Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
Eglantins futbol taldea mendeurrena ospatzen ari da ... - Boga - Hitza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
[ASIER PEREZ-KARKAMO]<br />
Elkartasuna landetxeetan<br />
Oiartzungo bi nekazaletxek elkartasun<br />
kanpaina jarri dute martxan [10]<br />
OARSO BIDASOKO HITZAren astek<strong>ari</strong>a.Ostirala, 2012ko uztailaren 13a. 65. zenbakia<br />
Marc Legasseren sustraiak<br />
Politik<strong>ari</strong> eta i<strong>da</strong>zlea Lezoko Jamot-Enean<br />
izan zen bere haurtzaroan [6-7]<br />
Hen<strong>da</strong>iako arrosak<br />
100 urte bete ditu<br />
<strong>Eglantins</strong> <strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong> <strong>mendeurrena</strong> <strong>ospatzen</strong> <strong>ari</strong> <strong>da</strong>; duela hamar urte<br />
desagertzeko zorian egon zen. Realaren kontra jokatuko dute gaur [4-5]
2IRITZIA<br />
Puntua<br />
Joxe Juan Ugalde<br />
Gehiago<br />
merezi<br />
dugu<br />
Euskal Herrira etorri gara gaur Europako azken<br />
konfrontazio armatua behin betiko<br />
gainditzeko garaia iritsi dela eta posible dela<br />
pentsatzen dugulako. Gure ustez, gaur<br />
egun, helburu hori lorgarria <strong>da</strong> euskal herritarren,<br />
bere ordezk<strong>ari</strong> politikoen eta Europa zein Nazioarteko<br />
Komunitate zabalaren laguntzarekin. Argi adierazi<br />
nahi dugu ez garela hona etorri ezer inposatzera eta<br />
inork ez dezala pentsa herri honetako herritargo<strong>ari</strong> ezer<br />
agintzeko eskubidea edota autoritatea dugunik. Ez gara<br />
inor hemengo eragile ezberdinei eta beraien ordezk<strong>ari</strong> politikoei<br />
zer egin behar duten esateko».<br />
Honela zioen Donostian, 2011ko urriaren 17an, nazioarteko<br />
sei izen handik plazaratuta utzi zuten Aieteko Adierazpenaren<br />
at<strong>ari</strong>koak. Kofi Annan Nazio Batuen Erakundeko<br />
i<strong>da</strong>zk<strong>ari</strong> nagusi ohia, Gro Harlem Bruntland Norvegiako<br />
lehen ministro ohia, Bertie Ahern Irlan<strong>da</strong>ko lehen<br />
ministro ohia, Pierre Joxe Frantziako barne ministro<br />
ohia, Gerry A<strong>da</strong>ms Sinn Feineko presidentea eta Jonathan<br />
Powel Erresuma Batuko kabinete buru ohia izan ziren<br />
sinatzaileak.<br />
Lokarriren eskutik egin<strong>da</strong>ko aurkezpen solemne bezain<br />
xumean euskal eragile gehienak izan ziren. Zeudenak<br />
zeuden. Ia denak. PSE eta Eliza erdizka. PP ez. Gainerakoak<br />
han.<br />
Adierazpenak bost puntu zituen (ditu). Lehenengoak<br />
jarduera armatua behin betiko uzteko eskatzen dio ETAri.<br />
Bigarrenak, hori gertatu ondoren, baiezkoa eman eta<br />
Benetan uste dut, Aieteko<br />
Adierazpena dela Euskal<br />
Herriaren normalizaziorako<br />
bide-orria. Bultza dezagun,<br />
«gehiago merezi dugulako»<br />
gatazka armatuaren ondorioez soilik elkarrizketak zabaltzeko<br />
eskaera egiten die Espainiako eta Frantziako gobernuei.<br />
Hirugarrenak urrats sakonak eskatzen ditu eginiko<br />
minaren aitorpena, biktima guztien aitortza eta errekontziliazioan<br />
aurrera egiteko. Laugarrenak elkarrizketaren<br />
bidea iradokitzen du, gai politikoak eta gatazk<strong>ari</strong> lotutakoak<br />
aztertuz eta herritargo<strong>ari</strong> kontsultatuz, aro berria<br />
sortzen laguntzeko. Bosgarren puntuan errekomen<strong>da</strong>ziotzat<br />
jotzen diren aurreko lau puntuak bideratzea aztertzeko,<br />
Jarraipen Batzordea eratzeko prestutasuna adierazten<br />
dute sinatzaileek.<br />
Adierazpenak sekulako aire ufa<strong>da</strong> ekarri zuen idortuta<br />
zegoen atmosfera politiko eta sozialera. ETAk, berehala,<br />
hitzartua zirudien lehen puntu<strong>ari</strong> baiezkoa eman<strong>da</strong>, jarduera<br />
armatua behin betiko utzita zuela jakinarazi zuen.<br />
Bederatzi hilabetera, bigarren puntuan ez atzera ez aurrera<br />
gaudela dirudi. Gobernuek ez dute bere egin bakebidetzat<br />
jo genuena. Frantziakoa, beti bezala, Espainiakoaren<br />
zain… azken honek desegitea beste auker<strong>ari</strong>k ez<br />
duela adierazi dio ETAri, eta presoen auzia <strong>da</strong>muaren eta<br />
birgizarteratzearen bidetik konpontzea proposatu du. Lehen<br />
ere porrot egina duen aukera. Erants diezaiogun horri<br />
ETAk, azken agirian, auzia «espetxeetan kateatu nahi<br />
izatea» leporatu diola Rajoyren gobernu<strong>ari</strong>.<br />
Bestetik, Euskal Autonomia Erkidegoan hauteskunde<br />
giroan murgilduta gaude bete-betean, zenbaiten iritziz,<br />
giroa sortze hutsak hauteskundeen aurrerapena eragin<br />
lezakeelako, nahiz eta Patxi Lopez lehen<strong>da</strong>k<strong>ari</strong>ak behin<br />
eta berriz esana duen ez dituela aurreratuko. In<strong>da</strong>r handia<br />
du, dena den, hauteskundeak azaroa aldera izango direla<br />
dioen hipotesiak, eta eszenatoki horretan mugitzen<br />
<strong>ari</strong> dira alderdiak, Aieteko Adierazpenekoak atzean utzita.<br />
Zenbait analistaren iritziz, klabe horretan ulertu behar<br />
<strong>da</strong>, bere garaian Aietekoarekin bat etorri arren, azkenaldian<br />
Rajoyren gobernuaren diskurtsoaren tankerakoa<br />
erabiltzen <strong>ari</strong> diren alderdien jarrera. Akaso ezker abertzalea<br />
terreno politikoan sartu izanaren ondorio ere izan<br />
liteke tenporalki Aietetik urruntzea, distantziak eta zelai<br />
politikoak markatu nahi izatea… baina, lehenago edo geroago,<br />
zezen<strong>ari</strong> a<strong>da</strong>rretatik heldu beharra etorriko <strong>da</strong>.<br />
Espainian eta Frantzian ba<strong>da</strong>kigu zer <strong>da</strong>goen. Bi gobernu<br />
horiek kanpoko bultza<strong>da</strong> eta aginduak behar dituzte<br />
(Estrasburg-eko Giza Eskubideen Epaitegiak Parot<br />
doktrinaz eman duen epaia kasu) bakearen eta normalizazioaren<br />
bidean aurrera egiteko. Kontua <strong>da</strong>, hauteskundeetan<br />
norbere posizioak herriaren interesaren aurretik<br />
jartzeak oraindik sortu ez den lan<strong>da</strong>rearen aurretiazko<br />
usteltzea ekar lezakeela. Ez dut uste in<strong>da</strong>rkeriaren basakeriara<br />
itzuliko ginatekeenik; bai, ordea, etxean, euskal<br />
gizartean, beste urte mordoxka baterako ezinikusia, gorrotoa<br />
eta gisakoak sustraitzera, bake aukera historiko<br />
eta paregabe hau galduta.<br />
Benetan uste dut, Aieteko Adierazpena dela Euskal Herriaren<br />
normalizaziorako bide-orria. Bultza dezagun,<br />
«gehiago merezi dugulako».<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Kale Nagusitik<br />
Ibai<br />
M<strong>ari</strong>txalar<br />
Hormaz horma<br />
Askotan pentsatzen dut herriko kaleak agertoki<br />
erraldoiak direla, gure joan-etorrien dekoratuak.<br />
Oreretako kaleak dira nire bizipenen<br />
eszenografia eta bertako kale, eraikin eta zumardi<br />
artean eral<strong>da</strong>tu naiz; hazi eta gizondu. Irudiak bata<br />
bestearen atzetik <strong>da</strong>tozkit nire bizitzaren antzerkian: baserritar<br />
jantzita 3 urterekin batzoki atzealdean (Mafal<strong>da</strong> pelikularen<br />
kartela ikusten dela); pailazo mozorrotuta Zumardiko<br />
iturri zaharrean; 15 urterekin toki berean eta nire<br />
lehen zitan urduri; Inauteri gau euritsuan Olibeteko eskaileretan<br />
eskozes fal<strong>da</strong>rekin (kalimotxo litroak eskuan);<br />
Ikastolatik oinez herrira greba egunean; Lekuona fabrikan<br />
goizeko ordu txikitan croissant beroak janaz 18 urterekin;<br />
Beraungo <strong>futbol</strong> zelaian entrenamendu osteko berriketan;<br />
astelehen goizeko zazpietan Iztietako autobus geltokian<br />
unibertsitateko autobusaren zain; AEK-ko leihotik<br />
Biteri kale<strong>ari</strong> begira 23 urterekin; Ekuadorko bi<strong>da</strong>ia prestatzeko<br />
bileran Mikelazulon; Xenpelar Etxean erakusketa<br />
inaugurazioko festan lagunekin <strong>da</strong>ntzan; Pontikako frontoian<br />
pala parti<strong>da</strong>n; Gaztelun eguneko menua jaten; Gambrinusen<br />
lanean 28 urterekin; Arkaitzan kartela<strong>da</strong> osteko<br />
potean; San Tomas Egunean; ma<strong>da</strong>lenetan; asteazken<br />
gaueko zinema planean Niessenen, edota Kabiako Aniztaldia<br />
bileran, atzo. Horrela mende herena pasa <strong>da</strong> eta herriak<br />
eral<strong>da</strong>ketan <strong>da</strong>rrai, geure transformazioaren testigua<br />
<strong>da</strong> kalea. Hau horrela izanik, nola ez dugu geure egiten?<br />
Sentitzen?<br />
Azken 25 urtean urrun izan dugu espazio publikoa. Debeku,<br />
isun edo mugez estali dituzte geure diren kale eta enparantzak.<br />
Orain u<strong>da</strong>letxean aurpegi berriak sartu dira,<br />
haize freskoa; eta oraindik TAO harrapakinak lanean<br />
diharduten arren, kalea geureganatzen <strong>ari</strong> garen sentipena<br />
arnasten <strong>da</strong>. Horrela sortu dira mugimendu berriak eta<br />
motel ba<strong>da</strong> ere (pausoz pauso), herritarrok protagonismoa<br />
hartu dugula iruditzen zait. Pontikako Kabia eremua, Oarsoko<br />
musik<strong>ari</strong>en ekitaldiak eta herriko hormak koloreztatzeko<br />
helburua duen Hormachic proiektua. Lehen printzak<br />
atera dira: Dordoka eta Erbiamosaikoa M<strong>ari</strong>a Lezo<br />
kaletik Gaztañora bideko eskaileretan, eta oraindik egiteke<br />
diren hainbat mural berri. Honi lehenago eginak diren<br />
Lekuona lantegiko Nora goaz ama?, eta Zapata instalazioa,<br />
Galtzarabor<strong>da</strong> kiroldegi alboko kolore zubiak, edo Lobato<br />
etxeko margo bikainak gehitzen badizkiogu, guztiok<br />
nahi dugun Herri Bizia sortzen <strong>ari</strong> gara. Hurrena artista<br />
plastikoentzako lokalak lortzea <strong>da</strong>, edo Merkatu Zaharra<br />
okupatzea. Herria geurea den unetik izan gaitezen bizi eta<br />
arnasten dugun Oreretako protagonista aktiboak.
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Ju<strong>da</strong>s Z Ju<strong>da</strong>s Arrieta<br />
BOGA Diruz laguntzen duten erakundeak<br />
U<strong>da</strong>lak: Errenteria, Lezo, Oiartzun, Pasaia<br />
Erakundeak: Gipuzkoako Foru Aldundia<br />
Eusko Jaurl<strong>ari</strong>tza<br />
Zuzend<strong>ari</strong>a: Urko Etxebeste<br />
Kudeatzailea: Maika Tameron<br />
Geltoki morea<br />
Oihana Etxebarrieta<br />
Handitan<br />
zer izan nahi<br />
duzu?<br />
Medikua, suhiltzailea, aktorea,<br />
irakaslea, gerra korrespontsala,<br />
kazet<strong>ari</strong>a, abesl<strong>ari</strong>a, argazkil<strong>ari</strong>a,<br />
<strong>da</strong>ntz<strong>ari</strong>a, jakintsua, ikertzailea,<br />
lagunen laguna, ama,<br />
abenturazalea, etxe baten jabea, edo birena, alaia,<br />
diruduna… Hori eta askoz gehiago izan nahi nuen<br />
nik txikitan. Orain ere handitan zer nahiko du<strong>da</strong>n<br />
pentsatzen jarraitzen dut.<br />
Denok amesten dugu gauza askorekin, eta<br />
gehienetan inguruak normaltzat eta ontzat hartzen<br />
dituen gauza horietaz egiten dugu amets. Baina<br />
inork entzuten ez gaituenean, ilargira iristearekin<br />
egiten dugu amets, nahi du<strong>da</strong>na egitearekin,<br />
pozik bizitzearekin.<br />
Baina dirudienez Irungo neskek ez dugu/dute<br />
horren inguruan ezer pentsatzen. Dirudienez, Irunen,<br />
neskatilek ez dute lanbide batekin amesten,<br />
edo lagunarte batekin… Irunen, amets bakarra,<br />
kantinera izatearena <strong>da</strong>. Hori <strong>da</strong> behintzat alarde<br />
tradizionaleko kantinerek irakurri zuten diskurtsoan<br />
esan zutena, malko artean.<br />
Oraingoan ez naiz hasiko alardearen inguruan<br />
hausnartzen. Horren inguruan egin izan dut, eta<br />
uste dut gainera jaiak amaituta bake pixka bat merezi<br />
dugula. Run-run-arekin ibili ordez, esan<strong>da</strong>ko<br />
esaldi horri erantzun nahi diot.<br />
Utzi zuen buruei amets<br />
egiten, eta ez pentsatu<br />
soilik zuen helburua<br />
kantinera izatea dela.<br />
Hori baino gehiago balio<br />
duzue eta!<br />
Koordinatzailea:<br />
Eihartze Aramendia<br />
Produkzio arduraduna:<br />
Larraitz Lasa<br />
Argitaratzailea:<br />
Oiartzualdeko He<strong>da</strong>bideak S.L.<br />
ISSN 2174-7482<br />
Lege gor<strong>da</strong>ilua:<br />
SS-68/2011<br />
Egoitza nagusia:<br />
Santa Klara, 22. 20100,<br />
Errenteria-Orereta<br />
Telefonoa:<br />
(0034) 943 34 03 30<br />
IRITZIA 3<br />
Webgunea:<br />
boga.hitza.info<br />
Posta elektronikoa:<br />
boga@hitza.info<br />
Publizitatea:<br />
(0034) 647 35 42 54<br />
nmujika@bidera.eu<br />
Honela dio hitzez hitz kantinerek irakurri zuten<br />
testuak: «Zaila izaten <strong>da</strong>, txikitan jakitea handitzean<br />
zer izan nahi dugun, eta askotan galdetzerakoan<br />
erantzunik gabe geratzen gara. Baina Irunen ez<br />
<strong>da</strong> hala gertatzen, txikitan handitzerakoan zer<br />
izan nahi genuen galdetzerakoan guztiok argi genuen;<br />
nik handitzerakoan kantinera izan nahi dut.<br />
Hori izan <strong>da</strong> beti gure ametsa…».<br />
Pozten naiz, neska horientzako hain garrantzitsua<br />
dena lortu badute, haien ilusioa betetzea poztekoa<br />
<strong>da</strong>, bai. Baina mesedez, urteetako borroka feministak,<br />
eta emakumeen aldeko borroka bi esalditan<br />
lurretik botatzea ez <strong>da</strong> zilegi! Neskok<br />
txikitan lanbideekin egiten dugu amets, proiektu<br />
erraldoiak <strong>da</strong>uzkagu buruan … Irunen ere bai! Eta<br />
mesedez, ez baztertu amets guzti horiek. Ziur nago<br />
kantinera izateaz gain batzuek mediku izatearekin<br />
amestu duzuela, kirol<strong>ari</strong> izatearekin, familia<br />
izatearekin, edo beste mila gauzekin. Emakumeak,<br />
pixkanaka-pixkanaka etxetik ateratzea lortu<br />
du, bozka eskubidetik lan eskubidera, kaleak ere<br />
gureak direla al<strong>da</strong>rrikatzera, festetan parte hartzera…<br />
Etxetik atera gintuen borroka luze batek.<br />
Etxean egoten jarraitzen zuten emakume horien<br />
babesleku bakarra haien irudimena zen.<br />
Haien buruan nahi zutena imajinatu zezaketen,<br />
galtzak janztea, pilotan jolastea, egunero bazk<strong>ari</strong>a<br />
egin behar ez izatea, etxetik kanpo lan egitea… Irunen<br />
ere amesten zuten, eta amets horiek, amets<br />
izate<strong>ari</strong> utzi eta errealitate izatera pasatu nahi izatean<br />
lortu dugu gaur egun <strong>da</strong>ukaguna. Beraien burua<br />
ez zuten gizonen esklabo ikusi nahi, mila gauza<br />
egiteko kapazak zirela ikusten zuten, erabaki<br />
nahi zuten. Eta hori lortzen joan dira.<br />
Gaur egun, neska bati, handia denean zer izan<br />
nahi duen galdetzean, eta suhiltzaile erantzutean,<br />
normaltzat joko dugu (ez guztiek, baina tira, pixkanaka-pixkanaka).<br />
Eta hori garaipen bat <strong>da</strong>. Neskak,<br />
nahi duena erabaki dezakeelako. Bai, ba<strong>da</strong>kit,<br />
oraindik ate guztiak ez ditugu zabalik, baina horretan<br />
gabiltza!<br />
Beraz, burua arma in<strong>da</strong>rtsua <strong>da</strong>, eta oraindik<br />
lortzeko dugun hori guztia imajinatzen dugunok,<br />
hori lortzen saiatuko gara. Ez bagara gu, gure ondorengoak<br />
izango dira. Beraz, mesedez, utzi zuen<br />
buruei amets egiten, eta ez pentsatu soilik zuen<br />
helburua kantinera izatea dela. Hori baino askoz<br />
gehiago balio duzue eta!
4KIROLA<br />
Arantz<strong>ari</strong>k gabeko<br />
<strong>mendeurrena</strong><br />
Apirilaren 15ean 100 urte bete zituen Hen<strong>da</strong>iako <strong>Eglantins</strong><br />
<strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong>k. Mendeurrena ospatzeko antolatutako<br />
ekitaldien barruan, gaur anaitasun parti<strong>da</strong> jokatuko dute<br />
Realaren aurka, Bixente Lizarazu estadioan.<br />
Asier Perez-Karkamo Hen<strong>da</strong>ia<br />
Gaur arratsaldean goi<br />
mailako lehia izango<br />
<strong>da</strong> Hen<strong>da</strong>iako Bixente<br />
Lizarazu <strong>futbol</strong> zelaian,<br />
ez baita ohikoa<br />
izaten talde profesionalen<br />
parte hartzea<br />
Lecrerq etorbideko kirolgunean. 19:00etatik<br />
aurrera herriko <strong>taldea</strong>k Reala izango<br />
du aurk<strong>ari</strong>, eta horregatik, gaurkoa egun<br />
seinalatua <strong>da</strong>, apirilaren 25a egun handia<br />
izan zen bezala. Egun hartan Hen<strong>da</strong>iako<br />
<strong>Eglantins</strong> <strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong>k ehun urte bete zituen,<br />
eta unerik goxoenetako batean iritsi<br />
zaio arrosaren <strong>taldea</strong>ri <strong>mendeurrena</strong>. Azken<br />
bi denboraldietan bitan igo <strong>da</strong> mailaz,<br />
helduen mailako jokal<strong>ari</strong> kopurua inoiz<br />
baino handiagoa <strong>da</strong>, eta 300 haur dituzte<br />
atzetik, herriko lehen taldera iritsiko diren<br />
egunarekin amets egiten dutenak.<br />
1912ko apirilaren 25etik ageri <strong>da</strong> Les<br />
<strong>Eglantins</strong> elkarteen zerren<strong>da</strong>n. St. Joseph<br />
eskolako Mendiondo abadeak sortu zuen<br />
<strong>taldea</strong>, herriko gazteei jarduerak proposatzeko<br />
xedez. Futbola ez ezik, pilota, gimnastika,<br />
saskibaloia eta atletismoa praktikatzeko<br />
sortu zen elkartea eta, kirolaz<br />
gain, beste jarduera batzuk lantzen zituzten;<br />
hala, antzerkian <strong>ari</strong>tzen ziren, eta<br />
abesbatza eta fanfarre bana zituzten.<br />
Urteen poderioz, gazteen zaletasunak<br />
al<strong>da</strong>tuz joan ziren, eta <strong>futbol</strong>ak eta pilotak<br />
geroz eta in<strong>da</strong>r handiagoa hartu zuten elkartean.<br />
1973 urtean <strong>Eglantins</strong> eta Stade<br />
Hen<strong>da</strong>yais herriko beste kirol elkarteko pilota<br />
arloak bateratu zituzten, En<strong>da</strong>iarrak<br />
elkartea sortuz. Une horretatik, <strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong><br />
soilik <strong>da</strong> <strong>Eglantins</strong>. Elkarteak biltzen<br />
zituen jarduerak al<strong>da</strong>tu baziren, gauza bat<br />
ez zen al<strong>da</strong>tu. Mendiondo abadearen babespean<br />
sortu zuten <strong>taldea</strong>, eta egun, patronatuaizaten<br />
jarraitzen du; apaizek ia dirurik<br />
jartzen ez duten arren, haiena den<br />
Villa M<strong>ari</strong>a eraikinean egoitza izaten jarraitzen<br />
du <strong>Eglantins</strong>ek.<br />
Herriko <strong>futbol</strong> talde bakarra <strong>da</strong>, eta Hen<strong>da</strong>ian<br />
<strong>futbol</strong>ean <strong>ari</strong>tzen diren guztiek osatzen<br />
dute <strong>Eglantins</strong>. Hego Euskal Herrian<br />
ez bezala, kirolean hasten diren Ipar Euskal<br />
Herriko ikastetxeetako haurrak sei urterekin<br />
federa <strong>da</strong>itezke; hau <strong>da</strong>, ez dute<br />
ikastetxeetan Eskola Kirola egiten, kirol<br />
taldeetan baizik. Hala, <strong>Eglantins</strong> <strong>taldea</strong>ren<br />
<strong>futbol</strong> eskolan 150 haurrek dute izena<br />
eman<strong>da</strong>, eta beste horrenbestek jokatzen<br />
dute 13 urtetik gorako mailetan. Guztira,<br />
kirol<strong>ari</strong>ak, teknikoak eta zuzend<strong>ari</strong>tzako<br />
kideak batuta, ia 400 pertsonek osatzen<br />
dute <strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong>.<br />
Presidentzian, estreinakoz<br />
Aurtengoa urte berezia ba<strong>da</strong>, are bereziagoa<br />
<strong>da</strong> Serge Roman taldeko presidentearentzat.<br />
Hilabete gutxi <strong>da</strong>rama karguan,<br />
baina mendeurreneko ekitaldien arduradun<br />
nagusia <strong>da</strong>. Nolanahi ere, kluba ondo<br />
ezagutzen du barrutik, bertan <strong>da</strong>ramatzan<br />
35 urteetatik gehienak zuzend<strong>ari</strong>tzan<br />
eman baititu. «Baina jokal<strong>ari</strong> ere izan nintzen,<br />
hegaleko atzel<strong>ari</strong>a», nabarmendu du.<br />
Romanentzat argi <strong>da</strong>go non <strong>da</strong>goen <strong>Eglantins</strong>en<br />
kirol sapaia, eta zein den klubaren<br />
funtzioa: «Gauden mailan ondo gaude,<br />
agian beste koska bat igo gaitezke, baina<br />
Mendiondo abadeak sortu zuen Les <strong>Eglantins</strong> <strong>taldea</strong>, 1912an. [EGLANTINES-HENDAYE.COM]<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
gehiago ez; hemen ez <strong>da</strong> ezer kobratzen<br />
duen jokal<strong>ari</strong>rik. Baina atzetik gazteak <strong>da</strong>toz,<br />
eta tarteko horietako bat ateratze polita<br />
<strong>da</strong>». Horrela atera ziren bere garaian<br />
Franck Histilloles aurrel<strong>ari</strong> handia edo herriko<br />
<strong>futbol</strong> zelai<strong>ari</strong> izena utzi dion Bixente<br />
Lizarazu munduko txapelduna. Biek Hen<strong>da</strong>iako<br />
<strong>taldea</strong>n jokatu zuten Bordeleko Gi-<br />
Kirol<strong>ari</strong>ak, teknikoak<br />
eta zuzend<strong>ari</strong>tzako kideak<br />
batuta, ia 400 pertsonek<br />
osatzen dute kluba<br />
«Gogoratzen dut<br />
asanblea batean klubeko<br />
giltzak hartu eta alkate<strong>ari</strong><br />
eman nizkiola»<br />
rondins taldera jauzi eman eta bakoitzak<br />
bere ibilbide profesionala hasi zuen arte.<br />
Amets Arzallus herrikoa eta bertsol<strong>ari</strong>a<br />
sei urterekin hasi zen <strong>Eglantins</strong>en jokatzen<br />
eta helduen <strong>taldea</strong>n <strong>ari</strong> <strong>da</strong>. Aurten, bigarren<br />
urtez jarraian, mailaz igo dira seniorrak,<br />
baina kontrakoa bizitzea ere tokatu<br />
zitzaion, hots, bi maila jarraian galtzea.<br />
«Duela zortzi bat urte izango zen —kontatzen<br />
du—. Taldea apurtuta zegoen... hiruzpalau<br />
urte eman genituen horrela. Egoera<br />
okerrenean jarri zenean jokal<strong>ari</strong> ia guztiak<br />
joan ziren, abenduan. Bi edo hiru geratu<br />
ginen, eta gazteekin osatu behar izan genuen<br />
<strong>taldea</strong>, 16 urtez azpiko taldetik sei jokal<strong>ari</strong><br />
hartu behar izan genituen,<br />
azkenengo mailaraino jaisteko zigorra ekiditeko.<br />
Hiru edo lau entrenatzaile izan genituen,<br />
baina horietako inork ez zuen al<strong>da</strong>lekuko<br />
giroa baretzen asmatu».<br />
Roman presidentearentzat ere hura<br />
izan zen unerik zailena: «Baziren garaiak<br />
jaisten ginela, mail<strong>ari</strong>k ez genuelako. Urte<br />
batean igo eta hurrengo urtean jaitsi. Baina<br />
jaistea jokal<strong>ari</strong>ek aldegiten dutelako...<br />
Gogorra <strong>da</strong> hori». Taldea desagertzeko zorian<br />
egon zela baieztatu digu Romanek:
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Arzallus —eskuinean—, eta Roman presidentea —erdian—, <strong>taldea</strong>n bi urte <strong>da</strong>raman Xabi Aranbarri azkoitiarrarekin, klubeko egoitzan. [A. PEREZ-KARKAMO]<br />
«Inork ez zuen zuzend<strong>ari</strong>tzan <strong>ari</strong>tu nahi;<br />
une batean bi ginen soilik. Gogoratzen dut<br />
asanblea batean klubeko giltzak hartu eta<br />
alkate<strong>ari</strong> eman nizkiola. Esan nion gehiago<br />
ezin genuela egin, zerbaitekin lagundu<br />
behar zuela, eta lagundu ezean, ezingo genuela<br />
jarraitu. Lehenago apaizak laguntzen<br />
zigun, baina hori <strong>da</strong>goeneko ez <strong>da</strong> horrela,<br />
eta Herriko Etxeak laguntzen ez bazigun<br />
ez zegoen jarraitzerik».<br />
Zorionez, egoera beltzetik zurira irauli<br />
zen. Arzallusek gogoratzen duenez, ez zen<br />
berehalakoa izan: «Pixkanaka-pixkanaka<br />
egoera al<strong>da</strong>tuz joan zen. Beste giro bat sortu<br />
zen. Nik bi muturrak bizi izan ditut eta,<br />
ohartzen naiz, gutxieneko batasun bat<br />
duen al<strong>da</strong>gela batekin eta hori horrela<br />
izan <strong>da</strong>din nolabaiteko in<strong>da</strong>rra duen entrenatzaile<br />
bat edukiz gero, beste klabe batzuek<br />
funtzionatzen dutela, ez gaudelako<br />
<strong>futbol</strong> profesionalean. Entrenatzailearen<br />
figura oso garrantzitsua <strong>da</strong>, eta Fabien Genetek<br />
asko lagundu du giro egokia sortzen.<br />
Ez gara profesionalak, baina seriotasun<br />
minimo bat behar du <strong>taldea</strong>k, berak<br />
amateurtasun eta seriotasunaren arteko<br />
oreka lortu du. Eta entrenatzaile bezala<br />
ere ona <strong>da</strong>. Horregatik igo gara azken bi urteetan;<br />
hori bezain sinplea <strong>da</strong>».<br />
Presidentea ere gustura <strong>da</strong>go egungo jokal<strong>ari</strong><br />
multzoarekin. «Giro ona berreskuratu<br />
dugu, jendea pozik <strong>da</strong>go eta joan<strong>da</strong>ko<br />
jokal<strong>ari</strong> batzuk itzuli dira, eta aurten lehen<br />
<strong>taldea</strong>k izan duen maila oso altua izan<br />
<strong>da</strong>. Iaz igo ginen, eta gure asmoa maila<br />
mantentzea zen, baina beste maila bat igo<br />
dugu», gaineratu du.<br />
Realarekin harreman onak<br />
Joan den astean aurredenboraldiko entrenamenduak<br />
hasi zituen <strong>Eglantins</strong>en lehen<br />
<strong>taldea</strong>k eta gaur arratsaldean jokatuko<br />
dute lehen parti<strong>da</strong>, Realaren kontra. Hen<strong>da</strong>iakoen<br />
presidenteak aitortu du Donostiako<br />
<strong>taldea</strong>rekin harreman oso onak dituztela:<br />
«Beraiekin eta baita Real Unionekin<br />
ere. Mendeurrenera etortzeko,<br />
esaterako, Realak ez du batere trab<strong>ari</strong>k ja-<br />
KIROLA 5<br />
rri. Lehen mailako <strong>taldea</strong> dira, baina disponibili<strong>da</strong>de<br />
osoa izan dute gurekiko».<br />
Gaur arratsaldeko zazpiak baino minutu<br />
eskas batzuk lehenago jokal<strong>ari</strong>ak Bixente<br />
Lizarazu estadioko al<strong>da</strong>lekuetatik<br />
berdegunera azaltzen direnean txaloz jasoko<br />
dituzte harmailak beteko dituzten bi<br />
mila hen<strong>da</strong>iarrek. Txalo egingo diete Realeko<br />
jokal<strong>ari</strong>ei, txaloak ere izango dira<br />
etxeko taldeko elastikoa jantziko duen hamaikakoarentzat,<br />
baina txalo zaparra<strong>da</strong><br />
handiena ehun urte hauetan <strong>Eglantins</strong>en<br />
arrosa handik hona eraman eta Villa M<strong>ari</strong>ako<br />
bulegoetan lan egin izan duten guztientzat<br />
izango <strong>da</strong>, ehun urte bete baititu<br />
Hen<strong>da</strong>iako <strong>futbol</strong> <strong>taldea</strong>k.
6 HISTORIA<br />
Legasseren arrastoa<br />
Oarso Bi<strong>da</strong>soan<br />
Marc Legasse i<strong>da</strong>zle eta politikagizon anarkoabertzale<br />
lapurtarrak bere sustraiak Hen<strong>da</strong>ian eta Lezon zituen. Aitona<br />
Hen<strong>da</strong>iako alkate izan zen, eta haurtzaroko momentu asko<br />
Lezoko Jamot-Enea etxean bizi izan zituen.<br />
Erik Gartzia Lezo<br />
Lezo. 1990ko apirilaren 27a.<br />
Haur <strong>da</strong>ntz<strong>ari</strong>ak arkuak<br />
eta makilak eskuan dituztela.<br />
Tartetik, bi gizon: Patri<br />
Urkizu i<strong>da</strong>zle lezoarra,<br />
anfitrioi lanetan, eta berarekin<br />
koadrodun alkandora<br />
soinean duen gizona. Marc Legasse (P<strong>ari</strong>s,<br />
1918-Baiona,1997) <strong>da</strong>, anarkismoa eta<br />
abertzaletasuna batu zituenetako bat. Lezoko<br />
herriak omendu zueneko bideoa sareratu<br />
du Berria Telebistak (ikus www.berria.info/berriatb/1454/).<br />
Lezoko herriak Legasse omentzea ez <strong>da</strong><br />
(bakarrik) bere lan politikoaren eta liter<strong>ari</strong>oaren<br />
aitortza. Izan ere, nahiz eta Frantziako<br />
hiriburuan jaio, Euskal Herrian zituen<br />
sustraiak Legassek, Lezon zein Hen<strong>da</strong>ia<br />
eta Basusarrin (Lapurdi).<br />
Marc Legasse Euskal Herri osoan <strong>da</strong> ezaguna<br />
bere ideia independentistak eta libert<strong>ari</strong>oak<br />
al<strong>da</strong>rrikatzeagatik. Hainbat iturrietatik<br />
e<strong>da</strong>n zuen abertzaletasuna. Esaterako,<br />
1937an Luis Arana Goiri ezagutu<br />
zuen Donibane Lohizunen, eta Xanti eta<br />
Marc Legasse anaiekin elkarrizketa luzeak<br />
izan zituen. Xanti anaia naziek hil zuten<br />
Bigarren Mundu Gerran. Kontzientzia<br />
abertzalea in<strong>da</strong>rtuta, han hemenka <strong>ari</strong>tu<br />
zen Euskal Herriaren nortasuna eta askatasuna<br />
al<strong>da</strong>rrikatzen, eta 1940an P<strong>ari</strong>s<br />
atzean utzi eta Ziburun finkatu zen. Hamarka<strong>da</strong><br />
horretan Lapurdi, Behe Nafarroa<br />
eta Zuberoarako autonomia estatutu<br />
proposamena i<strong>da</strong>tzi zuen, arrakast<strong>ari</strong>k gabe.<br />
1946an espetxeratu zuten estreinakoz<br />
(beste bi ere etorri ziren), separatismoagatik.<br />
Garai hartan bertan erbestean zegoen<br />
Eusko Jaurl<strong>ari</strong>tz<strong>ari</strong> kexa azaldu zion, Ipar<br />
Euskal Herriko abertzaletasunarekin<br />
zuen «mespretxuagatik». Bost aldiz aurkeztu<br />
zen hauteskundeetara, guztiak alderdi<br />
edo mugimendu abertzaleekin. Joan<br />
den mendeko bigarren erdialdean beste erbesteratu<br />
olatu berriarekin harremana<br />
izan zuen Legassek, eta Krutwig, Txillardegi,<br />
Emilio Lopez A<strong>da</strong>n edo Francisco Letamendia<br />
bezalakoekin harremanetan<br />
sartu zen. Ezkerreko abertzaletasunera lerratu<br />
zen, anarkismoa baztertu gabe.<br />
Franco hil eta bi urtera Bermeora (Bizkaia)<br />
joan zen bizitzera, eta orduan argitaratu<br />
zuen Gastibeltzaren karabinak elebe-<br />
rria (frantsesez). Hamarka<strong>da</strong> bat beranduago,<br />
Jakue Pascualekin batera, Anarkherria<br />
liburua kaleratu zuen. Horiek dira,<br />
agian, bere liburu ezagunenetakoak. Lezon<br />
jaso zuen omenaldia Zortziko de Iraeta<br />
para arpa y txalaparta izenburu «sutileko»<br />
liburuaren aurkezpenean izan zen. Joseba<br />
Aurkenerena orduko Kultura zinegotziak<br />
aitortu zuenez, Legassena, «konturatu<br />
gabe omenalditxo bilakatu zen».<br />
Haurtzaroko oroitzapenak<br />
Hori bere biografia ezagunena <strong>da</strong>, era laburtuan.<br />
Baina ba<strong>da</strong>, baita ere, Oarsoaldea<br />
eta Bi<strong>da</strong>soarekin duen harremana.<br />
Xanti eta Marc Legasse anaiak Luis Arana Goirirekin. Bere eragina jaso zuten anaiek. [BOGA]<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Lezoaldizk<strong>ari</strong>etako hainbat zenbakitan jasota,<br />
herriarekin zuen harremana kontatzen<br />
dute bertan. Unibertsitate izena <strong>da</strong>raman<br />
herriarekin harremana bere birraitonaren<br />
anai batengatik <strong>da</strong>torkio. Rafael<br />
Zabala Santo Kristo basilikako kapelaua<br />
zen, eta Kale Nagusiko Jamot-Enea etxean<br />
bizi zen (egun 16. zenbakia dena). Hura hiltzean,<br />
bere iloba Gaudioso Zelaia Zabal<strong>ari</strong><br />
utzi zion etxea, Legasseren amona Estanisla<strong>da</strong>ren<br />
anaia zena.<br />
Eta hortik <strong>da</strong>torkio Hen<strong>da</strong>iarekin lotura<br />
Marc-i. Izan ere, Estanisla<strong>da</strong> Hen<strong>da</strong>iako<br />
alkate (1912-1919) eta mediku izan zen Ferdinand<br />
Camino Goienetxe doktorearekin<br />
ezkondu zen. Camino doktoreak herriko<br />
Itsas Ospitalea eraiki zuen, eta Espainiako<br />
Carlos III.a domina jaso zuen, beste hainbat<br />
merezimenduren artean. Hen<strong>da</strong>iako<br />
Lezoko kale garbitzaile<br />
baten parabola erabili<br />
zuen Euskal Herriaren<br />
askatasuna irudikatzeko<br />
alkate izan zenean, bere izena jarri zion<br />
Frantziako Estatu Kontseiluak: Arrêt Camino<br />
<strong>da</strong>, oraindik in<strong>da</strong>rrean <strong>da</strong>go eta prefetak<br />
berekin izan zuen «botere gehiegikeriarekin»<br />
du zerikusia.<br />
Camino doktoreak, bere herriko medikua<br />
izatez gain, Lezon kontsulta irekitzeko<br />
baimena eskatu zion koinatu Gaudiosori.<br />
Astearte zein ostiraletan irekitzen zuen<br />
Legassek berak aipatu zuen bezala, bere<br />
haurtzaroa gogorarazten zuenean. «Noizbehinka,<br />
aitonak Xanti anaia eta biok eramaten<br />
gintuen Lezora, eta eguna plazan<br />
edo etxeko patioan jolasten pasatzen genuen,<br />
gaixoak artatzen zituen bitartean.<br />
Oraindik ez zen Lezo inguratzen duen<br />
errepidea existitzen, eta Jaizkibelen zelaiak<br />
Jamot-Enearaino iristen ziren. Banbu<br />
kainaberek basotxo bat egiten zuten<br />
bertan».<br />
Aita Donostiak osaba Gaudiosori Baztandik<br />
ekarritako txalaparta op<strong>ari</strong>tu ziola
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
ere gogoan zuen Legassek. «Osaba musikologo<br />
ezaguna zen. Pianoa eta arpa jotzen<br />
zituen, baina askoz nahiago genituen txalapartaren<br />
doinuak». Jerbaxio Albizu<br />
Errenteria-Oreretako bik<strong>ari</strong>oa (euren senide<br />
urruna) ere joaten zen noizbehinka<br />
Kale Nagusiko etxe horretara, txipiroiak<br />
tinta beltzean jatera. Jainkoak euskaldunak<br />
euskaldun izateko sortu zituela esaten<br />
zien Xanti eta Marc-i, «Jainkoaren boron<strong>da</strong>tea<br />
zelako». Lezo «bihotzean» gelditu<br />
zitzaion Legasseri, eta hil baino lehen<br />
ikusi ezin izan zuen itxaropena gelditu zitzaion:<br />
«Nire bihotzean geratu <strong>da</strong> Santo<br />
Kristoren mirakulua gertatzeko itxaropena,<br />
noizbait nire herri<strong>ari</strong> bere independentzia<br />
eta nortasuna ekarriko diona, On Jerbaxioren<br />
ebangelioaren arabera. Amen».<br />
Lezoko kale garbitzailearen istorioa ere<br />
kontatu zuen Gastibeltzaren karabinak<br />
eleberrian. Erratza hartu, eta P<strong>ari</strong>seraino<br />
joan zen kale garbitzailea. Bertan, Victor<br />
Hugo i<strong>da</strong>zlea ezagutu eta Euskal Herriarekiko<br />
zaletasuna piztu zion. Baina kale garbitzailea<br />
asperduragatik hil zen P<strong>ari</strong>sen,<br />
erraztu eta erraztu. Erratzaren ile bakoitza<br />
Euskal Herriko Foruetako artikulua<br />
zela irudikatu zuen, eta erratza bera Euskal<br />
Herria. Osaba Gaudiosoren aholkua jasotzen<br />
du parabola horretan: «Hobe <strong>da</strong><br />
etxeko at<strong>ari</strong>a txukuntzea eta ez urrunekoa».<br />
Kale garbitzailea ez bezala, Euskal Herrian<br />
hil zen Legasse, 1997ko martxoaren<br />
21ean. Bederatzi egun beranduago aireratu<br />
zituzten errautsak Orregako Ibañeta lepoan,<br />
euskaldunek inoiz izan duten garaipenik<br />
sonatuenaren parajean. Hurrengoaren<br />
zain egongo <strong>da</strong> Legasse, <strong>da</strong>goen tokian<br />
<strong>da</strong>goela.<br />
Marc Legasse. [BOGA]<br />
Pysbe sortu zuen Louis Legassek. Irudiko Ven<strong>da</strong>val ontzia Nabarra boua bihurtu zuten. [BOGA]<br />
Jamot-Enea etxean bizi zen Legassetarren osaba Gaudioso Zelaia. [ERIK GARTZIA]<br />
HISTORIA 7<br />
Pysbe, beste<br />
Legassetar bat<br />
Oarsoaldean Legassetarrek ez zuten<br />
Lezorekin bakarrik harremana izan.<br />
Marc eta Xantiren aitak, Louisek, Donibanerekin<br />
harremana izan zuen,<br />
eta ez nolanahikoa: Pysbe sortu<br />
zuen. Frantziako kolonia den Saint<br />
Pierre eta Mikelunera alde egin zuen,<br />
sol<strong>da</strong>duska ez egiteko. Bertan zeuden<br />
ja<strong>da</strong> bere anai-arrebak. La Morue<br />
Française bakailautegia zabaldu<br />
zuten Ternua ondoko uharte horietan.<br />
Izugarri aberastu ziren, eta bertako<br />
agint<strong>ari</strong> izatea lortu zuen. Alkohol<br />
kontsumoa AEBetan galarazita zegoenean,<br />
Saint eta Mikeluneko biltegietatik<br />
bi<strong>da</strong>ltzen zituzten kontrabandoan<br />
ed<strong>ari</strong>ak, Gure Herria itsasontziaren<br />
bitartez.<br />
1905ean kartzelan sartu zuten<br />
aita. Oso katolikoa zen, eta urte hartan<br />
Frantziako Estatuaren eta Elizaren<br />
arteko banaketa legea onartu zuten.<br />
AEBtako bandera jarriko zuela<br />
mehatxatu zuen, eta horregatik espetxeratu<br />
zuten, epe laburrez.<br />
P<strong>ari</strong>sen jarri zuen bere enpresen<br />
egoitza nagusia, eta Arrainaren baroia<br />
ezizenez ezagutzen hasi ziren. Alfonso<br />
XIII.a Espainiako erregearen ingurukoak<br />
ezagutu eta bere menpeko<br />
lurraldean Ternuako bakailaoa arrantzatzeko<br />
enpresa bat irekitzea proposatu<br />
zion. Horrela sortu zuten Pysbe.<br />
Enpresaren akzioen laurdena<br />
erregeak izan zuen, eta Legassek<br />
%49 (espainiarra ez zelako ezin zuen<br />
gehiengoa eduki). Egoitza nagusia<br />
Pasai Donibanen zuen, eta ehunka<br />
famili<strong>ari</strong> eman zien lana. II. Errepublika<br />
garaian akzioak errekisatu zizkioten,<br />
baina 1936an auzia irabazi zuen.<br />
Beranduegi. 36ko Gerra hasi zen,<br />
eta Pysbeko lau bakailao ontzi errekisatu<br />
zituen Eusko Jaurl<strong>ari</strong>tzak: Mistral,<br />
Ven<strong>da</strong>val, Euzkal-Herria eta Hispania.<br />
Gipuzkoa, Nabarra, Bizkaya<br />
eta Araba bou bilakatu zituzten itsasontzi<br />
horiek, hurrenez hurren.<br />
@<br />
Bideoa: Lezoko omenaldiko bideoa<br />
ikusteko aukera, hemen. Legasserekin<br />
batera, Txillardegi, Luis Nuñez,<br />
Emilio Lopez A<strong>da</strong>n, Patri Urkizu eta<br />
Luis Jimenez Aberasturi agertzen<br />
dira, mahai-inguru batean.<br />
www.berria.info/berriatb/1454/
8 ASTEKO ERREPASOA<br />
Zoom Asteko irudia<br />
«Ez», ez <strong>da</strong><br />
Maizegi, herriko festetan, emakumeen kontrako sexu erasoak izaten dira. Irungo<br />
festetan ere hala izan <strong>da</strong>: bi eraso jasan dituzte bi emakumek. Hori salatzeko,<br />
Irungo hainbat eragilek deituta, elkarretaratzea egin zuten joan den asteko<br />
ostiralean. Maizegi errepikatzen dira gisa horretako erasoak, eta ondorioz, maizegi<br />
egiten dira horrelako elkarretaratzeak. Horrekin bukatu beharra <strong>da</strong>go.<br />
Emakume batek ezetz esaten duenean, ezetz <strong>da</strong>. «Ez» horrek gizonen ahotik<br />
ateratzerakoan duen balio berbera du. Ez, eta kitto. Ulertu nahi ez duenak, min<br />
egin nahi duenak, errespeturik ez duenak, gehiago dela uste duenak bakarrik ez du<br />
ulertzen ezezko horren esanahia. «Ez» gehiago egongo dira Oarsoaldeko eta Bi<strong>da</strong>soko<br />
festetan. Ulertu behar duenak uler dezala, eta ez badu ulertu, etxean geldi<br />
<strong>da</strong>dila, bakarrik, inori kalterik ez egiteko.<br />
BOGA<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
ASTEKO ERREPASOA 9<br />
[ASIER PEREZ-KARKAMO]<br />
Kareletik<br />
Eñaut<br />
Gantxegi<br />
Kirol eskirol<br />
Kirola eta biolentzia. Biolentzia eta kirola. Bi<br />
izenburu horietako bat aztertzen <strong>ari</strong> nintzen<br />
aste honetako artikulu<strong>ari</strong> izena jartzeko.<br />
Baina horretan <strong>ari</strong> nintzela, hara non<br />
hainbat gauza irakurri, eta ez bata ezta bestea jartzea<br />
deliberatu dut, azken finean biak sinonimo direla ohartu<br />
bainaiz; ez pentsa gaur egun biolentzia exogenoaz<br />
ulertzen denaz hitz egingo dizue<strong>da</strong>la, biolentzia endogenoaz<br />
baizik, kirola egitea ez al <strong>da</strong> ba gure aurka egitea<br />
maila batean? Ez al <strong>da</strong> gure kalterako sekulako palizak<br />
hartzea? Eta maila profesionalean zer esanik ez,<br />
hainbesteko esfortzuk osasungarritik harago doan<br />
maila batean paratzen baititu kirol<strong>ari</strong> horiek. Eta hori<br />
lan istripuez hitz egin ez dugula. Galdegin bestela Mikel<br />
Astarloz<strong>ari</strong>, hain gogotsu itxaron<strong>da</strong>ko Tourra kareletik<br />
joan baitzaio eroriko batengatik. Lastima sanpedrotarra<br />
bizikletatik jaistera behartu izana, zoritxarrez<br />
ohikoegi bilakatu zaizkigun eroriko horrekin. Bide batez<br />
Astarloza Taldeak prestaturiko irtenaldia bertan<br />
behera geratu dela adierazi du kirol<strong>ari</strong> pasaitarraren aldeko<br />
kolektibo honek.<br />
Kiroletik aparteko biolentzia, kirolzalea hala ere ba<strong>da</strong>go,<br />
ez baitu zer ikusirik kirolarekin jende batek hartzen<br />
duen jarrera. Horren adibide azken egunotan Gipuzkoan<br />
jokaturiko Donostia Cup-en izan<strong>da</strong>ko gertak<strong>ari</strong><br />
latzak, non hiru gazte atxilotuak izan ziren. «Gazteak<br />
dira», «odola bero dute» eta bestelako betikokeriak entzun<br />
izan badira ere, ez dut uste neurririk hartu denik<br />
gaiaren gainean; tira, atxiloketak izan dira, baina horiek<br />
neurriak baino, zigorrak dira niretzat, neurria zer<br />
edo zer txarra gertatu aurretik hartzen direnak baitira.<br />
Eta politika kirol bezala hartu duten hainbat alderdik<br />
txartel gorria atera diote Juan Carlos Alduntzini,<br />
beraien aurrean ispilu bat jarri eta dituzten mitxelin ustelak<br />
ikustarazteagatik. «Gora gu ta gutarrak!» batekin<br />
amaitu zuen bere urtebete inguruko ibilera; nik, ordea,<br />
honakoa diot: gora zu ta zutarrak, Juancar! Hainbesteko<br />
txaparroi mediatikoa jasan eta oraindik zutik eta<br />
irribarre batekin ikusi izanak lasaitu gintuen maila batean,<br />
karguarekin bai, baina pertsonarekin ezin izan<br />
dutela argi utziz. Bere ordez lezoar bat, H<strong>ari</strong>tz Salaberria<br />
alkate ohi eta artista bikaina (zentzu liter<strong>ari</strong>oan<br />
behintzat bai). Zero zabor hortzmugan, eta sin sabor<br />
ug<strong>ari</strong> bere aurka ibiliko dela argi izan<strong>da</strong> ere, Martix reload!
10 ELKARTASUNA<br />
[ISABEL MANCEBO BALDA]<br />
Elkartasun gauak<br />
nekazaletxean<br />
Gaueko 45 euroan, Oiartzungo bi nekazaletxek<br />
presoen eta ihesl<strong>ari</strong>en aldeko elkartasun<br />
ekimena abian jarri dute. Asteburu jakin batean<br />
eskaintza hori baliatzen dutenen dirua<br />
bi kolektibo horietara bideratuko dute.<br />
Urko Etxebeste Oiartzun<br />
Euskal preso eta ihesl<strong>ari</strong>en aldeko<br />
ekimenak asko eta askot<strong>ari</strong>koak<br />
dira Oarsoaldean, Bi<strong>da</strong>soan,<br />
Euskal Herrian eta nazioartean.<br />
Denetik egiten <strong>da</strong><br />
horiei elkartasuna eta babesa adierazteko,<br />
nahiz presoek eta senideek dituzten behar<br />
ekonomikoak asetzeko. Horien artean<br />
ba<strong>da</strong> berritasunik: Oiartzungo bi nekazaletxetan<br />
astebururako gau bat edo bi hartzen<br />
dituztenek, horregatik or<strong>da</strong>induko<br />
dutena presoen eta ihesl<strong>ari</strong>en alde bideratuko<br />
dute, dena. Aroxkene eta Olazi dira bi<br />
nekazaletxe horiek.<br />
Josune Beratarbide <strong>da</strong> Olazi nekazaletxeko<br />
arduradunetako bat. Espainiako Estatuan<br />
hainbat lan<strong>da</strong> etxeen arteko elkartasun<br />
elkartea sortu zutela jakin zuen. Horren<br />
barruan <strong>da</strong>udenek, bezeroek<br />
or<strong>da</strong>intzen duten %15a gobernuz kanpoko<br />
erakundeei bideratzen diete. «Ideia ona<br />
iruditu zitzai<strong>da</strong>n. Bezeroak ezarritako t<strong>ari</strong>fa<br />
or<strong>da</strong>intzen du, eta aldi berean erabakitzen<br />
du zein erakunderi eman dirua. Euskal<br />
Herrian bizi naiz, eta hemengo elkarte<br />
bati bideratu nahi nion dirua: horrela erabaki<br />
nuen preso eta ihesl<strong>ari</strong>en alde asteburu<br />
bat bideratu, jasotzen den %100a haiei<br />
emateko».<br />
Aroxkene landetxearekin harremana<br />
badute Olazikoek, eta ideia zein zen azaldu<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Ideia nekazaletxe<br />
gehiagotara nahiz hainbat<br />
jatetxetara zabaltzeko<br />
asmoa dute<br />
bezain pronto, baiezkoa eman zuten ere<br />
Aroxkenekoek. «Bien artean t<strong>ari</strong>fa adostu<br />
genuen, normala baino baxuagoa. 45 euro<br />
balio du elkartasun logelak gau bakoitzeko.<br />
Astebururako erreserbak dira horiek.<br />
Gau bakarra edo bi har ditzake bezeroak».<br />
Ideia nekazaletxe gehiagotara zabaltzeko<br />
asmoa dute, baita zenbait jatetxetara<br />
ere, «baina egoera ekonomikoa zein den<br />
ikusita, oraindik hori airean <strong>da</strong>go». Ekainean<br />
hasi ziren Olazikoak elkartasun zerbitzua<br />
ematen, eta bezeroen zain <strong>da</strong>biltza,<br />
gogoz. Beratarbidek nabarmendu du batez<br />
ere Euskal Herriko bezeroei bideratutako<br />
kanpaina dela.<br />
Erreserbak<br />
Erreserbak egiteko behean zehazten diren<br />
bideak jarraitu behar dira. Hala, bezeroak<br />
eta bi landetxetako arduradunak ados jarri<br />
behar dira zein asteburu baliatuko duten<br />
batzuek elkartasun keinua egiteneko<br />
paraje eder eta lasaian atseden hartuz, eta<br />
besteek gogo hori bideratzeko. Ekainean<br />
hasi ziren ekimenarekin, eta uztailean jarraituko<br />
dute. Arduradunak aztertzen <strong>ari</strong><br />
dira abuztuan edo beste hilabeteetan egiten<br />
jarraitu.<br />
«Jasotako dirua behar den tokira iritsiko<br />
dela ziurtatzen dugu. Gugan konfiantza<br />
izan behar dute bezeroek», zehaztu du<br />
Beratarbidek.<br />
Harremanetarako<br />
argibideak<br />
Olazi nekazaletxea<br />
Helbidea: Oiartzabal bidea 14, Iturriotz<br />
auzoa, 20180, Oiartzun.<br />
Telefono zenbakia: 943 49 08 18.<br />
Posta elektronikoa:<br />
info@olazi.com.<br />
Webgunea: www.olazi.com.<br />
Aroxkene nekazaletxea<br />
Helbidea: Aroxkene 7, Karrika auzoa,<br />
20180, Oiartzun.<br />
Telefono zenbakiak:<br />
943 49 46 92 eta 652 76 28 15.<br />
Posta elektronikoa:<br />
aroxkene@yahoo.es.<br />
Webgunea: www.aroxkene.com.
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Zurea ez den gailu<br />
bat erabiltzean...<br />
Nagore Vega<br />
U<strong>da</strong> garaian, oporretara joatean,<br />
norberarenak ez diren<br />
ordenagailuak eta bestelakoak<br />
erabili behar izaten dituzte<br />
Internetera konektatu<br />
nahi dutenek, askotan. Beste batzuetan,<br />
kanpoan ez egon<strong>da</strong> ere, ordenagailu publikoak<br />
<strong>da</strong>rabiltzate erabiltzaileek: liburutegietan,<br />
mintzalekuetan... Horiek erabiltzean,<br />
baina, hainbat segurtasun ohar izan<br />
behar dira kontuan. Izan ere, garrantzitsua<br />
<strong>da</strong> norberaren identitatea eta <strong>da</strong>tu<br />
pertsonalak babestea.<br />
Pasahitzak dira aintzat hartu beharreko<br />
lehen gauza. Ez <strong>da</strong> komeni erabiltzen diren<br />
zerbitzu guztietan —posta elektronikoa,<br />
sare sozialak, bankuak...— pasahitz<br />
bera izatea. Egokiena ezberdinak izatea<br />
<strong>da</strong>, eta ahal izanez gero, pasahitzek letra larriak,<br />
xeheak, zenbakiak eta karatere bereziak<br />
izan behar dituzte.<br />
Batzuetan, asko dira erabiltzaileak behar<br />
dituen pasahitzak, erabiltzen dituen<br />
zerbitzuak ere beste hainbeste direlako.<br />
Kasu horietarako, ba<strong>da</strong>ude pasahitzak kudeatzeko<br />
programak.<br />
Bestalde, edozein tokitatik gehien kontsultatzen<br />
den zerbitzua posta elektronikoa<br />
<strong>da</strong>. Saioa hasten den bakoitzean, ondoren,<br />
ixteaz gogoratu behar du erabiltzaileak.<br />
Horrez gain, mezu arraroren bat jasoz<br />
gero, ez <strong>da</strong> komeni irekitzea, birusa izan<br />
<strong>da</strong>itekeelako. Ordenagailu edo gailu publiko<br />
bat erabiltzean, ez <strong>da</strong> komeni halakorik<br />
irekitzea, posta elektronikoan jasotako informazio<br />
guztia galtzeko arriskua baitago.<br />
Gmailen zerbitzu ona<br />
Gmailek oso zerbitzu ona eskaintzen du<br />
halako kasuetarako. Bere ohiko ordenagailua<br />
ez den beste batean bere kontua zabalik<br />
<strong>da</strong>goen jakin dezake erabiltzaileak,<br />
eta hasitako saio hori ixteko aukera ere<br />
badu. Oso erabilgarria <strong>da</strong> despistatuen-<br />
BOG@<br />
Segurtasun oharrak aintzat hartzea komeni <strong>da</strong>, gailu publikoak erabiltzean, esaterako. [BOGA]<br />
tzat, baina baita ere norbaitek erabiltzailearen<br />
pasahitza lortu eta bere posta elektronikoa<br />
erabili badu.<br />
Hona benetako kasu baten azalpena.<br />
Duela bederatzi hilabete Gmailen mezu<br />
bat jaso zuen pertsona batek, esanez, norbaitek<br />
erabili zuela bere kontuetako bat<br />
Txinan, eta ea bera ote zen. Pertsona hori<br />
ez zen Txinan egon orduko hartan, eta<br />
kontuaren pasahitza al<strong>da</strong>tu behar izan<br />
zuen, dena ondo zegoela frogatu ondoren.<br />
Beraz, neurriak hartzea ez <strong>da</strong>go soberan.<br />
Bankuak eta sare sozialak<br />
Bankuetako kontuak kontsultatu edota<br />
zenbait transakzio egiten dituzte erabiltzaileek<br />
ere, bereziki, kanpora joatean.<br />
Edonork erabil ditzakeen aparailuetan halakoak<br />
egitea ez <strong>da</strong> komeni.<br />
Eta gaur egun, postaren ondoren,<br />
gehien erabiltzen den zerbitzua sare sozialak<br />
dira, Facebook eta Twitter bereziki.<br />
Horiek dituzte erabiltzaile gehien, eta horiek<br />
baliatzen dituzte erabiltzaileek, gainontzekoei<br />
euren berri emateko, oporretan<br />
esaterako.<br />
Norbaitek gailu publiko batean<br />
Facebook kontsultatu<br />
nahi badu, komeni zaio etxetik<br />
atera aurretik hori ondo konfiguratuta<br />
izatea. Batetik, komenigarria<br />
<strong>da</strong> nabigatze segurua<br />
aktibatuta izatea. Kontu horre-<br />
tan norbaitek saioa hasten duen bakoitzean<br />
abisatzeko eskatzen badiogu Facebooki,<br />
jakingo dugu ea beste norbaitek erabiltzen<br />
ote duen gure kontua, guk inoiz erabili<br />
ez dugun ordenagailu batean, esaterako.<br />
Facebookek aukera ematen du erabiltzailearen<br />
pribatutasuna bermatzeko, baina<br />
horretarako funtzioak ezagutu behar<br />
dira eta ondo konfiguratu. Horretarako,<br />
komeni <strong>da</strong> oinarrizko kontrolak eta aurreratuak<br />
kontsultatzea, eta ondo konfiguratzea.<br />
Twitterri <strong>da</strong>gokionez, norbaitek etxetik<br />
eta bere gailuetatik kanpo kontsultatu<br />
nahi badu, segurtasun oharrak ere aintzat<br />
hartu behar ditu. Twitterrek ere aukera<br />
eskaintzen du norberak bere pribatutasuna<br />
kontrolatzeko. Erabiltzaileak, gero,<br />
neurriak hartu beharko ditu, ezagutzen ez<br />
dituen erabiltzaileen aipamenekin kontuz<br />
ibiltzeko, esaterako.<br />
Gainontzeko sareekin —Tuenti, Google+...—<br />
antzekoa <strong>da</strong> funtzionamendua.<br />
Erabiltzaileak kontrolatu behar du zein<br />
den bere irudia, zein perfila eta zein den zabaldu<br />
nahi duen informazioa. Etxetik atera<br />
baino lehen, komeni <strong>da</strong> gai<strong>ari</strong> buruz irakurtzea,<br />
eta informatzea.<br />
Horrez gain, ez <strong>da</strong>go ohar hoberik, norberaren<br />
sen on<strong>ari</strong> kasu egitea baino. Norberak<br />
eraiki behar du bere biografia sarean,<br />
baina segurtasunean pentsatuz.<br />
1nvega@hitza.info<br />
AMUA 11<br />
Donostiako parkinen<br />
informazioa denbora<br />
errealean: dParking<br />
dParking, Android mugikorrentzat aplikazioa<br />
<strong>da</strong>. dParkingek, Donostiako parkinen<br />
informazioa eskaintzen du denbora<br />
errealean. Une bakoitzean, parkin bakoitzean<br />
<strong>da</strong>goen plaza libre kopurua erakusten<br />
du. Parkin bakoitz<strong>ari</strong> buruz, gainera,<br />
t<strong>ari</strong>fa tarteak eta gastuaren simulatzailea<br />
eskaintzen ditu, uneoro jakin ahal<br />
izateko zein den gastua. Minutuen arabera<br />
kalkulatzen du. Horrez gain, gauden lekutik<br />
aukeratutako parkineraino eramango<br />
gaituen programa abiarazten du, sakelakoan<br />
GPSa izanez gero.<br />
‘I<strong>da</strong>zmahai Birtualak:<br />
Garrantzitsuena<br />
ikaslea delako’<br />
H<strong>ari</strong>tz Rodriguez Transistoria ekoiztetxeko<br />
(transistoria.com) arduradunak dioenez,<br />
«PostPC edo PC-osteko aro berrian<br />
sartzen <strong>ari</strong> gara, non baliabide informatikoen<br />
birtualizazioaren laguntzaz, geure<br />
aplikazio eta <strong>da</strong>tuak edozein leku edo<br />
gailutik eskura ditzakegun».<br />
Elgoibarko Ikastolak eta Usurbilgo Lanbide<br />
Eskolak «pausu itzela» eman dute<br />
K35 enpresaren eskutik, «beraien azpiegitura<br />
teknologikoa garai berrietara egokitzen<br />
lehenak izan direlako, zerbitz<strong>ari</strong> eta<br />
mahaigaineko ordenagailuak birtualizatzeko<br />
teknologi<strong>ari</strong> esker». I<strong>da</strong>zmahai birtualak<br />
erabiltzen dituzte ikasleek. Alegia,<br />
sistema eragilea beren ordenagailuetan<br />
instalatuta egin beharrean, zerbitz<strong>ari</strong> baten<br />
kontura lan egiten dute.<br />
Bi arrakasta kasu horiek oinarri hartuta,<br />
I<strong>da</strong>zmahai Birtualak: Garrantzitsuena<br />
ikaslea delako izeneko mikrodokumentala<br />
argitaratu dute (Youtuben, izenburua<br />
bilatuta). Gidoia eta errealizazioa<br />
Transistoriak hartu ditu bere gain.
12 IBILBIDEA<br />
Itsaso ondotik,<br />
arrantza herria<br />
San Marko parkea, Portua auzoa, Butroi<br />
pasealekua, kirol kaia, kai berria, Higerreko faroa...<br />
biltzen ditu Hon<strong>da</strong>rribiko kostak.<br />
Itsaso ondoko txokoak ezagutzeko aukera<br />
izango du bisit<strong>ari</strong>ak, proposatutako ibilbidean.<br />
Naiara Manterola Hon<strong>da</strong>rribia<br />
Hon<strong>da</strong>rribiko kaleetan bisitatzeko<br />
txokoak asko eta asko<br />
dira. Herriak ingurune berezia<br />
eskaintzen du. Kosta izateaz<br />
gain, mendia ere badu,<br />
eta bi aukerez gozatzeko leku aproposa izan<br />
<strong>da</strong>iteke. Itsaso ondoko txangoa proposatuko<br />
dugu ondorengo ibilbidean, eta sei txoko<br />
bisitatuko ditugu. Lehenengoa, autoan hirira<br />
iritsi direnentzat, hori utzi eta ibilbidearen<br />
abiapuntua izango <strong>da</strong>: San Marko parkea.<br />
Autoa Irun kalean utziko dugu, eta le-<br />
kurik ez balego, Irun kalearen perpendikularrean<br />
<strong>da</strong>goen Bi<strong>da</strong>soa ibilbidean. Bertan,<br />
San Marko parkearen sarreran, gurutzea<br />
ikus <strong>da</strong>iteke. San Markoko gurutzeak atzerritik<br />
Santiagorako bidea egitera etortzen<br />
ziren erromesei bidea markatzen zien. Parkea<br />
bisitatzeko ateak egun osoz irekita <strong>da</strong>ude,<br />
eta atsedenaldirako gune aproposa <strong>da</strong>.<br />
Zuhaizti, paseo, urmael eta harriz egin<strong>da</strong>ko<br />
harresiekin diseinatu zuten parkea, eta<br />
ekosistema txikiak sortu dira bertan. Biologoek,<br />
ornitologoek eta talde ekologistek interes<br />
handiko lorategi botanikoa dela esan<br />
dute, zuhaitz, zuhaixka, iratze, goroldio eta<br />
Zuhaizti, paseo, urmael eta harresiekin diseinatuta <strong>da</strong>go San Marko parkea. [N. M.]<br />
likenen kontenplaziorako aukera ematen<br />
baitu. Gainera, u<strong>da</strong>berrian habia egiten duten<br />
hogei hegazti mota baino gehiagoren<br />
ikerketarako gunea <strong>da</strong>.<br />
Behin parkea bisitatuta, Portua auzora<br />
eramango gaituen bidea jarraitu. Portua<br />
auzoan, Hon<strong>da</strong>rribian bereziak diren<br />
arrantzaleen etxeak ikus <strong>da</strong>itezke. Hala,<br />
balkoi eta leiho urdinak, berdeak eta gorriak<br />
<strong>da</strong>uzkaten arrantzaleen etxeak nagusi<br />
dira auzo osoan zehar. Garai batetik asko<br />
al<strong>da</strong>tu <strong>da</strong> auzoa, urak estaltzen baitzuen<br />
egun duen azaler<strong>ari</strong>k gehiena. Apenas<br />
ematen zen erraztasunik harresiz kanpoko<br />
lur hauetan eraikitzeko. Gaur egun, auzoa<br />
hon<strong>da</strong>r gainean eraikita <strong>da</strong>go, eta kaleak ez<br />
dira guztiz zuzenak. San Pedro kalera iritsi,<br />
eta Hon<strong>da</strong>rribian ezagunak diren pintxoez<br />
gozatzeko aukera ematen duten tabernak<br />
eta jatetxeak topatuko ditugu. Bananondoek<br />
inguratzen dute San Pedro kalea, eta terraza<br />
batean eseri, eta pintxo eta tragoska<br />
batez gozatzeko aukera paregabea <strong>da</strong>go<br />
bertan. Txantxangorri, Enbata, Gran Sol,<br />
Yola Berri, Goxoden<strong>da</strong>, Ignacio, Itxaropena<br />
eta Lekuona tabernek eskaintzen dute besteak<br />
beste, Hon<strong>da</strong>rribiko pintxo eta ed<strong>ari</strong>ez<br />
gozatzeko aukera.<br />
Portua auzoa atzean utzi eta Butroi pasealekura<br />
joateko bidea hartuko dugu. Itsas<br />
ondoko pasealekutik paraje ederra du aurrean<br />
ibilt<strong>ari</strong>ak: Txingudiko badia. Bi<strong>da</strong>soa<br />
ibaiak sortutako estu<strong>ari</strong>oa <strong>da</strong> badia. Hegoaldean<br />
Hen<strong>da</strong>ia eta Irun arteko mugako zubietan<br />
eta iparraldean Zokoburun eta Higer<br />
lurmuturretan ditu mugak. Hen<strong>da</strong>ia eskuinaldean<br />
eta Irun eta Hon<strong>da</strong>rribia<br />
ezkerraldean ditu. Badia, itsasgoran, laku<br />
lasaia <strong>da</strong>, eta itsasbeheran estu<strong>ari</strong>oa <strong>da</strong>. Badiaren<br />
ur gaziak Bizkaiko golkoaren kresalak<br />
eta Bi<strong>da</strong>soa ibaiaren urek sortzen dituz-<br />
Txingudiko badia Bi<strong>da</strong>soa<br />
ibaiak sortutako estu<strong>ari</strong>oa<br />
<strong>da</strong>. Marea goian<br />
<strong>da</strong>goenean laku lasaia <strong>da</strong>,<br />
eta itsasbeheran<br />
estu<strong>ari</strong>oa <strong>da</strong><br />
Hon<strong>da</strong>rribia<br />
Iraupena<br />
Ordu 1<br />
Luzera<br />
4,5 km<br />
HONDARRIBIA<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Higer itsasargia<br />
Kirol kaia<br />
Kai berria<br />
Butroi<br />
pasealekua<br />
Portua<br />
auzoa<br />
B A D I A<br />
T X I N G U D I K O<br />
HENDAIA<br />
San Marko<br />
te. Butroi pasealekua zeharkatu, kai zaharretik<br />
abiatuta, hon<strong>da</strong>rtzara bidean. Aurrera<br />
jarraituta kirol kaira iritsiko gara. Kaiaren<br />
ondoan, espigoi batek bereizten du Bi<strong>da</strong>soa<br />
ibaiaren bokaleko Gipuzkoako azken<br />
hon<strong>da</strong>rtza. 800 metroko luzera du eta ingurua<br />
urbanizatu berria <strong>da</strong>. Bainu lasaia eta<br />
hon<strong>da</strong>rtza eremu zabala eskaintzen ditu<br />
Hon<strong>da</strong>rribiko hon<strong>da</strong>rtzak.<br />
Kai berria<br />
Kirol kaia atzean utzi eta kai berrira bidea<br />
hartuko dugu. Babes portua obra garrantzitsua<br />
izan zen Hon<strong>da</strong>rribiarentzat. 1914an<br />
erabaki zuten portu bat egitea, eta horretarako<br />
bi proiektu aurkeztu zituzten bere kokapena<br />
zein lekutan izango zen erabakitzeko:<br />
bat, Asturiagako txokoa baliatuz, eta<br />
bestea, San Telmo gazteluaren parean. Azkenean,<br />
bigarren aukera eman zuten ontzat,<br />
arrantzaleen iritziaren aurka. Oso gutxi<br />
iraun zuen portu hark, 1919an, itsasoak<br />
egin<strong>da</strong>koaren zati handi bat desegin baitzuen.<br />
1933an Ezequiel Lorca Agurret<strong>ari</strong> esleitu<br />
zitzaizkion portua berregiteko lanak, baina<br />
1934an lanak gelditu behar izan zituzten,<br />
eta azkenean, Ramon Iribarren ingeni<strong>ari</strong><br />
irun<strong>da</strong>rraren adore<strong>ari</strong> esker, 1941ean lortu<br />
zuten berriz ere obrei ekitea: 1948ko apirilean<br />
bukatu zituzten. Orain, bertara iristen<br />
dira arrantzaleen itsasontziak. Arraina atera,<br />
eta salgai jartzen dute goizeko ordu txikietan.<br />
Behin salduta, hortik arrandegieta-
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Arrantzaleen koloretako etxeak ikusi <strong>da</strong>itezke Portua auzoko San Pedro kalean. [N. MANTEROLA]<br />
Kirol kaiaren ondoan, espigoi batek bereizten du Bi<strong>da</strong>soa ibaiaren bokaleko hon<strong>da</strong>rtza. [N. M.]<br />
ra banatzen dute. Itsasoan eguraldi txarra<br />
izanez gero, kaia arrantza ontziz beteta izaten<br />
<strong>da</strong>, babestuta <strong>da</strong>ude.<br />
Higerreko itsasargia<br />
Kai berriak eskaintzen dituen parajeak<br />
utzi, eta itsasargiraino doan bidea hartuko<br />
dugu. Higerreko itsasargia Francisco Lafarga<br />
ingeni<strong>ari</strong>aren sorkuntza <strong>da</strong>. 21 metroko<br />
altuera du, eraikitzeko lanak 1854an hasi<br />
zituzten, eta 1883ko otsailean bukatu. 1881<br />
arte oliba olioa erabiltzen zuten bertako argia<br />
pizteko, ondoren petrolioa, eta egun argin<strong>da</strong>rra.<br />
Argia 23 miliaraino ikus <strong>da</strong>iteke.<br />
Sen<strong>da</strong>belarrak<br />
Nekane Martiarena<br />
Azeri buztana<br />
(‘Equisetum<br />
arvense’)<br />
IBILBIDEA 13<br />
Lan<strong>da</strong>re berezia <strong>da</strong>, zurtena zatika-zatika korapiloak bailiran<br />
hazten <strong>da</strong>, eta horietatik pinuen antzeko hosto fin asko ateratzen<br />
dira. Ez du lorerik botatzen. Zurtena barrutik hutsa izaten<br />
<strong>da</strong>.<br />
Propietaterik ezagunena pixa-eragile izatea <strong>da</strong>, likidoak botatzeko<br />
edo eliminatzeko, hankak handituta ditugunean, adibidez. Hau<br />
<strong>da</strong>, diuretikoa <strong>da</strong>. 40 gramo lan<strong>da</strong>re lehor egosiko dugu ordu erdi batez litro<br />
erdi uretan, eta egunean hiru aldiz hartu. Goiz, eguerdi eta gau.<br />
Pixa-bideak garbitzearekin odola ere garbitzen du eta luzarora larru<br />
azaleko arazoak ekiditen edo gutxitzen ditu.<br />
Organismo ahulduei erremineralizatzen laguntzen die. Anemia kasuak,<br />
adibidez. Hau izango <strong>da</strong> bere beste propietate garrantzitsu bat.<br />
Larru azaleko arazoetan (zauriak, ekzemak, ultzerak, onddoak, herpeak)<br />
hostoak txiki-txiki egin<strong>da</strong> eta enplasto<br />
moduan jarriz sen<strong>da</strong>tzeko gaitasuna<br />
du. Zukua ere atera <strong>da</strong>iteke, eta hau<br />
jarri. Beraz, orbainak ixteko gaitasuna<br />
ere badu.<br />
Hezetasuna <strong>da</strong>goen tokiak,<br />
erreka inguruak, bide ertzak,<br />
eguzkirik gabeko tokiak atsegin<br />
ditu. Euskal Herrian aspaldi<strong>da</strong>nik<br />
<strong>da</strong>goen, ezaguna den eta oso<br />
erabilia den lan<strong>da</strong>rea dugu azeri<br />
buztana.<br />
Lan<strong>da</strong>re hau oso antzinakoa <strong>da</strong>, lan<strong>da</strong>re<br />
primitiboa dela esan <strong>da</strong>iteke. Badirudi duela milaka urte, 400 mila urte<br />
gutxi gorabehera, azeri buztan baso ederrak omen zeuden. Garai hartan<br />
zen bezalakoa omen <strong>da</strong> orain ere, dirudienez ez du al<strong>da</strong>ket<strong>ari</strong>k jasan.<br />
U<strong>da</strong> eta u<strong>da</strong>zken garaian jaso <strong>da</strong>iteke, eta lehortu ondoren urte guztirako<br />
jaso.<br />
Baratza duen jendearentzat<br />
Osinarekin bezalaxe azeri buztanarekin ere baratzeko zenbait zomorro<br />
akabatzeko eta barazkiak erremineralizatzeko botika bat egin <strong>da</strong>iteke.<br />
Ontzi batean azeri buztan oso-osoa jarriko dugu urez beteta, nahi izanez<br />
gero euri urarekin egin <strong>da</strong>iteke. Egunero ondo-ondo nahasi; hau 8-9 egunez<br />
egingo dugu, ur guztia usteldu arte. Behin usteldu ondoren, hiru parte<br />
ura eta botika honetatik parte bat nahasiko ditugu. Makil batekin-edo<br />
minutu batez dena behar bezala mugitu, eta fumigadore batez baratzean<br />
bota <strong>da</strong>iteke, 2-3 egunetan.
14TXANPA<br />
Asteburuko agen<strong>da</strong><br />
Musika<br />
Trintxerpe: Gaur, Thrash jaialdia izango<br />
<strong>da</strong> Mogambo aretoan. Violator, War-<br />
Head, FPV eta Hilotz taldeek kontzertua<br />
emango dute, 21:00etatik aurrera.<br />
Trintxerpe: Bihar, II Mojito Workin jaialdia<br />
izango <strong>da</strong> Mogambo aretoan, Temblores,<br />
Gora Gora Kids eta disko jartzaileekin<br />
(Dr. Punko, The Boston Man eta J. Simone).<br />
21:00etan hasiko <strong>da</strong>.<br />
Hon<strong>da</strong>rribia: Etzi, u<strong>da</strong>l txistul<strong>ari</strong>en albora<strong>da</strong><br />
izango <strong>da</strong> Alde Zaharretik eta Mendelutik,<br />
08:00etatik aurrera.<br />
Irun: Gaur, Musikirun II. Maketa Lehiaketaren<br />
barruan, Kan eta Kail taldeek kontzertua<br />
emango dute ZL diskotekan,<br />
21:00etan.<br />
Irun: Bihar, Musikirun II. Maketa Lehiaketaren<br />
barruan, The Rises (lehenengo aldiko<br />
irabazlea) eta Sed de nubesen kontzertua<br />
entzuteko aukera izango <strong>da</strong> ZL<br />
diskotekan, 21:00etan.<br />
Irun: Bihar, Irun Hiria musika ban<strong>da</strong>k<br />
Santiagoko polkak interpretatuko ditu<br />
Triangulo plazan, 22:30ean.<br />
Irun: Bihar Saxofones Tryumf laukotearen<br />
jazz kontzertua izango <strong>da</strong> Escuelas<br />
kalean, 22:30ean.<br />
Irun: Etzi, txistul<strong>ari</strong>en diana izango <strong>da</strong><br />
Belaskoenea eta Elitxu auzoetatik,<br />
09:00etan hasita.<br />
Hen<strong>da</strong>ia: Bihar, kontzertua izango <strong>da</strong><br />
Zarpai Ban<strong>da</strong>rekin eta <strong>da</strong>ntzaldia Cel III<br />
<strong>taldea</strong>rekin, Flori<strong>da</strong>ko portuan.<br />
20:00etan hasiko <strong>da</strong>.<br />
Hen<strong>da</strong>ia: Etzi, organo kontzertua izango<br />
<strong>da</strong> San Bixente elizan, 21:30ean hasita.<br />
Errenteria-Orereta: Gaur, Kabia Espazio<br />
Kreaktiboan mikrofonoak irekiko dituzte,<br />
musika bidez espresatu nahi duen guztientzat,<br />
22:00etan.<br />
Errenteria-Orereta: Bihar, 16:00etatik<br />
aurrera ElektroniKabia bihurtuko <strong>da</strong> Kabia.<br />
Herriko disko jartzaileak izango dira<br />
bertan.<br />
Errenteria-Orereta: Etzi, musika klasikoaren<br />
topaleku izango <strong>da</strong> Kabia. Bakoitzak<br />
bere musika eramatera animatu dituzte<br />
musik<strong>ari</strong>ak. 11:00etan hasiko <strong>da</strong>.<br />
Irteerak<br />
Hon<strong>da</strong>rribia: Bihar, Zubieta Etxaldeko<br />
metal aroko aztarnategira bisita antolatu<br />
du u<strong>da</strong>lak. Joan nahi duenak garai bateko<br />
paradorearen aparkalekuan (Jaizkibel<br />
tontorrean) egon beharko du 08:45ean.<br />
[NAIARA MANTEROLA]<br />
Bluesa Hon<strong>da</strong>rribian. Gaurtik etzira bluesaz gozatzeko aukera<br />
izango <strong>da</strong> Hon<strong>da</strong>rribia Blues Jaialdiaren barruan. Virginia Labuat,<br />
Claps for Clapton, Huckleberry Finn eta beste hamaika artista<br />
igoko dira oholtza gainera. Egitaraua ikusteko jo webgune honetara:<br />
hon<strong>da</strong>rribia.hitza.info.<br />
[BOGA]<br />
Txipiroi festa, Hen<strong>da</strong>ian. Gaur, txipiroi bestaren h<strong>ari</strong>tik txipiroia<br />
saltsa guztietan probatzeko aukera izango <strong>da</strong>, 19:00etatik<br />
aurrera. Zarpai ban<strong>da</strong>k txokoak alaituko ditu eta <strong>da</strong>ntzaldia izango<br />
<strong>da</strong> Koloka, Larzenak eta Berri Good taldeekin Mimosa etorbidean,<br />
Hon<strong>da</strong>rtza auzoan.<br />
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Oiartzun: Biharko Bujaruelo-Mon<strong>da</strong>rruego<br />
zeharkaldia antolatu du Girizia<br />
mendi <strong>taldea</strong>k. 15:30ean aterako dira<br />
ikastolatik. Informazio gehiago<br />
www.girizia.org at<strong>ari</strong>an.<br />
Dantza<br />
Errenteria-Orereta: Bihar, Erromeria<br />
Eguna ospatuko dute hamalaugarrenez.<br />
10:00etan, diana izango <strong>da</strong> herriko kaleetan.<br />
11:00etan, hamaiketakoa, Koldo<br />
Mitxelena plazan (Esmalteria).<br />
12:00etan, kalez kale, musik<strong>ari</strong>ak eta<br />
<strong>da</strong>ntz<strong>ari</strong>ak, herriko kaleetan. 13:15ean,<br />
Neskatzen soka <strong>da</strong>ntza, Zumardian.<br />
14:30ean, herri bazk<strong>ari</strong>a, Esmalterian.<br />
18:00etan, erromeri nagusia, Zumardian<br />
eta herriko kaleetan. 19:00etan, Aiko <strong>taldea</strong>.<br />
Ikus-entzun<br />
Irun: Gaur, Misión imposible 4 filma proiketatuko<br />
dute Euskal Jai pilotalekuan,<br />
22:00etan.<br />
<strong>Hitza</strong>ldia<br />
Irun: Gaur, Etxeko zerbitzuaren erregimen<br />
berria izenburupean hitzaldia<br />
emango dute Yolan<strong>da</strong> de Pablo eta Idoia<br />
Ikardo abokatuek. Amaia Kultur Zentroan<br />
izango <strong>da</strong> hitzaldia, 16:30ean hasita.<br />
Jaiak<br />
Irun: Gaurtik astelehena bitarte Elitxu<br />
auzoko jaiak ospatuko dituzte. Egitaraua<br />
irun.hitza.info webgunean kontsulta <strong>da</strong>iteke.<br />
Trintxerpe: Asteburuan karmenak ospatuko<br />
dituzte Pasaiako barrutian. Hona<br />
hemen egitaraua.<br />
Gaur:<br />
-16:00etan, haurrentzako ask<strong>ari</strong>a eta jolasak,<br />
Azkueneko pistan.<br />
-17:00etan, eskola arteko hockey-txapelketa,<br />
Andonaegiko <strong>futbol</strong>-zelaian.<br />
-17:30ean, erraldoiak eta buruhandiak,<br />
Azkueneko pistatik abiatuta.<br />
-18:30ean, hockeya, Felix del Estal eta<br />
Fernando Dominguezen oroimenez.<br />
-19:00etan, jaien hasiera, alkateordetzan<br />
eta kontserbatorioko musika ban<strong>da</strong>ren<br />
kalejira, Trintxerpeko kaleetan.<br />
-19:30ean, Karmengo Amaren Hirurrena,<br />
Karmengo Amaren elizan.<br />
-19:30ean, erromeria eta euskal <strong>da</strong>ntzak,<br />
Serafin Esnaola plazan.<br />
-20:00etan, txupinazoa, ikurrina igotzea,<br />
kanpai iraulketa eta herriko presoen aldeko<br />
kartela<strong>da</strong>, alkateordetzan.<br />
-20:00etan, Jose M<strong>ari</strong>a Elgezabalen<br />
oroimenezko 15. areto <strong>futbol</strong> txapelketako<br />
final-laurdenak.<br />
-20:00etan, <strong>da</strong>nborra<strong>da</strong> tradizionala alkateordetzatik<br />
abiatuta.
BOGA<br />
Ostirala, 2012ko uztailaren 13a<br />
Zinemak<br />
VARIETES (HENDAIA)<br />
Prometheus 3D: 21:00 (lar., ig.).<br />
Prometheus: 15:00 (ig.).<br />
Les vieux chats (j.b.): 17:00 (lar.).<br />
80 egunean (j.b.): 17:30 (ig.).<br />
TXINGUDI (IRUN)<br />
Qué esperar cuando estás esperando:<br />
16:00; 18:15 eta 20:30 (lar.,<br />
ig.); 22:45 (lar.).<br />
Ice Age 4 3D: 17:00.<br />
Ice Age 4: 16:00; 18:00 (lar., ig.).<br />
The amazing Spiderman 3D:<br />
19:00 (lar., ig.); 22:00 (lar.).<br />
Lobos de Arga: 16:10; 18:15 eta 20:15<br />
(lar., ig.); 22:30 (lar.).<br />
Tengo ganas de ti:<br />
17:00; 19:30 (lar., ig.); 22:15 (lar.).<br />
El dictador: 16:30; 18:30 eta 20:30<br />
(lar., ig.); 22:45 (lar.).<br />
Moonrise kingdom:<br />
20:00 (lar., ig.); 22:15 (lar.).<br />
MENDIBIL (IRUN)<br />
The amazing Spiderman:<br />
16:15 (lar., ig.); 19:15; 22:00.<br />
Ice Age 4:<br />
16:00 (lar., ig.); 18:10; 20:10; 22:30.<br />
El dictador:<br />
16:15 (lar., ig.); 18:10; 20:15; 22:30.<br />
Qué esperar cuando estás esperando:<br />
15:45 (lar., ig.); 18:00; 20:20; 22:30.<br />
Tengo ganas de ti:<br />
16:15 (lar., ig.); 19:15; 22:00.<br />
Blancanieves...: 19:15 (lar., ig.);<br />
22:00 (lar., ig.); 22:15 (ost.).<br />
Men in Black 3: 17:00 (lar., ig.); 17:45<br />
(ost.); 20:10 (ost.).<br />
80 egunean filmeko fotograma bat.<br />
-22:00etan, herri af<strong>ari</strong>a.<br />
-23:00etan, kontzertua Down Town Trioren<br />
eskutik (Blues eta Gospel), Serafin<br />
Esnaola plazan.<br />
-23:30ean, diskofesta DJ Auxkin eta DJ<br />
Pitxaren eskutik, Gud<strong>ari</strong>en plazan.<br />
-00:00etan, diskofesta Drbmusik, Azkuenen.<br />
Bihar:<br />
-10:30ean, toka eta bote txapelketa,<br />
Gernika plazan.<br />
-12:00etan, aiton-amonentzako meza,<br />
Karmengo Amaren elizan.<br />
-12:30ean, herri kirolak, azokaren ondoan.<br />
-13:00etan, erraldoiak eta buruhandiak,<br />
Serafin Esnaola plazan eta Gud<strong>ari</strong>en plazan.<br />
-14:30ean, senidetasun bazk<strong>ari</strong>a, Trintxerpeko<br />
Jubilatuen Elkarteak antolatua,<br />
Oiartzunen.<br />
-16:30ean, <strong>da</strong>ntza emanaldia eta desfilea,<br />
Galizia eta Euskal Herriko taldeekin,<br />
Serafin Esnaola plazan.<br />
-17:30ean, Azkueneko <strong>da</strong>nborra<strong>da</strong>, Ulia<br />
etorbidetik hasita.<br />
-18:00etan, beteranoen <strong>futbol</strong> parti<strong>da</strong>,<br />
Andonaegiko <strong>futbol</strong>-zelaian.<br />
-18:00etan, Jose M<strong>ari</strong>a Elgezabalen oroimenezko<br />
15. areto <strong>futbol</strong> txapelketako 3.<br />
eta 4. postuak, Azkueneko pistan.<br />
-18:30ean, sardina jatea eta sagardo<br />
<strong>da</strong>statzea, trikitil<strong>ari</strong>ek girotuta, azokaren<br />
ondoan.<br />
-19:00etan, Jose M<strong>ari</strong>a Elgezabalen oroimenezko<br />
15. areto-<strong>futbol</strong> txapelketako<br />
finala, Azkueneko pistan.<br />
-19:00etan, tango argentinar erakustaldia,<br />
Agata elkartearen eskutik, Serafin<br />
Esnaola plazan.<br />
-19:30ean, capoeira erakustaldia, Gerais<br />
<strong>taldea</strong>ren eskutik, Gud<strong>ari</strong> plazan.<br />
-19:30ean, Karmengo Amaren Hirurrena,<br />
Karmengo Amaren elizan.<br />
-21:00etan, familia <strong>da</strong>nborra<strong>da</strong>, Serafin<br />
Esnaola plazatik abiatuta.<br />
-21:30ean, bakailao af<strong>ari</strong> herrikoia, pilotalekuan.<br />
-23:00etan, kontzertua Mystery train<br />
(Elvis tribute band), Serafin Esnaola plazan.<br />
-23:30ean, rock kontzertua: Kasemarat,<br />
Hira eta Vomito taldeen eskutik, Gud<strong>ari</strong>en<br />
plazan.<br />
-00:00etan, karaoke lehiaketa, Azkuenen.<br />
-01:00etan, Gazte Jai Nemux Professional<br />
Music, Azkuenen.<br />
Etzi:<br />
-09:00etan, diana, Kontserbatoriotik<br />
hasita.<br />
-10:00etan, puzgarriak, Euskadi Etorbidean.<br />
-10:15ean, XXIII. Atletismoko Julio Mon-<br />
[BOGA]<br />
TXANPA 15<br />
Arditurri eguna, Oiartzunen. Etzi, meategiak ezagutzeko<br />
aukera izango <strong>da</strong> egun osorako prestatu dituzten ekitaldien bidez.<br />
11:30etik 12:30era, historiaurreko meatz<strong>ari</strong>tza tekniken erakustaldia<br />
egingo dute. 16:30ean, Luberri Ikasgune Geologikoko Jose Angel<br />
Torresekin ordubeteko irteera izango <strong>da</strong> Aiako Harriko mineralak<br />
ezagutzeko helburuarekin. Horrez gain, meategiak prezio berezian<br />
bisitatu ahal izango dira: bi eurotan oinarrizko bisita eta hiru eurotan<br />
sakoneko bisita; 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 18:00etara<br />
izango dira bisitak. Bestalde, gaur disko konpaktuak berrerabiltzeko<br />
tailerra izango <strong>da</strong> haurrentzat Arditurrin, 16:00etatik 18:00etara.<br />
toya oroitaldia, Euskadi etorbidetik hasita.<br />
-12:00etan, IV. Haur Lasterketa Tratu<br />
ona nahi dut, pasa hitza leloarekin, adingabekoei<br />
tratu ona ematearen aldeko<br />
kanpainaren barruan, Gernika plazatik<br />
abiatuta.<br />
-13:00etan, Trintxerpeko Musika Ban<strong>da</strong>ren<br />
kontzertua, Serafin Esnaola plazan.<br />
-17:00etan, haurrentzako tailerrak, Azkueneko<br />
parkean.<br />
-17:30ean, Amulleta <strong>taldea</strong>ren <strong>da</strong>nborrak,<br />
Andonaegitik hasita.<br />
-18:30ean, patata tortilla lehiaketa, Azkueneko<br />
parkean.<br />
-19:30ean, Karmengo Amaren Hirurrena,<br />
Karmengo Amaren elizan.<br />
-19:30ean, emakumeen <strong>da</strong>nborra<strong>da</strong>,<br />
Serafin Esnaola plazatik abiatuta.<br />
-22:00etan, emakumeen <strong>da</strong>nborra<strong>da</strong>ren<br />
af<strong>ari</strong>a, pilotalekuan.<br />
-22:30ean, kontzertua: Imanol Carballo.<br />
Hon<strong>da</strong>rribia: Etzi, Karmengo Amaren<br />
prozesioa izango <strong>da</strong>. 17:00etan Portuko<br />
elizan errespontsuaren otoitza egingo<br />
dute, eta 17:30ean Karmen Amabirjinaren<br />
irudia hartuta prozesioan aterako<br />
dira. Bentan amarratutako Marloia itsasontzira<br />
igoko dira eta badiarantz zuzenduko<br />
dira, bertan, itsasoan zendutako<br />
itsas-gizonen omenezko errespontsua<br />
eta lore eskaintza egingo dituzte.<br />
Besteak<br />
Irun: Gaur, Energiaren Egunak izeneko<br />
iraunkortasun martxa iritsiko <strong>da</strong> Zabaltza<br />
plazara. 11:00etan irekiko dituzte ateak<br />
eta bertan auto hibridoen eta elektrikoen<br />
erakusketa egongo <strong>da</strong>. Horrez gain,<br />
gi<strong>da</strong>tze eraginkorraren inguruko ikastaroa<br />
egiteko aukera izango <strong>da</strong>. Klase teorikoak<br />
zein praktikoak emango dituzte,<br />
10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik<br />
20:00etara.<br />
Hen<strong>da</strong>ia: Bihar, su artifizialak botako dituzte<br />
portuko gune teknikotik, 23:30ean.<br />
Hen<strong>da</strong>ia: Bihar, herri olinpia<strong>da</strong>k izango<br />
dira Kanttu ostatuan, 16:30ean hasita.
e r t a k o i n f o r m a z i o a<br />
tokiko informazioa eta herrialdekoa,<br />
eskaintza osatua<br />
ostiralero boga<br />
asteartetik<br />
ostiralera<br />
oarso bi<strong>da</strong>soko<br />
hitza<br />
tokiko informazioa eta herrialdekoa,<br />
eskaintza osatua<br />
bertako euskarazko informazioa jaso nahi baduzu,<br />
harpidedunen arreta zenbakira deitu<br />
902 82 02 01<br />
(astegunetan 08:30-20:30 eta larunbatetan 09:00-13:00)<br />
edo i<strong>da</strong>tzi<br />
oarsobi<strong>da</strong>soa@hitza.info<br />
Santa Klara 22 • 20100 Errenteria-Orereta<br />
+<br />
ostiraletan<br />
gipuzkoako<br />
hitza
Change language