli.<br />
istoriuli sabuTebis mixedviT (qarTuli samarTlis<br />
Zeglebi (ganCineba 1776 wlis 20 dekemberi) sayvareliZeebi<br />
cxinvalSi da sofel tbeTSi cxovrobdnen. isini komunistur<br />
reJimsa da Sokinistebis nacionalur politikas emsxverplnen.<br />
iseve, rogorc yvela, am hvarzec arsebobs gadmocema.<br />
miqelaZeebis ojaxs rZlad hyavda lamazi qali da Suris<br />
gamo es ojaxi amouwyvetiaT, gadarCa fexmZime qali, romelic<br />
imereTSi waiyvanes da TavSesafari misces, rodesac bavSvi<br />
eyola pirvelma mnaxvelma wamoiZaxa _ oh, ra lamazi da sayvareli<br />
Zeao. aqedan daiwyo sayvareliZeTa gvaris istoria.<br />
istoriul dokumentSi vkiTxulobT `sayvareliZeni<br />
samefo aznaurni qarTlisa... maTi winapari movida qarTlsa<br />
Sina drosa bagratisasa 1519 wels arian muniTgan daS-<br />
Tomilni, romelnic moxseniebul arian traqtatSi.~ (ioane<br />
bagrationi, qarTvel TavadTa_da aznaurTa arwera).<br />
qarTlis garda sayvareliZeebi cxovrobdnen: TerjolaSi,<br />
xaragaulSi, alaverdSi, quTaisSi, wyaltuboSi, WiaTuraSi,<br />
visi gorisa xar?<br />
saCxereSi, merjevSi.<br />
am gvaridan warmoSobilia mravali cnobili pirovneba,<br />
rogorc sasuliero ise saero.<br />
vdemon sayvareliZe_kaTalikosi cxovrobda XVII saukuneSi,<br />
igi energiulad ibrZoda tyveTa syidvis winaaRmdeg<br />
da didi gavleniT sargeblobda qarTlisa da imereTis<br />
samefo karze. misi suraTi daculia gelaTis monasterSi.<br />
qarTul enciklobediaSi Sesulia melqisedek sayvareliZe_<br />
gelaTis pirveli episkoposi. iyo imereTis mefis bagrat<br />
mesamis politikuri TanamebrZoli. ibrZoda saqarTvelos<br />
gaerTianebisTvis. man rogorc gelaTSi ise aRmosavleT saqarTvelos<br />
mTeli rigi taZrebi SeakeTa. aseve cnobili arian<br />
eqvTime, daviT sayvareliZeebi, romelebic dasavleT saqarTvelos<br />
kaTalikosebi iyvnen. am gvaridan bevri saxelovani<br />
adamiania gamosuli.<br />
gozaliSvilebi<br />
erT-erTi Zveli gvaria cxinvalSi. cxinvalis pirveli<br />
saSulo skolis direqtori meore msoflio omis win iyo<br />
Salva gozaliSvili, romelic Semdgom cnobili mecnieri_<br />
profesori gaxda. am gvaris Tavdapirveli gvari iyo koWibrolaSvili.<br />
kaTolikobis miRebis Semdeg es gvari_gozaliSvilad<br />
SeucvliaT. rac Seexeba Tavdapirvel gvars_koWibrolaSvils_es<br />
gvari brolaSvilad da brolaZedac iwereboda.<br />
Sida qarTlSi am gvarze dResac iwerebian.<br />
9<br />
saZagliSvilebi<br />
cxinvalSi mcxovrebi saZagliSvilebidan bevri saxelovani<br />
piria cnobili. maT Soris gamorCeuli adgili ukavia kirion<br />
(giorgi) saZagliSvils, romelic gasuli saukunis 20ian<br />
wlebSi, saqarTvelos damoukideblobis dros airCies<br />
saqarTvelos kaTalikos-patriarqad. igi veragulad mokles<br />
mtrebma matryofis monasterSi. mas didi wvlili miuZRvis<br />
saqarTvelos sulieri aRorZinebis saqmeSi. gamosca mTeli<br />
rigi istoriuli wignebi maT Soris `iveriis kulturuli<br />
roli ruseTis imperiaSi~. man safuZvlianad aRwera didi<br />
da patara liaxvis yvela Zegli. Seagrova xelnawerebi da<br />
muzeumSi daido bina.<br />
es gvari pirvelad moxseniebulia 1715 wlis `ruisis<br />
saepiskoposo davTarSi~. es Zegli ipova eqvTime TayaiSvilma<br />
1907 wels, sadac aRniSnulia rom sofel worbiTSi am<br />
gvaris xalxs ucxovria. Semdeg isini sacxovreblad gadmosulan<br />
cxinvalSi da qvemo niqozSi. swored qvemo niqozSi<br />
aris dabadebuli kirion saZagliSvili, sadac misi sacxovrebeli<br />
saxli dResac daculia.<br />
xalxuri tradiciiT saZagliSvilTa winare gvari yofila<br />
joxaZe da maT bolo dromde naTesaoba hqoniaT saZagliSvilebTan.<br />
istoriuli dokumentebis mixedviT joxa-<br />
Zeebi cxovrobdnen sofel worbiTSi da TisrevSi.<br />
nikoloz oTinaSvili<br />
`sanitari ayvirda, cocxalia, cocxalio~<br />
`samaCabloSi enZelebi gafiTrebulan<br />
da xeobidan sisxlisferi uberavs qari,<br />
samaCabloSi, maCablebis dargul muxasTan,<br />
Ronemixdili Rrialebs xari,<br />
samaCabloSi monastrebi gasxvisebulan<br />
da ikoTidan gabzaruli JRrialebs zari,<br />
samaCabloSi qarTvelebi gaxiznebulan,<br />
daJangebula daviTis xmali~, _ es leqsi qarTvelma poetma<br />
qalma TinaTin mRvdliaSvilma jer kidev maSin dawera,<br />
roca yvela Cvengani suliT xorcamde SesZra tyeSi oTxi<br />
vaJkacis: merab mindiaSvilis, vaxtang elbaqiZis, zurab xabarelis<br />
da nugzar kasraZis tragikulma sikvdilma.<br />
is avadsaxsenebeli dRe 1991 wlis 18 marti iyo. momxdarma<br />
TiTqmis erTianad daaduma yvela da yvelaferi_sulieric<br />
da usuloc, ufrosic da umcrosic, gulSi er-<br />
Tianad Cagvwyvita yvelas simebi...<br />
im dRes samaCabloSi yvela tiroda _ qalic da kacic,<br />
bavSvic da moxucic, radgan biWebis daxocva, gansakuTrebiT<br />
ki merab mindiaSvilis sikvdili (sxvebi nu miwyenen da...)<br />
samSoblos marcxTan asocirdeboda.<br />
maSin studenti viyavi da kargad maxsovs, raoden tragikulad<br />
aRiqva momxdari Cemi Taobis studentobamac....<br />
`Savleg, Seni Savi Coxa, Savlego,<br />
sisxlSi gagixamebia, Savlego,~ _ sicocxlis ukanasknel<br />
wuTamde mReroda mTeli xmiT patrioti kaci. me TviTon iq<br />
Seveswari am tragedias, me TviTon gamoviglove sakuTari<br />
Tavic im biWebTan erTad, veRar verkveodi cxadi iyo Tu<br />
sizmari, magram RvTis nebiT gadavrCi,~ _ saTqmels TiTqmis<br />
guls ayolebs liaxvis xeobidan devnili jemal (doWi)<br />
maisuraZe, 5 Svilis mama, romelic samaCabloSi pirveli<br />
areulobis dros, tyis gzaze separatistebis Tavdasxmas<br />
saswaulebrivad gadaurCa.<br />
jemali Zarwemidanaa. axla meuRlesTan da SvilebTan<br />
erTad saguramoSi cxovrobs.<br />
Tamar, mamuka, vaso, vefxvia da Smagi, _ miuxedavad didi<br />
gaWirvebisa, jemali da cicino SvilebiT mdidrebi arian.<br />
bevri ram uWirT, magram ician, rom `Wirsa Sigan gamagreba...~<br />
Sexmatkbilebulad gaatares sicocxlis wlebi. `Svilebi<br />
imedianad gavaCineT, _ viSromebT da Cveni sarCo gveqnebao.<br />
patarebi martom gavzarde, damxmare aravin myavda, magram<br />
yvelafers vaswrebdi, ar maxsovs, bavSvebs etiroT<br />
an avad gamxdariyvnen. mjera, rom es, RvTis wyalobaa,~ _<br />
gakvirvebas ver vfarav cicinos naambobze.<br />
jemali cotas laparakobs, arc diasaxlisia sityvauxvi,<br />
Tumca meuRles xSir-xSirad Seaxsenebs _ `Tqvi-rameo...~<br />
jemali dRevandelobas warsuls ukavSirebs, konfliqtis<br />
zonaSi cxovrebis wlebs sinanuliT ixsenebs da saubars<br />
agrZelebs:<br />
`agvistos omi morigi provokacia megona. ver vifiqrebdi,<br />
rom Cemi soflidan ase damcirebulebi wmovidodiT<br />
yvela, magram irgvliv iseTi suni datrialda, bavSvebs mivxedoT,<br />
umjobesia-meTqi, vTqvi da wamovediT. me dabrunebas<br />
vapirebdi, magram vin SemiSva xeobaSi! brZolac minaxavs da<br />
uaresic_bolo-bolo cocxali kaci Cems Tvalwin dawves!..<br />
_ rogor Tqvens Tvalwin? _ gaognebuli da dabneuli<br />
vubruneb kiTxvas.<br />
_ ho, Cems Tvalwin... Tarsi orSabaTi gaTenda is dRe.<br />
kaxeTSi mivdiodiT biWebi aucilebel saqmeze. tyis gzaze<br />
dagvxvdnen, rogrc mivxvdi viros cocxlad Sepyroba da<br />
gataceba surdaT. ase rom ver moaxerxes, daiWires, jer<br />
kondaxebiT scemes, mere mogvadgnen Cven, yvelas gvirtyamdnen<br />
da gvlanZRavdnen. mere gvesroles, viro ki xeze miabes<br />
da cecxli moukides, _ Tvalebi aemRvra jemals, romelsac<br />
maSin 14 tyvia moxvedria da mis Tvalwin sicocxles<br />
gamoasalmes: zurab xabareli, vaxtang elbaqiZe da nugzar<br />
kasraZe.<br />
xeze mibmul gmirs Tavis Secodebis da Txovnis nacvlad<br />
`gamiSviTo~, `Savlego~ umReria. erovnulma simReram<br />
separatistebis mxridan uaresi agresia gamoiwvia, mTlad<br />
gadareulan `kidec mRerio?!~<br />
`_ mere mogvibrundnen da ukve natyviar biWebs sakontrolo<br />
tyviac mogvayoles; ar vicodi, im tyviis wvimaSi<br />
rogor gadavrCi cocxali, ugonod rom viyavi, mkvdari vegone<br />
da Tavi damanebes. mere xeobelma biWebma soso yoCiSvilma,<br />
sera burnaZem da aw gardacvlilma baTo babuciZem<br />
`uraliT~ tyviavis saavadmyofoSi wamiyvanes. iq rom CaTvales,<br />
mkvdariao, gorSi gamgzavnes. gorelma eqimebmac igive<br />
daskvna gaakeTes, radgan xelovnur sunTqvaze viyavi da<br />
aparati gaCerda. eqimebi palatidan gavidnen. erTi sanitari<br />
ratomRac Semobrunebula, amuSavebuli aparatis danaxvaze<br />
wivil-kivili autexia, `cocxalia, cocxalio~... Semovardnilan<br />
eqimebi da maTi daxmarebiT da RvTis madliT, ai,<br />
cocxali var dResac,~ _ saTqmels amiT amTavrebs jemali.<br />
_ axla rogor cxovrobT? _ vekiTxebi.<br />
_ saguramo saukeTeso adgili ki aris, magram Cemi<br />
Zarwemi mainc sul sxvaa! _ lakonur pasuxSi Rrma Sinaarsi<br />
devs.<br />
saubars meuRle agrZelebs: ` _ kargi xalxia am korpusSi,<br />
vmezoblobT, erTmaneTs pativs vcemT, Tumca ekonomiurad<br />
gviWirs. 5 Svils rCena unda. ZarwemSi sakarmidamo<br />
nakveTidan miRebul Semosavals avtobusis Semosavali<br />
emateboda (jemali mZRoli iyo, avtobusi xeobaSi darCa)<br />
da normalurad vcxovrobdiT. axla ki, Cem meuRles, I<br />
jgufis invalidobis mqones, pensia mxolod 70 lari aqvs.<br />
rogorc ltolvilebi, 28 lars viRebT, magram ojaxisTvis<br />
es sakmarisi ggoniaT?! Smagi norCi `dinamoelia~, antaliaSi<br />
mihyavT, rac misi karierisTvis erT-erTi xelSemwyobi faqtoria,<br />
magram ar viciT, gavgzavniT ki?!~ _ guldawyvetili<br />
gvesaubreba cicino.<br />
_ ratom? _ vekiTxebi.<br />
_ antaliaSi gamgzavreba 450$ jdeba. saidan movitanoT<br />
es Tanxa?!<br />
finansuri gaWirvebis garda mravalSviliani ojaxi nostalgiaze<br />
saubrobs da amboben, roca xmamaRla ar saubroben,<br />
fiqroben...<br />
`_ ai, magaliTad, Cemi vefxo meubneba, am borcvs Tliayana<br />
davarqvio, aragvs ki liaxvs uwodeben. bavSvebs Tavisi<br />
skola enatrebaT da guli stkivaT, radgan viRacas uTqvams,<br />
Zarwemis skolaSi rusis jari dgaso,~ _ aRniSnavs cicino.<br />
* * *<br />
maisuraZeebi axali devnilebi iyvnen, `sarkis~ Jurnalistma<br />
maT Sesaxeb statia rom dabeWda. statiam gamoxmaureba<br />
hpova da dRemde maTi qomagia Tbiliseli Tengiz<br />
maisuraZe. `saqarTveloSi, rom Tengizisnairebi bevrni<br />
iyvnen, gaWirveba aRar iqneboda,~ _ ase sjeraT cicinos da<br />
jemals.<br />
* * *<br />
axla isini mcxeTis raionSi, prestiJul adgilas, saguramoSi<br />
sakmaod SeZlebuli xalxis garemocvaSi cxovroben,<br />
Tengizis naCuqar goWs, variebsa da baWiebs zrdian, naCuqari<br />
samosiT Tavs iwoneben, najafi mxrebiT ki mSobliuri<br />
soflis udides monatrebas miaTreven da warsulSi Tavs<br />
gadaxdenil, mogonebebad SemorCenil nair-nair istorias.<br />
guli ki TinaTin mRvdliaSvilis mier leqsad gamoTqmuli<br />
dardiT evsebaT:<br />
` ...samaCabloSi maCablebis dargul muxasTan,<br />
ubiri xeliT anTebuli Rrialebs Rame,<br />
samaCabloSi qarTvelebi danacrebulan,<br />
Wia-matlebi ungreven karebs...~<br />
nana kaxniaSvili