Etaparen bat irabazi nahi du profesionaletako ... - Boga - Hitza
Etaparen bat irabazi nahi du profesionaletako ... - Boga - Hitza
Etaparen bat irabazi nahi du profesionaletako ... - Boga - Hitza
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
BOGA<br />
Ostirala, 2011ko martxoaren 11<br />
Urdanibiako errota<br />
eta burdinola<br />
Garai <strong>bat</strong>ean hain<strong>bat</strong> errota zeuden<br />
Anakan (Beraungoa, Santiagokoa...),<br />
baina horietatik ezagunena Urdanibiakoa<br />
zen. 1528an agertzen da aurrenekoz<br />
aipatua Hondarribiko udal artxi<strong>bat</strong>egiko<br />
lehen liburuan. Jauregiari lotutako<br />
in<strong>du</strong>stria multzo konplexua zen,<br />
ondoko elementuek osatzen zutena:<br />
Presa eta ubidea.Errota eta burdinolaren<br />
erabilpenerako beharrezkoa zen<br />
ura bil<strong>du</strong> eta garraiatzeko erabiltzen ziren.<br />
Jaizubiako errekatik hartzen zuen<br />
ura Urdanibiako presak. Kota garai <strong>bat</strong>ean<br />
dago, eta hareharrizko harlan<strong>du</strong>ek<br />
mugatzen <strong>du</strong>te. Ubidea, bestalde, harri-hormazko<br />
bi murru paraleloz osatua<br />
dago. Horrek bermatzen<br />
zuen ura altuerangarraiatu<br />
ahal<br />
izatea.<br />
Burdinola.<br />
Urdanibiako<br />
jauregiari eta<br />
errotari lotua.<br />
Presa eta errota el-<br />
...eta mila hitz<br />
Gari Garaialde<br />
Joan egin zen<br />
kartzen dituen<br />
ubidetik zuzeneanjasotzen<br />
zuen ura.<br />
Burdinolarenantepararen<br />
zati <strong>bat</strong>zuk<br />
<strong>nahi</strong>ko egoera<br />
onean daude oraindik.<br />
Errota.Errotak albo <strong>bat</strong>etik jasotzen<br />
zuen ubideko ura. Ura bakan<strong>du</strong>ta jaisten<br />
zen sotora, han zeuden errotarriei<br />
eragiteko. Bi harri zituen errotak. Errotarri<br />
horiek dauden<br />
lekua kanoi-gangaz<br />
estalia<br />
dago.<br />
Egoki<br />
eraikitakohareharrizko<br />
dobelez osatua,<br />
errotaren aurrealderaino<br />
iristen da. Hemendik bueltatzen<br />
da ura, hain zuzen ere, Jaizubia<br />
errekara. Duela hamarkada <strong>bat</strong> errotako<br />
makineria zaharberritu zuten, baina<br />
ez da erabiltzen.<br />
Egunero bezala aukeratu zituen jantzi beharreko<br />
arropak. Edo agian larun<strong>bat</strong>a izaki, besteetan<br />
baino kontu gehiagorekin erabaki zuen nola<br />
aton<strong>du</strong>.Txanoa hotza egiten zuelako jantzi<br />
zuen, edo euria ari zuelako, edo egunero eramaten <strong>du</strong>elako,<br />
<strong>bat</strong>ek daki, baina jantzi egin zuen. Azken unean hartu<br />
zuen biolinaren funda besapean, behinola marroia izan<br />
eta kolorea gal<strong>du</strong>tako funda zaharra, hori <strong>du</strong>elako; edo,<br />
hori <strong>du</strong>elako maite.<br />
Larun<strong>bat</strong>a goiza zen. Or<strong>du</strong><strong>bat</strong>a izateko ez zen askorik<br />
falta. Tabernan nintzen egunkaria irakurri eta kafe beltza<br />
hartzen. Leihotik ikusi nuen nola zetorren kalean<br />
gora pauso luze eta irmoz, alai, zain daukanak jada ikusi<br />
balu bezala. Irakurtzeari utzi eta begira geratu nintzaion.<br />
Oinez jarraitu zuen, aurretik igaro eta joan egin<br />
zen.<br />
[GARI GARAIALDE]<br />
Nola iritsi<br />
Urdanibiako jauregia eta in<strong>du</strong>stria multzoa<br />
Anaka auzoan dago, Jaizubia eremuan,<br />
N-1 errepidearen ondo-ondoan.<br />
Gaintxurizketatik joanez gero, Urdanibia<br />
auzoa markatzen digun kartelari<br />
kasu egingo diogu, eta han bertan<br />
metro eskasera. Baina, errepidea utzi, kotxetik<br />
jaitsi eta ibiltzen hastean, nondik<br />
etorri den ahazten <strong>du</strong> bisitariak. Asfaltoko<br />
bidea eta baso eremua banatzeko zuhaitz<br />
lerro bikoitza besterik ez dago, baina lau<br />
mendeko jauzia atzera egiteko balio <strong>du</strong>te,<br />
zinez.<br />
Ingurune naturala<br />
Jaizubia auzoa eta Txingudi Ikastola lotzen<br />
dituen errepidearen ondotik egiten<br />
<strong>du</strong> bidea Urdanibiako errotaren bi gurpilak<br />
mugiarazteko baliatzen zuten errekak.<br />
Basoan barrena bide neketsua egiten <strong>du</strong>,<br />
sugeek harean uzten <strong>du</strong>tenaren antzerako<br />
irudia eginez. Oso eremu txikia da urbanizatzetik<br />
sal<strong>bat</strong>u dena. Jauregia eta olaerrotaz<br />
gain, zelai txiki <strong>bat</strong>, eta errekak<br />
bere bidean lagun <strong>du</strong>en landatza daude,<br />
besterik ez. Baina manten<strong>du</strong> den lur hori<br />
TXOKOA 13<br />
aparkatuko <strong>du</strong>gu. Lapurditik hurbiltzen<br />
bagara, Bidasoaldeko Ospitalerako<br />
irteera eta gero, hurrengoa hartuko<br />
<strong>du</strong>gu, eskubitik. Hondarribiko Golf<br />
zelaiko biribilgune txikian Lapurdirako<br />
bidea hartu eta berriz N-1era itzuli.<br />
300 metrora gutxi gorabehera aurkituko<br />
<strong>du</strong>gu Urdanibia auzora sartzeko irteera.<br />
ez zen oso ezberdina izango <strong>du</strong>ela 400 urte,<br />
jauregia eraiki zutenean.<br />
Bisitari gutxiko lekua da. Batetik, esan<br />
bezala, ez dagoelako zer bisitatu. Jauregia<br />
pri<strong>bat</strong>ua da, eta in<strong>du</strong>stria multzoa itxita<br />
dago. Bestetik, oso txikia da. Egoteko balio<br />
<strong>du</strong>, baina ez paseatzeko, ibiltzen hasiz gero<br />
segituan aterako litzateke bisitaria. Hori<br />
bai, ondoan dagoen Jaizubia zalditegiko<br />
ikasleekin, horiekin bai egingo daiteke<br />
topo. Bide gehienek lurrezkoak izaten jarraitzen<br />
<strong>du</strong>te, eta oso egokiak dira, hortaz,<br />
zaldian ibiltzen ikasteko.<br />
Baina lekua ederra da, paregabea garai<br />
honetan, arratseko azken izpiek jauregiaren<br />
aurrealdea urre kolorez bustitzen <strong>du</strong>tenean<br />
eta zuhaitzen adarren itzalak bertan<br />
margotuta agertzen direnean. Jaizkibelek<br />
eguzkia era<strong>bat</strong> irentsi <strong>du</strong>enean,<br />
bertatik joateko garaia da.
Change language