Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6 HISTORIA<br />
Legasseren arrastoa<br />
Oarso Bi<strong>da</strong>soan<br />
Marc Legasse i<strong>da</strong>zle eta politikagizon anarkoabertzale<br />
lapurtarrak bere sustraiak Hen<strong>da</strong>ian eta Lezon zituen. Aitona<br />
Hen<strong>da</strong>iako alkate izan zen, eta haurtzaroko momentu asko<br />
Lezoko Jamot-Enea etxean bizi izan zituen.<br />
Erik Gartzia Lezo<br />
Lezo. 1990ko apirilaren 27a.<br />
Haur <strong>da</strong>ntz<strong>ari</strong>ak arkuak<br />
eta makilak eskuan dituztela.<br />
Tartetik, bi gizon: Patri<br />
Urkizu i<strong>da</strong>zle lezoarra,<br />
anfitrioi lanetan, eta berarekin<br />
koadrodun alkandora<br />
soinean duen gizona. Marc Legasse (P<strong>ari</strong>s,<br />
1918-Baiona,1997) <strong>da</strong>, anarkismoa eta<br />
abertzaletasuna batu zituenetako bat. Lezoko<br />
herriak omendu zueneko bideoa sareratu<br />
du Berria Telebistak (ikus www.berria.info/berriatb/1454/).<br />
Lezoko herriak Legasse omentzea ez <strong>da</strong><br />
(bakarrik) bere lan politikoaren eta liter<strong>ari</strong>oaren<br />
aitortza. Izan ere, nahiz eta Frantziako<br />
hiriburuan jaio, Euskal Herrian zituen<br />
sustraiak Legassek, Lezon zein Hen<strong>da</strong>ia<br />
eta Basusarrin (Lapurdi).<br />
Marc Legasse Euskal Herri osoan <strong>da</strong> ezaguna<br />
bere ideia independentistak eta libert<strong>ari</strong>oak<br />
al<strong>da</strong>rrikatzeagatik. Hainbat iturrietatik<br />
e<strong>da</strong>n zuen abertzaletasuna. Esaterako,<br />
1937an Luis Arana Goiri ezagutu<br />
zuen Donibane Lohizunen, eta Xanti eta<br />
Marc Legasse anaiekin elkarrizketa luzeak<br />
izan zituen. Xanti anaia naziek hil zuten<br />
Bigarren Mundu Gerran. Kontzientzia<br />
abertzalea in<strong>da</strong>rtuta, han hemenka <strong>ari</strong>tu<br />
zen Euskal Herriaren nortasuna eta askatasuna<br />
al<strong>da</strong>rrikatzen, eta 1940an P<strong>ari</strong>s<br />
atzean utzi eta Ziburun finkatu zen. Hamarka<strong>da</strong><br />
horretan Lapurdi, Behe Nafarroa<br />
eta Zuberoarako autonomia estatutu<br />
proposamena i<strong>da</strong>tzi zuen, arrakast<strong>ari</strong>k gabe.<br />
1946an espetxeratu zuten estreinakoz<br />
(beste bi ere etorri ziren), separatismoagatik.<br />
Garai hartan bertan erbestean zegoen<br />
Eusko Jaurl<strong>ari</strong>tz<strong>ari</strong> kexa azaldu zion, Ipar<br />
Euskal Herriko abertzaletasunarekin<br />
zuen «mespretxuagatik». Bost aldiz aurkeztu<br />
zen hauteskundeetara, guztiak alderdi<br />
edo mugimendu abertzaleekin. Joan<br />
den mendeko bigarren erdialdean beste erbesteratu<br />
olatu berriarekin harremana<br />
izan zuen Legassek, eta Krutwig, Txillardegi,<br />
Emilio Lopez A<strong>da</strong>n edo Francisco Letamendia<br />
bezalakoekin harremanetan<br />
sartu zen. Ezkerreko abertzaletasunera lerratu<br />
zen, anarkismoa baztertu gabe.<br />
Franco hil eta bi urtera Bermeora (Bizkaia)<br />
joan zen bizitzera, eta orduan argitaratu<br />
zuen Gastibeltzaren karabinak elebe-<br />
rria (frantsesez). Hamarka<strong>da</strong> bat beranduago,<br />
Jakue Pascualekin batera, Anarkherria<br />
liburua kaleratu zuen. Horiek dira,<br />
agian, bere liburu ezagunenetakoak. Lezon<br />
jaso zuen omenaldia Zortziko de Iraeta<br />
para arpa y txalaparta izenburu «sutileko»<br />
liburuaren aurkezpenean izan zen. Joseba<br />
Aurkenerena orduko Kultura zinegotziak<br />
aitortu zuenez, Legassena, «konturatu<br />
gabe omenalditxo bilakatu zen».<br />
Haurtzaroko oroitzapenak<br />
Hori bere biografia ezagunena <strong>da</strong>, era laburtuan.<br />
Baina ba<strong>da</strong>, baita ere, Oarsoaldea<br />
eta Bi<strong>da</strong>soarekin duen harremana.<br />
Xanti eta Marc Legasse anaiak Luis Arana Goirirekin. Bere eragina jaso zuten anaiek. [BOGA]<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Lezoaldizk<strong>ari</strong>etako hainbat zenbakitan jasota,<br />
herriarekin zuen harremana kontatzen<br />
dute bertan. Unibertsitate izena <strong>da</strong>raman<br />
herriarekin harremana bere birraitonaren<br />
anai batengatik <strong>da</strong>torkio. Rafael<br />
Zabala Santo Kristo basilikako kapelaua<br />
zen, eta Kale Nagusiko Jamot-Enea etxean<br />
bizi zen (egun 16. zenbakia dena). Hura hiltzean,<br />
bere iloba Gaudioso Zelaia Zabal<strong>ari</strong><br />
utzi zion etxea, Legasseren amona Estanisla<strong>da</strong>ren<br />
anaia zena.<br />
Eta hortik <strong>da</strong>torkio Hen<strong>da</strong>iarekin lotura<br />
Marc-i. Izan ere, Estanisla<strong>da</strong> Hen<strong>da</strong>iako<br />
alkate (1912-1919) eta mediku izan zen Ferdinand<br />
Camino Goienetxe doktorearekin<br />
ezkondu zen. Camino doktoreak herriko<br />
Itsas Ospitalea eraiki zuen, eta Espainiako<br />
Carlos III.a domina jaso zuen, beste hainbat<br />
merezimenduren artean. Hen<strong>da</strong>iako<br />
Lezoko kale garbitzaile<br />
baten parabola erabili<br />
zuen Euskal Herriaren<br />
askatasuna irudikatzeko<br />
alkate izan zenean, bere izena jarri zion<br />
Frantziako Estatu Kontseiluak: Arrêt Camino<br />
<strong>da</strong>, oraindik in<strong>da</strong>rrean <strong>da</strong>go eta prefetak<br />
berekin izan zuen «botere gehiegikeriarekin»<br />
du zerikusia.<br />
Camino doktoreak, bere herriko medikua<br />
izatez gain, Lezon kontsulta irekitzeko<br />
baimena eskatu zion koinatu Gaudiosori.<br />
Astearte zein ostiraletan irekitzen zuen<br />
Legassek berak aipatu zuen bezala, bere<br />
haurtzaroa gogorarazten zuenean. «Noizbehinka,<br />
aitonak Xanti anaia eta biok eramaten<br />
gintuen Lezora, eta eguna plazan<br />
edo etxeko patioan jolasten pasatzen genuen,<br />
gaixoak artatzen zituen bitartean.<br />
Oraindik ez zen Lezo inguratzen duen<br />
errepidea existitzen, eta Jaizkibelen zelaiak<br />
Jamot-Enearaino iristen ziren. Banbu<br />
kainaberek basotxo bat egiten zuten<br />
bertan».<br />
Aita Donostiak osaba Gaudiosori Baztandik<br />
ekarritako txalaparta op<strong>ari</strong>tu ziola
Change language