Legealdi barruan hautetsiak kargutik kentzeko bidea ... - datu-basea16
Legealdi barruan hautetsiak kargutik kentzeko bidea ... - datu-basea16
Legealdi barruan hautetsiak kargutik kentzeko bidea ... - datu-basea16
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
Lehen euskal astronauta<br />
Leopold Eihartz lapurtarrak<br />
Miarritze hiriko urrezko<br />
domina jaso du q 43<br />
<strong>Legealdi</strong> <strong>barruan</strong> <strong>hautetsiak</strong><br />
<strong>kargutik</strong> <strong>kentzeko</strong> <strong>bidea</strong><br />
hasi du Espainiako Gobernuak<br />
Hauteskunde Legea aldatzea onartu du<br />
Ministroen Kontseiluak, eta, haren <strong>barruan</strong>,<br />
zerrendak inpugnatzeko epea luzatzea ere bai<br />
Espainiako Kongresuak maiatzean bozkatuko<br />
du proposamena. Ezker abertzalearen arabera,<br />
beldurra dago neurri horien atzean q 2-3<br />
DAske, baina baldintzapean. Batasuneko kide izateagatik ia bi urte eta erdi espetxean egon ostean,<br />
Joseba Alvarez , Joseba Permach eta Juan Kruz Aldasoro atzo atera ziren handik. Espainiako Auzitegi Nazionalak bakoitzari<br />
ezarritako 50.000 euroko bermea ordaindu zuten horretarako, eta politikan aritzea debekatu diete. Iluntze aldera<br />
iritsi ziren hirurak beren herrietara. Argazkian, Alvarez, Donostiara iritsi zenean, anaia besarkatzen. q 9<br />
Larunbata<br />
Martxoaren 27a<br />
2010. VIII. urtea<br />
2.101. zenbakia<br />
1,30 €<br />
www.berria.info<br />
Lur azpian barrena<br />
Lurpeko zirrikitu eta<br />
sekretuak ezagutzeko<br />
bidaia q GEHIGARRIA<br />
Euskara<br />
maila orotara<br />
egokitu beharra<br />
nabarmendu du<br />
Oñederrak<br />
Euskaltzain oso izateko<br />
egindako sarrera hitzaldian,<br />
ahoskera eta aldakortasuna<br />
izan ditu hizpide q 38<br />
Apirilaren 12an<br />
emango dute<br />
‘Egunkaria<br />
auziko’ epaia<br />
Irakurketa publikorik ez da<br />
egingo, eta akusatuek ez dute<br />
egon beharko Madrilen q 9<br />
Bi gizonezko<br />
hil dira Baionan,<br />
Errobi ibaira<br />
erori eta itota<br />
Ertzaintza Getxoko<br />
itsasbazterrean galdutako<br />
gazte baten bila dabil q 15<br />
GOrdu aldaketa<br />
p GAUR 48 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 4 GAURKOA 7 EUSKAL HERRIA 8 EKONOMIA 17 MUNDUA 20 q KIROLA 24 q AGENDA 30 q PLAZA 38<br />
02:00<br />
03:00<br />
12
2 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian›<br />
Alderdien Legea DAldaketak<br />
D<br />
Alderdien<br />
Legearen<br />
soka luzea<br />
Jokin Sagarzazu<br />
Espainiako Gobernuak gehiago<br />
estutu nahi du independentismoa.<br />
Ezker abertzaleak instituzioetan<br />
inolako presentzia eduki<br />
ez dezan, Hauteskunde Erregimeneko<br />
Legea erreformatzeko<br />
proposamena egin du Espainiako<br />
Gobernuko Ministroen Kontseiluak.<br />
Alfredo Perez Rubalcaba<br />
Barne ministroak azaldu duenez,<br />
hauteskundeetara aurkeztean<br />
eta hauteskunde ondoren «inpunitate<br />
eremuak» sortzen badira<br />
ere haiek guztiak amaitzeko asmoarekin<br />
aurkeztu dute erreforma<br />
egitasmoa.<br />
Proposamenaren oinarrian<br />
2003ko Alderdien Legea badago<br />
ere, ez dute lege hori erreformatuko;<br />
Alderdien Legeak dituen zenbait<br />
«gabezia» osatzera dator Gobernuaren<br />
proposamena, beraz.<br />
Testuaren sarrerako hitzetan jasotzen<br />
denez, Alderdien Legea indarrean<br />
sartu zenetik auzitegiek<br />
zehaztutako jurisprudentziek<br />
«agerian utzi dute» hauteskundeetarako<br />
eta udaletarako barne<br />
araudiak «perfekzionatu» behar<br />
zirela.<br />
Ezker abertzalearen alderdi, federazio,<br />
koalizioa edo hautesle elkarteak<br />
inpugnatzeko orduan,<br />
bata edo bestea izan, Espainiako<br />
Estatuak Alderdien Legea edo<br />
pPP-PSOE Ituna (2000-12-<br />
12). PPk eta PSOEk Terrorismoaren<br />
Kontrako eta Askatasunen<br />
Aldeko Ituna sinatu zuten Moncloan.<br />
pEspainiako Kongresuak lege<br />
erreforma onartu zuen (2002-<br />
6-4). Espainiako Diputatuen<br />
Kongresuan Alderdien Legea<br />
onartu zuten.<br />
Hautetsiak <strong>kargutik</strong><br />
<strong>kentzeko</strong> <strong>bidea</strong><br />
ireki du Espainiako<br />
Gobernuak<br />
Legez kanpo uzteko kausa izan diren<br />
printzipioei uko egin beharko diete<br />
karguetan jarraitu nahi badute<br />
Hauteskunde Legea erreformatuko du<br />
Espainiako Kongresuak maiatzean<br />
Hauteskunde Legea erabilita jo<br />
izan du epaitegietara. Epaitegien<br />
erabakiek agerian utzi dute, baina,<br />
emaitzak era batekoak edo<br />
bestekoak izan direla epaitegiek<br />
prozedura bat edo bestea hobetsi<br />
dutenean; zenbait kasutan, zerrenda<br />
batzuk legez kanpo utzi dituzte<br />
eta beste batzuk ez; zerrendak<br />
legeztatu eta, ondoren, alderdia<br />
legez kanpo utzi dute;<br />
aukeratutako hautetsiek karguei<br />
eutsi diote; legez kanporatzeak<br />
direla eta, zenbait udal osatzeko<br />
orduan arazoak egon dira...egoera<br />
horietan guztietan nola jokatu<br />
«zehaztu» nahi du Gobernuak.<br />
Argi dago neurrira eginiko proposamena<br />
aurkeztu duela Zapateroren<br />
gobernuak. Udal eta foru<br />
hauteskundeak egiteko urte bat<br />
falta denean eman du erreforma<br />
proposamenaren berri. Baina, bereziki,<br />
erreforma proposamenak<br />
bat egin du ezker abertzaleak<br />
abiatu duen prozesu demokratikoarekin.<br />
Rubalcabak berak iradoki<br />
duenez, Gobernuak «zirrikitu<br />
legal» guztiak itxi nahi dizkio<br />
independentisten arteko elkarlanari.<br />
«Neurri hauekin mezu indartsu<br />
eta bateratu bat ematen<br />
ari gara».<br />
Printzipioei uko egin<br />
Hauteskunde Erregimeneko Legeko<br />
bederatzi artikulu aldatzea<br />
pAlderdien Legea indarrean<br />
(2002-6-29). PPk eta PSOEk<br />
Alderdien Legea aldatzea hitzartu<br />
eta lau hilabetera, Legea<br />
indarrean sartu zen.<br />
pHelegitea (2002-9-28).<br />
Jaurlaritzak Legearen kontrako<br />
helegitea jarri zuen Konstituzionalean,<br />
oinarrizko esku<strong>bidea</strong>k<br />
urratzen zituela argudiatuta.<br />
G Aldaketak<br />
Zerrendak inpugnatzeko<br />
1 epea. Gaur egun, Hauteskunde<br />
Batzordeak hauteskunde<br />
zerrendak publiko egiten dituenetik<br />
kanpaina hasi arte inpugnatu<br />
daitezke zerrendak.<br />
Legea aldatzen bada, kanpainan<br />
ere inpugnatu ahal izango<br />
dira, eta Auzitegi Konstituzionalak<br />
azken egunera arteko epea<br />
izango du epaia emateko.<br />
Aukeratu ondorengo hau-<br />
2 tetsien bateraezintasuna.<br />
Alderdi edo elkarte batek Hauteskunde<br />
Batzordearen galbahea<br />
pasa, bozetara aurkeztu eta<br />
kargu publikoak lortzen baditu,<br />
baina gero legealdian Espainiako<br />
Justiziak alderdi edo elkarte<br />
hori baliogabetu edo legez kanpo<br />
uzten badu, lege aldaketarekin<br />
talde horretako <strong>hautetsiak</strong><br />
<strong>kargutik</strong> <strong>kentzeko</strong> aukera egongo<br />
da. Aukeratutako <strong>hautetsiak</strong>,<br />
karguari eutsi nahi badio, alderdia<br />
legez kanpo uzteko «kausa»<br />
izan diren printzipioak arbuiatu<br />
beharko ditu, legez kanporatze<br />
sententzia kaleratu eta<br />
hamabost eguneko epean.<br />
Udal gobernuak osatzeko<br />
3 prozedura. Hauteskunde<br />
zerrendetako ordezkoek hartzen<br />
dute arrazoi pertsonalengatik<br />
karguari uko egiten dioten<br />
hautetsien tokia. Gobernuak<br />
dio prozedura hori ez dela bete<br />
hainbat udaletan, eta Udal Gobernurik<br />
gabe jarraitzen dute 26<br />
herrik. Udal horien kudeaketa<br />
foru aldundiei egokitu zaiela dio<br />
erreforma proposamenak.<br />
pKonstituzionalaren babesa<br />
(2003-3-12). Konstituzionalak<br />
berretsi egin zuen Alderdien Legea,<br />
Jaurlaritzaren helegitea<br />
atzera botaz.<br />
pEstrasburgora (2003-9-10).<br />
Jaurlaritzak helegitea jarri zuen<br />
Estrasburgon, baina Auzitegiak<br />
ez zuen onartu, Jaurlaritza «gobernu<br />
erakundea» delako.<br />
Maria Teresa Fernandez de la Vega Espainiako Gobernuko eleduna eta<br />
proposatu du Gobernuak. Orain<br />
arte, Estatuari hainbat buruhauste<br />
eragin dien puntu bat<br />
da nabarmentzekoa. Hautatutako<br />
<strong>hautetsiak</strong> lege eta epaitegien<br />
«galbahea» pasa ondoren nola<br />
kendu <strong>kargutik</strong>. EAE-ANVko kasua<br />
da hori. Alderdiak legez kanpo<br />
utzi ondoren beren postuetan<br />
jarraitu dute, alderdia legez kanpo<br />
utzi badute ere. Udaletako<br />
araudia erregulatzen duen legearen<br />
erreformaren bidez, hautetsiei<br />
bateraezintasuna aplikatutako<br />
zaie. Karguan jarraitu nahi<br />
badute, alderdia legez kanpo uzteko<br />
erabili diren «kausak arbuiatu»<br />
beharko dituzte hautetsiek.<br />
Uko egite hori «publikoa, nabaria,<br />
frogagarria» izan behar da, Rubalcabaren<br />
hitzetan. Hori nola zehaztuko<br />
den, baina, ez du argitu.<br />
Arrazoi pertsonalengatik karguari<br />
uko egiten dioten hautetsiek<br />
ordezkatzeko prozedura ere<br />
zehaztu dute. Orain arte, hauteskundeetako<br />
zerrendetako ordezkoek<br />
hartzen zuten utzitako tokia.<br />
Gobernuaren arabera, Euskal<br />
Herrian dagoen «indarkeria<br />
eta jazarpen giroagatik» ez da<br />
prozedura hori bete hainbat udalerritan.<br />
Horietatik gehienetan,<br />
ezker abertzaleko zerrendak legez<br />
kanporatuak zeuden. Hego<br />
Euskal Herrian 26 udalerri daude<br />
pEuropan helegitea (2004-7-<br />
19). Batasunaren defentsak helegitea<br />
jarri zuen Estrasburgon,<br />
oinarrizko esku<strong>bidea</strong>k urratzen<br />
direlako.<br />
pArrazoia Espainiari (2009-<br />
6-30). Estrasburgoko Giza Eskubideen<br />
Auzitegiak ontzat jo<br />
zuen Espainiako Alderdien Legea.<br />
Udal Gobernurik gabe. Kasu horietan,<br />
Udal Gobernuak kudeatzeko<br />
ardura foru aldundiei egokitu<br />
zaiela dio Gobernuaren proposamenak.<br />
Erreforma egitasmoaren beste<br />
puntu garrantzitsu bat inpugnazio<br />
epeei dagokie. Epe hori zabaltzea<br />
proposatuko du Gobernuak.<br />
Egun, Hauteskunde Batzordeak<br />
hauteskunde zerrendak publiko<br />
egiten dituenetik kanpaina hasi<br />
arte inpugnatu daitezke zerrendak.<br />
Legea al<strong>datu</strong>ta, kanpainan<br />
ere inpugnatu ahal izango dira,<br />
eta Auzitegi Konstituzionalak azken<br />
egunera arteko epea izango<br />
du epaia emateko.<br />
Inprobisaziorik ez<br />
Espainiako Gobernuak maiatzean<br />
aurkeztu nahi du proposamena<br />
Kongresuan. Orain arte, erreforma<br />
asmoari buruzko informazio<br />
gutxi zabaldu bada ere,<br />
Alfredo Perez Rubalcabak azaldu<br />
du PPk bazuela Gobernuaren «asmoaren»<br />
berri. «Ez zuten testua,<br />
baina bai ardatz nagusiak».<br />
Gainontzeko alderdiekin, berriz,<br />
Hauteskunde Erregimeneko<br />
Legearen erreforma lantzen ari<br />
den azpi-batzordean aztertuko<br />
dute proposamena. Gobernuaren<br />
asmoen berri ez zutela adierazi<br />
dute bertako hainbat kidek.
Azpeitiko Corrugados lantegiko 400 langileri<br />
17›› 76 eguneko erregulazio dosierra ezarri diete 20››<br />
Alderdien Legea DAldaketak<br />
Bi bide daude alderdiak<br />
bozetatik kanpo uzteko<br />
Alderdi bati hauteskundeetara aurkeztea<br />
debekatzeko bi modu daude Espainian.<br />
Alderdien Legea baliatuz, bide zibila<br />
da horietako bide bat. Bestea, bide<br />
penala da. Alegia, Espainiako Auzitegi<br />
Nazionalak badaezpadako neurri gisa<br />
erabaki dezake alderdi baten jarduera<br />
aldi baterako etetea.<br />
Alfredo Perez Rubalcaba Barne ministroa, Madrilen atzo egindako agerraldian. BALLESTEROS / EFE<br />
Ezker abertzaleak dio izuaren<br />
ondorioa dela lege aldaketa<br />
Abertzaleek, EBk eta<br />
Alternatibak asmo<br />
txarrak ikusi dituzte<br />
moldaketan; sozialistek<br />
eta PPk ondo ikusi dute<br />
Erredakzioa<br />
Beldurra dago Alderdien Legearen<br />
gainean iragarritako moldaketen<br />
atzean. Hala uste du kaltetu<br />
zuzenak: ezker abertzaleak.<br />
«Estatua beldur da ezker abertzalearekin<br />
konfrontazio politikoa<br />
izateko. Beldur da ezker abertzalearen<br />
eskaintza politikoak herritarren<br />
aldetik babesa edukiko ote<br />
duen, eta, horregatik, oztopoak<br />
jarri nahi ditu». Hala esan zuen<br />
atzo Miren Legorburu ezker abertzaleko<br />
kideak. Errepresioaren<br />
<strong>bidea</strong>n beste eskailera bat igo dutela<br />
uste du, «beste indar erakustaldi<br />
bat egin du». Baina ziur da<br />
horren atzean beldurra dagoela.<br />
Hala eta guztiz ere, independen-<br />
‘‘<br />
Espainiako nazionalismoak<br />
erakundeetara iritsi eta<br />
betikotzeko asmoa du, herri<br />
borondatearen gainetik»<br />
MAIORGA RAMIREZ<br />
EAko Nafarroako idazkari nagusia<br />
tistak hauteskundeetan egoteko<br />
aukera izatea aldarrikatu zuen,<br />
«eta, beraz, aukera hori hauteskundeetan<br />
egon dadin konpromisoa<br />
badugu».<br />
Lege moldaketarekin, Legorbururen<br />
ustez, are nabarmenago<br />
geratu da Espainiako Estatuan ez<br />
dagoela demokraziarik, eta edozer<br />
gauza egin dezaketela alderdi<br />
politiko bat, eskaintza politiko<br />
bat jokoz kanpo uzteko.<br />
Moldaketaren onuradunak<br />
izan zituen aintzat EAko Nafarroako<br />
idazkari nagusiak, Maiorga<br />
Ramirezek. «Espainiako nazionalismoak<br />
erakundeetara iritsi eta<br />
betikotzeko asmoa dauka, gure<br />
herriaren gehiengo soziala eta politikoaren<br />
gainetik». EAko ordezkariaren<br />
irudiko, neurri berriak<br />
agerian uzten du PSOEk PPren<br />
eskaerei «amore» ematen diela<br />
eta Alderdien Legearen «defizit<br />
demokratikoan» sakondu egiten<br />
duela. Hala, lege moldaketa «iruzurra»<br />
dela salatu zuen Ramirezek.<br />
EAJri harritu egin zaio lege aldaketa<br />
hain azkar egitea eta onartzea.<br />
Andoni Ortuzar EAJren<br />
BBBko presidenteak susmo txarra<br />
hartu dio erreformari. Salatu<br />
du Jaime Mayor Orejak egindako<br />
adierazpenetatik 48 ordutara Estatuko<br />
fiskalburuak iragarri duela<br />
eta Zapateroren Gobernuak<br />
«marka guztiak hautsi» dituela<br />
hura onartzeko. «Barne Ministerioko<br />
kontuetan Mayor Orejaren<br />
itzala luzea da oraindik», ohartarazi<br />
du. EAJ Alderdien Legearen<br />
edozein «hobekuntzaren» aurka<br />
dagoela gaineratu du buruzagi<br />
jeltzaleak.<br />
Aralarren ustez, berriz, pertsonen<br />
eskubideen gainetik pasatzeko<br />
«inolako lotsarik» ez du Espainiako<br />
Estatuak. Mikel Basabe legebiltzarkideak<br />
salatu du berez<br />
murriztailea den legea areago<br />
murriztu nahian dabilela Espainiako<br />
Gobernua PPren laguntzarekin.<br />
«Batera dihardute PSOEk<br />
eta PPk, eta batera diharduten bi<br />
alderdi horien eskutik ezin da al-<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 3<br />
Irakeko Legebiltzarreko hauteskundeak<br />
oposizioko koalizioak irabazi ditu<br />
‘‘ Barne Ministerioko<br />
kontuetan luzea da oraindik<br />
Jaime Mayor Orejaren<br />
itzala»<br />
ANDONI ORTUZAR<br />
EAJko BBBko presidentea<br />
biste onik espero herri honetarako».<br />
Alternatibarentzat denak ez du<br />
balio «terrorismoaren» aurka, eta<br />
iragarritako lege erreforma «zentzugabekeria»<br />
da demokrazian.<br />
Oskar Matutek uste du neurriarekin<br />
«pentsatzeko esku<strong>bidea</strong>» ere<br />
delitu bilakatu nahi dutela eta<br />
hori «onartezina» dela.<br />
«Terrorismoaren aurkako borrokan»<br />
PSOEren eta PPren artean<br />
dagoen lehia bizian kokatu du<br />
Ezker Batuak lege erreforma. Mikel<br />
Aranaren aburuz, neurriok<br />
PSEk eta PPk EAEn duten ituna<br />
datozen hauteskundeei begira<br />
sendotzeko dira.<br />
Adierazpen politiko baten krimininalizazioan<br />
sakondu da,<br />
ELAren ustez.<br />
Lokarriren ustez, berriz, bake<br />
<strong>bidea</strong>n «beste oztopo bat» da Espainiako<br />
Gobernuak iragarritako<br />
lege erreforma, eta oinarrizko askatasun<br />
demokratikoak are eta<br />
gehiago murriztuko ditu.<br />
Kritikak «isiltzeko» neurriak<br />
PSE-EEk eta PPk, ostera, pozarren<br />
hartu dute Espainiako Gobernuak<br />
Alderdien Legea aldatzeko<br />
hartutako erabakia. PSE-<br />
EErentzat, gainera, azken<br />
egunotan Espainiako Gobernuak<br />
ETAren aurka daraman borroka<br />
zalantza jarri dutenak «isiltzeko»<br />
balio du neurriak. Jose Antonio<br />
Pastorrentzat, «albiste ona» da,<br />
eta argi eta garbi erakusten du Espainiako<br />
Gobernuak ETAren<br />
aurkako borrokarekin duen<br />
«konpromisoa».<br />
PPk aspaldi eskatutako lege<br />
erreforma behingoz egin dela txalotu<br />
du Iñaki Oiarzabal EAEko<br />
PPko idazkari nagusiak. Hori bai,<br />
neurriak martxan jartzeko «borondate<br />
politikoa» eta elkarrekiko<br />
«konfiantza giroa» sortzea eskatu<br />
du.<br />
Miguel Sanz Nafarroako Gobernuko<br />
presidentearentzat ere<br />
ezinbestekoa zen Alderdien Legea<br />
gogortzea, «ETA babesten duten<br />
alderdiek» legeari iruzur egin<br />
ez diezaioten. Hargatik, erabakia<br />
«oso pozgarria» dela esan du.<br />
Bestalde, UPDko Gorka Maneirok<br />
erabateko babesa eman dio<br />
lege erreformari, «ETAren aldeko<br />
taldeei euskal erakundeetan egoteko<br />
aukera murrizteko balio duelako».<br />
‘‘ Batera dihardute PSOEk eta<br />
PPk, eta bi alderdi horien<br />
eskutik ezin da albiste onik<br />
espero herri honetarako»<br />
MIKEL BASABE<br />
Aralarreko legebiltzarkidea<br />
Legezko<br />
gotorlekua<br />
Analisia<br />
Pello Urzelai<br />
A<br />
lderdien Legea ad hoc<br />
egindako lege bat izan<br />
zen, Batasuna 2003ko<br />
udal eta foru hauteskundeetan<br />
aurkeztea eragozteko. Neurrira<br />
egindako lege bat, helburu politiko<br />
jakin bat betetzeko. Berdintasun<br />
printzipio demokratikoen<br />
kontrakotzat jo zitekeen, baina,<br />
ordea, auzitegien oniritzia du, paradoxikoa<br />
izan arren. Espainiako<br />
Gobernuak proposatu berri dituen<br />
lege aldaketak are argiago<br />
dira neurrira egindakoak, zuzenzuzenean<br />
ezker abertzalearen<br />
kontra, inolako disimulurik<br />
gabe. Era obsesiboan. Hain epe<br />
laburrean legearen mekanismoak<br />
al<strong>datu</strong> behar izateak inprobisazioa<br />
eta presa adierazten du.<br />
Funtsean, lege aldaketa hauetako<br />
helburua ez da soilik legezko<br />
balizko zirrikitu batzuk estaltzea,<br />
baizik apartheid politikoan<br />
oinarritutako egoera politiko bat<br />
blindatzea: PSE-PP (eta UPN-<br />
PSN) gehiengo trukatuari jarraipena<br />
ematea. Zeren eta aliantza<br />
instituzional hori baita tresna<br />
eraginkorrenetako bat aldaketa<br />
politikoaren aldeko ekimen berriak<br />
trabatzeko.<br />
Baliteke dagoeneko Espainiako<br />
Gobernua ohartu izana ezker<br />
abertzaleak barne eztabaidaren<br />
ondoren abiatutako apustu politikoa<br />
datorren urteko udal eta<br />
foru hauteskundeetatik haratagokoa<br />
dela. Kasu horretan, lege<br />
estualdi honen bidez eragin propagandistiko<br />
bat bilatuko luke<br />
Zapateroren gobernuak, PPren<br />
presioa indargabetzeko eta, batez<br />
ere, ezker abertzalearen ekimen<br />
politikoari aurre egiteko, era horretan<br />
edozein pauso estutze politika<br />
horren ondoriotzat jotzeko.
4 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Iritzia<br />
Gutxitan<br />
bezala<br />
spaldi ikusi nituen elkarrizketa bate-<br />
A an.Tokiko egunkarian.Arrazoiak botatzen<br />
zituzten,egoera pertsonalez hitz<br />
egiten,animoaz,jarraitzearen aldekoak<br />
zirela.Amaituta,baietz,iruditu zitzaidan<br />
meritua bazutela,baina jai ere bai.Langabezia<br />
bulegoetan ikusten nituen.<br />
Urtebete zeramaten greban,Sabeco<br />
dendan.Oreretan.Ordu gutxiago<br />
lan egin eta soldata duina<br />
eskatzen zuten.XIX.mende<br />
amaierako grebetan beza-<br />
la.Espainiako hitzarmena<br />
baino Gipuzkoakoa nahiago<br />
zuten.<br />
Zuzendaria:<br />
Martxelo Otamendi<br />
Zuzendariordea:<br />
Xabin Makazaga<br />
Edizio arduraduna:<br />
Lurdes Huizi<br />
Argitaratzailea:<br />
Euskal Editorea SM<br />
Publizitatea: Iragarri SM<br />
Lege gordailua:<br />
SS-0662/03<br />
Batzorde parekidea:<br />
0712I84059<br />
Egoitza nagusia:<br />
Martin Ugalde kultur parkea.<br />
Gudarien Etor<strong>bidea</strong>, z/g.<br />
20140 Andoain.<br />
Telefonoa:<br />
(0034) 943-30 40 30<br />
Faxa: (0034) 943-30 09 43<br />
Webgunea:<br />
www.berria.info<br />
Posta elektronikoa:<br />
berria@berria.info<br />
Publizitatea:<br />
publi@iragarri.net<br />
Harpidetza saila:<br />
(0034) 943 - 30 43 45<br />
Date: 27/03/2010<br />
Exemplaire: 2.101<br />
Editeur: Euskal Editorea s.l.<br />
Directeur de publication:<br />
Martxelo Otamendi<br />
Comission paritaire:<br />
0712I84059<br />
Delegation Labourd:<br />
Lisses 3, 64100-Baiona.<br />
Tel.: (0033) 559256220.<br />
Fax: (0033) 559254303.<br />
E-mail: lapurdi@berria.info<br />
ORDEZKARITZAK<br />
Araba: Bizenta Mogel, 6.<br />
Posta kodea: 01008<br />
Gasteiz. Telefonoa:<br />
945-15 04 52. Erredakzioko<br />
faxa: 945-14 83 07.<br />
Posta elektronikoa:<br />
araba @berria.info.<br />
Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,<br />
3. C. Posta kodea: 48001<br />
Bilbo. Telefonoa:<br />
94-435 26 00. Erredakzioko<br />
faxa: 94-423 49 75.<br />
Posta elektronikoa:<br />
bizkaia@berria.info.<br />
Lapurdi: Lisses, 3. Posta<br />
kodea: 64100 Baiona.<br />
Telefonoa: 559-25 62 20.<br />
Faxa: 559-25 43 03.<br />
Posta elektronikoa:<br />
lapurdi @berria.info.<br />
Nafarroa: Iratxeko Monasterioa,<br />
45, 13. Posta kodea:<br />
31011 Iruñea. Telefonoa:<br />
948-36 66 22.<br />
Publizitatea: 948-36 66 23.<br />
Posta elektronikoa:<br />
nafarroa@berria.info.<br />
berria<br />
Jira<br />
Xabier Lekuona<br />
Pagolaren liburu<br />
madarikatuaz<br />
Lontxo Oihartzabal<br />
EHUko irakasle izandakoa<br />
2008ko uztailaz geroztik,52 langile<br />
greban,bi gizonezko eta 50 emakumezko.Sabecoren<br />
kontra,Auchan talde indartsuaren<br />
kontra.Ia hemezortzi hilabetez<br />
izan da denda itxita.52 familia larri.Ia<br />
hemezortzi hilabete lanean,borrokan.<br />
Beren alde txakur txikirik ematen ez genuenoi<br />
oker genbiltzala erakusteko.<br />
Aste honetan hasi dira lanean. %38ko<br />
soldata igoera hitzartu dute, lan ordu gutxiago.<br />
Gaixoaldiak %100 ordainduko<br />
dizkiete, maila apalenetan zeudenak<br />
mailaz igo dituzte. Guztia betez<br />
gero, pozteko modukoa.<br />
Gutxitan bezala, oso baldintza<br />
kaskarretan lan egiten<br />
duten beharginek, kostata<br />
bada ere, aurrera egin<br />
dute. Grebara deitzeaz<br />
Jose Antonio Pagolaren liburu<br />
hain aitatu eta zenbaitek<br />
hain madarikatuaren euskarazko<br />
argitalpena agertu<br />
bezain azkar agindu nien<br />
nire lagun batzuei, liburu horretaz<br />
nuen iritzia idatziz argitaratuko<br />
nuela. Bazekiten liburu horretaz<br />
azterketa luze bat egina nuela, zirriborro<br />
modura, gaztelaniaz, eta<br />
euskarazko bertsioa irakur zezatenei<br />
laguntze aldera edo, nik osatua<br />
nuen iritzia adierazteko eskatzen<br />
zidaten. Baita nik agindu ere. «Gerokoko<br />
gerok» hitza betetzea zaildu<br />
badit ere, eginkizun horri heldu<br />
nahi diot lerro hauen bidez.<br />
Lehenik eta behin zera da kontuan<br />
hartzekoa: kristauok sinesten<br />
eta aitortzen dugunez, benetako gizon<br />
eta benetako Jainko da Nazareteko<br />
Jesus. «Benetako Jainko» izate<br />
hori azpimarratu zaigu Elizaren<br />
aldetik mendeetan, era bateko eta<br />
besteko Kristologiak eratuz eta irakatsiz.<br />
Aitortu, bai, aitortzen dugu<br />
«benetako gizon» ere badela Jesus<br />
hori, baina ez zaigu irakatsi, edo<br />
oso modu makalean irakatsi nahi<br />
izan zaigu zein diren Nazareteko<br />
Jesus benetako gizon haren ezaugarriak.<br />
Benetako giza aurpegirik<br />
gabea izan da irakatsi eta aurkeztu<br />
izan zaigun Jesus Jainkoaren Semearena.<br />
Edo, agian okerragoa<br />
dena, aurpegi zerutiar desitxuratu<br />
bat duen hala-holako gizon baten<br />
irudia erakutsi izan zaigu mila eratako<br />
margolan eta idatzien bidez.<br />
Ezkutuko helbururen bat izan behar<br />
du mendeetan zehar horrela jokatu<br />
izanak.<br />
Nazareteko Jesus gizon haren izaera<br />
historikoa landu nahi izan digu<br />
gain, greba irabazten jakin<br />
izan dute.<br />
Pagolak Jesus. Hurbilketa historikoaizenburua<br />
daraman bere liburuan.<br />
«Benetako gizona» omen den<br />
hura nolako gizona izan zen aztertzen<br />
saiatu da liburu horretan Pagola.<br />
Horretarako, jakina, giza eta gizarte<br />
zientziek erabili ohi dituzten<br />
azterbideez baliatu da gure idazlea:<br />
historia, antropologia, paleontologia,<br />
soziologia, arkeologia, testu-kritika,<br />
psikologia bezalako zientzien<br />
ekarpenez, era honetako ikerketa<br />
eta azterketetan ohikoa denez.<br />
Eremu horretako azterlan bat burutu<br />
nahi bada, ezinbestekoa da, Benedikto<br />
XVI.ak, Jesusi buruzko azterketa<br />
historikoetan eredutzat jartzen<br />
duen J. Meier-en lana eta iritzia<br />
ezagutzea. Iritzi horien arteko batzuek<br />
diotenen arabera, Jesusi buruzko<br />
ikerketa historikoetan ezinbestekoa<br />
da:<br />
1. fedez onartzen dena parentesi<br />
artean jartzea eta azterbide historikoaz<br />
eta arrazoiketa logikoaz ziurtzat<br />
eman daitekeena bakarrik aztertzea,<br />
2. ondorioz, ez da, inolaz ere, fedezko<br />
proposamen bat frogatzea<br />
edo faltsutzea azterketa historiko<br />
baten xedea. Arau xume bati jarraitzen<br />
dio azterbide historikoak: alde<br />
batera utzi behar da Jesusi buruz<br />
fede kristauak edo Elizaren beranduagoko<br />
ikasbideek irakatsi dutena,<br />
ez aitortuz, baina ezta ukatuz<br />
ere.<br />
Eta azterketa historikoaren emaitzak,<br />
aldiz, zera izango dira:<br />
1. horrela berreraiki eta lortuko<br />
den Jesus historikoaren irudia ikerketa-metodo<br />
berriez berreraiki daitekeen<br />
Jesusen irudi soila baino ez<br />
da, azterketa historiko berrien<br />
emaitzen arabera aldatzen joango<br />
dena.<br />
2. hau da, azterbide historikoez<br />
baliatuz, nola ikerlari fededunek<br />
Lupanar<br />
uropa guztian prostitutak leku bere-<br />
E zietan kontrolpean daudela aitzakiaz,<br />
eskualde bozen bi itzulien artean<br />
aburu-ikerketa bat agertu da: frantsesen<br />
—euskaldunak barne— bi herenak<br />
maisons closes delakoen irekitzearen<br />
alde dira. 1946an Marthe Richard feministak<br />
legea pasarazi zuen emazte<br />
tratuak egiten ziren egoitzak zerratzeko.<br />
Geroztik gobernuek neurriak<br />
bortiztu dituzte prostitutak<br />
gaztigatuz. Bezeroa beti, edozein<br />
alorretan, errege dugu.<br />
UMPko Chantal Brunel<br />
diputatuak bota du harria.<br />
Ohargarria da ikustea, belaunaldiz<br />
belaunaldi, es-<br />
Bira<br />
Itxaro Borda<br />
hala ez fededunek berreraiki dezaketen<br />
Jesusen irudia eskuratzen da.<br />
3. Jesus historikoa ez da, eta ezin<br />
da izan, fede kristauaren ikuspegi<br />
teologikotik aztertzeko gaia.<br />
Oker dabil, beraz, Pagolaren Jesus.<br />
Hurbilketa historikoaliburuan<br />
Elizaren fedeak aurkezten duen Jesusen<br />
bila dabilena. Errua ez da<br />
idazlearena, irakurlearena baizik.<br />
Zer esan daiteke, testuinguru honetan,<br />
mintzagai dugun liburu horri<br />
buruz? Jesus historikoaren azterlanen<br />
eremuan aditu ezagun eta<br />
errespetatu batzuek adierazi dutena<br />
baino ez dut hona ekarriko, hitzez<br />
hitz emana.<br />
Fidel Aizpurua kaputxino nafarrak<br />
zera dio bere La espiritualidad<br />
bíblicaliburuko bibliografia komentatuan:<br />
«Jesus historikoari buruzko<br />
gaur egungo ikerketa-emaitzen aurkezpen<br />
zehatza eta fededuna. Gizatasun<br />
sakoneko Jesus bat pertzibitzeak<br />
ebanjelioen irakurlearengan<br />
espiritualitatea sorrarazteko aukera<br />
berriak zabaltzen ditu. Kristau<br />
espiritualitate berri bat oinarritzeko<br />
aukerak eskaintzen ditu».<br />
Rafael Agirre Desutuko Unibertsitateko<br />
irakasle ohiak zera zioen<br />
egunkari batean argitaratutako iritzi-artikulu<br />
batean: «On pastoral<br />
eta kultural handia egin du liburu<br />
honek. Jakina, badaude eztabaidagarri<br />
diren gauza batzuk ere bertan,<br />
azterketa historiko guztietan gertatu<br />
ohi denez, horrelakoetan hipotesiekin<br />
jokatzen baita, eta mugatuak<br />
eta hurbiltze-alaeginak baizik ez<br />
baitira izaten, egileak berak azpitituluan<br />
adierazten duenez».<br />
Salamankako Unibertsitate Pontifizioan<br />
irakasle izandako Xabier<br />
Pikazak bere aldetik beste iritzi hau<br />
gehitzen du: «Ebanjelio bat da liburu<br />
hau, hitz horren zentzurik jatorrizkoenean.<br />
Ez da dogma-liburu<br />
kuineko arduradun politikoak direla horrelako<br />
erabakien sustengatzaile. Menturaz<br />
bordel-en, hala deitzen ditugu hemen,<br />
berriz zabaltzeak zerga pilo ederra<br />
ekar lezake estatuari, isun eta aparkaleku-sariekin<br />
batera, zurrungaz lo datzan<br />
jendetza arrunta batere xifritu gabe.<br />
Christine Boutin kristau ozenak berak,<br />
alta abortuaren, kontrazepzioaren edo<br />
homosexualitatearen aurka delarik, gizartean<br />
ustez he<strong>datu</strong>a den ideia<br />
lasaiki onartzen du, arrazoi medikalengatik<br />
bistan dena.<br />
Hala dio behintzat.<br />
Prostituzioa lanbide aukera<br />
bat baino ez dela diote bakarrek,<br />
baina zenbatek<br />
kontuan hartzen du<br />
gehienetan emakumeok<br />
balizko hauturik ez dutelakoa?<br />
bat (ez du ukatzen, ezta eztabaidatzen<br />
ere), baizik eta, Jesusen bizitzan<br />
eta mezuan historia bilakatu<br />
den eta ezagutzera eman den Jainkoaren<br />
errukiaren Berri Onaren aldarrikapen<br />
bat da. […]. Pagola kondenatu<br />
nahi izan dezatenek ebanjelioak<br />
ere kondenatu beharko<br />
lituzkete direna direlako, testu dogmatikoak<br />
ez direlako, alegia».<br />
Granadako teologia-fakultatean<br />
irakasle izan den Jose Maria Castillok,<br />
berriz, beste hau dio: «Jesusi<br />
buruzko Pagolaren liburua liburu<br />
bikaina da. Liburu horretan ez dago<br />
ezer, baina ezer ere ez, kristau fedearen<br />
aurka doanik».<br />
Pagolaren liburu hau gomendagarria<br />
da kristau fededunentzat, Jesus<br />
benetako gizona zela adierazten<br />
zaigulako, eta benetako gizon haren<br />
bizitza lurtarrak izan zituen ezaugarriak<br />
eta garaiko jendearekin izan<br />
zituen harremanen berri ematen digulako;<br />
eta jende hari irakasten ziona<br />
modu irakurterrazean aurkezten<br />
zaigulako. Kontuan izan behar<br />
da Benedikto XVI.ak dioen beste<br />
hura: ezinbestekoa da Jesus historikoa<br />
gaur ahal den neurrian ezagutzea,<br />
desharagitutako Jesus teologiko<br />
bat eraiki nahi ez bada. Kontuan<br />
hartu behar da, gainera, ez Erresuma<br />
Batuan, ez Italian, ezta Portugalen<br />
ere jarri diotela inolako eragozpenik<br />
bertako gotzainek herrialde<br />
horietako hizkuntzetan agertu diren<br />
liburuaren bertsioei.<br />
Eta gomendagarri da fededun ez<br />
direnentzat ere, historian zehar eragin<br />
kultural hain handia izan duen<br />
pertsonaia gertutik ezagutzeko aukera<br />
eskaintzen digulako.<br />
Ezin alde batera utziko dut euskarazko<br />
bertsioko euskara gozo eta<br />
aberatsa azpimarratu gabe. Mikel<br />
Atxaga zenak egin zuen lan arretatsu<br />
eta onari zor diogu euskal irakurleok<br />
liburu hau gure eskuetan<br />
euskara hain ederrean jarri izana.<br />
Itzulpen bat denik ere ez dio antzemango<br />
irakurle askok eta askok<br />
orrialde ugaritan zehar; hain zen,<br />
izan ere, trebea, itzulpen-lanetan,<br />
oraindik asko ez dela joan zitzaigun<br />
Mikel adiskidea. Nekez eskertuko<br />
diogu, behar bezala eta neurrian,<br />
egin digun mesedea.
Hizpideak<br />
Pankartarena<br />
Koldo Aldabe<br />
kaldabe@berria.info<br />
ure liderra askatu eta nazio aitor-<br />
G tza; edo erresistentzia eta mendekua,<br />
amaiera arte», zioen bi gazte kurduk<br />
zeramaten pankartak, Diyarbakiren<br />
egin zen «legez kanpoko»<br />
manifestazio batean. Asteon ezagutu<br />
da bi gazteontzako epaia: sei urteko<br />
kartzela ezarri diote bati; absoluzioa<br />
eman diote besteari. Turkiako prentsa<br />
zur eta lur geratu da.<br />
Horrelakoek harrigarri izateari utzi<br />
r Adur<br />
Kanoiak armarrian<br />
Angel Rekalde<br />
Idazlea<br />
Antzuola bere<br />
udal-armarriaren<br />
sinboloen ingurukoeztabaida<br />
irekia izaten<br />
ari da egun hauetan. Duela<br />
mendeak, Bergaratik banandu<br />
zenean, Antzuolak Gipuzkoatik<br />
hartu zuen armarria, eta hartan,<br />
historiaren egoerak direla<br />
eta, Belateko batailako kanoiak<br />
ageri ziren ikur nabarmen gisa.<br />
Gaztelako erreginak, Joana<br />
Eroak, 1513an emanak ziren.<br />
36ko gerra bitartean, Jose Antonio<br />
Agirrek kanoi hauek <strong>kentzeko</strong><br />
erabakia hartu zuen,<br />
1512ko Nafarroaren independentziaren<br />
galerari erreferentzia<br />
egiten baitzioten, alegia,<br />
euskal porrot bat eta kanpoko<br />
menperatze bat. Eta Trantsizioan<br />
(1979) Gipuzkoako Batzar<br />
Nagusiek ezabatze hau behin<br />
betikoa egin zuten. Gaur Gipuzkoak<br />
hiru haginen irudia erabili<br />
du itsaso baten gainean.<br />
diote Espainiako Estatuan. Botin auzia<br />
dugu batetik, Atutxa, Ibarretxe eta<br />
Egunkaria auziak, bestetik. Batasuna<br />
dugu batetik, eta Falangea bestetik.<br />
Parot doktrina dugu batetik, eta Roldan<br />
katixima bestetik. Frogak «eraikitzen»<br />
dira batzuentzat —De Juana eta<br />
abar...— eta desegin egiten dituzte<br />
bestetzuentzat —Gurtel auzia—.<br />
Turkian harridura sortu du bi auzipetuei<br />
justiziak emandako tratu desberdinak.Hemen<br />
harridurarik ez du sortzen.<br />
Espainiak Turkiaren gero eta antz handiagoa<br />
duela diote.Ez da horrela; Turkiak<br />
du Espainiaren gero eta antz handiagoa.<br />
Inertziaz, eta esanahiaren<br />
gaineko ezjakintasunaz, seguru<br />
asko, Antzuolako armarria antzinako<br />
modu hartan ailegatu<br />
da gugana, nafar armadari kendutako<br />
kanoien presentziarekin,<br />
gaztelar erreginak eman<br />
zion ohorearekin. Jakina, nafar<br />
ikuspegitik pozoitutako ohorea.<br />
Sari haren helburua argia da.<br />
Gaztelak Gipuzkoa konkistatu<br />
bazuen 1200. urtean, eta Nafarroatik<br />
bereizi (bere jatorrizko<br />
estatutik banandu), 1512ko bi<br />
lurraldeen gaineko inbasioarekin,<br />
hizkuntz bereko eta kultura<br />
bereko gizataldea elkartu zen<br />
berriz, nahiz eta aginte arrotz<br />
beraren (etsaiaren?) menpe<br />
izan. Ohorea emate hura amarrua<br />
zen gipuzkoarren Belateko<br />
parte-hartzea iseka mailan uzteko.<br />
Iraina zen. Eta non eta Gipuzkoako<br />
ikur nagusienean.<br />
Laido hori begi-bistan, Gaztelak<br />
herrialde senideen artean zatiketa<br />
eta gorrotoa sustatu zezakeen.<br />
Eztabaida orain Antzuolan<br />
ebazten ari da, nahiz eta txikiagoa<br />
eta garrantzi praktiko asko-<br />
Hitz beste<br />
Anjel Lertxundi<br />
rik gabekoa dirudien, hausnarketa<br />
sakon batera garamatza.<br />
Orain dela egun batzuk,<br />
BERRIAri emandako elkarrizketa<br />
batean, Floren Aoiz historialariak<br />
esan zuen armarri honek<br />
gure herriaren memoria historikoaren<br />
gabezia erakusten duela.<br />
Eta egia dio.<br />
Egiazko adibide batek kontu<br />
honen garrantzia ulertzen lagundu<br />
diezaguke. 40 urtez ospatu<br />
dugu uztailaren 18a, Francoren<br />
Nazio Altxamenduaren<br />
data. Frankismoan hazi ginenentzat,<br />
festa nagusia zen, desfileak,<br />
diskurtsoak, lanik gabeko<br />
eguna eta aparteko ordainsaria.<br />
Baina Franco hil zenean Trantsizio<br />
famatua hasi zen, eta uztailaren<br />
18ko jaia desagertu zen.<br />
Ospatzeari utzi genion; onez<br />
onean. Zergatik? Erraza da.<br />
Onartezina zelako, eta memoria<br />
historikoa bazelako.<br />
Zergatik hartzen dira kontuan<br />
memoria tokiak espainiar<br />
antolakuntza sinbolikoan eta ez<br />
euskal gizartearentzat? Erantzuna,<br />
lehenbizi, historiaren beraren<br />
gaineko ezjakintasuna da.<br />
Logika<br />
era Espainiako gerra piztu izanaren erantzule nagusia<br />
B da.Bera izan zen errepresioaren protagonista eta izarra<br />
Espainia bat,handi,libreko eremuetan,kanposantuetako<br />
paretetan,bide-bazterreko zangetan.Berak eman zizkion<br />
ideologia,diskurtsoa eta pozoia frankismoari,Francoren<br />
diktadurak ez zukeen hainbeste iraungo bere laguntza aktiborik<br />
gabe.Memoria Historikoa Berreskuratzearen aldeko<br />
elkarte-buruak, Emilio Silva kazetari nafarrak,kalkulatzen<br />
du berak eginak direla lurpetik ateratzen ari diren frankismoaren<br />
biktimen ehunetik laurogeita hemezortzien hilketak.<br />
Bera, kriminal handi horixe, alderdi politiko bat da, ez du<br />
sekula frankismoa kondenatu, beste alderdiek bezalaxe<br />
hartzen du parte hauteskundeetan.<br />
Berak grazia du Falange.<br />
Tribunal Gorenak Falangearen Garzonen kontrako parte-hartzea<br />
onartu duen egun berean, Gobernuak berretsi<br />
du legea gogortuko duela ezker abertzalea hauteskundeetan<br />
egon ez dadin.<br />
Baina baita gutxiagotasun-konplexu<br />
larri batengatik ere. Honek<br />
autoestimazio falta erakusten<br />
du, eratzen gaituenarenganako<br />
mespretxua; gureak<br />
gutxiago balioko balu bezala, gizartearen<br />
soziabilitaterako gurea<br />
pisu gutxiagoko memoria<br />
balitz bezala.<br />
Dena dela, bada bigarren eztabaida<br />
bat gogoeta honen azpian<br />
dena, eta, Antzuolako kanoien<br />
bitartez guztiok hartzen<br />
Memoria eztabaida<br />
oinarrizkoa da,<br />
gaurkotasunezkoa.<br />
Memoria historikoa<br />
gizarte batek bere<br />
buruari egiten dion<br />
begirada da. Hala<br />
ere, arazoa da guk ez<br />
dugula gure<br />
gizarteaz oldozten.<br />
Beste batzuek egiten<br />
dute gure partez<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 5<br />
Iritzia ‹ Harian<br />
gaituena. Gai hauek planteatzen<br />
direnean kapitulu urrunez<br />
ari garela esan liteke, galduak<br />
historian, joandako ura, nostalgia.<br />
Alabaina, uztailaren 18ko<br />
jaia desagerraraztea ez zen<br />
1936an izan, 1976an baizik. Ez<br />
zen iraganeko agendako gaia,<br />
oraineko debatea baino, gaurkotasun<br />
handikoa.<br />
Nola eraikiko zuten, bada,<br />
Trantsizioaren aldamioak<br />
—Konstituzioa, alderdien sistema,<br />
integrazioa Europan...—<br />
zume horiekin? Nola aurkeztuko<br />
zuten Estatu berria —demokratiko<br />
eta moderno izateko asmoarekin—<br />
oztopo sinboliko<br />
hori nortasun ikur izanik? Nola<br />
eskatu gizarteari legalitatearekiko<br />
errespetua estatu kolpea<br />
goresten duen festa batekin?<br />
Nola lortu gizarte kohesioa gerra<br />
hasi zuen data bat goraipatuz?<br />
Nola hartu legezkotzat erakunde<br />
berriak legitimotasun<br />
ezaren zutoihal horrekin?...<br />
Ikusten denez memoria eztabaida<br />
oinarrizkoa da, gaurkotasunezkoa.<br />
Memoria historikoa<br />
gizarte batek bere buruari egiten<br />
dion begirada da. Hala ere,<br />
arazoa da guk ez dugula gure gizarteaz<br />
oldozten. Beste batzuek<br />
egiten dute gure partez. Eta horrela<br />
onartzen badugu, halakoa<br />
izango da gure etorkizuna.
6 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Iritzia<br />
Larrepetit<br />
Garazi Goia<br />
Ospitale batean,<br />
teknologia<br />
berriekiko<br />
menpekotasuna<br />
tratatzen duten<br />
adituak jarri<br />
dituzten<br />
albisteak ez nau<br />
batere harritzen<br />
, Hemeroteka<br />
Urdaibai irakurriz<br />
Katixa Agirre › Deia<br />
Erabilera<br />
txarraz<br />
ulegoan zortzi ordutik gora ordenagailua-<br />
B ren aurrean pasatu ondoren, etxera iritsi,<br />
eta berogailua martxan jartzen dugun bezala,<br />
askotan ordenagailua pizten dugu inkontzienteki.<br />
Automatikoki egiten dugun ekintza<br />
bat da. Eta berriro ere pantailaren aurrean<br />
denbora luzea emateko gai gara, albisteak<br />
irakurtzen, lagunei mezuak idazten, erosketaren<br />
bat egiten, hurrengo eguneko eguraldia<br />
begiratzen. Erraza da egitekoren bat aurkitzea;<br />
baina, pentsatu gabe, ordenagailua aurrean<br />
edukitzeak sortzen duen alienazio horrek<br />
harrapatuta.<br />
Ingalaterrako ikastetxe batzuetan egindako<br />
inkesta baten arabera, Bigarren Hezkuntzako<br />
ikasleek sei ordutik gora pasatzen dituzte<br />
ordenagailuaren aurrean eskola orduetatik<br />
kanpo. Ildo beretik, ospitale batean,<br />
teknologia berriekiko menpekotasuna tratatzen<br />
duten adituak jarri dituzten albisteak ez<br />
nau batere harritzen.<br />
Gertutik bizi izan dut hamalau urte inguruko<br />
ikasle batzuek Tuenti edo antzeko sare sozialen<br />
inguruan sortutako iskanbila. Ikasgeletan<br />
argazkiak ateratzen zituzten, eta, etxera<br />
joatean, beraien artean mezuak partekatzen,<br />
irakasleei buruzko esames iraingarriekin. Baina<br />
edonork ikusi zitzakeen lekuan jartzen zituzten<br />
beraien mezuak. Ikasleen lotsagabekeria<br />
eta ezjakintasunak bultzatuta, erabilera<br />
okerraren arriskuak zein ziren konturatu gabe.<br />
Finean,menpekotasuna eta erabilera txarra<br />
nahasten direnean,egoerak eskuetatik ihes egitea<br />
oso erraza bihurtzen da.Kontrolaren mugak<br />
non jarri erabakitzean egiteko zaila dute irakasleek.Ospitaleetako<br />
psikologoak baino gehiago<br />
behar dira kasu horietan.Gurasoen parte-hartzea<br />
eskatuz hasi behar lehenengo.<br />
Ezin hobeto ekin genion udaberriari pasa den asteburuan. Familia osoa bildu,<br />
Sukarrietan bazkaldu ostean ontzi batean sartu eta Urdaibaiko tripak<br />
ezagutzera joan ginen marea gora aprobetxatuta. Gauzak bertatik bertara<br />
ikusita, gogoa sartzen zaio bati berriro ume izateko, uda bakar batez bada<br />
ere Ricardo Bastidak diseinatutako kolonietarako eraikinean disfrutatu<br />
ahal izateko. Eta behin gauza inposibleetan pentsatzen jarrita, gogoa sartzen<br />
zaio bati halaber erreserba honetako magaletako batean etxe ilegal<br />
bat eraikitzeko. Areago, golf-zelaiak edo museoak (hobe biak, osagarriak<br />
baitira) han-hemenka sakabanatzeko gogoa ere sartzen zaio bati ahalegin<br />
handirik gabe, paraje errepikaezin honetaz ahalik eta jende gehienek<br />
disfrutatu ahal izateko beti ere, esan gabe doa. Baina imajinazioa apaldu<br />
eta paseoaz disfrutatzean kontzentratu ginen, guztion hobe beharrez.<br />
Bakarka egin izan bagenu, lekuaren edertasunarekin, udaberriko lehenengo<br />
eguzki-izpiekin eta hegazti saldoen zalapartarekin konformatu behar<br />
izango ginatekeen. Hori baino askoz gehiago egin genuen, Edorta Jimenezek<br />
ingurua irakurtzen lagundu baitzigun.<br />
Irakurketa geologikoak, ornitologikoak, arkeologikoak, politikoak eta sexualak.<br />
Denetarikoak egin zizkigun Edortak, eta guk berarekin. Urdaibaiko<br />
etxe tradizionalek zergatik ematen dioten itsasoari bizkarra azaldu zigun.<br />
Itsaso-erroten funtzionamendua eskuen keinu azkar birekin argi geratu zitzaigun.<br />
Oraindik aurkitzeke dauden kastro zelten kokalekuaz espekulatu<br />
genuen. Kaioen adina beren lumajearen koloreagatik zehazten ere irakatsi<br />
zigun. Eta amaitu aurretik, Euskal Herrian bistarik ederrenak dituen pikaderoaren<br />
kokalekua hartu genuen gogoan, ondo gogoan hartu ere.<br />
Listo. Uretatik irakurri dugu Urdaibai. Orain lurretik egitea falta zaigu. Ea<br />
udaberri hau amaitu aurretik egiten dugun. Eta ea datozen udaberrietan<br />
ere ez digun Urdaibaik terrorezko irakurketarik eskaintzen.<br />
u Zuzendariari<br />
BERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dute 2.500 karaktere —espazioak barne— baino luzeago izan<br />
behar, eta BERRIAk mozteko esku<strong>bidea</strong> du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:<br />
Berria, Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.<br />
‘K’<br />
Euskararen barneko morfologiaren hezurmamia<br />
zerez egina den jakin nahi duen nornahi,<br />
hizkuntzaren barnea zer-nolakoek osatzen<br />
duten ezagutzeagatik, lagun hori, diot,<br />
hiztun zaharra zein berria izan, eta berdin dio<br />
bera aditua edo zale hutsa ote den, harriduraren<br />
harriduraz geratuko da beti ergatibo<br />
kasuarekin topo eginda.<br />
Aditzaren nolakotasunak, baiki, baldintzatzen<br />
du erabat arlo hau. Demagun badugula<br />
aditz trantsitibo bat buruan; bada, hark zer<br />
gogoetaturik emanen digu ezinbestean, zeren<br />
eta, hala izanik, subjektuari atxiki beharko<br />
diogu k hori, nahi eta nahi ez, eta hori esaldia<br />
ongi burutua izanen bada. K, hortaz, bere txikian<br />
hain juxtu, itzela eta itzal handikoa da<br />
euskaldunarentzat.<br />
Horra hor, oi, ergatiboaren loria eta eragipena!<br />
Izan ere, euskara, indoeuroparrak ez diren<br />
inguruko hizkuntzekin alderatuz gero, bitxia<br />
da guztiz, guztiz harribitxia, besteak beste, k<br />
horren existentzia eta bere izaera misteriotsuagatik.<br />
Baina arazo iturria ere bada,hala ere,hizki<br />
arraio hori.Eta ezin konta ahala buruhauste<br />
sortarazi ohi dizkio hiztunari,ksubjektuari jarri/ez<br />
jarri trantze horretan harrapatuta dagoenean.Neu,behinik<br />
behin,estutasun horretatik<br />
pasatakoa naiz frankotan,ahoz zein idatziz,<br />
oroz gain euskararen ikas<strong>bidea</strong>n lehen urratsak<br />
urratu nitueneko garaian.Gaur egun ere,<br />
ez pentsa,estropezu galantak egiten ditut tarteka,batik<br />
bat,neuronak likatsu ditudalarik.<br />
Eta, zer dela-eta dator hau guztia? Ba,<br />
martxoaren 14an, BERRIAn, Beñat Oihartzabal<br />
euskaltzainari egindako solasalditik dator,<br />
hain xuxen, burutazio hau guztia. Bertan, une<br />
batean, kazetariak galdetzen dio hizkuntzalariri<br />
ea ergatiboa galduko duen noizbait euskarak;<br />
eta, hura galduz gero, ea larria litzatekeen<br />
galera hori.<br />
Bone, zera ihardetsi dio euskaltzainak kazetariari,<br />
hitzez hitz jasoa: «Arriskua bada.<br />
Harrigarriena dena da nola egon den. Eta ez<br />
dakigu noiztik den».<br />
Tamalez, Beñatek ez du gaian gehiago sakontzen.<br />
Kazetariaren hurrengo galderak<br />
beste bidetik doaz, eta Beñaten adierazpenak<br />
ere bai.<br />
Uste dut, bestalde, k horren galera egundokoa<br />
litzatekeela hizkuntzarentzat, alboko<br />
beste kalte batzuen artean, ziur aski, aditz<br />
trantsitiboen joko laguntzaile osoa ere galbidera<br />
joan litekeelako denbora bitartez, gainbeheratzea<br />
emeki eginik ere.<br />
Ez, ez, eta ez! Ergatiborik gabeko euskararik<br />
ez!<br />
Hiztunak, hain xuxen, k hori tentuz erabili<br />
behar du, kariñoz zaindu eta adorez babestu.<br />
Beno, irakurle, ni amaitu dut gaurkoz. Nik,<br />
beraz, banoa. Aio!<br />
Josetxo Azkona. Iruñea.<br />
T www.berria.info<br />
Adio, Espainia!<br />
Ematen duenez,espainolak berriro urduri daude,izandako<br />
erreakzioak ikusita.Zeren eta,<br />
alde batetik,ezker abertzaleari «politika» egiteko<br />
eskatzen diote,eta,bestetik,politika egiteagatik<br />
kartzelatzen dituzte.Gainera,debe-<br />
Musikeneko ikasleok bizi dugun<br />
egoera dela eta<br />
Musikeneko (EAEko Goi mailako Musika<br />
Ikastegia) ikasleok urtarriletik bizi dugun<br />
egoera antidemokratikoa salatu nahi dugu<br />
idatzi honen bidez.<br />
Urtarrilean —Gabonetako oporretatik<br />
bueltan— zuzendari artistikoa eta gerentea<br />
<strong>kargutik</strong> kendu zituztela jakin genuen. Ikasturtearen<br />
erdialdean gaude, eta oraindik ez<br />
dute ordezkorik topatu. Haien ordez Carmen<br />
Rodriguez-Suso anderea jarri du Patronatuak<br />
koordatzaile nagusi gisa. Une honetan,<br />
bera da Musikenen gertatzen ari diren gauzen<br />
erantzule zuzena.<br />
Araudi organikoa baliogabetu dute, eta,<br />
hiru hilabete pasatu diren arren, oraingoz ez<br />
dute berri bat indarrean jarri. Momentu honetan<br />
legedirik gabeko linbo batean gaude,<br />
eta ez dago Kontseilua —ikastegiko kolektibo<br />
guztiak ordezkatzen dituen organo gorena—<br />
biltzeko aukerarik.<br />
Andere horren jokaera itxurakeria hutsa da.<br />
Gardentasuna darabil ahoan,baina hartzen<br />
dituen erabaki guztiak inori konltsultatu gabe<br />
hartzen ditu,eta,gainera,ez gaitu behar bezala<br />
informatzen.Elkarrizketa terminoaren<br />
alde etengabe egin arren,aurreko batean<br />
ikasleen protesta baketsu batera Ertzaintza<br />
nola bidali zuen ikusi genuen.Gainera,inprobisatzen<br />
dabilela pentsarazten diguten zantzuak<br />
ugariak dira.Horregatik,ikasketa buruak<br />
dimisioa aurkeztu du —baina Rodriguez-Susok<br />
ez du dimisioa onartu—.<br />
Joan den astean jakinarazi zuen Rodriguez-Susok<br />
datorren ikasturterako Musikenen<br />
50 plaza eskainiko direla —iaz 140 eskaini<br />
ziren; plaza kopurua %57 murriztu da,<br />
hortaz—. Datorren ikasturtean ez da txistuko,<br />
pianoko, klarineteko, perkusioko, jazzeko...<br />
karrera bat hasterik izango Musikenen!<br />
Gainera, ateak irekitzeko jardunaldiak<br />
egin ondoren jakin da espezialitate batzuetan<br />
ez dela plazarik egongo. Jende asko<br />
etorri da jardunaldietara alferrik, Andaluziatik,<br />
esaterako, eta orain normala da haserre<br />
egotea. Nola arraio justifika dezake<br />
Rodriguez-Susok antolaketa eta aurreikuspen<br />
falta hori?<br />
Horiek horrela, Rodriguez-Susok lehenbailehen<br />
Musikenetik alde egin dezala eskatu<br />
nahi dugu, ikasleen eta irakasleen<br />
gehiengo zabalaren izenean. Argi dago Musikeneko<br />
komunitateak ez duela bere koordinaziopean<br />
egon nahi. «Diru publikoaren<br />
kudeaketa gardena» beste era batera egin<br />
daiteke, eta ez Rodriguez-Suso egiten ari<br />
den moduan. Rodriguez-Suso ez da konpon<strong>bidea</strong>.<br />
Bere dimisioa eskatzeko, herritarron<br />
inplikazioa behar dugu gaur arratsaldean<br />
Donostian egingo dugun manifestazioan!<br />
16:00etan aterako da Antiguako<br />
elizatik (Matia kalea).<br />
Itziar Navarro. Musikeneko ikasleen izenean.<br />
katu egiten diote hauteskundeetan parte hartzea,eta,horrela,nola<br />
egin politika? Dirudienez,espainiarrek<br />
nahi dutena da ezker abertzalea<br />
beraien «politika» egitea,eta hori,espainiar<br />
maiteak,iruditzen zait ez dela posible.<br />
Agur.
Gaurkoa›<br />
Nortasun<br />
agiria<br />
pMaribel Zabaleku.<br />
1987an<br />
atxilotu zuen<br />
Guardia Zibilak.<br />
Torturak salatu<br />
zituen. 1991n<br />
atera zen libre.<br />
pAne Beristain.<br />
1987an atxilotu<br />
zuten. Bost egunezinkomunikatu<br />
zuten, eta torturak<br />
salatu zituen.<br />
1992an<br />
atera zen kalera.<br />
pItziar Galardi.<br />
1982an atxilotu<br />
zuten, Jon Anza<br />
zena eta beste bi<br />
lagunekin batera.<br />
Hamar egunezinkomunikatuta<br />
eduki zuten,<br />
eta torturak salatu<br />
zituen.<br />
2002an atera<br />
zen aske.<br />
pKristina Gete.<br />
1998an atxilotu<br />
zuen Guardia Zibilak.Inkomunikazio<br />
aldian torturatu<br />
egin zutela<br />
salatu zuen.<br />
2009an atera<br />
zen espetxetik.<br />
Itziar Galardi eta Kristina Gete preso ohiak, AAMko moderatzailea eta Maribel Zabaleku preso ohia. GARI GAIRAILADE / ARGAZKI PRESS<br />
Zigor gehigarria<br />
Inkomunikazio aldian jazarpen sexuala jasaten dute askotan, eta,<br />
kasu askotan, gizonentzat eraikitako espetxeetan hainbat urte pasatu.<br />
Emakume izatea gainzama da atxilotu eta presoentzat.<br />
Oihana Elduaien Oiartzun<br />
Nekeza egiten zaio Kristina Geteri inkomunikazio<br />
aldian gertatutakoa<br />
kontatzea. 1998an atxilotu zuen<br />
Guardia Zibilak, eta ordudanik dozena<br />
bat urte joan badira ere, ezin du. «Biluzi egin<br />
ninduten, poltsa egin zidaten, jo egin ninduten...<br />
bortxatu ere bai...». Ahots dardartiarekin ebaki<br />
ditu hitz horiek, motel, behera begira, doi-doi entzuteko<br />
moduan. Eta isilik geratu da. Berarekin<br />
batera atxilotu zuten mutil-laguna, eta hura aurrean<br />
zela biluzi zuten Gete, eta makila batekin<br />
bortxatu zuten, bai baginatik eta bai uzkitik. «Ez<br />
dut neure burua gai ikusten horretaz hitz egiteko».<br />
Horrekin bizitzen ikasi egiten dela dio. Baina<br />
ezagun da gainditu ez dela gainditzen.<br />
Hizketan hasi aurretik, maitasun keinua egin<br />
dio mahaiaren beste muturretik Ane Beristain<br />
preso ohiak. Amaitu duenean, gauza bera egin du<br />
beste aldean duen Itziar Galardi preso ohiak.<br />
Oiartzungo udaletxeko osoko bilkuren gelan<br />
daude, Maribel Zabaleku preso ohiarekin batera.<br />
Inkomunikazioan eta espetxean emakume izateak<br />
zer berezitasun dituen azaltzeko hitzaldia<br />
eman dute, Amnistiaren Aldeko Mugimenduak<br />
antolatuta. Argi geratu da emakume izatea gainzama<br />
dela. Guztiek bizi zuten jazarpen sexuala inkomunikatuta<br />
eduki zituztenean, bularrak ukitu<br />
zizkieten, «esku zikinekin estutu», «pizgailuarekin<br />
titiburuak erretzeko keinuak egin», «puta gisara<br />
tratatu»... Galardik gogoan du ETAn sartzea<br />
erabaki zuenean gizonekin larrutan egiteko intentzioz<br />
egin zuela esan ziotela. «Emakumeok zer<br />
gara bada, bakarrik larrutan egiteko?». Jarrera<br />
hori orokorra dela diote guztiek.<br />
Inkomunikaziotik atera, eta lau izarreko hotelean<br />
zeudela sentitu ziren espetxean, gizonentzat<br />
prestatutako azpiegituretan bizi behar izan zuten,<br />
zikinkeriaz inguratuta eta apenas baliabiderik<br />
gabe. Baldintza horietan amatasuna ere ezagutu<br />
zuten Getek eta Zabalekuk.<br />
Erabat bestelako tolesturaz hitz egiten du Getek<br />
amatasunaz. Erraz hitz egiten du, pozik, gogoz.<br />
«Preso gaudelako zergatik egin behar diogu<br />
uko amatasunari?». Espetxean gelditu zen haurdun,<br />
espetxean handitu zitzaion tripa, preso erditu<br />
zen, eta berarekin eduki zuen haurra kartzelan,<br />
harik eta hiru urte egin zituenean handik atera<br />
beharra eduki zuen arte. Buruhauste ugari<br />
ekarri zizkion horrek. Gai izango ote zen zalantzak;<br />
elikadurari buruzko kezkak, espetxean janari<br />
egokirik ez zegoelako; ingurune erdaldun<br />
hartan umeari euskara<br />
transmititzeko gai izango<br />
ote zen dudak... Baina umea<br />
zoriontsu, osasuntsu eta<br />
euskaldun haztea posible<br />
dela frogatu du.<br />
«Zortea» izan zuen Getek,<br />
eta bakarrik erditu zen. Hasieran<br />
guardia zibilak gela<br />
<strong>barruan</strong> zituela egon zen<br />
erietxean, eta gero Espainiako<br />
Poliziaren esku utzi<br />
zuten. Erditze gelara ere berekin<br />
zihoazela ikusita,<br />
emakume bat izateko eska-<br />
Emakume presoen<br />
gainzama<br />
«Amatasunari<br />
zergatik egin<br />
behar diogu<br />
uko preso<br />
egoteagatik?»,<br />
dio Kristina<br />
Gete preso<br />
ohiak<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 7<br />
‹ Harian<br />
tu zuen. Baina polizia hura «beldurtu» eta gelatik<br />
atera zenez, medikuekin bakarrik erditu zen.<br />
Oroitzapen ona du: «Hain da polita, non beste guztia<br />
ahaztu egiten den».<br />
Argi zeukan haurra berekin eduki nahi zuela,<br />
baina argi zeukan ere bai egokitzeko zailtasun<br />
txikiena ikusten bazuen kanpora aterako zuela.<br />
«Garrantzitsuena umea ondo egotea zen».<br />
Horretan ados dago Zabaleku ere. Preso zeraman<br />
bigarren hilabetean jakin zuen esperoan zegoela.<br />
Hark, baina, haurra kanpora ateratzea erabaki<br />
zuen, erditu eta hamabost hilabetera. Zailtasuna<br />
ikusten zuen zailtasunaren gainetik. Espetxeak<br />
ez zeunden haurrekin egoteko egokituta,<br />
eta, gainera, gau erdian atea jotzen zioten txikia<br />
esnatzeko, arakatu egin behar zutela, eta haur kotxerik<br />
gabe uzten zuten... Euskal presoak batera<br />
zeuden orduan, Carabanchelen, baina sakabanatu<br />
egin behar zituztela jakinarazi zieten. Orduantxe<br />
erabaki zuen haurra kanpora ateratzea.<br />
Badaude amentzako modulu bereziak ere.<br />
Haietako batean egon zen Gete, Picassenteko espetxean,<br />
Valentzian. Nolanahi ere, inondik inora<br />
ez daudela prestatuta dio. «Izugarrizko desilusioa<br />
hartu nuen hara iritsitakoan». Ziegak besteen<br />
berdinak ziren, apur bat zabalago<br />
izatea. Zikina zen, ez zegoen<br />
artatze mediko egokirik...<br />
Egokitu gabeko espetxeetan<br />
egotera ohituta daude emakumeak.<br />
Beristainek kontatu du ,<br />
Caceresen bazela dentista bat.<br />
Baina kontsultako gela gizonezkoen<br />
aldean zuen. Korridore estu<br />
batean jartzen zituen emakumeak,<br />
haiei haginen bat atera<br />
behar zienean. Sukaldeko atea<br />
ireki eta hango leihotik sartzen<br />
zen eguzkiaren argiaren parean<br />
aulkiari lotuta kentzen zien.
8 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Ezker abertzaleak dio Aberri Egunak<br />
«garrantzi berezia» duela aurten<br />
Euskal Herria «fase politiko berri» baten<br />
atarian dagoela-eta, «ezkerreko abertzale<br />
guztiei» Aberri Egunerako deia egin die<br />
Bai Euskal Herriaren ustez, estatua lortzeko<br />
«lehen urratsa» egingo da Aberri Egunean<br />
Joxerra Senar Iruñea<br />
«Aberri Egun hau testuinguru zehatz<br />
batean ospatuko da». Miren<br />
Legorburu ezker abertzaleko kidearen<br />
arabera, aurtengo Aberri<br />
Egunak «garrantzi berezia» izango<br />
du «fase politiko berri» batean<br />
sartzen ari delako Euskal Herria,<br />
Legorburuk azaldu du «aldaketa<br />
politikoaren alde izan eta Estatuarekin<br />
parametro politiko eta<br />
demokratikoetan konfrontazioa<br />
nahi duten herritarren artean indarra<br />
metatzeko garaia dela<br />
oraingoa. «Inolako konplexurik<br />
gabe Euskal Herriaren independentziaren<br />
aldekoak diren ildo ezberdineko<br />
pertsonen arteko indar<br />
metaketa da azken finean».<br />
Horregatik, eman nahi dio garrantzia<br />
ezker abertzaleak aurtengo<br />
Aberri Egunari.<br />
Independentistak sareak egindako<br />
deialdia txalotzeaz gain, «ezkerreko<br />
abertzale guztiei» dei<br />
egin die «Bidasoan inposaturiko<br />
muga gaindituko duen mobilizazio<br />
erraldoian parte hartzera».<br />
Mezu hori eman zuen Miren Legorburuk<br />
atzo Iruñean, «Euskal<br />
Herriaren hiriburu historikoan».<br />
Haren alboan, Hegoaldeko lurralde<br />
bakoitzeko ordezkari bat zuen:<br />
Marine Pueyo, Aitor Bezares eta<br />
Niko Moreno.<br />
Ezker abertzalearen ustez, «positiboak»<br />
izan dira Hamaika Bil<br />
Gaitezen herri ekimenaren eta Independentistak<br />
sarearen ekarpena.<br />
«Alderdi irizpideen gainetik,<br />
indarrak metatzearen aldeko<br />
apustua egin duten herri dinamikak<br />
direlako. Aldentzen gaituenaren<br />
ordez, elkartzen gaituena<br />
lehenesten dutelako». Positibotzat<br />
jo du ere ekimen horiek azken<br />
asteetan jaso duten herri babesa.<br />
Hamaika Bil Gaitezenen kasuan,<br />
martxoaren 6an deitutako manifestaziora<br />
5.000 herritar inguru joan<br />
ziren. Independentista sarearen<br />
kasuan, «milaka atxikimendu»<br />
bildu ditu.<br />
Ezker abertzalea bera uneotan<br />
herritarren babesa eta mobilizazioa<br />
sustatzeko mugimendua<br />
ematen ari dela azaldu du Legorburuk.<br />
Behin Zutik Euskal Herria<br />
ebazpena plazaratu ostean, ezker<br />
abertzalearen apustu politikoa da<br />
prozesu demokratiko bat garatzea<br />
eta alde horretatik, azken hilabete<br />
honetan prozesu horren oi-<br />
narriak indartzeko urratsak egin<br />
ditu. «Sektore abertzale eta ezkertiarrak<br />
egituratzeko sortu diren<br />
dinamiketan parte hartzeko<br />
apustua egin dugu, eta gure hausnarketa<br />
apustua elkar banatzeko<br />
hainbat eragilerekin harreman<br />
irekia dugu», azaldu du.<br />
Estatu propioaren alde<br />
Bai Euskal Herriari ekimenak<br />
aurtengo Aberri Egunaren aurrean<br />
adierazpen bat igorri du. Ber-<br />
tan nabarmendu du Euskal Herriak<br />
berezko estatu bat behar<br />
duela, «euskaraz bizitzeko, nortasun<br />
ikurrak errespetatuak izateko,<br />
ohitura eta usadioak ez galtzeko,<br />
hezkuntza sistema propioa<br />
eta kirol sistema propioa izateko,<br />
herri gisa erritmo eta egutegiak<br />
finkatzeko eta aniztasuna oinarri<br />
duen nazioa eraikitzeko».<br />
Estatua lortzeko <strong>bidea</strong> euskal<br />
herritar guztien artean egin behar<br />
dela nabarmendu du. Bide horri<br />
ekiteko «lehen pausoa» aurtengo<br />
Aberri eguna izango dela<br />
aldarrikatu du. Apirilaren 4an<br />
etxe guztietan ikurrina zintzilikatu<br />
eta Irun eta Hendaia batzen dituen<br />
zubia zeharkatuko duen ekimenarekin<br />
batzera deitu du.<br />
Bai EHri ekimenak«inoiz baino<br />
ozenago» salatu nahi izan du ET-<br />
Bren ekin<strong>bidea</strong>. «Euskal Herria<br />
Manifestazioa egin zuten atzo Bilbon ikurrinaren alde. LUIS JAUREGIALTZO / ARGAZKI PRESS<br />
ezabatzeaz gain, nazio ikuspegi<br />
berri baten morroi bihurtu da. Espainia<br />
da ETBren nazio ikuspegi<br />
berria, eta Espainiako telebista<br />
autonomia bat izatera iritsi da».<br />
Horrez gain, gaitzetsi du EAEko<br />
zein Nafarroako auzitegi nagusiek<br />
Nafarroa Euskal Herria dela<br />
irakastearen kontrako ebazpenak<br />
egin dituztela eta Nafarroako<br />
Gobernuak jada irakaskuntzako<br />
hainbat liburu debekatu dituela.<br />
Horrekin batera, salatu dute<br />
Espainiako Gobernuak euskal<br />
nortasunen aurka abian duen estrategia,<br />
«euskal nortasuna eta<br />
izaera legez kanpo utzi nahi dutelako».<br />
Bai EHri ekimenaren arabera,<br />
«espainiar bandera inposatzean,<br />
Euskal Herria Espainiaren<br />
menpeko lurraldea dela adierazi<br />
nahi du eta ikurrina EAEko ikur<br />
bilakatu nahi du».<br />
Euskal nortasuna eta ikurrina<br />
aldarrikatu dituzte Bilboko kaleetan<br />
Manifestazioan ehunka<br />
ikurrin banatu dira,<br />
eta Aberri Egunean<br />
balkoietan jartzeko deia<br />
egin diete herritarrei<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Euskal nortasunaren aurka «oldarraldia»<br />
dagoela ikusita, 1.500<br />
herritar inguruk Bilboko kaleetan<br />
manifestazioa egin zuten Nazioa<br />
gara, Estatua behar dugu lelopean.<br />
Euskal nortasunaren iku-<br />
rrak eta batez ere ikurrina aldarrikatu<br />
zituzten Independentista<br />
sareak deitutako manifestazioan.<br />
Bertan, ehunka ikurrina banatu<br />
ziren, eta independentistei Aberri<br />
Egunean parte hartzeko deia<br />
egiteaz gain, egun berean balkoietan<br />
ikurrinak jartzeko eskatu zieten.<br />
Manifestazioa Arriagan hasi<br />
eta 20:45 aldera amaitu zen Bilboko<br />
udaletxe aurrean. Apirilaren<br />
4an, bi urte beteko dira Bilboko<br />
udaletxean Espainiako bandera<br />
ezartzea agindu zutenetik auzitegiek.<br />
Atzo, udaletxe aurrean<br />
Aitziber Ibaibarriaga arkitektoak<br />
eta Elena Garcia EAko ordezkariak<br />
irakurritako agirian gogora<br />
ekarri zuten Euskal Herria<br />
nazioa dela, «baina nazio ukatua».<br />
Horren adibide jarri zuten,<br />
epaitegiek Espainiako bandera<br />
inposatzea edo Euskal Herriko<br />
kirolariek euskal selekzioarekin<br />
ezin jokatzea. Gogora ekarri<br />
zuten ere eskoletan Euskal<br />
Herria irakastea debekatu nahi<br />
dutela.<br />
Manifestazioarekin bat egin<br />
zuen Gazte Abertzaleak EAko<br />
gazteen elkarteak.<br />
Garrantzitsutzat<br />
jo du EAk<br />
EALk prozesu<br />
demokratikoa<br />
babestu izana<br />
Venezian egindako<br />
batzar nagusian EAren<br />
mozioa onartu dute,<br />
eta, Urizarren aburuz,<br />
«aktibo ordainezina da»<br />
Erredakzioa Iruñea<br />
Europako Aliantza Libreak<br />
(EAL) «Euskal Herrian normalizaziorako<br />
eta bakegintzarako<br />
prozesu berri bat sustatzeko babesa»<br />
bilatuko du Europako beste<br />
alderdi politikoengan. Atzo,<br />
EALk batzar nagusia egin zuen<br />
Venezian (Italia), eta Eusko Alkartasunak<br />
aurkeztutako mozio<br />
bat onartu zen. Mozioan, halaber,<br />
ETAk Frantzian egindako azken<br />
hilketa gaitzetsi da, eta «indarkeria<br />
behin betiko uzteko» galdegiten<br />
zaio.<br />
Mozioaren onarpenarekin, pozik<br />
azaldu da Pello Urizar Eusko<br />
Alkartasunako idazkari nagusia.<br />
Komunikabideei igorritako oharrean,<br />
nabarmendu du «aktibo<br />
ordainezina» dela atzo onartutako<br />
mozio hori; haren ustez, «Europaren<br />
aurrean agerian utziko<br />
duelako Euskal Herrian hartzen<br />
diren erabaki demokratikoekiko<br />
Espainiako eta Frantziako estatuek<br />
erakusten duten mespretxua».<br />
«Garai berriak»<br />
Estaturik gabeko nazioetako 40<br />
alderdi politikok osatzen dute Europako<br />
Aliantza Librea. Horien<br />
artean dago, Eskoziako Scottish<br />
National Party. Urizarren aburuz,<br />
alderdiotako ordezkariak pozik<br />
geratu dira, «lehenengo aldiz»,<br />
autodeterminazio esku<strong>bidea</strong><br />
aitortzeko aurrerapauso oro<br />
bide zibil eta politikoetatik etortzearen<br />
aldeko adostasun erabatekoa<br />
dagoelako Euskal Herrian.<br />
«Garai berri bat ireki da. Normalizazio<br />
politikoari erantzuna eman<br />
eta bakegintzaren alde egingo<br />
duen indarkeriarik gabeko mugimendu<br />
bat sortzeko EA egiten ari<br />
den ahalegin horri bermea eman<br />
dio Europak», aipatu du Pello Urizarrek.<br />
Era berean, Urizarrek azpimarratu<br />
du Eusko Alkartasunak lanean<br />
jarraituko duela «abertzale<br />
guztiek» bide soilik zibil eta demokratikoetatik,autodeterminazio<br />
esku<strong>bidea</strong>ren aldeko eta oinarri<br />
programatikoen aldeko elkarlana<br />
egin dezaten. Haren ustez,<br />
printzipio horiek guztiz bat datoz<br />
EALk dituenarekin.<br />
Hain justu, Europako Aliantza<br />
Libreak atzo egindako VII. batzarraren<br />
leloa Erabaki dezagun<br />
gure etorkizuna da.
‘Egunkaria auziko’ epaia apirilaren 12an jakingo da<br />
Fiskalak eta defentsak<br />
bost akusatuak libre<br />
uzteko eskatua dute, eta<br />
AVTk eta DyJk, 12 eta 14<br />
urteko kartzela zigorrak<br />
Aitziber Laskibar<br />
Espainiako Auzitegi Nazionalak<br />
Aste Santuko oporren ondoren jakinaraziko<br />
du Egunkaria auziako<br />
epaia: apirilaren 12an, astelehenarekin.<br />
Atzo eman zuen egunaren<br />
berri Javier Gomez<br />
Bermudez epaimahaiburuak,<br />
probidentzia kaleratuta. Hortaz,<br />
bi aste barru jakinaraziko du<br />
Egunkaria-n lan egiteagatik epaitu<br />
zituztenak zigortuko dituzten<br />
edo ez, eta hori epaia modu arruntean<br />
kaleratuta ezagutaraziko<br />
du. Hau da, ez da epaiaren irakurketa<br />
publikorik egingo, eta epaituek<br />
ez dute Auzitegi Nazionalera<br />
joan beharrik izango.<br />
Fiskalak eta defentsak absoluzioa<br />
eskatua dute bost akusatuentzat.<br />
Haien ustez, Espainiako<br />
Auzitegi Nazionalean iazko<br />
abenduaren 15ean hasi eta joan<br />
zen otsailaren 1ean amaitu zen<br />
epaiketan frogatuta geratu zen<br />
Joan Mari Torrealdai, Martxelo<br />
Otamendi, Txema Auzmendi,<br />
Iñaki Uria eta Xabier Oleaga Euskaldunon<br />
Egunkaria-ren proiek-<br />
Joseba Alvarez, bere irudia kentzen, atzo, Donostian. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
tuan lanean aritu zirela, baina<br />
ezin esan daiteke Egunkaria-k<br />
eta akusatuek ETArekin inolako<br />
loturarik izan dutenik. Areago,<br />
Miguel Angel Carballo fiskalak<br />
absoluzioa eskatzeko argudiatu<br />
zuenez, Egunkariaargitaratu zen<br />
hamahiru urteetan «ez da lerro<br />
bakar bat ere aurkitu» Egunkaria-k<br />
ETAri «zerbaitetarako balio<br />
ziola» pentsaraz dezakeenik.<br />
2003ko otsailaren 20an Guardia<br />
Zibilak Juan del Olmo Auzitegi<br />
Nazionaleko epailearen aginduz<br />
Egunkaria ETArekin lotura zuela<br />
argudiatuta itxi, hamar lagun<br />
atxilotu eta torturatu bazituen<br />
ere, akusazioak funtsik gabeak zirela<br />
adierazi zuen fiskalak epaike-<br />
Permach, Alvarez eta Aldasoro<br />
askatu dituzte, baldintzapean<br />
50.000 euroko bermeak<br />
ordainduta atera dira<br />
kartzelatik, eta politikan<br />
aritzea espresuki<br />
debekatu diete<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Joseba Permach, Joseba Alvarez<br />
eta Juan Cruz Aldasoro, Batasuneko<br />
kide izateagatik ia bi urte<br />
eta erdiz espetxean badaezpadako<br />
neurri gisa izandakoak, aske<br />
utzi zituzten atzo, bakoitzari<br />
50.000 euroko bermea ordainarazita.<br />
Eta, politikan aritzeagatik<br />
preso izan ondoren askatu dituzten<br />
beste hainbat buruzagiri azkenaldian<br />
egin bezala, baldintza<br />
zorrotzak jarri dizkiete kartzelatik<br />
ateratzeko. Berme horiek ordainarazteaz<br />
gain, Espainiako<br />
Estatuko mugak igarotzeko debekua<br />
ezarri diete, pasaporteak<br />
kendu dizkiete, astero epaitegian<br />
sinatzeko baldintza jarri diete,<br />
auzitegiek hala eskatutakoan<br />
aurkeztekoa, etxebizitzaz ez aldatzekoa<br />
eta politikan ez aritzekoa.<br />
«Espresuki debekatzen zaie antzeko<br />
bilera, manifestazio eta ekitaldi<br />
publikoak egitea eta Auzitegi<br />
Gorenak legez kanpo utzitako<br />
Batasuna, Herri Batasuna eta<br />
Euskal Herritarrok alderdien<br />
zein horien ordezko izen<strong>datu</strong> direnen<br />
ezaugarri berak edo kualitatiboki<br />
antzekoak dituzten talde,<br />
koalizio edo alderdi politikoak<br />
osatzea», jasotzen du Auzitegi<br />
Nazionalak erabakia jakinarazteko<br />
kaleratutako autoak.<br />
Gainera, hirurak espetxeratzeko<br />
epaileek egotzi zizkieten delituak<br />
berriz egin dituzten «zantzuak»<br />
ikusten badituzte, erabakia<br />
bertan behera utzi eta<br />
akusatuak berriz espetxera ditzaketela<br />
ohartarazi die epaileak.<br />
Beraz, fiskalak proposatutako<br />
neurriak bere egin ditu Angel<br />
Hurtado epaimahaiburu duen<br />
epaimahaiak, goitik behera. Espetxeratuen<br />
defentsarako abokatuek<br />
eskatu zuten presoak aske<br />
uzteko, ihes egiteko arriskurik ez<br />
zegoela argudiatuta. Fiskalaren<br />
ustez, ia bi urte eta erdiko espetxealdiaren<br />
ondoren iheserako<br />
arriskua gutxituta zegoen. Presoak<br />
gizartean sustraituta daudela<br />
tari ekin aurretik ere. 2006ko<br />
abenduan, auzia artxibatu eta<br />
epaiketarik ez egiteko eskatu<br />
zuen, deliturik egin zela esateko<br />
frogarik ez zegoela arrazoituta.<br />
Hala ere, AVT eta Dignidad y Justicia<br />
auzian herri akusazio gisa<br />
aritu diren Espainiako elkarteen<br />
eskaerak aintzat hartuta egin<br />
egin zen epaiketa.<br />
ETAko kide izatea egotzi diete<br />
elkarte horiek bost epaituei, eta<br />
14 eta 12 urteko espetxe zigorrak<br />
eskatu dituzte hargatik. Torrealdai,<br />
Auzmendi, Otamendi eta<br />
Uria 14 urtez espetxeratzeko eskatua<br />
dute, eta, horrez gain, 15 urteko<br />
inhabilitazioa ezartzeko.<br />
Oleagarentzat, 12 urteko kartzela<br />
eta arrazoi pertsonalak direla-eta<br />
etxean geratuko direla pentsa<br />
daitekeela onartu zuen fiskalak.<br />
Baina hori ezin dela ziurtatu<br />
esan, eta neurri zorrotzak proposatu<br />
zituen ezker abertzaleko buruzagiak<br />
aske uzteko.<br />
Epaiketa, 2011 hasieran<br />
Epaileak ihes egiteko arriskua<br />
neurtzeko erabili duen beste argudio<br />
bat epaiketa egunaren hurbiltasuna<br />
da. Autoak jasotzen<br />
duenez, hiru lagunak auzipetuta<br />
dauden 35/2002 auziari dagozkion<br />
zigor eskaerak egiteko eskatu diote<br />
dagoeneko fiskalari, eta ahozko<br />
saioa datorren urte hasieran egingo<br />
dela aurreikus daiteke. Herriko<br />
tabernen auzia da Permach,<br />
Alvarez eta Aldasoro harrapatuta<br />
dituena, eta, behin-behinean, 10<br />
eta 14 urtera arteko espetxe zigor<br />
eskaerak dituzte.<br />
Permachen senideek 50.000 euroko<br />
bermea goizean ordaindu,<br />
eta 14:00 aldera atera zen presoa,<br />
Sevillako kartzelatik. Alvarezen<br />
hurkoek ere ordaindu zuten dirutza,<br />
eta arratsaldean atera zen,<br />
Logroñoko kartzelatik. Aldasoro,<br />
berriz, 17:00etan atera zen, Puertotik.<br />
Lokarrik bildutako sinadurak<br />
Bien bitartean, politika egiteagatik<br />
espetxean dituzten ezker abertzaleko<br />
kideak berehala aska ditzatela<br />
eskatzeko, idazki bat eraman<br />
zuten atzo Auzitegi Nazionalera<br />
Lokarriko ordezkariek, 2.896<br />
sinaduraren babesarekin.<br />
Moncloa jauregian ere aurkeztu<br />
zituzten sinadurak, ezker abertzalearen<br />
aurkako neurri gehiago<br />
ez hartzeko eskatzeko. «Barne<br />
hausnarketa trabatzen duen beste<br />
erabakirik» ez hartzeko eskatu<br />
dio Lokarrik Espainiako Gobernuari,<br />
alderdien legez kanporatzeak<br />
eta politikarien atxiloketak<br />
espresuki aipatuta.<br />
Arnaldo Otegi preso duten Navalcarnero<br />
espetxera ere joan ziren,<br />
baina agintariek ezezkoa<br />
eman zioten idazkia jasotzeari.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 9<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
zigorra eta 14 urteko inhabilitazioa<br />
eskatua dute.<br />
Zortzi lagun epaiketaren zain<br />
Egunkaria ixtea ekarri zuen auziaz<br />
gain, bada epaitu gabeko auzi<br />
bat: ekonomikoa. Atal horri dagokion<br />
epaiketa noiz izango den ez<br />
dute esan. Zortzi lagun epaituko<br />
dituzte, diru kontuak faltsutzea<br />
eta zerga iruzurra egin izana egotzita:<br />
Joan Mari Torrealdai, Iñaki<br />
Uria, Txema Auzmendi, Joxe<br />
Mari Sors, Ainhoa Albisu, Mikel<br />
Sorozabal, Fernando Furundarena<br />
eta Begoña Zubelzu. Haientzat<br />
13 eta 26 urte bitarteko espetxe zigorrak<br />
eskatu dituzte, eta 235 milioi<br />
euroko isuna.<br />
Ekimen ugari<br />
egingo dituzte<br />
asteburuan<br />
euskal presoen<br />
eskubideen alde<br />
Azken ostiralarekin,<br />
ehunka lagun atera dira<br />
elkarretaratzeetan<br />
euskal presoen<br />
eskubideen alde<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Euskal presoen egoera egunetik<br />
egunera gogortu eta okertzen ari<br />
dela eta, horien eskubideen aldeko<br />
ekimen ugari egingo dira asteburuan.<br />
Leitzan eta Aretxabaletan,<br />
esaterako, elkartasun egunak<br />
antolatu dituzte gaurko.<br />
Oiartzunen, 12 orduko elkarretaratzea<br />
egingo dute, eta Goierrin,<br />
auto karabana.<br />
Bi espetxetarako martxak ere<br />
antolatu dituzte, presoei elkartasuna<br />
bertatik bertara helarazteko.<br />
Jaengo espetxera egingo dute<br />
martxa Bizkaitik, Jose Mari Sagardui<br />
Gatza ia 30 urte espetxean<br />
daraman presoari bereziki elkartasuna<br />
adierazteko. Iruñetik,<br />
Fresnesko espetxera egingo dute<br />
martxa.<br />
Atzo ere presoen aldeko protesta<br />
ugari egin zituzten. Zarautzen,<br />
adibidez, 213 pertsona bildu ziren,<br />
Zeberion 15, Sondikan 11, Abanton<br />
30, Getarian 40, Aramaion 22,<br />
Arrasaten 250, Maulen 25, Bidarten<br />
15, Angelun 10, Senperen 50,<br />
Donibane Garazin 40, Uztaritzen<br />
17, Baionan 45, Donibane Lohizunen<br />
35, Andoainen 50, Irurtzunen<br />
25, Leioan 61, Bakion 35, Usurbilen<br />
66, Gernikan 68, Iruñean 250, Getxon<br />
225, Barakaldon 76, Leitzan<br />
50, Abadiñon 30 eta Bilboko Arriagan<br />
200. Deban ere egin zuten elkarretaratzea<br />
45 lagunek, eta tentsio<br />
uneak izan ziren ertzainekin.
10 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Fernando Belasko q EAko Arabako koordinatzailea<br />
Ezustean harrapatu du Eusko Alkartasuna Arabako EAJko zortzi kideri eragin dien ustezko<br />
ustelkeria auziak, eta gertatutakoa argitzea ezinbestekoa dela berretsi du Fernando Belaskok.<br />
«Datu gehiago izan arte ez dugu<br />
aztertuko gobernua uzteko aukera»<br />
Edurne Begiristain Gasteiz<br />
Arabako EAJko zenbait kide ustez<br />
ustelkeria kasu batean murgilduta<br />
egoteak tenkatu egin ditu<br />
EAk eta EAJk herrialde horretan<br />
dituzten harremanak. Baina auziaren<br />
sekretua kendu eta informazio<br />
zehatza izan arte foru gobernua<br />
uzteko asmorik ez dutela<br />
azaldu dio BERRIAri Fernando Belaskok,<br />
EAk Araban duen koordinatzaileak.<br />
Ustelkeria auzia aztertzeko batzartu<br />
zineten EAJrekin ostegunean.<br />
Nola joan zen bilera?<br />
Bilerak luze jo zuen. Bi aldeen asmoa<br />
zen auzia gardentasunez jorratzea,<br />
eta ahalik eta gehien argitzea.<br />
Eta, bileraren emaitza ikusita,<br />
uste dut bide onetik goazela.<br />
Bi alderdiok uste dugu sumarioaren<br />
sekretua kentzea ezinbestekoa<br />
dela inputatuei zer leporatzen<br />
dieten jakiteko, eta modu horretan,<br />
gertatutakoa sakon<br />
aztertzeko. Hori dela eta, sekretua<br />
kendu arte erakundeetan lan<br />
egiten jarraituko dugu, eta erantzukizunez<br />
jokatuko dugu bai Aldundian,<br />
bai alderdian.<br />
Zer kontatu zizuen EAJk bilera horretan?<br />
Auziaren inguruko <strong>datu</strong> gutxi<br />
ditu EAJk, sekretupean dagoelako.<br />
Beraz, kontatu, ez zigun ezer<br />
berririk kontatu, eta ordurako<br />
ezagutzen genuena esan zigun.<br />
Auzia sekretupean aste batzuk<br />
egongo dela uste dut, eta ondoren,<br />
<strong>datu</strong>ak eskuan ditugunean,<br />
egingo ditugu egin beharreko balorazioak.<br />
EAJri baldintza batzuk jarri zenizkioten<br />
foru gobernuan jarraitzeko; tartean,<br />
auzia sakon ikertzea. Bileran<br />
jasotako azalpenen ostean gobernua<br />
uzteko aukera baztertu duzue?<br />
Hasiera batetik EAJri egin genizkion<br />
eskaera horiei eutsi egiten<br />
diegu oraindik. Egia da eskaera<br />
horietako batzuk jada bete egin<br />
direla: Alfredo de Miguelek dimisioa<br />
eman du, eta EAJrekin batzartu<br />
gara auzia aztertzeko. Bestetik,<br />
sekretua kentzen denean<br />
erakunde edo entitate publiko batek<br />
auziarekin lotura baldin badauka<br />
ikerketa batzordeak sortuko<br />
direla erabaki dugu. Beraz,<br />
uste dugu bide onetik goazela gertatutakoa<br />
ikertzeko <strong>bidea</strong>n.<br />
Hortaz, ez duzue hautsiko gobernu<br />
ituna.<br />
EAJrekin dugun gobernu ituna<br />
legealdi osoa betetzeko asmoz sinatu<br />
genuen. Egia da legealdi ba-<br />
tean gauza asko gerta daitezkeela,<br />
bi alderdien artean desberdintasunak<br />
eta desadostasunak daudelako.<br />
Esku artean daukagun<br />
auzia, adibidez, ez da batere erosoa.<br />
Baina berriro diot, daukagun<br />
informazio eskasia izanda, eta sumarioaren<br />
sekretua kentzen ez<br />
den bitartean, guk lanean jarraituko<br />
dugu ardurak ditugun toki<br />
guztietan. Datu gehiago izan arte<br />
ez dugu gobernua uzteko aukera<br />
aztertuko. Dena dela, erabaki<br />
hauek alderdiko zuzendaritzak<br />
hartu behar ditu.<br />
Iñigo Urkulluk EAri egindako kritika<br />
gogorren ostean, bi alderdien arteko<br />
giroa baretzea lortu duzue?<br />
Ez dugu ulertzen Urkulluren jarrera,<br />
eta alderdiaren inguruan<br />
esandakoak tokiz kanpo daudela<br />
uste dugu. Gisa honetako egoeretan<br />
batzuen eta besteen jarrerek<br />
sosegatuagoak eta arduratsuagoak<br />
izan beharko lukete. Eusko Alkartasunak<br />
auzi honen inguruan<br />
esan duena alderdiko kide guztiguztiek<br />
babesten dute: diputatuek,<br />
afiliatuek, barruko kargudunek...<br />
denek. Beraz, ez dadila<br />
inor arreta desbideratzen saiatu.<br />
Barne eztabaida izan zenetik, erabakitzen<br />
dena onartu ondoren<br />
bete egiten dugu EAren <strong>barruan</strong>,<br />
baina ez dakit beste alderdiek<br />
modu berean jokatzen duten. Badirudi<br />
alderdi batzuek gai baten<br />
inguruan iritzi kontrajarriak dituztela.<br />
Ez da gure kasua.<br />
Auzi honek kalte egingo die EAJren<br />
eta EAren arteko harremanei?<br />
Desadostasunak gorabehera,<br />
gure arteko harremana normala<br />
da. Iñaki Gerenabarrena duela<br />
urte asko ezagutzen dut, eta desadostasunak<br />
ditugun arren, harreman<br />
egonkorra dugu.<br />
EAren <strong>barruan</strong> nola hartu duzue afera<br />
hau guztia? Espero zenuten?<br />
Ezuste handia izan da guretzat,<br />
duda barik. Gainera, abertzaleei<br />
asko kostatu zaie erakundeetan<br />
ordezkaritza izatea, eta ikusi beharko<br />
dugu honek guztiak nola<br />
eragiten dion urteotan egindako<br />
lan horri. Argi daukagu erantzukizunak<br />
eskatu eta erabateko<br />
gardentasuna exijitu behar direla.<br />
«EAJren azalpenak<br />
zalantzan jartzeko<br />
arrazoirik ez dut<br />
gaur-gaurkoz»<br />
«Hauteskundeei<br />
begira norbaitek<br />
kezkatuta egon behar<br />
badu, hori EAJ da»<br />
Uste duzu Arabako EAJ nahastuta<br />
dagoela ustelkeria kasuan?<br />
Ez, ez dut uste.<br />
Beraz, EAJ zintzo jokatzen ari dela<br />
eta dakien guztia kontatzen ari zaizuela<br />
ziur zara?<br />
Uste dut EAJk dakien guztia kontatu<br />
digula. Auziaren sekretua<br />
kentzen denean ikusiko dugu,<br />
baina gaur-gaurkoz ez dut EAJren<br />
azalpenak zalantzan jartzeko<br />
arrazoirik.<br />
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRES<br />
Auzia anonimo batek jarritako salaketa<br />
batengatik ireki da. Horren atzean<br />
nor dagoen arrastorik ba al duzu?<br />
Ez dut ideiarik.<br />
Zer iruditzen zaizu PSE auzi honetan<br />
isilik egotea?<br />
Pentsatzen dut auziaren inguruan<br />
hartu beharreko jarrera aztertu<br />
dutela alderdi <strong>barruan</strong>, eta<br />
zuhurtziagatik ez dutela hitz egin<br />
nahi. Ez dakit jarrera horrek<br />
EAJrekin duten harremanarekin<br />
lotura zuzena duen.<br />
Auzi honek datorren urteko foru eta<br />
udal hauteskundeetan eragina izango<br />
duela uste duzu?<br />
Hauteskundeetarako urtebete<br />
falta da, eta egia da ez dela unerik<br />
hoberena halako gauzak gertatzeko.<br />
Baina hauteskundeei begira<br />
norbaitek kezkatuta egon behar<br />
badu, hori EAJ da. Halakoak<br />
gertatzen direnean herritarrek<br />
pentsatzen dute politikari guztiak<br />
berdinak garela, eta horregatik<br />
da garrantzitsua auziaren sekretua<br />
lehenbailehen kentzea eta<br />
dena behar bezala argitzea.<br />
<strong>Legealdi</strong> zaila izaten ari da Arabako<br />
foru gobernuarentzat: Aralar gobernutik<br />
kanporatuta, zentsura mozioaren<br />
mamua... Nola bizi duzue hori<br />
dena alderdian?<br />
Zaila izaten ari da, batez ere talde<br />
txikia garelako, baina uste dut<br />
EAko bi diputatuak lan garrantzitsua<br />
ari direla egiten dagozkien<br />
arloetan. Beraz, une zailak<br />
egonda ere, lana arduraz egiten<br />
bada, gobernu honek aurrera<br />
egin dezake legealdiaren bukaeraraino.<br />
Gerenabarrenak<br />
dio Arabako Foru<br />
Gobernua ez<br />
dagoela «inolaz<br />
ere» arriskuan<br />
EArekin izandako<br />
«ika-mika txikiak»<br />
konpontzeko <strong>bidea</strong>n<br />
daudela esan du EAJren<br />
ABBko presidenteak<br />
Erredakzioa Gasteiz<br />
Ustezko ustelkeria kasua aztertzeko<br />
EArekin izandako bileraren<br />
emaitzarekin «oso pozik» geratu<br />
da Iñaki Gerenabarrena<br />
EAJren ABBko presidentea. Ostegunean<br />
batzartu ziren bi alderdiak,<br />
eta «izugarri gustura» atera<br />
zen handik ABBko burua. Hala,<br />
Arabako Aldundian EArekin duten<br />
akordioa ez dagoela «inolaz<br />
ere arriskuan» ziurtatu du. Radio<br />
Vitorian egin dioten elkarrizketan<br />
esan ditu hitzok.<br />
Duela hamar egun Ertzaintzak<br />
EAJko zortzi kide atxilotu eta<br />
epaileak eroskeria, mesedezko<br />
tratuak bideratzea eta dirua zuritzea<br />
leporatu eta gero, argibide zehatzak<br />
eskatu zizkion EAk EAJri.<br />
Herenegun egindako bileran,<br />
komunikazio eta lankidetza <strong>bidea</strong>k<br />
zabaldu zirela, eta auziaren aurrean<br />
informazioa nola trukatu<br />
eta jarduteko orduan nola koordinatu<br />
erabaki zutela azaldu du Gerenabarrenak.<br />
Hala, azken egunotan<br />
bi alderdion artean izan diren<br />
«ika-mika txikiak» erabat<br />
konpontzeko <strong>bidea</strong>n daudela azpimarratu<br />
du.<br />
Halaber, sumarioaren sekretua<br />
lehenbailehen <strong>kentzeko</strong> eskatu<br />
du, inputatuei egozten zaizkien<br />
delituak argitzeko. Izan ere, afera<br />
honetan guztian inputatuak eta<br />
EAJ bera «babesik gabe» daudela<br />
salatu du ABBko buruak. Hala<br />
ere, argi utzi du ikerketatik ezagutzen<br />
diren <strong>datu</strong>en arabera ez<br />
duela ematen Arabako Diputazioa<br />
eta EAJ auzi horretan murgilduta<br />
daudenik. EAJko zortzi<br />
kideei zer leporatzen dieten ez dakiela<br />
berretsi du.<br />
PP eta komunika<strong>bidea</strong>k<br />
Bestalde, Gerenabarrenak jakinarazi<br />
du bere abokatuaren esku<br />
utzi dituela PPk eta hainbat komunikabidek<br />
EAJ auzian inplikatu<br />
nahian azkenaldian egindako<br />
akusazioak. Eta PPri adierazi<br />
dio inputatuek dimisioa eman dutela<br />
auzia EAJren aurka joatea<br />
saihestu nahi delako, eta ez errudunak<br />
direlako. Era berean, gogoratu<br />
du PP «Estatuan ustelkeriak<br />
zipriztindutako alderdi nagusia»<br />
dela, eta alderdikideek Mariano<br />
Raxoiren dimisioa eskatu beharko<br />
luketela Madrilen eta Valentzian<br />
izandako aferengatik, besteak<br />
beste.
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 11<br />
‹ Publizitatea
12 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Nafarroa eleaniztasunean «aitzindari»<br />
dela irizten dio Alberto Catalanek<br />
Mendigorrian eta<br />
Artaxoan D eredua<br />
ezartzeko azterketa ez<br />
egitea erabaki du<br />
Hezkuntza Batzordeak<br />
Naiara Elola Herria<br />
Carlos Perez Nievas Nafarroako<br />
Hezkuntza kontseilari ohiak TIL<br />
eredua (hizkuntzen tratamendu<br />
integratua) martxan jarri zuenetik<br />
bi urte igaro dira. Eredu hori<br />
garatzen jarraitu nahi duela berretsi<br />
du, beste behin, Alberto Catalan<br />
Hezkuntza Kontseilariak<br />
Nafarroako Parlamentuko Hezkuntza<br />
Batzordean egindako agerraldian.<br />
Catalanen irudiko, «TIL<br />
ereduaren bitartez, Nafarroak<br />
eleaniztasunaren <strong>bidea</strong>n aurrerapauso<br />
handia eman du». Beraz,<br />
azken urteetan TILek egin duen<br />
ibil<strong>bidea</strong> garatu nahi du. Izan ere,<br />
Catalanen arabera, «Nafarroa lurralde<br />
aitzindaria da eleaniztasu-<br />
Sarrigurenen D eredua jar dezaten eskatu dute<br />
Manifestazioa egingo<br />
dute bihar Iruñean<br />
Nafarroan osoan<br />
D ereduan ikasteko<br />
esku<strong>bidea</strong> eskatzeko<br />
Erredakzioa Iruñea<br />
Elkarretaratzea egin zuen atzo,<br />
Sarrigurengo (Nafarroa) guraso<br />
talde batek herriko eskola publi-<br />
nari dagokionez». Hala ere, oraindik<br />
Hezkuntza Departamentuak<br />
zenbait arlo garatu nahi dituela<br />
adierazi du.<br />
Izan ere, Catalan prest agertu<br />
da «ahal den neurrian» TIL eredua<br />
Nafarroako eskola publiko<br />
guztietara zabaltzeko <strong>bidea</strong>ri ekiteko.<br />
Dena den, jakinarazi duenez,<br />
TIL eredua eskaintzen duten<br />
eskola publikoen matrikulazio<br />
kopurua nabarmen handitzen ari<br />
da, eta eredu hori eskaintzen ez<br />
dutenena berriz murrizten. Hala,<br />
Hezkuntza Departamentuak egoera<br />
hori konpontzeko neurriak<br />
hartu behar dituela jakinarazi<br />
du. «Eskaera handi dadin, TIL<br />
eredua ez duten zentroetako ingelesa<br />
hobetzeko plan bat jarriko<br />
dugu martxan».<br />
Ingelesa indartu nahi duten<br />
Haur eta Lehen Hezkuntzako eskola<br />
publikoetan jarriko dute<br />
plan hori abian Hezkuntza Departamentuak.<br />
«Plan berriaren oinarria<br />
ikasleen hizkuntza gaitasunak<br />
indartzea izango da». Egitas-<br />
koan D eredua jar dezaten eskatzeko.<br />
Sarrigurengo gurasoen ordezkari<br />
den Miguel Angel Rodriguezek<br />
salatu duenez, Hezkuntza<br />
Departamentuak seme-alabak<br />
banatzera behartzen ditu, herriko<br />
eskolan D eredua Haur Hezkuntzan<br />
soilik eskaintzen delako.<br />
Bestalde, elkarretaratze berean,<br />
Iruñeko Mendillorri auzoko<br />
guraso batzuk Hezkuntza Departamentuak<br />
auzoko eskola publikoan<br />
pedagogia terapeutikoko or-<br />
mo horretan parte hartzen duten<br />
ikastetxeetako ingeleseko eskola<br />
orduak hirutik bost izatera igaroko<br />
dira.<br />
Batzordeak mozioari, ez<br />
Hezkuntza Batzordean NEBek<br />
eta NaBaik Artaxoako eta Mendi-<br />
‘‘<br />
TIL eredua ez duten<br />
zentroetako ingelesa<br />
hobetzeko plan bat<br />
jarriko dugu martxan»<br />
«Nafarroak<br />
eleaniztasunaren <strong>bidea</strong>n<br />
aurrerapauso handia<br />
eman du»<br />
ALBERTO CATALAN<br />
Nafarroako Hezkuntza kontseilaria<br />
gorriako eskola publikoetan D<br />
eredua ezartzeko duten beharra<br />
zer-nolakoa den jakin ahal izateko<br />
mozio bat aurkeztu zuten atzo,<br />
Gurasoak eskola umeek D ereduan ikasteko esku<strong>bidea</strong>ren alde, atzo, protestan. LANDER F.ARROIABE / ARGAZKI PRESS<br />
duak murriztu dituela salatu zuten.<br />
Bi aldarri horiekin bat egin<br />
dute, besteak beste, CCOO, ELA<br />
eta LAB sindikatuek, baita Sotzen-Ikasbatuaz<br />
taldeak ere.<br />
D eredua aldarri<br />
Nafarroako eremu ez euskaldunetako<br />
hainbat taldek deituta, D<br />
ereduan ikasteko nafar guztiek<br />
duten esku<strong>bidea</strong> aldarrikatuko<br />
dute bihar, 12:00etatik aurrera<br />
Iruñeko kaleetan barrena egingo<br />
Nafarroako Gobernuak analisi<br />
bat egin zezan. Hala ere, Hezkuntza<br />
Batzordeak atzera bota zuen<br />
mozioa.<br />
Maria Luisa Mangado NaBaiko<br />
Hezkuntza Batzordeko eledunak<br />
Artaxoa eta Mendigorriako haurrek<br />
D ereduan ikasteko duten esku<strong>bidea</strong><br />
aldarrikatu zuen. «Eskatzen<br />
dugunaren bitartez, semealabak<br />
euskaraz hezi nahi dituzten<br />
gurasoen egunerokoa erraztu<br />
nahi dugu». Bestalde, Ana Figueras<br />
NEBko Hezkuntza Batzordeko<br />
bozeramaileak nabarmendu<br />
zuen haurrek beren herrian ikasteko<br />
esku<strong>bidea</strong> dutela.<br />
Egun, D ereduan ikasteko, Artaxoa<br />
eta Mendigorriako haurrek,<br />
Garesko eskola publikora<br />
joan behar izaten dute. Ikastetxe<br />
hori herri horien eskola eremuan<br />
sartzen ez denez, gurasoei egokitzen<br />
zaie jangela eta garraio zerbitzuak<br />
ordaintzea. Hala ere, 2009-<br />
2010 ikasturtean zerbitzu horien<br />
ordainketaz Sortzen-Ikasbatuaz<br />
arduratzen da.<br />
den manifestazioaren bitartez.<br />
Besteak beste, San Adrian, Mendigorria<br />
eta Artaxoako hainbat<br />
ikasleren gurasok egin dute manifestaziorako<br />
deia.<br />
Mendigorriako eta Artaxoako<br />
hainbat guraso batzen dituen Biderra<br />
Elkarteak nabarmendu du<br />
nafar guztiek ez dituztela D ereduan<br />
ikasteko eskubide berak.<br />
Euskarak Nafarroan duen zonifikazioak<br />
herritarrak mailakatzen<br />
dituela salatu dute.<br />
Enerizen arabera,<br />
jaso dituen kexa<br />
gehienak<br />
euskararekin<br />
lotuta daude<br />
Osasunarekin zerikusia<br />
duten kexak azken<br />
urtean murriztu egin<br />
direla jakinarazi du<br />
Nafarroako Arartekoak<br />
N.E Iruñea<br />
Azken bi urteetan Nafarroako<br />
Arartekoak jaso dituen kexak<br />
bikoiztu egin direla jakinarazi du<br />
erakunde horretako buru Francisco<br />
Javier Enerizek. Izan ere,<br />
2007. urtean, 447 erreklamazio<br />
jaso zituen Arartekoak, eta, iaz,<br />
901. Iragan urtean, euskararekin<br />
lotutako gaiez kexatu ziren, batez<br />
ere, herritarrak, Enerizek ohartarazi<br />
duenez. Igoera horretan, Hizkuntza<br />
Eskubideen Behatokiaren<br />
jarduerak zeresan «handia»<br />
izan duela irizten dio. Euskarazko<br />
gaien ostean, funtzio publikoarekin<br />
zerikusia duten kexak<br />
nabarmendu ditu Enerizek. «Krisiaren<br />
eragina igartzen da, oposizio<br />
batera aurkezten diren herritarrek<br />
administrazioak<br />
gardentasun osoz erantzutea<br />
nahi izaten dute».<br />
Bestalde, Arartekoak aurkeztutako<br />
txostenaren arabera,<br />
nabarmen jaitsi da osasunarekin<br />
lotutako erreklamazio kopurua.<br />
Iaz, osasunaren arloa kexen zenbatekoari<br />
dagokionez, bigarren<br />
postuan zegoen; aurten, ordea,<br />
hamargarrenean. «Arartekoa<br />
sortu zenean, kexa asko jasotzen<br />
genituen Osasunbideko itxaron<br />
zerrenda luzeen eraginez». Orain<br />
arloak hartu duen beherazko joeran<br />
Osasun<strong>bidea</strong>k itxaron<br />
zerrendetan egindako «berrantolaketak»<br />
zerikusia izan dezakeela<br />
deritzo Enerizek.<br />
Herritarren iradokizunak<br />
Herritarren kontsultek eta hobekuntza<br />
iradokizunek gora egin<br />
zuten iaz. Enerizen irudiko, herritarrei<br />
zerbitzu publikoek hobera<br />
egiteko iradokizunak egiteko<br />
aukera ematea «benetan baikorra»<br />
da.<br />
Esate baterako, Arartekoak<br />
jakinarazi duenez, duela hilabete<br />
gutxi, herritar batzuk zaharren<br />
egoitza pribatuetan BEZa %7tik<br />
%4ra murrizteko eskaera egin<br />
zuten. Hori kontuan hartuta,<br />
Eneriz Espainiako Estatuko<br />
Herriaren Defentsoriarekin jarri<br />
zen harremanetan. «Hasiera<br />
batean, proposamen horri Espainiako<br />
Gobernuak ezetz esan zion,<br />
baina, jakin berri dudanez, krisiaren<br />
aurka hartutako neurri<br />
sortaren artean guri herritarrek<br />
egindako proposamen hori onartu<br />
dute».
Maria Jesus Aranburu qGipuzkoako Euskara diputatua<br />
Krisiak edo Eusko Jaurlaritzaren «geldialdiak» ez dutela euskararen<br />
normalizazioa motelduko uste du Aranburuk, «baldin eta gizartean<br />
euskara bizirik mantentzeko borondate horrek jarraitzen badu».<br />
«Gurasoei matrikulatzeko<br />
aukera eman zaienean,<br />
D eredua atera da indartua»<br />
Mikel Peruarena Donostia<br />
Iazko diru kontuak ixten eta heldu<br />
den urterako aurrekontuak prestatzen,<br />
batetik bestera «ziba bezala»,<br />
dabil egunotan Maria Jesus<br />
Aranburu (Azpeitia, 1948), Gipuzkoako<br />
Euskara eta Kultura diputatua.<br />
2007an kargua hartu zuenetik<br />
egindako lanarekin «pozik» dagoela<br />
baina oraindik egiteko asko<br />
dagoela zehaztu du.<br />
<strong>Legealdi</strong>a bukatzeko urtebetera, nola<br />
baloratzen duzue egindako lana?<br />
Pozik gaude. Ikusten dugu lan ildoetako<br />
bati, etxe barruko [Diputazioan]<br />
euskararen erabilerari,<br />
bultzada polita eman diogula. Gero<br />
badago gizarteari begirako lana.<br />
Hor azpimarratuko nuke markatu<br />
dugula ibilbide bat. Hausnarketa<br />
bat egin genuen etxe <strong>barruan</strong>,<br />
kontrastatu genuen eragile<br />
ugarirekin, eta lanerako bide bat<br />
markatu genuen: transmisioari<br />
buruz, aisialdiari buruz, eta beste<br />
elementu bat oso inportantea, lidergoarena.<br />
Lidergoak hizkuntzari<br />
ematen dio prestigio maila<br />
bat. Elkarlana izaten ari da legealdi<br />
honetako elementu nabarmenena;<br />
Diputazioak harreman estua<br />
du udalekin, eta udaletako<br />
teknikari eta politikariekin. Programa<br />
bat berritu eta martxan ipini<br />
dugu hor, Udalekin. Beste bi<br />
gauza ere azpimarratuko nituzke.<br />
Bat da Mintzola, ahozkotasunari<br />
begira duen garrantziagatik. Eta<br />
beste programa, oraindik ez duguna<br />
behar adina gorpuztu, Ipupomamua.<br />
Telebista programarekin<br />
proiektuari eutsi diogu, eta,<br />
akaso, legealdia amaitzerako albiste<br />
polit bat egon liteke.<br />
Eta zeintzuk dira gelditzen den urtebeterako<br />
erronka nagusiak?<br />
Akaso, aisialdian presentzia handiagoa<br />
izatea: zineman, Interneten...<br />
Tresna berri horietan oraindik<br />
bide luzea daukagu egiteko.<br />
Euskara sustatzeko Diputazioaren<br />
diru laguntzak %20 inguru jaitsi dira<br />
aurten.Krisia gogor ari da estutzen?<br />
Krisiaren eragina denok nabaritu<br />
dugu. Hala eta guztiz ere, esan behar<br />
dut gure departamentuan<br />
ahalegin berezi bat egin dugula<br />
euskaran jaitsiera txikiagoa egon<br />
dadin beste programetan baino.<br />
Erakundeen aldetik laguntzarik<br />
ez zegoenean, orekatzen zen norberaren<br />
indarrarekin, ahalegina-<br />
rekin. Ezin du hori bakarrik izan,<br />
baina, orain, akaso norberaren<br />
ahaleginak handiagoa izan behar<br />
du, orekatzeko.<br />
Ikusten duzue aldaketarik,aurrekontuan,datozen<br />
urteetarako?<br />
Bai. Aldaketa ikusten dugu, eta,<br />
zoritxarrez, ez hobera. Hau oso<br />
krisi sakona da, eta Diputazioaren<br />
2011rako aurreikuspenak okerragoak<br />
dira. 2013. urtean has liteke<br />
baliabide gehiago jasotzen.<br />
Gipuzkoan euskararen ezagutza handia<br />
izanik, zer aukera du Foru Aldundiak<br />
erabileran eragiteko?<br />
Guk oso garbi ikusten dugu erabilera<br />
bultzatzeko lehen aipatutako<br />
elementuak kontuan izan behar<br />
direla: euskarari prestijioa eman<br />
behar zaio; euskara hizkuntza modernoa<br />
dela zabaldu behar dugu;<br />
euskara gure sentimenduetan, jolasetan,<br />
aisialdian erabilgarri dela;<br />
eta euskarak egon behar duela<br />
«Euskarari prestigioa<br />
eman behar zaio,<br />
hizkuntza modernoa<br />
dela zabaldu»<br />
«Nahiko geldi ikusten<br />
dugu Jaurlaritza,<br />
eta hari dagokio<br />
gidari izatea»<br />
gazteek erabiltzen dituzten tresnetan.<br />
Jabetu behar dugu tresna<br />
horietan euskararen presentzia<br />
indartu behar dela. Ezinbestekoa<br />
da lidergoarena ere. Klusterrarekin<br />
daukagu Eralan programa,<br />
horretarako. Foru Aldundian hiru<br />
lan taldetan ari gara lanean, sindikatuak,<br />
teknikariak eta politikariak,<br />
eta apirilerako konpromiso<br />
batzuk adieraziko ditugu. Eta ezin<br />
dugu ahaztu masa kritiko bat behar<br />
dela euskaraz hitz egin ahal<br />
izateko. Euskarak horren presentzia<br />
nabarmena ez duen eremuetan<br />
sortzen ari gara eremu txikiagoak,<br />
euskararekin identifikatuko<br />
direnak, arnasguneak.<br />
Aurkeztu berri duzue Hizbegia 07,hizkuntza<br />
pertzeptzioen inkestaren azterketa.Zer<br />
ondorio atera dituzue?<br />
Adibidez, gazteek, 30 urte artekoek,<br />
pertzeptzio baikorra dutela<br />
euskararekiko; etorkizuneko hizkuntza<br />
ikusten dute euskara. Ez<br />
dira gelditzen ezagutzarekin ba-<br />
karrik, exijitu egiten dituzte erabilera<br />
eremuak.<br />
Gazteen heren bat hirueleduna dela<br />
ikusi da azterketa horretan. Nabaria<br />
da horretan hezkuntzaren eragina.<br />
Orain,zer-nolako eragina izan dezake<br />
Eusko Jaurlaritzak aurkeztu duen hiru<br />
eleko hezkuntza eredu berriak?<br />
Nik gauza bat ikusten dut garbi:<br />
gurasoei aukera eman zaienean<br />
haurrak matrikulatzeko eredu<br />
batean edo bestean, garbi geratu<br />
da D eredua atera dela indartua,<br />
eta interes politiko batzuengatik<br />
A eredua aldarrikatu zutenak zer<br />
egoeratan gelditu diren. Gizarteak<br />
badaki euskarak balioa duela<br />
eta bi hizkuntza ikastea, haurrentzako,<br />
ezinbestekoa dela. Erakundeok<br />
asko egin dezakegu giro bat<br />
sortzeko, baina erakundeak ez gara<br />
ezer, gizarteak ez badu berarentzat<br />
hartzen. Nik uste dut euskararen<br />
jakintzan ez duela eraginik<br />
izango, baldin eta gizartean euskara<br />
bizirik mantentzeko borondate<br />
horrek jarraitzen badu.<br />
Zalantza sortu da normalizatzeko<br />
prozesuak atzera egingo ote duen...<br />
Kezka hori prentsan agertu da,<br />
baina nik ez dut gizartean mugimendu<br />
handirik nabaritu. Gizarteak<br />
zergatik ez du horrelako mobilizazio<br />
bat egin edo adierazi? Ez<br />
duelako arriskurik ikusten.<br />
Eztabaida artifiziala da,orduan?<br />
Niretzako, hein handi batean, bai.<br />
Gizarteak hezkuntza ereduen eztabaida<br />
gainditu duela esan nahi duzu?<br />
Bai. Gizartea lasai dago; hala adierazten<br />
du behintzat. Hezkuntzak<br />
zeregin garrantzitsua du, eta izango<br />
du, baina beste eremu batzuetara<br />
begira jartzeko garaia da, eta<br />
horretan ari da Diputazioa.<br />
Erakundeen arteko elkarlana oso garrantzitsua<br />
izango da euskara normalizatzeko<br />
lanean...<br />
Bai, beti da garrantzitsua.<br />
Eta zertan dago harreman hori?<br />
Udalekin oso harreman estua eta<br />
baikorra dugun bezala, esan behar<br />
dut Jaurlaritzarekin geldialdi<br />
nabarmen batean gaudela. Ez dago<br />
lehen genituen bezalako bilkurak,<br />
ez dago lehen geneukan koordinazio<br />
agenda... Nahiko geldi<br />
ikusten dugu Jaurlaritza, eta hari<br />
dagokio gidari izatea. Gu ahalegina<br />
egiten ari gara, bi eskuak luzatuta,<br />
Jaurlaritzaren aldera eta<br />
udalen aldera.<br />
1mperuarena@berria.info<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 13<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
JON URBE / ARGAZKI PRESS
14 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Euskal Herria<br />
Atez atekoak gainerako herriei kalte<br />
ekonomikoak sortu dizkiela dio EAJk<br />
Lasarte-Oria, Urnieta,<br />
Oiartzun eta Hernaniko<br />
zinegotziek bosgarren<br />
edukiontziaren alde<br />
egin dute<br />
Agurtzane Solaberrieta Donostia<br />
Usurbilgo, Oiartzungo eta Hernaniko<br />
udalek eurenak ez diren eskuduntzak<br />
bereganatu dituztela<br />
uste du EAJk, eta legezko prozedura<br />
ez direla ari jarraitzen:<br />
«Ezarpen prozesua irregularra<br />
da, eta horrek kalte ekonomiko<br />
nabarmena eragiten digu San<br />
Marko mankomunitatea osatzen<br />
dugun gainerako herrioi». Horrez<br />
gain, atez atekoak udalak zorpetzen<br />
dituela nabarmendu du. Hori<br />
arrazoitzeko, Urnietako adi<strong>bidea</strong><br />
jarri du Maribel Vaquero hango zinegotziak.<br />
Hain justu, aste honetan<br />
Urnietak baztertu egin du zaborra<br />
atez ate biltzeko gaikako<br />
sistema. Asteazkeneko osoko bilkuran,<br />
EAJk eta PSE-EEk euren<br />
botoak batu, eta bosgarren edukiontziaren<br />
alde egin zuten. «Erabaki<br />
horri esker», Urnietak<br />
300.000 euro aurreztuko dituela<br />
nabarmendu du Maribel Vaquerok.<br />
Aldamenean zituen atzoko<br />
agerraldian, Andoni Amonarriz<br />
Hernaniko zinegotzia, Aitor San-<br />
G Errefusa<br />
%42,14<br />
pUsurbilen azaroan jasotako<br />
errefusa kopurua. EAJko zinegotziei<br />
«arreta eman» die<br />
2009ko azaroan Usurbilen bildutako<br />
errefusa kopurua. Hil<br />
horretan zaborraren %42,14<br />
errefusa izan zela diote, eta apirila<br />
eta uztaila artean, aldiz,<br />
%27,5. Maribel Vaqueroren arabera,<br />
horrek erakusten du herritarrak<br />
«nazkatzen» ari direla<br />
atez atekoarekin.<br />
Hernaniar bat, zabor organikoa biltzeko ontzia eskuan duela. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS<br />
txez Oiartzungoa eta Estitxu Alkorta<br />
Lasarte-Oriakoa. Vaqueroren<br />
arabera, atez ateko zabor bilketa<br />
ezarri izan balitz, udalak<br />
347.000 euroko zorra edukiko zukeen.<br />
Aldiz, bost edukiontzien sistemaren<br />
bidez, zorra 59.000 eurokoa<br />
izango da. Aurten bertan jarri<br />
nahi dute abian.<br />
Halaber, atez atekoaren inguruko<br />
<strong>datu</strong>ak ezkutatzen dituztela<br />
salatu du Vaquerok: «Ez dizkigute<br />
<strong>datu</strong> errealak ematen. Sarrerak<br />
puztu egin dituzte, eta gastuak<br />
gutxitu. Eta gastu arruntak<br />
inbertsioen atalean sartu dituzte».<br />
Urnietako udal gobernuak<br />
Usurbilgo Udalaren bide bera jarraitu<br />
duela dio. Haren arabera,<br />
Usurbilgo Udalak gaika bildutako<br />
zaborraren salmenta aurreikuspenak<br />
%23 murriztu ditu aurten:<br />
«2009an, 484.000 euro aurreikusi<br />
zituen, eta, 2010ean, 373.000».<br />
Zaborraren turismoa<br />
«Deigarritzat» jo dute EAJko zinegotziek<br />
Usurbilen zaborraren<br />
%36 «desagertzea», edota Urnietan<br />
eta Oiartzunen egindako aurreikuspenetan<br />
ere, atez atekoa-<br />
ren bidez %35 zabor gutxiago sortuko<br />
dela uste izatea. Euren irudiko,<br />
kontua ez da zabor gutxiago<br />
sortuko dela, baizik eta herritarrek<br />
zaborra beste herri batzuetan<br />
botatzen dutela. Atez ateko<br />
sistemak «zaborraren turismoa»<br />
sortu duela nabarmendu dute jeltzaleek.<br />
Datu horiek aintzat hartuz,<br />
EAJren irudiko bost edukiontzien<br />
bidezko bilketa sistema<br />
«iraunkorragoa» da, bai ekonomikoki<br />
bai sozialki. «Ingurumen aldetik<br />
ere ikusteko dago; izan ere,<br />
jendea ondo sentsibilizatuz gero,<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Atez ateko hondakin bilketa, Zero<br />
Zaborrerako <strong>bidea</strong>n goiburupean,<br />
nazioarteko jardunaldiak<br />
egingo dituzte asteburu honetan<br />
Usurbilen, Oiartzunen, Urnietan<br />
eta Hernanin. Jardunaldion bidez<br />
atez ateko gaikako bilketari<br />
oihartzun handiago eman nahi<br />
diote, eta munduko beste leku askotan<br />
egiten ari diren urratsak<br />
ezagutarazi nahi dituzte.<br />
emaitza berdintsuak lor daitezke.<br />
Denborarekin bestea bezain ongi<br />
funtzionatzea lor daiteke, eta, gainera,<br />
sistema borondatezkoa da».<br />
Gezurretan aritzea ere leporatu<br />
die atez atekoa defenditzen dutenei;<br />
izan ere, zinegotzi jeltzalearen<br />
arabera, atez atekoarekin ere<br />
errauste planta behar da: «Ezberdindu<br />
egin behar da bilketa eta<br />
amaierako tratamendua, zaborra<br />
ez baita desagertzen». Alde horretatik<br />
eskatu die gaia politikoki ez<br />
erabiltzeko eta alderdi interesak<br />
baztertzeko.<br />
1asolaberrieta@berria.info<br />
Zero Zabor ereduaz eta<br />
atez ateko sistemaz<br />
arituko dira asteburuan<br />
Usurbilen, Oiartzunen,<br />
Urnietan eta Hernanin<br />
nazioarteko aditu<br />
ugarik hartuko dute<br />
parte jardunaldietan<br />
Horretarako, arlo horretan adituak<br />
diren hainbat lagun gonbi<strong>datu</strong><br />
dituzte, hala nola: Josep Maria<br />
Tost Borras Riudecanyes herriko<br />
alkatea (Herrialde<br />
Katalanak) eta atez ateko bilketa<br />
martxan duten herri katalanetako<br />
elkarteko presidentea; Rossano<br />
Ercolini Zero Waste mugimenduko<br />
kide den Ambiente Futuro<br />
elkarteko kidea; Roberto Cavallo<br />
Zero Waste ereduaren teorikoetako<br />
bat eta 15 urtez udaletan hondakinen<br />
bilketa selektiboan lanean<br />
ari den Erica kooperatibako kidea,<br />
eta Assumpta Boba Caballe<br />
atez ateko bilketa martxan duten<br />
herri katalanetako elkarteko zuzendaritzako<br />
kidea. Igandean,<br />
festa egingo dute Usurbilen, atez<br />
atekoaren lehen urtea ospatzeko.<br />
Goi tentsioko<br />
linearen aurkako<br />
manifestazioa<br />
babestu dute<br />
20 udalek<br />
Manifestazioa<br />
gaur egingo dute, eta<br />
19:00etan abiatuko da<br />
Andre Maria Zuriaren<br />
plazatik<br />
Erredakzioa Gasteiz<br />
Arabako eta Nafarroako 20 udalek,<br />
alkatek eta zinegotzik gaur<br />
Gasteizen goi tentsioko linearen<br />
aurka egingo den manifestazioan<br />
parte hartzera deitu dute. Protesta<br />
19:00etan abiatuko da, Andre<br />
Mari Zuriaren plazatik.<br />
Udal horien esanetan, Muru<br />
Artederreta eta Gasteiz artean<br />
REE Red Electrica de Españak<br />
egin nahi duen goi tentsioko linea<br />
ez dago justifikatuta, eta, gainera,<br />
herritarren gehiengoaren<br />
nahiaren aurka egingo dutela nabarmendu<br />
dute. Gogora ekarri<br />
dute urtarrilaren 31n 24 herritan<br />
egindako herri galdeketa. Parte<br />
hartu zutenen %98 proiektuaren<br />
aurka agertu zen. «Proiektua<br />
gauzatzen bada, aurrekaririk gabeko<br />
inposaketa izango da».<br />
Barrikako EAJko<br />
buru ohiaren<br />
aurkako<br />
auzipetzea<br />
berretsi dute<br />
Bizkaiko Auzitegiak<br />
baztertu egin du auzia<br />
artxibatzea, eta<br />
delitu ekologikoa<br />
egin zuela berretsi du<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Delitu ekologikoa egin zuelakoan,<br />
Barrikako (Bizkaia) EAJko<br />
batzordeko presidentea izandakoaren<br />
aurkako auzipetzea berretsi<br />
du Bizkaiko Auzitegiak, auzia<br />
artxibatzeko eskaera ez baitu<br />
onartu. Txipio Bai talde ekologistak<br />
jarri zuen salaketa bere garaian,<br />
eta une honetan auzi horretan<br />
bi pertsona daude auzipetuta:<br />
Jon Larrazabal eraikitzailea eta<br />
EAJko arduraduna eta Alexander<br />
Albizu. Jose Maria Ezpeleta<br />
orduko Barrikako alkatearen<br />
aurkako inputazioak bertan behera<br />
utzi zituen epaileak.<br />
Auziak 2002 amaieran du iturburua,<br />
ustez Jon Larrazabalek<br />
eremu bat erabiltzeagatik obretako<br />
hondakinak botatzeko.
Getxon gal<strong>datu</strong>tako mutil gaztea bilatzeko lanak, atzo arratsaldean. LUIS TEJIDO / EFE<br />
Aturrin bi lagun hil dira, jauzi<br />
egindako gazte bat eta hura<br />
laguntzera joandako gizona<br />
Getxoko Azkorri<br />
hondartzan uretan<br />
galdutako mutil gazte<br />
baten bila dabil<br />
Ertzaintza<br />
Erredakzioa Baiona<br />
Bi gizonezko hil ziren ostegunean<br />
Baionan, Aturri ibaian itorik.<br />
20:15ak aldera izan zen ezbeharra.<br />
19 urteko gazte batek jauzi<br />
egin zuen Aturri ibaira, Baiona<br />
Ttipia eta Santespiritu auzoa<br />
lotzen dituen zubitik, hain justu.<br />
Oraindik argitzeko dago zergatik<br />
egin zuen jauzi. Uretan zegoelarik,<br />
laguntza eske hasi zen, garrasika.<br />
Hari laguntza emateko helburuz<br />
ibaira bota zen gizona ere,<br />
Mohamed Petit izenekoa, ito zen,<br />
gaztearekin batera.<br />
Petitek 45 urte zituen, eta aterperik<br />
gabekoa zen. Neska-lagunarekin<br />
zegoen zubian, gaztearen<br />
larrialdi oihuak entzun<br />
zituelarik. Berehala ibaira jauzi<br />
egin zuen eta gaztearengana igerika<br />
heldu. Lortu zuen gaztearengana<br />
heltzea eta ibai ertzera ekar-<br />
tzen saiatu zen. Abantzu ibai<br />
hegian zirelarik, ontzi batetik<br />
soka bat bota zieten handik heldu<br />
eta lehorrera ekarri ahal izateko.<br />
Nolanahi ere, laguntzeko ahalegin<br />
antzua izan zen itsasontzitzik<br />
egindakoa. Gizonezkoek ez zuten<br />
lortu sokari heltzea, eta urak eraman<br />
zituen.<br />
Ito ziren zubitik metro gutxira<br />
bat egiten dute Aturri eta Errobi<br />
ibaiek. Handik kilometro gutxira<br />
itsasoratzen dira ibaiak, eta<br />
puntu horretan Aturrik ur anitz<br />
dakar, indar handiz.<br />
Sorospen zerbitzuen iritziz,<br />
uraren indarrak eta tenperatura<br />
hotzak bi gizonezkoen akidura<br />
eragin zuten. Lehorretik gertu<br />
egon arren, azken unean indarrak<br />
ahitu egin zitzaizkien, eta<br />
hondoratu egin ziren. Angeluko<br />
suhiltzaileak eta urpekariak,<br />
helikopteroen laguntzaz, gorpuen<br />
bila hasi ziren ezbeharra<br />
izan eta berehala. Ito eta ordubetera<br />
atzeman zuten Mohammed<br />
Petiten gorpua. Horren ondoren,<br />
sorosleek bertan behera utzi<br />
behar izan zituzten bilaketa<br />
lanak.<br />
Atzo goizean mutil gaztearen<br />
gorpua bilatzeari ekin<br />
zioten. Arratsaldean atzeman<br />
zuten.<br />
Hondartzan jolasean<br />
Getxon ere (Bizkaia) jazoera<br />
larria izan zen atzo. Azkorriko<br />
hondartzan jolasean zebilen<br />
gazte talde bat, eta haietako bat<br />
uretan galdu zen 13:30 aldera.<br />
Desagertutako mutila 16-17 urteko<br />
gaztea dela esan dute, Bilboko<br />
bizilaguna, eta jatorriz marokoarra.<br />
Eusko Jaurlaritzaren Herrizaingo<br />
Sailaren arabera, hondartzan<br />
jolasean zebiltzan mutil gazteak<br />
Peñascal ikasketa zentroko<br />
ikasleak dira, eta txangoan joan<br />
ziren Getxora. Sei irakaslerekin<br />
zeuden. Hondartzan futbolean<br />
jolasean zebiltzala, pilota itsasoan<br />
galdu eta bi mutil haren bila<br />
sartu ziren uretan. Gazte bat onik<br />
atera zen itsasotik, baina besteak<br />
ezin izan zuen uretatik irten.<br />
Antza, ertzainen susmoen arabera,<br />
ur laster batek eraman zuen.<br />
Berehala jarri zituzten martxan<br />
bilaketa lanak, baina atzo iluntzean<br />
oraindik ez zen ageri. Gaur<br />
segituko dute bila.<br />
Ares: «EHUrekiko<br />
itunak segurtasuna<br />
bermatuko du»<br />
EHUk dio Herrizaingo<br />
Sailarekin hitzartua<br />
«itun teknikoa» dela,<br />
unibertsitate autonomia<br />
bermatzen duena<br />
Maite Asensio Bilbo<br />
Eusko Jaurlaritzako Herrizaingo<br />
Sailak eta Euskal Herriko Unibertsitateak<br />
(EHU) otsailean sinatu<br />
zuten hitzarmena txalotu du Rodolfo<br />
Ares Herrizaingo sailburuak<br />
Eusko Legebiltzarrean:<br />
«EHUrekiko itunak unibertsitateko<br />
erabiltzaileen, langileen eta<br />
instalazioen segurtasuna bermatuko<br />
du». Hitzarmenak eztabaida<br />
eragin du unibertsitate komunitatean;<br />
irakasle, ikasle eta langile<br />
talde batek ez sinatzeko eskatu<br />
diote aste honetan Iñaki Goirizelaia<br />
errektoreari. Haien ustez,<br />
«kontrol soziala» areagotuko da,<br />
eta Ertzaintza baimenik gabe sartu<br />
ahal izango da unibertsitatean,<br />
baita <strong>datu</strong>ak eta bideozaintzako<br />
kameren irudiak eskuratuko ere.<br />
UPDko legebiltzarkide Gorka<br />
Maneirok galdetuta mintzatu da<br />
Ares. Maneiroren arabera, «EHUko<br />
egoera, batez ere Leioako campusekoa<br />
[Bizkaia], jasanezina delako<br />
oraindik», presoen argazkiaketa<br />
«biktimak umiliatzen<br />
dituzten pintaketak» direla eta.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 15<br />
Euskal Herria ‹ Harian<br />
Aresek erantzun du horrelakoak<br />
kendu egiten direla, baina «azkarrago»<br />
egin daitekeela, eta, horretarako,<br />
«zaintza eta prebentzioa<br />
indartuko» dituela.<br />
EHUk azaldu duenez, ordea,<br />
akordioak ez du argazkien eta<br />
kartelen ingurukorik jasotzen.<br />
«Hitzarmen teknikoa» da; bi instituzioen<br />
arteko harremanak zehazten<br />
ditu, «segurtasunaren alorrean<br />
koordinazioa egon dadin».<br />
Era berean, itunak «unibertsitate<br />
autonomia bermatzen» duela nabarmendu<br />
du EHUk. Izan ere,<br />
unibertsitateak indarrean dituen<br />
segurtasun protokoloak errespetatuko<br />
dituzte; ildo horretan, unibertsitateak<br />
araututa dauka<br />
«zein kartel kendu behar den».<br />
Halaber, epailearen agindurik<br />
izan ezean <strong>datu</strong> pribaturik ez duela<br />
ematen argitu du EHUk.<br />
G Datua<br />
9.798<br />
pDatorren ikasturteko plazak.<br />
EHUk 9.798 plaza eskainiko ditu<br />
2010-2011ko ikasturteko lehenengo<br />
mailan. Bolognako prozesura<br />
egokitutako 68 graduak<br />
indarrean jarriko diren lehen<br />
ikasturtea izango da.<br />
IAk aste honetan elkarretaratzea egin du ituna salatzeko. LUIS JAUREGIALTZO / ARP
16 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Euskal Herria<br />
2 HIlberria<br />
Enrique Villar<br />
Gobernu<br />
nazionalisten aurkari<br />
arrera beligerantearekin aritzen<br />
J zen Eusko Jaurlaritzako gobernu<br />
nazionalisten aurka. 1996tik 2004ra<br />
bitartean, Espainiako Gobernuaren<br />
ordezkaria izan zen EAEn Enrique Villar,<br />
eta Jaurlaritzarekin harreman garratza<br />
eduki zuen —batik bat, Juan<br />
Jose Ibarretxeren agintaldian, 1998tik<br />
aitzinera—. Atzo hil zen Logroñon,<br />
minbiziak jota, 70 urterekin.<br />
1939an jaio zen Villar, Logroñon.<br />
UCD Union de Centro Democratico<br />
alderdiarekin zinegotzi hautatu zuten<br />
Gasteizen, 1979an. Ondoren, Alianza<br />
Popular alderdian jardun zuen, eta<br />
Gasteizko zinegotzi, Arabako Foru Aldundiko<br />
diputatu eta, azkenik, PPrekin<br />
legebiltzarkide izan zen Eusko Legebiltzarrean.<br />
1996an, PPk Espainiako<br />
presidentetzarako hauteskundeak<br />
irabazi zituenean, Araba, Bizkai eta<br />
Gipuzkoarako Espainiako Gobernuaren<br />
ordezkari izen<strong>datu</strong> zuten. Villarrek<br />
Jaurlaritzarekin izandako ika-mikek<br />
sona handia zuten.pERREDAKZIOA<br />
Irudia qDonostia<br />
KUTXAREN «ESPEKULAZIOA» SALATUZ<br />
Kutxak batzarra egin zuen atzo Donostian, eta<br />
horren harira protestazko parodia egin zuen Kepasakonlakasa<br />
elkarteak. Kutxaren etxebizitza<br />
politika salatu zuten. «Hor daude Loiolako erriberan<br />
hutsik dituzten 110 metro koadroko 67 etxebi-<br />
Beasaingo ikastetxe publikoen<br />
bateratzea atzeratzeko<br />
proposamena onartu dute<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Beasaingo ikastetxe publikoen bateratzea atzeratzeko legez<br />
beste proposamena onartu du Eusko Legebiltzarrak. Herenegun<br />
izan zen bozketa. PSE-EE abstenitu egin zen, eta gainerako<br />
alderdiek atzerapenaren alde bozkatu zuten. Bateratze<br />
prozesuarekin zerikusia duten eragileen arteko «partaidetza<br />
eta adostasuna» bultzatzeko eskatzen du proposamenak.<br />
Alkartasuna Lizeoko guraso elkarteak pozik hartu du Legebiltzarraren<br />
erabakia. «Bateratzearen inguruan gure jarrera<br />
plazaratzeko orduan, bide instituzionalaren aldeko apustua<br />
egin genuen, eta bide hori fruituak ematen hasi da». Proposamenenean<br />
garrantzia ematen zaio gurasoen parte-hartzeari.<br />
Parte-hartze hori «benetakoa eta eraginkorra» izan behar<br />
duela defendatzen dute.<br />
Gizon bat atxilotu dute<br />
10 urteko neska bati sexu<br />
abusua egitea egotzita<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Hiru gizon atxilotu dituzte genero indarkeria egotzita. Atzo<br />
goizean Mossos d’Esquadrak 25 urteko gizon bat atxilotu<br />
zuen Vicen (Bartzelona, Herrialde Katalanak), orain egun batzuk<br />
Igorren (Bizkaia) bikotekidearen 10 urteko alabari sexu<br />
abusua egiteagatik. Ordutik ihes eginda zegoen. Herenegun,<br />
52 urteko gizonezko bat atzeman zuten ertzainek Basaurin,<br />
emazteari jotzea leporatuta. Bizilagunek eman zieten abisua<br />
ertzainei. Emakumeak berna hezurrean eta orkatilan min<br />
zuela ikusi zuten. Hala, erietxera eraman behar izan zuten. Bilbon<br />
23 urteko gazte bat atxilotu zuten, bikotekidea aurpegian<br />
jotzeagatik. Bestalde, Gipuzkoako Batzar Nagusiak herri akusazio<br />
gisa aurkeztuko dira urtarrilean Tolosan hil zuten Elena<br />
Calen kasuan.<br />
zitzak». Birritan bildu dira Kutxako arduradunekin<br />
hori konpontzeko. «Ez dugu ezer lortu, ordea. Kutxa<br />
espekulatzaile bat bezala jokatzen ari da. Noiz<br />
jarriko dituzte lursail eta eraikinak beharra dutenen<br />
alde?». JAGOBA MANTEROLA / ARGAZKI PRESS<br />
j Laburrean<br />
Tokiko zergak ez dira igoko<br />
Baionan, Angelun bai<br />
BAIONA ›Baionako kontseiluak 2010erako tokiko<br />
zergen ez emendatzea erabaki du. Maiztergo<br />
zerga, %26,44; eraikitako lur zerga, %19,32; eta<br />
eraiki gabeko lurrarenzat, %48,97 geldituko<br />
dira. 1998tik geroz, urtero igotzen zen. Angeluko<br />
kontseiluak, haatik, %2 ala %3 emen<strong>datu</strong>ko<br />
ditu. Emendioak inbertsioak ahalbidetuko<br />
dituela azaldu du Jean Espilondo auzapezak.<br />
Zengotitabengoa Lisboako<br />
Auzitegira eraman dute, berriz<br />
LISBOA ›Andoni Zengotitabengoa ustezko etakidea<br />
bigarren aldiz eraman zuten atzo Lisboako<br />
Auzitegira. Aireportuan atxilotu zuten Zengotitabengoa,<br />
ustez hegaldi bat hartzera zihoala.<br />
Lehergaien biltegi bat osatzea egozten diote.<br />
Jose Galamba abokatuak jakinarazi zuenez,<br />
Zengotitabengoak ez zuen deklaratu. Datorren<br />
astean erabakiko dute Espainiaratu edo ez.<br />
Kaleko saltzaileen aldeko ekimena. MARISOL RAMIREZ / ARP<br />
Kaleko saltzaileak ez<br />
zigortzeko eskatuko dute<br />
BILBO ›Espainiako Kode Zibilaren aldaketaren<br />
harira, kaleko saltzaileak kartzelara ez joateko<br />
aurkeztu den helegitea babestuko dute NaBaik,<br />
ERCk, BNGk, IUk, ICVk Kongresuan. Jartzen zaizkien<br />
zigorrak gehiegizkoak direla uste dute, eta<br />
kartzela zigorra gizartearen aldeko lanengatik<br />
ordezkatu beharko litzatekeela. «Gainera, ezin<br />
zaizkie jarri ordaindu ezin dituzten isunak».<br />
NaBaik salatu du UPNk ez diela<br />
begirunerik 1936ko fusilatuei<br />
IRUÑEA›Orain urtebete udalbatzak adostutakoaren<br />
kontra, Iruñeko Udalak ez duela 1936an<br />
fusilatuak izan ziren herritar, zinegotzi eta funtzionarioak<br />
omentzeko plaka jarri salatu du<br />
NaBaik. Udalak sei hilabete zuen horretarako.<br />
«Garbi geratu da UPNk ez diela begirunerik<br />
36ko fusilatuei, eta ez duela borondaterik haien<br />
memoria gogoratzeko».<br />
Sutea izan da Mendaur<br />
mendiko ibarrean<br />
IRUÑEA›Sutea izan zen atzo arratsaldean Iturengo<br />
(Nafarroa) Mendaur mendiko ibarrean.<br />
17:00 inguruan piztu zen sua, eta batik bat haritzak<br />
erre ziren. Suhiltzaileen hiru kamioi aritu<br />
ziren sutea itzaltzeko lanetan, baita Nafarroako<br />
Gobernuaren helikoptero bat ere. Foruzainen<br />
Talde Ekologikoa gertaera ikertzen ari da sutea<br />
zerk eragin zuen jakiteko.
76 eguneko dosierra ezarri diete<br />
Corrugados Azpeitiako 400 langileri<br />
444 langileetatik 418k ez dute lanik egingo<br />
asteartetan eta asteazkenetan, apirilaren<br />
6an hasi eta urtea amaitu bitartean<br />
Urtean 32 ordu gehiagoz lan egiteko eskatzen<br />
die enpresak, lan hitzarmena negoziatzeko<br />
Jakes Goikoetxea Zarautz<br />
Corrugados Azpeitiak langileei<br />
ordu gehiagotan lan egiteko eskatzen<br />
die. Hala ere, enplegua erregulatzeko<br />
dosier bat aurkeztu<br />
zuen. Eta Eusko Jaurlaritzako<br />
Lan Ordezkaritzak onartu egin<br />
dio. Dosierrak langile gehienei<br />
eragingo die, Corrugados Azpeitiak<br />
dituen 444 langileetatik 418ri.<br />
Bederatzi hilabetekoa da, apirilaren<br />
6tik abenduaren 31 artekoa,<br />
eta langileek ez dute lanik egingo<br />
asteartetan eta asteazkenetan,<br />
gehienez 76 egunetan. Hala ere,<br />
enpresak jada esan die dosierrik<br />
ez duela aplikatuko apirilean altzairutegian;<br />
bai, ordea, laminazio-trenean.<br />
Corrugados Azpeitiako langileek<br />
urtebete baino gehiago daramate<br />
lan hitzarmenik gabe. Beren<br />
esanetan, enpresak baldintza bat<br />
jartzen die lan hitzarmena negoziatu<br />
ahal izateko: urtean 32 ordu<br />
gehiago lan egitea, 1.670 guztira.<br />
Horregatik, langileek diote ez<br />
duela ez hankarik ez bururik enplegua<br />
erregulatzeko dosierra<br />
aurkezteak. Eta are gutxiago Eusko<br />
Jaurlaritzak onartzeak (asteazkenean<br />
onartu zuen).<br />
Corrugados Azpeitia Urola<br />
Kosta eskualdeko industriako enpresa<br />
handiena da. Alfonso Ga-<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Espainiako Poliziak lau enpresaburu<br />
atxilotu zituen astelehenean<br />
Azkoitian (Gipuzkoa). Magrebtar<br />
langileak Espainiara legez<br />
kanpo sartzeko konpainia bat izatea<br />
leporatu die, baita langile horiek<br />
esplotatzea ere. Marokoar<br />
llardo taldearena da. Altzairu korrugatua<br />
egiten du, hau da, eraikuntzan<br />
betoia indartzeko erabiltzen<br />
diren altzairuzko barrak. Gallardo<br />
taldeak beste lantegi bat du<br />
Azpeitiko Lasao auzoan (Corrugados<br />
Lasao) eta paper fabrika bat<br />
Errenterian (Papresa).<br />
Langileen esanetan, enpresak<br />
lan karga gutxiago duela argudiatu<br />
du dosierra eskatzeko. Langileek<br />
ukatu egin dute. Aurten lan<br />
karga ez dela murriztu diote, eta<br />
iaz aurreko urteetan baino gehiago<br />
ekoitzi zutela, ekoizpenaren<br />
«errekor urtea» izan zela.<br />
«Baina, benetan, ez badauka lanik<br />
langile guztientzat, zergatik<br />
behar du urtean 32 ordu gehiagoz<br />
lan egitea?», galdetu zuen atzo Andoni<br />
Eizmendi ELAko ordezkariak.<br />
ELAk eta LABek agerraldia<br />
egin zuten atzo Zarautzen, enpresaren<br />
jokaera salatzeko. Eizmendiren<br />
iritziz, orduak gehitzeko ga-<br />
bat ere atzeman dute, langileen<br />
eta enpresaburuen arteko bitartekari<br />
lanak egiten zituelakoan. 36<br />
eta 51 urte artekoak dira enpresaburuak,<br />
guztiak azkoitiarrak.<br />
Poliziaren arabera, orain dela<br />
pare bat hilabete hasi zituzten<br />
ikerketak. Ohartu ziren konpainiak<br />
langile asko zituela Gizarte<br />
Segurantzan alta emanda, baita<br />
enpresaren jarduerarekin zerikusirik<br />
ez zuten lan eskaintza asko<br />
zituela ere. Era berean, ikusi zuten<br />
magrebtar talde batek enpresa<br />
horren bidez lortu zuela bere<br />
egoera erregulatzea, nahiz eta gero<br />
langile horiek enpresan ez ari-<br />
raia baino, orduak gutxitu eta lana<br />
banatzeko garaia da gehiago.<br />
Dosierraz hitz egiteko edo dosierra<br />
aztertzeko baldintza bat jarri<br />
zioten enpresari: lanpostu guztiei<br />
eustea. Enpresak erantzun<br />
zien ezin zuela hori bermatu.<br />
ELAk eta LABek uste dute dosierraren<br />
bidez enpresak beste neurri<br />
batzuk hartu nahi dituela aurrerago.<br />
«Aurten edo datorren urtean<br />
garbiketa egin nahi dutela<br />
susmatzen dugu», esan zuen Patxi<br />
Alzibar LABeko ordezkariak.<br />
«Prestaketak egiten ari dira»<br />
Ez dute uste Azpeitiko lantegiaren<br />
kasua isolatua denik Gallardo<br />
taldean. Badajozko (Espainia)<br />
Balboa enpresan ez dute soldatarik<br />
igoko, hala hitzartu arren.<br />
Gaixo agiririk ez<br />
ELAk eta LABek enpresak langileen<br />
ordezkari bati zabaldutako<br />
zigor espedientea ere salatu zuten<br />
atzo. Duela pare bat aste langile<br />
batek eskafoidea hautsi zuen lanean.<br />
Enpresako erizaindegira joan<br />
eta mutualitatera bidali zuten.<br />
Zauritua eta enpresa batzordeko<br />
ordezkari bat joan ziren. Mutualitatean<br />
sen<strong>datu</strong> zuten, baina ez zioten<br />
gaixo agiria eman, medikuaren<br />
iritziz lesio hori ez zuelako lanean<br />
egin. Osakidetzara bidali zuten.<br />
Handik mutualitatera itzularazi<br />
zuten. Mutualitatetik berriro<br />
Osakidetzara eta buelta mutualitatera.<br />
Langileen ordezkariak<br />
egoera salatu zuen medikuaren<br />
aurrean, eta medikuak bere kontrako<br />
salaketa jarri zuen. Azpeitiko<br />
epaitegiak 90 euroko isuna ezarri<br />
dio, falta arinagatik. Enpresak,<br />
ordea, zigor espedientea zabaldu<br />
dio, falta oso larriagatik.<br />
Lau enpresaburu atzeman dituzte<br />
langileak esplotatzea egotzita<br />
Azkoitian izan dira<br />
atxiloketak; Poliziaren<br />
arabera, 600.000 euro<br />
irabazi dituzte<br />
langileen kontura<br />
‘‘<br />
Aurten edo datorren<br />
urtean garbiketa<br />
egin nahi dutela<br />
susmatzen dugu»<br />
PATXI ALZIBAR<br />
LABeko ordezkaria<br />
tu. Herritarrek emandako infomazioa<br />
ere beharrezkoa izan dela<br />
azaldu du.<br />
Enpresaburuek diru asko eskatzen<br />
zietela langile horiei kontatu<br />
du Poliziak, kasu batzuetan 12.000<br />
euro ere bai. Guztira, 600.000 eurotik<br />
gorako irabazi zuzenak izan zituzten<br />
enpresaburuek. Horrez<br />
gain, batez beste sei hilabetean<br />
enpresan lan egitera behartzen zituztela<br />
uste du. Operazioan gama<br />
altuko auto bat ere atzeman du<br />
Poliziak. Antza, atxilotutako marokoarrak<br />
oparitu zien enpresaburuei,<br />
senitartekoei egindako eskaintzengatik.<br />
Corrugados Azpeitiaren lantegia. GORKA RUBIO / ARGAZKI PRESS<br />
Ezintasun osoa onartu<br />
diete amiantoarekin<br />
lan egindako bi langileri<br />
CAFek prestazioak<br />
osatu beharko dizkie<br />
behar adinako<br />
segurtasun neurririk<br />
ez hartzeagatik<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Pleurako minbizia dute CAFeko<br />
bi langile ohik. Euskadiko<br />
CCOOk jakinarazi duenez, Gizarte<br />
Segurantzak aitortu die lanak<br />
eragin diela gaitza. Sindikatua-<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 17<br />
Ekonomia ‹ Harian<br />
ren arabera, aurki auzi eskeetara<br />
joko dute langileek, «gaur egun<br />
jasotzen dituzten prestazioen igoera<br />
eskatzeko, eta etorkizunean<br />
alarguntasunagatik gehiago<br />
jasotzeko».<br />
CCOOk jakinarazi duenez,<br />
CAFek hamarkadetan erabili<br />
zuen amiantoa trenak egiteko<br />
Beasaingo lantegian, eta langileek<br />
ez zuten arnasketarako babes<br />
neurririk erabiltzen. Beste behin<br />
ere amiantoaren biktimentzako<br />
funtsa eskatu die sindikatuak<br />
administrazioei.
18 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Ekonomia<br />
Mondragonen salmentak %11 eta<br />
lanpostuak %8 murriztu dira 2009an<br />
Emaitzak positiboak<br />
izango direla iragarri<br />
dute, urte amaieran<br />
izandako bilakaera<br />
onarengatik batez ere<br />
Jakes Goikoetxea Arrasate<br />
2009a urte gogorra izan da Mondragon<br />
taldearentzat, baina ez<br />
2008a bezain latza. Hala uler daiteke<br />
Txomin Garcia Euskadiko Kutxako<br />
presidenteak herenegun<br />
esandakoaren ostean, aurrezki<br />
kutxaren atzoko batzar nagusiaren<br />
bezperan. «Emaitzak positiboak<br />
izango dira», aurreratu<br />
zuen. «Berreskuratze arina» iragarri<br />
zuen, iazko azken hiruhilekoko<br />
emaitza onei esker: «Emaitzak<br />
bideratu ditugu, bide onean<br />
goaz». Lehen sei emaitzak, aldiz,<br />
«oso gogorrak» izan ziren.<br />
Garciak aurreratutako zenbait<br />
<strong>datu</strong>k erakusten dute iazko jardueraren<br />
gordintasuna: taldearen<br />
salmentak 13.874 milioi eurokoak<br />
izan ziren, 2008an baino %11<br />
gutxiago, eta lanpostuen %8 murriztu<br />
zituzten (7.400 inguru).<br />
Iker Aranburu<br />
B<br />
ilbon zebilen haize indartsuaren<br />
bolada bat Euskalduna<br />
Jauregian sartu<br />
zen atzo, eta Jose Maria Loizagaren<br />
eta Iberdrolaren arteko harremana<br />
eten egin zuen, 14:18an.<br />
Zazpi minutu soilik iraun zuen<br />
konexioak. 14:11n, argindar konpainiako<br />
Akziodunen Batzarrak<br />
ontzat hartu zuen Loizaga Administrazio<br />
Kontseiluko kide izatea.<br />
Loizagak, ostera, ez zuen kargua<br />
ofizialki hartzeko aukerarik ere<br />
izan, Akziodunen Batzarrak baztertu<br />
egin zuelako, Ramon Hermosilla<br />
abokatu eta akziodunak<br />
hala eskatuta.<br />
Loizagaren bekatua? Okerrenetakoa,<br />
Ignacio Sanchez Galan<br />
Iberdrolako presidentearen begietan:<br />
ACS eraikuntza enpresako<br />
ordezkaria izatea. Florentino<br />
Perezen man<strong>datu</strong>etarako mutila<br />
izatea, alegia. Perez eta Sanchez<br />
Galan borrokan ari dira Iberdrola<br />
nork kontrolatu, eta atzoko partida<br />
Galanentzat izan zen.<br />
ACSk, ordea, ez du amorerik<br />
eman, eta bi fronte irekita ditu<br />
behingoz Iberdrolako buruzagitzan<br />
ordezkaritza lortzeko. Bate-<br />
85.322 langile ditu gaur egun.<br />
Maiatzean jakingo dira behin betiko<br />
emaitzak.<br />
2008a urte latza izan zen: Mondragonen<br />
irabaziak %90 murriztu<br />
ziren, 2007ko 711 milioi eurotik<br />
71 milioi eurora. Hala ere, 2008an<br />
diru sarrerak %6 handitzea eta<br />
1.700 lanpostu sortzea lortu zuen.<br />
Garciak eskertu egin zuen bazkideek<br />
egindako «beharrezko sakrifizioa».<br />
Zenbait kooperatibatan<br />
soldatak izoztu dituzte, eta<br />
uko egin diete bazkide gisa dagozkien<br />
sariei. Horri eta beste zenbait<br />
neurriri esker, «basamortuaren<br />
zeharkaldi luzean» jarduerari eta<br />
lehiakortasunari eustea lortu dutela<br />
nabarmendu zuen Euskadiko<br />
Kutxako presidenteak.<br />
Ekonomia lehengoratzen hasten<br />
denean prozesuarekin bat egitea<br />
da erronka. Horretarako nazioarteko<br />
merkatuetara jo beharra<br />
dago. Grafikoki adierazi zuen<br />
Garciak: «Lehengoratze prozesuaren<br />
trena abian jartzen ari da,<br />
baina ez du geltokirik hemen.<br />
Beste herrialde batzuetara joan<br />
behar da». Nazioarteko lan eskariak<br />
goititzen ari dira.<br />
Mondragonek eskarmentua du<br />
tik, apirilaren 6an Espainiako<br />
Kongresuak Florentino zuzenketa<br />
deitutakoa eztabai<strong>datu</strong>ko du,<br />
eta baliteke onartzea. Horren bidez,<br />
burtsan kotizatzen duten enpresek<br />
ezingo dizkiote mugak jarri<br />
akziodunen botoei. Hau da, akziodun<br />
batek enpresaren %12,6<br />
baditu —hala ditu ACSk Iberdrolan<br />
eta akziodun nagusia da—,<br />
halakoxea izango da akziodunen<br />
batzarrean izango duen boto kopurua.<br />
Gaur egun, Iberdrolak<br />
%10eko muga jartzen dio botoari,<br />
teorian, akziodun txikiak handien<br />
interesengandik babesteko,<br />
nazioartean. Industria adarrak<br />
batez ere, bere jardueraren %65<br />
atzerrian egiten baitu. Eraikuntza<br />
adarreko enpresak okerrago<br />
daude, baina nazioartean lan egiten<br />
dutenek lana topatu dute Brasilen,<br />
Perun eta Txilen.<br />
‘‘<br />
Lehengoratzea abian<br />
jartzen ari da, baina ez du<br />
geltokirik hemen.<br />
Kanpora joan behar da»<br />
TXOMIN GARCIA<br />
Euskadiko Kutxako presidentea<br />
Mondragon taldea kezkatuta<br />
dago, ordea, krisiaren osteko panoraman<br />
izango duen lekuaz.<br />
«Ikusteko dago lehiakortasuna<br />
hobetzeko egin dugun ahaleginak<br />
ekarriko digun lehen bidaia-<br />
eta enpresaren zatikatzea edo saltzea<br />
eragozteko.<br />
Helegitea auzitegian<br />
Bestetik, ACSk helegitea jarri dio<br />
Loizagaren errefusatzeari, jarritako<br />
argudioa —ACS eta Iberdrola<br />
lehiakideak direla—, «aitzakia<br />
hutsa» delakoan. Jose Luis del Valle<br />
ACSko kontseilariak atzo ziurtatu<br />
zuenez, bi konpainiak ez dira<br />
zuzenean lehiatzen, besteak beste,<br />
ACSren energia adarra konpainia<br />
horren fakturazioaren<br />
%1,2 bakarrik delako. ACS Iberdrolaren<br />
hornitzailea ere badela<br />
tzen genuen bagoietan bidaiatzea»,<br />
azaldu zuen Garciak. «Eboluzionatu<br />
ez duten enpresek atzerriko<br />
lehiakidez beteta topatuko<br />
dituzte beren iraganeko bagoiak».<br />
Euskadiko Kutxa<br />
Euskadiko Kutxarentzat, Mondragon<br />
taldearentzat bezala, urte<br />
gogorra izan zen iazkoa: 56,5 milioi<br />
euro irabazi zituen, 2008an<br />
baino %43,8 gutxiago. 205 milioi<br />
euro gorde ditu kobratu gabe gera<br />
daitezkeen zorrak estaltzeko.<br />
«Urte zaila izan da, baina azterketa<br />
ona egiten dugu», laburbildu<br />
zuen Garciak. Zergatik? Ohiko negozioa,<br />
etorkizuneko negozioaren<br />
funtsa, %22,8 hazi delako; berankortasun<br />
tasa %2,90ekoa delako,<br />
sektoreko batez bestekoaren<br />
erdia; higiezinetan inbertitutakoa<br />
inbertsioaren %10 delako,<br />
sektorearen batez bestekoaren erdia;<br />
likidezia, kaudimen eta estaldura<br />
mailak onak direlako; eta<br />
2013 arte ez dutelako zorrik ordaindu<br />
behar.<br />
Eta aurten zer? Iazko irabaziak<br />
errepikatzea eta berankortasuna<br />
%3,5ekoa izatea espero dute.<br />
ACSk azkenean lortu Iberdrolako administrazio kontseiluan ordezkaria izatea, baina handik gutxira<br />
akziodunek <strong>kargutik</strong> kentzea erabaki dute, Florentino Perezena enpresa lehiakidea dela argudiatuta.<br />
Zazpi minutu Iberdrolari konektatuta<br />
ACSko Jose Luis del Valle, atzo, Iberdrolaren batzarrean. LUIS JAUREGIALTZO / ARP<br />
esan zuen eta, hortaz, «ezin du<br />
lehiakide izan». Gainera, ACSko<br />
ordezkariak gogorarazi zuen<br />
Iberdrolako kontseilarien artean<br />
badirela energia proiektuetan interes<br />
handiak dituzten beste kide<br />
batzuk, esaterako Xabier Irala<br />
(BBK), Jose Luis Oliva (Bancaja)<br />
eta Braulio Medel (Unicaja).<br />
Zerrenda horretan falta zen<br />
Juan Luis Arregi Iberdrolako lehendakariordea.<br />
Atzo bertan, ustekabean,<br />
argindar konpainiako<br />
kontseilari izateari uko egin zion<br />
Arregik. Hura zen Galanen argudioaren<br />
kate ahula, Ence papergintzako<br />
enpresako lehendakari<br />
ere badelako eta biomasa bidezko<br />
argindar hornikuntzan ere aritzen<br />
delako. «Interes gatazkari<br />
buruzko espekulazioak errotik<br />
eten nahi ditut», argudiatu zuen<br />
Arregik. «Iberdrolari, haren presidenteari<br />
eta industria proiektuari<br />
leial izaten jarraituko dut»,<br />
gehitu zuen.<br />
Arregiren dimisioak hutsik<br />
utzi zuen kontseilari postua, baina<br />
ACSri inolako aukerarik ez<br />
ematearren, kontseilari kopurua<br />
hamabostetik hamalaura murriztea<br />
onartu zuen Batzarrak.<br />
Konexiorako aukerarik ere ez.<br />
Kutxa<br />
Fundazioak<br />
kudeatuko du<br />
Kutxaren<br />
gizarte ekintza<br />
Kaudimena sendotzea,<br />
emaitzak errepikatzea<br />
eta nortasunari eustea<br />
dira ezarri dituen<br />
helburuak<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Kutxa Fundazioa arduratuko da<br />
aurrerantzean finantza erakundeak<br />
gizarte ekintzara bideratutako<br />
dirua kudeatzeaz. Hori izan<br />
zen atzo egindako batzar nagusian<br />
onartutako puntuetako bat.<br />
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan<br />
aurrekonturik handiena duen<br />
fundazioa izango da. Haren<br />
menpe egongo dira Institutu<br />
Onkologikoa eta Arteaga eta Biozientzia<br />
fundazioak ere.<br />
Urteko kontuak, kudeaketa<br />
txostena eta emaitzak aplikatzeko<br />
proposamena onartu ostean,<br />
aurtengo helburuak jakinarazi<br />
zituen Xabier Iturbe presidenteak.<br />
Kaudimena sendotzea, kudeaketaren<br />
eta emaitzen iraunkortasuna<br />
berrestea eta<br />
erakundearen nortasunari eta<br />
autonomiari eustea izango dira<br />
Kutxaren lehentasunak.<br />
2010a aurreko bi urteak baino<br />
zailagoa izango dela uste du<br />
finantza erakundeak. Hala eta<br />
guztiz ere, gizarte ekintzarekiko<br />
konpromisoari eutsiko diola<br />
nabarmendu du Carlos Ruiz<br />
Gizarte eta Komunikazio arloetako<br />
zuzendariak. 41,795 milioiko<br />
aurrekontua izango du gizarte<br />
ekintzak. «Erakundeak lortutako<br />
etekinak murriztu arren, bere<br />
ekarpena ez da gutxituko. Emaitzen<br />
%29 jarriko du gizarte ekintzarako,<br />
eta horri geldikin historikotik<br />
hamabi milioi gehituta<br />
estaliko da aurrekontua», adierazi<br />
du Ruizek.<br />
Banatuzen kritika<br />
Banatuz ez dago ados Kutxako<br />
ordezkariek esandakoekin.<br />
2007an gizarte ekintzarako 54<br />
milioi jarri zituztela oroitu du.<br />
Haren arabera, krisian egonda<br />
ere, ezin da onartu aurrekontua<br />
%48 murriztea.<br />
Etxebizitza sozialen plana ere<br />
eskatu dio Banatuzek Kutxari,<br />
baina zuzendaritzak ezetz esan<br />
diola azaldu du. Horren harira,<br />
Monteverdeko auzia aipatu du.<br />
Hainbat iturriren arabera,<br />
Kutxak Banco Madril saltzeko<br />
Monteverde etxe agentziaren<br />
zorra bere gain hartzea onartu<br />
du, 170 milioi euro, hain zuzen.<br />
«Lotsagarria da gai batzuetan<br />
horren zekenak izatea, eta besteetan<br />
hain eskuzabalak», dio<br />
Banatuzek.
DLaburrak<br />
Grafikagintzako mahaia<br />
utzi dute sindikatuek<br />
DONOSTIA ›ELAk, LABek eta<br />
CCOOk grafikagintza sektoreko<br />
lan ituna negoziatzeko mahaitik<br />
alde egin dute aldi baterako.<br />
Adegik hitzarmena hasieratik<br />
negoziatu nahi du; sindikatuek,<br />
aldiz, egokiago deritzote lehengoaren<br />
gainean negoziatzeari.<br />
Greziak eta merkatuek lasaitua hartu<br />
dute EBk laguntza zehaztu ondoren<br />
Egonkortasun Ituneko<br />
zigorrak gogortzeko<br />
lan taldea bultzatuko<br />
dute Alemaniak<br />
eta Frantziak<br />
Iker Aranburu<br />
«Grezia salbatu egin da». Horrela<br />
zioten atzo Atenasko egunkariek,<br />
bezperan euroaren eremuko herrialdeek<br />
Greziari laguntzeko<br />
planari buruz akordioa lortu ondoren.<br />
Planak bere helburuetako<br />
bi lortu ditu. Batetik, Greziako<br />
Gobernua lasaitua hartu du, diru<br />
merkatuetan finantzatzeko arazoak<br />
topatzen baditu zorra nola<br />
finantzatuko duen badakielako.<br />
Bestetik, merkatuak erlaxatu<br />
egin dira, eta Greziaren zorraren<br />
gaineko interesak gutxitu dituzte,<br />
zor hori ez pagatzeko arriskua<br />
askoz txikiagoa dela uste baitute.<br />
Euroak azken hamar hilabeteotako<br />
mailarik txikiena utzi eta<br />
1,33 dolarretik 1,34 dolarrera igo<br />
zen. Hamar urtetan itzuli beharreko<br />
Greziako zor publikoaren<br />
interesa 0,11 puntu jaitsi zen,<br />
%6,19ra arte. Hobekuntza nabaria<br />
da martxoaren hasieraz geroztik;<br />
orduan %6,4ko interesa pagatu<br />
behar izan zuelako eskatu<br />
zituen 5.000 milioi euroren truke.<br />
Edonola ere, Alemaniarekiko<br />
bonoarekiko aldea oso handia da<br />
oraindik ere —%3,2 du herrialde<br />
fidagarri hark, guztien artean<br />
txikiena—, eta luzera hain interes<br />
tasa altuak pagatzea ezinezkoa<br />
zaiola ohartarazi du Atenasek.<br />
Besteen zorra ere behera<br />
Greziaren zorraren interesak ez<br />
ezik, hura bezalaxe zailtasunak<br />
dituzten beste herrialdeenak ere<br />
jaitsi ziren: Portugali 0,09 merkatu<br />
zitzaion, %4,28ra arte, eta Espainiakoak<br />
Alemaniarekiko aldea<br />
0,66ra murriztu zuen, alderik<br />
txikiena urtarrilaz geroztik.<br />
Litekeena da Greziako Gober-<br />
Rojo, Arabako Merkataritza<br />
Ganberako presidente<br />
GASTEIZ ›EAEko merkataritza<br />
ganberek presidente berriak<br />
dituzte atzodanik: Gregorio<br />
Rojo Vital Kutxako presidentea<br />
da Arabako Merkataritza Ganberako<br />
burua; Jose Angel<br />
Corres Bilboko Portu Agintaritzako<br />
presidentea izandakoak<br />
hartu du Bizkaiko Ganberaren<br />
gidaritza; eta Pedro Esnaola<br />
lehendakariordea zen eta orain<br />
presidentetzan izango da<br />
Gipuzkoako Ganberan.<br />
1 Burtsa<br />
Bilbao 2000 indizea<br />
1.950<br />
1.900<br />
1.850<br />
1.800<br />
1.750<br />
1.700<br />
Aldea Azkena<br />
-%0,19 1.814,76<br />
Abstentzio aktiboa<br />
urtsa mugitzen ez denean ere bada salerosketarik. Hortaz, go-<br />
B ranzko edo beheranzko indarrak nabarmendu ez arren, nolabait<br />
abstenitu arren, abstentzio aktiboa dei genezake: 1.646 milioiren<br />
salerosketa izan zen atzo Ibex-35eko (-%0,18) akzioetan. Zerrenda<br />
horretan kotizazioa 10,06 eurotik mugitu ez arren,<br />
Santanderren (=) 372 milioiren akzioak salerosi ziren, eta Edurnezuriren<br />
(-%0,28) 284 milioi. Greziako arazoak bideratuta, Portugal<br />
eta Espainiaz kezka agertzen dute zenbaitek. Baina azken epaia<br />
idazteke dago. Koreako itsasoko gertaerek ere zer pentsa eman zioten<br />
Dow Jonesi batik bat, baita iazko azken hiruhileko BPGaren<br />
%5,6ko hazkunde berrikusi txikituak ere. Igoera nahiz jaitsiera bortitzak<br />
inork ez zituen gaitzetsi, baina Acerinox (+%5,95) eta Abertisek<br />
(-%3,42) soilik pairatu zituzten. Azpiegitura kudeatzailearen<br />
kasuan, CAM aurrezki kutxa izan omen liteke kapitalaren %1 pasa<br />
saldu berri duena.<br />
Iberdrolaren (-%0,47) kontseilukide gisa 7 minutu baino ez zituen<br />
egin ACSren (-%0,09) ordezkari Loizagak. Erabakia auzitara<br />
eraman arren, kontseilutik at jarraituko du lehiakidetzat jotzen den<br />
ACSren ordezkaritzak, Gardoki kaleko energia enpresaren akziodun<br />
nagusia izan arren. Horrezaz gain, kontseilukide kopurua murriztu<br />
du Iberdrolak, 15etik 14ra, aulkiak garestitze aldera. Espainiako legedipean<br />
boto kopurua mugatua duten enpresak dozenerdi inguru<br />
izan arren, deigarria da alderdi sozialista Florentino Perezen alde<br />
nola lerratu den.<br />
nuak aldeko haizea baliatzea finantza<br />
merkatuetara jotzeko.<br />
Apirilaren amaiera baino lehen<br />
11.500 milioi euroko zorra itzuli<br />
behar du, eta beste 10.000 milioi<br />
Gregorio Rojo. JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Beste indizeak<br />
Ibex 35<br />
(Madril)<br />
Ftse 100<br />
(Londres)<br />
CAC 40<br />
(Paris)<br />
J.B. ANDUEZA<br />
11.071,10<br />
(-%0,18)<br />
5.703,02<br />
(-%0,43)<br />
3.988,93<br />
(-%0,29)<br />
1.650<br />
Dax<br />
6.120,05<br />
1.600<br />
Martxoak 22 Martxoak 23 Martxoak 24 Martxoak 25Martxoak 26<br />
(Frankfurt)<br />
(-%0,21)<br />
Dibisak<br />
Dow Jones* 10.839,33<br />
(New York)<br />
(-%0,02)<br />
Euro bat: 1,3353 $ Euro bat: 124,00 ¥ * Itxi aurretik<br />
pagatu behar ditu maiatzean.<br />
Aurten jaulkitako bonoetatik<br />
8.000 milioi euro geratzen zaizkio.<br />
Herenegun, Alemaniak eta<br />
Frantziak hitzartu eta eurogune-<br />
Navaleko langileek<br />
erregulazioa onartu dute<br />
SESTAO ›Naval ontziolako langileen<br />
gehiengoak baiezkoa<br />
esan dio enpresako zuzendaritzak<br />
aurkeztutako enplegu<br />
erregulazioari. ELAk, ordea,<br />
dosierraren kontra egin du. Lanpostuak<br />
ez galtzeko konpromisoa<br />
hartu du enpresak, erregulazio<br />
neurriak apiriletik irailera<br />
egongo dira indarrean, eta neurriok<br />
hilabete bakoitzean ez<br />
diete 181 langileri baino gehiagori<br />
eragingo.<br />
ko beste herrialdeek onartutako<br />
akordioaren arabera, Greziak<br />
soilik jasoko du beren laguntza finantza<br />
merkatuetan dirua lortzerik<br />
ez badu. Berez, Atenas saiatuko<br />
da diru hori ez eskatzen, interes<br />
txikiagoa pagatu beharko<br />
lukeen arren baldintza politiko<br />
handiak bete beharko lituzkeelako.<br />
Hortaz, espero du sostengua<br />
izatea nahikoa izango dela pagatzen<br />
dituen interesak jaisteko.<br />
Bruselako akordioak baditu argitu<br />
gabeko hainbat puntu. Ez<br />
dago garbi euroguneko kideak<br />
zenbat diru jartzeko prest dauden,<br />
zehazki zer egingo duen Nazioarteko<br />
Diru Funtsak, eta zer<br />
gertatuko den herrialde baten<br />
ukoagatik Grezia laguntzarik<br />
gabe geratzen bada.<br />
Egonkortasun Ituna<br />
Erabat argitu gabeko beste puntu<br />
bat da Egonkortasun Itunarekin<br />
zer gertatuko den. Herrialdeek<br />
beraien kontu publikoak kontrolpean<br />
izatea da itun horren<br />
helburua. Krisiak —eta batez ere<br />
Greziaren egoera larriak— agerian<br />
utzi dute Egonkortasun Ituna<br />
ez dela nahikoa euroaren eremuari<br />
egonkortasuna emateko.<br />
Gainera, diru sarreren amiltzeagatik<br />
eta atzeraldia apaltzeko<br />
egin den gastu publikoarengatik,<br />
orain EBko herrialde gehienek ez<br />
dituzte Itunaren baldintzak betetzen.<br />
Angela Merkelek nahi du itun<br />
hori betetzen ez dutenentzat zigor<br />
gogorragoak ezartzea. Uste<br />
du horrela inor ez dela gastuan<br />
desbideratuko. Nicolas Sarkozyk<br />
onartu du oraingo zigor sistema<br />
ez dela egokia —inoiz pagatu ez<br />
diren isunak finkatzen ditu—,<br />
eta ontzat hartu du lan talde bat<br />
eratzea ildo horretan proposamenak<br />
egiteko. Arazoa da Egonkortasun<br />
Itunean aldaketak egitea<br />
agian behartuko lukeela Lisboako<br />
Ituna berritzera, eta herrialde<br />
gehienek ez dute horretan sartu<br />
nahi, asko kostata jarri baita indarrean.<br />
2010eko maiatzaren 27a, larunbata berria 19<br />
Ekonomia ‹ Harian<br />
Esnearen prezioa %16 igo<br />
da bederatzi hilabeteotan<br />
BRUSELA ›Iazko ekainetik aurtengo<br />
martxora, esne kilogramoa<br />
batez beste %16 garestitu<br />
da Europako Batasunean. Hil<br />
honetan esne kilomagroaren<br />
truke 28,1 zentimo ordaindu da<br />
batez beste; iazko ekainean,<br />
berriz, 24,2 zentimo. Hain zuzen,<br />
nekazaritza sektorearentzat<br />
oso hilabete txarrak izan ziren<br />
iazko ekaina eta uztaila, esnearen<br />
prezioa azken urteotako<br />
mailarik baxuenera iritsi zelako.<br />
G Laguntza Greziari<br />
pNork jarriko du dirua? Ez<br />
dago erabat garbi, baina, dirudienez,<br />
hasieran Nazioarteko<br />
Diru Funtsak emango dizkio<br />
maileguak Greziari, eta, beharrezkoa<br />
bada, euroguneko herrialdeek<br />
ondoren.<br />
pZein baldintzekin? Europako<br />
Batasuneko 27 kide guztiek<br />
ados egon beharko dute Greziari<br />
laguntzearekin, eta soilik egingo<br />
dute finantza merkatuetan<br />
dirurik lortzerik ez duela egiaztatzen<br />
badute. Bakarrak ezezkoa<br />
ematen badu, ez da laguntzarik<br />
izango. Behin onarpena<br />
dagoenean, herrialde bakoitzaren<br />
esku egongo da Greziari dirua<br />
uztea ala ez.<br />
pZenbat diru eskatu du Greziak?<br />
Oraingoz zentimorik ere<br />
ez. Finantza merkatuetara jo du<br />
orain arte, eta han lortu du dirua<br />
aurten itzuli behar duen zorra<br />
itzultzeko. Arazoa da horren truke<br />
interes tasa handiak pagatzen<br />
ari dela —%6tik gora—, eta<br />
pentsioak edo soldata publikoak<br />
jaitsita lortzen duen dirua interesetan<br />
ihes egiten diola.<br />
pZenbat diru zor du Greziak?<br />
Orain 272.000 milioi euro zor<br />
ditu, bere barne produktu gordinaren<br />
%113. Horietatik 21.500<br />
milioi maiatza bitartean pagatu<br />
behar ditu.
20 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Mundua<br />
Oposizioko Al Irakija blokeak irabazi<br />
ditu Irakeko Parlamenturako bozak<br />
Alaui lehen ministro izandakoak koalizio<br />
gobernua osatu beharko du orain; helegitea<br />
jarriko duela iragarri du Al Malikik<br />
Gutxienez 53 lagun hil dira eta ehundik gora<br />
zauritu Bakubatik gertu, bi atentatutan<br />
Arantxa Elizegi<br />
Azken egunetan urduritasuna<br />
nabaria zen Nuri al Maliki lehen<br />
ministroaren bulegoan. Bazuen<br />
arrazoirik, behin-behineko <strong>datu</strong>ek<br />
lehia estua iragartzen baitzuten<br />
haren Zuzenbide Estatua<br />
eta Ijad Alaui gobernuburu izandakoaren<br />
Al Irakijaren artean.<br />
Eta atzo frogatu zen zuzen zeudela.<br />
Soilik bi diputaturen aldearekin<br />
bada ere —91 lortu ditu—,<br />
martxoaren 7ko Legebiltzarrerako<br />
bozak irabazi ditu gaur arte<br />
oposizioan egon den koalizio laikoak.<br />
Beraz, Parlamentuko<br />
gehiengoa eskuratzetik urrun geratu<br />
den arren —165 behar dira—,<br />
bera izango da koalizio gobernua<br />
osatzeko aukera izango duen lehena.<br />
Dena den, emaitzak ez dira<br />
oraindik behin betikoak; alderdiek<br />
etzi arteko epea izango dute<br />
Auzitegi Gorenean helegiteak<br />
jartzeko.<br />
Alaui trantsizio gobernuko<br />
buru izan zen 2004 eta 2005. urteen<br />
artean, baina agintetik kanpo geratu<br />
zen Legebiltzarreko hauteskundeen<br />
ostean. Boterean egon<br />
zen garaian AEBen txotxongilo-<br />
Auzitegi Gorenean<br />
salaketak aurkezteko<br />
etzi arteko epea<br />
izango dute alderdiek<br />
tzat zuten irakiar askok. Baina<br />
orain, bozetan parte hartzea erabaki<br />
duten milaka suniten botoei<br />
esker, Gobernura itzultzeko aukera<br />
izango du. Azken horiek baztertuta<br />
sentitu dira Saddam Hussein<br />
agintetik kendu zutenetik.<br />
«Herriak era argian aukeratu du<br />
zerrenda hau. Nire indar guztiekin<br />
egingo dut lan gobernu berri<br />
bat osatzeko», esanez eskertu die<br />
hark bere alde botoa eman izana.<br />
Aldaketarik ezean, bere gobernua<br />
izango da AEBetako soldaduen<br />
erretiratzea gainbegiratuko<br />
duena.<br />
Hala ere, bi bloke nagusien arteko<br />
aldea hain txikia izanik, eta<br />
Hauteskunde Batzordeak boto<br />
kopuruen berri eman ez izanak,<br />
susmoak indartu ditu galtzaileen<br />
artean. Al Maliki bera izan da protesta<br />
egiten lehena. «Emaitzak ez<br />
G Emaitzak<br />
325<br />
diputatu<br />
33<br />
91<br />
42<br />
Besteak<br />
70<br />
89<br />
Al Irakija<br />
Zuzenbide<br />
Estatua<br />
Irakeko<br />
Aliantza<br />
Nazionala<br />
Kurdistango<br />
Aliantza<br />
dira behin betikoak, eta zalantzak<br />
sortzen dituzte. Zuzenbide<br />
Estatuak helegitea jarriko du Gorenean,<br />
manipulazio egon denaren<br />
frogak dituelako». Egun agintean<br />
dagoen koalizioak 89 diputatu<br />
eskuratu ditu, espero baino<br />
askoz ere gutxiago —aurreko legealdian<br />
128 eserleku zituzten—.<br />
Hala, atzo bertan lehen ministroaren<br />
aldeko dozenaka lagun irten<br />
ziren Bagdadeko kaleetara iruzurra<br />
salatu eta botoak eskuz zenbatzeko<br />
eskatzera. Hauteskunde<br />
Batzordeak, ordea, lehendik ere<br />
ohartarazi du ez duela halakorik<br />
egingo. Erabakia ulertezintzat jo<br />
du gobernuburuak, eta iragarri<br />
du haren taldea bigarren tokian<br />
geratu bada ere hasi dituela koalizioa<br />
osatzeko negoziazioak. «Lan<br />
egingo dugu bloke politiko handiena<br />
osatzeko».<br />
Nazioartea pozik<br />
Nazio Batuen Erakundeak Iraken<br />
duen ordezkari Ad Melkert ez<br />
da gobernuburuaren iritzi berekoa.<br />
Haren esanetan, hauteskundeak<br />
«sinesgarriak» izan dira, eta<br />
emaitzak onartzeko eskatu die<br />
alde guztiei. «Hauteskunde prozesua<br />
historikoa izan da». Hitz horiekin<br />
giroa baretu nahi izan du<br />
Melkertek. Izan ere, asko beldur<br />
dira bozen ostean ez ote diren erasoak<br />
ugarituko.<br />
Bestalde, gutxienez 53 lagun hil<br />
eta ehundik gora zauritu ziren<br />
atzo Bakubatik 15 kilometrora<br />
egindako bi atentatutan. Al Khalesen<br />
izan ziren erasoak, eta biktimen<br />
artean emakume eta adingabeak<br />
daude.<br />
Al Irakija koalizioko zerrendaburu Ijad Alaui, Bagdaden, artxiboko irudian. ALI HAIDER / EFE<br />
Hauteskundeak Irakeko etorkizun baketsuaren abiapuntu direla esan dute haiek<br />
bideratu dituztenek, AEBek eta aliatuek; baina ziurgabetasun eza da egunerokoa.<br />
Bozak, mugarriak eta mitoak<br />
Amagoia Mujika<br />
H<br />
auteskunde hauek Irakeko<br />
baketze <strong>bidea</strong>n mugarri<br />
izango direla sinetsarazteko<br />
bitarteko guztiak erabili<br />
dituzte herri hari gerra deklaratu<br />
zioten berberek, AEBek eta<br />
aliatuek, baina irakiarrentzat<br />
errealitatearekin zerikusirik ez<br />
duen ustea da bozen esperantza:<br />
haientzat gobernu berriaren aukeraketa<br />
beste pasarte bat besterik<br />
ez da, ziurtasun eta segurtasunik<br />
gabeko kaos amaigabean. Inbasioa<br />
iraunarazi duten zazpi urtean<br />
suntsituta geratu da herria,<br />
ustelkeriak gidatzen duen elite<br />
politikoaren gidaritzapean.<br />
Irakiarrak beldur dira gobernua<br />
osatzeko prozesuak indarkeriaren<br />
susperraldia ekarriko duelako,<br />
2005eko hauteskundeen ondoren<br />
gertatu bezala. George<br />
Bushek urte hartakoak «demokrazia<br />
eta askatasuna hedatzeko<br />
mugarritzat» jo bazituen ere, gerra<br />
zibila lehertzeko ia zorian izan<br />
ziren irakiarrak gobernua osatzeko<br />
behar izan zituzten bost hilabeteetan,<br />
eta milaka zibil hil ziren.<br />
2005ean eta 2006an batez beste<br />
ia ehun pertsona hil zituzten<br />
egunean Irakeko autoritateen heriotzaren<br />
eskuadroiek, Nazio Batuen<br />
Erakundeak dioenez.<br />
Oraingo bozak Barack Obamarentzat<br />
«irakiarren ilusioa eta<br />
baikortasuna erakutsi duen prozesu<br />
historikoa» izan diren arren,<br />
emaitzek buruzagitza argirik gabeko<br />
etorkizuna marraztu dute,<br />
beste behin, eta emaitzen aurrekoa<br />
irregulartasunez jositako<br />
prozesua izan da berriz ere: ustez<br />
Saddam Husseinen Baath alderdiarekin<br />
zerikusia duten zerrendak<br />
bazterrera uzterakoan, harekin<br />
zerikusirik ez duten ahots kritikoak<br />
ere legez kanporatzeko<br />
apustua egin dute.<br />
Aliantza ustelduak<br />
Lehen ministro Nuri al Maliki eta<br />
lehen ministro ohi Ijad Alaui bozetako<br />
bi irabazle berdinduek ez<br />
dute gehiengo nahikorik bakarrik<br />
gobernatzeko, eta bi edo hiru<br />
blokerekin aliatu beharko dute<br />
horretarako. Aliantzak, gainera,<br />
AEBen, enpresa pribatizatu eta<br />
interesatuen, eta eskualdeetako<br />
jauntxoen ustelkeriaren begiradapean<br />
osatuko dira, Obamarentzat<br />
«irakiarrek libreki aukeratu<br />
dituzten ordezkarien artean» osatuko<br />
badira ere. Iranek ere kokagune<br />
erosoak eraiki ditu jokaleku<br />
berrirako. Bi potentzien gudaldiak<br />
libratzeko lekua bilakatzeko<br />
arriskua ere badu Irakek.<br />
AEBek iragartzen duten Irak<br />
independenterako zaindaritza estrategikorako<br />
akordioa egitea espero<br />
dute osatuko den gobernu<br />
berriarekin. Bagdadeko eremu<br />
berdean, besteak beste, AEBek<br />
munduan duten enbaxadarik<br />
handiena eraikiko dute.<br />
Hauteskundeek ustez erakutsi<br />
duten gizarte egonkortuaren<br />
egunerokoa latza da, ustelkeriak<br />
jotako buruzagien irizpide arbitrarioen<br />
menpekoa. Laugarren<br />
herrialdea da ustelkeria pairatzen<br />
duten munduko herrien zerrendan.<br />
Datu ofizialen arabera,<br />
Irakeko Gobernuak 2008an ustelkeriak<br />
jotako kargu publikodunei<br />
«barkatutako dirua» 9.000 milioi<br />
eurotakoa izan zen; lapurtutako<br />
dirutza guztiaren kopurua ez<br />
dago jakiterik. Ahmad Txalabi<br />
martxoko hauteskundeetan nor<br />
aurkeztu eta nor ez erabaki duen<br />
pertsonaren eskuetatik igarotzen<br />
dira halabeharrez Irakeko<br />
transakzio guztiak. Munduan<br />
den herrialde aberatsenetakoa<br />
izanik ere, hezkuntza, osasuna<br />
eta ur eta argi hornikuntza maila<br />
apalenetakoak dauzka.<br />
Herrialde ustez egonkortu hartan,<br />
AEBek 10.000 irakiar atxilotuta<br />
dauzkate, eta beste 30.000 Irakeko<br />
agintari irakiarren esku<br />
utzita; tortura eta heriotza zigorra<br />
ere egonkortu dituzte.
Armagabetze nuklearrerako akordioa<br />
lortu dute Moskuk eta Washingtonek<br />
Euren armategiak<br />
%30 murrizteko<br />
eta gehienez 1.550<br />
buru nuklear izateko<br />
konpromisoa hartu dute<br />
Ixiar Zubiaurre<br />
Armagabetze nuklearrerako konpromisoak<br />
berritu dituzte AEB<br />
Ameriketako Estatu Batuek eta<br />
Errusiak. Ia urtebete izango da<br />
negoziazioak hasi zituztela, eta<br />
kasik lau hilabete armagabetzearen<br />
gainean sinatutako azkena<br />
iraungi zela. Akordioa lortu dutela<br />
ofiziala da dagoeneko. Horren<br />
berri emanez egin zuen atzo Barack<br />
Obama presidente estatubatuarrak<br />
agerraldia: «Hitzak ekintza<br />
bihurtu ditugu». Egindakoaren<br />
garrantzia argitze aldera, halaber,<br />
«azken bi hamarkadetan armak<br />
kontrolatzeko hitzartu den<br />
akordio zabalena» dela esan zuen<br />
presidenteak. Datorren apirilaren<br />
8an egingo dute ituna sinatzeko<br />
ekitaldi ofiziala, Pragan; han<br />
izango dira Obama eta Dmitri<br />
Medvedev Errusiako presidentea.<br />
Hitzarmena indarrean sartzen<br />
denean, gehienez 1.550 buru nuklear<br />
izan ahalko dituzte AEBek<br />
eta Errusiak. Egun duten armategia<br />
%30 murriztea esan nahi du<br />
horrek. Ez da hartu beharko duten<br />
neurri bakarra izango, haatik;<br />
gehienez, izan ere, 800 bektore estrategiko<br />
izango dituzte. Distantzia<br />
handiko jaurtiketak egin ditzaketenak<br />
dira horiek, hala nola<br />
urpeko edo bonbaketari estrategikoetatik<br />
kontinente batetik bestera<br />
misilak jaurtitzeko gai dira bektore<br />
estrategikoak.<br />
Armagabetzea zaintzeko kontrol<br />
bide malguagoak ere jasotzen<br />
ditu hitzarmenak. Horrek eragin<br />
du, hain zuzen, azken momentuko<br />
buruhauste gehien. Besteak<br />
beste, kontrol bideetan ados jartzen<br />
ez zirelako atzeratu dira negoziazioak.<br />
Lankidetza indartuz<br />
«Segurtasun nazionalaren <strong>barruan</strong>,<br />
arma nuklearren mehatxuei<br />
aurre egiteak lehentasuna<br />
izan du niretzat; hala izan da kargua<br />
hartu nuenetik», adierazi du<br />
Obamak. Etorkizun hurbilean arma<br />
nuklear guztiak desagertzea<br />
ez du posible ikusten Washingtonek;<br />
hala ere, Errusiarekin lortutako<br />
akordioa bide horretan<br />
urrats garrantzitsua dela uste du.<br />
Baina ez hori bakarrik; nuklearren<br />
gainean lortutako adostasunak<br />
bi herrialdeen arteko lankidetza<br />
indartzeko balio duelakoan<br />
dago; Errusiak eta AEBek eskuz<br />
esku lan egin dezaketela iritzi dio<br />
presidente estatubatuarrak.<br />
Hillary Clinton AEBetako Estatu idazkaria, Barack Obama presidentea eta Robert Gates Defentsa idazkaria,<br />
atzo, armagabetze nuklearrerako akordioaren berri emateko egindako agerraldian, Washingtonen . M. REYNOLDS / EFE<br />
G AEBen eta Errusiaren arma nuklearrak<br />
Buru Nuklear<br />
Estrategikoak<br />
Munduan txikizio handia<br />
egiteko modukoak<br />
AEB<br />
Akordioak<br />
2.200<br />
hauei<br />
ESTRATEGIKOAK<br />
eragingo die 2.780<br />
Errusia<br />
500 1.152 550<br />
‘‘ Azken bi hamarkadetan<br />
armak kontrolatzeko<br />
egin den akordio<br />
zabalena da»<br />
BARACK OBAMA<br />
AEBetako presidentea<br />
«Bi herrialdeen<br />
interesen arteko oreka<br />
agertzen du<br />
akordio honek»<br />
NATALIA TIMAKOVA<br />
Errusiako Gobernuaren bozeramailea<br />
«Armagabetzeko<br />
nazioartean egindako<br />
ahaleginen artean,<br />
mugarria da»<br />
BAN KI-MOON<br />
NBEko idazkari nagusia<br />
Bonba<br />
hegazkinetatik<br />
botatzekoak<br />
500<br />
TAKTIKOAK<br />
2.050<br />
856 576 1.355<br />
ITURRIA: BULLETIN OF THE ATOMIC SCIENCISTS, FAS<br />
Urpekoen misil<br />
balistikoen<br />
kontrakoak<br />
2.500<br />
ERRESERBAK<br />
3.500<br />
Irismen handiko<br />
misil balistikoen<br />
kontrakoak<br />
Guztira<br />
9.400<br />
Buru Nuklear<br />
Taktikoak<br />
Txikiagoak dira, borroka<br />
lekuan erabiltzekoak<br />
4.200<br />
GERORA KENTZEKOAK<br />
4.670<br />
Guztira<br />
13.000<br />
«AEBak eta Errusia elkarrekin<br />
modu eraginkorrean aritzen direnean,<br />
bi herrialdeei on egiten dieten<br />
urratsak egiten ditugu. Guri<br />
ez ezik, mundu osoaren garapenari<br />
eta segurtasunari mesede egiten<br />
diote halakoek». Hori izan da,<br />
hain zuzen, Medvedevek eta Obamak<br />
zabaldu nahi izan duten mezua.<br />
Eurak ados jarri izanak gainontzekoentzat<br />
adibide izan<br />
behar duelakoan daude bi agintariak.<br />
«Armen ugaritzeari galga jarri<br />
behar diogu, eta gainontzeko<br />
herrialdeek dagozkien konpromisoak<br />
hartzen dituztela ziurtatuko<br />
dugu», adierazi du Obamak.<br />
Obamak berria ofizial egin eta<br />
gutxira, Kremlinek ere hitz egin<br />
zuen atzo lortutakoaren inguruan.<br />
Medvedeven bozeramaile<br />
Natalia Timakovak hitz egin zuen<br />
Gobernuaren izenean: «Bi herrialdeen<br />
interesen arteko oreka agertzen<br />
du akordioak». Errusiaren<br />
ustez, helburu nagusia lortu dute:<br />
armategi nuklearren murrizketa<br />
parekidea hitzartzea, alegia. «Segurtasun<br />
orekatua eta banaezina<br />
AEB SESB / Errusia<br />
45<br />
40<br />
35<br />
1962. Kubako<br />
misilen krisia<br />
1989. Sobiet<br />
30<br />
Batasunaren<br />
25<br />
20<br />
15<br />
desegitea<br />
10<br />
1945. Bonba<br />
5<br />
0<br />
atomikoarean<br />
jaurtiketa Japonian<br />
40 50 60 70 80 90 00 10<br />
bermatzen du. Eta akordioak<br />
Errusiaren eta AEBen konpromisoa<br />
berretsiko du, nazioarteko tratatuen<br />
arabera beren armategiak<br />
murriztekoa, hain zuzen».<br />
Misilen aurkako ezkutua<br />
Ban Ki-moonek esku zabalik hartu<br />
du akordioa, AEBei eta Errusiari<br />
egindakoa merezimenduz aitortuz.<br />
«Armagabetze nuklearrerako<br />
nazioartean egindako ahaleginen<br />
artean mugarri da», adierazi<br />
du NBE Nazio Batuen<br />
Erakundeko idazkari nagusiak.<br />
Bestalde, armagabetze nuklearrerako<br />
hitzarmenak misilen aurkako<br />
ezkutuari eragingo dion galdetuta,<br />
AEBetako Gobernuak<br />
argitu du ez dela halakorik gertatuko.<br />
Obamarekin batera egindako<br />
agerraldian azaldu zuen hori<br />
Robert Gates AEBetako Defentsa<br />
idazkariak: «Hitzartutakoak ez<br />
du murrizten misilen aurkako ezkutua».<br />
Gatesen arabera, ezkutuak<br />
ez ditu Errusia mehatxatzen;<br />
kontrara, Europa defendatzen<br />
duela argudiatu du.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 21<br />
Mundua ‹ Harian<br />
aurreikuspena<br />
Ipar Koreako<br />
mugatik gertu,<br />
Hego Koreako<br />
armadaren ontzi<br />
bat hondoratu da<br />
Ontzian zihoazen<br />
104 lagunetatik<br />
58 salbatu dituzte;<br />
Ipar Koreak eragin duen<br />
ezbeharra ikertuko dute<br />
Erredakzioa<br />
Iparraldeko mugatik gertu kroskoa<br />
lehertu zitzaion Ipar Koreako<br />
armadaren ontzi bat hondoratu<br />
zen atzo. 104 lagun zihoazen<br />
ontzian; eta edizio hau ixteko<br />
orduan 58 lagun baino ez zituzten<br />
salbatu. Seulgo agintariak, halaber,<br />
hondoratzea Ipar Korearen<br />
eraso baten ondorioz gertatu zen<br />
edo ez ikertzen ari dira. «Oraindik<br />
ez da argi Ipar Koreak zeresana<br />
izan duen», esan zuen<br />
atzo Kim Eun Hye presidentetzako<br />
bozeramaileak. Dena dela,<br />
eurentzat, gertatutakoa argitzeko<br />
ikerketak baino, hondoratutako<br />
itsasontziko soldaduak<br />
erreskatatzeak lehentasun handiagoa<br />
duela adierazi du Kim<br />
Eun Hyek.<br />
Hego Korean 21:45 zirenean<br />
hasi zen itsasontzia hondoratzen,<br />
Baengnyeong uhartetik gertu,<br />
Itsaso Horian —1.200 tonako<br />
pisua zuen itsasontziak—. Lau<br />
ordu geroago guztiz hondoratuta<br />
zegoen. Eta erreskate lanak ahalik<br />
eta arinen egiteko, sei ontzi<br />
eta bi kostazain bidali zituzten<br />
ezbeharraren gunera. Hala ere,<br />
hondoratutako itsasontzian zihoazenetatik<br />
asko ez zituzten salbatzerik<br />
izan atzo.<br />
Gertatutakoa aztertzeko,<br />
Lee Myung-bak Hego Koreako<br />
presidenteak larrialdiko bilerara<br />
deitu ditu ministro kontseiluko<br />
denak.<br />
Tiroak<br />
Duela hiru hilabete Ipar Koreako<br />
itsasontzi baten eta Hego Koreako<br />
beste baten artean tiroketa izan<br />
zen. Ez zen izan, dena dela, bi<br />
herrialdeen arteko azken hilabeteetako<br />
tentsio une bakarra. Iazko<br />
azaroan, besteak beste, elkarri<br />
tiroka aritu ziren kostazainak<br />
—Seulen arabera, Ipar Koreako<br />
barku bat bere mugetan sartu<br />
zelako sortu zen aurrez aurrekoa—.<br />
Azkenengo horretan Ipar<br />
Koreako marinel bat zauritu zen.<br />
Haatik, 1999. eta 2000. urteen artean<br />
ere antzerako liskarrak izan<br />
ziren bi herrialdeen arteko itsas<br />
mugen inguruetan.<br />
Atzo ere Hego Koreako armadaren<br />
itsasontzi batek tiro egin<br />
zion identifikatu gabeko barku<br />
bati; agintariak, dena dela, Ipar<br />
Koreakoa zelakoan daude. Dena<br />
dela, oraindik ez dago ezer argi.
22 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Harian › Mundua<br />
Marciel Maciel. J. L. PINO / EFE<br />
Sortzaileak sexu<br />
abusuak egin<br />
zituela aitortu<br />
dute Kristoren<br />
Legionarioek<br />
Erredakzioa<br />
Marcial Maciel Kristoren Legionarioen<br />
ordenaren sortzaileak<br />
sexu abusuak egin zituela aitortu<br />
du erakundeak. Macielek egin zituen<br />
ekintza «gaitzesgarriak»<br />
onartzea «zaila» izan dela jakinarazi<br />
dute komunikatu baten bidez,<br />
eta biktimei barkamena eskatu<br />
diete, tartean ez zituztelako<br />
aintzat hartu egindako salaketak.<br />
Macielek apaizgaiekin sexu<br />
abusuak egin zituela eta bi emakumerekin<br />
hiru seme-alaba izan<br />
zituela zehazten da oharrean. Haren<br />
bizimodua ez datorrela bat<br />
kristautasunarekin eta, hartara,<br />
ez dela eredugarria diote testuan.<br />
Maciel (Mexiko, 19020) 2008an<br />
hil zen. Vatikanoak bi urte lehenago<br />
ekin zion haren kontrako pederastia<br />
salaketak ikertzeari.<br />
Ratzingerrek<br />
apaiz pederasta<br />
baten berri izan<br />
zuen gotzain<br />
izan zen garaian<br />
Erredakzioa<br />
Vatikanoak apaizen sexu abusuen<br />
aurrean izan duen jarreraren<br />
inguruko salaketak gero eta<br />
ugariagoak dira. The New York<br />
Times egunkariak eman du azkeneko<br />
albistea. Benedikto XVI.a<br />
aita santua gotzain zen garaian<br />
apaiz pederasta baten berri izan<br />
zuela jakinarazi du egunkariak.<br />
Peter Hullermann apaizari, tratamendua<br />
jaso ostean, elizbarrutira<br />
itzultzeko baimena eman ei<br />
zion Ratzingerrek; 1980ko urtarrilaren<br />
15ean harekin bilera bat<br />
egin zuela zehazten du argitara<br />
eman duten txostenak. Vatikanoak,<br />
baina, ukatu egin du informazioa,<br />
gotzainak ez zuela horren<br />
berri izan adieraziz.<br />
Israelgo tankeak Gazan sartu<br />
dira, borroketan bi soldadu<br />
eta bi ekintzaile hil ondoren<br />
Jerusalem ekialdeko<br />
kokaguneen inguruko<br />
politika ez duela<br />
al<strong>datu</strong>ko adierazi du<br />
Benjamin Netanyahuk<br />
Kristina Berasain<br />
Gazan tankeak sartu zituen bart<br />
Israelek. Berun urtua operazioa<br />
amaitu zenetik borroka gogorrenak<br />
izan ziren atzo, eta lau hildako<br />
eragin zituen borroken ostean<br />
ekin zion erasoari. Israelek iazko<br />
urtarrilean eman zuen amaitutzat<br />
azken urteetako operazio<br />
bortitzena —hogei egunez luzatu<br />
zen erasoan 1.400 palestinar hil zituen—,<br />
eta hamalau hilabete<br />
iraun duen nolabaiteko lasaitasunaren<br />
ostean, atzo, berriz ere, borroka<br />
gogorrak izan ziren. Oraindik<br />
ez dago argi zer gertatu zen,<br />
baina, borroketan bi soldadu israeldar<br />
eta bi ekintzaile palestinar<br />
hil zirela baieztatu zuten aldeek.<br />
Milizianoek mugatik gertu bonba<br />
bat jarri zutela eta ondoren soldaduek<br />
tiroka hasi zirela diote informazio<br />
iturri batzuek. Hainbat lekukoren<br />
arabera, baina, soldaduek<br />
artilleria sartu zuten eta<br />
ekintzaileek euren burua babesteko<br />
egin zuten tiro. Khan Junis<br />
errefuxiatu gunearen inguruan<br />
helikopteroak eta hegazkinak ibili<br />
ziren egun osoan.<br />
Hamasek salatu zuen mugan<br />
barrena 500 metro sartu zirela<br />
goizean tankeak eta ekintzaileek<br />
orduan egin ziotela eraso. Borrokak<br />
hainbat ordu iraun zuen, eta<br />
hildakoez gain zaurituak ere izan<br />
ziren; bi israeldar eta bost palestinar,<br />
tartean 10 urteko haurra. Israelek<br />
Hamasi leporatu zion gertatutakoaren<br />
erantzukizuna.<br />
Eta, iraganean gertatu ohi denari<br />
erreparatuta, aurreikus daiteke<br />
gogor erantzungo duela.<br />
Indarkeria areagotu izanak,<br />
beraz, ez du lagunduko erabat<br />
etenda dagoen bake prozesua<br />
sustatzen. Israel eta AEB Ameriketako<br />
Estatu Batuen arteko<br />
harreman diplomatikoak ere ez<br />
daude bere onenean eta, azken<br />
adierazpenak aintzat hartuta, ez<br />
dirudi egoera azkar batean al<strong>datu</strong>ko<br />
denik. Barack Obama presidenteak<br />
konfiantzazko keinuak<br />
egin ditzan eskatu zion asteazkenean<br />
Benjamin Netanyahuri.<br />
Israelgo lehen ministroa koalizio<br />
gobernuko kideekin elkartu zen<br />
atzo proposamena aztertu eta<br />
‘‘<br />
Jerusalem ekialdean<br />
eraikitzen jarraitzeko<br />
ez dut behar nire<br />
gobernu kideen presioa»<br />
BENJAMIN NETANYAHU<br />
Israelgo lehen ministroa<br />
erantzun bat emateko, baina,<br />
bost orduko bileraren ostean denbora<br />
gehiago behar dutela eman<br />
zuten aditzera gobernuko iturriek,<br />
bederen datorren astearen<br />
hasiera arte. Obamak, baina,<br />
astebururako nahi zituen keinuak;<br />
Arabiar Liga Libian elkartzekoa<br />
baita gaur, eta ordurako<br />
erantzun bat edukiz gero, zeharkako<br />
negoziazioak bideratzeko<br />
aukera izango luke Obamak.<br />
Netanyahu, alta, ez dirudi malgutasuna<br />
erakusteko prest dagoenik.<br />
Obamak lehen ministroari<br />
egindako harrera dela eta kexu<br />
dira israeldarrak; presidentearen<br />
presioen aurrean irmo mantendu<br />
izana eskertu diote koalizioko<br />
kideek; kolonizazioari eusteko<br />
konpromisoa.<br />
Ataka zailean<br />
Jerusalem ekialdeko kokaguneak<br />
zabaltzeko iragarpenak eragin<br />
du bi herrialdeen arteko krisia<br />
eta auzi horrekiko bere politika ez<br />
dela al<strong>datu</strong>ko jakinarazi zuten<br />
atzo bere gobernuko ordezkariek.<br />
Netanyahuk berak adierazi du<br />
politika horri nahi duelako eusten<br />
diola: «Jerusalem ekialdean<br />
eraikitzen jarraitzeko ez dut nire<br />
gobernu kideen presioa behar; ez<br />
naiz eraikitzen ari [Avigdor] Liebermanek<br />
edo [Eli] Yishaik hori<br />
egin dezadan presionatzen ari direlako».<br />
Yisrael Beitenu eta Shas<br />
eskuin muturreko alderdien buruak<br />
dira Lieberman eta Yishai.<br />
Adituen arabera, ataka zailean<br />
dago lehen ministroa eta aliatu<br />
historikoari gerturatzearen edo<br />
eskuin muturreko taldeez osatutako<br />
aliantzari eustearen artean<br />
erabaki beharko du. Washingtonen<br />
alde egingo balu, koalizioa<br />
hautsi eta oposizioaren sostengua<br />
izango lukeela eman dute aditzera.<br />
Kadimak, baina, eskuin<br />
muturreko taldeekin osatutako<br />
koalizioa bertan behera uzteko<br />
exijituko lioke Likudi.<br />
Mohammed eta Sala Kauarek anaien senideak otoitzean, atzo, Auartan (Zisjordania). Olibondo sail baten lurra<br />
iraultzen ari zirela hil zituen bi anaiak Israelek. ALAA BADARNEH / EFE<br />
DLaburrak<br />
Osasun erreforma behin<br />
betiko onartu dute AEBek<br />
WASHINGTON ›Prozedurazko<br />
okerrak tarteko, errepublikanoek<br />
atzera botatako osasun erreformaren<br />
zuzenketa sorta onartu<br />
du AEBetako Ordezkarien<br />
Ganberak. Kongresuko bi ganberen<br />
onespenaren ostean,<br />
beraz, presidentearen sinadura<br />
baino ez da behar orain legea<br />
indarrean sartzeko. Barack<br />
Obamak hamalau hilabete<br />
behar izan ditu bere asmoa<br />
aurrera ateratzeko.<br />
Pakistanen 29 lagun hil<br />
dira gutxienez borroketan<br />
HANGU ›Pakistango armada<br />
eta ekintzaile talibanen arteko<br />
borroketan gutxienez 29 lagun<br />
hil ziren atzo; ustezko 24 taliban<br />
eta bost soldadu. Orakzai<br />
eskualdean piztu ziren borrokak,<br />
talibanek armadaren kontrol<br />
gune bati eraso ostean.<br />
Bezperan, ustezko 61 ekintzaile<br />
hil zituzten eskola islamiko bat<br />
bitan bonbar<strong>datu</strong>ta.<br />
Ashtonen diplomazia<br />
plana baztertu du EBk<br />
ESTRASBURGO ›Catherine<br />
Ashton Europako Segurtasun<br />
eta Politikarako goi arduradunaren<br />
diplomazia plana baztertu<br />
du Europako Legebiltzarrak.<br />
Europako Atzerri Ekintzarako<br />
Zerbitzuaren lan ildoak aurkezteko<br />
unean egitasmoak ez<br />
dituela egindako proposamenak<br />
aintzat hartu salatu du<br />
Legebiltzarrak. Eurodiputatuen<br />
%80 ordezkatzen duen taldeak<br />
argitara emandako komunikatuan<br />
oinarrizko aldaketak<br />
egitea eskatu diote Ashtoni.<br />
Zuriz Jantzitako Damak<br />
babestu dituzte Miamin<br />
WASHINGTON ›Miamin (AEB)<br />
Kubako Zuriz Jantzitako Damei<br />
elkartasuna adierazteko manifestazioa<br />
egin zuten herenegun<br />
gauean. Gloria Estefan abeslariak<br />
eta haren senarrak antolatu<br />
zuten ekitaldia, eta disidenteak<br />
askatzeko deia egin zioten<br />
Kubako Gobernuari. Habanan,<br />
aldi berean, beste manifestazio<br />
bat egin zuen taldeak.<br />
Txile iparraldean 6,2<br />
graduko lurrikara izan da<br />
SANTIAGO ›Richter eskalan 6,2<br />
gradu izan dituen lurrikara izan<br />
zen atzo. Atacama iparraldeko<br />
eskualdea astindu zuen oraingoan<br />
seismoak, eta ez zuen biktimarik<br />
eragin. Bihar beteko da<br />
hilabete bat, hain zuzen, beste<br />
lurrikara handiago batek 342<br />
hildako eragin zituela.
Beste batasuna D<br />
Etxebizitza araudia baztertzailea dela<br />
salatu dute frantses hiztunek Flandrian<br />
‘Eskualdean bertan bizi’<br />
dekretua 69 udalerritan<br />
da indarrean, eta herrian<br />
bizi eta lan egitea jartzen<br />
du irizpideen artean<br />
Allande Sokarros<br />
Belgikako estatu federaleko flandriarren<br />
eta frantses hiztunen arteko<br />
gatazka beste behin piztu da,<br />
wonen in eigen streek izena eman<br />
zaion gobernu flandriarraren ekimena<br />
dela eta. Eskualdean bertan<br />
bizi esanahia duen dekretu horrek,<br />
Brusela inguruko eta Flandriako<br />
itsasertzeko 69 udalerritan<br />
etxebizitza bat erosteko irizpideak<br />
ezartzen ditu. Eta frantses<br />
hiztunen iritzian, Flandriako<br />
etxebizitza araudiaren atal hori<br />
«baztertzailea da», eta Belgikako<br />
Konstituzio Auzitegian helegiteak<br />
jarri dituzte. Flandriako Eskualde<br />
agintariek azaldu dute dekretuak<br />
etxebizitzen salneurri<br />
gehiegikeriei aurre egiteko helburua<br />
duela soilik. Alabaina,<br />
«okerrak» egin direla aitortuta,<br />
zuzenketak egingo direla iragarri<br />
dute.<br />
Flandriako Parlamentuak<br />
2006. urtean onartu zuen wooncode<br />
etxebizitzaren araudiaren ildoan<br />
sakonduz, eskualdeko agintariek<br />
eskualdean bertan bizi agindua<br />
indarrean jarri dute. Horrek<br />
Brusela inguruko eta Flandria<br />
itsasertzeko 69 udalerritako agintariei<br />
legezko aukera ematen die<br />
etxebizitza bat erosi edo eraiki<br />
nahi dutenei irizpide mugatzaileak<br />
jartzeko. Zehazki, udalerri horietan<br />
etxe bat erosteko edo eraikitzeko<br />
betebeharreko baldintzak<br />
hauek dira: herri horietan<br />
sei urte gutxienez bizi izana, etenik<br />
gabe; herrian bertan gutxienez<br />
denbora erdiko lan bat edukitzea;<br />
eta herriarekin gizarte loturaren<br />
bat izatea.<br />
Dekretu horretan oinarrituta,<br />
Koksijde eta Dilbeek herri flandriarretako<br />
udal agintariek etxebizitzak<br />
erosteko baimena ukatu<br />
diete berriki Bruselako bi familia<br />
frantses hiztunei. Gertaera horrek<br />
sutan jarri ditu frantses hiztunak,<br />
eta CdH alderdi kristaudemokratak<br />
iragarri du Belgikako<br />
Konstituzio Auzitegian helegitea<br />
jarriko duela. Frantses hiztun<br />
muturrekoenen iritziz, Flandriako<br />
agintariek onartutako dekretua<br />
«baztertzailea» izateaz gain<br />
«xenofobian» sustraituta ere<br />
bada.<br />
Hori ez dela inondik inola ere<br />
egia eta frantses hiztunek flandriarrak<br />
xenofobiaz akusatzean<br />
Flandriako Parlamentuak 2006an onartu zuen etxebizitzaren araudia. Irudian, Gante hiria. BERRIA<br />
G Belgikako estatu federala<br />
Elebidunak<br />
Nederlandera hiztunak<br />
Brusela<br />
959.318 biztanle<br />
Brusela<br />
Halle-Vilvoorde<br />
35 udalerri<br />
behin betikoz amaitu behar dutela<br />
iharduki du Eric Van Rompuy<br />
diputatu flandriarrak. Belgikako<br />
lehen ministro izandakoa da, eta<br />
gaur egun Europako presidente<br />
Herman Van Rompuyren anaia.<br />
Van Rompuyk gogorarazi du eskualdean<br />
bertan bizi atalaren helburua<br />
dela herri batzuetako biztanleak<br />
etxebizitzen salerosketan<br />
egiten diren gehiegikerietatik<br />
babestea. Izan ere, Flandriako<br />
itsasertzeko edo Brusela inguruan<br />
diren zenbait herritan etxebizitzen<br />
eta eraikuntzarako lur<br />
eremuen garestitzeak zailtasunak<br />
sortzen dizkie herritar ugariri.<br />
«Agindu honekin lortu nahi<br />
Frantses hiztunak<br />
Aleman hiztunak<br />
Flandria<br />
5.940.251 biztanle<br />
Valonia<br />
3.339.516 biztanle<br />
Brusela<br />
a Federazioko hiriburua.<br />
a Flandriako hiriburua.<br />
a Nederlandera hiztunen komunitateko<br />
eta frantses hiztunen komunitateko hiriburua.<br />
den helburua gizarte zuzenbide<br />
bat bermatzea da; inondik inola<br />
ere gizataldeen arteko bereizketak<br />
sortzea», azaldu du CD&V alderdiko<br />
kide Van Rompuyk.<br />
Haatik, agindu hori indarrean<br />
jartzearen kasu batzuetan «okerrak»<br />
gertatu izan direla aitortu<br />
du diputatu flandriarrak. Van<br />
Rompuyk azaldu duenez, «araudi<br />
hau eraikuntza eremu berrietan<br />
soilik aplikatzekoa da; erabilera<br />
jakin eta mugatuak ditu, beraz».<br />
Hala, Koksijde eta Dilbeek herri<br />
flandriarretan etxebizitza alorreko<br />
udal batzordeak bi familia<br />
frantses hiztunei etxeak erosteko<br />
baimena ukatu izana «araudiaren<br />
interpretatze oker baten on-<br />
dorioa» izan dela nabarmendu du<br />
Van Rompuyk. Horiek horrela,<br />
dekretuari zuzenketak egingo<br />
dizkietela agindu du «oker interpretatze<br />
eta gauzatze hauek eragozteko».<br />
Horren haritik, Flandriako<br />
Etxebizitza ministro Freya<br />
Van den Boshek ere iragarri du<br />
dekretua mol<strong>datu</strong>ko dela.<br />
BHV auziaz botoa, maiatzean<br />
Etxebizitza araudia zuzendu<br />
beharra aitortu badu ere, Eric<br />
Van Rompuyk bipil salatu du<br />
frantses hiztunek flandriarrei<br />
egotzi ohi dizkieten «xenofobia»<br />
joka<strong>bidea</strong>k. «Frantses hiztunek<br />
gelditu behar dute, behin betikoz,<br />
flandriarrak xenofobotzat jotzeaz;<br />
flandriar asko nardatzen<br />
hasiak dira akusazio gezurti<br />
hauetaz», ohartarazi du diputatu<br />
flandriarrak.<br />
Horrek BHL Brusela-Halle-Vilvoorde<br />
barrutiaren etorkizunaz<br />
flandriarren eta frantses hiztunen<br />
arteko gatazka bizia ere aipatu<br />
du. Van Rompuyren iritzian,<br />
auzi horri konponbide hitzartu<br />
bat aurkitzeko ahaleginetan ari<br />
den Jean-Luc Dehaene Belgikako<br />
lehen ministro ohiak «irtenbide<br />
iraunkor bat planteatu behar du,<br />
ez kili-kolo geratuko den hautsimautsi<br />
bat». Van Rompuyk ohartarazi<br />
du Dehaenek zerbait proposatu<br />
behar duela maiatza aurretik,<br />
Flandriako Parlamentuak<br />
hitzartuta baitauka auziaz bozketa<br />
bat egitea ordurako. Flandriarrek<br />
nahi dute barrutian diren 35<br />
udalerriak Frandrian sar daitezen.<br />
Frantses hiztunek ez dute<br />
hori nahi, frantses hiztun hautagaien<br />
alde boto egiteko aukera<br />
galduko bailukete kasu horretan.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 23<br />
Mundua ‹ Harian<br />
Companysen<br />
aurkako epaiak<br />
ezin daitezkeela<br />
berrikusi erabaki<br />
du Fiskaltzak<br />
Erredakzioa<br />
Lluis Companys Kataluniako<br />
presidente izandakoa (1934-1940)<br />
hiltzera kondenatu zuen sententzia<br />
berraztertzeko eskatu zuen<br />
orain gutxi Generalitateak. Espainiako<br />
Fiskaltzari egin zion eskaera,<br />
kasua Auzitegi Gorenak<br />
har zezan. Alabaina, 2007ko Memoria<br />
Historikoaren Legeak gerra<br />
auzitegiek emandako ebazpen<br />
denak baliogabe utzi zituela<br />
erantzun dio Fiskaltzak. Hala, kasua<br />
auzi<strong>bidea</strong>n berraztertzeko<br />
aukera baztertu du.<br />
Eta eskaera batera aurkeztu bazuten<br />
ere, erreakzioa ez da bakarra<br />
izan Generalitatearen aldetik.<br />
Joan Saura ICV Iniciativa per Catalunya-Verdseko<br />
buruak ontzat<br />
jo du ebazpena; ez aldiz Josep Luis<br />
Carod-Rovira presidenteorde eta<br />
ERC Esquerra Republicana de Catalunyako<br />
kideak, sententziak baliogabetu<br />
ditzaketen bakarrak auzitegiak<br />
direla salatu baitu.<br />
Balearretako<br />
presidente ohia<br />
bermepean aske<br />
uztearen alde<br />
agertu da fiskala<br />
Behin-behineko<br />
espetxeratzea erabaki<br />
artean, epaileak<br />
pasaportea kendu dio<br />
Jaume Matasi<br />
Erredakzioa<br />
Jaume Matas Balearretako presidente<br />
ohi eta Jose Maria Aznar<br />
Espainiako presidente zela ministro<br />
izandakoa bermepean aske<br />
uztearen alde agertu da fiskala.<br />
Etzi hartu beharko du epaileak<br />
erabakia; behin-behinean preso<br />
hartu, edo fiskalak eskatu bezala,<br />
hiru milioi euroren truke libre<br />
utziko duen ebatzi beharko du astelehenean.<br />
Erabakia hartu bitartean,<br />
dena dela, pasaporterik<br />
gabe utzi du epaileak Matas. Badaezpadako<br />
neurria izan da hori,<br />
presidente ohiak ihes egin ez dezan<br />
bermatzeko hartutakoa.<br />
Balearretako presidente zela<br />
ustez egindako ustelkeria delituengatik<br />
24 urteko kartzela zigorra<br />
jarri ahal diote Matasi.
24 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Kirola›<br />
200 partida<br />
Lehen Mailan<br />
Lehen Mailan bederatzigarren denboraldia<br />
du Josetxo Romero Osasunako atzelariak,<br />
eta 200. partida jokatzeko bat falta zaio<br />
Lehen taldearekin 1995-96ko sasoian egin<br />
zuen debuta, eta 299 lehia jokatu ditu<br />
Asier Legarda-Ereño Iruñea<br />
Hamabost denboraldi igaro dira<br />
Josetxo Romerok (Iruñea, 1977)<br />
Osasunaren lehen taldearekin<br />
debuta egin zuenetik. Osasuna<br />
Bigarren Mailan zegoenean, 1995-<br />
96ko denboraldian, eman zion<br />
aukera Enrique Martin Monrealek,<br />
Roberto Martinez Tiko, Victor<br />
Morales, Pablo Orbaiz eta<br />
enparauei bezala. Harrezkero<br />
gorabera asko izan ditu bere ibil<strong>bidea</strong>k.<br />
1999-2000ko denboraldian,<br />
Miguel Angel Lotinak Osasunan<br />
egindako lehen sasoian<br />
—Lehen Mailara itzultzea lortu<br />
zuen Osasunak orduan—, Eibarrera<br />
joan zen Josetxo, utzita.<br />
Ondo hasi zen: lehen 11 jardunaldietatik<br />
zazpi jokatu zituen. Josetxok,<br />
ordea, lesio larria izan zuen<br />
belaunean, eta une batez bere<br />
ibil<strong>bidea</strong> espero baino dezente<br />
laburragoa izango zela ere pentsatu<br />
zuen. 2000-01eko denboraldia<br />
Osasuna B-rekin jokatu zuen<br />
—Bigarren B Mailako fitxarik<br />
altuena zuen jokalaria zela esan<br />
ohi zuen Javier Miranda Osasunaren<br />
orduko presidenteak—,<br />
eta lesioa erabat ahaztua zuela<br />
erakutsi ostean, Lotinak lehen<br />
talderako deitu zuen berriz 2001-<br />
02ko denboraldian. Eta ordutik<br />
lehen taldean aritu da jokatzen,<br />
eta bihar Almeriaren aurka jokatuz<br />
gero, Lehen Mailan 200. partida<br />
jokatuko du Josetxok. Osasunarekin<br />
jokatutako 300. partida<br />
izango litzateke, bide batez.<br />
Bederatzi denboralditan lehen<br />
taldean izanagatik, eta taldeko<br />
kapitainetako bat izan arren,<br />
Josetxo bigarren mailan egon da<br />
beti Osasunan. Cesar Palacios,<br />
Cesar Krutxaga eta Patxi Puñal<br />
kapitain handien itzalean izan da<br />
beti gorritxoen erdikoa. Denboraldiko<br />
hogei partida inguru<br />
jokatzen zituen. Javier Aguirreren<br />
aginduetara Krutxagarekin<br />
bikote sendoa osatu zuen nafarren<br />
atzealdean, eta sasoiko 30<br />
partida baino gehiago jokatzera<br />
ere iritsi zen. UEFA Kopan, Txapeldunen<br />
Ligako atarikoan eta<br />
Espainiako Kopako finalean<br />
jokatu zuen bere herriko taldearekin,<br />
besteak beste. Baina hedabideen<br />
eta zaleen aurrean, Krutxagak<br />
eta Puñalek zuten<br />
karismarik ez zuen inoiz izan.<br />
Nortasun kontua da. Beti argi<br />
hitz egin izan du Josetxok, eta<br />
zelaian ekarpen ona egin izan dio<br />
Osasunari. Baina oharkabean<br />
pasatzea nahiago duten jokalari<br />
horietakoa izan da.<br />
Isilik eta beti beste taldekide<br />
batzuen itzalean izan arren, Josetxok<br />
bere ibil<strong>bidea</strong> egin du, ibilbide<br />
ederra. Erdiko atzelari nafarrak<br />
ez dio batere garrantzirik<br />
ematen Lehen Mailan 200. partida<br />
jokatzeari, dena dela: «Orain<br />
gutxi arte, 200. partida jokatzeko<br />
zenbat norgehiagoka geratzen<br />
zitzaizkidan ere ez nekien. Ez dut<br />
kopuru horietan pentsatu ere egiten,<br />
benetan. Orain ez naiz ari<br />
asko jokatzen, eta nire aukeraren<br />
zain egon beharra daukat», esan<br />
zuen Josetxok iragan astean<br />
Taxoaren eskainitako prentsaurrekoan.<br />
200. partidara iristeko bi<br />
lehia jokatu beharrean zegoen<br />
Josetxo orduan. Sergioren lesioa<br />
tarteko, joan den asteazkenean<br />
Nou Campen Bartzelonaren<br />
aurka jokatzeko aukera izan<br />
zuen, dena dela. Eta erdiko atzelari<br />
espainiarrak postua berriro<br />
lor dezakeen arren, igande honetan<br />
Josetxok Lehen Mailan 200.<br />
partida jokatzeko aukera dezente<br />
du.<br />
Bederatzi denboralditan<br />
Lehen Mailan lehiatu ostean,<br />
bere agurra inoiz baino gertuago<br />
dagoela dirudi, dena dela. Ekainean<br />
kontratua amaitzen zaio,<br />
Josetxo Romero Osasunako jokalaria, atzo, Taxoaren, entrenatu eta gero.<br />
LANDER F. DE ARROIABE / ARGAZKI PRESS<br />
eta kluba ez da oraindik bere<br />
ordezkariarekin harremanetan<br />
jarri. «Mugimendurik ez dago,<br />
baina lasai nago, oraindik beste<br />
bizpahiru urtean ondo joka dezakedala<br />
uste dut. Eta Osasunan ez<br />
baldin bada beste nonbaiten<br />
aritu beharko dut. Futbola da<br />
hau, eta norberak bere etorkizuna<br />
bilatu beharra dauka hemen.<br />
Jarraitzea gustatuko litzaidake,<br />
eta klubak hori nahi izanez gero,<br />
hitz egingo dugu», esan zuen.<br />
Oraingoz, zain dago<br />
Hauteskunde urtea da Osasunan,<br />
eta presidentetzan aldaketarik<br />
izango ote den ala ez ikusi artean,<br />
datorren denboraldia behar<br />
bezala planifikatu ezinda dabil-<br />
tza klubeko arduradunak. Agian,<br />
horregatik ez dira jarri oraindik<br />
Josetxorekin harremanetan<br />
—Pandianirekin hitz egin dute,<br />
dena dela—, baina datorren sasoian<br />
ere Josetxo gorriz jantzita<br />
Nafarroako Erresuman ikustea<br />
ez da ezinezkoa. Krutxaga edo Puñalekin<br />
bere garaian egin bezala,<br />
Osasunak Josetxoren ibil<strong>bidea</strong><br />
aintzat hartuko du. Miguel Flañok<br />
24 partida jokatu ditu sasoi<br />
honetan, Sergiok 17 eta Josetxok<br />
15. Erdiko atzelarien artean zenbaki<br />
txarrenak Roversio brasildarrak<br />
ditu, lehia batean soilik aritu<br />
baita. Bere ohiko batez bestekoa<br />
bete egingo du Josetxok sasoi honetan<br />
ere, eta horrek taldean jarraitzeko<br />
aukera eman ahal dio.
San Antoniok Errekopako final-laurdenetako<br />
27›› joaneko partida jokatuko du, gaur, Suitzan 29››<br />
Eneko Romo, atzo, lehen zatian huts egindako aukeretako baten ondoren. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESS<br />
Gol falta etsigarria<br />
Real Union 0<br />
Cadiz 0<br />
Real Union. Otermin; Deskarga, Lacruz,<br />
Gerlo, Gurrutxaga; Sanz,<br />
Romo; Sergio Francisco (Quero,<br />
59. min.), Goikoetxea (Dominguez,<br />
54. min.), Abasolo (Maric, 81. min.);<br />
eta Brit.<br />
Cadiz. Casilla; Cifuentes, De la<br />
Cuesta (Silva, 76. min.), Fragoso,<br />
Raul Lopez; Fleurquin, Erice; Ramis<br />
(Ogbeche, 65. min.), Nano; Abraham<br />
eta Diego Tristan (Ormazabal,<br />
80. min.).<br />
Epailea. Lizondo Cortes. Txartel horia<br />
Real Unioneko Sergio Francisco<br />
eta Deskargari, eta Cadizeko Fleurquin<br />
eta Abrahami.<br />
Bestelakoak. 4.000 ikusle inguru<br />
Irungo Gal estadioan, Bigarren Mailako<br />
30. jardunaldian.<br />
Real Unionek golen bat<br />
sartzeko aukera asko eta<br />
argiak izan ditu, baina<br />
ez da gai izan bakar<br />
batean ere asmatzeko<br />
Unai Zubeldia<br />
Real Unionek hamasei korner alde<br />
eta Cadizek bi. Real Unionek<br />
huts, Cadizek huts. Bi <strong>datu</strong> horiekin<br />
ia dena esanda dago. Irundarrek<br />
nekez sortuko dituzte partida<br />
bakarrean gol aukera gehiago,<br />
eta nekez sortuko dituzte hain gol<br />
aukera argiak. Cadizek, berriz,<br />
nekez jokatuko du atzo bezain<br />
partida kaskarra. Bi aukera eduki<br />
zituzten espainiarrek, eta argia<br />
bakarra, 78. minutukoa, Diego<br />
Tristanek eduki zuena. Ez zuten<br />
beste ezer egin. Atze-atzean sartu,<br />
eta pilotalekuko frontisaren lana<br />
egin. Real Unionek, ordea, ez du<br />
asmatzen ate aurrean, eta gol falta<br />
hori etsigarri bihurtzeko <strong>bidea</strong>n<br />
doa. Berdinketa bera ere txarra<br />
zen atzo, Cadiz ere jaitsiera postuetan<br />
dagoelako, hiru puntu<br />
gehiagorekin. Baina golik sartu<br />
gabe irabazten duen talderik ez<br />
dago ez Lehen Mailan eta ez Bigarren<br />
Mailan. Berdinketa, etsipena,<br />
eta panorama tristea Real<br />
Unionentzat.<br />
Lehen zatian denboraldi guztian<br />
gertatu zaiona gertatu zitzaion<br />
atzo etxeko taldeari. Kontrola<br />
ia erabatekoa, aukerak bospasei,<br />
baina golik ez. Gol aukera<br />
asko behar dituzte irundarrek gola<br />
sartzeko, eta atzo ere nabarmen<br />
geratu zen hori. Hasi eta berehala<br />
eduki zuen lehen aukera Gorka<br />
Britek, 5. minutuan. Goikoetxearekin<br />
bat-bikoa egin, eta area ertzetik<br />
jaurti zuen lasartearrak.<br />
Baina ez zuen asmatu. Abasolok<br />
pase sakona eman zion hurrengo<br />
minutuan Romori, baina iruindarrak<br />
ezin izan zuen errematatu. 7.<br />
minutuan Britek erdiratu zuen<br />
eskuinetik, eta Abasolok gutxigatik<br />
ez zuen bidali baloia sareetara,<br />
ezkerrez, bigarren zutoinean. Cadiz<br />
desagertuta zegoen, zelai erditik<br />
aurrera egin ezinik, eta etxekoek<br />
goi-goian egiten zuten presioa.<br />
18. minutuan Casilla atezainak<br />
gaizki atera, baloia Sanzek kontrolatu,<br />
Romori pase sakona<br />
eman eta euskarriak aukera argiargia<br />
huts egin zuen. Lehen ordu<br />
erdia bete arte beste lau aukera on<br />
eduki zituzten etxekoek. Goikoetxeak,<br />
Britek, Sergio Franciscok<br />
eta Abasolok ez zuten asmatu, ordea.<br />
Casilla nabarmentzen ari<br />
zen, eta bazirudien gertu zegoela<br />
1-0ekoa. Baina, gehiegitan bezala,<br />
ate aurrean ezin asmatu. Cadizek,<br />
bitartean, lo jarraitzen zuen.<br />
Etxekoen nagusitasunaren seinale,<br />
Real Unionek bederatzi korner<br />
atera zituen lehen ordu erdian,<br />
eta Cadizek bakar bat ere ez.<br />
Briten jaurtiketak zutoinera<br />
34. minutuan egin zuten bisitariek<br />
lehen jaurtiketa. Nanok indartsu<br />
astindu zuen baloia falta<br />
jaurtiketa batean, baina Oterminek<br />
ondo urrundu zuen bi ukabilekin.<br />
41. minutuan, berriz, Romok<br />
azkar atera zuen falta, eta<br />
Britek oso gutxigatik ez zuen sartu<br />
lehen gola. Denboraldi osoko<br />
egoeraren isla izan zen lehen zatiaren<br />
amaiera. Ezer egin gabe,<br />
falta jaurtiketen bidez, Cadizek<br />
estu hartu zuen Real Union, eta<br />
45. minutuan 0-1ekoa lortzekotan<br />
egon zen. Otermin itsu-itsuan atera<br />
zen area ertzera, Ramisek erdiratu<br />
eta Diego Tristanek eta Abrahamek<br />
gutxigatik ez zuten bidali<br />
baloia, buruz, sareetara.<br />
Susto txiki horrekin amaitu<br />
zen lehen zatia, baina bigarrena<br />
etxekoen nagusitasunarekin hasi<br />
eta amaitu zen. 60. minutuan bi<br />
aukera argi-argi eduki zituzten<br />
Britek eta Dominguezek. Lasartearrak<br />
zutoinera bidali zuen baloia,<br />
eta donostiarrak kanpora. 68.<br />
minutuan Abasolok eduki zuen<br />
aukera ona, eta 74.ean, berriz ere,<br />
Britek langara errematatu zuen<br />
erdiraketa. Diego Tristanek lau<br />
minutu geroago eskura eduki<br />
zuen 0-1ekoa. Horixe bakarrik falta<br />
zitzaien etxekoei. Jarraitu egin<br />
behar dela dio teoriak, baina praktika<br />
laster hasiko da hizketan.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 25<br />
Aurrera Saiaz eta Adiskide aurrez aurre, gaur,<br />
VII. BERRIA Txapelketako finalean, Hernanin<br />
Egin beharreko lanak<br />
ez dira Kordoban<br />
bukatuko<br />
Lehen Mailarako <strong>bidea</strong>n<br />
beste garaipen bat lortu<br />
nahi du gaur Realak<br />
etxetik kanpo,<br />
aspaldian ez bezala<br />
Xabier Lopetegi Donostia<br />
Martin Lasarteri ez zaizkio gustatu<br />
Lucas Alcaraz Cordobako entrenatzailearen<br />
adierazpenak.<br />
Reala batzuetan berdinketaren<br />
bila irteten dela esan du Alcarazek.<br />
Beharbada gehiegi esatea da,<br />
baina egia da txuri-urdinek asko<br />
neurtu dituztela arriskuak erasoan,<br />
etxetik kanpo batez ere, eta<br />
sendotasunari eman diotela lehentasuna.<br />
Egia da, aldi berean,<br />
horren atzean prestatutako estrategia<br />
baldin badago, emaitzek<br />
arrazoia ematen diotela Lasarteri,<br />
lehen postuetara eraman duelako<br />
taldea. Baina Anoeta izan da<br />
gakoa horretarako. Etxetik at, berriz,<br />
bi hilabete daramatza garaipenik<br />
gabe. Gaurkoa, Kordoban,<br />
aukera ona izan daiteke Alcaraz<br />
oker dagoela erakutsi, eta Herculesen<br />
aurkako partidaren atarian<br />
urrezko hiru puntu lortzeko.<br />
Ausardia behar du Realak,<br />
inoiz baino gehiago. Eta horrek ez<br />
du esan nahi bururik gabe jokatzea,<br />
baizik eta erasoan dituen baliabideei<br />
etekina ateratzen saiatzea.<br />
Izan ere, batzuk txanpan botilak<br />
prestatzen hasi badira ere,<br />
Bigarren Maila bukatzeko asko<br />
falta da. Taldeak errenta polita<br />
lortu du, baina ez erabakigarria,<br />
ezta gutxiago ere, 39 puntu daudelako<br />
jokoan. Sei garaipen behar<br />
ditu Realak, gutxienez. Goizegi<br />
da arriskuak dosifikatzeko edo<br />
sailkapenean duen abantaila buruan<br />
duela jokatzeko. Orain du<br />
Realak hortzak estutzeko garaia.<br />
Zaleek ere egoera gogorrak igarotzeko<br />
prest egon beharko dute<br />
badaezpada ere. Orain inor gutxik<br />
jartzen du zalantzan Reala<br />
Lehen Mailara igoko dela, baina<br />
duela astebete, Salamancan berdindu<br />
ondoren, dena zen urduritasuna.<br />
Ezin da baztertu asteburu<br />
honetan zalantzen itsaso zakarrera<br />
itzultzea, igotzeko lehian<br />
dauden gainerako talde guztiek<br />
etxean jokatzen dutelako. Jokalariak<br />
ez dira burbuila batean bizi,<br />
eta ikusi beharko da nola kudeatzen<br />
duten egoera hori.<br />
Denborarekin Zurutuza hasieratik<br />
jartzeko asmoa duela adierazi<br />
du Lasartek, baina seguru<br />
aski bigarren zatirako pizgarri<br />
gisa mantenduko du oraingoz<br />
gaur. Aurrealdean, berriz, ez dirudi<br />
Bueno kenduko duenik. Eta<br />
atzealdean ez dago eztabaidarik,<br />
are gutxiago Labakaren lesioarekin.<br />
Kordobak, berriz, sei hutsune<br />
dauzka, baina erasoan talentu<br />
gehien dutenak, Asen, Pepe Diaz,<br />
Vega eta Arteaga, jokatzeko moduan<br />
daude. Maila apaletan aritutakoak<br />
dira gehienak, baina badute<br />
arriskua. Dena dela, sendotasuna<br />
da Kordobaren ezaugarri<br />
nagusia: hamar gol baino ez ditu<br />
jaso bere zelaian, Realak Anoetan<br />
baino bakarra gehiago.<br />
KORDOBA-REALA<br />
pKordoba. Raul Navas; Gerardo,<br />
Richi, Agus, Fuentes; Arteaga,<br />
Scotti, Carpintero, Jose Vega;<br />
Asen; eta Pepe Diaz.<br />
pReala. Bravo; Carlos Martinez,<br />
Ansotegi, Mikel Gonzalez, De la<br />
Bella; Rivas, Elustondo; Prieto,<br />
Aranburu, Griezmann; eta Carlos<br />
Bueno.<br />
pEpailea. Trujillo Suarez.<br />
pLekua. Arcangel Berria<br />
(18.300 ikusle).<br />
pOrdua. 18:00(ETB 1).<br />
Prieto Realekoa baloiaren atzetik korrika, pasa den igandean. J. CARLOS RUIZ / ARP
26 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Kirola ›<br />
Mirakuluaren<br />
lehen urratsa<br />
Miarritzek Tolosari<br />
irabazi behar dio gaur,<br />
Heineken Koparako<br />
sailkatzeko<br />
lau partidetako lehena<br />
Eneritz Zabaleta Baiona<br />
Lau partida. Hori gelditzen zaio<br />
Miarritzeri aitzinetik dituen aurkarien<br />
aldea jan eta azken unean<br />
Heineken Koparako sailkatzeko.<br />
Europako <strong>bidea</strong> bihurri dauka,<br />
baina, Aguilerako taldeak, eta<br />
dena irabaztea da egin dezakeen<br />
gutxienekoa, besteek huts egin<br />
dezaten errezatzeaz gain. Zerura<br />
iristeko lau mendi iragan beharko<br />
ditu Jean Mixel Gonzalezek<br />
eta Jack Isaacek zuzentzen duten<br />
taldeak.<br />
Lau mendi horietan lehena ez<br />
da, preseski, txikienetakoa. Tolosa<br />
Europako errugbiko gailur gorena<br />
da, Top 14ko Everesta. Liga<br />
hamazazpi aldiz irabazi duen taldea<br />
jasoko du Miarritzek Anoetan,<br />
eta irabazi beste aukerarik ez<br />
du. «Tolosak talde betea du. Lerro<br />
guztietan dabil sendo. Europako<br />
talde onena da». Damien Traille<br />
xuri-gorrien barnekoari hitzak<br />
falta zaizkio Tolosaren kalitatea<br />
azaltzeko.<br />
Noski, maila gaitza dute miarriztarren<br />
aurkariek. Kilo adina<br />
selekzio dituzten jokalariak, dena<br />
irabazi duen entrenatzailea, jokalariak<br />
goi mailara eramateko gai<br />
den harrobia... Ez du ezer eskas<br />
Tolosak. Gorri-beltzei irabaztea<br />
ez da sekula erraza, baina pentsatzen<br />
ezarriz gero, ez ote da orain<br />
E. Z. Baiona<br />
Izan ala ez izan. Erraz botatzen<br />
den esaldia, baina nekez konpontzen<br />
den dilema. Baionak antzeko<br />
arazo bati aurre egin behar dio.<br />
Hurrengo lau partidetatik bi bederen<br />
irabazi behar ditu Christian<br />
Gajanen taldeak, Top 14an jarraitu<br />
nahi baldin badu. Etxean<br />
behin bakarrik jokatuko du, eta<br />
kanpoan irabaztea da koska.<br />
Etxetik kanpo, beraz, garaile ate-<br />
une aproposena Tolosaren aurka<br />
aritzeko ? «Ez dago inoiz une onik<br />
Tolosaren kontra aritzeko», argitu<br />
du berehala Traillek. Arrazoi<br />
du biarnesak, baina okzitaniarren<br />
hutsuneak aipatzeko modukoak<br />
dira.<br />
Sasoi bukaera hobeki prestatzeko,<br />
Frantziarekin Gran Slama<br />
lortu duten jokalariei atseden<br />
eman die Guy Novesek. Servat,<br />
Dusautoir, Jauzion eta Poitrenaud,<br />
beraz, ez dira izanen Anoetan.<br />
Miarritzek ez dauka horrelakoak<br />
egiteko modurik, eta Imanol<br />
Hariñordokik hasieratik jokatuko<br />
du. Hala ere, hutsunean izan<br />
arren, talde beldurgarria du Tolosak:<br />
hor izanen dira Vincent Clerc<br />
munduko hegaleko onenetariakoa,<br />
Kelleher all blacks-a, Albacete<br />
puma, Fritz, Heymans eta Medard,<br />
besteak beste.<br />
Anoeta, akuilu<br />
Argi dago, ez da edonolako lana<br />
izanen Tolosari irabaztea. Horregatik,<br />
Serge Blanco presidenteak<br />
orain dela bi hilabete partida hau<br />
Anoetan jokatzea erabaki zuen.<br />
Orduan, Heineken Kopako lehian<br />
bete-betean espero zuen taldea<br />
Blancok. Hala ere, Miarritzek ez<br />
du laguntza txarra izanen Anoetara<br />
jinen diren 24.000 zaleekin.<br />
2008an Northamptonen kontra<br />
izan ezik, beti irabazle atera da<br />
Miarritze Anoetatik. «Ohore bat<br />
da bertan aritzea. Zaleak bero<br />
egonen dira, eta guri on eginen<br />
digu horrek», dio Traillek.<br />
Baina argi tolosarrekin. Novesek<br />
ardura handiz prestatu du lapurtarren<br />
kontrako norgehiagoka.<br />
«Aurkariak partidari zenbat<br />
ra beharko dute xuri-urdinek, eta<br />
zenbat eta lehenago, hobe.<br />
Orduan, zergatik ez Castresko<br />
Pierre Antoine zelaian lortu garaipen<br />
preziatu hori? Erratea,<br />
erraza; egitea, aldiz, askoz zailagoa.<br />
Baionak puntuak behar ditu,<br />
eta horien bila non eta Top 14ko liderraren<br />
etxera joanen da. Hori<br />
da hori erronka. Hurrengo astean<br />
ere panorama ez da askoz hobea,<br />
Toulonera joanen baita Baiona.<br />
Toulonekoek etxean oraindik ez<br />
dute galdu.<br />
Izan Castresen edo Toulonen,<br />
baina bi lekuetatik batean irabazi<br />
behar du Aturri eta Errobi bitarteko<br />
hamabostekoak, bigarren<br />
maila geroz eta hurbilago izan<br />
nahi ez badu. Baikorrena ere kopetilun<br />
ezartzeko moduko egute-<br />
Hariñordoki Miarritzekoa, baloiarekin, derbian, Anoetan. JUAN CARLOS RUIZ / ARP<br />
eta garrantzi handiagoa eman,<br />
orduan eta zentratuago ateratzen<br />
dira jokalariak zelaira». Tolosaren<br />
entrenatzailearen abisua argia<br />
da. Tolosak gustuko ditu partida<br />
handiak. Konparazio baterako,<br />
Staderen kontra Parisko<br />
Stade de France handian aritu<br />
zen, 80.000 paristarren aurrean.<br />
Eta nor atera zen garaile? Max<br />
Guazziniren Stade ez, Novesen<br />
Tolosa baizik. Martxoaren 6an<br />
izan zen, eta Tolosak irrigarri utzi<br />
zuen Stade etxean (0-29). Miarritzeren<br />
esku dago Anoetan gauza<br />
bera ez gertatzea.<br />
gia du Baionak, baina etsipenari<br />
lekurik ez uztea erabaki du Gajanek.<br />
«Castresera galtzaile baldin<br />
bagoaz, jipoia jasoko dugu. Zergatik<br />
ez dugu irabaziko?».<br />
Linde eta Laffite, taldean<br />
Gajanen jarrera txalotzekoa da.<br />
Lasaitasuna eta konfiantza ekarri<br />
dizkio taldeari, eta buruari dagokionez,<br />
behintzat, orain du une<br />
egokiena Baionak kolpea emateko.<br />
Castreseko Labit eta Travers<br />
entrenatzaileak, baina, ez dira fio.<br />
Gajan ongi ezagutzen dute, eta ostegunetik<br />
taldea bilduta eduki<br />
dute, jokalariek serio har dezaten<br />
gaurko partida.<br />
Ezusteko faktoreak, beraz, ez<br />
luke Baionaren alde jokatu<br />
behar. Hala ere, berri onak ere<br />
MIARRITZE-TOLOSA<br />
pMiarritze. Coetzee, August,<br />
Johnstone; Thion, Taele; Hall,<br />
Hariñordoki, Faure; Yachvili,<br />
Peyrelongue; Bolakoro, Traille,<br />
Hunt, Ngwenya; Balshaw .<br />
pTolosa. Human, Lacombe,<br />
Lecouls; Albacete, Maestri;<br />
Bouillhou (kap.), Picamoles,<br />
Lamboley; Kelleher, Skrela;<br />
Heymans, Fritz, David, Clerc;<br />
Medard.<br />
pEpailea. Patrick Pechambert.<br />
pLekua. Anoeta (32.000 ikusle).<br />
pOrena. 16:25.<br />
Baionak oso lan zaila izanen du gaur Castresen<br />
Puntu behar gorrian<br />
dira baionarrak, baina<br />
Top 14ko liderraren<br />
zelaia ez dirudi toki ona<br />
puntuak lortzeko<br />
izan ditu Lapurdiko taldeak.<br />
Linde eta Lafitte osatu egin dira,<br />
eta Gowerrekin batera taldera<br />
itzuli dira. Haien ekarpena behar<br />
du taldeak.<br />
CASTRES-BAIONA<br />
pCastres. Forestier, Bonello,<br />
Ducalcon; Rolland, Kulemin;<br />
Caballero, Tekori, Masoe; Albouy,<br />
Mc Intyre; Andreu, Cabannes,<br />
Sika, Audrin; Teulet.<br />
pBaiona. Iginiz, Hegi, Blake; Linde,<br />
Laffite; Puricelli, Haare, Martin;<br />
Gartzia, Fauque; Gerber,<br />
Mazars, Lacroix, Peyras; Elhorga.<br />
pEpailea. Jean Pierre Matheu.<br />
pLekua. Pierre Antoine (13.000<br />
ikusle).<br />
pOrena. 14:30.<br />
DLaburrak<br />
Aurkari samurrak dituzte<br />
Itxakok eta Akabak<br />
ESKUBALOIA ›Jardunaldi ona<br />
izan daiteke biharkoa Itxako eta<br />
Akaba Bera Berarentzat. ABF<br />
ligako bi euskal taldeak etxean<br />
ariko dira, eta biek aurkari<br />
samurrak izango dituzte. Nafarrek<br />
Castro Urdialesen aurka<br />
jokatuko dute (18:30), eta<br />
gipuzkoarrek, Alcobendasen<br />
aurka (19:00).<br />
Lau jokalariren geroa<br />
zehaztu behar du Arratek<br />
ESKUBALOIA ›Arrateko agintariek<br />
datorren asteazkena baino<br />
lehen erabaki beharko dute Istvan<br />
Redei, Tin Tokic, Ivica Obrvan<br />
eta Blaz Voncinari kontratua<br />
berritu edo ez. Lau jokalari<br />
horiek iazko udan iritsi ziren<br />
Eibarko taldera, eta urtebeterako<br />
sinatu zuten. Bigarren sasoi<br />
batez jarraitzeko aukera, berriz,<br />
taldearen esku dago. Obrvanek<br />
du lauren artean jarraitzeko<br />
aukera gutxien.<br />
Perfumerias Avenida,<br />
bisitari Hondartzan<br />
SASKIBALOIA ›Hondarribia-<br />
Irunek partida zaila izango du<br />
gaur Hondartza kiroldegian,<br />
Perfumerias Avenida bigarren<br />
sailkatua izango baitu kontrario<br />
(19:00). Gipuzkoako taldeak,<br />
hala ere, ezin du amore eman,<br />
liga amaitzeko bi partida falta<br />
direla jaitsieratik oso gertu baitago;<br />
postu bakarrera, hain<br />
zuzen ere.<br />
Lau euskal ontzi ariko<br />
dira gaur Londresen<br />
ARRAUNA ›Head of the River<br />
zortziko ontzien estropada<br />
ospetsua jokatuko da gaur Londresen,<br />
Tamesis ibaian, eta,<br />
urtero legez, izango da euskal<br />
ordezkaririk. Aurten lau euskal<br />
ontzik hartuko dute parte: Hondarribiak,<br />
Oriok, Donostia<br />
Arraun Lagunak-ek eta Santiagotarrak-ek.<br />
420 ontzi ariko dira<br />
guztira. Egin beharreko <strong>bidea</strong>,<br />
berriz, 4,25 milia ingurukoa da<br />
(sei kilometro inguru).<br />
Munduko Kros Txapelketa<br />
jokatuko da bihar<br />
ATLETISMOA ›Kroseko espezialista<br />
onenak ariko dira bihar<br />
Bydgoszczen, Munduko Txapelketan.<br />
Afrikako atletak dira<br />
berriz ere garaipena lortzeko<br />
faborito nagusiak, batez ere<br />
Etiopiakoak eta Kenyakoak.<br />
Etiopiako selekzioak, hala ere,<br />
hutsune handi bat izango du.<br />
Izan ere, Kenenisa Bekelek min<br />
hartu du, eta ez da ariko Bydgoszczen.
Alberto Agirrezabalaga, jaurti nahian, Ademarren aurka, joan zen asteazkenean. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS<br />
Maleta bete konfiantza<br />
Europako Errekopako<br />
final-laurdenetako<br />
joanekoa jokatuko du<br />
gaur San Antoniok,<br />
Berna Muriren pistan<br />
Julen Etxeberria Donostia<br />
Hauspoa konfiantzaz bete du San<br />
Antoniok azken astean. Bartzelonaren<br />
eta Ademarren aurka bikain<br />
jokatzeak bultzada ederra<br />
eman dio. Beharra zuen, oso gorabeheratsu<br />
eta iparra ia galduta<br />
ekin baitzion denboraldiko bigarren<br />
zatiari, zati erabakigarriari.<br />
Zorionez, badirudi topatu duela<br />
bide zuzena. Eta behin topatuta,<br />
ez du nahi hortik urrundu.<br />
Suitza da Iruñeko taldeak egin<br />
nahi duen bide horretako geltoki<br />
bat. San Antoniok Bernan jokatuko<br />
du gaur, Europako Errekopako<br />
final-laurdenetako joaneko partida.<br />
Berna Muri taldea izango du<br />
aurkari. Ez dirudi oztopo handiegia<br />
bide horretan aurrera jarraitu<br />
ahal izateko. Liga apala da Suitzakoa,<br />
eta Berna Muri ez da inondik<br />
inora talderik onena. Datu bat: 25<br />
urte daramatza Liga irabazi gabe.<br />
Sasoi honetan ere ez dirudi irabaziko<br />
duenik, hirugarren baita, Kadetten<br />
Schaffhausen eta Amicita<br />
Zurichen atzetik. 22 partida jokatu<br />
ditu: hamabost irabazi ditu, bi<br />
berdindu eta bost galdu; azkena<br />
joan zen asteazkenean, Amicitaren<br />
aurka (26-27).<br />
Europako Errekopan, baina, ez<br />
du galdu sasoi honetan. Horri esker<br />
iritsi da final-laurdenetara.<br />
United Tongeren eta Runar utzi<br />
ditu <strong>bidea</strong>n. Belgikarrei aise na-<br />
gusitu zitzaien, bi partidak irabazita:<br />
28-29 eta 29-21. Askoz gehiago<br />
sufritu zuen norvegiarrak lehiaketatik<br />
kanpo uzteko: etxean berdindu<br />
egin zuen (33-33), eta etxetik<br />
kanpo irabazi (30-33).<br />
Zalantzarik ez dago. San Antonio<br />
da faborito. Ezusteko galanta<br />
litzateke Iruñeko taldea finalerdietarako<br />
ez sailkatzea. Talde hobea<br />
da, bolada onean dago, eta,<br />
hori gutxi balitz bezala, etxean jokatuko<br />
du itzulikoa, bere zaleen<br />
babesean. Chechu Villaldeak,<br />
San Antonioko entrenatzaileak,<br />
baina, ez du nahi gehiegizko konfiantzarik.<br />
«Ezin gara lasaitu.<br />
Egia da Suitzako Liga Espainiakoa<br />
baino askoz apalagoa dela,<br />
baina Berna Murik errespetu<br />
osoa merezi du. Guretzat munduko<br />
talderik onena izan beharra<br />
du», esan zuen atzo Suitzara abiatu<br />
aurretik.<br />
Harrokeriarik ez<br />
Villaldeak argi du zer egin ustekabekorik<br />
ez izateko: Ademarren<br />
aurka bezala jokatu. «Ikusgarri<br />
aritu zen taldea. Jokalariek partida<br />
biribila jokatu zuten, gorabeherarik<br />
gabe. Garaipenak konfiantza<br />
handia eman digu. Sinetsita<br />
nago bide honi eusten badiogu<br />
emaitza onak lortuko ditugula».<br />
San Antonioko entrenatzaileak<br />
ez du uste kanporaketa gaur bertan<br />
erabakiko denik. «Nahiko nuke<br />
alde on bategatik irabaztea,<br />
baina zaila dirudi maila honetan<br />
talde bat etxean ustekabean harrapatzea.<br />
Emaitza on bat lortzea<br />
da helburua, gero Iruñean lana biribiltzeko».<br />
Berna Muriren garaiera eta<br />
indarra nabarmendu ditu Villal-<br />
deak. Jokalariei dagokienez,<br />
«nahasketa ona» duela azpimarratu<br />
du. Pelle Larsen pibot danimarkarra<br />
da erreferentzia, baina<br />
haren ondoan ere jokalari onak<br />
daude: Stephen Leiser eta Goran<br />
Cvetkovic albokoak eta David<br />
Staudenmann eta Sepp Schwander<br />
hegalekoak. «Erasoan kalitatea<br />
dute, eta erraz sartzen dituzte<br />
golak».<br />
Defentsan, aldiz, behera egiten<br />
du Berna Murik. Eta agian hor<br />
egongo da «partidako gakoa», San<br />
Antonioko entrenatzailearen ustez.<br />
«Pazientziarekin jokatu behar<br />
dugu, baloia galdu gabe. Defentsan,<br />
berriz, gogor aritu behar<br />
dugu, baloia berreskuratu eta<br />
kontraerasora ateratzeko».<br />
Ion Belaustegi eta Cristian Malmagro<br />
ez dira ariko, biak min hartuta<br />
baitaude. Santi Urdiales eta<br />
Adrian Crowley ere etxean geratu<br />
dira, Villaldeak hala erabakita.<br />
BERNA MURI-SAN ANTONIO<br />
pTxapelketa. Europako Errekopako<br />
final-laurdenetako joaneko<br />
partida.<br />
pBerna Muri. Heiniger, Ebinger,<br />
Portner, Larsen, Cvetkovic, Raz,<br />
Milosevic, Staudemann, Weiss,<br />
Striffeler, Vonlanthen, Schwander,<br />
Leiser, Baumgartner, Kaufmann,<br />
Echaud, Bovery eta Muhleman.<br />
pSan Antonio. Besirevic, Ristanovic,<br />
Ruesga, Dominikovic,<br />
Victor Alvarez, Mindegia, Guardiola,<br />
Vargas, Jurkiewicz, Hernandez,<br />
Agirrezabalaga, Nikcevic,<br />
Nikolic eta Eloy Gonzalez.<br />
pLekua. Wankdorfhalle pabiloia<br />
(3.100 ikusle).<br />
pOrdua. 17:30.<br />
Igor Susaeta Donostia<br />
Ziklo-krosean ez dago arnasa hartzeko<br />
denborarik. Mugatua da jo<br />
eta jo ibiltzeko daukaten tartea,<br />
eta beti aurrera begira. Davide<br />
Malacarnek (Quick Step) ondo<br />
ezagutzen du diziplina. 2005ean<br />
munduko txapeldun izan zen gazten<br />
mailan, Sankt Wendelen (Alemania).<br />
Orain errepidean lehiatzen<br />
da 22 urteko italiarra, baina<br />
atzo, Kataluniako Voltako bosgarren<br />
etapan, oraindik ere ziklokrosean<br />
ariko balitz bezala jokatu<br />
zuen. Atzera begiratu gabe. Jo eta<br />
su une oro. Bera nagusitu zen Cabacesen,<br />
eguneko ihesaldia paregabe<br />
biribilduta.<br />
Javier Ramirez (Andalucia),<br />
Sergio de Lis (Euskaltel-Euskadi)<br />
eta Gustavo Velosorekin (Xacobeo)<br />
osatu zuen eguneko ihesaldia.<br />
11 minutuko tartea ere eduki<br />
zuten, baina tropela pixkanaka<br />
berengana gerturatzen ari zela<br />
konturatu zenean, aurrera jo<br />
zuen Malacarnek. 30 kilometro<br />
falta ziren helmugara iristeko.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 27<br />
‹ Kirola<br />
Ziklo-krosa<br />
errepidean<br />
Davide Malacarne<br />
italiarrak irabazi du<br />
Voltako bosgarren<br />
etapa, eguneko ihesaldia<br />
paregabe biribilduta<br />
I. S.Donostia<br />
Iazko Frantziako Tourrean elkar<br />
agurtu ere ez zuten egin azken<br />
egunean podiumera igotzea tokatu<br />
zitzaienean, nahiz eta artean<br />
taldekideak izan. Bada, zortzi hilabete<br />
geroago Lance Armstrong<br />
(RadioShack) eta Alberto Contador<br />
(Astana) etsaiak elkarren<br />
kontra ariko dira lasterketa batean.<br />
Nazioarteko Kriteriumean<br />
izango da. Korsikan korrituko da<br />
aurrenekoz proba famatu hori,<br />
eta, ohi bezala, hiru etapatan banatu<br />
dute. Gaur mendiko etapa jokatuko<br />
da. Eta bihar, bi sektore:<br />
Eta nola edo hala, baina eutsi zion<br />
tarteari. Azkenean 36 segundora<br />
helmugaratu zen onenen tropela,<br />
Andreas Kloeden (RadioShack)<br />
buru zuela. Faboritoen artean ez<br />
zen alderik egon. Azken-aurreko<br />
etapa jokatuko da gaur: El Vendrell-Bartzelona<br />
(161 kilometro).<br />
Azkeneko kilometroak bihurriak<br />
dira.<br />
Settimana Coppi&Bartali (Italia)<br />
probako laugarren etapan, berriz,<br />
Marko Kump (Adria Mobil)<br />
izan zen onena esprintean, eta<br />
Ivan Santaromitak (Liquigas) jarraitzen<br />
du lider. Azken etapa jokatuko<br />
da gaur. Belgikan, berriz,<br />
E3 Prijs Vlaanderen klasiko entzutetsua<br />
korrituko da.<br />
G Sailkapenak<br />
BOSGARREN ETAPA<br />
1. D. Malacarne (Quick Step) 4.50.03<br />
2. Andreas Kloeden (RadioShack) 36ra<br />
3. L. L. Sanchez (Caisse d’Epargne) 37ra<br />
15. Juanma Garate (Rabobank) 40ra<br />
25. Igor Anton (Euskaltel) d.b.<br />
NAGUSIA<br />
1. Joaquim Rodriguez (Katuxa) 18.38.57<br />
2. Xavier Tondo (Cervelo) 10era<br />
3. Rein Taaramae (Cofidis) 43ra<br />
11. Igor Anton (Euskaltel) 1.27ra<br />
15. A. Perez Arrieta (Footon) 1.33ra<br />
Contador eta Armstrong<br />
aurrez aurre Korsikan,<br />
Nazioarteko Kriteriumean<br />
Hiru etapa jokatuko dira:<br />
mendian bukatuko da<br />
gaurkoa, eta biharko<br />
bigarren sektorea, berriz,<br />
erlojupeko motza da<br />
goizean saio laua, eta arratsaldean<br />
zazpi kilometroko erlojupekoa.<br />
Hasiera batean Contador ez<br />
zen Nazioarteko Kriteriumean<br />
parte hartzekoa, baina Algarveko<br />
Itzulia eta Paris-Niza irabazi ondoren,<br />
egutegia mol<strong>datu</strong> zuen.<br />
Proba egokia da harentzat. Izan<br />
ere, gaurko saioa lehen mailako<br />
mendate batean amaituko da: Col<br />
de l’Ospedalen (14 kilometro da<br />
luze eta %6,5eko batez besteko<br />
pendiza dauka). Lasterketa irabazten<br />
baldin badu, Paris-Niza<br />
eta Nazioarteko Kriteriuma urte<br />
berean irabazi dituen seigarrena<br />
litzateke, Bobby Julich, Laurent<br />
Jalabert, Jean Francois Bernard,<br />
Miguel Indurain eta Sean Kellyrekin<br />
batera. Espainiarraz eta<br />
Armstrongez gain, Samuel Sanchez<br />
(Euskaltel-Euskadi), Cadel<br />
Evans (BMC) eta Christophe Moreau<br />
(Caisse d’Epargne) lehiatuko<br />
dira han, besteak beste.
28 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Kirola ›<br />
Jenson Button McLaren taldeko gidari ingelesa, Australiako Sari Nagusiko entrenamendu ofizialetan, atzo, Melbourneko Albert Park zirkuituan. S. SUKI / EFE<br />
G Australiako Sari Nagusia<br />
Luzera 5,303 km Itzuliak 58<br />
2009ko podiuma<br />
1. Jenson Button<br />
2. R. Barrichello<br />
3. Jarno Trulli<br />
Txapelketa<br />
Albert Park<br />
Bihar<br />
La Sexta 08:00<br />
TF1 08:00<br />
Distantzia guztira 307,574 km Bihurguneak16<br />
‘Pole’ errekorra<br />
BrawnGP 1.24,408 M. Schumacher Ferrari 2004<br />
BrawnGP Lasterketako errekorra<br />
Toyota 1.24,215 M. Schumacher Ferrari 2004<br />
Gidariak Puntuak<br />
Eskuderiak<br />
Puntuak<br />
1. Fernando Alonso Ferrari 25 1. BrawnGP<br />
43<br />
2. Felipe Massa Ferrari 18 2. Red Bull<br />
21<br />
3. Lewis Hamilton McLaren 15 3. McLaren<br />
18<br />
http://kanalak.berria.info/1formula<br />
Australiak<br />
atzean utzi nahi<br />
du Bahrain<br />
Red Bull eta Ferrari dira<br />
oraingoz onenak, baina<br />
McLaren eta Mercedesek<br />
haien pare ibili nahi dute<br />
bihar Albert Parken<br />
Laurentzi Garmendia Donostia<br />
Azken urteetan Australiako Melbournen<br />
hasi izan da 1 Formula<br />
denboraldia, eta lasterketa bikainak<br />
ikusi dira han. Aurten Bahrainek<br />
kendu zion txapelketa irekitzearen<br />
ohorea, eta, emaitza<br />
ikusita, ezin da esan ideia ona<br />
izan denik. Albert Park zirkuitua<br />
oso laua da, baina ziur ikuskizun<br />
hobea eskainiko duela.<br />
Bahrainek ez zion hasiera dotorea<br />
eman denboraldiari, eta hango<br />
guztia ahaztea nahi du Melbournek.<br />
Handik Fernando Alonsoren<br />
garaipena bakarrik geratuko<br />
da, Vettelen erritmo azkarra,<br />
eta talde berrien debuta. Beste<br />
guztiak desberdina izan behar du<br />
oraingoan. Gauza batzuk aldatzen<br />
hasi dira dagoeneko.<br />
Batetik, euria egin zuen atzo.<br />
Neguan nahi baino gehiago izan<br />
zuten taldeek, beraz, normalean<br />
euria gustuko ez baldin badute,<br />
atzo are eta gutxiago. Talde berriek,<br />
oraindik ordezko pieza gutxi<br />
dituztela eta, ez zuten arriskatu<br />
nahi izan, euripean pista irteerak<br />
ohikoak baitira. Batez ere, autorik<br />
apenas erabili duten gidarientzat.<br />
Sennak eta Chandhokek<br />
hasieratik hartu dute parte saio libreetan,<br />
eta autoa sendotuz doaz.<br />
Bestetik, FIA hasi da lanean<br />
Bridgestoneri ausardia gehiagoz<br />
joka dezan exijitzeko. Australian<br />
jada ezer gutxi alda dezake, baina<br />
mezua jaso dute. Nahikoa izango<br />
ote da hori? Ikusi beharko da, baina<br />
ezin zaie japoniarren pneumatikoei<br />
erru guztia bota ikuskizuna<br />
ez zelako izan. Eta, gainera,<br />
Australia lasterketa dotoreagoa<br />
izango da. Zuzengune nagusian<br />
aurreratzeak izan ohi dira, eta<br />
hori ere gertatuko da aurten.<br />
Atzealdean ere bada zuzengune<br />
pare bat bihurgune azkar batzuen<br />
ondoren. Kobayashi, Alonso<br />
eta Schumacher tartean izanda,<br />
ikuskizuna izango dago.<br />
Lau talde nagusien lehia hor<br />
badago ere, oraingoz bi auto indartsuenak<br />
Red Bull eta Ferrarirenak<br />
dira. Gidari azkarrenak ere<br />
bi talde horietan daude: Vettel eta<br />
Alonso. Inor ez da besteaz fio, eta<br />
Bahrainen Vettelek izandako arazoak<br />
zalantza batzuk eragin ditu.<br />
Zer gertatuko zen bujiak huts<br />
egin ez balio? Denetariko iritziak<br />
daude, baina kontua da Alonsok<br />
berak ere ez dakiela zertarako gai<br />
den Vettel: «Bahraingo lasterketaren<br />
bigarren erdian erosoago<br />
nindoan, baina agian bera lasterketaren<br />
une hori kontrolatzen ari<br />
zen… Zaila da jakitea».<br />
Biek ala biek argi daukate irabazlea<br />
gaurko sailkatze saioan<br />
egindako lanaren araberakoa<br />
izango dela, eta itzuli bakarrera<br />
Red Bull autoak dirudi azkarrena.<br />
Gainera, Mark Webber etxean<br />
ari da asteburu honetan, eta Bahraingo<br />
emaitzaren ondoren zerbait<br />
erakutsi beharra dauka. Bere<br />
erretiroaren inguruko zurrumurrua<br />
gero eta gehiago ari da zabaltzen,<br />
baina oraindik txapeldun<br />
izan daitekeela erakutsi nahi badu,<br />
Australia da horretarako toki<br />
aproposena.<br />
Adi aurreratzeei<br />
Kontuan izan behar da Bahraingo<br />
zirkuitua luzea zela, eta auto<br />
mantsoei itzulia ateratzea ez zela<br />
askotan gertatu. Baina Melbourne<br />
askoz ere laburragoa da, eta<br />
pistan auto gehiago pilatuko da.<br />
Jakina da horrek lasterketan guztiak<br />
elkartuko dituela, aurreratzeko<br />
aukerak handituz. Ezin da<br />
ahaztu gidari batzuek ez diotela<br />
hasiera ona eman denboraldiari,<br />
eta berandu baino lehen egoerari<br />
buelta eman nahi diotela. Horien<br />
artean Button eta Schumacher<br />
daude. Albert Parkeko irteera istilutsua<br />
ongi gainditzea ere garrantzitsua<br />
izango da.<br />
Eskuz Binakako<br />
Bigarren Mailako<br />
finala jokatuko<br />
da gaur Iruñeko<br />
Labrit frontoian<br />
Erredakzioa Donostia<br />
Aspeko bi bikotek jokatuko dute<br />
finala maila nagusian, eta Asegarceko<br />
bi ariko dira Bigarren<br />
Mailakoan. Saralegi-Eskuderok<br />
eta Arretxe II.a-Ibai Zabalak jokatuko<br />
dute gaur finala Iruñeko Labrit<br />
frontoian. Ekaitz Saralegiren<br />
sasoia kontuan hartuta, hura eta<br />
Eskudero dira finala irabazteko<br />
faborito nagusiak.<br />
Bigarren Mailako finala, izan<br />
ere, jada Lehen Mailan ere eskarmentua<br />
duten pilotariek jokatuko<br />
dute. Saralegik hiru partida jokatu<br />
ditu aurten bertan, Lehen<br />
Mailako Txapelketan, Asier Olaizolaren<br />
ordez, eta Ibai Zabala ere<br />
aritu da behin Otxandorenaren<br />
ordez. Oso maila onean ari da Saralegi<br />
aspaldian, eta haren jardunari<br />
ihes egitea dute buruan Arretxek<br />
eta Zabalak.<br />
Jaialdiko lehen partida ikusgarria<br />
izan daiteke. Irujo eta Olaizola<br />
II.a ariko dira nor baino nor.<br />
G Jaialdiak<br />
GAURKO PARTIDAK<br />
pIruñea (17:30, Tele5). Irujo-<br />
Eulate / Olaizola II.a-Apraiz. Saralegi-Eskudero<br />
/ Arretxe II.a-<br />
Ibai Zabala.<br />
pGalarreta (16:00). Matxin<br />
VI.a-Urko / Oñatz-Baleztena.<br />
Zeberio II.a-Ion / Juaristi-Urrutia.<br />
Uterga-Etxeberria III.a-Matxin<br />
III.a-San Miguel. Agirresarobe-Agirrezabala<br />
/ Urtasun-Aizpurua<br />
II.a.<br />
pDeportivo (17:00). Urkia-Lejarzegi<br />
/ Iriondo-Oiarzabal. Fusto-Larrinaga<br />
/ Gaubeka-Garma.<br />
Ziskar II.a-Aierbe / Zulaika-<br />
Lujan.<br />
BIHARKO PARTIDAK<br />
pHuarte (16:30). Endika-Zubiri<br />
/ Zulaika-Barrenetxea IV.a. Ezkurra-Lizaso<br />
/ Urriza-Urrutia.<br />
Agirresarobe-Zubizarreta /<br />
Etxeberria IV.a-Agirrezabala.<br />
pEibar (17:00, ETB1). Urberuaga<br />
/ Cabrerizo II.a. Olazabal-<br />
Pascual / Idoate-Goñi III.a. Apezetxea-Ladis<br />
Galarza / Ibai Perez-Arruti.
Bigarren<br />
txapela nahi<br />
dute biek<br />
Bidania-Goiazko Aurrera Saiazek eta<br />
Galdakaoko Adiskidek jokatuko dute gaur<br />
VII. BERRIA Txapelketako finala, Hernanin<br />
Gipuzkoakoak iazko txapeldunak dira,<br />
eta Bizkaikoak, berriz, duela bi urtekoak<br />
Mikel Rodriguez Donostia<br />
Urtarrilean hasi eta hiru hilabete<br />
iraun duen BERRIA txapelketa<br />
gaur bukatuko da. Bidania-Goiazko<br />
Aurrera Saiazek eta Galdakaoko<br />
Adiskidek finala jokatuko<br />
dute Hernaniko pilotalekuan<br />
(10:30). Ohi bezala, kadete mailako<br />
norgehiagoka izanen da lehenbiziko<br />
partida, eta, gero, gazteek<br />
eta nagusiek jokatuko dute, hurrenez<br />
hurren. Finala ETB1en<br />
ikusi ahal izanen da. Aurrera<br />
Saiaz iazko ekitaldiko txapelduna<br />
da, eta Adiskide, berriz, duela bi<br />
urtekoa. Bietako bat, beraz,<br />
BERRIA txapelketa bigarren aldiz<br />
irabaziko duen lehenbiziko taldea<br />
bilakatuko da.<br />
Faborito nagusien zerrendan<br />
zeuden bi taldeak, adar ezberdinetan,<br />
eta ez da izan erabateko ezustekoa<br />
biak finalera ailegatzea. Aurrera<br />
Saiazek partida bana galdu<br />
du hiru kanporaketetan, baina,<br />
G Finalean ariko diren pilotariak<br />
Aurrera Saiaz<br />
Kadeteak<br />
pAurrelaria: Eneko Labaka<br />
(Albiztur, 16 urte).<br />
pAtzelaria: Jon Elustondo(Berrobi,<br />
15 urte).<br />
nagusietan guztiak irabazi dituenez,<br />
aitzinera egin du beti. Lehenbiziko<br />
kanporaketan Bergarari<br />
irabazi zion, tanto kopuru orokorrean<br />
alde nabarmena lortuz (65-<br />
38). Hurrengoan, Amezketako<br />
Zazpi Iturri kanporatu zuen, estuago<br />
(64-51). Azkenik, finalerdietan,<br />
Leitzako Aurrerari irabazi<br />
zion. Kadeteek 7-22 galdu zuten lehenbiziko<br />
partida, baina gazteek<br />
eta nagusiek norgehiagoka txukunak<br />
jokatu zituzten, eta haien<br />
garaipenek finalean sartu zuten<br />
Gipuzkoako taldea (51-44).<br />
Adiskidek, berriz, txapelketa<br />
biribila egin du, jokatutako hiru<br />
kanporaketetan partida bakarra<br />
galdu baitu. Final-zortzirenetan<br />
Iruñeko Oberenari irabazi zion (3-<br />
0), tanto kopuru orokorrean alde<br />
handia lortuz (66-36). Final-laurdenetan,<br />
berriz, Azpeitiko Ilunpe<br />
kanporatu zuten. Horien aurka<br />
galdu zuen, gainera, partida bakarra:<br />
13-22 nagusietan. Kadete-<br />
Gazteak<br />
pAurrelaria: Xabier Urbieta<br />
(Asteasu, 17 urte).<br />
pAtzelaria: Txomin Zinkunegi<br />
(Donostia,18 urte).<br />
en eta gazteen norgehiagoketan<br />
lortutako aldea, ordea, nahikoa<br />
izan zuen kanporaketa gainditzeko<br />
(57-39). Azkenik, finalerdietan<br />
txapelketa hagitz ona egin duen<br />
Andoaingo Gaztelekuri irabazi<br />
zion (3-0), estutasun handiegirik<br />
gabe, lehenbiziko bi partidetan<br />
lortutako aldeak erabaki baitzuen<br />
kanporaketa (66-31).<br />
Bi finalistekin batera, nabarmentzekoa<br />
da finalerdietan izan<br />
zituzten arerioek egindako txapelketa<br />
ona. Alde batetik, Gaztelekuk<br />
lehiaketako ustekabea<br />
eman du. Kanporaketa guztiak<br />
tanto kopuru onena eginda gainditu<br />
ditu, eta final-laurdenetan,<br />
gainera, faboritoetako bati irabazi<br />
zion: Irurtzuni, iazko txapeldu-<br />
Nagusiak<br />
pAurrelaria: Ugaitz Renobales<br />
(Alegia, 23 urte).<br />
pAtzelaria: Eneko Galarraga<br />
(Orio, 23 urte).<br />
Adiskide<br />
Kadeteak<br />
pAurrelaria: Danel Elezkano<br />
(Zaratamo, 16 urte).<br />
pAtzelaria: Ibon Hernandez<br />
(Basauri, 16 urte).<br />
nordeari. Bertzalde, Aurrera, zerrendaburua<br />
ez zen arren, lehen<br />
aldiz finalerdietaraino sailkatu<br />
zen. Pilotari onak zituen, gazteetan<br />
Jon Jaunarena nabarmendu<br />
delarik, eta nagusietan, Iñaki<br />
Esain profesional ohia.<br />
Final ikusgarriaren osagaiak<br />
Gaurko finalean, hiru partidetan<br />
lehia gogorra egonen dela iragarri<br />
dute bi taldeek. Kadeteek jokatuko<br />
dute lehenik: Adiskideko<br />
Elezkano II.a-Hernandezek Aurrera<br />
Saiazeko Labaka-Elustondoren<br />
aurka. Faboritoak bizkaitarrak<br />
dira. Jokatutako partidak alde<br />
handiz irabazi dituzte, baina<br />
Gipuzkoako txapeldunordeak<br />
izanen dituzte aurrez aurre.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 29<br />
‹ Kirola<br />
Xabier Urbieta Aurrera Saiazeko gazteen mailako aurrelaria, sakatzen, Aurreraren aurkako finalerdian. JON URBE / ARP<br />
Gazteak<br />
pAurrelaria: Jon Legorburu<br />
(Galdakao, 18 urte).<br />
pAtzelaria: Kerman Galarza<br />
(Galdakao, 17 urte).<br />
Gazteetan, berriz, Legorburu-<br />
Galarza ariko dira Bizkaikoen aldetik,<br />
eta Urbieta II.a-Zinkunegi<br />
Gipuzkoakoen aldetik. Euskal<br />
Herriko Txapelketako finalaren<br />
errebantxa kutsua izanen du partida<br />
horrek, Legorburu izan ezik<br />
gainerakoak protagonista berberak<br />
baitira. Azkenik, nagusietan<br />
Adiskideko Elezkano I.ak-Ajuriak<br />
Aurrera Saiazeko Renobales-<br />
Galarraga izanen dituzte aurkari.<br />
Lehia orekatua izanen da. Renobales-Galarraga<br />
elkar ongi ezagutzen<br />
duen bikotea da, eta txapela<br />
bat baino gehiago irabazitakoa;<br />
horien artean, iazko BERRIA txapelketa.<br />
Uriarte aurrelaria, berriz,<br />
profesional ohia da, eta Ajuria<br />
afizionatuetan aritutakoa.<br />
Nagusiak<br />
pAurrelaria: Ander Elezkano<br />
(Zaratamo, 19 urte).<br />
pAtzelaria: Anartz Ajuria<br />
(Galdakao, 31 urte).
30 berria 2010eko martxoaren27a, larunbata<br />
Agenda›<br />
Txilen atxilotua dago Asel Luzarraga idazlea; lau liburu argitaratu ditu orain arte. JON URBE/ARGAZKI PRESS<br />
Asel Luzarragaren aldeko jaia<br />
Asel Askatu taldeak<br />
euskal musikari andana<br />
bilduko ditu gaur<br />
gauean idazleari<br />
sotengua erakusteko<br />
Adrian Garcia Donostia<br />
Asel Askatu taldeak gaur gauerako<br />
Asel Luzarraga idazle bilbotarraren<br />
aldeko jaialdia antolatu du<br />
Bermeon. Kafe Antzokian izango<br />
da ikuskizuna 21:00etatik aurrera<br />
eta 10 euroren truke lor daitezke<br />
sarrerak.<br />
Euskal talde eta barkalari asko<br />
egongo dira taula gainean. Besteak<br />
beste, Ruper Ordorika, Mikel<br />
Urdangarin, Joseba Tapia, Gatibu,<br />
Ken Zazpi, Joseba Irazoki, Kerobia,<br />
Petti, Txuma Murugarren,<br />
OST, The Uski’s, Asier Serrano<br />
eta Leire Saitua izango dira gaueko<br />
protagonista.<br />
Iragan urteko abenduaren 31n<br />
atxilotu zuten Asel Luzarraga,<br />
lau erasorekin lotura izatea eta<br />
etxean lehergailuak egiteko materiala<br />
edukitzea egotzita. Egun,<br />
etxeko atxiloaldia ari da betetzen<br />
epaiketaren zain. Luzarragak<br />
akusazio horiek ukatu ditu. Izan<br />
ere, erasoak gertatu ziren unean<br />
Euskal Herrian zegoela esan du.<br />
Bermeon bizi izandako idazle<br />
euskalduna atxilotu eta gutxira<br />
sortu zuten Asel Askatu taldea<br />
haren lagun eta ezagunek. Bidegabekeria<br />
salatzea eta elkartasuna<br />
erakustea da horien helburua.<br />
Bermeoko jaialdi hau orain arte<br />
egin den ekimenik handiena da.<br />
Kultura alorreko hainbat eragilek<br />
idazlea askatzeko eskaera<br />
egin diote Txileri.<br />
ASEL LUZARRAGAREN<br />
ALDEKO JAIALDIA<br />
pNoiz. Gaur, 21:00etan.<br />
pNon. Bermeoko Kafe Antzokian.<br />
pSarrerak. 10 euroan.<br />
Balea-harraparien atzetik<br />
Paul Watson izango da<br />
gaur Miarritzen, baleen<br />
arrantza zapuzten<br />
saiatzen den GKEko<br />
presidentea<br />
A.G. Donostia<br />
Itsasoa eta ingurumena izango<br />
dira hizpide gaur gauean Miarritzeko<br />
(Lapurdi) Le Royal zineman.<br />
At the Edge of the World<br />
(Munduaren ertzean) dokumentalaren<br />
proiekzioaren ondoren,<br />
luxuzko gonbi<strong>datu</strong>a izango da gai<br />
horri buruz hitz egiteko: Paul Watson.<br />
Toronton (Kanada) jaiotako<br />
ekintzaile ekologista, Greenpeaceko<br />
kide fundatzaileetako bat<br />
izateaz gain, Sea Shepherd Conservation<br />
Societyko sortzaile eta<br />
presidentea da.<br />
Sea Shepard GKEak eginiko<br />
dokumentala da At the Edge of the<br />
World. Hor, baleak arrantzatu<br />
nahian dabiltzan arrantzale japoniarren<br />
lana nola zapuzten saiatzen<br />
diren kontatzen da. Horreta-<br />
Paul Watson, ekintzetarako erabilzen duen itsasontzian. BERRIA<br />
rako, itsasoko taktika bereziak<br />
erabiltzen dituzte Watsonek eta<br />
haren nazioarteko tripulazioak.<br />
Bi itsasontzirekin balea arrantzale<br />
ontziteri oso bat gelditzen saiatzen<br />
dira ekintzaileak. Baina baliabide<br />
material urriekin eta nazioarteko<br />
laguntzarik gabe,<br />
arriskutsua izateaz gain, batzuetan<br />
euren helburua bete gabe<br />
bueltatzen dira etxera. Nazioarteko<br />
sari ugari jasotakoa da dokumentala.<br />
«Lurreko animalia bizidun guztien<br />
zerbitzupean egoteaz harro<br />
nago», dio Watsonek. Gaztetatik<br />
animalien eskubideen aldeko<br />
mugimenduan sartu zen, eta<br />
behin baino gehiagotan izan da<br />
atxilotua horregatik.<br />
‘AT THE EDGE OF THE<br />
WORLD’<br />
pNoiz. Gaur, 21:00etan.<br />
pNon. Miarritzeko Le Royal zineman.<br />
D Ekitaldiak<br />
Musika<br />
pAia. Lutxurdio, Aitziber eta<br />
Berastegi trikitilariak. Bihar,<br />
18:30ean.<br />
pAzpeitia. Deposito de Cadaveres<br />
eta Narcoticos. Gaur,<br />
22:30ean, Azpeitiko Gaztetxean.<br />
pAmurrio. Ulu, Kaosaren erasoak,<br />
Peligro de Muerte eta<br />
Inzesto. Gaur, 20:30ean, La<br />
Kuadran.<br />
pAndoain. Aintzina. Gaur,<br />
20:00etan, Bastero kulturgunean.<br />
pArrasate. Distorsion eta<br />
Rat+Zinger. Gaur, 23:00etan,<br />
3 Aretoan.<br />
pAstigarraga. Aintzina. Gaur,<br />
21:30ean, Astigarrako kultur<br />
etxean.<br />
pAzkoitia. Aldeixok et Deficiencia<br />
Mental. Gaur, 22:30ean,<br />
Plazan.<br />
pDeba. Aitzuri Abesbatza.<br />
Gaur, 20:00etan, Debako elizan.<br />
pDonostia. Inserta, Trigger Travis,<br />
Cohen eta Sgartown Cabaret.<br />
Gaur, 21:00etan, Trintxerpeko<br />
Mogambo Aretoan.<br />
pDonostia. Georgina. Gaur,<br />
19:00etan, Garbera merkataritza<br />
gunean.<br />
pDonostia. Calaña. Gaur,<br />
21:30ean, Le Bukowski aretoan.<br />
pDonostia. Lauroba. Gaur,<br />
21:00etan Doka kafe antzokian.<br />
pDonostia. Landarbaso Abesbatza.<br />
Gaur, 20:30ean, Loiola<br />
auzoko elizan.<br />
pDonostia. Ken Zazpi. Bihar,<br />
20:30ean, Viktoria Eugenia<br />
antzokian.<br />
pBarakaldo. Adamantium,<br />
Ossyris eta Sinmas. Gaur,<br />
21:30ean, Edaska aretoan.<br />
pBergara. Maitips. Gaur,<br />
22:00etan, Munibe Plazan.<br />
pBermeo. Asel Luzagarraren<br />
aldeko jaialdia. Gaur, 21:00etan,<br />
Bermeoko Kafe Antzokian.<br />
pBarakaldo. Berri Txarrak.<br />
Gaur, 20:00etan Rockstar Aretoan.<br />
pBilbo. Zezo Ribeiro. Bihar,<br />
20:30ean Euskalduna Jauregian.<br />
pBilbo. Obus. Gaur, 21:00ean<br />
Bilboko Kafe Antzokian.<br />
pBilbo. Lehendakaris Muertos,<br />
Gaupasa, DJ Nozijah eta<br />
Selecktah. Gaur, 22:30ean,<br />
Kukutza Gaztetxean.<br />
pBilbo. Estankona. Gaur,<br />
20:30ean Deustuko Riberako<br />
Haceria antzokian.<br />
pEibar. Josu Gil. Bihar,<br />
20:00etan, Monteka tabernan.<br />
pElorrio. Ymtek eta Sugoi.<br />
Gaur, 23:00etan, Gaztetxean.<br />
pElizondo. Noche Anti Crisis<br />
eta DJ Nash. Gaur gauean, Lur<br />
aretoan.<br />
pGasteiz. Jim TNT. Bihar,<br />
20:00etan, Hala Bedi Tabernan.<br />
pGasteiz. Aeroflot. Bihar,<br />
20:00etan, Ibu Hotsen.<br />
pGasteiz. Errezitaldi dramatizatua.<br />
Asteartean, 20:30ean,<br />
Parral Tabernan.<br />
pGernika. Pantxika Solorzano.<br />
Bihar, 17:00etan, Lizeo Antzokian.<br />
pGernika. Instinct eta Effectus.<br />
Gaur, 21:30ean, Gaztetxean.<br />
pGernika. Bide Ertzean taldea.<br />
Bihar, 21:30ean, Gaztetxean.<br />
pGernika. Jean Mixel Bedaxagar,<br />
Erramun Martikorena eta<br />
Mixel Arotze. Gaur, 20:30ean,<br />
Lizeo Antzokian.<br />
pGernika. Big City eta The<br />
Secret Society. Gaur, 21:30ean,<br />
Gernikako Trinketean.<br />
pGasteiz. Gari. Gaur, 21:30ean<br />
Jimmy Jazz Aretoan.<br />
pHendaia. Itaka eta The Hostile.<br />
Gaur, 23:00etan Kanttu<br />
Herriko Ostatuan.<br />
pHondarribia. Leon Chavez<br />
Teixeiro eta L@s Profug@s del<br />
manikomio. Gaur, Muara elkartean.<br />
pHondarribia. Berdel Erromeria.<br />
Imuntzo eta Beloki. Gaur,<br />
18:30ean, Zumardian.<br />
pIurreta. Doinuzahar Kamera<br />
Abesbatza. Gaur, 19:30ean, San<br />
Migel Elizan.<br />
pIruñea. ET Incarnatus. Gaur,<br />
19:00etan, Merkaderes kalean.<br />
pPasaia. Trintxerpeko musika<br />
banda. Bihar, 13:00etan Trintxerpeko<br />
Serafin Esnaola Plazan.<br />
pKanbo. Sorukun. Gaur,<br />
21:00etan Gaztetxean.<br />
pTolosa. Gas Drummers eta<br />
Same Old. Gaur, 20:00etan<br />
Bonberenean.<br />
pUgao. Trikizio. Gaur, 17:30ean,<br />
Plazan.<br />
pUgao. Siroka, Zein da Zein?<br />
eta Ze Esatek!. Gaur,<br />
22:00etan, plazan.<br />
pZarautz. Alos Quartet. Gaur,<br />
22:00etan, Lizardi antzokian.<br />
pZarautz. Fuerza Latina. Gaur,<br />
21:00etan, Munoan.<br />
Antzerkia<br />
pAstigarraga. Txontxongilo<br />
emanaldia. Bihar, 18:00etan,<br />
kultur etxean.<br />
pBurlata. Euskadi tropical: los<br />
años del rock radikal vasco.<br />
Gaur, 20:00etan, Kultur Etxean.<br />
pBurlata. La princesa de fresa.<br />
Bihar, 18:00etan, antzokian.<br />
pErmua. Sarean Sun Sun.<br />
Gaur, 17:00etan, Lobiano kulturgunean.<br />
pGasteiz. Amigos inseparables.<br />
Gaur, 17:00 eta 18:30ean<br />
Txorolekun.<br />
pGasteiz. Flamenco del siglo
XXI. Gaur, 20:30ean, Jesus Ibañez<br />
antzokian.<br />
pGetxo. Nunca nos regalan flores.<br />
Gaur, 19:00etan, Areetako<br />
Andres Isasi musika eskolako<br />
aretoan.<br />
pGetxo. Peru eta otsoa. Bihar,<br />
12:30ean, euskaraz, eta,<br />
17:00etan, gaztelaniaz, Anfes<br />
Isasi musika eskolan.<br />
pIrun. Cirque déjà vu. Bihar,<br />
17:00etan, Amaia kultur zentroan.<br />
pIruñea. Alex eta Arale. Bihar,<br />
18:30ean Nafarroako Antzerki<br />
Eskolan.<br />
pMiarritze. Pello eta otsoa.<br />
Gaur, 11:00etan, Chimeres<br />
antzezlekuan.<br />
pOlatzagutia. Sarean Sunsun.<br />
Gaur, 17:00etan, Kultur Etxean.<br />
pZarautz. Sorginak antzezlana,<br />
Akelarre taldearen eskutik.<br />
Gaur, 18:00etan, Munoan.<br />
Dantza<br />
pDonostia. Vuelo 4608. Gaur,<br />
20:00etan, Egiako Kultur Etxeko<br />
Gazteszena areto nagusian.<br />
pIrun. Adaxka dantza taldea.<br />
Gaur, 18:00etan, Amaia kultur<br />
zentroan.<br />
pZaldibia. Alurr dantza taldea.<br />
Gaur, 19:00etan, Zaldibiako<br />
plazan.<br />
pZalla. Mihise gaineko dantza,<br />
Aukeran taldearekin. Bihar,<br />
20:00etan, Zalla Antzokian.<br />
Bertsolaritza<br />
pTolosa. Sahararen aldeko<br />
bertso jaialdia. Bihar,<br />
2 Hilberriak<br />
Kontzertua qObus<br />
HEAVYAREN BETERANOAK BILBON<br />
Obus talde madrildarra ikusteko aukera izango<br />
da gaur Bilboko Kafe Antzokian 21:00etatik aurrera.<br />
80ko hamarkadak eman zuen gaztelaniaz<br />
kantatzen zuen heavy metal talderik ospetsuenetakoa<br />
da. Los 40 Principales irratiko lehenengo<br />
18:00etan, Beotibar pilotalekuan.<br />
pOion. Bertso bazkaria. Gaur,<br />
14:00etan, Azkena Txokoan.<br />
pZarautz. Bertso saioa, Zarauzko<br />
bertso eskolako kideen<br />
eskutik. Gaur, 12:15ean, Munoan.<br />
Hitzaldiak<br />
pLabio. Mina el Mozori buruzko<br />
jardunaldia. Bihar, 12:30ean, Labioko<br />
herriko etxean.<br />
pPasaia. Gegoaldeko herrialdetan<br />
boluntariotza eta parte<br />
harzea. Hegoa bilatu, zure iparra<br />
al<strong>datu</strong>. Astelehenean,<br />
19:00etan, Kontadoreseko aretoan.<br />
Ikus-entzun<br />
pAmurrio. Tiana y el Sapo.<br />
ESKELAK<br />
postua eskuratu zuten, pentsaezina heavy talde<br />
batentzat garai hartan. Hamaika disko kaleratu<br />
dituzte, eta heavy metal munduan ezinbestean<br />
aipatu beharrezko erreferentzia bilakaturik datoz<br />
Bilbora. MONDELO / EFE<br />
(0034)943 30 40 30<br />
eskelak@iragarri.net<br />
Gaur eta bihar, 17:00etan, Amurrioko<br />
Antzokian.<br />
pAmurrio. Historias de San<br />
Valentin. Bihar, 17:00etan<br />
Amurrioko Antzokian.<br />
pBasauri. Animabasauri jaialdia.<br />
Martxoaren 30era arte.<br />
pDonostia. Fuga de Alcatraz<br />
eta El hombre de Alcatraz.<br />
Astelehenean, 19:15ean, Ernest<br />
Llucheko bideo forumean.<br />
pIrun. Kaos. Bihar, 19:00etan,<br />
Lakaxita gaztetxean.<br />
pMiaritze. At the Edge of<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 31<br />
World dokumentala. Paul<br />
Watson izango da dokumentalaren<br />
amaieran. Gaur,<br />
21:00etan, Le Royal zineman.<br />
pMutriku. Txolo, hegalari tontolo.<br />
Bihar, 17:00etan, Zabiel<br />
kultur etxean.<br />
Bestelakoak<br />
pAntzuola. Eñaut Gorbea ipuin<br />
kontalaria. Gaur, 18:00etan<br />
Torresoroan.<br />
pArrasate. Piztu Eguna. Gazteentzako<br />
tailer eta ekintza<br />
ugari. Gaur, 16:30ean, Biteri plazan.<br />
pBaiona. Olerkigintza tailerra.<br />
Gaur, 15:00etan, Mediatekan.<br />
pBilbo. Herriko eskalada txapelketa.<br />
Gaur, 16:00etan, Kukutza<br />
gaztetxean.<br />
pBilbo. Erdi Aroko azoka. Gaur<br />
eta bihar, 11:00etan, Eskurtze<br />
parkean.<br />
pDonostia. Giza ezberdintasunean<br />
esku<strong>bidea</strong>k berdindu<br />
SOS Arrazakeriaren martxa,<br />
Trintxerpetik Donostiara.<br />
Bihar, 11:30ean.<br />
pEibar. Udaberri ongi etorri<br />
eguna. Bihar, 12:00 etatik aurrera.<br />
pErandio. 2010eko Kanpomartxo,<br />
Lutxanan. Dantza, bertsoak,<br />
kantuak, bazkaria. Bihar,<br />
10:30ean.<br />
pLazkao. Lazkao Txiki gogoan<br />
ekitaldia. Dantza, bertsoak,<br />
musika eta salda. Bihar,<br />
12:30ean.<br />
pZarautz. Marxismoaren<br />
metodoaren inguruko tailerra.<br />
Gaur, 11:00etatik aurrera, Gaztetxean.<br />
D ‹ Agenda
32 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Agenda ›<br />
1 Film kritika<br />
Maitasuna indarkeriaz<br />
predikatu<br />
Gontzal Agote<br />
kerreko aretoan sartu ote<br />
O gara? Film hau ez al genuen<br />
aurreko hilabetean ikusi?<br />
Zalantzak lehenengo minutuetan<br />
pilatuko dira, hain da John<br />
Hillcoaten The Road filmarekin<br />
El libro de Eli<br />
11<br />
+13.AEB, 2010. Zuz.: Albert Hughes,<br />
Allen Hughes. Akt.: Denzel Washington,<br />
Gary Oldman, Michael Gambon,<br />
Mila Kunis, Jennifer Beals, Ray Stevenson.<br />
118 min.Etorkizun apokaliptiko<br />
batean, soldadu bakarti batek hamaika<br />
abentura izango du. Komunitate<br />
txiki bateko buruak, bestalde, Eliren liburua<br />
kendu nahi dio protagonistari.<br />
Gasteiz (Abaco Boulevard, Guridi, Yelmo<br />
Gorbeia), Bilbo (Capitol, Zubiarte),<br />
Barakaldo (Max Ocio, Yelmo), Getxo<br />
(Lauren), Leioa (Artea), Portugalete<br />
(Ballonti), Santurtzi (Serantes), Zalla<br />
(Antzokia), Donostia (Antiguo Berri,<br />
Bretxa), Errenteria (Niessen), Irun<br />
(Mendibil, Txingudi), Usurbil (Urbil), Iruñea<br />
(Golem Baiona, Golem La Morea,<br />
Carlos III), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa),<br />
Viana (Las Cañas).<br />
D Zinema<br />
1 Filmen laburpenak<br />
Acantilado rojo<br />
+12. Txina, 2010. Zuz.: John Woo. Akt.:<br />
Tony Leung, Takeshi Kaneshiro,<br />
Zhang Fengyi, Chang Chen, Hu Jun,<br />
Lin Chi-ling, Zhao Wei. 148 min. Txinako<br />
historiako pasarte bat kontatzen<br />
duten bi film handiren nazioarterako<br />
bertsio murriztua da honako hau.<br />
Gerrako film epikoa da, Txinako historian<br />
egin den garestiena. Gasteiz<br />
(Abaco Boulevard, Guridi, Yelmo Gorbeia),<br />
Bilbo (Zubiarte), Barakaldo (Max<br />
Ocio), Donostia (Bretxa), Irun (Cinebox),<br />
Durango (Zugaza), Iruñea (Golem<br />
La Morea), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa).<br />
iguala. Paisaia mortuak, errepide<br />
batean ari den gizaki bakartia,<br />
bizirik gelditu diren gainerako<br />
otsoen mehatxua…<br />
Ilusioak, baina, hori iraunen<br />
du, <strong>bidea</strong>ren lehen zatian. Hortik<br />
aurrera, oso bestelako nora<strong>bidea</strong><br />
hartuko dute Hughes<br />
anaiek. Hasieran, itxura onekoa.<br />
Western baten gisa imajinatuko<br />
dute apokalipsiaren osteko lurralde<br />
suntsitua. Ezin ezkutuzkoa<br />
da Leonerenganako omenaldia,<br />
are gutxiago pertsonaietako<br />
batek haren film ezagun<br />
baten musika kantatzen hasten<br />
denean.<br />
Herria Far Westeko ispilua da.<br />
Tom Waitsekin solasaldi labur<br />
eta surrealista samar izan<br />
ostean, saloon-en sartuko da<br />
Denzel Washington mistikoa.<br />
Horiz jantzitako Uma Thurman<br />
balitz bezala, arerio guztiak<br />
akabatuko ditu, gupidarik gabe.<br />
Robert Duvall,Colin Farrell.112 min.<br />
Bad Blake country kantari bat da,eta gizartetik<br />
aparte bizi da.Bikotekide ugari<br />
izan ditu,eta alkohol asko edan du bizitzan.Jean<br />
kazetaria agertuko da egun<br />
batean,eta benetako Blake aurkituko<br />
du.Jeff Bridgesi Oscarra eman diote.<br />
Barakaldo (M.Ocio),Bilbo (Renoir),Donostia<br />
(Principe),Iruñea (Yamaguchi).<br />
Denzel Washingtonek antzezten du apokalipsi ondorengo predikatzailea. BERRIA<br />
Gerlari bakartiak, bere espiritualtasunarekin<br />
oheratuko da,<br />
ziega biluzi batean. Tentaldiari<br />
bitan eginen dio uko, haragi plazerak<br />
ez dira mundu honetakoak.<br />
Orduan, liburua aterako du.<br />
Irakurtzen hasiko da, munduan<br />
dagoen azken alea. Farenheit<br />
451 tenperaturak erretzerik izan<br />
ez duen bakarra. Eta keinu horrekin,<br />
amaituko da istorioaren<br />
interesa, hasiko da erlijioaren<br />
ikuspegi sinple eta atzerakoia<br />
pertsonaiak eta ekintzak itotzen.<br />
Lehergailuak indargabetzeaz arduratzen<br />
den AEBetako brigada bat hara<br />
eta hona dabil Bagdaden. Edozein izan<br />
daiteke etsaia, eta edozein objektuk<br />
egin dezake eztanda. Gasteiz (Guridi, Y.<br />
Gorbeia), Barakaldo (Max Ocio, Yelmo),<br />
Getxo (Lauren), Leioa (Artea), Donostia<br />
(Principe), Iruñea (G. Yamaguchi).<br />
Bibliaren erabilera guztiz oinarrizkoa<br />
mundua salbatzeko<br />
arma boteretsua bihurtuko da.<br />
Sinesgaitzak dira guztiz garai<br />
batean independenteak izandako<br />
zuzendariek hortik aurrera<br />
ireki nahiko dituzten ate guztiak.<br />
Alferrikakoa Mad Max-en itxura<br />
tristetua hartuko duen filmaren<br />
borrokaldi eta ihesaldi amaigabeak<br />
transzendentziaz betetzeko<br />
ahaleginak.<br />
Pena. The Book of Eli-k istorio<br />
on bat zuen barnean. Beharbada,<br />
ekoizleen ikuspuntu komertzialegia<br />
izan da halako bat-ba-<br />
Akt.: George Clooney,Ewan McGregor,Kevin<br />
Spacey,Jeff Bridges,Robert<br />
Patrick,Rebecca Mader.93 min.<br />
Bob Wilton kazetaria Irakera bidali dute.<br />
Lyn Cassady soldaduaren kasua ezagutuko<br />
du,eta bere bizitzako istorioa lor<br />
dezakeela pentsatuko du.Garuna arma<br />
gisa erabiltzeko sistema asmatu du<br />
Cassadyk,eta gerra esoterikorako trebatuko<br />
ditu soldaduak.Gasteiz (Abaco<br />
Boulevard,Guridi,Yelmo Gorbeia),Bilbo<br />
(Multi,Renoir),Barakaldo (Max Ocio,<br />
Yelmo), Leioa (Artea),Portugalete (Ballonti),Donostia<br />
(Bretxa),Irun (Txingudi),Usurbil<br />
(Urbil),Iruñea (G.La Morea,<br />
Olite),Tutera (Oscar),Uharte (Itaroa).<br />
El libro de Eli<br />
Green Zone<br />
+13.AEB, 2010. Zuz.: Paul Greengrass.<br />
Akt.: Matt Damon, Jason Isaacs,<br />
Greg Kinnear. 115 min. 2003. urtea,<br />
Irak, AEBetako tropen erasoa. Roy<br />
Miller bigarren lotinantari eta haren taldeari<br />
misio bat jarri diete: basamortua<br />
+13. AEB, 2010. Zuz.: Albert Hughes,<br />
Allen Hughes. Akt.: Denzel Washing-<br />
zeharkatzea, suntsipen handiko armen<br />
bila. Aurkitzeko zailena den arma egia<br />
Medidas extraordinarias<br />
ton, Gary Oldman, Michael Gambon, dela konturatuko da Miller. Gasteiz (Gu- D. AEB, 2009. Zuz.: Tom Vaughan.<br />
Mila Kunis, Jennifer Beals, Ray Steridi), Barakaldo (Max Ocio, Yelmo), Ge- Akt.: Harrison Ford, Brendan Fraser,<br />
venson. 118 min. Etorkizun apokaliptitxo (Lauren), Leioa (Artea), Donostia Keri Russell, Courtney B. Vance.<br />
An education / Une éducat<br />
ko batean, soldadu bakarti batek<br />
hamaika abentura izango du. Komuni-<br />
(Principe), Iruñea (G. Baiona), Tutera<br />
(Oscar), Uharte (Itaroa).<br />
105 min. John eta Aileen Crowleyren bi<br />
seme-alabek gaitz genetiko bitxi bat<br />
+7. Erresuma Batua, 2009. Zuz.: Lone tate txiki bateko buruak, bestalde, Eli-<br />
dute. Ahal den guztia egingo dute iker-<br />
Scherfig. Akt.: Peter Sarsgaard,<br />
Carey Mulligan, Alfred Molina.<br />
ren liburua kendu nahi dio protagonistari.<br />
Gasteiz (Abaco Boulevard, Guridi, La cinta blanca<br />
1111<br />
tzaileren bat aurkitzeko, haurrak senda<br />
ditzan. Gasteiz (Abaco Boulevard,<br />
95 min. 1961. urtea. 16 urteko neska Yelmo Gorbeia), Bilbo (Capitol, Zubiar- +13. Frantzia, Alemania, Austria, Ita- Yelmo Gorbeia), Bilbo (Multi), Barakal-<br />
bizkor eta distiratsu bat Londresko te), Barakaldo (Max Ocio, Yelmo),<br />
lia, 2009. Zuz.: Michael Haneke. Akt.: do (Max Ocio, Yelmo), Leioa (Artea),<br />
kanpoaldean bizi da. 35 urteko gidari Getxo (Lauren), Leioa (Artea), Portuga- Christian Friedel, Leonie Benesch, Portugalete (Ballonti), Donostia (Bre-<br />
bat ezagutuko du, eta kolokan jarriko lete (Ballonti), Santurtzi (Serantes), Ulrich Tukur, Ursina Lardi. 145 min. txa), Usurbil (Urbil), Iruñea (La Morea,<br />
dira haren mundua eta oreka. Gizonak Zalla (Antzokia), Donostia (Antiguo Alemaniako iparraldeko herrixka bat, Olite), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa).<br />
luxuzko afari eta bidaiekin limurtuko Berri, Bretxa), Errenteria (Niessen), Irun 1913. eta 1914. urteetan. Herriko mai-<br />
du. Neskak ikasketak utziko ditu, baina<br />
biziko duen engainuak emango dio<br />
(Mendibil, Txingudi), Usurbil (Urbil), Iruñea<br />
(Golem Baiona, Golem La Morea,<br />
suak eta guraso batzuek mutiko eta<br />
nerabeen abesbatza bat zuzenduko<br />
Millenium 3<br />
benetako heziketa. Beasain (Usurbe), Carlos III), Tutera (Oscar), Uharte (Ita- dute. Bat-batean istripu batzuk gerta- +16. Suedia, 2010. Zuz.: Daniel<br />
Donostia (Principe), Iruñea (Golem roa), Viana (Las Cañas).<br />
tuko dira. Bilbo (Multi), Iruñea (Golem Alfredson. Akt.: Michael Nyqvist,<br />
Yamaguchi).<br />
Yamaguchi), Lizarra (Los Llanos).<br />
Noomi Rapace, Michalis Koutsogian-<br />
Corazón rebelde<br />
111<br />
+7.AEB,2010.Zuz.: Scott Cooper.<br />
En tierra hostil<br />
1111<br />
+13. AEB, 2008. Zuz.: Kathryn Bigelow.<br />
Akt.: Jeremy Renner, Anthony<br />
Los hombres que miraban<br />
fijamente a las cabras 111<br />
nakis. 145 min. Lisbeth Salander bizirik<br />
atera da, baina haren arazoak ez dira<br />
amaitu. Hiru hilketa leporatzen dizkiote,<br />
eta indar boteretsuek behin betiko<br />
Akt.: Jeff Bridges,Maggie Gyllenhaal, Mackie, Brian Geraghty. 125 min.<br />
+7.AEB,2010.Zuz.: Grant Heslov. isildu nahi dute. Eta Michael Blomkvistek<br />
haren iragana ikertuko du, laguna<br />
kartzelatik salbatu nahian. Gasteiz<br />
(Abaco Boulevard, Florida, Yelmo Gorbeia),<br />
Barakaldo (Max Ocio, Yelmo),<br />
Getxo (Lauren), Donostia (Antiguo<br />
Berri, Principe), Errenteria (Niessen),<br />
Irun (Txingudi), Iruñea (Golem Yamaguchi),<br />
Tutera (Oscar), Viana (Las Cañas).<br />
Pájaros de papel<br />
+7. Espainia, 2010. Zuz.: Emilio Ara-<br />
teko desbideraketa narratiboaren<br />
arrazoia. Izan ere, Hughes<br />
anaiek ederki erakutsia dute lehenagotik<br />
badakitela ukitu propioa<br />
dituzten film interesgarriak<br />
egiten.<br />
Argi ikusten da zein den egungo<br />
hierarkia katolikoari luzatu<br />
nahi zaion kritika. Idazki sainduen<br />
erabilera okerra agerikoa<br />
da. Protagonistak berak ezin du<br />
kontraesana saihestu, biolentziaren<br />
bitartez maitasuna predikatu.<br />
Afera da liburu bat baino<br />
zerbait gehiago behar dela<br />
mundua salbatzeko.<br />
gon. Akt.: Imanol Arias, Lluis Homar,<br />
Carmen Machi. 125 min. Jorge del Pino<br />
komiko eta musikariak gi<strong>datu</strong>tako<br />
familia bat herriz herri dabil,<br />
vaudeville-ko talde baten gisa. Haiekin<br />
batera sabeliztun bat, kuple abeslari<br />
bat eta dantzari gazte bat daude.<br />
Komedia da. Gasteiz (Abaco Boulevard,<br />
Yelmo Gorbeia), Bilbo (Zubiarte), Barakaldo<br />
(Max Ocio), Getxo (Lauren),<br />
Leioa (Artea), Donostia (Antiguo Berri,<br />
Bretxa), Irun (Txingudi), Iruñea (Golem<br />
la Morea), Tutera (Oscar), Uharte (Itaroa),<br />
Viana (Las Cañas).<br />
Shutter Island<br />
11111 BIKAINA<br />
1111 OSO ONA<br />
111 ONA<br />
11 BALEKOA<br />
1 TXARRA<br />
1111<br />
+13. AEB, 2010. Zuz.: Martin Scorsese.<br />
Akt.: Leonardo DiCaprio, Mark<br />
Ruffalo, Ben Kingsley, Emily Mortimer,<br />
Patricia Clarkson, Max von<br />
Sydow. 138 min. 1954. urteko uda.<br />
Teddy Daniels eta Chuck Aule agente<br />
federalak uharte batera bidaliko dituzte,<br />
hiltzaile arriskutsu baten desagertzea<br />
ikertzera. Hiltzailea ospitale psikiatriko<br />
batetik desagertu da. Gasteiz<br />
(Abaco Boulevard, Guridi, Yelmo Gorbeia),<br />
Bilbo (Multi, Zubiarte), Barakaldo<br />
(Max Ocio, Yelmo), Getxo (Lauren),<br />
Leioa (Artea), Mungia (Olalde), Portugalete<br />
(Ballonti), Donostia (Principe),<br />
Usurbil (Urbil), Baiona (CGR Centre),<br />
Angelu (Moncine), Miarritze (Royal<br />
(JBA)), Iruñea (Golem Baiona, Golem<br />
La Morea, Itaroa), Viana (Las Cañas).<br />
Tensión sexual no resuelta<br />
+13. Espainia, 2010. Zuz.: Miguel<br />
Angel Lamata. Akt.: Fele Martinez,<br />
Norma Ruiz, Adam Jeziersky, Amaia<br />
Salamanca. 95 min. Juanjo unibertsitateko<br />
irakaslea da, eta neska-lagunak<br />
utzi egin du. Ikasle ausart bati laguntza<br />
eskatuko dio, bere bikotekidearen maitasuna<br />
berreskuratzeko. Komedia da.<br />
Gasteiz (Abaco Boulevard, Guridi,<br />
Yelmo Gorbeia), Bilbo (Zubiarte), Barakaldo<br />
(Max Ocio, Yelmo), Getxo (Lauren),<br />
Leioa (Artea), Portugalete<br />
(Ballonti), Donostia (Antiguo Berri, Bretxa),<br />
Irun (Txingudi), Usurbil (Urbil), Iruñea<br />
(Golem La Morea, Olite), Tutera<br />
(Oscar), Uharte (Itaroa).
1 Aretoak<br />
Araba<br />
GASTEIZ<br />
DABACO BOULEVARD<br />
Boulevard merkataritza gunea (902-22 16 22). Ikuslearen eguna: osteguna.<br />
Shutter Island 16:30 19:15 22:00 00:45<br />
Green zone 15:45 18:00 20:20 22:40 01:00<br />
Cazadores de dragones 16:15 18:15<br />
Brothers 20:15 22:3000:40<br />
Tension sexual no resuelta 16:30 18:30 20:30 22:30 00:30<br />
Los niños de Timpelbach 16:20 18:15<br />
Pajaros de papel 20:00 22:30 01:00<br />
Como entrenar a tu dragon 16:00 16:30 18:00 18:30 20:05<br />
20:30 22:35 01:00<br />
Millenium 3 22:05<br />
El libro de Eli 15:45 18:05 20:25 22:45 01:00<br />
El escritor 17:00 19:30 22:10 00:45<br />
Tiana y el sapo 16:10 18:15<br />
Los hombres que miraban... 20:15 22:15<br />
Acantilado rojo 16:05 19:10 22:00<br />
DFLORIDA<br />
San Prudentzio, 22 (945-23 19 40). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
El escritor 17:30 20:00 22:30<br />
Millenium 3 17:30 22:30<br />
Precious 20:15<br />
Ajami 17:30 20:00 22:30<br />
Las viudas de los jueves 17:30 20:00 22:30<br />
El concierto 18:00 20:15 22:30<br />
El mal ajeno 18:00 20:15 22:30<br />
Brothers 18:00 20:15 22:30<br />
DGURIDI<br />
San Prudentzio, 6 (945-23 19 40). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 18:50 20:40 22:30<br />
Acantilado rojo 17:00 19:45<br />
El secreto de sus ojos 22:30<br />
Tension sexual no resuelta 17:00 18:50<br />
Shutter Island 20:40<br />
En tierra hostil 17:00 19:30 22:15<br />
El libro de Eli 17:30 20:00 22:30<br />
Pajaros de papel 17:30 20:00 22:30<br />
Querido John 17:30 20:00 22:30<br />
DYELMO GORBEIA 3D<br />
Gorbeia merkataritza gunea (945-46 04 23). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 18:00 20:00<br />
Como entrenar a tu dragon 19:00 21:00 23:00 00:50<br />
Querido John 18:25 20:30 22:40 00:45<br />
El escritor 17:30 20:00 22:30 00:50<br />
Avatar 3D 22:00<br />
El libro de Eli 17:50 20:05 22:20 00:35<br />
El mal ajeno 18:15 20:15 22:15 00:15<br />
Green zone 18:00 20:15 22:30 00:45<br />
En tierra hóstil 17:45 20:00 22:2000:40<br />
Acantilado rojo 19:30 22:00 00:30<br />
Tension sexual no resuelta 18:10 20:10<br />
Shutter Island 19:00 21:40 00:20<br />
Precious 22:10 00:10<br />
Pajaros de papel 20:20 22:35 00:50<br />
Millenium 3 19:15 21:50 00:25<br />
Los hombres que miraban... 17:25<br />
Celda211 20:20 22:3000:40<br />
Tiana y el sapo 18:20<br />
Percy Jackson 18:10<br />
Arthur y la venganza de Maltazard 17:30<br />
DAMURRIO. Amurrio antzokia. Tiana y el sapo 17:00<br />
Bizkaia<br />
BILBO<br />
DCAPITOL<br />
Villarias , 10 (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: astelehena<br />
El mal ajeno 17:00 19:45 22:30<br />
El escritor 16:45 19:45 22:30<br />
El libro de Eli 17:00 19:45 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:45 22:30<br />
DMULTICINES<br />
Eskutza kalea, 13 (94-431 03 10). Ikuslearen eguna:astelehena<br />
Las viudas de los jueves 17:15 19:45 22:00<br />
Shutter Island 19:20 22:00<br />
La cinta blanca 17:00 20:00<br />
En tierra hóstil 17:00 19:30 22:00<br />
Los hombres que miraban... 17:15<br />
El concierto 17:15 19:45 22:15<br />
Ajami 17:15 19:45 22:15<br />
Brothers 17:30 19:45 22:15<br />
DRENOIR<br />
Agirre Lehendakariaren etor<strong>bidea</strong>, 23. Ikuslearen eguna: astelehena<br />
Brothers 22:00<br />
Corazon rebelde 17:10 19:40<br />
El escritor 16:50 19:20 22:00<br />
El concierto 17:00 19:30 22:00<br />
Las viudas de los jueves 16:50 19:20 22:00<br />
Un profeta 16:50 19:50<br />
El corredor nocturno 22:15<br />
El mal ajeno 17:10 19:40<br />
El secreto de sus ojos 22:00<br />
DZUBIARTE<br />
Leizaola Lehendakariaren kalea, 2.<br />
Tension sexual no resuelta 16:15 19:15 22:00 00:30<br />
Tiana y el sapo 17:00<br />
Pajaros de papel 16:15<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:15 22:00 00:30<br />
Acantilado rojo 19:00 22:00<br />
Shutter Island 19:00 22:00 00:30<br />
Green zone 16:15 19:15 22:00 00:30<br />
El libro de Eli 16:15 19:15 22:00<br />
Avatar 3D 21:30<br />
Querido John 16:15 19:15 22:00 00:30<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 16:15 18:45<br />
BARAKALDO<br />
DCOLISEO MAX OCIO<br />
Kareaga, z/g (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Shutter Island 16:00 19:00 22:00<br />
Precious 16:45<br />
Querido John 16:30 19:15 22:00 00:30<br />
En tierra hostil 16:15 19:15<br />
El libro de Eli 16:15 19:15 22:00 00:30<br />
El mal ajeno 19:15 22:00 00:30<br />
Cazadores de dragones 17:00<br />
Los niños de Timpelbach 16:00 18:00<br />
Tiana y el sapo 17:00<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:00 22:00 00:30<br />
El escritor 16:30 19:15 22:00 00:30<br />
Acantilado rojo 16:00 19:00 22:00<br />
Brothers 19:15 22:00 00:30<br />
Corazon rebelde 16:30 19:15 22:00 00:30<br />
Millenium 3 22:00<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 16:00 18:00 20:00<br />
Green zone 16:15 19:15 22:00 00:30<br />
Pajaros de papel 19:15 22:00 00:30<br />
Tension sexual no resuelta 16:00 18:00 20:00 22:00 00:30<br />
Los hombres que miraban... 20:00 22:00 00:30<br />
Avatar 3D 22:00<br />
DYELMO MEGAPARK<br />
Erribera etor<strong>bidea</strong> z/g. (94-418 16 72). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 16:00 18:00 20:00 22:0000:00<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:00 21:00 23:00 01:00<br />
El escritor 16:45 19:15 21:45 00:15<br />
Querido John 15:30 17:40 19:50 22:10 00:25<br />
Toy story 2 (3D) 16:10 18:20<br />
Avatar 3D 20:30<br />
El libro de Eli 15:30 17:50 20:10 22:30 00:50<br />
El mal ajeno 20:30 22:3500:40<br />
En tierra hostil 22:20 00:45<br />
Los hombres que miraban... 20:05 22:05 00:05<br />
Millenium 3 15:45<br />
Percy Jackson 15:50 18:10<br />
Shutter Island 18:45 21:30 00:10<br />
Tension sexual no resuelta 16:30 18:25 20:20<br />
Green zone 19:45 22:15 00:45<br />
Tiana y el sapo 15:35 17:35<br />
Arthur y la venganza de ... 16:05 18:05<br />
BASAURI<br />
DSOCIAL ANTZOKIA<br />
Ez dago emanaldirik.<br />
DBERMEO. Nestor Basterretxea.<br />
Percy Jackson 17:00 Sherlock Holmes 19:30 22:30<br />
DDERIO. Gurea.<br />
Arthur y la venganza de ... 18:00<br />
Invictus 20:30<br />
DDURANGO. Zugaza.<br />
Como entrenar a tu dragon 19:00<br />
Acantilado rojo 22:00<br />
DELORRIO. Arriola. Invictus 22:30<br />
DERMUA. Lobiano. Ez dago emanaldirik.<br />
DGALDAKAO. Torrezabal.<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:30<br />
Celda 211 22:30<br />
DGERNIKA. Lizeo antzokia. Ez dago emanaldirik.<br />
GETXO<br />
DLAUREN GETXO<br />
Arriluze, z/g (94-431 03 10). Ikuslearen eguna: asteazkena<br />
Millenium 3 16:10 19:00 21:45 00:30<br />
Medidas extraordinarias 22:3000:40<br />
Tension sexual no resuelta 16:30 18:30 20:30<br />
Pajaros de papel 19:00 22:00 00:30<br />
Percy Jackson 16:30<br />
En tierra hostil 22:30<br />
Una educacion 16:15 18:20 20:25<br />
Arthur y la venganza de Maltazard 16:00<br />
Up in the air 18:10 20:20 22:30 00:50<br />
Brothers 16:00 18:10<br />
El mal ajeno 20:20 22:30 00:50<br />
El concierto 16:15 19:15 22:1500:40<br />
Green zone 16:30 19:20 22:00 00:30<br />
Como entrenar a tu dragon 16:00 18:10 20:20 22:3000:40<br />
El libro de Eli 16:30 19:30 22:00 00:30<br />
El escritor 16:15 19:15 22:1000:40<br />
Shutter Island 16:20 19:00 21:45 00:30<br />
DIGORRE. Lasarte aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
LEIOA<br />
DCINESA ARTEA<br />
Artea merkataritza gunea (902-33 32 31). Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Mal ajeno 16:00 18:00 00:50<br />
El escritor 16:30 19:15 22:00 00:30<br />
Querido John 16:00 18:10 20:20 22:3000:40<br />
El libro de Eli 18:00 20:20 22:40 01:00<br />
Green zone 18:15 20:30 22:45 01:00<br />
Pajaros de papel 20:10<br />
Tensión sexual no resuelta 20:30 22:30 00:30<br />
Brothers-hermanos 16:00 18:10<br />
Tiana y el sapo 17:00<br />
Los hombres que miraban... 16:00<br />
Percy Jackson 16:00<br />
Shutter Island 19:15 22:15 00:50<br />
Avatar 3D 22:00<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 16:00 18:00 20:00 01:00<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:00 22:0000:00<br />
En tierra hostil 22:30<br />
DKULTUR LEIOA<br />
Ez dago emanaldirik.<br />
DLEKEITIO. Ikusgarri.<br />
Al limite 19:30 22:00<br />
DMUNGIA. Olalde aretoa.<br />
Percy Jakcson 17:00<br />
Shutter island 19:30<br />
DMUSKIZ. Meatzari aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
DONDARROA. Bide onera.<br />
Historias de San Valentin 19:00 22:00<br />
PORTUGALETE<br />
BALLONTI<br />
Avatar 3D 22:00<br />
Brothers 17:00<br />
Como entrenar a tu dragon 16:20 18:20 20:20 22:20<br />
El escritor 17:00 19:30 22:10<br />
El libro de Eli 15:50 20:25 22:45<br />
Green zone 18:15<br />
Pajaros de papel 18:05<br />
Shutter Island 19:15 22:15<br />
Tension sexual no resuelta 16:15 20:30 22:30<br />
SANTURTZI<br />
SERANTES<br />
(94-483 92 44) Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 17:30 19:45 22:15<br />
El libro de Eli 17:15 19:45 22:15<br />
El mal ajeno 17:30 20:00 22:30<br />
DZALLA. Antzokia. Cazadores de dragones 19:30<br />
El libro de Eli 22:30<br />
DZORNOTZA. Zornotza aretoa.<br />
Invictus 22:00<br />
El mal ajeno, Oskar Santos zuzendariaren filma. BERRIA<br />
Gipuzkoa<br />
DONOSTIA<br />
DANTIGUO BERRI<br />
(943-00 12 00) Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Green zone 17:15 20:00 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 16:45 18:45<br />
Avatar 3D 21:30<br />
El libro de Eli 17:00 19:45 22:15<br />
Querido John 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
El mal ajeno 17:00 20:00 22:30<br />
Pajaros de papel 17:15 19:45 22:30<br />
Brothers 17:15 19:45<br />
Tension sexual no resuelta 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:00<br />
Millenium 3 22:00<br />
DOCINE LA BRETXA<br />
Arraindegi eraikina (943 -42 13 71).<br />
El escritor 17:15 19:45 22:30<br />
Green zone 16:00 18:10<br />
Precious 20:20 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 16:15 18:30 20:30 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon (3D) 16:00 18:00 20:00<br />
Avatar (3D) 22:15<br />
El libro de Eli 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Querido John 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Brothers 17:00<br />
Acantilado rojo 19:15 22:15<br />
Los hombres que miraban... 16:00 18:00<br />
Pajaros de papel 20:00 22:45<br />
Tiana y el sapo 16:00<br />
Tension sexual no resuelta 18:00 20:00 22:15<br />
DPRINCIPE<br />
San Joan, 10 (943-42 12 47). Ikuslearen eguna:asteazkena.<br />
Las viudas de los jueves 16:30 19:00 22:15<br />
En tierra hostil 17:15 20:00 22:30<br />
El concierto 17:00 19:30 22:15<br />
Millenium 3 16:30 19:30 22:15<br />
Corazon rebelde 17:15 20:00 22:45<br />
Flor del desierto 17:15 19:45 22:15<br />
Toy story 2 (3D) 16:30 18:30<br />
An education 20:30 22:45<br />
Invictus 16:45 19:30<br />
Shutter Island 22:15<br />
El escritor 16:45 19:30 22:15<br />
El mal ajeno 17:00 19:00 21:00 23:00<br />
DTRUEBA<br />
S. Esnaola, 2 (943-27 13 91). Ikuslearen eguna: asteartea.<br />
Ajami (JBA) 16:45 19:30 22:15<br />
Un profeta 16:45 19:30<br />
Celda 211 22:15<br />
DANDOAIN. Bastero. Lyli la princesa hada 17:00<br />
Shutter Island 19:30 22:30<br />
DARETXABALETA. Zaraia. Nine 22:00<br />
DARRASATE. Amaia antzokia. Celda 211 19:30 22:00<br />
DATAUN. Herri antzokia. Ez dago emanaldirik.<br />
DAZKOITIA. Baztartxo. Invictus 22:00<br />
DBEASAIN. Usurbe. Glup! zabor bizardunak 17:00<br />
An education 19:30 22:15<br />
DBERGARA. Zabalotegi. Ez dago emanaldirik.<br />
EIBAR<br />
DCOLISEO<br />
Como entrenar a tu dragon 17:00 19:45 22:30<br />
El escritor 17:00 19:45 22:30<br />
Precious 17:00 19:45 22:30<br />
DELGOIBAR. Antzokia. Nine 19:00 22:15<br />
ERRENTERIA<br />
DNIESSEN ZINEMAK<br />
(943-34 52 91)<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 17:00 19:30<br />
El escritor 17:00 19:45 22:30 01:00<br />
Como entrenar a tu dragon 17:30 20:00 22:30 00:45<br />
Millenium 3 19:30 22:20 01:00<br />
El libro de Eli 17:15 20:00 22:35 01:00<br />
Avatar 3D 22:15<br />
Green zone 17:15<br />
Brothers 20:00 22:45 01:00<br />
Percy Jackson 17:00<br />
DHERNANI. Biteri aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
IRUN<br />
DCINEBOX MENDIBIL<br />
Mendibil merkataritza gunea. Ikuslearen eguna: osteguna. (943-63 02 23)<br />
Como entrenar a tu dragon 16:00 18:05 20:15 22:25 00:30<br />
Percy Jackson 15:45 18:05<br />
Acantilado rojo 19:00 22:00<br />
Green zone 20:25 22:40<br />
El escritor 16:00 19:00 22:00 00:30<br />
El libro de Eli 15:45 18:05 20:25 22:40 00:50<br />
El mal ajeno 15:45 18:05 20:15 22:25 00:30<br />
Tiana y el sapo 17:00<br />
DTXINGUDI<br />
(943-63 54 41). Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 16:00 18:00 20:00<br />
Avatar 3D 22:15<br />
El libro de Eli 16:00 18:15 20:30 22:45 00:55<br />
Millenium 3 16:45<br />
Pajaros de papel 19:30 22:00 00:30<br />
El escritor 17:00 19:30 22:15 00:45<br />
Green zone 16:00<br />
Brothers 18:15<br />
Tension sexual no resuelta 20:30 22:30 00:30<br />
Querido John 16:00 18:10 20:15 22:45 00:50<br />
Como entrenar a tu dragon 16:30 18:30 20:30 22:30 00:45<br />
DLAZKAO. Areria aretoa. Ez dago emanaldirik.<br />
DLEGAZPI. Latxartegi aretoa. Millenium 2 19:30 22:15<br />
DOÑATI.Herri zinema.<br />
Ponyo en el acantilado 17:00 Precious 22:30<br />
DORDIZIA.Herri Antzokia. Invictus 19:00 22:15<br />
DTOLOSA. Leidor. Up in the air 19:30 22:30<br />
USURBIL<br />
DCINEBOX URBIL<br />
Urbil merkataritza gunea (902-22 16 22).<br />
Brothers 20:00 22:15<br />
Green zone 15:45 18:05 20:25 22:45 01:00<br />
Los hombres que miraban... 16:00 18:00 20:00<br />
Querido John 16:00 18:15 20:30 22:45 01:00<br />
El escritor 17:00 19:30 22:00 00:45<br />
Como entrenar a tu dragon 16:00 18:15 20:25 22:30 00:45<br />
Tiana y el sapo 16:00 18:00<br />
El libro de Eli 15:45 18:05 20:25 22:45 01:00<br />
Shutter Island 22:00<br />
Tension sexual no resuelta 16:30 18:30 20:30 22:30 00:45<br />
DVILLABONA. Gurea. The road 19:30 22:30<br />
DZARAUTZ. Modelo. Invictus 17:00 19:30 22:15<br />
DZUMAIA. Aita Mari. Ez dago emanaldirik.<br />
DZUMARRAGA. Zelai Arizti. Mal dia para pescar 22:15<br />
Lapurdi<br />
BAIONA<br />
DL’ATALANTE<br />
(05 59-55 73 63)<br />
Soul kitchen (JBA) 19:00<br />
La revelation (JBA) 17:00 20:45<br />
Un prophete 14:15<br />
DL’AUTRE CINEMA<br />
(05 59-55 52 98)<br />
Alice au pays des merveiulles (JBA) 14:00 16:15 20:45<br />
White material 21:00<br />
The good heart (JBA) 15:45<br />
Anvil (JBA) 19:30<br />
Johnny Guitar (JBA) 17:30<br />
La princese et la grenouille 14:00<br />
Lettre a Anna 18:30<br />
DCGR CENTRE<br />
(0559-59 90 90)<br />
Alice au pays des... (3D) 11:15 14:00 16:30 19:45 22:00<br />
L’immortel 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15<br />
Tout ce qui brille 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00<br />
Bad lieutenant 14:00 22:15<br />
L’arnacoeur 11:15 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00<br />
La rafle 11:15 14:00 16:30 19:45 22:15<br />
Shutter island 11:00 13:45 16:30 19:30 22:15<br />
La princese et la grenouille 11:15<br />
Avatar 3D 16:30 19:30<br />
ANGELU<br />
DMONCINE<br />
Alice au pays des ...(3D) 14:00 15:00 16:30 18:00 20:00 21:30<br />
Tout ce qui brille 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00<br />
L’immortel 14:00 16:30 19:00 21:30<br />
L’arnacoeur 14:00 16:30 18:00 20:00 22:00<br />
La rafle 14:00 16:30 19:00 21:30<br />
Piece Montee 14:00 16:00<br />
Blanc comme neige 22:00<br />
The ghost writer 19:00<br />
Shutter island 14:00 16:30 21:30<br />
DONIBANE LOHIZUNE<br />
DREX<br />
Alice au pays des... (3D) 14:45 17:45 20:45<br />
Tout ce qui brille 14:15 19:15<br />
Mumu 14:15<br />
L’immortel 16:30 21:30<br />
White material 19:15<br />
L’arnacoeur 14:15 19:15<br />
La rafle 21:30<br />
Bad lieutenant 21:30<br />
Blanc comme neige 16:30<br />
Bus palladium 16:30<br />
Liberte 20:30<br />
Chloe 18:15<br />
DHAZPARNE. Haritz Barne. Le mac 16:00 21:00<br />
DKANBO.Aiglon. La rafle 15:00 21:00<br />
MIARRITZE<br />
DROYAL<br />
Ander 21:50<br />
At the edge of the world (JBA) 21:00<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 33<br />
‹ Agenda<br />
Chicas (JBA) 17:35<br />
Chloe (JBA) 15:50<br />
L’autre Dumas 14:00<br />
Le reve italien (JBA) 18:00<br />
Le temps de la kermesse est termine 14:00<br />
Liberte 19:50<br />
Nine (JBA) 15:50<br />
Soul kitchen (JBA) 19:20<br />
Alice au pays des merveiulles (JBA) 16:20 18:40 21:00<br />
La princesse et la grenouille 14:00<br />
Nafarroa<br />
IRUÑEA<br />
DGOLEM BAIONA<br />
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
El escritor 17:00 19:45 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 16:30 18:30 20:30<br />
El libro de Eli 22:45<br />
El mal ajeno 17:15 20:00 22:45<br />
Pajaros de papel 17:00 20:00 22:45<br />
Shutter Island 17:00 19:45 22:30<br />
En tierra hostil 17:00 19:45 22:30<br />
DGOLEM YAMAGUCHI<br />
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: asteazkena.<br />
Flor del desierto 17:15 20:00 22:45<br />
El concierto 17:15 20:00 22:30<br />
Precious 17:15 20:00 22:30<br />
Millenium 3 19:45<br />
An education 16:30 18:30 20:30 22:45<br />
La cinta blanca 17:00 22:30<br />
DGOLEM LA MOREA<br />
(948-22 23 33) Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
El escritor 17:15 20:00 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 16:20 18:30 20:40<br />
Querido John 17:15 20:00 22:45<br />
El libro de Eli 17:15 20:00 22:45<br />
El mal ajeno 16:30 18:30 20:30<br />
Acantilado rojo 17:00 19:45 22:30<br />
Tension sexual no resuelta 16:30 18:30 20:30 22:45<br />
Brothers 20:30 22:45<br />
Toy story 2 (3D) 16:30<br />
Green zone 17:15 20:00 22:30<br />
Pajaros de papel 17:15 22:45<br />
Los hombres que miraban... 16:30 18:30 20:30 22:45<br />
Shutter Island 19:45 22:30<br />
Tiana y el sapo 16:30 18:30<br />
Avatar 3D 18:30 21:35 22:30<br />
DSAIDE CARLOS III<br />
(948-24 54 00) Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
El escritor 17:15 19:45 22:30<br />
Las viudas de los jueves 17:30 20:00 22:30<br />
Como entrenar a tu dragon 17:30 19:45 22:00<br />
El libro de Eli 17:30 20:00 22:30<br />
El mal ajeno 17:30 20:00 22:30<br />
DSAIDE OLITE<br />
(948-24 54 00) Ikuslearen eguna: astelehena.<br />
Tension sexual no resuelta 17:30 20:00 22:30<br />
El concierto 17:30 20:00 22:30<br />
Green zone 20:00 22:30<br />
Los hombres que miraban... 20:00 22:30<br />
Tiana y el sapo 17:30<br />
Arthur y la venganza de Malthazard 17:30<br />
DALTSASU. Iortia. Ez dago emanaldirik.<br />
LIZARRA<br />
DGOLEM LOS LLANOS<br />
Como entrenar a tu dragon 17:30 19:30<br />
La cinta blanca 22:00<br />
Green zone 17:15 19:30 22:00<br />
Al limite 17:15 19:30 22:00<br />
TUTERA<br />
DOCINE<br />
Tension sexual no resuelta 16:15 18:15 20:15 22:15 00:30<br />
Como entrenar a tu dragon 16:15 18:15 20:15 22:15 00:30<br />
El escritor 17:00 19:30 22:00 00:30<br />
El libro de Eli 16:00 18:10 20:20 22:30 00:30<br />
Millenium 3 17:00<br />
Acantilado rojo 19:30 22:00 00:30<br />
Brothers 16:00<br />
Pajaros de papel 18:00 20:15 22:30<br />
Querido John 16:30 18:30 20:30 22:30 00:30<br />
Los hombres que miraban... 16:30<br />
Green zone 18:15 20:20 22:30 00:30<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 16:00 18:00 20:00<br />
Avatar 3D 22:00<br />
UHARTE<br />
DCINEBOX ITAROA<br />
(902-22 16 36) Ikuslearen eguna: osteguna.<br />
Como entrenar a tu dragon 16:00 17:00 18:00 19:00<br />
20:00 21:00 22:00<br />
El escritor 16:00 19:00 22:00<br />
Querido John 16:15 18:15 20:15 22:15<br />
El libro de Eli 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Tension sexual no resuelta 16:20 18:20 20:20 22:20<br />
El mal ajeno 20:15 22:15<br />
Acantilado rojo 16:30 19:30 22:30<br />
Brothers 16:15 18:20 20:20<br />
Green zone 16:00 18:15 20:30 22:45<br />
Pajaros de papel 22:30<br />
Los hombres que miraban... 20:30 22:20<br />
Percy Jackson 16:00 18:15<br />
Shutter Island 22:45<br />
Tiana y el sapo 16:10 18:10<br />
VIANA<br />
DLAS CAÑAS<br />
Como entrenar a tu dragon 3D 16:00 18:00 20:15<br />
El escritor 17:15 20:00 22:40 01:00<br />
Como entrenar a tu dragon 16:15 18:15 20:30 22:35 00:45<br />
El libro de Eli 15:50 18:05 20:25 22:45 01:00<br />
Avatar 3D 22:20<br />
El mal ajeno 16:10 18:15 20:30 22:45 01:00<br />
Millenium 3 19:50 22:35<br />
Pajaros de papel 17:15 20:00 22:30 01:00<br />
Shutter Island 20:00 22:40<br />
Invictus 20:00 22:40<br />
Tiana y el sapo 16:00 17:50<br />
Medidas extraordinarias 16:00 18:00<br />
Percy Jackson 17:15<br />
Nafarroa Beherea<br />
DONIBANE GARAZI. Le Vauban. Fantastic Mr. Fox 15:00<br />
DONAPALEU. St. Louis.<br />
Fantastic Mr. Fox 15:00 Ander 18:00<br />
Thelma, Louise et Chantal 21:00<br />
Zuberoa<br />
MAULE. Baitha.<br />
L’homme qui plantait des arbres 17:00<br />
La rafle 21:00 Bad lieutenant 21:00
34 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Agenda ›<br />
b Eguraldia<br />
Gaur<br />
Itsasoko egoera, baina<br />
egonkortzen<br />
pZerua. Goizean, ipar-mendebaldeko<br />
haizeak hodei<br />
trinko dezente ekarriko ditu<br />
Euskal Herrira, eta, horren<br />
ondorioz, zerua hodeitsu<br />
egongo da, eta zaparradak<br />
botako ditugu. Orduek aurrera<br />
egin ahala, egonkortasuna<br />
areagotuko da, eta ostarteak<br />
egingo dira.<br />
Bizk., legatza<br />
Hedabide<br />
mota<br />
Ongurua<br />
Garbiketaontzi<br />
Epe<br />
Ipar., orpo<br />
Abederako<br />
lehen eta<br />
azkeneko<br />
letrak<br />
Lehia handiko<br />
partida<br />
Sutondoko<br />
kate<br />
p<br />
Bakio 16/8<br />
p<br />
Bilbo 16/9<br />
p<br />
Balmaseda 15/6<br />
t°<br />
p<br />
Amurrio 16/6<br />
p p<br />
Gasteiz 14/5<br />
Agurain 14/5<br />
Idi haragiak<br />
p<br />
Eibar 15/7<br />
p<br />
Arrasate 15/6<br />
p<br />
Guardia 14/5<br />
pHaizea. Ipar-mendebaldeko<br />
haizea ibiliko da.<br />
pTenperatura. Behera. Beroenak,<br />
ipar partean eta<br />
mendialdean, 12 eta 17 gradu<br />
artekoak; barnealdean, berriz,<br />
10 eta 16 artekoak.<br />
p<br />
Ehunak<br />
Noka, nago<br />
Goiz erdiko<br />
garai<br />
Alde!<br />
Baieztatzeko<br />
Eutsi<br />
51<br />
Ipar., izan<br />
zaitez<br />
500<br />
p<br />
Donostia 16/10<br />
p<br />
Leitza 15/6<br />
Utzi<br />
Errautsarako<br />
ontzi<br />
Bizk., du<br />
Hutsak,<br />
akatsak<br />
Joera<br />
t°<br />
Astelehena, 29 Asteartea, 30 Asteazkena, 31<br />
p<br />
Baiona 15/11<br />
p<br />
Iruñea 15/5<br />
p<br />
Tafalla 15/5<br />
p<br />
Maule 16/9<br />
p<br />
Donibane Garazi 16/10<br />
p<br />
Tutera 16/6<br />
p<br />
Abaurregaina 10/2<br />
Kantua,<br />
abestia<br />
Lourdes,<br />
okzitanieraz<br />
Pare bat<br />
Ezten<br />
t°<br />
Kontsonantea<br />
Uia<br />
Kontsonantea<br />
... eta ateri,<br />
etengabe<br />
... egina,<br />
guztiz<br />
mozkortua<br />
Bihar<br />
t°<br />
Eguzkia eta goiko hodeiak<br />
pZerua. Eremu antiziklonikoaren<br />
sendotasunak eraginda,<br />
egonkortasun atmosferikoa<br />
izugarri areagotuko da. Haize<br />
aldakor ahula nagusituko da,<br />
eta tenperaturek nabarmen<br />
egingo dute gora. Hortaz,<br />
ostarteak egingo dira, eta<br />
goiko hodei dezente izango<br />
dira.<br />
pHaizea. Haizea aldakor ibiliko<br />
da.<br />
pTenperatura. Gora. Beroenak,<br />
ipar isurialdean eta mendi inguruetan,<br />
16 eta 21 gradu artekoak<br />
izango dira; barnealdean, berriz,<br />
15 eta 22 gradu artekoak.<br />
Itsasoa<br />
pItsasoko egoera. Lehenengo<br />
20 milietan, hego-mendebaldeko<br />
haizeak joko du, 4-5 bitarteko<br />
indarrarekin, eta itsaski<br />
handia sortuko du.<br />
pOlatuak. Bi eta hiru metro artekoak.<br />
Itsasaldiak ORDUA METROAK<br />
Itsasgora 01:15 03,79<br />
Itsasbehera 07:52 01,37<br />
Itsasgora 14:02 03,86<br />
Itsasbehera 20:07 01,32<br />
Isobara mapa<br />
JON ALBISU<br />
Eguzkia S0RTU GORDE<br />
07:22 19:31<br />
Ilargia EGUNA<br />
Ilgora Apirilaren 21a, asteazkena<br />
Ilbete Martxoaren 30a, asteartea<br />
Ilbehera Apirilaren 6a, asteartea<br />
Ilberri Apirilaren 14a, asteazkena<br />
b Hitz jokoak BAGABIGA<br />
G Hitz gezidunak p Hegazti igeri-oinduna G Sudokua<br />
t°<br />
1 2 9 6 5<br />
8 2<br />
9 4<br />
6 1 8 2<br />
8 6<br />
9 4 5 7<br />
7 2<br />
6 7<br />
6 5 4 1 7<br />
G Esaldi ezkutua<br />
«M_m_r__ _s_t_n d__g_<br />
_h_zt_ n_h_ g_n_k__n<br />
h_rt_z g_g_r_tz_k_<br />
_h_lm_n_r_».<br />
G Atzoko erantzunak<br />
8 3 5 1 7 4 2 6 9<br />
2 9 7 3 8 6 1 5 4<br />
4 6 1 9 2 5 7 8 3<br />
6 4 2 7 5 9 3 1 8<br />
3 5 8 6 4 1 9 2 7<br />
1 7 9 8 3 2 5 4 6<br />
9 1 4 5 6 7 8 3 2<br />
5 2 3 4 9 8 6 7 1<br />
7 8 6 2 1 3 4 9 5<br />
9x9-ko laukian hutsik<br />
dauden gelaxkak bete<br />
behar dituzu 1etik 9ra<br />
bitarteko zenbakiak<br />
idatziz eta kontuan izanik<br />
zenbaki bakar bat ere ez<br />
dela bi aldiz azaltzen<br />
errenkada eta zutabe<br />
berean, ezta dagokion<br />
3x3-ko laukian ere.<br />
Esaldi ezkutua: Ez dago zeruan<br />
benetako paradisua, maite den<br />
emakumearen ahoan baizik.<br />
Falta diren<br />
bokalak idatzita<br />
Daniel Gelin<br />
aktore<br />
frantsesaren<br />
gogoeta bat<br />
azalduko zaizu.
Komunikazioa D<br />
Over the Rainbow<br />
Ekografiak<br />
Eñaut Gantxegi<br />
B<br />
aliteke birfrijitua (refrito,<br />
edo dena delakoa…) izatea,<br />
baina fresko bezala<br />
hartu nuen lehengo egunean<br />
ETB-Sat delakoan Mihiluze saioaren<br />
atal berri bat. Azken probari<br />
edo finalari itsas tokea eman zio-<br />
ten. Azken izen zerrendan, historiak<br />
famatu egindako itsasontziak<br />
sailkatzea planteatu zuten.<br />
Intuizioak esaten zidan espedizio<br />
hitza aipatuta Endurance ontziaren<br />
aipamena ezin zutela goitik<br />
pasatzen utzi. Haren kapitain pilotu<br />
Ernest Shackeltonen izena<br />
aipatu ez bazuten ere, hementxe<br />
gaude E.S.-zaleak beronen goratzarre<br />
egiteko.<br />
Harritu ninduen Rainbow<br />
Warrior eskifaia espedizioen tartean<br />
sartzea, guda sailean sartu<br />
beharrean. Ontziaren izenak<br />
gudari adjektiboa —ortzadarrarena<br />
hori bai— izatea, eta gerora<br />
berau jomuga bezala kokatzeak;<br />
taldez aldatzea ekarri beharko<br />
lioke. Frantziaren nuklearzaletasunaren<br />
aurka borrokatu izan<br />
den Greenpeace erakundeko<br />
buke insignia horren destrukzioan<br />
frantziar intelijentzia (edo<br />
antzeko zerbait…) zerbitzuek<br />
izan zuten parte-hartzearen zantzu<br />
argiak izan direnik ezin uka,<br />
ezta? Tira, ez gaitezen ur handitan<br />
sar, eta Potemkin-en aipamenaren<br />
sobietar usainarekin,<br />
Kikeren eta Ilaskiren lanak<br />
amaitu ziren. Lehiakide finalistek<br />
ez zuten diru potoa irabazi.<br />
Laxtima.<br />
Saioaren amaierak publizitatea<br />
eta promozioen tarteari<br />
eman zion paso, eta, igande honetan,<br />
gaueko 10:00 aldera ETB3n<br />
Bizardunak taldearen kontzertua<br />
emango dutela iragarri<br />
zuten. Auskalo non izango naizen<br />
egun eta ordu horretan,<br />
baina grabatuko dudala argi dut.<br />
In fakt, oraintxe bertan programatuko<br />
dut (…). Kito. Egina.<br />
Eta gaueko tele-bisitaldian<br />
déjà vu bat agertu izanak, nire<br />
burmuin pi(3,1416…)-polarrean<br />
ohera joateko mozioa onartu izana<br />
ekarri du. Hitz gutxitan: Aspaldiko;<br />
astean zeharreko Urro-<br />
Euskarazko programazioa indartuko du<br />
Hala Bedi irratiak bi saio berrirekin<br />
Gaurkotasuneko gaiak<br />
landuko dituzte<br />
asteguneko goizetan,<br />
eta musika saioa egingo<br />
dute astelehen gauetan<br />
Erredakzioa<br />
Aurrerantzean, gaurkotasuna<br />
euskaraz landuko dute ordubetez<br />
Hala Bedi Irraian, astegunetan.<br />
Euskarazko programazioa indartzea<br />
erabaki du Gasteizko irrati libreak,<br />
eguneroko saio horren bidez<br />
eta astelehen gauetan emango<br />
duten musika saio berri batekin.<br />
«Arratsaldean, euskarazko magazinea<br />
egiten dugu, baina, goizean,<br />
lau orduko gaztelaniazkoa da<br />
nagusi», esan zuten atzo irratiko<br />
arduradunek. «Irratia gehiago<br />
entzuten da goizetan, eta, horregatik,<br />
tarte horretan euskara<br />
gehiago sartzea erabaki dugu».<br />
Bazen ordua du izena saio be-<br />
Gorka Pope, Kutxa Beltza musika saioko esatarietako bat. BERRIA<br />
rriak, eta 09:10etik 10:00etara entzun<br />
ahalko da. Elkarrizketak<br />
izango dira muina. Beste irrati libreetan<br />
eta Iparraldeko Euskal<br />
Irratietan eginiko elkarrizketak<br />
ekarriko dituzte. Horrez gain,<br />
Hala Bedik dituen berriemaileekin<br />
mintzatuko dira, «beti ahalik<br />
eta gaurkotasun handiena izaten<br />
saiatzen». Gizarte eragileen lana<br />
jorratuko dute, «alderdien politikan<br />
gehiegi sartu gabe». Pertsonaia<br />
historiko baten esaldiekin<br />
hasiko dute saioa, eta, astean<br />
behin edo bitan, poema bat sartuko<br />
dute, egilearen ahotsean.<br />
Musika monografikoa<br />
Astelehen gauerditan, Kutxa Beltza<br />
saioa hasiko dute. Bi gidari<br />
izango ditu saioak: Raul eta Gorka<br />
Pope.<br />
Monografikoa izango da saioa.<br />
Gasteizko edo inguruko musikari<br />
edo musikazaleren bat estudiora<br />
eraman asmo dute, eta dituzten<br />
talde edo abeslaririk gogokoenaz<br />
mintzatzea, euskaraz, ordubete.<br />
Dagoeneko hasi dira saioak grabatzen,<br />
eta Aste Santuaren ondoren<br />
hasiko dira zabaltzen.<br />
Horrez gain, baina gaztelaniaz,<br />
12 Pulgadas saioa estreinatuko<br />
du irratiak. Afrikako musika landuko<br />
du, 1950eko hamarkadatik<br />
hona sorturiko taldeak.<br />
Aurten hasi da Gasteizko irratia<br />
podcast-ak eskaintzen. Interneten<br />
bidez euren gunetik har<br />
daitezkeen saioak, norberak nahi<br />
duenean entzuteko. Dagoeneko<br />
16 saioren grabazioak eskaintzen<br />
dituzte. «Zuzenean zenbat entzule<br />
ditugun ez dakigu, baina badakigu<br />
horrela saio batzuk 200 aldiz<br />
jaitsi dituztela». Saiorik gogokoenak<br />
zeintzuk diren jakiteko modua<br />
ematen dio horrek irratiari.<br />
‘The Times’-en Interneteko orria, ordainpekoa<br />
Rupert Murdochen<br />
kazeta ekainean hasiko<br />
da kobratzen, euro bat<br />
pasatxo eguneko eta bi<br />
euro astebeteko<br />
Erredakzioa<br />
The Times kazetaren eta Sunday<br />
Times igandekariaren Interneteko<br />
guneak ikusi nahi dituenak or-<br />
daindu egin beharko du ekainetik<br />
aurrera. News International konpainiak<br />
eman zuen albistea atzo.<br />
Harenak dira bi kazetak. Rupert<br />
Murdochen News Corp taldearena<br />
da NI.<br />
«Hil ala biziko urratsa da, albisteen<br />
negozioa ekonomikoki interesgarria<br />
bihurtze aldera», esan<br />
du ReBekah Brooks NIko buruak.<br />
Libera bat kobratu asmo dute<br />
egun bateko harpidetzaren truke<br />
(1,11 euro) eta bi libera kazeton<br />
guneak astebetez bisitatu ahal<br />
izateko. «Apustu arriskutsua da»,<br />
esan du James Harding The Times-eko<br />
zuzendariak, «baina ez<br />
da egun arte bezala jarraitzea baino<br />
arriskutsuagoa».<br />
Interneten aurkako gerra<br />
Murdochek kanpaina gogorra<br />
egin du lehen ere bere kazetetako<br />
artikuluak Interneten zabaltzen<br />
dituztenen kontra. Gogor salatu<br />
du, esaterako, Google bilatzailea.<br />
Hardingi galdetu zioten atzo<br />
zer dela-eta espero duen jendeak<br />
euren albisteengatik ordaintzea,<br />
oso erraza izanda Interneten antzekoak<br />
doan topatzea. «Gure kazetaritza<br />
benetan da ona. Asko inbertitzen<br />
dugu kazetariak lehen<br />
lerroan izateko», erantzun zuen.<br />
Konpainiako buruek onartzen<br />
dute neurriarekin milioika irakurle<br />
galtzea litekeena izatea. Darabilten<br />
inkesten arabera, irakurleen<br />
%5 legoke prest ordaintzeko.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 35<br />
‹ Agenda<br />
soloren siesta-timeko saioa; Iñaki<br />
Anasagasti gonbi<strong>datu</strong> izarra, monarkia<br />
espainolaz berbetan (dergraun),<br />
bereak eta bi askatzen.<br />
Aurkarien artean, oraindik ere<br />
Sissikeriatan sinisten duten batzuk<br />
—Ramon Rubial sozialistaren<br />
senide bat tartean—, betiere<br />
«instituzio» edota «monarkia modernoa»<br />
sasi-definizioekin. Horien<br />
artean, Tonia Etxarri kazetaria.<br />
Haren alboko bazter-nahaslearekin<br />
bikote xelebrea osatzen,<br />
denbora gehiago beren artean<br />
hitz egiten, agora publikora fundamentuzko<br />
ezer botatzen baino.<br />
Agian hobe.<br />
DLaburrak<br />
ETB Nafarroan ikusteko<br />
akordiorik ez dago oraindik<br />
TELEBISTA ›ETB Nafarroan<br />
ikusteko Patxi Lopezen eta<br />
Miguel Sanzen gobernuen arteko<br />
akordiorik ez dagoela onartu<br />
zuen atzo Eusko Jaurlaritzak.<br />
EAko legebiltzarkide Jesus Mari<br />
Larrazabalek egin zion galdera<br />
exekutiboari Legebiltzarrean.<br />
Negoziazioak geldituta daude,<br />
Nafarroako Gobernuak ez duelako<br />
ordaindu nahi zerbitzua<br />
emateak duen kostuaren zatia.<br />
ETBk jarraitzen du analogikoan<br />
ematen, baina etxe berrietan<br />
dagoeneko ezin dute ikusi.<br />
Lurrezko Telebista<br />
Digitalaren bigarren fasea<br />
TELEBISTA ›Hainbat telebista<br />
kanal biltzen dituen multiplex<br />
seinaleak banatzen hasiko dira<br />
berehala, eta, horren bidez, Lurreko<br />
Telebista Digitala ezartzeko<br />
bigarren faseari ekingo diote.<br />
Urratsa erabakigarria da, esaterako,<br />
Nafarroan ETB ikusteko.<br />
Espainiako telebista pribatuentzat<br />
multiplex bana emango du<br />
Madrilgo Gobernuak (denera<br />
6); bi, Television Españolarentzat;<br />
eta beste bi, erkidego autonomo<br />
bakoitzarentzat.<br />
Errenteriako Zintzilik<br />
Irratia berriz airean<br />
IRRATIA ›Hainbat aste espektrotik<br />
kanpo egon ondoren,<br />
berriz dago airean Errenteriako<br />
(Gipuzkoa) Zintzilik Irratia.<br />
Antena berria jarri behar izan<br />
dute, azken haizeteak zaharra<br />
bota baitzuen. Errenteriako,<br />
Lezoko, Pasaiako, Donostiako<br />
eta Oiartzungo hainbat bazterretan<br />
entzun daiteke Zintzilik<br />
Irratia, FMaren 100ean.
36 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Agenda ›<br />
E Gaurko filmak<br />
Harry Potterrek haur<br />
izateari utzi zionekoa<br />
aur izateari utzi dio Harry<br />
H Potter magoak dagoeneko.<br />
Heriotzaren zelaietan adarbakarrik<br />
ez dagoela ohartu da.<br />
Maitasuna irristakorra dela oso.<br />
Zoriona lortzeko araurik ez dagoela,<br />
alegia. J.K. Rowling idazleak<br />
sortutako pertsonaiaren<br />
barne beldurretan sakontzen<br />
Harry Potter y el... 111<br />
pLa1, 16:00. Zuzendaria: Alfonso<br />
Cuaron. Aktoreak: Daniel<br />
Radcliffe, Rupert Grint, Emma<br />
Watson, Gary Oldman, David<br />
Thewlis. Iraupena: 142 minutu<br />
baitu Alfonso Cuaron zinemagile<br />
mexikarrak atal honetan;<br />
Harry Potter neraberaren bihotzaren<br />
zauri orbaindu gabeak<br />
agerian utziz.<br />
A Little Princess ederraren<br />
egileak abentura, umorea eta<br />
suspentsea fintasunez uztartzen<br />
ditu filmean; idazle eskoziarraren<br />
errepide fantastikoetatik<br />
urrunduz. Hala, ukitu ilunagoa<br />
ematen dio istorioari<br />
Cuaronek. Mendeku irrikaz belztuta<br />
dago Black Sirius iheslariaren<br />
arima. Baina baita Harry Potter<br />
eta haren adiskide minena<br />
D Telebista<br />
ETB 1<br />
07:20: Tik-tak circus.<br />
07:50: Betizu. (07:50) Bizargorri.<br />
(08:15) Mamu harrapariak.<br />
(08:55) Hiru mosketariak.<br />
(09:45) Isidoro. (10:05)<br />
Gadget inspektorea. (10:30)<br />
Berebiziko espioiak. (10:50)<br />
Harriketarrak.<br />
11:45: Sut& blai.<br />
12:05: EITB kultura.<br />
12:40: Kresala.<br />
13:30: Sustraia.<br />
14:00: Gaur egun.<br />
14:40: Eguraldia.<br />
14:45: Sautrela. Hasier Etxeberriaren<br />
eskutik.<br />
15:20: Betizu. (15:20) Woofy.<br />
(15:25) Sorgin aspertua.<br />
15:30: Trikitraka trikitron.<br />
16:25: Kirolez kirol.(16:30)<br />
Pilota. Berria Txapelketaren<br />
‘Oh Happy Day II’. 22:10<br />
Finala. Aurrera Saiaz-Adiskide.<br />
(18:00) Futbola. Espainiako<br />
Liga. 2. A maila. Cordoba-Reala.<br />
20:30: Gaur egun.Ander Arzakek<br />
aurkezten duen albistegia.<br />
21:00: Euskal Herria, bide<br />
batez.<br />
21:30: Mihiluze haurrak.<br />
22:10: Oh Happy Day II. Klaudio<br />
Landak aurkezten duen<br />
abesbatzen lehiaketa.<br />
23:30: Ero eta bero.<br />
23:50: Kirolez kirol.<br />
00:40: Gaztea klip.<br />
04:10: Hasiberriak.<br />
04:35: Teknopolis.<br />
05:00: Esanak esan.<br />
05:35: Euskal Herritik.<br />
ETB 2<br />
07:20: Desde dentro. ‘Lemoiz’.<br />
07:40: Mucho viaje.<br />
08:15: Leyendas de ultramar.<br />
08:40: Lands of legends.<br />
09:40: Bailando hasta el frenesi.<br />
10:20: La ley de la bahia. Telesaila.<br />
12:15: El payaso. Telesaila.<br />
14:05: Rex. Telesaila.<br />
14:58: Teleberri. Estibaliz<br />
Ruiz de Azuak eta Iker Arrastiok<br />
aurkezten duten albistegia.<br />
15:50: Eguraldia.<br />
15:55: Zinema. ‘La verdad sobre<br />
el amor’. Zuz.: John Hay.<br />
Akt.: Jennifer Love Hewitt,<br />
Dougray Scott. 2004.<br />
‘La verdad sobre el amor’. 16:00<br />
17:45: Zinema. ‘Paparazzi’.<br />
Zuz.: Paul Abascal. Akt.: Cole<br />
Hauser, Robin Tunney, Dennis<br />
Farina. 2003.<br />
19:15: Zinema. ‘El asesino del<br />
marcapasos’. Zuz.: Paul Antier.<br />
Akt.: Judge Reinhold, Penelope<br />
Ann Miller. 2001.<br />
20:58: Teleberri. Albistegia.<br />
21:55: Eguraldia.<br />
21:55: Telefilma. ‘El coleccionista<br />
de mariposas’. Zuz.:<br />
Jean Stewart. Akt.: Pete Postlehwaite,<br />
Jamie Draven.<br />
1999.<br />
01:10: Zinema. ‘Asesinatos de<br />
maxima audiencia’. Zuz.: Eleonor<br />
Lindo. Akt.: Cameron<br />
Daddo, Fiona Loewi. 2001.<br />
03:35: Teletienda.<br />
ere. Alde horretatik, anbiguoak<br />
dira pertsonaia ia guztien portaerak.<br />
Hala, happy end-dun logika<br />
komertzialari muzin egiten ez<br />
dion arren, umorez eta sentiberatasunez<br />
atondutako abentura<br />
erakargarri hutsetik harago doa<br />
filma.<br />
pMaitane Mitxelena<br />
Hamaika<br />
09:00: Marrazki bizidunak.<br />
11:00: Zinema. ‘Pepper’.<br />
12:20: Asteleheneko bat eta<br />
bat.<br />
13:10: Bi fashion.<br />
13:25: Eskuokin.<br />
13:35: 8garren kalea.<br />
14:05: Kiroleroak.<br />
14:35: Astearteko Bat eta<br />
bat.<br />
15:25: Travelling.<br />
15:40: Ilunpean.<br />
16:35: Gipuzkoa kultura.<br />
17:10: Planik bai.<br />
17:40: Ikusmira.<br />
18:15: Harrobia.<br />
19:15: Asteazkeko Bat eta<br />
bat.<br />
20:10: Herriz herri.<br />
20:40: Kulturzulo.<br />
20:55: Osteguneko Bat eta<br />
bat.<br />
21:45: Jazz Zarautz.<br />
22:15: Mugaz kanpo.<br />
22:35: Goltb.<br />
23:10: Arte irekia. Idoia Lerxundi.<br />
ETB 3<br />
17:00: Orain.<br />
17:05: Sut&blai.<br />
17:35: Pippi kaltzaluze.<br />
18:00: Tom eta Jerry.<br />
18:20: Yogi hartza.<br />
18:25: Mamu harrapariak.<br />
19:10: Kanpungo mutikoaren<br />
gorabeherak.<br />
19:35: Harriketarrak.<br />
19:55: Popeye marinela.<br />
20:10: Hucleberry Hound.<br />
20:15: Burp.<br />
20:45: Gaztea klip.<br />
21:15: 4. denbora.<br />
21:50: Orain.<br />
22:00: Donostiako Jazzaldia.<br />
Esperanza Spalding.<br />
23:10: Munduan gaur. ‘Narkoen<br />
arteko borrokak’.<br />
00:05: Kalifornia. Gonbi<strong>datu</strong>a:<br />
Mikel Alvarez.<br />
00:45: EITB kultura.<br />
01:15: Kultura gaua.<br />
La 1<br />
07:50: Los Lunnis. Juega con<br />
migo sesamo. Harry y su<br />
cubo de dinosaurio. Little<br />
Einstein. Enarmanos. Babyy<br />
Looney Tunes. Sandra, detective<br />
de cuentos. ¿Que hay<br />
de nuevo Scooby Doo? Bob<br />
esponja. La liga de la justicia.<br />
11:30: Zinema. ‘Colegas en el<br />
bosque 2’. Zuz.: Matthew O’-<br />
Callaghan, Todd Wilderman.<br />
Animazioa. 2008.<br />
12:50: Zinema. ‘Pequeños gigantes’.<br />
Zuz.: Duwyne Dunham.<br />
Akt.: Rick Morains.1994.<br />
14:30: Corazón.<br />
15:00: Telediario 1.<br />
16:00: Zinema. ‘Harry Potter<br />
y el prisionero de Azkaban’.<br />
Zuz.: Alfonso Cuaron. Akt.:<br />
Daniel Radcliffe. 2004.<br />
‘Joshua’ filma. 18:05<br />
18:05: Zinema. ‘Joshua’. Zuz.:<br />
Jon Purdy. Akt.: F. Murray<br />
Abram, Tony Goldwyn. 2002.<br />
19:30: Zinema. ‘¡Cómo esta<br />
el servicio!’. Zuz.: Mariano<br />
Ozores. Akt.: Garcita Morales,<br />
J. Luis Lopez Vazquez. 1968.<br />
21:00: Telediario 2.<br />
21:35: Informe semanal. ‘Las<br />
tramas de baleares’. ‘El secreto<br />
de Doñana’. ‘Palestina:<br />
el eterno pendiente’. ‘Vestidos<br />
de acero’.<br />
22:35: Zinema. ‘Perdona bonita,<br />
pero Lucas me queria a<br />
mi’. Zuz.: Felix Sabroso, Dunia<br />
Ayaso. Akt.: Jordi Molla. 1996.<br />
00:40: Zinema. ‘Pata negra’.<br />
Zuz.: Luis Oliveros. Akt.: Gabino<br />
Diego. 2001.<br />
El honor de los gladiadores 11<br />
pCuatro, 15:40. Zuz.: Jorgo Papavassiliou.<br />
Akt.: Stephan Hornung, Andrea<br />
Cleven. Alemania. 2003.<br />
La verdad sobre el amor 11<br />
pETB2, 16:00. Zuz.: John Hay. Akt.:<br />
Jennifer Love Hewitt, Dougray Scott,<br />
Jimi Mistry. AEB. 2004.<br />
Ascenso mortal 1<br />
pT5, 16:00. Zuz.: Rex Piano. Akt.: Nicole<br />
Eggert, Marc Singer, Mike Dopud,<br />
Joe MacLeod. AEB. 2004.<br />
Colegas a la fuerza 11<br />
pLaSexta, 16:05. Zuz.: John Badham.<br />
Akt.: Michael J. Fox, James Woods, Annabel<br />
Sciorra. AEB. 1991.<br />
Paparazzi 11<br />
pETB2, 17:45. Zuz.: Paul Abascal.<br />
Akt.: Cole Hauser, Robin Tunney, Dennis<br />
Farina. AEB. 2003.<br />
Cíclope 1<br />
pCuatro, 17:55. Zuz.: Declan O’Brien.<br />
Akt.: Eric Roberts, Kevin Stapleton, Frida<br />
Show. AEB. 2008.<br />
La 2<br />
08:00: Los conciertos de La<br />
2.<br />
09:35: Agrosfera.<br />
10:30: En lengua de signos.<br />
11:00: Parlamento. Diana<br />
Arias Mangak aurkezten<br />
duen saioa.<br />
12:00: El club de Pizzicato.<br />
12:45: Palabra por palabra.<br />
13:15: Tendido cero. Federico<br />
Arnas Lozanoren eskutik.<br />
13:50: A pedir de boca.<br />
13:50: Espacios naturales<br />
‘reservas biosfera’.<br />
14:20: España: el paraiso encontrado.<br />
15:45: Kirolak. Pemier League.<br />
(16:00) Chelsea - Aston<br />
Villa.<br />
18:00: Saskibaloia. ACB<br />
Liga. Juventut - Real Madril.<br />
‘Palabra por palabra’. 12:45<br />
20:20: Magazina Champion<br />
League.<br />
20:25: Biodiario. ‘La cabra<br />
montesa’.<br />
20:30: Cronicas. ‘El espejismo<br />
de las tablas’.<br />
21:10: La España sumergida.<br />
‘Isla de Tabarca’.<br />
21:35: No disparen... en concierto.<br />
Mika.<br />
22:30: Documentos TV. ‘Enroscados,<br />
la botella de agua’.<br />
23:30: La noche temática.<br />
Gaia: ‘Materias primas, fuente<br />
de conflicto’. ‘Sangre en<br />
nuestros moviles’. ‘¿A quien<br />
pertenece el mar?’. ‘La batalla<br />
por el Artico’. Dokumentalak.<br />
03:00: Teledeporte.<br />
Joshua 11<br />
pLa1, 18:05. Zuz.: Jon Purdy. Akt.:<br />
Tony Goldwyn, F. Murray Abram, Kurt<br />
Fuller. AEB. 2002.<br />
La escalera de caracol 11<br />
pAntena3, 19:45. Zuz.: James Head.<br />
Akt.: Nicolette Sheridan, Judd Nelson,<br />
Alex McArthur. AEB. 2000.<br />
La mansión encantada 11<br />
pCuatro, 21:30. Zuz.: Rob Minkoff.<br />
Akt.: Eddie Murphy, Jennifer Tilly, Terence<br />
Stamp. AEB. 2003.<br />
El rey escorpión II 1<br />
pAntena3, 22:00. Zuz.: Rusell Mulcahy.<br />
Akt.: Michael Copon, Karen Shenaz<br />
David. AEB. 2008.<br />
Perdona bonita, pere Lucas... 11<br />
pLa1, 22:35. Zuz.: Dunia Ayaso, Felix<br />
Sabroso. Akt.: Jordi Molla, Pepon Nieto,<br />
Roberto Correcher. Espainia. 1996.<br />
Pulp Fiction 1111<br />
pCuatro, 23:20. Zuz.: Quentin Tarantino.<br />
Akt.: John Travolta, Uma Thurman,<br />
Samuel L. Jackson. AEB. 1994.<br />
Antena 3<br />
06:00: Megatrix. Haurrei zuzendutako<br />
saioa. Power Rangers<br />
Dino. Los hombres de<br />
Harreson. El principe de Bell<br />
Air. Big bang theory.<br />
12:00: Impacto total.<br />
14:00: Los Simpson. ‘La hoguera<br />
de los manatíes’. ‘La<br />
ayudita del hermano’.<br />
15:00: Noticias. Lourdes Maldonadok<br />
eta Manu Sanchezek<br />
aurkezten duten albistegia.<br />
16:00: Zinema. ‘Asalto a la intimidad’.<br />
Zuz.: Stephen Bridgewater.<br />
Akt.: Felix J. Boyle,<br />
Max Burkholder. 2007.<br />
17:45: Zinema. ‘El secreto de<br />
mi hija’. Zuz.: Douglas Jackson.<br />
Akt.: NIna Dobrev, Jennifer<br />
Grant. 2007.<br />
‘El rey escorpión II’. 22:00<br />
19:45: Zinema. ‘La escalera<br />
de caracol’. Zuz.: James Head.<br />
Akt.: Nicolette Sheridan, Judd<br />
Nelson. 2000.<br />
21:00: Noticias. Azken berriak<br />
biltzen dituen albistegia.<br />
22:00: Zinema. ‘El rey escorpión<br />
II. El nacimiento del guerrero’.<br />
Zuz.: Rusell Mulcahy.<br />
Akt.: Michael Copon, Karen<br />
Shenaz David. 2008.<br />
00:15: Zinema. ‘Envenenado’.<br />
Zuz.: Jim Gillespie. Akt.: Agnes<br />
Bruckner, Jonathan Jackson.<br />
2005.<br />
01:45: La noche mas caliente.<br />
03:30: Adivina quién gana<br />
esta noche. Lehiaketa.<br />
05:30: Unicos.
BERRIA txapelketako<br />
finala Hernanitik<br />
Bidania-Goiazko Aurrera Saiazek<br />
eta Galdakaoko Adiskidek<br />
jokatuko dute gaur BERRIA txapelketako<br />
finala. Hernaniko pilotalekuan<br />
da norgehiagoka,<br />
eta ETB1ek emango du, baina<br />
ez zuzenean. Aurrera Saiaz iazko<br />
txapelduna da, eta Adiskide,<br />
duela bi urtekoa. Kadete, gazte<br />
eta nagusien mailan ariko dira.<br />
Pilota. ETB1. 16:30.<br />
Cuatro<br />
06:45: Scrubs. Telesaila. ‘Mi<br />
compañera sexual’. ‘Mi nueva<br />
vieja amiga’. ‘Mi filosofía’. ‘Mi<br />
hermano, mi guardián’. ‘Su<br />
historia’. ‘Mi karma’. ‘Mi tío de<br />
prácticas particular’.<br />
09:15: El zapping de surferos.<br />
10:55: El encantador de perros.<br />
12:55: El último superviviente.<br />
‘La región del gran cielo’.<br />
14:00: Noticias Cuatro. Albistegia.<br />
14:55: Noticias Cuatro Deportes.<br />
15:40: Zinema. ‘El honor de<br />
los gladiadores’. Zuz.: Jorgo<br />
Papavossiliou. Akt.: Stephan<br />
Hornung, Andrea Cleven.<br />
2003.<br />
‘Pulp fiction’ filma. 23:20<br />
17:55: Zinema. ‘Cíclope’. Zuz.:<br />
Declan O’Brien. Akt.: Eric Roberts,<br />
Kevin Stapleton. 2008.<br />
20:00: Noticias Cuatro.<br />
20:55: Noticias Cuatro Deportes.<br />
21:30: Zinema. ‘La mansión<br />
encantada’. Zuz.: Rob Minkoff.<br />
Akt.: Eddie Murphy, Jennifer<br />
Tilly. 2003.<br />
23:20: Zinema. ‘Pulp Fiction’.<br />
Zuz.: Quentin Tarantino. Akt.:<br />
John Travolta, Uma Thurman.<br />
1994.<br />
03:30: Todo el mundo odia a<br />
Chris. Telesaila.<br />
03:50: Fugitivos. Telesaila.<br />
‘Figura paterna’.<br />
04:30: Marca y gana.<br />
06:00: Shopping. Televenta.<br />
Donostia itsasoarekin<br />
uztartua<br />
Donostiako badia eta hiria ezagutuko<br />
ditugu gaur. Itsasoari<br />
besarkatuta sortu zen hiria da.<br />
Badiako eta barnealdeko eraikin<br />
ezagunenak erakutsiko ditu<br />
erreportajeak. Donostiako itsasertz<br />
guztia zeharkatuz, Haizearen<br />
Orrazia, Miramar jauregia,<br />
La Perla eta Viktoria Eugenia<br />
bisitatuko dituzte.<br />
‘Euskal Herria, bide...’. ETB1. 21:00.<br />
Tele 5<br />
07:00: Boing. Las Supernenas.<br />
Las macabras aventuras<br />
de Billy y Mandy. Titeuf. Bakugan.<br />
Los secret saturday.<br />
Ben 10 Alien Force.<br />
10:15: Patito feo.<br />
11:30: I love TV.<br />
12:30: Decogarden. Yolanda<br />
Alzolaren eskutik.<br />
13:00: Vuélveme loca. Patricia<br />
Perezek eta Celia Montalbanek<br />
prentsa arrosari buruz<br />
aurkezten duten magazinea.<br />
15:00: Informativos Telecinco.<br />
Carme Chaparrok aurkezten<br />
duen albistegia.<br />
16:00: Zinema. ‘Ascenso<br />
mortal’. Zuz.: Rex Piano. Cass.<br />
Akt.: Nicole Eggert, Marc Singer,<br />
Mike Dopud, Joe MacLeod.<br />
2004.<br />
Eskuz binaka. 18:00<br />
18:00: Frontón. Binakako<br />
Promozio Txapelketa. Saralegi<br />
- Eskudero / Arretxe II.a -<br />
Ibai Zabala, Iruñeko Labrit pilotalekutik.<br />
20:00: La guillotina. Jesus<br />
Vazquezek aurkezten duen<br />
lehiaketa.<br />
20:55: Informativos Telecinco.<br />
Carme Chaparrok aurkezten<br />
duen albistegia.<br />
21:45: La noria. Jordi Gonzalezek<br />
prentsa arrosari buruz<br />
aurkezten duen magazina.<br />
02:30: Locos por ganar.<br />
Lehiaketa.<br />
04:00: Infocomerciales.<br />
05:00: En concierto.<br />
05:15: Cómo se rodo.<br />
05:30: Fusión sonora.<br />
Edateko uraren arazoa<br />
eta negozioa aztergai<br />
Hogei urte barru munduko biztaleriaren<br />
bi herenak ez du<br />
eskura izango edateko ura.<br />
Edateko uraren negozioari<br />
buruz ariko da Enroscados, la<br />
batalla del agua dokumentala.<br />
AEBetako multinazionalek gero<br />
eta salaketa gehiago jasotzen<br />
dituzte ura eskuratzeagatik eta<br />
gero oso garesti saltzeagatik.<br />
‘Documentos TV’. La2, 22:30.<br />
La Sexta<br />
06:00: LaSexta en concierto.<br />
06:30: 1 Formula. Australiako<br />
Sari Nagusia.Sailkapenak.<br />
08:30: Sexto nivel.<br />
09:00: El cazador cazado.<br />
Dokumentala.<br />
09:55: Animales geniales.<br />
10:50: ¿Sabiás que?. Dokumentala.<br />
11:20: Megaconstrucciones.<br />
12:20: 1 Formula. Australiako<br />
Sari Nagusia.Entrenamenduak.<br />
13:30: 1 Formula. Australiako<br />
Sari Nagusia.Sailkapen probak.<br />
15:25: LaSexta Noticias. Azken<br />
berriak biltzen dituen albistegia.<br />
Zaragoza-Valentzia. 22:00<br />
16:05: Zinema. Zuz.: ‘Colegas<br />
a la fuerza’. Zuz.: John Badham.<br />
Akt.: Michael J. Fox, James<br />
Woods. 1991.<br />
18:25: Bones. Telesaila.<br />
20:20: LaSexta Noticias.<br />
Cristina Villanuevak aurkezten<br />
duen albistegia.<br />
21:20: Espainiako Ligako<br />
futbol partidaren atarikoa.<br />
22:00: Espainiako Ligakopartida.<br />
Zaragoza - Valentzia.<br />
00:00: Futbol partidaren<br />
ondorengoa.<br />
00:45: Historias con denominación<br />
de origen.<br />
01:10: Poker Izarren Txapelketa.<br />
02:25: Gana ahora.<br />
TF1<br />
B Irratia<br />
08:05: Shopping avenue<br />
matin.<br />
08:50: Téléshopping samedi.<br />
09:40: Télevirine.<br />
10:15: Tous ensemble.<br />
11:00: La ferme célébrités en<br />
Afrique.<br />
11:55: Attention a la marche!.<br />
13:00: Journal. Albistegia.<br />
13:30: Reportages. ‘Ca se<br />
passe près de chez vous’.<br />
14:10: Telefilma. ‘Traque en<br />
haute montagne’. Zuz.: Rex<br />
Piano. Akt.: Nicole Eggert.<br />
16:05: Chuck. Telesaila.<br />
17:00: La ferme célébrités en<br />
Afrique.<br />
17:55: Tous ensemble. Marc<br />
Emmanuelen eskutik.<br />
‘New York, unite speciale’.23:10<br />
18:50: 50 mn inside.<br />
20:00: Journal. Albistegia.<br />
20:45: Qui veut gagner des<br />
millions?. Jean-Pierre Foucaultek<br />
aurkezten duen<br />
saioa. ‘Sidaction 2010’.<br />
23:10: New York, unité spéciale.<br />
Telesaila. ‘Trafic d’innnocence’.<br />
‘La femme aux bottes<br />
rouges’.<br />
00:45: New York, police judiciaire.<br />
Telesaila. ‘Délires psychotiques’.<br />
‘Un bon départ’.<br />
02:20: Alerte Cobra. Telesaila.<br />
‘Mariage menacé’.<br />
03:15: La ferme célébrités en<br />
Afrique.<br />
05:00: Musique.<br />
05:30: Reportages. ‘Felix,<br />
gardien de la mer’.<br />
Euskadi Irratia. Oinezkoen istripuei<br />
buruzko azalpenak emango ditu<br />
Gure Poltsikoa saioak. Irati Jimenez Consumer<br />
aldizkariaren webguneko arduradunak<br />
istripu horien inguruan ditugun<br />
esku<strong>bidea</strong>k argituko ditu. Aste honetan<br />
zalaparta ugari sortu duen ekonomia<br />
iraunkorraren lege proiektuari buruz hitz<br />
egingo dute @Bildua saioan. Sinde legeak<br />
ekarriko dituen arazoen gainean arituko<br />
dira. Zugarramurdin orain dela 400<br />
urte ustezko sorginei eginiko epaiketa<br />
gogoratzeko han antolatu diren ekitaldiaz<br />
arituko dira Amarauna saioan.<br />
Radio Euskadi. Odon Elorza Donostiako<br />
alkatea gonbi<strong>datu</strong> dute Más<br />
que palabras saiora. Eusko Jaurlaritza<br />
San Mames Barria futbol zelaia eraikitzeko<br />
lanetan parte hartu behar duelaeta,<br />
Elorzak gobernuari egindako kritikaz<br />
arituko dira.<br />
France 2<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 37<br />
‹ Agenda<br />
07:00: Télématin.<br />
09:30: Thé ou café.<br />
10:45: Motus. Thierry Beccarok<br />
aurkezten duen lehiaketa.<br />
11:20: Les z’amours. Texek<br />
aurkezten duen lehiaketa.<br />
11:55: Tout le monde veut<br />
prendre sa place. Naguik<br />
aurkezten duen lehiaketa.<br />
13:00: Le journal. Albistegia.<br />
13:15: 13 h 15, le samedi.<br />
13:55: Envoyé spécial: la suite.<br />
‘Les Orphelinds d’Haiti,<br />
deux mois après’. Gonbi<strong>datu</strong>a:<br />
Pierre Arditi.<br />
14:40: Bela. Jules Verne Trofeoa.<br />
14:50: Pistako Txirrindularitza.<br />
Munduko Txapelketa.<br />
16:05: Patinaje artistikoa.<br />
Munduko Txapelketa.<br />
‘Les stars du rire...’. 20:35<br />
18:05: ADN.<br />
18:45: Cd’aujourd’hui.<br />
18:55: Mot de passe.<br />
20:00: Journal. Abistegia.<br />
20:35: Les stars du rire contre<br />
le sida. Patrick Sabatierren<br />
eskutik.<br />
22:50: On n’est pas couché.<br />
Laurent Ruquierrek aurkezten<br />
duen saioa.<br />
01:25: L’objet du scandale.<br />
Guillaume Durandek aurkezten<br />
duen magazina.<br />
03:30: Thé ou cafe. Magazina.<br />
04:30: Courant d’art.<br />
04:45: Douce nut. Film laburra.<br />
04:50: Dans le secret de l’Eglise<br />
catholique de France.<br />
FM<br />
89.2 Segura irratia<br />
89.7 Antxeta irratia<br />
91.4 Euskalerria irratia<br />
91.8 Irulegiko Irratia<br />
93.6 Arrate irratia<br />
94.4/95.2 Euskadi irratia<br />
95.5 Xiberoko Boza<br />
96.0 Bilbo Hiria<br />
97.0 Tas-Tas irratia<br />
99.8 Herri Irratia<br />
101.3 France Bleu Pays<br />
Basque<br />
102.6 Bizkaia irratia<br />
103.5 Gaztea<br />
106.6 Gure Irratia<br />
107.0 Eguzki irratia /<br />
Oiartzun irratia<br />
107.5 Txolarre irratia<br />
107.5 Xorroxin irratia<br />
107.7 Hala Bedi<br />
AM<br />
1224 Herri Irratia<br />
Internet<br />
www.info7.com Info7<br />
D<br />
France 3<br />
08:20: Samedi ludo.<br />
11:05: Magazines régionaux.<br />
12:00: Le 12/13.<br />
12:50: 30 millions d’amis.<br />
13:30: Les grands du rire.<br />
14:35: Côté jardins.<br />
15:00: En course sur France<br />
3.<br />
15:25: Au p’tit bonheur la<br />
France.<br />
16:20: Magazines de votre<br />
région.<br />
16:55: Slam.<br />
17:25: Des chiffres et des lettres.<br />
18:00: Questions pour un<br />
super champion. Lehiaketa.<br />
18:35: Avenue de l’Europe.<br />
18:50: Le 19/20.<br />
20:10: Fa si la chanter.<br />
20:35: Futbola. Frantziako<br />
Koparen Finala. Olimpique<br />
Marseille - Bordele.<br />
23:25: J’en fois mon affaire.<br />
‘Infections à l’hôpita: le poids<br />
du silence’.<br />
00:15: Sécurite recrute.<br />
Arte<br />
18:00: Tous les habits du<br />
monde. ‘Turkia’.<br />
18:30: Cuisines des terroirs.<br />
‘Rumania’.<br />
19:00: Arte journal.<br />
19:15: Arte reportage.<br />
19:55: 360º GEO. ‘Angola, le<br />
bonheur est dans le train’.<br />
20:40: L’Odyssée polynésienne.<br />
Dokumentala. Zuz.:<br />
Olivier Comte eta Helene<br />
Constanty. 2009.<br />
21:35: Le mystère de l’homme<br />
de florès.<br />
22:30: Zinema. ‘L’homme riche<br />
(JBA)’. Zuz.: Dominique<br />
de Rivaz. Akt.: Tomas Lemarquis,<br />
Joel Basman. 2008.<br />
23:55: Metropolis. Magazina.<br />
00:40: Philosophie. ‘Mensnge’.<br />
01:05: Spécial Sidaction. Silence<br />
= mortes.
38 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Plaza›Kultura<br />
Lourdes Oñederra, hitzaldia eskaini eta euskaltzain osoen txaloak jasotzen, atzo, Donostian. JON URBE / ARGAZKI PRESS<br />
Hizkuntzaren<br />
ezinegona bizigai<br />
Ahoskera eta aldakortasuna izan ditu<br />
hizpide Lourdes Oñederrak euskaltzain oso<br />
izateko egindako sarrera hitzaldian<br />
Euskararen erabilera maila guztietara<br />
egokitzeko beharra nabarmendu du<br />
Gorka Erostarbe Donostia<br />
Bada hitzik gabeko musika,<br />
baina erabat ezinezkoa da musikarik<br />
gabeko hizketa». Hizkuntzaren<br />
musikaltasuna, hizkuntzaren<br />
aldakortasuna,<br />
hizkuntzaren ahoskerak, hizkuntzaren<br />
fonetikak eta «fonetikaren<br />
sinestesiak» izan zituen hizpide<br />
Lourdes Oñederrak<br />
(Donostia, 1958) euskaltzain oso<br />
izateko sarrera hitzaldian, atzo,<br />
Donostiako Udaletxean egindako<br />
ekitaldian. Agian horregatik<br />
egin zituen erreferentzia filologikoak<br />
adina (Edward Sapir, Koldo<br />
Mitxelena, Daniel Jones, Baudouin<br />
de Courtenay, Georg Bossong,<br />
David Stampe...) erreferentzia<br />
musikalak (Sting, Bob Dylan,<br />
The Beatles, Ruper Ordorika...).<br />
Hizkuntzalaria da Oñederra<br />
(Filologia Hispanikoan lizentziatua<br />
eta Euskal filologian doktore)<br />
eta fonetika eta fonologia izan du<br />
ikergai nagusi.<br />
Ingelerazko drift hitzaren ingu-<br />
ruan osatu zuen Lourdes Oñederrak<br />
sarrera hitzaldia, «hizkuntza<br />
airez eta memoriaz egina»<br />
dagoela gogora ekarriz: «Hizketa<br />
airezkoa da, aire mugimendua,<br />
airea mugitzea, ura mugitzen den<br />
bezala. Uraren edo airearen<br />
mugimendu horri deitzen zaio<br />
ingelesez drift, mugimendu horri<br />
edo mugimendu horrek eragindako<br />
mugimenduari». Hitzaren<br />
esanahi lauso eta malguak erakartzen<br />
du batetik Oñederra:<br />
«Dituen adiera eta kategoria desberdinetan<br />
puskatuta agertzen<br />
da ingelesez aditz zein izen izan<br />
daitekeen drift hitzaren eremua:<br />
joera, korrontea, nora<strong>bidea</strong>,<br />
xedea... Nik gaur zuekin partekatu<br />
nahi dut, litekeen ahanzturatik<br />
salbatzeko hitz hori, drift, nik<br />
ere, nola itzuli ez jakin arren, edo<br />
horrexegatik agian, ziurrenik<br />
horrexegatik, bere horretan itzulezina<br />
delako gure hizkuntzetan,<br />
eta polita delako formaz, indartsu<br />
edukiz».<br />
Hizkuntzen denbora, hizkun-<br />
tzaren aroak luzeak dira gizakion<br />
neurri biografikoekin alderatuta,<br />
Oñederraren hitzetan: «Baina<br />
gure bizitzetan bezalaxe ez dago<br />
geldiunerik horietan ere, etengabe<br />
aldakorra baita hizkuntza denboran<br />
zehar... hizkuntza airea<br />
bezala, ura bezala etengabeko<br />
mugimenduan dago, zenbaitetan<br />
nabaritzen ez bada ere».<br />
Airea ezinbesteko elementu du<br />
hizkuntzak, euskaltzain osoaren<br />
aburuz: «Aireak darama beti entzulearen<br />
belarrira hiztunak esan<br />
duena, airea da hiztunaren hitza<br />
entzulearen belarrira iritsi bitartean.<br />
Airezkoa». Eta aire uhin horiek<br />
iristen dira helmugara edo ez<br />
dira iristen, edo «belarrira iritsi<br />
arren, al<strong>datu</strong> egiten dira entzulearen<br />
adimenera heldu orduko,<br />
hiztunaren ahoak eta sudurrak<br />
eta eztarriak moldatzen dutena<br />
ez baitu beti onartzen entzulearen<br />
oharmenak».<br />
Eta ahotsaren, hotsaren aldaketa<br />
dago hizkuntza ororen muinean:<br />
«Hizkuntzaren etengabeko<br />
aldaketa da, mugimendua, ur lasterrarena<br />
bezalakoa, airearena<br />
bezalakoa, hizkuntzaren ezinegona:<br />
horixe da hizkuntzaren irmotasunik<br />
handiena bestalde, hiloztearen<br />
arriskutik beti ihesi ibili<br />
ahal izateko barne indar hori,<br />
komunikazio behar eta baldintzetara<br />
egokitzeko modua eta, beraz,<br />
erabilgarritasuna ematen diona,<br />
bestalde eta aldi berean erabileraz<br />
elikatzen dena, hizkuntza<br />
behin eta berriz hizketa eginaz,<br />
hitzak hots egiteak bazkatzen<br />
duena, pentsatutako aire bihurtzeak».<br />
Hitzez eta gramatikaz ez bezala,<br />
«zeharka bezala» ohartzen da<br />
hiztuna, entzulea, hotsez. Eta<br />
horrek bere berezitasunak dakartza.<br />
«Hotsak urrutiago daude<br />
gure jakinaren gaineko ezagutzatik.<br />
Beharbada horregatik gramatikagileek,<br />
idazleek, irakasleek,<br />
araugileek... kasu gutxiago<br />
egin izan diote ahoskerari... hizkuntzaren<br />
kanpoko aldea balitz<br />
bezala, fruitua janda bota egiten<br />
den oskola. Baina azalik gabeko<br />
fruitua usteldu egiten da, kanporatzen<br />
ez den hizkuntza bezala».<br />
Euskararen erabilera maila<br />
guztietara egokitzeak «berebiziko<br />
garrantzia» duela esanez eta<br />
Euskaltzaindiak egindako deiari<br />
«ahal bezain ondo erantzungo»<br />
diola esanez amaitu zuen hitzaldia<br />
Oñederrak: «Euskararen<br />
aireak haize eta urak olatu bihur<br />
ditzaketen zurrunbilo guneak<br />
bilatuz, aztertuz ur lasterren<br />
<strong>bidea</strong>k, drift horren nondik norakoak,<br />
fonema eta doinuen esparruan».<br />
Miren Azkarateren erantzuna<br />
Lourdes Oñederrak euskal fonetikaren<br />
eta fonologiaren esparrutan<br />
egindako lana azpimarratuz<br />
hasi zuen Miren Azkarate euskaltzain<br />
osoak Oñederrari berari<br />
egindako erantzun hitzaldia.<br />
1982tik eta gaur arte arlo horiek<br />
izan ditu irakasgai Oñederrak<br />
Gasteizko Letren Fakultatean.<br />
Doktorego-ikastaroetan ere gai<br />
horietaz jardun du, eta idatzitako<br />
liburu eta artikuluetako gai ohikoenak<br />
ere bi horiek izan dira: «30<br />
urtetik gorako ibil<strong>bidea</strong>n eginiko<br />
merezimenduak handiak izanik<br />
ere, bi iker lerro nabarmendu<br />
nahi nituzke, biak ere elkarri<br />
estuki lotuak: ahoskera arautzeko<br />
ahalegina, eta euskara bigarren<br />
hizkuntza dutenek ahoskera<br />
egokia lortzeko egindako lana»,<br />
esan zuen Azkaratek.<br />
Ezinegona. Ezaugarri horixe<br />
du hizkuntzak aurrera egiteko<br />
irmotasun gailen, Oñederrak<br />
hitzaldian adierazi zuenez, eta<br />
ezaugarri hori bera izan du Oñederrak<br />
berak hitzari loturiko jardunbide<br />
luzean. Ikerkuntzan eta<br />
irakaskuntzan ez ezik, artikulugintzan<br />
(Ere eta Oh Euzkadi!<br />
aldizkarietan zein Euskaldunon<br />
Egunkaria-n), hizkuntza aholkularitzan<br />
(EITB-n lau urtez), itzulpengintzan<br />
eta literaturan ere<br />
aritua baita Oñederra. 1999an<br />
argitaratu zuen orain arteko<br />
nobela bakarra: ...eta emakumeari<br />
sugeak esan zion. Urte berean<br />
Beterriko Liburu aukeratu<br />
zuten, eta 2000. urteko Kritikaren<br />
Saria eta Euskadi Literatura<br />
Saria ere eskuratu zituen.<br />
«Ur lasterraren dama» izenda-<br />
tu zuen Azkaratek lankide<br />
berria: «Uraren edo airearen<br />
mugimenduaren artean aukeratu<br />
behar eta, airezko emakumeak<br />
musika jotzen dutenak direnez,<br />
ur lasterraren dama behar zuen<br />
Donostiako hondartzetan, olatu<br />
artean, hazi zen euskaltzainak».<br />
Senide, adiskide, lankide eta<br />
euskaltzain osoen aurrean egin<br />
zuen hitzaldia Oñederrak,<br />
Donostiako Udaletxeko Batzar<br />
Aretoan. Publikoan ziren, erakundeetako<br />
beste zenbait ordezkariren<br />
artean, Blanca Urgell<br />
Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburua,<br />
Ramon Etxezarreta Hizkuntza<br />
Politikarako sailburuordea<br />
eta Xabier Azanza<br />
Nafarroako Gobernuko Euskarabideren<br />
zuzendaria. Kultur munduko<br />
adiskideak ere ez zituen<br />
‘‘<br />
Hizkuntza etengabeko<br />
mugimenduan dago,<br />
zenbaitetan nabaritzen<br />
ez bada ere»<br />
«Horixe da hizkuntzaren<br />
irmotasuna, hiloztearen<br />
arriskutik beti ihesi ibili<br />
ahal izateko indarra»<br />
«Azalik gabeko fruitua<br />
usteldu egiten da,<br />
kanporatzen ez den<br />
hizkuntza bezala»<br />
LOURDES OÑEDERRA<br />
Euskaltzain osoa<br />
falta izan Oñederrak, Ramon Saizarbitoria<br />
idazlea, Jabier Muguruza<br />
kantaria edota Ramon<br />
Soroiz aktorea, esate baterako.<br />
Hitzaldia egin aurretik euskaltzain<br />
osoek udaletxeko eskailera<br />
nagusian egin zioten harrera<br />
Oñederrari, Jose Ignazio Ansorenak<br />
gi<strong>datu</strong>riko txistulari taldeak<br />
jotako doinuez lagundurik. Han<br />
ziren, besteak beste, Jose Luis<br />
Lizundia, Jean Haritxelar, Xabier<br />
Kintana, Bernardo Atxaga, Aurelia<br />
Arkotxa, Ibon Sarasola, Txomin<br />
Peillen, Miren Azkarate,<br />
Patxi Zabaleta, Sagrario Aleman,<br />
Mikel Zalbide, Andoni Sagarna<br />
eta Oñederrarekin batera euskaltzain<br />
oso izateko proposatu zuten<br />
Joan Mari Torrealdai.<br />
Odon Elorza Donostiako alkateak<br />
egin zion lehen agurra euskaltzain<br />
oso berriari, Oñederraren<br />
donostiartasuna eta hiriak<br />
euskararekin duen konpromisoa<br />
azpimarratuz, eta Andres Urrutia<br />
euskaltzainburuak eman zizkion<br />
euskaltzain osoari dagozkion<br />
domina eta diploma.<br />
Lourdes Oñederrak beteko du<br />
Euskaltzaindiko 29 aulkietatik<br />
bat, hemendik aurrera. Oñederrarekin<br />
bost dira euskaltzain<br />
oso emakumezkoak. Miren Azkarate,<br />
Aurelia Arkotxa, Sagrario<br />
Aleman eta Ana Toledo dira besteak.
Sarrionandiaren mundu poetikoaren<br />
gainean eraikitako ‘Koblakariak behar<br />
ditugu’ikuskizuna eskaini dute musikari,<br />
idazle, bertsolari eta aktoreek Durangon.<br />
Poesiaren<br />
denbora<br />
Ainara Gorostitzu Durango<br />
Denboraren nehurri zehatza<br />
agertu zenez geroztik,<br />
zehazki kon<strong>datu</strong>riko<br />
ordu eta segunduak<br />
eros eta sal zitezkeen gauza<br />
bihurtu ziren. Denbora merkantzia<br />
bihurtu zen, halegia. ‘Denbora<br />
urrea da’, hauxe da ideologia<br />
kapitalistaren funtsezko ideietarik<br />
bat, bizitza abantail ekonomikoen<br />
zerbitzuan imintzen duen zibilizazioaren<br />
erretratu den esakera.<br />
‘Denbora galtzea’, berriz, zibilizazio<br />
horretako bekatu sozial<br />
nagusienetakotzat hartzen da.<br />
(...) Poesiaren denbora, hain zuzen,<br />
beste denbora hura da, astiarena<br />
eta geure baitako erritmoena».<br />
Joseba Sarrionandiaren Denboraren<br />
fabrikazioa ipuineko pasarte<br />
bat da. Herenegun Durangoko<br />
Plateruena kafe antzokian iragan<br />
zen denbora horrelakoa izan<br />
zen. Poesiarena, geure baitako<br />
erritmoena, Sarrionandiarena.<br />
Zilar Astea eskaintzen ari zaizkio<br />
igandea bitartean idazle iurretarrari<br />
Durangon. Bost urte espetxean<br />
egin ostean 1985ean kartzelatik<br />
ihes egin zituenetik 25 urte<br />
baitaramatza deserrian. Eta Koblakariak<br />
behar ditugu ikuskizunarekin<br />
Sarrionandiaren mundu<br />
Ianire Renobales Bilbo<br />
Cormac McCarthyk idatzitako<br />
The Road eleberriaren antzera,<br />
hondamendi bat gertatu da zibilizazioan,<br />
baina honako hau Euskal<br />
Herrian izan da, eta Fernando<br />
Morillok (Azpeitia, 1974) kontatu<br />
du, Bilbo Samurai liburuan (Txalaparta).<br />
Morillok Euskal Herri<br />
apokaliptiko bat asmatu du,<br />
muturreko egoeran agertzen den<br />
herrialdea. Istorio berezia narra-<br />
poetikoa ekarri zuten Plateruenara<br />
Eñaut Elorrieta eta Rafa Rueda<br />
musikariek, Gotzon Barandiaran<br />
idazleak, Unai Iturriaga eta Miren<br />
Amuriza bertsolariek eta Karrika<br />
antzerki taldeko Nazaret Froufe,<br />
Maite Lopez eta Juanra De la Cruz<br />
aktoreek.<br />
Poesia, kantua eta bertsoa batu<br />
ziren Plateruenan, Sarrionandiaren<br />
obran elkarrekin eta batera<br />
agertzen direlako usu, hari berari<br />
galdezka eta erantzuten. Gotzon<br />
Barandiaranek irakurraldian bezala,<br />
denborari kantatu zion Iturriagak:<br />
Denborarena guztiok hartzen<br />
gaituen gaia, beharbada<br />
azken batean egunik egun<br />
erortzen jakun izara<br />
Nor ez da horren menpeko egun?<br />
Nor ez dabil hona eta hara?<br />
Baina oindino lau letrarekin<br />
emozionatzen gara.<br />
Denbora eta espazioa izan ziren<br />
ikuskizunaren zutabeak. Sorterria<br />
halabeharrez abandonatu behar<br />
izan eta mundutar anonimo<br />
bilakatuari idazteak arintzen baitio<br />
alderrai izatearen zama. «Geratu<br />
egiten gara ala joan. Hala ere,<br />
geratzen garenean ez gara apur<br />
bat joaten? Eta joaten garenean ez<br />
gara geratu egiten?», errezitatu<br />
tzen duen liburua da honako hau,<br />
umorea, gizatasuna, zientzia eta<br />
mitologia ukituak nahastuta<br />
dituena.<br />
Morillok azaldu duenez, «eginbeharraren,<br />
ohorearen eta etsipenari<br />
aurre egin beharraren inguruko<br />
liburua da» Bilbo Samurai.<br />
Azken batean, abenturazko eleberria<br />
da, erritmo bizikoa, «unibertso<br />
desberdinekoa baina<br />
doinu antzekoa duena». Iragana<br />
eta orainaldia etengabe nahasten<br />
dituen giro fantastikoa aurkezten<br />
du, non herri asko hon<strong>datu</strong><br />
egin baitira. Bestalde, deskribapen<br />
gutxiko istoria dela aurreratu<br />
du «irakurleak bere aldetik jar<br />
dezan».<br />
Bilbo liburuko protagonista<br />
nagusiaren izena da. Anaia<br />
Juanra De la Cruz eta Nazaret Froufe aktoreak, eta eskuinean, agertokian, Eñaut Elorrieta. JON HERNAEZ / ARGAZKI PRESS<br />
zuten aktoreek. Gartzelako poemak,<br />
Ni ez naiz hemengoa, Izuen<br />
gordelekuetan barrena, Hitzen ondoeza,<br />
Hau da ene ondasun guzia<br />
eta Lagun izoztua-ko aleak xehetu<br />
zituzten, besteak beste, ilunpetan.<br />
Hitzarekin bidaian<br />
Baforeak itsasoa gurutzatzen<br />
dueneko zaratarekin oholtza gainetik<br />
eta jende artean ezarritako<br />
hiru agertokietan barrena mugitzen<br />
ziren artistak, Sarrionandiarena<br />
bidaiaren poesia dela azalduz.<br />
Horrela, Paris, Tombuctu,<br />
New York, Bombay, Segura, Berlin,<br />
Katmandu, Sidney, Addis<br />
Abeba, Aljer, Lisboa, Budapest,<br />
Kiev eta Ottawatik barrena ibili<br />
ziren ikusleak Rafa Ruedaren<br />
ahotsaren laguntzaz. Ikusle asko.<br />
Kafe antzokia mukuru bete baitzen<br />
beren-beregi Plateruenara-<br />
Morilloren Euskal Herri apokaliptikoa<br />
‘Bilbo Samurai’<br />
Fernando Morilloren<br />
liburu berrian zientzia,<br />
fantasia eta mitologia<br />
nahasten dira<br />
‘‘<br />
Eginbeharraren,<br />
ohorearen eta etsipenari<br />
aurre egin beharraren<br />
inguruko liburua da»<br />
FERNANDO MORILLO<br />
Idazlea<br />
ko sorturiko ikuskizun poetikoa<br />
ikustera.<br />
Hitzak izan zuen protagonismo<br />
osoa. Hitzarekin hunkitu zuten<br />
publikoa. Horregatik soila zen<br />
erabat eszenografia, beltza, eta<br />
iluntasunean egin zuen kantu<br />
Elorrietak. «Argi gabe ari nauzu<br />
giltzapean koblatan/ oinazea bisitari<br />
gogoaren zainetan./ Zaindariak<br />
paper bila ari dira zeldetan/<br />
erdu eta to zuretzat gorde itzazu<br />
galtzetan».<br />
Erabat ilunpetan gelditu zen<br />
aretoa bozgorailuetatik Sarrionandia<br />
Harriak eta herriak errezitatzen<br />
entzun zenean.<br />
Nostalgikoa izan zen ordubete<br />
arinean egin zuten bidaia. Distantziak<br />
sortzen duen nostalgiarena.<br />
Eta malenkoniatsua. Denborak<br />
ez direlako etorriko<br />
berriro. Eta ez kasualitatez,<br />
Ruper Ordorikak abesten duen<br />
samuraia zuen, baina istorioko<br />
gaizkileek hil egiten dute. Tragedia<br />
hori abiapuntutzat hartuta,<br />
Xurirekin —lagun min baten<br />
semearekin— herriz herri joango<br />
da Bilbo anaia hil diotenen bila,<br />
gaizkileen bila. Gainera, ezohiko<br />
arma darama bizkarrean Bilbok:<br />
sega, heriotzaren sinbolotzat<br />
duena. Ziburu eta Durango dira,<br />
besteak beste, liburu honen gertalekuak.<br />
Oso komikizalea dela aitortu<br />
du Morillok, eta komiki baten<br />
giroa aintzat hartuta sortu du<br />
liburua. Bilbo Samurai Alfred<br />
Tennyson poeta ingelesaren<br />
hitzekin hasi eta Pablo Nerudaren<br />
poesiarekin amaitzen da<br />
oraingoz; bigarren zatia idatziko<br />
duela agindu du idazleak.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 39<br />
Iñaki Antiguedad eta Juan Ignacio Perez<br />
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak 815.000<br />
40›› Iglesias, Urdaibaiko Guggenheimez eztabaidan 41›› euro jarriko ditu antzerki ekoizpenetarako<br />
Ibaia kantuarekin eman zioten<br />
ikuskizunari amaiera zortzi<br />
artistek oholtzan: «Ez da Danubio<br />
deitzen,/ Ibaizabal da izena./<br />
Handik urrun ibili arren,/ barrura<br />
sartu zaidana./ Harrezkero zainetan/<br />
dabilkidan erreka,/ neure<br />
benetako izenez/ deitzen didan<br />
bakarra./ Ur zaharrez berritzen<br />
dit gogoa/ Ibaizabaleko ur uherrak».
40 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Plaza › Kultura<br />
Zain Dezagun<br />
Urdaibaik dio<br />
Lazkanok arauak<br />
urratu dituela<br />
lantegi berrian<br />
Busturian dagoen<br />
eraikina berritzeko<br />
lanak biosferako arauak<br />
aintzat hartu barik egin<br />
dituela salatu dute<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Busturiako Angizko zelaian daukan<br />
lantegia berritzean Jesus Mari<br />
Lazkano artistak Urdaibaiko<br />
Biosfera Erreserbako Legean jasotako<br />
eraikuntza arauak urratu<br />
dituela salatu du Zain Dezagun<br />
Urdaibai plataformak. Hedabideetara<br />
igorritako oharrean diotenez,<br />
«nekazaritza giroko eraikina<br />
estilo neoklasikoko eraikin»<br />
bihurtu du artistak, «jatorrizko<br />
eraikina baino eraikin handiagoa<br />
eginez». Plataformaren aburuz,<br />
paisaia errespetatzeko bere garaian<br />
ezarritako arauak hautsi ditu<br />
Lazkanok. Busturiako Udalaren<br />
jarrera txarretsi dute, halaber.<br />
«Beste alde batera begiratu<br />
eta ez ikusiarena egin du, beste<br />
herrikide batzuen abeltzaintza<br />
edota nekazaritza azpiegiturei<br />
trabak jartzen dizkien bitartean».<br />
Emakume<br />
zuzendariei<br />
buruzko zinema<br />
zikloa egingo du<br />
Artiumek<br />
Azucena Rodriguezen,<br />
Lucia Puenzoren, Dalila<br />
Ennadreren eta Frank<br />
Tororen filmak<br />
emango ditu<br />
Erredakzioa Gasteiz<br />
Bost filmez osaturiko zinema zikloa<br />
egingo du Gasteizko Artium<br />
museoak gaurtik apirilaren 11ra<br />
bitartean. Emakumeek zinema<br />
egiteko dituzten oztopoei buruz<br />
Frank Torok egindako dokumentalak<br />
(La mirada ausente) zabalduko<br />
du egitaraua. Hain zuzen,<br />
emakume zuzendariei buruzkoa<br />
da Artiumek apailatu duen zikloaren<br />
haria. Hortaz, gainerako lau<br />
filmak emakumeek zuzendutakoak<br />
dira. Bihar, Atlas de geografía<br />
humana (Azucena Rodriguez)<br />
emango dute; apirilaren 9an, El<br />
niño pez (Lucia Puenzo); 10ean, Je<br />
voudrais vous raconter (Dalila Ennadre);<br />
eta, 11n, J’ai tant aimé(hori<br />
ere Ennadrerena).<br />
Juan Ignacio Perez Iglesias eta Iñaki Antiguedad, solasean, Gernikako institutuan, mahai-ingurua hasi aurretik. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS<br />
Busturialdea suspertzeko proiektu «egokia» dela azaldu du Juan Ignacio Perez Iglesiasek Gernikan;<br />
Iñaki Antiguedadek, ordea, auzitan jarri ditu Bizkaiko Aldundiaren asmoak eta proiektua bera.<br />
Guggenheimen alde banatan<br />
Irune Berro Gernika<br />
Einsteinek esaten zuen:<br />
arazo bat ezin da konpondu<br />
arazoa bera sortu<br />
duen pentsaera beretik,<br />
eta nago ez ote dagoen Bizkaiko<br />
Aldundia Busturialdearen geroa<br />
eraiki nahian Busturialdearen<br />
beheraldia eragin duen pentsaeratik<br />
beretik». Tinko mintzatu<br />
zen Iñaki Antiguedad atzo eguerdian<br />
Gernikan. «Orain artean,<br />
baina, ez dut Guggenheim ez den<br />
bestelako proposamenik ikusi<br />
mahai gainean, eta Busturialdeko<br />
egoera larria da», erantzun<br />
zion Juan Ignacio Perez Iglesiasek.<br />
«Azter ditzagun Aldundiak<br />
aurkeztutako proiektuaren alderik<br />
ahulenak eta egin dezagun aurrera<br />
museoarekin».<br />
«Guggenheim bai edo ez?», galdetu<br />
zieten Gernikako Institutuko<br />
irakasle eta ikasleek Perez Iglesiasi<br />
eta Antiguedadi. Natur zientzietan<br />
adituak dira biak; Fisiologia<br />
katedraduna da Perez Iglesias<br />
—eta Gu Bai herri plataformako<br />
kidea— eta Hidrologia katedraduna<br />
Antiguedad. Ordea, ikuspegi<br />
arras desberdinak dituzte Bizkaiko<br />
Foru Aldundiak Urdaibaiko<br />
biosfera erreserban egin nahi<br />
duen Guggenheimen inguruan.<br />
Soka beraren bi muturrak dira,<br />
eta hariei tira eginez murgildu ziren<br />
atzo eztabaidan.<br />
«Museoa baino gehiago»<br />
Perez Iglesias Aldundiak aurkeztutako<br />
egitasmoaren «guztiz alde»<br />
dago, «berritzailea izango baita,<br />
museo hutsa baino gehiago».<br />
Egitasmoa diseinatzeko Guggen-<br />
heim fundazioak eratutako adituen<br />
batzordean parte hartu du<br />
Perez Iglesiasek, eta, dioenez,<br />
«erakusketak ez ezik, biltzarrak,<br />
jardunaldiak eta artistentzako<br />
egonaldiak ere» antolatuko lituzke<br />
Urdaibaiko Guggenheimek,<br />
aurrera aterako balitz. Horrek<br />
guztiak bisitariak eta turistak<br />
erakarriko lituzke Busturialdera,<br />
«eta Urdaibaiko kultur eta natur<br />
ondare baliotsuari inoiz ez bezalako<br />
etekina aterako litzaioke».<br />
Antiguedaden ustez, «Guggenheim<br />
bai edo ez? galdera amarrutsua<br />
da». Bestela planteatuko luke:<br />
«Zergatik egin behar da museo<br />
bat eta zergatik izan behar duen<br />
Guggenheim markakoa?». Horixe<br />
da gakoa, haren iritziz. «Gauzak<br />
ez baitira kasualitatez gertatzen,<br />
eta aztertu beharko genuke<br />
zer egin den txarto, eta zergatik,<br />
azken 30 urteotan, Busturialdearen<br />
garapen sozioekonomikoa<br />
maldan behera joateko». «Analisia<br />
egin ostean, eskualdea suspertzeko<br />
bide orria adostu beharko<br />
lukete eskualdeko bertako eragile<br />
guztiek», Antiguedaden esanetan.<br />
«Eta bide orria diseinatzean<br />
ikusi beharko litzateke museoa<br />
beharrezkoa den edo ez; eta, horren<br />
arabera, Guggenheim izan<br />
behar duen edo ez».<br />
Busturialdearen garapen sozioekonomikoa<br />
«mila modutara»<br />
bultza daitekeela dio Antiguedadek,<br />
baina bera eredu iraunkorraren<br />
aldekoa dela azaldu zuen.<br />
«Izan ere, Guggenheimen kontra<br />
egoteak ez du esan nahi Busturialdearen<br />
garapenaren kontra<br />
egotea, inondik ere». Bizkaiko Aldundiaren<br />
jarrera «itxia» gaitze-<br />
tsi zuen Antiguedadek: «Josune<br />
Ariztondo Kultura diputatuak<br />
dio aztertu dituztela beste proiektu<br />
batzuk Busturialdea suspertzeko,<br />
baina erabaki dutela Guggenheim<br />
museoa dela egokiena.<br />
Aizu! Ez ezazue horrenbeste erabaki<br />
hartu, eta jar itzazue mahai<br />
gainean denon eskura aztertu dituzuen<br />
beste proiektuak ere, denon<br />
artean eztabaida eta erabaki<br />
dezagun zer den onena eskualdearentzat».<br />
Perez Iglesiasek uste du duela<br />
hogei urte Bilboko Guggenhei-<br />
‘‘ Urdaibaiko kultur eta<br />
natur ondareari inoiz ez<br />
bezalako etekina aterako<br />
litzaioke museoarekin»<br />
JUAN IGNACIO PEREZ IGLESIAS<br />
Fisiologia katedraduna eta EHUko errektore ohia<br />
«Eredu egiaz iraunkorra<br />
bultzatuko balitz,<br />
Guggenheimek berak<br />
esango luke ezetz»<br />
IÑAKI ANTIGUEDAD<br />
Hidrologia katedraduna<br />
men kontra azaldu ziren «berberak»<br />
direla orain Urdaibaiko Guggenheimen<br />
aurka egiten dutenak.<br />
«Eta lehen oker bazebiltzan,<br />
zergatik ibiliko dira zuzen<br />
orain?». Zuhurtziaz jokatzeko<br />
deia egin zuen Antiguedadek, baina<br />
Perez Iglesiasen iritziz, «zuhurtzia<br />
printzipioaren arabera jardun<br />
izan bagina, beste egoera batean<br />
geundeke orain; ez genituzke<br />
edukiko azken urteetan garatu ditugun<br />
hainbat proiektu».<br />
Aitzitik, EHUko errektore izandakoaren<br />
ustez, ausardiaz jokatu<br />
beharra dago. Ez du «inolako kezkarik»<br />
Guggenheimek ingurumenean<br />
eragin ahalko lituzkeen<br />
kalteen inguruan, «jakin baitakit<br />
biosfera erreserbako legea zorrotza<br />
dela, eta ez dela urratuko. Ondorioz,<br />
ez da kalterik gertatuko,<br />
ziur naiz».<br />
Susmoak eta golf zelaiak<br />
Antiguedad, alabaina, ez da fio.<br />
«Ezinezkoa zait ikusita Aldundiak<br />
herri honekiko eta ingurumenarekiko<br />
zer politika darabilen».<br />
Susmoak ere baditu Guggenheim<br />
museoa ez ote den «amu<br />
bat» noizbait aipatu izan diren<br />
beste hainbat proiektu egiteko,<br />
«esate baterako, golf zelai bat».<br />
Perez Iglesiasentzat, baina, eskualdean<br />
hirugarren sektorea<br />
bultzatzeko proiektu «egokia» da<br />
Guggenheim, ez baitu sinesten<br />
soilik lehen eta bigarren sektoreak,<br />
alegia, arrantza, nekazaritza<br />
eta industria bultzatuta atera daitekeenik<br />
aurrera Busturialdea.<br />
«Horretarako ez da halabeharrez<br />
Guggenheim museo bat egin behar»,<br />
sinetsita dago Antiguedad.<br />
«Areago: Busturialdea eredu ekonomiko<br />
egiaz iraunkor baten arabera<br />
garatzeko hautua egingo bagenu,<br />
Guggenheimek berak esango<br />
luke ezetz, ez duela nahi museo<br />
bat Urdaibain».<br />
Artearen munduko hainbat<br />
eragilek ere ez dutela halako museorik<br />
nahi gogora ekarri zuen<br />
Antiguedadek. Perez Iglesiasek<br />
adierazi zuen Bilboko Guggenheimek<br />
«onurak baino ez» dizkiola<br />
ekarri euskal artegintzari.
Eusko Jaurlaritzak antzerki<br />
koprodukzioak sustatu nahi<br />
ditu diru laguntzen bidez<br />
Kultura sailak 815.000<br />
euro jarriko ditu<br />
antzezlanak eta taldeak<br />
sostengatzeko,<br />
iaz baino %11 gutxiago<br />
Ainara Rodriguez<br />
Koprodukzioei bultzada ematea<br />
izango da, besteren artean, Eusko<br />
Jaurlaritzak antzerkigintza sustatzeko<br />
urtero ematen dituen<br />
diru laguntzen xedea. Proiektu<br />
«zabalagoak eta kalitate handiagokoak»<br />
bultzatu nahi dituzte horrela,<br />
konpainia bi edo gehiagoren<br />
arteko lankidetza sostengatuz.<br />
Kultura sailak antzerkigintza<br />
sustatzeko aurtengo diru laguntzak<br />
arautuko dituen agindua<br />
aurkeztu zuen atzo; orotara,<br />
815.000 euro erabiliko dira asmo<br />
horretarako —iaz baino %11 gutxiago—.<br />
Murrizketa ekonomia<br />
krisiak eragindakoa dela azaldu<br />
zuen Mikel Toral Eusko Jaurlaritzako<br />
Kultura Sustatzeko zuzendariak.<br />
Gogorarazi duenez, konpainiek<br />
galdegindako diru kopuruaren<br />
%75a laguntzeko politika<br />
izan du orain arte Kultura sailak;<br />
aurrerantzean, ordea, ehuneko<br />
hori handiagotzea izango dela<br />
helburua agindu du Toralek,<br />
«produkzioen kalitatea eta bideragarritasuna»<br />
bermatze aldera.<br />
«Kantitatearen alde baino, hobe<br />
da kalitatearen alde egitea».<br />
Hiru multzotan banatuko dituzte<br />
diru laguntzak: sortu berri<br />
diren antzerki taldeen artean<br />
—gehienez ere hiru urteko ibilbi-<br />
dea dutenak— 40.000 euro banatuko<br />
dira; produkzioak laguntzeko<br />
290.000 euroko diru multzoa<br />
erabiliko dute —multzo honetan<br />
konpainia guztiak sartuko dira—<br />
; eta «errotuta dauden antzerki<br />
konpainien lanak» sustatzeko<br />
485.000 euro banatuko dira. Azken<br />
diru laguntza horiek bi urterako<br />
izango dira, konpainiek «luzarorako<br />
enpresa estrategiak erabili<br />
ahal izan ditzaten». Dena den,<br />
antzerki talde profesional, merkataritza<br />
enpresa edo banako enpresaburu<br />
gisa jardun beharko<br />
dute diru laguntza jaso ahal izateko.<br />
Oro har, hainbat berrikuntza<br />
ere azaldu ditu Kultura sailak<br />
diru laguntzak banatzeko aginduan.<br />
Koprodukzioen aldeko<br />
apustua egiteaz gain, emandako<br />
diru laguntzak «hobeto kontrolatzea»<br />
jarri du helburu. Aukeratutako<br />
lanak «serioago eta indar<br />
handiagoz» laguntzeko asmoa<br />
erakutsi du, eta jarritako baldintzak<br />
betetzen ote diren zorrotzago<br />
zainduko duela agindu du. Ohi<br />
moduan, balorazio batzorde batek<br />
erabakiko du diru laguntza<br />
nori eman.<br />
Zazpi urteko balantzea<br />
Azken zazpi urtetan, 148 lanentzako<br />
dirua jarri du Kultura sailak,<br />
46 antzerki taldetan banatuta;<br />
hala erakusten dute Kultura<br />
sailak atzo emandako <strong>datu</strong>ek.<br />
Hala, urteko 21 ekoizpen sostengatu<br />
dira, batez beste, eta konpainia<br />
sortu berriek jasotako laguntzak<br />
15.000 eurokoak izan dira.<br />
Errotutako konpainiek berriz,<br />
60.000 euroko laguntzak jaso dituzte,<br />
batez beste.<br />
Antzezlanei erreparatuta,<br />
%57an egileak euskaldunak ziren,<br />
eta %79an zuzendaria euskalduna,<br />
Jaurlaritzak emandako<br />
<strong>datu</strong>en arabera. Diruz lagundutako<br />
obren hizkuntzari begira jarriz<br />
gero, ordea, oso bestelakoak dira<br />
<strong>datu</strong>ak: antzerki lan elebidunak<br />
izan dira gehien lagundutakoak<br />
(%52), ondoren gaztelaniazkoak<br />
(%28), testurik gabekoak (%10)<br />
eta azkenik euskarazkoak (%9).<br />
Halaber, haurrentzako lanen %92<br />
euskaraz ikusi ahal izan dira.<br />
Break On Stage jaialdia izango da<br />
Bilboko Casillan, apirilaren 24an<br />
Europako breakdance<br />
lehiaketaz gain, kale<br />
kulturaren hainbat<br />
adierazpide hartuko<br />
ditu jaialdiak<br />
Erredakzioa Bilbo<br />
Break On Stage jaialdiaren bederatzigarren<br />
aldia hartuko du Bilboko<br />
casilla kirol guneak, apirilaren<br />
24an. Europako Breakdance<br />
Lehiaketaz gain, hainbat arte proposamenen<br />
erakusketa areto eta<br />
topagune izango da.<br />
Antzerkiaren Munduko<br />
Eguna ospatuko da gaur<br />
hainbat antzokitan<br />
DAntzerkiak barrea eragiteko<br />
gaitasuna du; baina<br />
baita pentsatzeko eta hausnartzeko<br />
ahalmena ere». Hala<br />
dio Judi Dench aktoreak, Antzerkiaren<br />
Munduko Egunaren<br />
karietara idatzi duen mezuan.<br />
Kultura ezberdinak batzeko<br />
gaitasunaz gain, antzerkiak<br />
hezteko ahalmena duela dio<br />
Denchek. Ospakizunez lepo<br />
izango dira gaur, bada, Euskal<br />
Herriko hainbat antzoki, gaur<br />
baitu antzerkiak bere egun<br />
handienetako bat. Donostiako<br />
Viktoria Eugenian, esaterako, X.<br />
Donostia Antzerkia saria<br />
emango diote Hika konpainiari<br />
Aitarekin bidaian lanagatik.<br />
Gonbitak doan eskuratu ahal<br />
izango dira 11:30etik 13:00etara,<br />
eta, 17:00etatik 21:00etara,<br />
antzokian bertan.<br />
Hiru orduko ikuskizunak hiru<br />
ardatz nagusi izango ditu aurten:<br />
Europa mailako Aretoko Breakdance<br />
Lehiaketa; kaleko kulturaren<br />
hainbat adierazpide motaren<br />
erakustaldiak; eta Violadores del<br />
Verso rap taldearen kontzertua.<br />
Kontzertuaz gain, Phase T, Team<br />
Shmetta eta La Smala atzerriko<br />
break taldeak edo Big City Brains<br />
poppingikuskizuna nabarmendu<br />
dituzte antolatzaileek, ikusiko diren<br />
proposamenen artean.<br />
Nazioartean kaleko kulturen<br />
inguruko jaialdi garrantzitsuenetakoa<br />
bilakatu da ekimena, antolatzaileen<br />
arabera. Izan ere, kale-<br />
ko kultur adierazpideek Euskal<br />
Herrian bizi duten goraldiaren<br />
erakusgarri da jaialdia haien ustez,<br />
eta gero eta gehiago dira parte<br />
hartzen duten euskal taldeak,<br />
Europako kaleko kultur proposamen<br />
indartsuenen pare.<br />
Gazte jendeak orain arte ekimena<br />
oso ongi hartu duela eta aurreko<br />
aldietan sarrerak amaitu<br />
izan direla gogorarazi dute. Halaber,<br />
publikoak jai giro bikaina sortu<br />
izan duela, eta aurten ez dutela<br />
gutxiagorik espero adierazi dute,<br />
«jaialdiaren kalitateari eta sarreren<br />
modu oneko prezioei» eutsi<br />
dietelako.<br />
DLaburrak<br />
Musikeneko ikasleen<br />
manifestazioa, gaur<br />
MUSIKA ›Salbatu dezagun<br />
Musikene lemapean, manifestazioan<br />
aterako dira gaur<br />
Musikene Euskal Herriko Goi<br />
Mailako Musika Ikastegiko ikasleak,<br />
Donostian. Carmen Rodriguez<br />
Suso koordinatzaile nagusiaren<br />
kudeaketa salatu nahi<br />
dute horrela; azken asteetan<br />
hainbat pertsona beren karguetatik<br />
kentzea sinatu baitu, eta<br />
musika ikastegiko plaza kopurua<br />
erdira murriztu. Martxa<br />
16:00etan abiatuko da Antigua<br />
auzotik. Instrumentuak kalera<br />
ateratzera ere deitu dute.<br />
Lucia Lakarra dantzaria<br />
Bilbon ariko da maiatzean<br />
DANTZA ›Lucia Lakarra Municheko<br />
Operako ballet dantzaria<br />
Bilboko Euskaldunan arituko da<br />
dantzan datorren maiatzaren<br />
29an. Bilbao Ballet Elkarteak<br />
gonbi<strong>datu</strong>ta jardungo du,<br />
Euskaldunak eta dantza galaren<br />
5. aldian. Dantzako bikote<br />
izan ohi duen Marlon Dinorekin<br />
batera arituko da, Andoni Aristi<br />
zuzendari artistikoaren mendean.<br />
Irunen I.mendeko aztarna<br />
erromatarrak agertu dira<br />
ARKEOLOGIA ›I. mendekoak<br />
izan daitezkeen erromatarren<br />
aztarnak agertu dira Irungo<br />
indusketa batean. Garai historikoa<br />
zehazteko, topatutako<br />
zeramikazko plater eta katiluak<br />
baliatu dituzte; Albi herriko<br />
(Frantzia) zeramika lantegikoak<br />
dira, eta, arkeologoen ustez,<br />
I. mendearen erdialdekoa da<br />
gunea. Irungo Udalak aurkikuntzaren<br />
garrantzia nabarmendu<br />
du.<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 41<br />
Kultura ‹ Plaza<br />
Aukera<br />
galdua<br />
Kritika<br />
Musika<br />
Heavy Trash<br />
Lekua: Azkena aretoa (Bilbo).<br />
Eguna: Martxoak 25.<br />
Jendea: 250 lagun.<br />
Joseba Martin<br />
J<br />
on Spencer eta Matt Verta-<br />
Ray bueltan izan ditugu<br />
Midnight Soul Serenade<br />
hirugarren diskoa aurkezteko.<br />
Bikoteak estudio eta agertokiko<br />
laguntzaileak ekarri zituen, Sam<br />
Baker baterian eta Simon Chardiet<br />
kontrabaxuan. Erritmo<br />
beroekin hasi ziren newyorktarrak,<br />
rockabilly eta rock-and-roll<br />
basati eta zikinaren artean, Say<br />
yeah, Crazy Pritty Baby eta The<br />
loveless, hirurak segidan, segundorik<br />
galdu gabe. Aretoa ez zen<br />
bete, baina aurreko lerroetan<br />
entzuleak estu-estu zeuden, eta<br />
horregatik lipotimia batzuk izan<br />
ziren. Hasierako jarrera mantendu<br />
zuten hurrengo kantuetan<br />
(Kissy baby, Bumble Bee, Nervis,<br />
Outside chance…); Spencerrek<br />
gitarra akustikoari heldu zion,<br />
eta Matt-ek solo gehienak egin<br />
zituen; erdialdean Simoni mikrofonoa<br />
eman zioten Bug bite<br />
daddy kantatzeko. Hor amaitu<br />
zen kontzertuko zatirik onena;<br />
musikaren abiadura moteldu<br />
zen, balada batzuk zirela medio,<br />
eta Spencerrek gehiegi luzatu<br />
zuen Spanish stroll. Antzeko egoera<br />
gertatu zen bisak baino<br />
lehen, In my heart zazpi minutura<br />
luzatu zuenean. Tarte horretan<br />
jendeak hitz egiteari ekin<br />
zion aurrean eta, batez ere, atzealdean.<br />
Bisetan hasierako rockabillya<br />
eta rock-and-rolla berreskuratu<br />
zituzten, baina berandu<br />
zen ordurako. Ekitaldi biribila<br />
egiteko aukera galdua zuten.
42 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Plaza › Kultura<br />
Artea D<br />
Gonbi<strong>datu</strong>ak<br />
Begiz<br />
Ismael Manterola Ispizua<br />
A<br />
urreko astean Urdaibaiko<br />
Guggenheim proiektuari<br />
buruz eztabai<strong>datu</strong><br />
zuten Euskal Ikasketen Fundazio<br />
Popularrean. Harrituta geratu<br />
nintzen Euskal Autonomia Erkidegoan<br />
PP alderdiak duen fundazioaren<br />
izena komunikabideetan<br />
entzun nuenean. Norbaitek horrelako<br />
erakunde bati buruz hitz egin<br />
izan balit, nire ezjakintasunean,<br />
ez zela existitzen esango niokeen.<br />
Baina beti bezala errealitateak<br />
fikzioa gainditzen du, eta ez dakit<br />
oso ondo zein asmorekin eta zein<br />
helbururekin, baina euskal ikasketak<br />
aztertzeko dela dirudien<br />
zerbait martxan jarri du EAEko<br />
PPk. Iturengo inauteriei buruz<br />
edo Zuberoako euskalkiari buruzko<br />
hitzaldiren bat ikusiko ote<br />
dugun ez nago seguru.<br />
Hala ere, nire kezka nagusietako<br />
bat ekitaldira gonbi<strong>datu</strong><br />
zituztenen ingurukoa da. Guggenheimi<br />
buruz hitz egiteko<br />
ezinbesteko bihurtu den Joseba<br />
Arregi orojakileaz gain, Guggenheim<br />
fundazioko zuzendari<br />
nagusi Richard Armstrong, Bil-<br />
boko Guggenheim museoko<br />
zuzendari eta Guggenheim fundazioko<br />
Estrategia Globaleko<br />
zuzendari Juan Ignacio Bidarte,<br />
Tenerifeko Arteen Espazioko<br />
zuzendari Javier Gonzalez de<br />
Durana eta Euskadiko Enpresaburuen<br />
Bilguneko presidente<br />
Enrique Portocarrero jaunek<br />
hartu zuten parte.<br />
Nire galdera da: jaun txit agurgarri<br />
horiek parte hartuko al<br />
lukete beste erakunde batek<br />
antolatutako antzeko ekitaldi<br />
batean? Adibidez, EAko Abertzaletasunaren<br />
Ikasketetarako<br />
Fundazioa existituko balitz, estatubatuarra,<br />
Bidarte eta enpresaburua<br />
gustura joango al lirateke?<br />
Edo ezkerragora joanda,<br />
Bilboko Hika Ateneoak, zerbait<br />
esateagatik, antolatutako<br />
mahai-inguruan parte hartzeko<br />
gonbitari baietza emango lioke-<br />
Aldaketaren omnipresentzia<br />
Kritika<br />
Artea<br />
‘Monument to<br />
Transformation’<br />
Non.Montehermoso kulturgunea<br />
(Gasteiz).<br />
Noiz arte.Maiatzaren 2 ra arte.<br />
Haizea Barcenilla<br />
U<br />
nibertsitatera iritsi nintzenean,<br />
lehen egunean<br />
jada irakasle batek institutuan<br />
irakatsitako zerbait<br />
ahazteko esan zigun, hots,<br />
garaiak egun batetik bestera<br />
aldatzen diren kontua. «Jendea<br />
ez da Antzinaroan oheratzen<br />
hurrengo egunean Erdi Aroan<br />
esnatzeko», esan zigun. Azalpena<br />
jakina dirudien arren, orduan<br />
konturatu nintzen zelan sinplifikatzen<br />
diren publiko orokorrarentzat<br />
historiako eremuetan<br />
gertatzen diren aldaketa prozesuak,<br />
data oso zehatzetan zentratuz,<br />
literalki egun batetik bestera<br />
dena al<strong>datu</strong>ko balitz lez.<br />
Aldiz, historiak sor dezakeen<br />
lilurapena, bai antzinakoak bai<br />
egungoak, bere konplexutasunean<br />
datza. Zaila da edozein<br />
momentu historiko elementu<br />
bakan gisa aztertzea, eta are<br />
gehiago gaur dugun komunikazioaren<br />
mundu hiperrelazionatu<br />
honetan. Egia da desberdintasun<br />
baten hasiera markatu dezaketen<br />
funtsezko datak egon daitezkeela;<br />
baina horiek prozesu bat<br />
abian jartzera mugatu ohi dira.<br />
Aldaketa prozesu guztietan elementu<br />
zahar eta berriak elkarrekin<br />
bizi dira, bata bestea eraginez,<br />
bata bestea eral<strong>datu</strong>z,<br />
momentu zehatzean soilik existitzen<br />
diren uneak sortuz.<br />
Eraldaketa horiei omenaldia<br />
egin nahi diete Montehermoson<br />
Monument to Transformation<br />
erakusketaren bidez, anti-monumentua<br />
den mostra, hain zuzen.<br />
Izan ere, instalazioek ez dute<br />
monumentaltasun formalik; historia<br />
bezala, ordea, konplexuak<br />
eta liluragarriak dira. Abiapuntua<br />
Zbynek Baladran eta Vit<br />
Havranek komisarien Ekialdeko<br />
Europa deritzonak azken hogei<br />
urteetan izandako aldaketen<br />
ikerketan oinarritu bazen ere,<br />
laster zabaldu zen beste leku<br />
askotara, ekialde/mendebalde<br />
dikotomiarekin apurtu nahian.<br />
Gutxi baitira azken hogei urteetan<br />
inolaz ere al<strong>datu</strong> ez diren<br />
lekuak.<br />
Hortaz, erakusketak Azerbaijan,<br />
Hego Korea, Kroazia, Errumania,<br />
Argentina, Indonesia edo<br />
Espainiako lekuen aldaketa prozesuak<br />
ekartzen dizkiguten artelanak<br />
aurkezten ditu. Guztiak,<br />
esan beharrik ez, dokumentazio<br />
edo ikerketa sozialean zentratu<br />
ordez, keinu artistikoetan oinarritzen<br />
dira. Izan ere, ez da artearen<br />
betebeharra gertakizun globalen<br />
berri orokorra ematea,<br />
baizik eta kontrakoa, ikuspegi<br />
kritiko eta espezifiko batetik<br />
aukera desberdinen posibilitatea<br />
aurkeztea, gogoetarako espazio<br />
bat eskainiz.<br />
Honela, Patricia Esquiviasek<br />
bere Folklore lanean kontakizun<br />
bat sortzen du, Espainiako azken<br />
urteetako historian haien artean<br />
txit ondo harremanduta egon<br />
zitezkeen gertaera denetarikoak<br />
lotuz. Kontatzailearen papera<br />
hartzen du artistak, ipuin baten<br />
moduko narrazio bat sortuz, historia<br />
aurkezteko modu ezberdin<br />
bat eskainiz honela. Chto Delat<br />
kolektiboak ere kontakizuna,<br />
drama eta tradizio klasikoa<br />
elkartzen ditu Perestroika Songspiel<br />
lan originalean. Bideo honetan<br />
antzerki grekoaren ohiturak<br />
berreskuratzen dituzte Errusiako<br />
1991ko kolpea eta geroko jendearen<br />
sentsazioak errepresentatzeko.<br />
Honela, iritzi publikoa<br />
Greziako chorus-aren antzera<br />
bost pertsonako koru batek osatzen<br />
du, pertsonen etorkizuna<br />
eta balorazio moralak egiteko<br />
ahalmena duena, pertsonaia<br />
Historia bezala,<br />
konplexuak eta<br />
liluragarriak dira<br />
instalazio hauek<br />
Erakusketak<br />
nortasuna du, eta<br />
munduari so egiten dio<br />
paternalismorik gabe<br />
nagusiek garai horretan sortzen<br />
ari ziren hainbat prototiporen<br />
antza (demokrata, feminista,<br />
enpresaria...) hartzen duten<br />
bitartean. Bi lan hauek edozein<br />
transformaziok dakarren aurreko<br />
eta oraingo elementuen elkarbizitza<br />
erakusten dute, berritasun<br />
osoaren ideia bera zalantzan<br />
jarriz.<br />
Testuinguru zehatza<br />
Asko dira erakusketako lan erakargarriak,<br />
eta denboraz joatea<br />
komeni da aurkezten zaizkigun<br />
aukera guztiak gozatu ahal izateko;<br />
izan ere, lan askok testuingu-<br />
te? Edo herrikoiagoa izateko, Bilboko<br />
Alde Zaharreko bizilagunen<br />
elkarteak antolatutako<br />
horrelako ekitaldi batean parte<br />
hartzeko prest egongo lirateke?<br />
Agian oker nago, baina ez zait<br />
iruditzen adibide horiek egia<br />
bihurtuz gero halako gizon ospetsuek<br />
parte hartzeko prestasuna<br />
erakutsiko luketenik. Beraz, zergatik<br />
PPren deiari bai? Beharbada<br />
gauzak beste alderdietakoak<br />
baino hobeto antolatzen dituztelako<br />
izango da, baina beste<br />
batzuek baino kontaktu hobeak<br />
dituztelako dela esango nuke.<br />
Zaila da oraindik alderdi eskuindarren<br />
inplikazio ekonomikoak<br />
eta politikoak ahaztea, nahiz eta<br />
kapitalismoaren egitura ekonomikoaren<br />
isla den kultur azpiegituraren<br />
Marxen teoria zaharkituta<br />
dagoela behin eta berriz<br />
errepikatu.<br />
ru zehatz batera salto egiteak<br />
eskatzen digu. Esaterako, SASA<br />
(44) eta Meena Parkek Hego<br />
Koreako kultura popularreko<br />
objektu, publikazio eta irudi bilduma<br />
ikaragarria eskaintzen<br />
dute, ia berez erakusketa baten<br />
denbora eskatzen duena, eta<br />
Reality is a mess, everybody<br />
knows it esaldi esanguratsuari<br />
lotzen zaizkio guztiz; edo Vangelis<br />
Vlahosek Sarajevoko parlamentuaren<br />
eraikinaren inguruko<br />
lan bat aurkezten du, lehen<br />
begiratuan hobeto ulertzen<br />
dena, baina arreta eta testuinguru<br />
historikoaren informazio guztia<br />
bilduta beste dimentsio askoz<br />
ere interesgarriago batera pasatzen<br />
dena.<br />
Lan hauek ez dira daudenen<br />
artean aipagarrienak, baizik eta<br />
hari mehe baina indartsu batek<br />
sortzen duen sarearen hainbat<br />
giltzarri. Erakusketak nortasuna<br />
du, eta egun arte garaikidean<br />
anitzetan gertatzen ez dena lortzen<br />
ere: gaurko munduari so<br />
egitea begirada sinplista, mediatiko<br />
edo paternalista bat eskaini<br />
gabe. Hainbat zeinu sinple diren<br />
arren (esaterako, Cristina Davidek<br />
jendeak Europan mendebaldera<br />
emigratzeko arrazoia ordu<br />
bat gaztetzen direlako dela esaten<br />
duenean), aldaketen konplexutasun<br />
eta ikuspegi desberdinen<br />
errealitatea bista aurrean<br />
ezartzen da. Gainera, aldaketa<br />
hauek leku eta garai zehatz batean<br />
zentratu beharrean, etengabeko<br />
gertakizun gisa aurkezten<br />
ditu. Zalantzarik gabe, ikuspegiak<br />
zabaldu eta gogoeta egiteko<br />
balioko digun espazioa eskaintzen<br />
digu Monument to Transformation-ek.
Leopold Eihartz atzo Miarritzen eman mintzaldian; astronautek gain hartan izan duten eguneroko bizimoduaren berri eman zuen. GAIZKA IROZ<br />
Berrogeita zortzi egun espazioan<br />
Leopold Eihartz euskal<br />
herritarrak Lurretik<br />
400 kilometrotara bizi<br />
esperientzia aurkeztu<br />
die etxekoei<br />
Nora Arbelbide Miarritze<br />
Hamabi urte zituela erabaki zuen<br />
astronauta izatea Leopold Eihartzek<br />
(1957, Miarritze). Arrangoitzeko<br />
(Lapurdi) etxera iritsi berri<br />
zitzaien telebistan ikusi zuen orduan<br />
gizona ilargian ibiltzen. Geroztik<br />
ametsa gauzatu ahal izan<br />
du. Arrangoitzen handitu, Miarritzen<br />
ikasi eta armadan sartu zen<br />
lehenik. Ehiza hegazkinetako pilotu<br />
bihurtu eta 1990etik da astronauta.<br />
Espaziora egin azken bidaia<br />
duela bi urte bururatu zuen. Nazioarteko<br />
Espazio Estazioan Colombus<br />
laboratorio europarra<br />
abian jartzea izan zuen misioa. 48<br />
egun lurretik 400 kilometrotara.<br />
Esperientzia etxekoekin partekatzera<br />
etorri zen atzo arratsaldean,<br />
Lapurdiko Kostaldeko Astronomia<br />
Elkarteak gonbi<strong>datu</strong>rik. Miarritzeko<br />
herriko Kasinoa osoki bete<br />
zitzaion, tartean familiakoak<br />
ere izan zituen.<br />
Ezohiko errealitate hori arratsalde<br />
osoan azaltzen eta esplikatzen<br />
ahalegindu zen, amets gose<br />
zegoen publikoari. Biziki kontent,<br />
bere pasioa partekatzeko aukera<br />
izateaz, garrantzitsua baitzaio<br />
erakustea, nola «noiztenka egin<br />
daitezkeen gauza liluragarriak<br />
zuei esker». Herritarrek ordaindu<br />
zergei esker, «gain hartan egiten<br />
den hori guztia zuena ere bada»,<br />
gogoratuz.<br />
Hitzorduaz baliatu da baita Didier<br />
Borotra Miarritzeko auzapeza<br />
eta senataria, hiriko urrezko<br />
domina emateko. Eta Eihartzek,<br />
berriz, espaziora eraman zuen<br />
Miarritzeko errugbi taldearen<br />
elastikoa eskaini zion ordainez.<br />
Berarekin eraman zuen espaziora.<br />
Eta hark bezala, orotara, 20 milioi<br />
kilometro iragan ditu, banaz<br />
beste, oren bakoitz 28.000 kilometroko<br />
abiadurarekin.<br />
Grabitaterik gabe<br />
Errealitate berezia, arras praktikoki<br />
azaldu zuen astronautak.<br />
Zein zaila den loak hartzea gorputza<br />
lasaitu ezin delako, grabitaterik<br />
gabe, beti airean baita. Nola<br />
hezurrak eta muskuluak zaintzeko<br />
egunero oren bat eta erdiz kirola<br />
egin behar den tresna egokituei<br />
esker. Komunak badaudela gain<br />
hartan ere bai, zehaztu behar izan<br />
zuen araberako galdera bati. Haize<br />
aspiratzaile bat daukate, beharrak<br />
ez airatzeko.<br />
Jakitera eman du, orobat, 8 minutu<br />
eta erdi behar direla orbitan<br />
jartzeko, baina ondotik bi egun<br />
Nazioarteko Espazio Estaziora<br />
(ISS) heltzeko. Bertan, Estatu Batuar,<br />
errusiar eta japoniarren artean<br />
zegoen. Batzuetan hamar<br />
bat lagun zituen, besteetan hiru.<br />
Laborategia jarri eta, bere lanetako<br />
bat, esperientzia zenbait burutzea<br />
izan zen. Hala nola grabitaterik<br />
gabe landareak nola hazten<br />
diren zaintzea. Eihartz bera ez da<br />
horretan espezializatua. Lurrean<br />
gelditu zientifiko espezializatuek<br />
pentsatu esperimentuak ditu burutzen:<br />
«Gu operatzaileak gara.<br />
Teknikariak. Esperientzien protokoloak<br />
praktikan jartzen ditugunak».<br />
Hori bai, landareak begiratu<br />
ditu gain hartan, eta zenbait<br />
egia ez direla hain egiak ohartzeko<br />
aukera izan du: «Berezia da<br />
ikustea nola grabitateari lotuak<br />
direla uste ditugun fenomeno batzuk,<br />
azkenean ez direla hala ohar<br />
gaitezke». Borobilean jartzen den<br />
landare bat hartu du adibidetzat.<br />
Ba, espazioan ere borobilkatzen<br />
da. Beste esperientzia batzuk me-<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 43<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
dikuntza arlokoak izan ditu: «Partikularzki<br />
orekaren arazoari lotu<br />
eritasunei lotuak». Astronauten<br />
odola, pisa eta bihotzaren erritmoaren<br />
azterketak egiten dituzte.<br />
Hori bai, esperientzietan aritu bada<br />
ere, argi utzi nahi izan du frango<br />
he<strong>datu</strong>a den aurre iritzi bat:<br />
«Egia da espazioko bidaiei ardura<br />
‘‘<br />
Oraindik espazioaren<br />
esplorazioaren<br />
Harri Aroan gaudela<br />
erran nezake»<br />
«Leihotik Lurrari begira<br />
jartzen naiz usu, minutu<br />
gutxitan Txinatik<br />
Brasilera pasatzen zara»<br />
LEOPOLD EIHARTZ<br />
Astronauta<br />
leporatzen zaiela ez dutela fitsik<br />
balio zientziarentzat. Baina hori<br />
gezurra da. Emaitza zientifikoak<br />
badaude frogatzeko».<br />
Gehiago dena, Eihartzen ustez,<br />
grabitaterik gabeko gune bat izatea<br />
zientziarentzat «zorte bat» da,<br />
baina ez da helburu nagusia:<br />
«Gaur egungo espazioan lan egitea<br />
eta bizitzen ikastea da xede nagusia.<br />
Geroari begira balia<strong>bidea</strong>k<br />
lortzeko». Hegazkingintzaren<br />
hastapenekin konparatzen du astronomia:<br />
«Hegazkinak ez ziren<br />
asmatu zientzia ikerketarako,<br />
baina bai hegan egiteko gogoa genuelako,<br />
teknikak hobetu nahi<br />
genituelako. Espazioaren esplorazioaren<br />
Harriaren aroan gaudela<br />
erran nezake oraindik». Bada<br />
zen egin: «Lan anitz gelditzen da<br />
teknikak garatzeko. Urrunago<br />
eta epe luzeago batean bidaiatzeko<br />
sistemak hobetzeko, adibidez».<br />
Urrunago, eta zergatik ez berriz<br />
ere ilargira.<br />
Baina ilargirako bidaiarik ez<br />
oraingoz, dirurik ez baita. Dena<br />
den, gain hartara heltzea beti da<br />
magiko. Lana, akidura edo presioa<br />
ahanzteko «leihotik Lurrari<br />
begira jartzen» da usu Eihartz:<br />
«Minutu gutxitan Txinatik Brasilera<br />
pasatzen zara». Izan ere, egunean<br />
15 aldiz egiten dute Lurraren<br />
itzulia. 15 gau, 15 egun-argi.
44 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Plaza › Bizia<br />
Elikadura DHazkurri kontuak<br />
Haran, Arakil, Urdazuri eta Deba ertzean bizi diren atleta<br />
euskaltzaleak gogoan.<br />
Hilaren 4an, ttoroa<br />
Edorta Agirre<br />
Euskal Herriko parte berde<br />
hau arrain-jalea izan<br />
da azken berrehun mende<br />
honetan eta hala segitzen<br />
du, globalizazio amerikarrak<br />
bestetara hertsatzen<br />
gaituen artean. Mahaikoari garrantzi<br />
handia eman dio euskal<br />
herritarrak, are handiagoa mahaikideari,<br />
komunikazioari, ongi<br />
pasatze eta bizitzeari, hazkurria<br />
aitzakia. Aski jatekoa izan bagenu<br />
ez genioke horrenbesterainokoa<br />
aitortuko, seguruenik. Baina<br />
gozatzeaz ari gara. Ur lats horietako<br />
urek bainaturiko etxekoek<br />
aspaldi honetan hamaikatxo<br />
ordu bizi gozatzeko parada eman<br />
digute. Afari giroko lapurtar<br />
arrain zopa tradizionala egingo<br />
dugu (marmitako enbor horren<br />
adaska, agian, patataz ere egin<br />
izan delako ttoroa, aski ogirik ez<br />
zelarik), Gasteizen partida handia<br />
bukatutakoan.<br />
Batzuek finala jokatu izanaren<br />
ohorezko galtza zuria kendu eta<br />
dutxan sartu direla, besteak<br />
mantala jarri eta sukaldean hasiko<br />
gara atzo erositakoa prestatzen.<br />
Ttoro hau buztinezko kazolan<br />
mahairatzen den arrain-itsaskien<br />
apairua da baina, Gipuzkoako<br />
ohiko ahizpek ez bezala, arraina<br />
pusketa handiz agertzen da<br />
platerean, ez dira kondarrak; barazkiek,<br />
berriz, ahogozagarria<br />
emandakoan, desagertu dira sutondotik.<br />
Bi osagai ditu jaki honek eta bi<br />
etapatan egiten dugu:<br />
a) Fumet edo arrain funtsa<br />
Arrain buruak behar ditugu horretarako:<br />
aingira, legatz, krabarroka,<br />
zapo, etab. (eskatu arrain<br />
saltzaileari hondakin batzuk,<br />
aski ez baduzu); bina zigala eta<br />
bina ganba edo langostino lagu-<br />
estarlusa<br />
Europar Batasunean<br />
akabatutako oilasko<br />
gehienak kutsatuak<br />
daude,<br />
Europar Elikagaien<br />
Segurtasunerako<br />
Agintaritzaren iritziz<br />
(2010.03.22).<br />
Europar Batasuneko<br />
estatu gehienetako<br />
hiltegietan hilarazten<br />
diren oilaskoek<br />
‘Campylobacter’<br />
mikroorganismoaren<br />
eta, hein apalago<br />
batean, ‘Salmonella’<br />
bakterioen ostalari<br />
dira: laginetan,<br />
%75,8 eta %15,7 dira<br />
indize horiek,<br />
herrialde batetik<br />
bestera alde itzelak<br />
dauden arren.<br />
Zorionak, europar<br />
izateaz harro<br />
zaudeten horiek,<br />
larrutik eta urre<br />
prezioan ordaintzen<br />
dituzuen zergen<br />
emaitza hauek<br />
ikusirik.<br />
neko; bi tipula, porru eder bat,<br />
azenario handi bat, piper berde<br />
bat, tomate heldu bat, botila bat<br />
ardo zuri Irulegiko, bouquet garni<br />
bat (adaxka bat perraitz, perrexil<br />
eta ezkai; hosto bat ereinotz eta<br />
estragoi, porruaren alderdi berdea,<br />
dena hari batez estekatua), 3<br />
koilara oliba olio.<br />
∑Garbitu arrainak: kendu zakatzak,<br />
ezkatatu, bereizi buruak<br />
eta erauzi barruak (baita azalak<br />
ere, nahiago baduzu).<br />
∑Beratu buruak ur freskotan<br />
ordu laurdenez, odol arrastoaketa<br />
garbitzeko. Ebaki pusketetan.<br />
Erauzi burua langostino edo ganbei<br />
eta haginak zigalei. Gorde mamia.<br />
∑Garbitu berdurak eta txikitu<br />
txirrindoletan, xehatu gabe. Bi<br />
baratxuriak, zanpatuta, azal eta<br />
guzti. Berotu su bizi samarrean,<br />
olioarekin, kazolan, eragiteari<br />
utzi gabe, kasik. Gorritzen hasitakoan,<br />
erantsi azal, buru, hagin eta<br />
hezurrak eta zarrastatu dena.<br />
Busti ardo zuriz, jaitsi sua eta utzi<br />
egosten ordubetez-edo, kazola estalita,<br />
su ertainean. Jarri oraintxe<br />
piper erdi bat Ezpeletako, ttipia<br />
baina bizia. Erantsi litro eta<br />
erdi ur, bero.<br />
∑Ordu laurdena falta denean,<br />
atera belar txorta eta sartu hor litro<br />
bat muskuilu (horrela saltzen<br />
da Lapurdin ere); hortik bost minutura,<br />
atera eta bereizi mamia.<br />
Gorde.<br />
∑Fumet hori «etorri» denean,<br />
iragazi txinotik edo alanbrezkotik.<br />
Eman irakinaldi bat eta gorde.<br />
b) Zopa (afaltzen hasi baino<br />
ordu erdi lehenago egingo dugu):<br />
500 g zapo, 500 g itsas aingira, krabarroka<br />
bat, 2 arraingorri, 6-8<br />
arrokako arrain (karraspio, dontzeila,<br />
durdo, kraba, etc.), baxoerdi<br />
bat oliba olio, 4 ogi-xerra xigortu,<br />
irina, perrexil xehatua, gatza,<br />
piperbeltza.<br />
∑Garbitu arrain pusketak,<br />
eman gatza. Pasa irinetatik eta<br />
gorritu oliotan (frijitu gabe, alegia,<br />
barrualdea gordinik dagoela)<br />
denak, krabarroka eta muskuiluak<br />
izan ezik.<br />
∑Xukatu eta antolatu arrain<br />
denak kazola handi batean. Eho<br />
eta zabaldu gainetik piperbeltz<br />
beltza. Erantsi salda, berotu su bizian<br />
irakin arte eta kazola sartu<br />
labean, burutu dadin baina arraina<br />
puntuz pasa gabe.<br />
∑Bitartean, xigortu (plantxa,<br />
padera edo labean bertan) bara-<br />
Ziburuko kai sarrera. GAIZKA IROZ<br />
txuritan igurtzitako ogi xerrak,<br />
pare bana laguneko. Zabaldu<br />
hauen eta zoparen gainetik perrexil<br />
xehatua.<br />
Argi<strong>bidea</strong>k:<br />
pZakatzek likidoa uhertzen dutenez,<br />
salda garden aratza lortzeko<br />
erauzi zakatzak arrain buruei hasieran.<br />
pFrantsesen ustez ttoroa eta bullabesa<br />
«bertako» arrain zopak<br />
dira baina guk badakigu oso desberdinak<br />
direla: honetan, arrain<br />
, Kulturilla<br />
Itsas<br />
hondoko<br />
arrain<br />
zapalak<br />
Denetan handiena halibuta<br />
(napoleoia) dugu (150 kiloraino);<br />
mihi-arraina, finen eta jatetxean<br />
ezagunena; erreboilo<br />
itsastarra, garestiena; oilarra,<br />
ohikoena; platuxa, merkeena.<br />
Hondoko lohi edo hondarretan<br />
bizi diren arrain asimetriko<br />
hauek bi begiak alderdi berean,<br />
goialdean, dituzte.<br />
pusketak lehenik zarrastatu eta<br />
ondoren egosten dira; bestean, alderantziz.<br />
Baliteke alderantziz<br />
egiten dena gurea izatea.<br />
pArrain mota batzuk adierazi<br />
ditugu, tximinoen parekoak<br />
garelako: zer ikusi hura idatzi.<br />
Baina honelako jakiak behartsuen<br />
etxekoak direnez, arrantzaleak<br />
ahal izan duenarekin mol<strong>datu</strong><br />
du bere eltzea. Bestela esateko,<br />
aukeratu nahien duzuna, seguru<br />
asmatzeko. Hori bai, arrain zuria,<br />
urdinak ez baitu balio ttoroa egiteko.<br />
pArrainez esan duguna itsaskiez<br />
ez dugu errepikatuko: etxean almejekin<br />
egin dugu eta ez gara damutu.<br />
pOgi xigortua ez prestatu askoz<br />
ere lehenago, «zaharkitu» egiten<br />
baita. Igurtzi baratxurik eta xigortu<br />
azken-azkenean. Ttantta<br />
bat oliba olio, gainetik? Tira...<br />
pLagun batek gure etxean ogi xigortuei<br />
gazta birrindua ezarri die.<br />
Ikonoklasta, heterodoxo, baina<br />
goxoa.<br />
pIrulegiko zuria. Edo gorria. Edo<br />
txakolina. Ezinbestekoa, lagunarte<br />
giroa.<br />
pHartu zigalak eskuz, busti eta<br />
zupatu hatzak, goxo-goxoa horixe<br />
da-eta.<br />
pSei bat lagunentzat bada hemen<br />
nahikoa jaki. Gazta, irasagar eta<br />
intxaur batzuekin burutuko<br />
dugu afaria. Ondoren, xanpaina!
Elikadura D<br />
Errezeta<br />
Iker Markinez<br />
Txerri azpizuna,<br />
txanpiñoi krema<br />
eta Idiazabal gazta<br />
ukituarekin<br />
OSAGAIAK:<br />
4 pertsonarentzako osagaiak:<br />
Txerri azpizuna, 2 xolomo<br />
xerratu.<br />
Txanpiñoiak, 250 g<br />
Esne gaina, 200 zl.<br />
Idiazabalgo gazta zatitxo bat.<br />
Oliba olioa.<br />
Piperbeltz hautsa.<br />
Gatza.<br />
Lehen pausoan,txanpiñoiak<br />
ondo garbituko ditugu,eta xafla<br />
finetan moztuko.<br />
Lapiko batean txorrotada bat<br />
oliba olio bota,eta beroa dagoenean<br />
txanpiñoiak botako ditugu.Lau<br />
bat minutuz ondo frijitzen<br />
utzi ondoren,esne gaina<br />
Dekantazioa,<br />
bai ala ez?<br />
Ardoxka<br />
Roberto Sarriugarte<br />
A<br />
rdoaren mundura hurbiltzen<br />
hasten garenean, dekantazioa<br />
izaten da, beste<br />
batzuen artean, kezkatzen eta<br />
liluratzen gaituzten gauzetariko<br />
bat. Nola dekantatu, zein ardo eta<br />
zer momentutan...<br />
Dekantazio zale amorratua ez<br />
naizen arren, onartu beharra dut<br />
zenbait ardok dekantatu ondoren<br />
egiten duen bilakaera oso mesedegarria<br />
izaten dela.<br />
Dekantatzeko arrazoiak bi izan<br />
daitezke: ardoa garbitzea eta hondakinak<br />
baztertzea bata, eta ardoa<br />
oxigenatzea bestea.<br />
Zer ardotan aurki ditzakegu sedimentuak?<br />
Alde batetik, ardo zaharretan<br />
—hamar urtetik gorakoak—, materia<br />
koloratzailea prezipitatu egi-<br />
gehitu,gatz pitin bat bota eta<br />
beste hiru edo lau bat minutuz<br />
irakiten utzi. Ondoren, lortu<br />
dugun txanpiñoi krema hau<br />
sutatik kendu eta gorde.<br />
Xerratan moztua dugun txerri<br />
azpizuna bi aldetatik gatzatu,<br />
eta piperbeltz hauts pixka bat<br />
bota. Zartagin bat sutan berotzen<br />
jarri. Adi! Oliorik gabe!<br />
Plantxa moduan erabili behar<br />
baitugu. Ondo beroa dagoenean,<br />
olio tanta bat bota eta azpizun<br />
xerrak zartaginean ipini eta<br />
bi aldeetatik ondo gorritu. Ez<br />
jarri zartaginean aldiko xerra<br />
gehiegi, hobe da bi edo hiru<br />
txandatan frijitzea. Azpizun<br />
xerra guztiak frijitu ostean, zar-<br />
ten delako, eta, bestetik, substantzia,<br />
indarra ez galtzeko filtratu<br />
gabe botilaratzen diren ardoetan.<br />
Egun oso arrunta da, arruntena<br />
esango nuke, kalitatezko ardoak<br />
filtratu gabe botilaratzea, eta<br />
gehienetan horren berri ematen<br />
dute etiketetan.<br />
Baina kontuz ardo zaharrekin.<br />
Ardo zaharrak delikatuak izaten<br />
dira, eta dekantazioa arriskutsua<br />
izan daiteke, ardoa nekarazi eta<br />
hilzorian jar dezakeelako.<br />
Nik ez nituzke ardo zaharrak<br />
dekantatuko, kontu handiarekin<br />
jokatu eta sedimentuak baztertzeko<br />
erabili beharreko iragaztontzia<br />
erabiliko nuke, baina ez dekantadorerik,<br />
arriskua handiegia delako.<br />
Baina, egia esan, gaur egun dekantazioaren<br />
helburu nagusia<br />
oxigenazioa dela aitortu behar da;<br />
ardoak arnasa hartzea, alegia.<br />
Botilatik dekantadorera pasatzeak<br />
soilik aireztatze on bat ahalbidetzen<br />
du, eta gero dekantadorean<br />
ardoak oxigenazio prozesu<br />
handiagoa egingo du, gainera.<br />
Oxigenazio honi esker zenbait<br />
aroma askoz lehenago agertuko<br />
JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
tagin bera erabiltzen jarraitu<br />
behar dugunez, zartagineko<br />
olio soberakina kenduko dugu.<br />
Aurrez prestatu dugun txanpiñoi<br />
krema zartagin honetara<br />
botako dugu, eta bertan berotzean,<br />
segituan ikusiko dugu<br />
kolorez al<strong>datu</strong>ko dela.<br />
Hori da plater honen sekretuetako<br />
bat. Izan ere, kremak<br />
azpizunak utzi duen zaporea<br />
eta kolore guztia bereganatzen<br />
ditu.<br />
Bukatzeko,eta sutatik kanpo,<br />
Idiazabal gazta zati birrindua<br />
gehituko diogu kremari.Ditugun<br />
azpizun xerrak plateretan banatu,eta<br />
gainetik bakoitzaren gustura<br />
botako dugu krema.<br />
dira eta sentsazio tanikoak pixka<br />
bat leundu.<br />
Nahiko logikoa da gaur egungo<br />
kalitatezko ardo beltz askoren<br />
profilari begiratzen badiogu,<br />
erauztaldi luzeak eta kontzentrazio<br />
oso altukoak direla kontuan<br />
hartzen badugu, eta uztaldia baino<br />
bi edo hiru urte baino ez direla<br />
igarotzen merkaturatu aurretik.<br />
Hauetako askok eskertuko luke<br />
botilan urte batzuk gehiago igarotzea,<br />
baina gehienak merkaturatu<br />
eta berehala kontsumitzen dira<br />
eta dekantazioak bilakaera horri<br />
bultzadatxoa ematen dio, kontzentrazioak<br />
eta gehiegizko indarrak<br />
zertxobait motelduz.<br />
Eta ohiturarik ez dugun arren,<br />
ardo gazte goiztiarrenek ere eskertzen<br />
dute dekantazioa. Kontuan<br />
hartu hartzidura eta botilaratzearen<br />
artean oso denbora gutxi<br />
igaro dela eta sarritan<br />
oxigenazioarekin desagertzen<br />
den kiratsa izaten dutela.<br />
Eta dekantazioak duen beste<br />
abantaila zera da: jolas egiteko<br />
balio du. Esperimentatu, adibidez,<br />
ardo berberak dekantatu edo<br />
dekantatu gabe eskaintzen dituen<br />
ezaugarrien arteko desberdintasunak.<br />
Normalean dekantatutako ardoa<br />
adierazkorragoa eta irekiagoa<br />
agertuko zaigu.<br />
Eta orain zuk zeuk erabaki: dekantadorerik,<br />
bai ala ez?<br />
Eko-tik<br />
Xabi Akizu<br />
Biolurreko lehendakaria<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 45<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
Simaur usaina<br />
eta beste<br />
kontu batzuk<br />
Galdera: ukuiluetako purina ona ala txarra da?<br />
urreko baten trenez Donostiara nindoala, Andoain aldeko geltoki<br />
baten gazte bat sartu zen salto batez «a zer usaina!» oihu-<br />
A katuz. Denok begiratu genion gazteari, eta baita pareko zelaiari<br />
ere; izan ere, denok jabetu ginen atetik sartzen zen usain sarkor horretaz.<br />
Han ari ziren zisterna kamioi bat husten, zelaian zabalduz ukuiluko<br />
purina eta inguru guztia usain berezi horrez lurrinduz. Alboan eserita<br />
zihoan aitonak erantzun zion: «Bai, guretzat ez da atsegina izango,<br />
baina lurrarentzat osa ona da». Harrituta begiratu zion mutilak aitonari.<br />
Bitartean, trenak ateak itxi eta aurrera egin zuenez, hor bukatu ziren<br />
usaina eta elkarrizketa.<br />
Eta ni galdera horrekin gelditu nintzen: ona ala txarra ote da purina?<br />
Biek zeukaten arrazoia. Baina ez al dago lurra ongarritzerik kaletarrak<br />
asal<strong>datu</strong> gabe?<br />
Esango nuke ohitura txar hau baserritarron ardura dela —baita teknikari<br />
eta politikariena ere—. Erosotasun eta utzikeriagatik gertatzen<br />
dena. Izan ere, usaina gehien nabarmentzen dena izan arren, ez da okerrena.<br />
Usainarekin batera galtzen den nitrogenoak —amoniako<br />
eran— ozono geruzari kalte egiten dio, iturrietan kutsadura sortzen<br />
du eta lurrarentzako elikagai balioa galtzen du.<br />
Duela hogei bat urte —Diputazioak berak antolatutako bidaia baten—<br />
Suitzan ikusi genuen baserri eredu bikaina: behi kopurua lur<br />
sailen araberakoa zen (batez beste, behi bat hektareako); esnearekin<br />
gazta egiten zuten; simaurra konpostatu, eta purin putzua zeukatenek<br />
Eman diezaiogun baserritarrari eginkizuna:<br />
lurra onduz eta landare eta abereak zainduz,<br />
janari osasungarria izango dugu gorputzaren<br />
elikagai eta ingurune ederra arimaren janari<br />
bi zatitan zeukaten, bata betetzen zen bitartean bestea airea sartuz fermentatzen<br />
zuten. Konpostak edo ondutako purin horrek ez zuten usainik,<br />
eta lurra ontzen zuten. Eta hori guztia ondo egiteagatik laguntza<br />
—ordainketa esango nuke— on bat zuten, duin bizi ahal izateko modukoa.<br />
Bidaia horretan Diputazioko arduradunak, teknikariak eta baserritarrak<br />
ere baginen. Ez genuen asko ikasi!<br />
Donostiara nindoala esan dut idazkiaren hasieran, eta, hain zuzen,<br />
Diputazioko nekazaritzako komisioarekin hitz egitera nindoan. Gure<br />
mezua hori zen: orain arte hemen bultzatu den nekazaritza intentsiboak<br />
bukatu du bere ibil<strong>bidea</strong>, eta eredu zaharkitu hori al<strong>datu</strong> beharrean<br />
gaude, kutsadura arazoak gehitzen eta baserritarra lehen baino estuago<br />
bizi delako. Gure aurretik Andaluziako katedradunak <strong>bidea</strong> berdindua<br />
zigun, mezu berbera azaldu baitzuen zientifikoki hitz eginez ekonomia,<br />
ekologia, energia eta kutsadura ikuspegiak aztertuz. Haren<br />
ikuspegitik ez du jadanik zentzurik oraingo eredu honek, ez baita<br />
iraunkorra, eta onurak baino kalte gehiago sortzen dituelako.<br />
Bilera horretan ez nuen gertatu zitzaidan pasadizo hau kontatzeko<br />
betarik izan, baina gero damutu egin nintzen. Xumea izanda ere, gure<br />
baserriaren egoera adierazten duelako: behi gehiegi eta, ondorioz, pentsu<br />
gehiegi, esne gehiegi —Kbai, baina kalitatea eta prezioa?— eta simaur<br />
gehiegi. Lurrarentzako ongarria dena, kutsatzaile bihurtuta.<br />
Eman diezaiegun, beraz, denon artean, baserriari eta baserritarroi<br />
beren benetako eginkizuna: lurra onduz, landare eta abereak zaintzea,<br />
eta horrela janari osasungarria izango dugu gorputzaren elikagai eta<br />
ingurune ederra arimaren janari. Hori izan zen Biolurren proposamena,<br />
eta politikarien zeregina da eredu hori bultzatu eta garatzen laguntzea.<br />
Egin galdera! Biolur–Gipuzkoa Nekazaritza Ekologikoaren<br />
@ aldeko Gipuzkoako Elkartea. Tel.: (0034) 943-76 14 47.<br />
biolur@biolur.net
46 berria 2010eko martxoaren 27a, larunbata<br />
Plaza › Bizia<br />
Ezarian DHarriaren <strong>bidea</strong><br />
Gasteizko Erdi Aroko azokaren ekitaldien artean, Axartetik katedral zaharrerako ibil<strong>bidea</strong> antzeztu zuten iaz. QUINTAS<br />
Axarteko harrobitik Gasteizko Santa Maria katedrala arteko<br />
ibil<strong>bidea</strong> osatu eta liburu batean aurkeztu du Koldo Martinez<br />
geologoak, tenplua eraikitzeko harria urteetan aztertu ondoren.<br />
Idiaren begiradaz<br />
Anakoz Amenabar Gasteiz<br />
Bisitariaren begietatik<br />
kanpo geratzen da maiz<br />
harria landu arteko prozesua.<br />
Tenplua ikustearekin<br />
bakarrik, aurretik egindako<br />
lanari ez dio erreparatuko Gasteizko<br />
Santa Maria katedrala<br />
bisitatzen duenak. Harrobia bilatu,<br />
harria atera, zizelkatu eta garraiatzen<br />
lan mardula egin behar<br />
da, eta horretan jarri nahi izan du<br />
begirada Koldo Martinez geologoak,<br />
Harriaren <strong>bidea</strong> gidarekin.<br />
Harrobitik katedral zaharrera dagoen<br />
ibil<strong>bidea</strong> deskribatu du. Bidearen<br />
historia, monumentu eta<br />
natura elementuak zehaztu ditu.<br />
Mailuarekin katedraleko harria<br />
apurtuta, fosil eta mineralak<br />
ikus daitezke, lumakela, harri zuria<br />
esaten diotena. Santa Marian<br />
batik bat harlandu eta eskulturetan<br />
erabili zuten harri mota hori.<br />
Iparraldeko horma eta ataria<br />
Axarteko harriarekin egina da,<br />
zatirik handienean.<br />
Liburuan azaldutakoaren arabera,<br />
lumakela arroka sedimentarioa<br />
da. Itsas fosilek sortu zuten<br />
arroka hori, duela 60 milioi urte<br />
lurraldea estali zuen sakonera<br />
txikiko itsasoaren eraginez. Arabako<br />
hainbat txokotan aurki daiteke<br />
Paleozenoko harria, Entziako<br />
mendietako iruinarria edo<br />
Arrizalako Sorginetxe trikuharria<br />
esaterako. Erromatarren garaian,<br />
hilarri moduan zizelkatu<br />
zuten, Gasteizko Bibat museoan<br />
ikus daitekeenez. Martinezek<br />
egindako kalkuluen arabera,<br />
5.000 harri tona inguru atera ziren<br />
Axartetik Gasteizera. «Garraiolari<br />
bakar batek 41 urte eta 2<br />
hilabete beharko zituen dena eramateko».<br />
Baina nondik eta nola heldu<br />
zen hirira? Testu zaharren arabe-<br />
ra, Axartetik eraman zuten harria<br />
200 bat urtez, baina egun ez da<br />
han arrastorik geratzen. Koldo<br />
Martinez geologoaren laguntzaz,<br />
harriak egin zuen <strong>bidea</strong>ren misterioak<br />
argituz doaz. Garaiko idi eta<br />
itzainek egin zuten <strong>bidea</strong>ri jarraiki,<br />
naturaz eta historiaz betetako<br />
ibil<strong>bidea</strong> aurkeztu du. Hamabost<br />
bat kilometroko ibil<strong>bidea</strong>.<br />
Katedraleko zentimetro bakoitza<br />
ondo arakatu ostean, hango<br />
harriaren nondik norakoak ezagutu<br />
nahi zituen Martinezek, eta<br />
hala sortu zuen eskuliburua. Gutxi<br />
gorabehera bost orduan egiteko<br />
ibil<strong>bidea</strong> proposatu du, 36 geldialdirekin<br />
eta bakoitzean harriaren<br />
inguruko kontzeptu bat deskribatuta.<br />
Martinezek azaldu moduan,<br />
ibilaldia azaltzearekin<br />
batera, harria euskarri monumental<br />
gisa aldarrikatzen du.<br />
«Eraikin baten atzean prozesu luze<br />
bat dago. Hargin, karegile eta<br />
Katedraleko hainbat txokotan aurki daiteke Axarteko harria. J. HERNAEZ / ARP
Ezarian DHarriaren <strong>bidea</strong><br />
G Harriaren <strong>bidea</strong><br />
Lasarte<br />
Gasteiz<br />
Armentia<br />
ARABA<br />
Gardelegi<br />
Monasterioguren<br />
Mendiola<br />
Axarte<br />
itzainen lan gogorra. Harririk gabe<br />
ez zen katedralik izango». Harrobi<br />
zaharrak bisitatu eta Erdi<br />
Aroko <strong>bidea</strong>k gurutzatu ostean,<br />
monumentua bestela ikusten dela<br />
uste du. «Gaur egun ikusten dugun<br />
tenplua eraikitzeko, harginek,<br />
karegileek eta garraiatzaile-<br />
Kalkuluen arabera,<br />
41 urte beharko ziren<br />
katedraleko harri<br />
guztia eramateko<br />
Koldo Martinezek<br />
proposatutako <strong>bidea</strong>k<br />
15 kilometro ditu,<br />
36 geldialdirekin<br />
ek egindako lana aintzat hartuko<br />
da <strong>bidea</strong> egin ondoren». Izan ere,<br />
ibilbide historikoa izateaz gainera,<br />
tenplua altxatu zutenentzat<br />
ere omenaldia izan nahi du liburuak.<br />
«Halako lana egiteko izan<br />
zen jendetza irudikatzea ia ezinezkoa<br />
egiten zaigu. Ikaragarria izan<br />
behar zuen».<br />
Tenpluak literaturara<br />
«Elizaren hormaren kontra, Arnauk<br />
eta Joanetek euren bizkarraldean<br />
sentitu zuten orroa,<br />
hainbat orduz sokei tiraka aritu<br />
ziren gizonen eztarrietako orroa.<br />
Akiturik lurrera erori ziren asko.<br />
Beste batzuk, gutxi batzuk, elkar<br />
besarkatu eta pozez saltoka hasi<br />
ziren. Operazioa ikusten izan ziren<br />
ehunka lagunak oihuka eta<br />
txaloka hasi ziren. Eztarrian korapiloa<br />
zuen Arnauk, eta oilo<br />
ipurdia sentitu zuen». Santa Maria<br />
katedraleko absideko giltzarria<br />
nola altxatu zuten kontatzen<br />
du pasarteak. Bartzelonako Santa<br />
Maria del Mar katedraleko pasartea<br />
da, Ildefonso Falcones idazlearen<br />
La catedral del mar eleberri<br />
ezagunetik ateratakoa, baina<br />
Gasteizko katedrala eraiki zuten<br />
garaikoa izan zitekeen. Montjuiceko<br />
harrobitik Bartzelonako<br />
Santa Mariara garraiatu zuten<br />
moduan, Axartetik Gasteizkora.<br />
Historian atzera egitea zaila bada<br />
ere, Martinezen ustez, ehunka<br />
lagunek parte hartu behar izan<br />
zuten katedrala eraikitzen, eta<br />
gazteak behar lukete katedralean<br />
aritutako langileek. «Pentsatu behar<br />
da XIX. mendean Gasteizko<br />
herritarren bizi itxaropena 32 urtekoa<br />
zela, oso gazterik aritu ziren,<br />
beraz». Ken Follet idazleak<br />
The Pillars of the Eartheleberrian<br />
ehunka lagunen lana aipatzen du<br />
fikziozko Kingsbridgeko katedralean:<br />
«Begirada jaso zuen eraikinaren<br />
beste aldera. Hain handia<br />
zen, 80 gizon-emakumeek galduta<br />
ematen zuten han».<br />
Martinezen iritziz, goiz batean<br />
eramango zuten Axartetik Gasteizera<br />
harria, idien laguntzarekin.<br />
«Hiru edo lau ordutan egingo<br />
zuten, idiak motel doaz baina gelditu<br />
gabe». Hala izango ote zen<br />
irudikatzeko, ibil<strong>bidea</strong> ezagutzeko<br />
txangoak antolatu ditu Santa<br />
Maria Katedrala fundazioak.<br />
Martinezek argitaratu berri duen<br />
gidan aipatutako txokoak bisitatzen<br />
dituzte, katedralaren interes<br />
historiko eta artistikoa, paisaiaren<br />
elementuekin batera, historian<br />
zehar harriak muinora eramateko<br />
izan den bide historikoarekin<br />
uztartuta. Fundazioak eta<br />
Euskal Herriko Unibertsitateak<br />
elkarlanean argitaratutako liburua<br />
da, katedraleko dendan eskura<br />
daiteke, bost euroan. Tenplua,<br />
beste ikuspuntu batetik.<br />
Axarteko harrobitik tenplu gotikora ibilaldia,<br />
paisaia eder eta ondare historiko artean<br />
DTrebiñuko Axarte herriko sarreran hasten da ibil<strong>bidea</strong>, Santa<br />
Maria katedralerako harria hartzen zuten tokitik. Gasteiztik<br />
bertara heltzeko A-2124 errepidea hartu behar da, Urizaharrara<br />
doana. 11. kilometroan, Imirurirantza desbideratu eta Agilurantza<br />
ondoren. 18,5 kilometro daude Arabako hiriburutik Axartera. Han,<br />
eliza bisitatu ostean, harrobirako <strong>bidea</strong> hartu behar da. Gaur egun<br />
ezagutzen diren harrobien aldean, garaiera txikiko harrobia da<br />
Axartekoa. Bertatik Agilurako <strong>bidea</strong>n dauden murruek erakutsiko<br />
diote bisitariari garai bateko harriaren <strong>bidea</strong>.<br />
Egun argitsuarekin, hegoaldean Kantauri Mendilerroa eta Toloño<br />
mendia ikus daitezke bertatik. Laster Trebiñu atzean utzi eta<br />
Gasteizko udalerria helduko da. Pagoa dago gehienbat bide horretan.<br />
Monasterioguren eta Mendiolan geldialdia egin eta hiribura<br />
helduta, Olarizu, Foruen plaza, Andre Mari Zuriaren plaza eta hiriko<br />
murrua ezagutuko ditu bisitariak katedralera heldu aurretik.<br />
A. Amenabar Gasteiz<br />
Katedraleko elementu guztiak<br />
ondo aztertu ostean, tenpluaren<br />
jatorrira jo du Martinezek. Santa<br />
Maria eraikitzeko erabili zuten<br />
harriaren bila, Trebiñuko Axartera<br />
heldu da. Handik abiatuta,<br />
Erdi Aroko ibil<strong>bidea</strong> aurkeztu du<br />
Harriaren <strong>bidea</strong> liburuan.<br />
Zer aurkituko du Axartetik katedralera<br />
<strong>bidea</strong> egiten duenak?<br />
Katedrala beste modu batera<br />
ikusteko aukera izango du bisitariak.<br />
Ibilaldia egin eta gero ez du<br />
harrizko horma ikusiko, harri bakoitza<br />
baizik. Horretaz gainera<br />
paisaia ederra da, Gasteizko mendietan<br />
barrena, Monasterioguren<br />
arteko <strong>bidea</strong>, pagadi artean. Motxila<br />
eta hamaiketakoa hartuta,<br />
historia ikasi eta naturaz gozatzeko<br />
aukera ona dela uste dut.<br />
Nola aurkitu zenuen harrobia?<br />
Ezohiko ibilbide bat egin nahi<br />
nuen. Banekien harria Axartetik<br />
zekartela, baina ez nuen harrobia<br />
ezagutzen. Nik harria hartu eta<br />
analizatu egiten dut. Fosilak aztertzen<br />
ditut, eta, gero, mapa geologiko<br />
baten laguntzarekin, espezie<br />
horiek zein modutan banatuta<br />
dauden ikusten dut. Askotan<br />
joan nintzen, baina ez nuen ezer<br />
aurkitzen. Nondik aterako zuten<br />
harria? Normalean egun ezagutzen<br />
ditugun harrobiak handiak<br />
eta zabalak dira, ondo ikusten<br />
dira. Axarten metro erdikoa zen<br />
harrobia, eta ez da bilatzen erraza.<br />
Egun estalita dago, baina<br />
hainbat aldiz joan eta ezagutu eta<br />
gero, topatu nuen.<br />
Zaintzen al ditugu behar beste harrobiak?<br />
Estetikoki eztabaidagarriak dira,<br />
eta horregatik askotan estali egiten<br />
dira, landare eta parkeekin.<br />
Baina ez dugu ahaztu behar gizakiaren<br />
jardueraren zati direla.<br />
Apurtu ditzakegu, baina ezin<br />
dugu ahaztu ondare arkeologikoa<br />
direla harrobi zahar horiek. Ho-<br />
rien bitartez, katedral baten eraikuntza<br />
prozesua ezagut daiteke.<br />
Azken batean, eraikinaren soziologia<br />
da.<br />
Garaiko harrobiko lanaren informaziorik<br />
aurkitu al duzu?<br />
Ustiaketa moduaren inguruan ez<br />
dut ezer topatu. Gurdikaden ingurukoak<br />
bai, ordea. Katedraleko<br />
liburuetan, «fabrika liburuak»<br />
deitzen direnetan. Kontabilitatea<br />
eta egiten ziren lanak argi jasota<br />
2010eko martxoaren 27a, larunbata berria 47<br />
Bizia ‹ Plaza<br />
Koldo Martinez 1Geologoa eta EHUko irakaslea<br />
«Ezin dugu ahaztu harrobiak<br />
ondare arkeologikoa direla»<br />
«Ibilaldia egin eta gero,<br />
harri bakoitza ikusiko<br />
du bisitariak,<br />
ez harrizko horma»<br />
«Harrobien bitartez,<br />
katedralaren moduko<br />
eraikuntza prozesua<br />
ezagut daiteke»<br />
JUANAN RUIZ / ARGAZKI PRESS<br />
izaten zituzten apaizek. Zeinek<br />
landu zuen harria, nondik eta<br />
nora eraman zuten...<br />
Zer ezaugarri ditu bertako harriak?<br />
Lumakela deitzen diogu, %40<br />
txirla zatiak dituena. Duela 60 milioi<br />
urte osatu zen harri mota<br />
hori. Poro ugari ditu, eta ondo zizelkatzea<br />
posible da, nahiko arina<br />
da. Harlandua eta eskulturak egiteko<br />
aproposa da.<br />
Katedralean non ikus daiteke?<br />
Iparraldeko horman batik bat,<br />
eta gero beste hainbat pieza daude<br />
solte. Katedrala liburu baten<br />
modukoa da, harri aldaketak ere<br />
ikus daitezkeelako. Axarteko harria<br />
amaitu zenean, gehiago ustiatzeko<br />
modurik ez zutenean, Elgeko<br />
mendietara jo zuten.<br />
Harrobitik katedralera egin zituzten<br />
bidaiak ere kalkulatu dituzu.<br />
Katedralean pieza bakoitzak<br />
erreferentzia batzuk ditu, eta guztiekin<br />
<strong>datu</strong> base bat osatu dute.<br />
Nik arroka bolumena kalkulatu<br />
nuen, eta 460 kiloko gurdikadetan<br />
eramaten zituztenez, itzain batek<br />
41 urte beharko zituen guztia eramateko.<br />
Pentsatzen dut ez zela<br />
bakarra izango.<br />
Irudikatzen al duzu katedralaren<br />
eraikuntza?<br />
Izugarria behar zuen. Bakarrik<br />
500 kilo kare ateratzeko 1.000 kilo<br />
kareharri behar zuten, eta 5.000<br />
kilo egur. Pentsa zenbat materiale<br />
prestatu, moztu eta eraman behar<br />
izan zuten.
Zakilixut<br />
Plaza giro q Asteburuetako uholdetik urrun, mendizaleak tantaka zenbatzen dira<br />
Txindokin astegunez; erretiratuak, langabeak eta erreleboetako langileak dira gehienak.<br />
Haizearen konpainian<br />
Ekaitz Agirre Abaltzisketa<br />
Asteazken goiza. Hiru auto baino<br />
ez Larraizko aparkalekuan<br />
(Gipuzkoa). Zerikusirik<br />
ez asteburu eta jaiegunetako<br />
pilaketarekin. Autoetako batetik bi gizon<br />
jaitsi dira. Mendizaleak dira. Janzkerak<br />
salatzen ditu. Botak, makilak eta euritarako<br />
zirak daramatzate. Haizeak gogor<br />
jotzen du Larraitzen. Ez da nobedadea.<br />
Haizetsua da lekua, eta indar handiz<br />
astintzen duenean deserosoa da kalean<br />
egotea bera. Mendian gora abiatu edo ez<br />
zalantza egin dute. «Larraitzen haizeak<br />
duen indarra ikusita, tontorrekoak eraman<br />
egingo gaitu», bota du bietako batek.<br />
Azkenerako hartu dute erabakia:<br />
«Abiatu abiatuko gara, eta gero ikusiko<br />
dugu zer itxura duen eguraldiak». Haize<br />
ufadak bidelagun irten dira mendian gora<br />
Miguel Dominguez eta Jose Ignacio<br />
Mendizabal Mendi erretiratu donostiarrak.<br />
Mila aurpegiko mendia da Goierriko<br />
Txindoki. Nondik begiratzen zaion,<br />
mendi desberdina dirudi. Harritsua eta<br />
biribildua da Amezketatik begiratuta;<br />
ertz zorrotzekoa Beasain aldetik ikusita,<br />
Cervino txikia. Haizearen astindua, ordea,<br />
ia betierekoa du, eta mendizaleek<br />
haizearen konpainia ohikoa izaten dute<br />
mendian gora, indar handiago edo gutxiagorekin<br />
izan. Neguko eta udaberriko<br />
egun bakartietan ia konpainia bakarra<br />
dute. Zeresanik ez astegunez. Beste mendi<br />
bat dirudi Txindokik. «Ehunka lagunek<br />
igotzen dute larunbat eta igandeetan.<br />
Gu aste <strong>barruan</strong> etortzen gara, eta<br />
jendea beti badago ere, hamar edo hamabi<br />
lagunetik gora nekez elkartzen gara<br />
tontorrean», dio Mendik. Bidean Juantxo<br />
Artola abaltzisketarrarekin gurutzatu<br />
dira, eta hark egin du lanegunetako<br />
mendizaleen erradiografia: «Artaldetik<br />
kanpoko ardi galduak gara astegunez<br />
etortzeko aukera dugunak. Erretiroa<br />
hartutakoak, erreleboetan lan egiten dutenak<br />
edota langabezian daudenak».<br />
Bide erditan dagoen iturria pasatu, eta<br />
lepora iritsitakoan adostu du bikoteak<br />
mendi bueltaren jomuga: «Ganbora jo-<br />
ango gara, Txindokira beharrean». Bakoitza<br />
bere bidetik. Handik gora eta tontorrean<br />
ez dago arimarik. Agerikoagoa<br />
du mendizaleak orduan haizearen konpainia.<br />
Bakarrik egonda ere, bakardadea<br />
eragozten dute ufada indartsuek. Pixka<br />
bat jaitsi eta babesa bilatzea onena.<br />
Hamaiketakoa Larraitzen<br />
Behera abiatuta, nahi izanez gero, Larraitzen<br />
bertan dauden tabernetako baten<br />
epeltasuna izaten du mendizaleak<br />
zain. Menditik jaitsi eta autora iristerako<br />
Larraitz jatetxeak ireki ditu ateak. Hamaiketakoa<br />
hartu eta indarberritzeko<br />
une eta leku egokia. «Udaberriarekin batera<br />
ziza-biltze denboraldia hasiko da,<br />
eta orduan bai goizero elkartuko dira 20<br />
edo 30 bat auto. Mugimendu eta zalaparta<br />
handiagoa izaten da mendian, eta tabernan<br />
bertan ere bai», dio barraren<br />
atzetik Bernabek. Adinean gora egindako<br />
hiru gizon eta menditik jaitsi berria<br />
den gaztea tabernako bezero bakar. Azken<br />
horrek haragi egosia eskatu du. Konpainia<br />
bestelakoa da han.<br />
Larunbata<br />
2010eko martxoaren 27a<br />
Miguel Dominguez eta Jose Ignacio Mendizabal, Txindokin gora, asteazkenean. Ezkerrean ikus daiteke tontorra. EKAITZ AGIRRE D<br />
Maratila<br />
Xabier<br />
Gantzarain<br />
Nik ere bai<br />
Jakinekoa da teknologia ez<br />
dela sekula neutroa izan;<br />
pentsamoldearen moldea<br />
da. Adibide eskas bat jartzearren:<br />
oso bi gauza diferente<br />
dira muxu bat idaztea sms mezu<br />
baten bukaeran, eta muxu bat<br />
ematea berriketaren ostean. Ez<br />
dakit zuei; niri askoz gehiago<br />
ematen dizkidate telefono bidez.<br />
Errazagoa da. Ez dago bizarrik,<br />
ez usainik, ez zuldarrik masailean.<br />
Ez dago okerreko masailaren<br />
bila joateko edo betaurrekoekin<br />
talka egiteko beldurrik. Ez eta<br />
gaitzik kutsatzeko modurik ere.<br />
Aspaldi dago gaitza kutsatuta,<br />
baina. Hitzen ondoeza da,<br />
muxuaren sindromea: hustu<br />
egin dira hitzak. Hitzek ez dute<br />
tolesik, hitzek ez diote deus, hitzak<br />
ez dira hitzak besterik, nola<br />
edo hala jositako hizkien hilobiak,<br />
esan nahi eta uste denaren<br />
zulo beltzak.<br />
Azken kolpea, etsitzeko ukaldia,<br />
sakelako telefono berriarekin<br />
jaso nuen. Nik ez nekien halakorik<br />
bazenik, ez dakit guztiek<br />
daukaten, edo etxe batzuk bakarrik<br />
eskaintzen duten zerbitzu<br />
hori. Telefono berria izanagatik,<br />
hamar mezu neuzkan gordeta.<br />
Jakin behar diat ba hau zer<br />
arraio den. Moldeak ziren, txantiloiak,<br />
ereduak. Pentsamoldeak<br />
eta pentsu moldeak.<br />
Bilera batean nago, berandu<br />
iritsiko naiz, laztana. Auto-ilara<br />
beldurgarrian harrapatuta<br />
nago, ezingo dut azaldu hitzordura.<br />
Ez naiz guztiekin akordatzen,<br />
baina ez dago esan beharrik, denak<br />
ziren estilo berekoak. Jakineko<br />
egoera errepikakorretarako<br />
erabiltzen diren jakineko hitz<br />
errepikakorrak. Horra, pentsatu<br />
nuen, giza jende praktikoarentzako<br />
pagotxa: gordetako mezuetara<br />
joan, moldea aukeratu,<br />
eta kitto. Hau bai, ereduzko prosa.<br />
Lehendabiziko moldeak hauxe<br />
zioen: Nik ere bai.
ipuina<br />
mantangorri<br />
16<br />
elkarrizketaeta<br />
superposterra<br />
animalienerreinuan<br />
Nor da nor?<br />
‘Euskaldun<br />
erromantikoa’ (XII)<br />
Xabier Perurena<br />
Jagoba Manterola / Argazki Press<br />
6<br />
78 9<br />
Azeria<br />
berria<br />
Gaztetxoen astekaria<br />
352. zenbakia<br />
Larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
Berrobiko eskola
2 mantangorri<br />
mantangorri<br />
zorion agurrak<br />
Zorionak, Elaia!!!<br />
Asteazkenean 7 urte<br />
beteko dituzu; aufiii!<br />
Neskatila handia<br />
zara, eta izugarri<br />
maite zaitugu! Ondo<br />
pasa lagunekin eta<br />
familiarekin<br />
urtebetetzea<br />
ospatzen.<br />
Txokolatezko<br />
muxuak, Ekhi, aita<br />
eta amaren<br />
partetik.<br />
Aner, poxpolo,<br />
zorionak, zure 6.<br />
urtebetetze egunean!<br />
Muxu handi-handi<br />
bat, Ganix, Ekhi,<br />
aitatxo eta<br />
amatxoren<br />
izenean.<br />
Zorion agurra<br />
argitaratu ahal<br />
izateko, gogoan<br />
izan mezuak<br />
ASTEARTE<br />
ARRATSALDEA<br />
BAINO LEHEN<br />
jaso behar ditugula.<br />
Asteartetik aurrera<br />
jasotzen diren mezu<br />
guztiak hurrengo<br />
asteko alean<br />
argitaratuko ditugu.<br />
Gaur Iraitzek<br />
10 urte beteko ditu.<br />
Iraitz, zorionak!<br />
Etxekoen<br />
partetik.<br />
Amonaren<br />
partetik, muxu<br />
handi-handi bat.<br />
Segi horren jator<br />
eta goxo.<br />
Zorionak, Martxel,<br />
gaur 5 urte! Ooggrrrrr,<br />
gure tigre txikia<br />
handitzen ari da.<br />
Maite zaitugu.<br />
Muxu handi<br />
bat!!!<br />
Arduraduna: Nagore Etxeberria Pikabea<br />
Gure sorgin txikiak<br />
hiru urte bete ditu.<br />
Zorionak, Munia,<br />
eta hiru musu handi,<br />
etxekoen<br />
partetik.<br />
Zorionak, Enara,<br />
eta bi muxu potolo,<br />
etxeko guztion<br />
partetik.<br />
Aner, zorionak,<br />
Unaxen eta zure<br />
gelako Xagu<br />
guztien partetik.<br />
Muxu handi bat,<br />
etxeko zezenzale<br />
eta bertsolariari.<br />
Dagoeneko urtebete!<br />
Nork esango zuen<br />
tripa handi hartatik<br />
horrelako<br />
«alprojatxoa» aterako<br />
zenik? Ea bi betetzen<br />
dituzunerako txintxotxintxoa<br />
zaren!<br />
Gurdikada bete<br />
muxu guztion<br />
partetik!<br />
Gure etxeko txikiak<br />
jada urtebete.<br />
Beti barrezka dago<br />
majete-majete.<br />
Familia poz-pozik,<br />
gehiago ezin leike.<br />
Zorionak, Aiurtxo!<br />
Beste asko bete.<br />
Ongi etorri, Nora!<br />
Igandean, udaberriarekin<br />
batera iritsi zara guregana.<br />
Irrikitan ginen zu gure<br />
artean izateko! Marrubizko<br />
eta txokolatezko muxu askoasko.<br />
Zure lehengusuak.<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria<br />
Martxoaren 18an gure gelako Maddi<br />
Sarobek 7 urte bete zituen. 7<br />
urtekoen taldea handitzen ari da.<br />
Gelara hartza formako bi bizkotxo goxogoxo<br />
ekarri zituen. Puskatzea pena<br />
ematen zigun, baina usain goxoa<br />
zutenez, jan egin genituen. Aunitz<br />
urtez, Maddi!! Ongi pasa duzu<br />
Bartzelonan? Marrazo gela.<br />
Kaixo, MANTANGORRI! Hauek<br />
Beñat eta June dira. Gure<br />
bihurritxoek 2 eta 3 urte bete<br />
dituzte. Abestiak dioen bezala:<br />
«txiki, txiki, txikia, ikusten naiz<br />
kalean, handitzen handitzen...»<br />
Muxu potolo bat, etxekoen<br />
partetik, batez ere, Malen<br />
eta Oiertxuren partetik.<br />
Gure Oierrek<br />
4 urte bete zituen<br />
asteartean, eta<br />
zorionak eta<br />
musu asko eman<br />
nahi dizkiogu,<br />
etxekoen<br />
partez.<br />
Igandean<br />
txokolatezko<br />
tarta ederra<br />
jango dugu!<br />
Mmmmm,<br />
ze goxoa!<br />
Zorionak, Izar!<br />
Ostegunean zure<br />
lehenengo urtea<br />
bete zenuen.<br />
Benetan neska<br />
handia egiten ari<br />
zarela. Segi<br />
horrela!!! Muxu<br />
asko-asko,<br />
Debako<br />
lehengusuen<br />
partetik. Nahia<br />
eta Xabat.<br />
Oharra<br />
Norbait zoriondu, zure argazkiak eta marrazkiak argitaratuak ikusi, ipuin, bertso edo<br />
txisteak eskaini edo lagun berriak egin nahi badituzu, bidali zure gutuna, eta<br />
MANTANGORRI gehigarrian argitaratuko dugu. Zure marrazkien, ipuinen, txisteen,<br />
idazlanen, argazkien eta abarren zain gaude. Bidali zure gutuna!!!<br />
Bidali zure gutunak helbide hauetara » posta elektronikoa
erria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
Kaixo, MANTANGORRIko lagun<br />
guztiei! Argazkian ikusten<br />
duzuen ilehori polit hau gure<br />
lehengusina Naroa duzue,<br />
eta pasa den astelehenean<br />
jaio zen. Gure ongietorri<br />
beroena eman nahi diogu<br />
etxeko txikienari, eta zorionik<br />
goxoena izeba Leireri.<br />
Txokolate eta marrubizko<br />
musu pottolo pila, Joseba,<br />
Malen, Unax eta Anerren<br />
partetik.<br />
zu ere artista<br />
Uliko mendi martxa<br />
Goiz-pasa ederra egin genuen pasa<br />
den igandean (martxoaren 14an)<br />
Laskorain ikastolako<br />
langile, ikasle eta gurasook.<br />
Tolosako ikastolak Gaztelutik<br />
Ulirako mendi martxa antolatu<br />
zuen herenegun goizerako.<br />
Guztira, 200 lagun inguru bildu<br />
ginen Gaztelun. 200 horietatik erdiak<br />
Tolosako zezen-plazan elkartu<br />
ginen 09:00etan, autobusa hartu<br />
eta Gaztelura igotzeko; beste erdiak,<br />
berriz, autoetan igo ziren.<br />
Printzipioz, Gaztelutik Ulirainoko<br />
joan-etorria egitea zen asmoa;<br />
ordea, Uliko aterpean hamaiketakoa<br />
egin, eta Uli Zahar tontorreraino<br />
joatea erabaki genuen gehien-<br />
Argitaratzailea: Euskal Editorea SL Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Nagore Etxeberria Pikabea<br />
Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien Etor<strong>bidea</strong> z/g. 20140 Andoain Harpidetzak: (0034) 943-30 43 45 ISSN: 1699-728x<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
3<br />
Kaixo, MANTANGORRI! Manuel Larramendi<br />
Ikastetxeko LMHko 5. mailako ikasleok<br />
Kantagintza programa burutu dugu. Ekimen horren <strong>barruan</strong>,<br />
Aiako Lardizabal eskola eta Igeldoko Herri Eskola kantari<br />
bisitatu genituen. Txirula doinuaz eta ahots goxoz, ikastetxe<br />
haietako ikasle-irakasleak alaitu nahi izan genituen<br />
martxoaren 18ko gure bisitatxoekin. Eskerrik asko guztiei,<br />
emandako harreragatik. Guk ere benetan primeran pasa<br />
genuen zuen artean. A, MANTANGORRI, zu ere gurekin zinenez,<br />
tori zuretzat argazki hauek oroigarri.<br />
gehienok. Gogotsu<br />
ziren, antza, mendizaleak!<br />
Han, Uli<br />
Zahar puntan, taldeko<br />
argazkia<br />
atera, postontzian<br />
txartela utzi, eta,<br />
bueltan, Gaztelura.<br />
14:00etarako Tolosara bueltatzeko<br />
aukeran ginen. Halere, ez<br />
zuten denek aukera hori aprobetxatu<br />
nahi izan, bazkaltzen Gaztelun<br />
bertan gelditu baitziren<br />
batzuk.<br />
Ez omen da hau izango aurten<br />
egingo dugun azken mendi<br />
irteera. Hurrengoaren zain<br />
egon behar, beraz!<br />
Oharra<br />
Kaixo, irakurleak! Datorren<br />
larunbatean BERRIA ez da izango<br />
dendetan. Hala, bada, ostiraleko<br />
BERRIArekin batera banatuko dugu<br />
asteroko MANTANGORRI gehigarria.<br />
Gogoratu, beraz, larunbateko<br />
egunkariarekin beharrean<br />
ostiraleko BERRIAn topatuko<br />
duzuela zuen<br />
gehigarria.<br />
mantangorri@berria.info egoitza nagusia BERRIA mantangorri Gudarien etor<strong>bidea</strong> z/g 20140 Andoain
4<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
Kaskoa eta argia hartu, eta lur azpiko zirrikituak<br />
erakusten dizkiete Felix Ugarte elkarteko kideek<br />
ikasleei. Talde bakoitzaren adinaren eta<br />
interesen araberako irteerak prestatzen dituzte.<br />
Natura eta ingurunea zainduz, lurraren<br />
misterioak erakustea da elkartearen asmoa.<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria<br />
Zirrikitu eta pasabide estuak,<br />
galeria zabalak, estalaktitak<br />
eta estalagmitak...<br />
Ezin konta ahalako<br />
altxorrak daude lur azpian. Lurpeko<br />
pasabide ezkutu horiek bilatu<br />
eta lur barneko misterioak aurkitzea<br />
da Felix Ugarte elkartearen zeregina.<br />
Lurpeko eremuak ikertzeaz<br />
eta zaintzeaz arduratzen dira elkarteko<br />
kideak. Euren esplorazioetan<br />
aurkitutako eremu misteriotsuetako<br />
batzuk ikasleei erakusteko irteerak<br />
antolatzen dituzte urtero.<br />
Hala, Gipuzkoako Foru Aldundiaren<br />
Eskola Kirola ekimenaren<br />
<strong>barruan</strong>, espeleologia irteerak egin<br />
ditzakete Lehen Hezkuntzako eta<br />
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako<br />
ikasleek, Felix Ugarte elkartearen<br />
eskutik. Urtero, ikasleentzat<br />
egokitutako irteerak prestatzen ditu<br />
elkarteak kobazulo ezezagunetara.<br />
Ikasle bakoitzaren adinaren,<br />
ezaugarrien eta interesen araberako<br />
kobazuloak bisitatzen dituzte.<br />
Iaz 460 ikasle aritu ziren lurra esploratzen.<br />
Aurtengo ikasturtean,<br />
berriz, ia 600 ikaslek eman dute jada<br />
izena. «Eta izena eman nahi duena<br />
garaiz dabil oraindik!», jakinarazi<br />
nahi izan du Javier Busselo elkarteko<br />
kideak. Maiatzaren amaiera<br />
arte egingo dituzte irteerak.<br />
Orain hiru urte antolatu zuten lehen<br />
irteera, eta geroztik, urtero eskaini<br />
diete ikasleei lur barnera bidaiatzeko<br />
aukera. Urtetik urtera,<br />
gorantz doa parte hartzen duten<br />
ikasleen kopurua.
erria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
Irteera egitera animatu diren<br />
ikastetxe askok errepikatu egiten<br />
dute esperientzia. Eta ez da harritzekoa,<br />
misterioz beteriko txangoa<br />
baita. Buruan kaskoa eta argia<br />
jarri eta lurpeko pasabideetan<br />
galtzea emozioz beteriko ekintza<br />
da.<br />
Estugunetik<br />
eremu zabalera<br />
Inoiz kobazulo barnera sartu ez<br />
dena normala da urduri egotea.<br />
Halaxe zeuden Berrobiko (Gipuzkoa)<br />
San Andres herri eskolako<br />
ikasle asko. Martxoaren 18rako<br />
egina zuten hitzordua, Deban.<br />
Aurkezpen laburren ostean, materiala<br />
banatzen hasi ziren espeleologia<br />
elkarteko hiru begiraleak.<br />
Kaskoa, argia eta eskularru<br />
pare bana ikasle bakoitzarentzat.<br />
Metro gutxi batzuk oinez egin,<br />
eta laster ziren Ermitia Beheko<br />
Kobaren atarian. Burdinazko atetxo<br />
batek ixten zuen koba. «Hor<br />
barrura sartu behar dugu?», esan<br />
zuen ikasle batek, beldurrez. «Ni<br />
ez naiz hor sartuko, e!», zioen albotik<br />
beste batek. Tamainaz txikia<br />
baitzen kobazuloaren sarrera.<br />
Lau hankatan jarri ezean, inor<br />
ez litzateke sartuko. Begiraleak,<br />
baina, ikasleak baino handiagoak<br />
ziren. Haiek sartzen baziren,<br />
baita ikasleak ere. Hala, bada, bekokiko<br />
argiak piztu, begiraleen<br />
pausoei jarraitu, eta barrurantz!<br />
Sarrera txikitik pasabide estuago<br />
batera. Erabat makurtu,<br />
ipurdia lurraren kontra jarri, eta<br />
barrura. Estu-estua zen zirrikitua<br />
erabat handitu zen berehala. Larri<br />
ziren ikasleen aurpegiak laster<br />
lasaitu ziren. Urak zulo izugarria<br />
egina zuen barruko aldean, eta<br />
ikasle guztiak zutik ziren lurraren<br />
sabelean. Hanka puntetan jarrita<br />
ere, ezin sabaia ukitu!<br />
Milaka urtean urak kareharrian<br />
irekitako pasabideetatik barrurantz<br />
abiatu ziren ikasleak.<br />
Laster ahaztu zituzten hasierako<br />
estualdiak. Zein ederra zen barruko<br />
aldea! Ikusgarria!<br />
Kobazuloko sekretuak. Txikia zen kobazuloko sarrera, eta<br />
makurtuta hasi behar izan zuten kobarako bidaia Berrobiko haurrek. Pasabide<br />
estuetatik igaro ostean, barrualde zabalarekin egin zuten topo. Argazkiak: Berrobiko eskola<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
5<br />
Metro gutxi barru, kobazuloko<br />
lehen biztanlearekin egin zuten<br />
topo: saguzar bat! Buruz behera<br />
zintzilik zegoen, lo seko. Bero-bero<br />
mantentzeko, hegalez estalia<br />
zuen gorputza. Negua pasatzen<br />
zegoen han. Saguzarra lotan<br />
utzi, eta aurrerantz jarraitu zuten<br />
ikasleek.<br />
Urak irekitako bidetik jarraitu<br />
zuten barrualderantz esploratzaileek,<br />
hiru kilometro eta erdiko<br />
galerian barna. Laster ikusi zuten<br />
bigarren saguzarra. Hori ere<br />
lo. Tximeleta ugari ere baziren<br />
hormetan itsatsiak. Haiek ere lo<br />
ote zeuden?<br />
Andoni Canellada / Argazki Press<br />
Non ote da sarrera?<br />
Saltoka ibili behar izan zuten gune<br />
batzuetan, eta lau hankatan<br />
beste batzuetan. Ia-ia lurrari musu<br />
eman beharrean makurtu eta<br />
gero, gela handi batean ziren berriro<br />
ere. Lurrean eseri, argi guztiak<br />
itzali, isildu eta belarriak zorrozteko<br />
eskatu zieten. Soinurik<br />
txikiena ere zein ozen entzuten<br />
zen ikustea zen asmoa. Irri txikiak<br />
eta eztul batzuk entzun ziren<br />
tartean, baina kobazuloaren barruko<br />
aldea zein iluna den ikusteko<br />
eta zenbat hots dauden entzuteko<br />
aukera izan zuten ikasleek.<br />
Eta esperimentuaren ostean,<br />
irteerarantz. Baina non ote zegoen<br />
irteera? Josebak bazekiela<br />
esan zuen laster. Orientazio oneko<br />
mutila izango da, nonbait,<br />
guztiak haren atzetik abiatu baitziren.<br />
Eta baita asmatu ere. Galeria<br />
erraldoi eta pasabide estu<br />
berdinetatik igaro ostean, kanpoan<br />
ziren berriro ikasle guztiak.<br />
Batzuentzat laburregia izan<br />
zen ordubeteko bidaia. Beste batzuentzat,<br />
nahikoa. Asko eta asko<br />
gehiago esploratzeko gogoz geratu<br />
ziren. Hurrengo ikasturterako,<br />
beraz, badute zeregina.
Berria<br />
6<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
animalien<br />
erreinuan<br />
Azeria<br />
Bizkorra<br />
eta argia<br />
Eguna ezkutuan igarotzen du, eta gauean<br />
jatekoaren bila irteten da. Haragijalea da<br />
berez, baina denetarik jaten du. Belarri<br />
zorrotzak ditu, eta usaimen fina. Animalia<br />
isila, abila, zuhurra eta azkarra da<br />
FITXA<br />
Izena: azeri arrunta.<br />
Izen zientifikoa: Vulpes<br />
vulpes.<br />
Tamaina: 60-80 cm luze<br />
da; 50 cm luze da isatsa.<br />
Pisua: 5-7 kilo pisatzen du<br />
arrak; emeak, zertxobait gutxiago.<br />
1<br />
Bizkorra eta isila. Abila,<br />
zuhurra eta isila da azeria.<br />
Gure inguruko basoetan bizi diren<br />
animalia azkarrenetakoa izango<br />
da. Korrikalari bikaina da —orduko<br />
55 kilometroko abiada har dezake—,<br />
sekulako jauziak egiten<br />
ditu arriskutik ihes egiteko, igerian<br />
moldatzen da eta zuhaitzetan<br />
gora nahiko erraz igotzen da.<br />
Gaitasunak, beraz, sobran ditu.<br />
2<br />
Zentzumenak. Usaimena<br />
da azeriak gehien garatua<br />
duen zentzumena. Entzun ere<br />
primeran entzuten du. Belarri<br />
zorrotzak ditu, eta horri esker,<br />
soinu txikiak zailtasunik gabe entzuten<br />
ditu.<br />
3<br />
Ezaugarriak. Lau letagin<br />
zorrotz eta 38 hortz ditu.<br />
Mutur zorrotza eta belarri handi<br />
eta luzeak ditu. Belarriak alde<br />
guztietara mugi ditzake, eta inguruko<br />
soinu txikiena ere primeran<br />
aditzen du. Buztan ederra du,<br />
eta oreka mantentzen laguntzen<br />
dio. Borroketarako tresna aproposa<br />
ere bada buztana, eta negu<br />
hotzetan, gorputza bildu eta goxatzeko<br />
erabiltzen du. Hanka luzeak,<br />
arinak eta sendoak ditu.<br />
4<br />
Ilajea. Tonu arre gorrixkako<br />
ilajea du; lepo azpia, bularraldea<br />
eta sabelaldea, berriz,<br />
zurixka. Ilajea al<strong>datu</strong> egiten du<br />
urtean behin. Hala, neguan ile<br />
luze eta trinkoa du; udan, berriz,<br />
laburra eta fina.<br />
5<br />
Beti erne. Eguna zelatan<br />
igarotzen du, sastraka,<br />
zuhaitz edota gordelekutik begira.<br />
Ilunabarrean, berriz, ezkutalekua<br />
utzi, eta jatekoaren bila<br />
abiatzen da. Ehiztari bikaina da.<br />
Edozein harrapakin ehizatzen<br />
du: karraskari txikiak, orkatz<br />
edota sarrio kumeak, txoriak, erbiak,<br />
untxiak... Harrapakina<br />
handiegia denean, gordelekura<br />
eramaten du, janari erreserba<br />
gisa gordetzeko.<br />
Umealdia: ia bi hilabetez egoten<br />
dira amaren sabelean. 3-8 kume<br />
izaten ditu umealdi bakoitzean.<br />
Bizi-itxaropena: aske direla, 7 urte<br />
inguru; gatibu, 10 urte.<br />
Elikagaia: denetarik jaten du:<br />
untxiak, hegaztiak, txorien<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria<br />
Kumeak. Sei aste betetzean,<br />
gordelekutik irteten hasten dira kumeak.<br />
Ordu arte, amak zaintzen ditu.<br />
6<br />
Orojalea. Haragijalea<br />
dela diote, baina denetarik<br />
jaten du: haragia, intsektuak, zizareak,<br />
arrautzak, saguak, hegazti<br />
handiak, untxiak, fruta...<br />
7<br />
Bakartia. Normalean, bakarrik<br />
bizi da. Oso animalia<br />
lurraldekoia da, eta seinale<br />
usaintsuak erabiltzen ditu, bizilekuaren<br />
mugak markatzeko. Ezezagunen<br />
bat agertzen denean,<br />
oihuka eta borrokan hasten da,<br />
kanpotarra bota arte. Bakartia<br />
da, baina ugaltzeko garaian bikotekidearekin<br />
elkartzen da. Urtarrilean<br />
izaten da ugaltze garaia.<br />
8<br />
Ugalketa. Hilabete eta erdiz<br />
egoten dira kumeak<br />
amaren sabelean. Umedun dagoen<br />
bitartean, bizilekuaren inguruko<br />
zuloak miatzen ditu, kumeez<br />
erditzeko leku egokiaren bila.<br />
3 kumetik 8 kume artean izaten<br />
ditu. 12 egun bete arte ez dituzte<br />
begiak zabaltzen kumeek. 9 aste<br />
bete arte, esnez elikatzen ditu<br />
amak. Sei asterekin, gordelekua<br />
uzten dute. Udazkenean, familia<br />
sakabanatu egiten da. Hamar hilabeterekin<br />
helduak dira jada.<br />
arrautzak, saguak, erbiak, haragia,<br />
fruta, orkatz eta sarrio kumeak...<br />
Bizilekua: Basoetan, gizakia bizi<br />
den inguruetan edota zabortegien<br />
bueltan bizi dira. Islandian eta uharte<br />
artikoetan izan ezik, Europa osoan<br />
daude, Euskal Herri osoan ere bai.
Jagoba Manterola / Argazki Press<br />
berria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
Xabier Perurena aktorea<br />
«Disfrutatu egiten<br />
dut lanean»<br />
Aita eta anaia zaharrena harria jasotzen ibili arren, ez du lanbide<br />
hori aukeratu Xabierrek. • Txikitatik aktore izan nahi zuen.<br />
• Ahaleginak izan du fruitua: ‘Goenkale’ saioko aktorea da. •<br />
Hasieran, aitak ez zuen nahi; orain, pozik dago semearen lanarekin.<br />
Hizketarako gairik ez zaie<br />
falta Leitzako Perurena<br />
harategian (Nafarroan).<br />
Orain, badute hitz-aspertua<br />
egiteko beste gai bat: Goenkale;<br />
Xabier Perurena harakina<br />
(Leitza, 1983) aktore lanetan<br />
hasi baita telebista saioan. Aspaldiko<br />
arantza kendu du azkenean<br />
Iñaki Perurena harri-jasotzailearen<br />
seme gazteenak.<br />
Zer moduz zabiltza lanbide<br />
berrian?<br />
Oso-oso gustura. Harategian ere<br />
lan egiten dut, eta bi lanetan<br />
dihardut. Izebarekin nabil harategian,<br />
eta amak ere laguntzen digu<br />
tarteka; beraz, ederki moldatzen<br />
gara. Goenkale-n hasi nintzenean,<br />
taberna batean egiten nuen lan<br />
asteburuetan; beraz, hiru lanetan<br />
batera aritu nintzen. Aste osoa lanean<br />
igarotzen nuen, eta tabernako<br />
lana uztea erabaki nuen.<br />
Denbora librerik ba al duzu?<br />
Tabernako, harategiko eta Goenkale-ko<br />
lanak nituenean, ez nuen<br />
astirik lagunekin egoteko ere.<br />
Orain, aldiz, bai. Lasaiago nagoenez,<br />
ikastaroak egiteko aprobetxatzen<br />
dut denbora librea.<br />
Nork kutsatu dizu<br />
antzezteko grina?<br />
Aita oso pozik etorri ohi zen beti<br />
Goenkale-ko grabazioetatik. Disfrutatu<br />
egiten zuela ikusten<br />
nuen, eta horrek inbidia itzela<br />
ematen zidan. Ez naiz, ordea, horregatik<br />
bakarrik animatu. Betidanik<br />
gustatu izan zait mundu<br />
hori. Txikitatik saltsero samarra<br />
izan naiz, baina inoiz ez naiz ausartu<br />
pauso hori ematera. Hasieran,<br />
gainera, aitak ez zuen begi<br />
onez ikusten asmo hori; harategian<br />
lanean jarraitzea nahi zuen.<br />
Azkenean, ordea, proba egitea<br />
erabaki nuen. Hala, kurtso bat<br />
egitera joan nintzen behin Madrilera.<br />
Baina oso gaizki pasa<br />
nuen; oso gaizki ikusi nuen neure<br />
burua. Orduan ohartu nintzen<br />
benetan zer zen aktore lana. Ikastaro<br />
bat egin behar nuela erabaki<br />
nuen. Hala, Getxoko antzerki eskola<br />
batera joaten hasi nintzen<br />
astelehen arratsaldeetan.<br />
mantangorri mantangorri 7<br />
Zer sentitu zenuen Goenkale<br />
saiorako hartu zintuztela<br />
jakitean?<br />
Izugarrizko poza. Berria jaso nuenean<br />
harategian nintzen lanean,<br />
eta, jakin orduko, dantzan jarri<br />
nintzen. Aitak eman zidan albistea.<br />
Casting-a oso ongi egin nuela<br />
baina denboraldi honetarako ez<br />
nindutela hartu esan zidan aitak<br />
hasieran. Hamar minutura, txantxa<br />
zela esan zidan. Ikaragarrizko<br />
poza hartu nuen.<br />
Ongi moldatzen al zara? Zer<br />
dio orain aitak?<br />
Bai, nahiko ongi moldatzen naiz.<br />
Ongi sentitzen naiz, eta ongi ikusten<br />
dut neure burua. Nire pertsonaia<br />
nahiko aldrebesa da, eta denetarik<br />
egitea tokatu zait hasieratik:<br />
haserre egotea, pertsona ona<br />
izatea, neska bat musukatzea...<br />
Asko erakutsi dit pertsonaiak.<br />
Orain arte jendeak kritika onak<br />
egin dizkit. Aitak ere ongi egiten<br />
dudala esaten dit. Ilusioa egiten<br />
dit aitari halako gauzak entzuteak.<br />
Bizimodua al<strong>datu</strong> al zaizu?<br />
Kalean jende ugarik ezagutzen<br />
nau, baina, gainerakoan, ez zait<br />
bizimodua askorik al<strong>datu</strong>. Oso<br />
irekia naiz, jendearekin tratatzen<br />
badakit, eta ongi moldatzen naiz<br />
jendea hurreratzen zaidanean.<br />
Lan pixka bat gehiago dut, baina<br />
besterik ez. Baina gustuko lana<br />
gustura egiten denez... Niretzako<br />
grabaketak jostaketa modukoak<br />
dira. Oso giro ona dago lan taldean,<br />
eta pozik ibiltzen naiz lanean;<br />
disfrutatu egiten dut.<br />
Harri-jasotzaile familiakoa<br />
izanik, ez al duzu<br />
harriarekin proba egin?<br />
Ni oso parrandazalea naiz. Anaia<br />
entrenatzeko jaikitzen zenean,<br />
orduan iristen nintzen parrandatik<br />
etxera. Bizimodu hori ez dator<br />
bat nirekin. Gauzak probatzea<br />
gustatzen zait. Hala, aizkora gustuko<br />
nuela eta, aizkora bat erosi<br />
nuen behin, eta aizkorakada batzuk<br />
eman nituen; korrika ere ibili<br />
nintzen denboraldi batean...<br />
Boladak izaten ditut. Benetan<br />
gustatzen zaizkidan gauzak, ordea,<br />
mantentzen saiatzen naiz.<br />
Helburuak lortzeko asko saiatzen<br />
naiz, baina aktore izateko bezainbeste<br />
ez naiz inoiz saiatu. Azkenean<br />
lortu dut nire helburua.
mantangorri
erria<br />
Jagoba Manterola / Argazki Press
erria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
jolasa<br />
Hasieran, taulako zuloetako bat hutsik<br />
utzi, eta gainerako hutsuneetan<br />
kokatu behar dituzue jokoko zortzi<br />
fitxak. Amaieran, berriz, hasieran<br />
hutsik zegoen zuloan egon behar dute<br />
fitxa guztiek.<br />
1 Bost hutsune edo zulotxo dituen<br />
taula bat eta zortzi fitxa edo harritxo<br />
behar dira joko honetan aritzeko.<br />
Partida hasi aurretik, lehen lau zuloetan bina<br />
fitxa jarri behar dira; ertzean eta ezkerretara<br />
dagoen bosgarren zuloa hutsik utzi behar da.<br />
Zulo hori etxea izango da.<br />
2 Behin<br />
eskulana<br />
Beharrezko materiala<br />
- Buztin zuria.<br />
- Plastikozko labana.<br />
- Arrabola.<br />
- Plastikozko espatula;<br />
hortzduna izan dadila.<br />
- Margo urdina eta horia.<br />
- Pintzelak.<br />
- Hortzetako eskuila.<br />
Nola egin<br />
3.Behin apaingarriak<br />
eginda, laukizuzenaren bi<br />
ertzak lotuko ditugu.<br />
Estutu hatzarekin<br />
buztina, bi aldeak lotzeko.<br />
Zilindro itxura emango<br />
diogu hala buztin zatiari.<br />
Ur pixka bat erabiliz, leundu buztina.<br />
Kandela jartzeko apaingarria<br />
mantangorri mantangorri 11<br />
Fitxak, etxera<br />
fitxak kokatu ostean,<br />
edozein zulotako bi fitxak hartu,<br />
eta, banan-banan, jarraian dauden<br />
beste zuloetan kokatu behar dira.<br />
Mahai gainean kandela<br />
arrunt bat jartzen badugu,<br />
itsusi samar geratzen da.<br />
Kandela buztinez egindako<br />
irudi baten sartzen badugu,<br />
aldiz, apaingarri ederra<br />
sortuko dugu.<br />
3 Azken fitxa ezarri dugun zuloan hasiko da hurrengo<br />
jokaldia. Zulo horretan dauden fitxa guztiak hartu<br />
behar dira, eta jarraian dauden zuloetan kokatuko<br />
dira. Zulo bakoitzean bat.<br />
4<br />
Banatu beharreko azken fitxa hutsik dagoen zuloren<br />
batean erortzen bada, partida galduko dugu. Azken<br />
fitxa hori etxean erortzen bada, berriz, hurrengo<br />
jokaldia nondik hasi nahi dugun erabaki dezakegu.<br />
1.Hartu buztin zuri<br />
zati bat, eta zanpatu<br />
arrabolarekin. Moztu<br />
labanarekin<br />
laukizuzen bat.<br />
Laukizuzenaren<br />
alderik luzeenetako<br />
bati eman olatu itxura labanarekin.<br />
5 Partidako<br />
zortzi fitxak<br />
edo<br />
harritxoak etxean<br />
ditugunean amaituko<br />
da partida.<br />
2.Marraztu<br />
irudi geometriko<br />
batzuk buztin<br />
zatian zehar.<br />
Kendu buztin zatia<br />
irudi geometrikoei.<br />
Plastikozko labana<br />
erabiliko dugu horretarako.<br />
4.Buztina<br />
ongi<br />
lehortzean,<br />
margotu<br />
urdinez<br />
kanpoko<br />
aldea.<br />
5.Margo urdina lehortuta<br />
dagoenean, margo horiaren<br />
zipriztin batzuekin apainduko dugu<br />
zilindroa. Horretarako, hartu<br />
hortzetako eskuila, zikindu margo<br />
horitan, eta egin zipriztinak.
12<br />
1<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
Zazpi aldeak<br />
Zaldian ibiltzen ikasteko ikastaroan eman du<br />
izena Izarnek. Argazkia egin du bere zaldiaren<br />
alboan. Zazpi aldaketa egin dizkiogu<br />
argazkiari; ea ikusten dituzun.<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria<br />
Denbora-<br />
2<br />
Nor ote da?<br />
Merkatuko aldageletan kuxkuxean ibili<br />
dira Nahia eta Aratz. Armairu batetik<br />
arropa eta tresna hauek atera dituzte.<br />
Nor ote da armairuaren<br />
jabea?
erria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
Sinonimoekin jolasean<br />
4 Ikasle bakoitzari<br />
txartel bana eman<br />
dio irakasleak.<br />
Esanahi<br />
bereko<br />
txartelak batu<br />
behar dituzte<br />
ikasleek.<br />
mantangorri mantangorri 13<br />
pasak Lotu bikoteak<br />
3<br />
Oporretara joan aurretik, baserri bat<br />
bisitatu dute ikasleek. Animalia ugari<br />
zeuden han. Egin<br />
eragiketak,<br />
animaliak binaka<br />
jartzeko.<br />
Erantzunak: 2.- Arrain-saltzailea.<br />
3.- Ardia-katua, behia-zaldia, txerriatxita<br />
eta untxia-txakurra.<br />
4.- Balizko-ustezko, itsusi-zatar,<br />
arbola-zuhaitz, ordenagailuakonputagailua<br />
eta ordeka-lautada.
14<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria
erria larunbata, 2010eko martxoaren 27a<br />
mantangorri mantangorri 15
16<br />
mantangorri<br />
mantangorri<br />
Nor da nor? (XII)<br />
...aurreko astetik dator<br />
Z<br />
er esango dizuet, ba, nik? Txomin naiz eta hamabi urte<br />
ditut. Pilota eta bertsoak gustatzen zaizkit. Aurten hasi<br />
naiz bertso eskolan eta oraindik ez dut asmatzen askorik,<br />
baina, kantatzeko orduan, lehena naiz beti.<br />
Iratxek, bertso eskolako irakasleak, esaten dit ea zergatik ez naizen<br />
apuntatu aurretik. Ez dakit, ba, dotrinan ibili nintzen, judoan<br />
ere bai, solfeoan, ia sei urtez, saxofoia jotzen ere ikasi dut apur bat,<br />
abesbatzan ere ibili naiz, baina, zer esango dizuet, ba, nik, nahiago<br />
dut libreago ibili, hainbeste eskola gabe, etxeko lanak lasai egiteko<br />
astiarekin eta hara eta hona ibiltzeko aukerarekin.<br />
—Bai zera! Gero etxean aspertuta egoten zara eta.<br />
—Mikel, aspertzea ere oso gauza ona da irudimena lantzeko,<br />
horixe esaten du gure amak, behinik behin, eta gure ama ez da batere<br />
tuntuna.<br />
—Ez, hori ere egia da, bai.<br />
Zer gehiago… zer gehiago…<br />
—Zure janari faboritoena? –galdetu dit…<br />
—Nelsonek… –Mikel ari da laguntzen izenekin.<br />
Bale, janaria… Denetarik jaten dut nik, niretzat dena dago<br />
goxo-goxoa. Hala ere, esan beharra dago munduan ez dagoela<br />
nire amonak egiten duen arroz esnea bezalakorik! Lodi-lodia ateratzen<br />
zaio, baina ez morteroa.<br />
—Morteroa…?<br />
—Lehorra esan nahi du, Liu. Arroza eta esnea nahasita daude,<br />
baina arroz gehiegirik gabe, esnea lodi-lodi eginda, egosten egon<br />
delako luzaroan, ezta, Txomin? –erantzun dio Mikelek.<br />
—Jope, Mikel! Ez dena kontatu!<br />
—Arroz esne hori neuk ere ezagutzen dut eta…Baina arrazoia<br />
duzu. Zeurea da, orain, hitza. Segi, Txomin.<br />
Nire amona Mikelen amona ere bada. Konturatuko zineten,<br />
ezta?<br />
—Mikel eta zu anaiak zarete, orduan? –galdetu dit bideokamera<br />
daukan neskak.<br />
—Danibelek…<br />
—Ez…<br />
—Ba, orduan, lehengusuak.<br />
—Ekilikua! –erantzun diot nik.<br />
—Zer?<br />
—Baietz, lehengusuak garela – Mikelek, itzultzaile lanetan.<br />
—A!<br />
Beno, ba, lehen aipatu dudan bezala, bertsoak gustatzen zaizkit,<br />
izugarri. Nik neuk koplak atsegin ditut gehienbat. Atzo ikasi<br />
nuen hau, adibidez:<br />
Udaberriko lorea<br />
nora zoaz zu neguan?<br />
Zu lako lore eder bat<br />
ez dut ikusi zeruan.<br />
Dotorea, ezta?<br />
Orain musika honekin kantatu dut, baina beste musika batekin<br />
ere kanta daiteke, e?<br />
Baserrira goazenean nire lehengusina Aloñarekin kantatuko<br />
dut. Aloñak eskusoinua jotzen du eta nire aitonak panderoarekin<br />
larunbata, 2010eko martxoaren 27a berria<br />
Testua: Yolanda Arrieta<br />
Marrazkiak: Iñaki Martiarena, ‘Mattin’<br />
Euskaldun erromantikoa<br />
laguntzen dio. Baserrian ondo-ondo pasatzen dugu. Norbaiten urtebetetzea<br />
denean joaten gara, edo Gabonetan eta horrela.<br />
Baserrian aitona eta amona bizi dira behean, eta nire lehengusu<br />
Mikel eta bere neska-laguna goian, ganbaran. Baserrian behi bat<br />
daukate, hamabi oilo, oilarra, Mitsi katemea, Beltxi txakurra, dozena<br />
erdi untxi eta baratzea. Mikelek ez du lan askorik egiten baserrian,<br />
baina…<br />
—Mikel hori zu zara, Mikel? –galdetu du, paleta erdia falta duenaren<br />
ondoko neskak.<br />
—Agostinhak… eju, eju!<br />
Mikelek eztul egin du. Horrek esan nahi du baietz, baina lotsa dela<br />
aitortzeko.<br />
—Txomin, ez al zinen ari kopletan?<br />
Barrezka hasi dira denak.<br />
—Hori, hori, Txomin, kantatu beste kopla bat –beste neska bik.<br />
—Rosek eta Ivonnek…<br />
Kopla hau beste musika batekin ikasi nuen. Ea gogoratzen dudan…<br />
Maitea maite zaitut<br />
zeuk hala banauzu,<br />
biok biziko gara<br />
zeuk gura baduzu.<br />
—Zer erromantikoa! –esan dute Rosek eta Ivonnek.<br />
Horrelakoxea naiz ni!<br />
...hurrengo astean jarraituko du
Publizitate gehigarria. 2010eko martxoaren 27a.<br />
AMOROTO<br />
AULESTI<br />
BERRIATUA<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO hitza<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU Plan guztietarako aproposa da Lea-Artibai eta Mutriku;<br />
lasaitasuna edo jende arteko saltsa, itsasoa edo mendia, zer bilatu, hura daukate inguruok;<br />
urrutira joan barik, paraje ederra duzue esku-eskura.<br />
ETXEBARRIA<br />
GIZABURUAGA<br />
ISPASTER<br />
LEKEITIO<br />
13 herri, 13 aukera<br />
Zatoz Lea-Artibai eta Mutrikura!<br />
MARKINA-XEMEIN<br />
MENDEXA<br />
›<br />
MUNITIBAR-ARBATZEGI-GERRIKAITZ<br />
MUTRIKU<br />
ONDARROA<br />
ZIORTZA BOLIBAR
II LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU<br />
Non gaude?<br />
Txoko menditsua izan<br />
arren, egon badago zelan<br />
heldu Lea-Artibai eta<br />
Mutrikura; egin zure<br />
aukera: hona laguntza<br />
L<br />
ea-Artibaik eta Mutrikuk<br />
asko daukate eskaintzeko<br />
bisitariari. Ugari dira gure<br />
paisaien ederrez gozatu, kresal<br />
usainez zipriztindu eta kale bazterren<br />
bizitasunaz bustitzera datozenak.<br />
Lea Ibil<strong>bidea</strong>, Done Jakue <strong>bidea</strong>,<br />
portuak, basoa, gastronomia,<br />
atsedena, kaleak, jendea... Denetarik<br />
dago hemen. Paseatu, jende artean<br />
galdu, gizapaisajean nahastu.<br />
Eskualdea arnastu.<br />
Eta bakoitza bere lekura bueltatzen<br />
denean, bertotik zatitxo bat<br />
eraman dezala.<br />
Nola heldu?<br />
Lea-Artibaiko herriak eta Mutriku<br />
ordubeteko bidera daude, gutxi<br />
gorabehera, Bilbotik, Donostiatik<br />
eta Gasteiztik, ordu eta laurdenera<br />
Baionatik eta ordu eta erdira Iruñeatik.<br />
Garraio publikoak erabili<br />
nahi izanez gero, Bilboko Termi-<br />
busetik ordu erdiro daude Bizkaibusak<br />
Ondarroaraino, eta Iruzubietan,<br />
Markina-Xemeinen eta<br />
Berriatuan ere badute geralekua.<br />
Termibusetik ere orduro daude<br />
Lekeitioraino (Markina-Xemeinen<br />
ere gelditzen da).<br />
Bi ordutik behin autobusak daude<br />
Lekeitiotik Gernikara eta Galdakaoko<br />
Ospitaleraino, Oleta<br />
(Amoroto)- Gizaburuaga, Aulesti<br />
eta Munitibar eginaz.<br />
Lau ordutik behin Bizkaibusak<br />
Mendexa-Lekeitio-Oleta-Gizaburuaga-Aulesti-Munitibar-Arratzu-Gernika-Zornotza-Galdaka-<br />
oko ospitala-Bilbo zerbitzua egiten<br />
du. Ispasterrera joateko, Lekeitiotik<br />
Eara doan autobusa hartzea<br />
baino ez dago.<br />
Gipuzkoan Lurraldebus zerbitzuakDonostia-Mutriku-Ondarroa-Berriatua-Oleta-Lekeitio<br />
zerbitzua eskaintzen du egunero<br />
lau aldiz Amarako bus geltokitik.<br />
Eta nahiz eta Lea-Artibai eta<br />
Mutrikun trenik ez egon, orduro<br />
Amaratik Donostia-Bilbo egiten<br />
duen Euskotrena hartuz gero, Deban<br />
lagako zaitu. Debatik orduro<br />
daude autobusak Mutriku eta Ondarroaraino.<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
BIZKAIKO LEHENENGO PAUSOA<br />
Donejakueren erreklamuz, ugari dira Lea-Artibai eskualdea ezagutzen<br />
dutenak. Beste begi batzuekin begiratzeko aukera ematen die erromes eta,<br />
oro har, bidezaleei. Bizkairako sarrera ere bada, Markina-Xemeinen eskutik.<br />
X<br />
acobeo urtea da aurtengoa.<br />
Urte berezia, beraz,<br />
Donejakue <strong>bidea</strong>ren zaleentzat.<br />
Haren zatitxo bat egiteko<br />
aukera dago Lea-Artibain eta Mutrikun.<br />
Izan ere, Kostako ibil<strong>bidea</strong>rean<br />
<strong>barruan</strong>, bertotik igarotzen<br />
dira 4. eta 5. etapak. Bakarrik edo<br />
lagun artean egiteko eskaintza<br />
aproposa da bertokoa, berdin<br />
abenturazaleentzat, bakardadearen<br />
edo lagun berrien bila dabiltzanentzat<br />
zein arrazoi erlijiosoak<br />
bultzatuta datozenentzat.<br />
5. etapa: Markina-<br />
Xemein¬Gernika-Lumo<br />
Santiagoko <strong>bidea</strong> zeharkatzen<br />
duen Bizkaiko lehenengo herria<br />
da Markina-Xemein, eta, hain zuzen<br />
ere, kostaldeko ibilbideko bosgarren<br />
etaparen hasiera ere bada.<br />
Gipuzkoatik datozenek igarriko<br />
dute aldaketa, haran lasaiagoak<br />
baitira bertokoak. Gernikaraino<br />
doa bosgarren urrats hau, eta <strong>bidea</strong>n,<br />
zelan ez, Lea-Artibaiko hainbat<br />
leku interesgarri zeharkatzen ditu.<br />
INTERES<br />
PUNTUAK<br />
1. Markina-Xemein<br />
2. Iruzubieta<br />
3. Ziortza-Bolibar<br />
4. Ziortzako kolegiata<br />
Ibilbide lasaia eta polita da. Pinudi<br />
eta zelai artean emango duzue<br />
eguna, eta Ziortzako kolegiata<br />
ikusteko aukera izango duzue:<br />
Done Jakue Bideak Euskal Herrian<br />
duen toki ikusgarrienetako a.<br />
Kostaldeko <strong>bidea</strong>ren<br />
bosgarren etaparen<br />
hasiera da<br />
Markina-Xemein<br />
0 km. Markina-Xemein<br />
Atxondo kiroldegi ondoko bidegorria<br />
hartu eta Gernika aldera abiatu,<br />
lur azpiko pasa<strong>bidea</strong> pasa eta<br />
gero, bidegorri hori utzi eta errepidetik<br />
jarraitu. Erdotza ermita ondotik<br />
eta Santutxu ondotik pasa<br />
ondoren, eskuineko <strong>bidea</strong> hartu<br />
eta erreka ondotik jarraitu. Bide<br />
hori bidegorri bihurtuko da aurreraxeago.<br />
Kareaga zubitik errekaren<br />
beste aldera pasa, eta, segituan,<br />
ezkerretara, egurrezko hesiaren<br />
beste aldera pasa eta arrastoei jarraitu,<br />
Iruzubieta auzora iritsi arte.<br />
Markina-Xemeingo<br />
aterpetxea maiatzetik<br />
ekainera egon ohi da<br />
zabalik<br />
3 km. Iruzubieta<br />
Bolibar aldera egin behar duzue.<br />
Horretarako, jatetxe ondoko pista<br />
hartu eta Altzaga auzoko baserrietaraino<br />
joan, eskuinetara egin, pinudi<br />
batean sartu, eta Alegriako<br />
zelaietaraino jaitsi. Errepidera jaitsi<br />
eta aurreraxeago, eskuinetara,<br />
zubi bat ikusiko duzue. Errekaren<br />
beste aldera pasa eta aurrera egin<br />
behar da puntu honetan. Simon<br />
Bolivarren museo ondora eramango<br />
gaituzte urratsek, eta handik<br />
berehala, plazaraino iritsiko<br />
gara, herriaren erdigunera. Herri<br />
dotoreaz gozatzeko aukera ere<br />
aprobetxatu ahal du bidaiariak.<br />
Aurrera segi behar da, errekaren<br />
beste aldera joan, eta, errepidea<br />
pasatzen duzuenean, eskuinetara<br />
galtzada bat ikusiko duzue. Ziortzako<br />
kolegiatara igotzen da. Erro-<br />
Markina-Xemein / Gernika-Lumo<br />
5. Uriona auzoa (Munitibar)<br />
6. Munitibar-Arbatzegi Gerrikaitz<br />
7. Aldakako Santiago Ermita<br />
8. Zarra<br />
9. Elexalde<br />
10. Marmiz<br />
11. Ajangiz<br />
12. Gernika-Lumo<br />
mesentzako ostatu bat duzue hortxe<br />
bertan.<br />
6,2 km. Ziortzako kolegiata<br />
Pista asfaltatuan aurrera abiatu.<br />
Baso-pista bihurtuko da gero. Aurrera<br />
egin behar duzue, zuen<br />
arrastoei eta zuri-horiei begira,<br />
Gorontzugarai gaineraino. Arrasto<br />
zuri-horiek eskuinetara egiten<br />
dute hor, baina aurrez aurre jarraitu<br />
behar duzue, errepidez, Uriona<br />
auzoraino. Azkeneko etxe ondotik<br />
pasa eta segituan, ezkerretara duzuen<br />
hesiaren beste aldera pasa.<br />
Aurreraxeago beste bat pasa, eta<br />
bide-zidor batetik Gerrikaitz aldera<br />
jaitsi.<br />
10,2 km. Gerrikaitz<br />
Gerrikaitz herri zaharrean zaudete.<br />
Errepidean behera Munitibar<br />
aldera abiatu, plazaren beste aldera<br />
joan, Done Bikendi Martiriren<br />
elizaraino. Ezkerretara eginda,<br />
Busturialdean sartzen da.<br />
BTT Txirrindulariak<br />
Donejakue ibil<strong>bidea</strong> egiten dutenen<br />
%1 bizikletaz etortzen da. Aurreko<br />
urtean, behintzat, horixe<br />
izan zen kopurua. Berreñoraino<br />
errepidetik joan behar bada ere,<br />
Bolibarren desbideratzea gomendatzen<br />
da Ziortzako kolegiata<br />
ikusteko.<br />
BALDINTZAK<br />
LEA-ARTIBAI<br />
Aterpetxeak<br />
Markina-Xemeinek indar berritzeko<br />
aukera ere ematen du, aterpetxean,<br />
maiatzetik irailera. Gainera,<br />
urtetik urtera gehiago dira<br />
aterpetxearen erabiltzaileak. Iazko<br />
<strong>datu</strong>ak eskuan, 2.463 erromes<br />
pasa ziren bertotik, uztailan eta<br />
abuztuan gehienak. Batez beste, 35<br />
lagun egon ziren egunero aterpetxean<br />
lo egiten abuztuan; 30, uztailean.<br />
Izatez 28 lagunentzako lekua<br />
badago ere, 40 lagunetik gora egon<br />
ziren iazko abuztuan. Gainontzekoak<br />
konforme badaude, beraz, lotarako<br />
lekua ez zaio ukatuko erromes<br />
nekatuari.<br />
Aterpetxean batutako <strong>datu</strong>etatik<br />
ikus daiteke erromesaren profila.<br />
Gehienak Debako bidetik datoz,<br />
eta jatorriak ugariak dira. Estatutik<br />
kanpo, Polonia, Alemania, Frantzia,<br />
Irlanda, Italia, AEB,... Markina-Xemein,<br />
hizkuntza eta kultura<br />
ugariren topaleku bihurtzen da<br />
erromesen eskutik.<br />
Markina-Xemeingoa Bizkaiko<br />
lehenengo aterpetxea den bezalaxe,<br />
Ziortzako kolegiatakoa da azkena<br />
bide luzean, Lezama, Portugalete<br />
edo Pobeñaraino ez baitago<br />
besterik. Ziortzakoa fraileek kudeatzen<br />
dute. Beste laurak, ostera,<br />
Bizkaiko Santiago Bideen Lagunak<br />
elkartearen ardurapean daude,<br />
boluntarioen bidez.<br />
Gipuzkoako kostalde malkartsuarekin alderatuta, haran lasaiak dira<br />
bertokoak. Euskal Herri marinela eta nekazaria, hiri-girokoa eta landa-girokoa<br />
saltzen da Donejakueren gidaliburuetan. Bakoitzetik apurtxo bat<br />
eskaintzen dute inguruok. Edozelan ere, aktibitate fisikoa eta natura gustuko<br />
dutenek leku aproposa aurkituko dute berton. Arropa erosoa soinean,<br />
oinetako egokiak hanketan eta gogoa, besterik ez da behar.<br />
III
IV LEA-ARTIBAI<br />
MARKINA-XEMEINEN EDERRA<br />
Ondare arkitektoniko ugari aurkitu ahal dira<br />
Markina-Xemeinen, nonahi; eraikin ederrak,<br />
dotoreak; herriak ondo gorde du bere historia<br />
B<br />
izkaian Donejakue <strong>bidea</strong>k<br />
ematen duen lehenengo<br />
urratsa da Markina-Xe-<br />
mein, bai. Hori eta gehiago ere<br />
bada, dena dela. Markina-Xemeinetik<br />
dabilenak jakin beza Don Tello<br />
Bizkaiko jauna zenak sortu zuela,<br />
1355. urtean. Ezagun dauzka jatorriak,<br />
bestela ere. Herri<br />
erdigunetik zein inguruetatik<br />
buelta bat ematea nahikoa da lehenako<br />
Markina zelakoa zen irudikatzeko.<br />
Erdi Aroko garaietara salto<br />
egiteko gonbitea egiten dute<br />
eraikin ederrek.<br />
Lehenengo erromesen pauso<br />
nekatua arintzen zuen Markinak,<br />
propio Erdotzan zeukaten ospitalean.<br />
Erdi Aroa gogorarazten duten<br />
eraikin historiko gehiago ere<br />
baditu, esate baterako, Barroeta<br />
dorrea (errenazentista) eta Mugartegi<br />
(estilo barrokoa); edo Andre<br />
Maria eliza, XVI. mendekoa;<br />
estilo errenazentistakoa da, hiru<br />
nabeduna, horietariko bat, Euskal<br />
Herriko handiena. Elizaren <strong>barruan</strong>,<br />
horra beste bi elementu:<br />
manierista estiloko erretaula ikusgarria<br />
eta Aquilino Amezkuak<br />
1910ean egindako organoa, Xemeingo<br />
elizaren akustika apartak<br />
xuku guztia atera ahal diona.<br />
Ahobete hortz eraikinei begira<br />
Hirigune historikoaren <strong>barruan</strong><br />
egindako buelta bat nahikoa da<br />
Markina-Xemeinen edertasunaz<br />
jabetzeko. Zenbait oinetxe errenazentista<br />
eta barroko daude, XVII.<br />
mendeko Prado baseliza-guruztokia,<br />
esate baterako. Gernikako nora<strong>bidea</strong>n,<br />
aldiz, Karmeldarren komentua<br />
dago, harrizko aurrealde<br />
ederrekoa; eta hirigunearen kanpoko<br />
aldean, guruztokia eta XV.<br />
mendeko Erdotzako Andre Mariaren<br />
ermita. Pauso batzuk ha-<br />
Antzina, erromesen<br />
pauso nekatua arintzen<br />
zuen Markina-Xemeinek,<br />
haientzako ospitalean<br />
Kultur joera<br />
abangoardistek kabida<br />
daukate berton, Uhagon<br />
Kulturgunean<br />
runtzago, Kareaga dorreak historiaren<br />
beste zertzelada batzuk gogoraraziko<br />
dizkio erromesari.<br />
Bisitatu dugun herria ondare arkitektoniko<br />
ikaragarri aberatsekoa<br />
da, beraz, historiaren altxor<br />
parebakoa. Markina-Xemein ez<br />
da, hala eta ere, lehenaldian geldituta<br />
dagoen herria. Kultur joera<br />
abangoardistek kabida daukate<br />
berton, Uhagon Kulturgunean.<br />
Xemeingo Andra Mari baselizatik<br />
oso gertu, izei, likidanbar eta hainbat<br />
zuhaitz exotikoz inguratuta,<br />
herriko kulturaren babesleku eta<br />
indargune bilakatu da, azkenengo<br />
urteotatik hona. Kultura zaleek,<br />
edonoiz etorrita ere, ez dute kale<br />
egingo, hilero-hilero ekimen ugari<br />
eskaintzen baititu Uhagon kultur<br />
guneak.<br />
Markina-Xemeingo hirigune historikoa eraikin ederrez josita dago. Argazkian, Guenkalea.<br />
›› KULTUR ETA JAI EKIMENAK<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
Galdu ezinezkoak<br />
]Urtarrilak 17.<br />
]Uztailak 4.<br />
]Abuztuak 15.<br />
Arretxinagako Mikel Deuna da bi- San Anton jaiak, San Martin, Iturretan. Andra Mari Eguna.<br />
sita barik pasa ezin den beste leku Barinagan.<br />
]Uztailak 10.San<br />
]Abuztuak 17.San<br />
bat. Tenplarioen kontuekin lotu ]Aratusteak.Dome- Kristobal, Iturretan. Jazinto, Atxondon.<br />
izan den sei ertzeko tenplu berekan izaten da inaute- ]Uztailak 16.<br />
]Irailak 9.Andra<br />
ziak (XV. Mendekoa da) hiru harrietako egun handia. Karmen Eguna. Mari Eguna, Erdotzan.<br />
kaitz gordetzen ditu. Misteriotsu, ]Maiatzak 1.<br />
]Uztailak 18.Santa- ]Irailak 29.San<br />
berezi bilakatzen du. Ekainaren Santa Kurutz. mañe, Barinagan. Migel, Arretxinagan.<br />
hasieran egiten den jaialdia apro- ]Ekainaren hasieran. ]Uztailak 31.San<br />
]Urriko bigarren<br />
posa da edertasun hori goraipatze- Hiru-harri jaialdia. Inazio, Larruskainen. zapatuan.Urriko<br />
ko. Bestalde, Mikel Deunaren jaiak ]Ekainak 24.<br />
]Abuztuak 1.Aingeru Azoka Nagusia.<br />
ospatzen dira Arretxinagan iraila- San Juan, Amallon. Guardakoa, Goierrian. ]Abenduak 8.<br />
ren 29an. Ikusgarriak dira Mahai ]Ekainak 28.<br />
]Abuztuak 5.Andra Kontzezino Eguneko<br />
Gainekoa eta Ezpatadantza. San Pedro.<br />
Mari Zuria, Zerutxun. Bertso Jaialdia. San Migel dantza, Arretxinagan.<br />
Etxebarria, lasaitasunaren gordelekua<br />
Ondarea›› Paisaiaren eta<br />
ondarearen balioaz<br />
gozatzeko gonbitea egiten<br />
du Etxebarriko iblibide lasai<br />
eta erakargarriak<br />
L<br />
asaitasunaren bila dabiltzanak<br />
ez daude helburutik<br />
urrun. Markina-Xemeinetik<br />
bi kilometro eskasera, bilatzen<br />
duten paraje hori aurkituko dute,<br />
Etxebarria, Bizkaiaren eta Gipuzkoaren<br />
arteko haran estu eta malkar<br />
aldapatsu artean.<br />
Basaibar zubia.<br />
Etxebarriak artzaintzarekin lotura<br />
estua eduki du, betidanik.<br />
Hartara, historiaurrean artzainek<br />
eraikitako hileta-egitura bat herriaren<br />
historian dagoen lekukotasunik<br />
zaharrena da. Kalamu mendiaren<br />
magalean egonik, Urko<br />
ibaiak zeharkatzen du.<br />
Errege Bidea<br />
Hain zuzen ere, Urko ibaia du bidelagun<br />
Markina-Xemeineraino<br />
doan errege <strong>bidea</strong>k. Hankak luzatu,<br />
paisajeaz gozatu, isiltasuna barneratu<br />
eta Etxebarriaren izateaz<br />
jabetzeko aukera ematen du, bi ki-<br />
lometrotan. Eta, gainera, <strong>bidea</strong>n<br />
aurkitutako ondareek ibil<strong>bidea</strong><br />
oraindik eta gusturago egiten lagunduko<br />
diete. Ibarguengo garaiko<br />
garautegia, enbor-piramide<br />
itxurako lau zutabeekin, Euskal<br />
Herrian dauden guztietatik jatorri<br />
naturalari ongien eusten diona da.<br />
Antsotegi jauregia<br />
Bide horretxetan bertan aurkitu<br />
daiteke Antsotegi jauregia. Alde<br />
batera errota eta burdinola dituen<br />
kubo itxurako bloke handi bat da,<br />
eta inguruetan, aspaldiko teilategi<br />
baten aztarnak berreskuratu dira.<br />
Inguruez patxadaz gozatzeko aukera<br />
ematen du, gainera, jatetxea<br />
eta hotela baita jauregia.<br />
Munibe<br />
Bide gorriarekin bat egiten den<br />
puntuan, Markina-Xemeinekin<br />
mugan, Munibe jauregiak aurreko<br />
mendeak gogorarazten ditu. Eraikina<br />
XX. mendean egin bazen ere,<br />
barrrokoko elementuak ditu.<br />
1992ko suteak erakinaren zati<br />
handi bat desegin zuen, eta berarekin,<br />
XVIII. mendeko euskal liburutegi<br />
garrantzitsuena izan zenaren<br />
fondoetako batzuk joan ziren.
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
PUBLIZITATEA<br />
V
VI ZIORTZA-BOLIBAR<br />
Bakearen sentipen bizia, horrelaxe definitzen dute Ziortza-Bolibar. Ezkerrean, Bolibar; eta eskuman, monasterioaren irudia, Euskadiko Autonomia Erkidegoko bakarra.<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
BOLIBARTIK ZIORTZARA<br />
Iraganaren arrasto esanguratsuak begi bistan<br />
jartzen dituzte Bolibarrek eta Ziortzak; behin<br />
Lea-Artibain, ezin ikusi barik laga<br />
L<br />
ea-Artibai eta Mutriku bisitatzen<br />
duenak herri guztietan<br />
aurkituko ditu iraganaren<br />
arrasto nabarmenak. Historiaurretik<br />
gaur egunera arte<br />
egindako <strong>bidea</strong>ren lekukoak bilatzen<br />
dituenak nahikoa du inguruak<br />
bisitatzearekin. Ziortza-Bolibar<br />
da aukeretako bat, Artako San<br />
Pedro, hain justu, Goi Erdi Aroko<br />
adibide esanguratsuetako bat. Eta,<br />
jakina, behin Lea-Artibaira etorri-<br />
ta, ezin pasa ikusi barik Ziortza Bolibarko<br />
monasterioa. Euskal Autonomia<br />
Erkidegoko monumentu<br />
nazionala izen<strong>datu</strong>ta dago, bakarra<br />
ere bada. Bestalde, Erdi Aroko<br />
elizgune garrantzitsuena izan zen<br />
Bizkaian.<br />
Ziortza-Bolibar historiaren ondare<br />
bizia da, beraz. 2004ko azaroaren<br />
30ean berreskuratu zuen<br />
udalerri izaera, 35 urteko anexio<br />
derrigortuaren ostean. Bolibar he-<br />
rriaren lehen berri dokumentatua,<br />
hala ere, ez da atzokoa. 1051ean<br />
Bolibar izan bazela erakusten du<br />
urte horretan datatutako agiriak.<br />
Garrantzi handiko lekua zen Bolibar,<br />
gainera. Hona <strong>datu</strong> bat: hiribilduak<br />
alde batera utzita, Ziortzaren<br />
menpekoak ziren gaur egun Lea-<br />
Artibai osatzen duten herri gehienetako<br />
lurrak. Ziortza zen kostaldeko<br />
bideko Done Jakueren zentro<br />
nagusietako bat, eta horrela<br />
izaten jarraitzen du, baina eskualde<br />
osoko eliz-zentroa eta hilobiratzeko<br />
lekua ere bazen. Eliza izan<br />
zen lehenengo, kolegio-eliza gero;<br />
egun, monasterio zistertarra da.<br />
Bakearen sentipen bizia. Horre-<br />
laxe definitzen dute Bolibar, eta<br />
bake horretaz hasiera-hasieratik<br />
jabetzeko, autoa Boibarren utzi eta<br />
monasteriora harrizko galtzadan<br />
gora igotzea gomendatzen dute.<br />
Museoa<br />
Bolibar da Ameriketako Askatzaile<br />
Simon Bolivarren jatorria, eta<br />
museoa dauka Ziortza-Bolibarren.<br />
Familiaren antzinako etxea<br />
izatez, hiru solairutan banatuta<br />
dago, eta Simon Bolivarren figura<br />
ezagutzera emateaz gain, Bolibar<br />
eta inguruetako Erdi Aroko bizimoduaren<br />
eta ondarearen lekukotasuna<br />
ere ematen du. Herrigunetik<br />
irten barik, eraikin eder gehiago<br />
ere badaude: udaletxe zaharra, neoklasiko<br />
estilokoa, eta Santo Tomas<br />
eliza errenazentista, XVIII.<br />
mendekoa, baina X. mendeko eliza<br />
zahar baten gainean egina.<br />
Natur eta bidezaleentzat<br />
BI-2224 Gernikaranzko errepidea<br />
hartuta, Gontzugarai mendatean<br />
eskumarantz doan aldapak Gerrika<br />
auzora eramaten du. Argazki<br />
kamera aldean eramatea komeni<br />
da, damurik ez edukitzeko. Mendiko<br />
auzo honetan atera ahal izango<br />
duzu Bizkaiko eliza zaharrenaren<br />
argazkia. Santa Luzia da, IX.<br />
mendekoa da, eta Munitibarko lurretan<br />
dago.
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
B<br />
usturialdearekin mugamugan<br />
dago Ispasterko<br />
udalerria. Busturialdearekin<br />
ez eze, Lea-Artibaiko hainbat<br />
herrirekin ere muga egiten dute Ispasterko<br />
lurrek. Hala nola, Lekeitiorekin,<br />
Amorotorekin, Mendexarekin<br />
eta Gizaburuagarekin<br />
muga egiten du barnealdean dagoen<br />
herri txiki honek.<br />
Hirigunea oso handia ez bada<br />
ere, hara eta hona zabaltzen dira<br />
Ispasterko lurrak. Erdiguneaz<br />
gain, Artikas, Kurtxia, Gardata, Zatika,<br />
Barainka, Mendasona, Goierri,<br />
Solarte edo Kortazar izeneko<br />
baserri auzoek osatzen dute Ispaster.<br />
Kultur ondare oparoa<br />
Hirigunea Elexalde legez ezagutzen<br />
da, eta bertan, udaletxea, jauregi<br />
zahar bat eta XV. mendeko<br />
San Migel eliza daude, hurrenez<br />
hurren.<br />
Elizaren barrualdean dauden bi<br />
erretaula ikustea oso gomendagarria<br />
da. Bata handia da, barroko estilokoa<br />
; eta bestea, aldiz, estilo<br />
erromanista eta zur polikromatuzkoa.<br />
Elexaldetik hurbil, Santiago baselizaren<br />
inguruan, Erkiagabeko<br />
baserriarekin topo egingo dugu;<br />
Ispasterrera joaten den inork ezin<br />
du herria utzi XVI. mendearen lehen<br />
laurdenean eraikitako baserria<br />
ikusi gabe. Izan ere, gotikoko<br />
elementu ugari dituen baserri hau<br />
eta haren inguruko eremua euskal<br />
kulturako ondare izen<strong>datu</strong> zituen<br />
Eusko Jaurlaritzak 2008an.<br />
Inguruko haize errota bakarra<br />
Ispasterren, gainera, inguruan zutik<br />
dirauen haize errota bakarra<br />
ikusi ahal izango du bisitariak; Aixeder<br />
errota.<br />
Elexalde ingurua da Ispasterko hirigunea. Argazkian, Isparteko udaletxea eta herriko taberna.<br />
Eskualdeko mutur batean Ispaster dago, baserritik eta landagunetik bizi izan<br />
den barnealdeko herri txikia. Herria ezagutzera doan guztiak bitxikeria<br />
arkitektoniko bat edo besterekin egingo du topo, aukera faltarik ez dago eta.<br />
Ispaster, Otoio<br />
inguruko altxor txikia<br />
Goierri auzoko Aixede errota inguruko haize errota bakarra da. Olatu ederrak sortzen dira Ogellako harkaitz artean, surf egiteko modukoak.<br />
ISPASTER<br />
VII<br />
Lekeitioranzko errepidea hartu<br />
eta handik Goierri auzora joanez<br />
gero helduko gara Aixederrera.<br />
Haize errota hau Pedro Bernardo<br />
Villareal de Berrizek eraiki zuen<br />
1729an, eta 25 urte besterik ez zituen<br />
martxan egin. Gaur egun, haize-errota<br />
etxebizitza bihurtu da,<br />
eta <strong>barruan</strong> ez da antzinako errotaren<br />
makineriaren aztarnarik geratzen.<br />
Otoio mendia eta<br />
Ogella hondartza<br />
Goierri auzotik, berriro, Lekeitioranzko<br />
norantza hartu eta Lekeitio<br />
eta Ispaster artean dagoen<br />
Otoio mendia ikusiko dugu. Bertoko<br />
tontorretik, eguraldi garbia dagoenean,<br />
Gipuzkoako kostalde<br />
guztia ikuskatu daiteke, Larrun<br />
mendiraino.<br />
Mendiaren iparraldean, gainera,<br />
Talaiako tontorretik hurbil eskalatzeko<br />
egokiak diren bi sektore<br />
daude. Uztaila eta otsaila bitartean<br />
inguruko mendi taldeen hornituta<br />
egoten dira.<br />
Herriaren bestaldean, Earanzko<br />
norantzan, Ogella hondartzara<br />
ostera bat egin dezake Ispaster<br />
ezagutzera doanak. Hondartzak<br />
natura berto-bertotik ezagutzeko<br />
aukera ematen du, eta lasaitasun<br />
bila dabiltzanentzako toki aproposa<br />
da. Harrizko geruza handi batek<br />
zeharkatzen du hondartza, eta urtearen<br />
arabera, hondar gehiago<br />
edo gutxiago pilatzen da Ogellan;<br />
urte batzuetan, hondarraren ordez<br />
harri beltza ageri da.<br />
Mundu osoan ezaguna<br />
Mundu osoan herria ezaguna egin<br />
duen ekimen bat ere egiten da Ispasterren,<br />
urtearen hasieran: nazioarteko<br />
ziklo-krosa. Izen handiko<br />
txirrindulariak batzen dituen<br />
lasterketa da.
VIII LEA IBARRA<br />
Bengolako presa, Gizaburuagan. Ibil<strong>bidea</strong>n aurkitu ahal den paisaia ederrenetako bat da. Historiaz berba egiten duten bazterrak izateaz gain, naturaz bete-betean gozatzeko aukera ematen dute.<br />
URAK DAKARRENA<br />
Lea Ibil<strong>bidea</strong>k, 23 kilometrotan, ibarraren<br />
edertasuna eta historian egon diren ekarpen<br />
hidrauliko iraultzaileak agerian jartzen ditu.<br />
H<br />
ondar horixkak markatzen<br />
du Lea Ibil<strong>bidea</strong>ren<br />
nora<strong>bidea</strong>. Orain 800<br />
urte kostaldea eta Durango batzen<br />
zituen Errege Bidean dauka oinarria<br />
inguruez gozatzeko eskualdeko<br />
ibilbiderik prestatuenak. 23 kilometrotan,<br />
Lea ibarraren edertasunaz,<br />
ekarpen hidraulikoez eta<br />
jendeaz berba egiten du, eta naturzale,<br />
euskarazale eta ibiltzeko zaletasuna<br />
dutenentzat aproposa da.<br />
Ibil<strong>bidea</strong> Mendexan hasten da,<br />
Lea ibarreko herrien artean itsasoa<br />
ikutzen duen herri bakarrean,<br />
Leak eta itsasoak bat egiten duten<br />
puntuan. Ibaian gora eginez egingo<br />
dugu ibil<strong>bidea</strong>. Oso-osorik edo<br />
zati bat egin, gorputz eta espiritu<br />
asetuak atseden beharrean egongo<br />
dira egunaren amaierarako.<br />
Horretarako, haurtxe dauzkazu<br />
Karraspion bertan Metrokua eta<br />
Karraspio gainean Villa Itsaso ho-<br />
telak. Lehenengotik kontuan hartzea<br />
komeni.<br />
Hasierako urratsak<br />
Isuntzako zubian, 0 kilometroan,<br />
ontziola zaharrak eta padurak ikusiko<br />
ditugu. Zubia zeharkatuta, eskumara<br />
hartuta, Marierrotara helduko<br />
gara, Lea ibaiaren paduran.<br />
Errota zaharretik dikea baino geratzen<br />
ez den arren, berreskuratzen<br />
dabiltza. Zubieta jauregia<br />
(Barroko zibileko Bizkaia osoko<br />
erakin ederrena), Ospitale Zaharra<br />
eta Olaldeko gune logistikoa <strong>bidea</strong>n<br />
daude, azken hori, Amorotoko<br />
lurretan. XVII. eta XVIII. mendeetan,<br />
Bengoleako burdinolatik<br />
zetozen burdinazko piezak hemen<br />
pilatu eta itsasontzietarako<br />
prestatzen zituzten.<br />
Aurrera eginda, egurrezko pasapidea<br />
zeharkatuko dugu. Hantxe,<br />
Lea Ibil<strong>bidea</strong>ren 5. informazio<br />
puntuan, zera gogorarazten zaigu,<br />
egurrezko pasabide horren azpian<br />
ageri dena antzinako Errege Bidearen<br />
jatorrizko galtzada dela. Oletako<br />
jatetxeek geldialdia egin eta<br />
indarrak hartzeko aukera emango<br />
digute, premia ere egongo da eta.<br />
Oraindik Amorotoko zatian, arku<br />
bakarreko antzinako zubi ederra<br />
igarotzen da, Errotabarri.<br />
Gizaburuaga da hurrena gure<br />
pausoan. Bizkaiko sistema side-<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
rurgiko tradizionalaren bihotzean<br />
sartu gara, eta behin <strong>barruan</strong>, Lariz<br />
Oleta errota-okindegia da lehenengo<br />
bistara datorkiguna. Uraren<br />
indarra uhalen eta engranajeen bidez<br />
pasatuz, dinamo elektrikoa eta<br />
konporten mekanismoa mugitzen<br />
ziren, eta tresneria martxan jartzeaz<br />
gain, argia ere sortzen zuen.<br />
Errotazar errotara ere helduko<br />
gara, eta hurarekin, atzera egingo<br />
dugu urteetan, Lariz Oletako presa<br />
eraiki aurrekoa baita.<br />
Bengolea: ingenioaren eredu<br />
Inguruotan dago ibilbideko ingenio<br />
eredurik garrantzitsuenetakoa.<br />
Izan ere, Bizkaikoa ez eze,
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
Isuntza zubia, Mendexan. Lea Ibil<strong>bidea</strong>ren 0 puntuan.<br />
mundu osoko burdinola garrantzitsuena<br />
ere izan zena dago Bengolea<br />
Multzoan, burdinola, errota,<br />
presa, zubi eta dorretxeak osatuta.<br />
Industrializazioaren lehen haziak<br />
erein ziren garaiak ziren.<br />
Aulestirantz<br />
Gizaburuagatik Aulestirantz, San<br />
Anton auzotik aurrera, Learen ezkerreko<br />
ertzean, XV. mendeko industria<br />
eta bizileku multzoa ageri<br />
dira. 9. Interes puntua da. Dorrea<br />
eta Angiz Nagusi baserria giza<br />
multzo horren adierazle dira. Angizko<br />
burdinolaren eta errotaren<br />
aztarnek oraindik gehiago diote,<br />
kanale, andapara, estolda, presa,<br />
bidexka eta zubiei berba egitea<br />
besterik ez zaie eta falta.<br />
Antzior zubia dago aurrerago,<br />
ezkerretara, 10.interes puntua<br />
adierazten duen lekuan. Agiri zaharrek<br />
diote ibilbideko aldats handienetakoaren<br />
ondoan dagoela,<br />
eta aurretik zegoena 1627ko uholdeek<br />
eroan zutela.<br />
Bidean aurrera eginda, gaztainadiak<br />
hartzen du<br />
protagonismoa lehenengo<br />
eta presak,<br />
gero. Hemen<br />
eragiten da andapara<br />
hornituko<br />
duen ur jauzia.<br />
Arku bikoitzeko<br />
presa da, etzandako<br />
zubi baten modukoa.<br />
Horraino, deskripzioa.<br />
Horren<br />
atzean gordetzen<br />
den altxorraren garrantziaz<br />
jabetzeko,<br />
esan Pedro Bernardo<br />
Villarreal de Berrizek<br />
lehenengoz berton garatu<br />
zuela teknologia<br />
hau, XVIII. mendean.<br />
Ingenio hidraulikoaren<br />
azalpen isila, gerora<br />
mundu osora zabalduko<br />
zen teknologiaren aitzindari<br />
umila, non eta<br />
Lea ibarran.<br />
Gauerako alternatibak<br />
Aulestira iritsita, oraindik<br />
gaua pasatzeko plana<br />
zehaztu barik daukatenek,<br />
jakin bezate ez direla<br />
egongo lo egiteko leku faltan.<br />
Mendi ingurua nahiago<br />
dutenek, Atxagarain<br />
egin dezakete lo, Santa Eufemiko<br />
zelaian, eta, ostera,<br />
herri barruko giroan murgildu<br />
nahi izatekotan, hantxe<br />
dago Ubilla. Bietan ere, etxeko moduko<br />
giroa.<br />
Aurrera egiten bada, parkerako<br />
<strong>bidea</strong>n, Aulesti dorrea eta Torrekorta<br />
daude, eta parkea pasatuta,<br />
Zetokizen aurrera eginda, antzinako<br />
ubide baten gainetik ibiliko<br />
gara, oinez. 12. interes puntuak<br />
zera gogoratzen digu, Goikoerrota<br />
errota-burdinola hornitzen zuen<br />
kanale luze eta konplexuak etenbako<br />
ur hornikuntza bermatu behar<br />
zuela. XX. mendera arte egon<br />
zen martxan, eta erabilera araututa<br />
zegoen zor-ubide moduan. Kanalaren<br />
mantenimendurako pasabide<br />
bat ere bazuen loturik.<br />
Aulestiko parkea aitatu dugu.<br />
Merezi du geldialditxoa egitea,<br />
errekaren ondoan egonik patxadarako<br />
eta jolaserako leku ezin hobea<br />
baita ume, gazte zein helduentzat,<br />
udan batez ere. Bainatu eta<br />
belartzan zein ur ertzean ipinitako<br />
pantalanetan nasai egoteko aukera<br />
aprobetxatzen dute makina bat<br />
aulestiarrek eta Aulestitik bertora<br />
propio etorritakoek. Erreka-<br />
ren albo biak behar den modura<br />
prestatuta daude, mahai eta guzti,<br />
bazkari eta afarietarako. Futbol zelaiak<br />
eta umeentzako txokoak eskaintza<br />
borobiltzen dute.<br />
Bengolea: etorkizuna<br />
eta iragana, eskutik<br />
Gizaburuagako Bengolea faktorian<br />
egindako armak eta lanabesak<br />
Gaztelara eta Andaluziara eramaten<br />
zituzten. Itsasoan konta ahala<br />
pirata eta kortsario zeuden, eta<br />
Gaztelako koroak harrizko galtzadak<br />
eraikitzen lagundu zuten, diruz,<br />
eurentzat hain balio handia<br />
zeukan merkantziaren <strong>bidea</strong><br />
erraztearren. Zubibarriaga harrizko<br />
zubi ederra da horren lekuko.<br />
Aulestitik Munitibarrerako <strong>bidea</strong>n<br />
igaroko duzue.<br />
Uraren aprobetxamenduaren<br />
historiaren garapenaren lekuko<br />
izan dira Leako urak eta bazterrak.<br />
Munitibarko XVI. mendeko kubo<br />
errota, kasu. Inguru guztiekin konparatuta,<br />
desberdin eraikia dago.<br />
Eskualde osoari aurrera<strong>bidea</strong><br />
ekarri zioten<br />
lan hidraulikoen sekuentziahistorikoaren<br />
adibide da hura<br />
ere. Leako ibil<strong>bidea</strong>ren<br />
azken zatian,<br />
Gerrikaitzen, Bengola<br />
burdinolaren<br />
aztarnak daude, Bizkaian<br />
dokumentatu<br />
den burdinolarik zaharrena,<br />
XIV. mendekoa.<br />
Historiari begira<br />
dago Lea, baina<br />
etorkizunaren aurrean<br />
ez dago lo.<br />
Bengolan hain justu,<br />
Energia BerriztagarrienParkearen<br />
egitasmoa gorpuzten<br />
doa.<br />
Naturzaleak, adi!<br />
Amorotoko Errotabarri<br />
zubiaren parean,<br />
lertxun grisa<br />
ikus daiteke, eta<br />
Lea ibaiaren goiko<br />
aldean, bisoi europearra.<br />
Gaitza da<br />
ikustea, gauez ibiltzen<br />
direlako, baina<br />
egon badaude bisoi<br />
talde batzuk. Leako<br />
ur gardenek baldintza<br />
egokiak eskaintzendizkiete.<br />
Errotabarriko zubia eta erreka, Amoroton.<br />
Aulestiko parkea.<br />
Aisureta, Aulestitik Munitibarrerako <strong>bidea</strong>n.<br />
Bengolea burdinola, Gizaburuagan.<br />
LEA IBARRA<br />
IX
X LEKEITIO<br />
Goian, Lekeitio eta Isuntza hondartza. Behean ezkerrean, Garraitz irla, eta eskuman, Antzar Egun ospetsuko jai giroa.<br />
Lekeitiok betidanik izan du arrantzarekin lotura estua. Arantzatik bizi izan den herri hau ezagutu<br />
nahi izanez gero, ezinbestekoa da portu inguruko alde zaharreko kale estuetatik paseatzea.<br />
Egin dzanga Lekeitiora!<br />
L<br />
ekeitiok itsasoarekin lotura<br />
estua eduki izan du sorreratik,<br />
aparteko hartu-emana.<br />
Otoio eta Lumentza mendien arteko<br />
Lea itsasadarrean betidanik bizi<br />
izan dira dira itsas gizonak eta<br />
arrantzaleak.<br />
Herriaren historia eta izatea<br />
berta-bertatik ezagutu nahi izanez<br />
gero, bisitariak alde zaharreko kaleetan<br />
galtzea besterik ez du.<br />
Harresiaren aztarnak<br />
Alde zaharrean, oraindik ere, herriaren<br />
hastapenetan eraikitako<br />
harresiaren aztarnak aurki daitezke:<br />
hilerriaren aurrean hasi eta<br />
Dendari kale bitartean aurki ditzakegu<br />
aztarnak.<br />
1334 urtean, Alfontso XI. Erregeak<br />
harresia eraikitzea agindu<br />
zuen arrazoi defentsiboengatik<br />
(suteen aurka) eta sozio-ekonomikoengatik.<br />
Hala ere, gaur egun iku-<br />
si ahal diren zatiak beranduago<br />
eraiki zen harresiaren aztarnak<br />
dira. Antza denez, 1,70 eta 2 metro<br />
arteko lodiera duten hormak XV.<br />
mendearen amaieran eraiki zituzten.<br />
Pareta horren inguruan eraiki<br />
zituzten dorre-etxe ederrak ere<br />
ikusi ahal dira aldapa handiko kaleetatik<br />
igaroz gero.<br />
Bitartean, bertoko taberna eta<br />
jatetxeetan gelditu eta barruak ase<br />
ditzakegu. Alde zahar inguru horretan,<br />
bisitariak lagun artean Goitiko<br />
eta Mantxua tabernetan zerbait<br />
edan dezake, eta udaletxe aurretik<br />
gertu dagoen Zarate<br />
jatetxean, esate baterako, kostako<br />
gastronomiako mokadutxoren bat<br />
jan daiteke.<br />
Lekeitio artisaua eta<br />
arrantzalea, batera<br />
Alde zaharretik jarraituta, Lekeitio<br />
artisaua eta Lekeitio arrantza-<br />
lea aurki daitezke. Bi mundu horiek<br />
Gamarra enparantzan bat egiten<br />
dute.<br />
Gaur egun, arrantzale bizimodutik<br />
geratzen den lekuko handienetakoa<br />
Arranegi kalea da. Berton,<br />
garai batean arraina garbitzeko<br />
erabiltzen zen iturria ikus daiteke.<br />
Arranegitik aurreraxeago jarraituta,<br />
XIX. mende hasierako<br />
San Pedro Arrantzaleen kofradia<br />
zaharrarekin topo egingo du bisitariak.<br />
Ezpeleta kalea aurrera jarraituz,<br />
Talara helduko gara, eta<br />
han, itsas labar baten gainean, San<br />
Juan ermita dago. Antza denez,<br />
gaur egun ikus daitekeen baseliza<br />
XVIII. mendekoa da, aurrekoa<br />
lurjausi baten ondorioz itsasora<br />
erori zen eta.<br />
Tala inguru horretatik, ikuspegi<br />
ederrak ikus daitezke, hala nola,<br />
ezkerretara Santa Katalina lurmuturra<br />
eta eskumara Garraitz irla.<br />
Talatik, porturantz egingo dugu<br />
eta han, portuko potinei eta hondartzari<br />
begira zerbait hartu dezakegu<br />
Kaia tabernan. Geldiunea<br />
egin ostean, independentzia plaza<br />
eta eliza ingurura hurbilduko gara.<br />
Eskualdeko basilika bakarra<br />
Porturik osteratxoa egin ostean,<br />
Andra Mariaren zeruratzearen<br />
elizara ingurura joango gara. Euskal<br />
Herriko gotiko berantiar estilokoa<br />
da, eta, dirudienez, 1287 inguruko<br />
eliza erromaniko baten gainean<br />
zatika eraiki zuten XV.<br />
mendean.<br />
Eraiki eta gero ere aldaketaren<br />
bat edo beste jasan ditu, eta XIX.<br />
mendeko 80. hamarkadan osorik<br />
al<strong>datu</strong> zuten, Paskual Abaroaren<br />
diru laguntzarekin. Aldaketa hori<br />
zela eta, Vatikanoak basilika izena<br />
eman zion Andra Mari elizari. Eliza<br />
Bizkaiko garrantzitsuena da di-<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
tuen neurri eta polikromiagatik,<br />
baita penintsulako garrantzitsuenetakoa<br />
ere. Kanpotik ez eze, barrutik<br />
ere ikusteko moduko eliza<br />
da. XVI. mende hasieran eraikitako<br />
gotiko-flandestar estiloa aldare<br />
nagusiko erretaulak arreta berezia<br />
merezi du.<br />
Oinez joateko moduko irla<br />
Santa Maria ikusi ondoren, haren<br />
karenka dagoen Isuntza hondartzara<br />
joan gaitezke. Hemen oinetakoak<br />
kendu eta oinak ur ertzean<br />
bustitzen ditugun bitartean, ibilaldi<br />
eder bezain lasaigarria eman dezakegu.<br />
Itsas beheran, ausartenek malekoia<br />
zeharkatu eta Garraitz irlara<br />
oinez joateko aukera ere badute.<br />
Garraitz izenaz gain, San Nikolas<br />
bezala ere ezagutzen du bateren<br />
batek, izan ere, aro modernoan<br />
izen bereko baselizatxoa kokatu<br />
zuten bertan, eta hortik izena. Antza<br />
denez, antzina legenarra eta<br />
antzerako gaixotasunak zituztenak<br />
irlara eramaten zituzten.<br />
Oihartzun handiko jaiak<br />
Lekeitioko sanantolinak, eta batez<br />
ere, Antzar Eguna ezagun bihurtu<br />
dira Euskal Herri osoan. Egun horretan<br />
herri osoa mahoi kolorez<br />
janzten da.<br />
San Antolin edo Antzar Egunaz<br />
gain, Kaxarrankaren dantzagatik<br />
ere bada Lekeitio ezagun. Gutxienez<br />
XV. mendetik ezagutzen den<br />
dantza berezia da. San Pedro egunean<br />
dantzatzen da, ekainaren<br />
29an, zortzi arrantzalek bizkarraren<br />
gainean eusten duten kutxa<br />
baten gainean. Dantzak Lekeitioko<br />
arrantzaleen kofradian eta gremioan<br />
du jatorria, eta kofradiako<br />
maiordomo berria hautatzen zen<br />
eguna ospatzen du.<br />
Horrez gain, egun berean, kilinkalakoa<br />
deritzon zeremonia berezia<br />
ere egiten da. Santua daramatenek<br />
uretara botatzeko keinuak egiten<br />
dituzte, eta alde batetik bestera<br />
santuaren irudia balantzaka eramaten<br />
dute.<br />
Herriko jai horiez gain, Nazioarte<br />
mailako oihartzun handia<br />
duen Kale antzerki jaialdia egiten<br />
da udan. 2010ean, XX. ekitaldira<br />
ailegatuko da, uztailaren 9, 10 eta<br />
11n, hain zuzen ere. Bestalde, Euskal<br />
Zine eta Bideo Bilera antolatzen<br />
dute Lekeition, euskara hutsean<br />
egiten den zinemaldi bakarra.<br />
Aurten 33. urtea egingo du,<br />
azaroaren 19, 20 eta 21ean.
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
›› NON JAN<br />
Amoroto<br />
]Herriko Taberna.<br />
Herriko Plaza. 94 624 35 23.<br />
]Ibaigane.Ugaran Auzoa, z/g.<br />
Oleta. 94 684 13 59.<br />
]Epermendi.Ugaran Auzoa, z/g.<br />
Oleta. 94 684 17 62.<br />
]Klaudio.Ugaran Auzoa, z/g.<br />
Oleta.94 684 18 03 - 94 624 33 95.<br />
Aulesti<br />
]Errekondo.<br />
Gernika Ibil<strong>bidea</strong>. 94 627 91 62.<br />
]Mariano.<br />
Aulestia kalea. 94 627 90 24.<br />
]Zarrabenta.<br />
Aulestia kalea, 34. 94 627 90 04.<br />
]Ubilla.<br />
Aulestia kalea. 94 465 10 49.<br />
]Ilunzar.<br />
Aulestia kalea, 29. 94 627 90 11.<br />
Berriatua<br />
]Arriola.<br />
Erribera, 87. 94 6139005.<br />
]Mendibarren Jatetxea.<br />
Zeharbide, 10. 94 6139218.<br />
]Zentrala.<br />
Erribera, 40. 94 6139096<br />
]Lakaerdi Sagardotegia.<br />
Milloi Auzoa, z/g. 94 6139178.<br />
]Urepel Taberna.<br />
Zeharbide, 12. 94 613 9093.<br />
]Gardotza Taberna.Gardotzako<br />
Industrialdea. 94 6134499.<br />
›› NON LO<br />
Amoroto<br />
]Abade Etxea. Amorotoko Plaza.<br />
94 684 06 74 (Angel)<br />
]Altuena. Elizalde Auzoa, 27.<br />
94 624 30 89 - 657 72 64 01.<br />
www.altuena.com<br />
Aulesti<br />
]Ubilla. Aulesti Kalea.<br />
94 465 10 49. www.aulesti.net<br />
]Atxagarai. Santa Eufemiko<br />
Zelaian. 94 465 10 49.<br />
www.aulesti.net<br />
Berriatua<br />
]Berritxu Pentsioa. Aransolo, 6.<br />
635 733799.<br />
pensionberritxu@bizkaia.org<br />
]UrkixaBekoa Nekazalturismoa.<br />
Asterrika auzoa, 25.<br />
94 683 33 23 /657 73 06 28<br />
zlgurkixa@euskalnet.net<br />
]Orubixe Nekazalturimoa.<br />
Madalena, 23. 94 6139285 -<br />
Etxebarria<br />
]Antsotegi Hotela – Jatetxea.<br />
Antsotegi Errota. 94 616 91 00<br />
www.hotelansotegi.com<br />
Gizaburuaga<br />
]Herriko Taberna.<br />
Eleixaldea. 94 684 05 14.<br />
]Oiniz.Okamikako Industrialdea.<br />
94 684 27 51.<br />
Ispaster<br />
]Herriko Taberna.Elizalde<br />
Enparantza. 94 6840760.<br />
]Areitz Bi.<br />
Elizalde, z/g. 94 6842377.<br />
]Arropain Jatetxea.<br />
Arropain Auzoa, z/g.<br />
94 684 03 13<br />
620183360.<br />
www.nekatur.net/orubixe<br />
Etxebarria<br />
]Antsotegi Hotela – Jatetxea .<br />
Antsotegi Errota. 94 616 91 00<br />
www.hotelansotegi.com<br />
Gizaburuaga<br />
]Akuiola.Laixier Auzoa.<br />
94 684 12 13.<br />
www.akuiolabaserria.com<br />
Ispaster<br />
]Legortza Nekazalturismoa.<br />
Kortazar Auzoa. 94 6843079.<br />
agroturlegortza@terra.es<br />
]Kurtxia Landetxea.Kurtxiaga<br />
Auzoa, 11. 94 6840607 - 616 945<br />
662. itxorro@euskalnet.net<br />
]Natxiondo Landa Hotela.<br />
Soluan Auzoa, 17. 94 684 49 47 .<br />
www.natxiondo.com<br />
Lekeitio<br />
]Kaia Jatetxea .<br />
Txatxo Kaia, z/g. 94 684 02 84.<br />
]Zarate Jatetxea.<br />
Gamarra Plaza, z/g. 94 684 03 13<br />
www.restaurantezarate.com<br />
]Mantxua Jatetxea .<br />
Beheko Kalea. 94 465 33 49.<br />
]Goitiko Jatetxea.<br />
Foru Enparantza, z/g.<br />
94 684 31 03.<br />
Markina-Xemein<br />
]Etxano.Erdotza Etor<strong>bidea</strong>, 14.<br />
94 6166101.<br />
]Itsas-Lur .<br />
Agustin Deuna, 4. 94 6167809.<br />
]Niko Jatetxea.<br />
Abesua, 2. 94 6167528.<br />
]Pitis.Karmengo Kalea, 18.<br />
94 6166087.<br />
]Axpe Sagardotegia.Axpe-<br />
Atxondoa Baserria. 94 6168285.<br />
]Uhagon.Xemein Etor<strong>bidea</strong>, 10.<br />
652 779999.<br />
]Zubiondo.Ilunzar Auzoa.<br />
Iruzubieta. 94 6166102.<br />
Mendexa<br />
]Taberna Barri.Herriko Plaza.<br />
]Tontor .Leagi Auzoa,<br />
Leagi Kanpina. 94 684 23 52.<br />
]Patxon.Karraspio Hondartza.<br />
]Hondartzako Txiringitoa.<br />
Karraspio Hondartza.<br />
]Zubieta Hotela.<br />
Arropain Auzoa. 94 6843030.<br />
www.hotelzubieta.com<br />
Markina-Xemein<br />
]Iketza Goikoa.Iturrieta Auzoa,<br />
24-B. 94 6167874.<br />
]Makutegi Nekazalturismoa.<br />
Erdotza Etor<strong>bidea</strong>, 47.<br />
94 6168246.<br />
]Amamanekua Landetxea.Ubilla-Urberuaga,<br />
21. 630 805011.<br />
analejardi@hotmail.com<br />
]Ibarlotza Landetxea.Ubilla<br />
-Urberuaga, 26. 94 6168139.<br />
ibarlotza@euskalerria.org<br />
]Intxauspe Landetxea.Atxondoa<br />
Auzoa, z/g. 652 770889 -<br />
94 6168798. www.intxauspe.com<br />
]Itur-Zuri Aterpetxea.Oiz Barrenean.<br />
www.alpinoartibai.org.es<br />
]Satzu Landetxea.Ubilla –<br />
Urberuaga, 37 ezk. 94 616 97 02<br />
www.satzu.net<br />
]Metrokua.Karraspio<br />
Hondartza. 94 684 49 80.<br />
www.metrokua.com<br />
Munitibar<br />
]Basualdo .Herriko Plaza, z/g.<br />
94 616 40 18.<br />
]Ondamendi.San Pedro Kalea, 4.<br />
94 616 40 00.<br />
]Txori.San Pedro Kalea, 6.<br />
94 616 40 68.<br />
Mutriku<br />
]Kai Jatetxea.Magdalena auzoa<br />
4. 943 603344 - 943 604134<br />
www.mutriku.net/<br />
kai-jatetxea/index.htm<br />
]Kofradia Zaharra Jatetxea.<br />
Kaia, z/g. 943 60 39 54.<br />
]Jarri Toki Jatetxea.Mutriku-<br />
Deba Errepidea. 943 60 32 39.<br />
www.mutriku.net/jarri-toki/<br />
index.htm<br />
]San Juan Jatetxea .Laranga<br />
Auzoa, z/g. 943 60 31 67.<br />
]Galdona Jatetxea .<br />
Galdonamendi Auzoa, z/g.<br />
943 60 35 09. www.mutriku.net/<br />
galdona/ index.htm<br />
]Mijoa Jatetxea.Mijoa Industrialdea.<br />
943 60 31 80. www.<br />
mutriku.net/mijoa/index.htm<br />
]Ormazabal Jatetxea.<br />
Kalbario Gana, 1. 943 60 45 62.<br />
www.asadormazabal.com<br />
Mendexa<br />
]Itsasertz.Likona Auzoa.<br />
94 624 31 77.www.nekatur.net<br />
]Zelaigane.Zelaia Auzoa<br />
(Herriko Plaza), 1 - Behe Solairua.<br />
94 625 23 56 - 696 54 55 28.<br />
www.zelaigane.com<br />
]Leagi.Leagi Auzoa, z/g.<br />
94 684 23 52.<br />
www.campingleagi.com.<br />
]Endai.Likona, z/g. 94 684 24 69.<br />
]Metrokua **.Karraspio<br />
Hondartza. 94 684 49 80.<br />
www.metrokua.com<br />
]Villa Itsaso***.Likona Auzoa,<br />
30. 606 005 005.<br />
www.hotelvillaitsaso.com<br />
Munitibar<br />
]Garro.San Migel Auzoa, 33.<br />
94 616 41 36.www.nekatur.net<br />
]Astorkigana.Berreño Auzoa.<br />
94 625 23 56 - 696 54 55 28.<br />
www.nekatur.net<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU<br />
]Batzokia Jatetxea.Conde De<br />
Mutriku, 1. 943 60 41 91.<br />
]Pikua Jatetxea – Landetxea .<br />
Laranga Auzoa, 943 94 22 22.<br />
www.pikua.es<br />
Ondarroa<br />
]Lagun Artea Taberna .<br />
Itsas Aurre, 3. 94 683 04 16.<br />
]Sutargi Jatetxea.<br />
Nasa Kalea, 14. 94 683 22 58<br />
]Kulixka Taberna.<br />
Itsas Aurre, 5.<br />
]Batzokia.Artabide, 36.<br />
94 683 26 65.<br />
]Jai Braian .Musika Plaza, z/g.<br />
]Kafe Antzokia .<br />
Iparragirre, 10. 94 683 41 42.<br />
Ziortza-Bolibar<br />
]Txirtu.<br />
Herriko Plaza. 94 6164116.<br />
]Kanpape.<br />
Herriko Plaza. 94 6165272.<br />
]Muniozguren.<br />
Ziortza-Goierria. 94 6138009.<br />
]Irurok.Goierria, 13.<br />
94 6165259 - 651 707556.<br />
www.irurokziortza.com<br />
]Armola.<br />
Iruzubieta Auzoa. 94 6168179<br />
]Ikestei.<br />
Zeinka-Zearregi. 94 6168127.<br />
Mutriku<br />
]Pikua Jatetxea – Landetxea .<br />
Laranga Auzoa .943 94 22 22<br />
www.pikua.es<br />
XI<br />
Ondarroa<br />
]Harizpe Landetxea.<br />
Txanbeta, z/g.<br />
www.harizpe.com . 94 683 23 67.<br />
Ziortza-Bolibar<br />
]Monte Baserria.<br />
Arta Auzoa. 606255424.<br />
]Irurok Landetxea.Goierria , 13.<br />
94 6165259 - 651 707556.<br />
www.irurokziortza.com<br />
]Ziortzako Monastegia.<br />
Ziortza. 94 6164179.<br />
]Ikestei Nekazalturismoa.<br />
Zeinka-Zearregi Auzoa.<br />
94 6168127.
XII MUTRIKU<br />
Erdi Arotik hasi eta gaur egunera arteko bidaia<br />
egitera gonbidatzen du Mutrikuk...<br />
Bere xarma bereziarekin hunkituko du bisitaria.<br />
Erdi arorako<br />
jauzia, xarmaz<br />
B<br />
izkaiko mugaren beste aldean,<br />
Gipuzkoan, Arno<br />
mendi azpian, Mutriku<br />
arrantzale herria dago.<br />
Berezitasun legez hondartza piloa<br />
ditu Mutrikuk: Saturraranetik<br />
herriko hondartzaraino, zazpi<br />
hondartza ditu. Horiez gain, Deba<br />
parean, Hondarbeltz hondartza<br />
dago, eta Laranga azpian, surf egiteko<br />
gune arrokatsu egokia.<br />
800 urteko historia<br />
Aurreko urtean bete zuen herriak<br />
bere sorreraren 800. urteurrena,<br />
eta historia horren zati bat ezagutu<br />
nahi izanez gero, ezinbestekoa da<br />
monumentu multzo izen<strong>datu</strong>tako<br />
alde zaharra ezagutzea.<br />
Aldapaz beteriko harrizko kale<br />
estuek Erdi Aroko egitura mantentzen<br />
dute, eta hauek XV eta<br />
XVII. mendeen artean eraikitako<br />
jauregi ugari gordetzen dituzte.<br />
Txurruka edo Goiko plazan hasi<br />
eta bukatuko dugu alde zaharreko<br />
ibil<strong>bidea</strong>. Plazaren erdi-erdian<br />
Kosme Damian Txurrukaren irudia<br />
dago; eta plaza inguratzen, Jasokunde<br />
Ama Birjinaren eliza,<br />
udaletxea eta Galdona jauregia<br />
daude, hurrenez hurren.<br />
Hemendik Konde kalerantz<br />
egingo dugu; eta kalearen hasieran,<br />
ezker aldean, Txurrukaren<br />
etxea legez ezagutzen den jauregia<br />
ikus daiteke.<br />
Aurrerantz jarraituz, eskuin aldera,<br />
XVII. mendeko Zabiel Jauregiarekin<br />
topo egingo du bisitariak;<br />
eta kalearen amaieran, berriz,<br />
XVIII. mendean eraikitako Kosme<br />
Damian Txurruka jaio zen<br />
etxea dago.<br />
Alde zaharretik porturantz<br />
Txurrukatarren etxearen eskuinerantz<br />
egin eta San Gil kaletik<br />
Atxukalerantz abiatuko gara. Kale<br />
hau 1553. urteko sutean erre gabe<br />
gelditu zen bakarra da, eta bertan,<br />
arrantzaleek tresnak gordetzeko<br />
erabiltzen zituzten lonjak daude.<br />
Behin Atxukalen, portuko eta<br />
itsasoko ikuspegi ederraz gozatzeko<br />
aukera edukiko du bisitariak.<br />
Handik beherantz doazen eskailera<br />
malkartsuak jaitsiz gero, porturantz<br />
heldu gara; eta han, Lonja<br />
Zaharra deritzon XV. mendeko<br />
eraikina ikus daiteke. Arrantzaleek<br />
gauzak gordetzeko erabiltzen<br />
dituzten egurrezko etxola koloretsuak<br />
ikusi ahal ditu portutik buelta<br />
bat eman nahi duenak, itsas igerilekutik<br />
gertu.<br />
Lonja Zahar ingurura bueltatu<br />
eta handik hurbil dagoen gorako<br />
aldapa maldatsua hartu eta Tranpa<br />
kalean gora ekingo diogu. Aldaparen<br />
hasieran Sulengua izenez<br />
ezaguna den XV. mende hasierako<br />
Berriatua dorretxea ikus daiteke;<br />
eta goraxeago, XVIII. mende<br />
amaierako Montalivet jauregia.<br />
Handik Barrenkalerantz abiatuko<br />
gara, eta kalearen hasieran,<br />
XVII. mendeko Olazarra Mizkia<br />
eraikina eta aurrexageago Luardo<br />
etxea parez pare edukiko du bisitariak.<br />
Handik frontoi kalean gorantz<br />
eginda, berriro ereTxurruka<br />
plazara helduko gara.<br />
BISITA GIDATUAK<br />
Hau guztia bisitatzeko Turismo<br />
bulegotik bisitaldi gi<strong>datu</strong>ak antolatzen<br />
dira.<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
Ezkerrean, arrantzaleek portuan gauzak gordetzeko erabiltzen dituzten etxolak; eskuman, portuaren ikuspegia.<br />
Ezkerrean, Zabiel Jauregia, gauez. Eskuman, ume koadrila bisita gi<strong>datu</strong> baten; euren atzean, Berriatua dorretxea.
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
Mutrikuko Saturraran hondartzako harkaitzetan duela miloi urtean sortutako Flysh geruzak ikus daitezke. HITZA<br />
Kostaldeko eta mendi inguruko aisialdiaz gozatzako aukera aparta ematen<br />
du Mutrikuk. Itsasaldean, besteak beste, Flysch-a, eta mendian, Europako<br />
interes gune izen<strong>datu</strong>tako Arnoko artadiak ikus daitezke.<br />
Milioika urteetan atzera<br />
E<br />
rdigunetik kanpo, itsasoarekin<br />
eta arrantzarekin<br />
duen lotura alde batera<br />
utzita, baserri eta landa munduarekin<br />
oso lotuta dauden auzoetan<br />
ibili ahal da bisitaria.<br />
Hala nola, Olatzeko bailaran,<br />
haitzulo misteriotsuak aurki ditzakegu,<br />
eta Kalbaixo, Laranga eta<br />
Galdonamendi auzoetako itsasbistak<br />
sekulakoak dira. Naturaz<br />
berto-bertotik gozatzen ari garen<br />
bitartean, inguruko jatetxe eta tabernetan<br />
mokadutxoren bat edo<br />
beste jan eta eztarriak bustitzeko<br />
aukera dugu; umeekin joanez<br />
gero, Galdonan bertan.<br />
Debara <strong>bidea</strong>n, Laranga inguruan<br />
bestelako plana ere egin daiteke.<br />
Jarri-Toki edo San Juan jatetxeetan<br />
jan eta Pikua jatetxe-landetxe<br />
eta Arbe hoteletan lo egin<br />
daiteke itsasotik gertu.<br />
Gipuzkoako eliza<br />
zaharrenetarikoa<br />
Mendarora <strong>bidea</strong>n, aldiz, Astigarrabiako<br />
auzora joango gara. Kalbaixo<br />
inguruan dagoen auzo txiki<br />
honek altxor handia ezkutatzen<br />
du: Astigarribiako Monumento<br />
multzoa. San Andres elizaren inguruan<br />
kokaturiko zenbait baserri<br />
eta dorretxek osatzen dute.<br />
Berton, XI. mende hasierako eliza<br />
Gipuzkoako aurre-erromanikoaren<br />
adibide gutxienetako bat<br />
da eta benetan bitxia . Izan ere, teilatu<br />
batek, bata bestearen <strong>barruan</strong>,<br />
bi eliza hartzen ditu bere baitan.<br />
Handik gertu, Kalbaixo eta<br />
Olatz auzoetan, mendia gustuko<br />
dutenek aukera paregabea izango<br />
dute. Horrez gain, inguruko Arno<br />
mendilerroa, artadia eta haren inguruak<br />
Europako interes gune<br />
izen<strong>datu</strong> dituzte orain gutxi.<br />
Bestalde, mendian oinez ibili ordez<br />
bizikletan ibiltzea gogokoagoa<br />
dutenek zailtasun ertain eta handi-<br />
Gaur arratsaldean Mutrikuko Berdel jaiak milaka pintxo banatuko ditu portuan.<br />
ko BTTan ibiltzeko pistak gordetzen<br />
ditu Mutrikuk.<br />
Historia geologikoan barrena<br />
Arno inguruez gain, Mutrikuko<br />
itsasertzak duela milioika urteetako<br />
sekretuak gordetzen ditu.<br />
Saturraranetik hasi eta Mutriku<br />
inguruko flysh beltzeko harkaitz<br />
geruzen bidez, orain milioika urte<br />
sortutako historia geologikoa berto-bertotik<br />
ikusteko gonbitea egiten<br />
du Mutrikuko Nautilus ikasgune<br />
geologikoak.<br />
Bertoko interpretazio zentrotik,<br />
flysch-a lurretik edo itsasotik aztertzeaz<br />
gain, itsasertzean dauden<br />
elementu berezi guztiak ezagutzeko<br />
aukera izango du. Orain dela<br />
milioika urte urperatuta zeuden<br />
amoniteen lurraldea ere hortxe,<br />
aukeren artean. Bisita hauek<br />
www. flysch.com webgunean<br />
erreserbatu daitezke.<br />
Bentaleku Zaharra, Kofradian<br />
Bentalekua museoa balio etnografiko<br />
handia duen toki batean dago,<br />
Kofradia Zaharrean. Garai batean,<br />
arrain salmenta egiten zen han, eta<br />
gaur egun, herriko ekonomiaren<br />
sostengu izan den arrantza sektoreaz<br />
gehiago jakin ahalko dugu.<br />
Berdelaren garrantzia<br />
Kostaldeko arrantzale guztientzat<br />
betidanik garrantzitsua izan da<br />
berdela, eta arrain honi omenaldi<br />
bat egin nahirik, Berdel Eguna ospatzen<br />
dute urtero Mutrikun.<br />
Gaur bertan da Berdel Eguna<br />
Mutrikun. Jai gastronomiko hau<br />
berdela promozionatzeko jaio zen<br />
orain 15 urte, eta urteak aurrera<br />
joan ahala, sekulako oihartzuna<br />
lortu du, berdelari behar duen tokia<br />
eskainiz euskal gastronomian.<br />
Berdel Egunak ez eze, Mutrikuko<br />
jaiak ere oso entzute handikoak<br />
bihurtu dira. Herriko jai nagusiak<br />
Madalen jaiak dira, uztailaren 21<br />
eta 24 bitartean; eta irailaren 14 eta<br />
16 artean, Kalbaixoak ospatzen dituzte.<br />
Jaiez gain, urtero, utzik egin<br />
gabe, Antzerkiaz Blai izeneko ekimena<br />
egiten da azaroan. Horri esker,<br />
antzerki amateurrak bizirik<br />
dirau Mutrikun.<br />
MUTRIKU<br />
XIII
XIV ONDARROA<br />
Jende artean nahastea da onena Ondarroan. Argazkian, Zapato Azule jaia, ekaineko azken zapatuan.<br />
Euskararen plazan murgildu<br />
eta jende artean mugitzeko<br />
plaza aproposa: Ondarroa<br />
Arrantzale herrien xarma<br />
borbor dauka Ondarroak;<br />
taberna, jatetxe eta<br />
aisialdirako aukerak ugari<br />
dira kostako herrian.<br />
U<br />
rte guztiko plaza da Ondarroa.Apropos-aproposa<br />
jende artean nahastu<br />
nahi duenarentzat. Bakarrik, lagun<br />
artean edo familian etorri, bisitariak<br />
bere txokoa aurkituko du,<br />
jende artean eta euskaraz ibili nahi<br />
badu. Plaza horretan ibiltzeko gida<br />
proposatzen dugu, <strong>bidea</strong>n erratu<br />
barik ibiltzeko.<br />
Ondarroako kaleak eta tabernak<br />
lehenengo bider zapaltzen dituen<br />
bisitaria konturatuko da leku berezian<br />
dagoela. Hasteko, arrantzale<br />
herrien xarmaz egingo du topo,<br />
euskararen soinuaz, algaraz. Ozen<br />
berba egiten da Ondarroan. Arrantzale<br />
herrien ezaugarria, omen.<br />
Euskaraz egiten da Ondarroan.<br />
Euskaraz ozen. Hamaika lagun<br />
euskaldundu dira bertoko kaleetan,<br />
hamaika lagunek egin dute<br />
dzanga euskarara Ondarroan, beldurrik<br />
barik, lotsarik barik.<br />
Ondarroarako plana daukanak,<br />
beraz, jakin beza euskara aurkituko<br />
duela kale eta kantoietan, jendearen<br />
berbetan. Eta tabernak eta<br />
jatetxeak zapaltzean, euskaraz<br />
hartuko dute. Tripa zorriak ederto<br />
asetzeko planarekin datorrenak<br />
hauxe du lekua.<br />
Itsasaurren hasiko dugu ibil<strong>bidea</strong>,<br />
Kulixka tabernatik datorren<br />
usainaren tengadan. Txanpinoi,<br />
pintxo-moruno eta tortila ederrak<br />
dauzkagu, aukeran, eta garagardo<br />
eta ardo karta zabala jatekoari laguntzeko.<br />
Familian etorrita, denontzako<br />
plana, terrazan jesarri,<br />
patxadaz berba egin eta umeak<br />
bistatik kendu barik zaindu ahal<br />
baititu ziburuetan dabiltzala.<br />
Itsasaurretik mugitu barik, baina<br />
txorizo egosiaren usainaren<br />
tengadari ezin uko eginda, Lagun<br />
Artean sartuko gara. Barra inguruko<br />
saltsak lagunduta, irribarre batekin<br />
aterako gara, eta txorizoaz<br />
gain arrain gazitua jaten badugu,<br />
zer esanik ez. Taberna kanpoko terrazarekin,<br />
zerbitzu oso-osoa da<br />
Lagun Arteakoa.<br />
Kultura eta gastronomia<br />
Kafe Antzokira egingo dugu hurrengo<br />
osteratxoa. Kafe beroaren<br />
inguruan berba egiteko parada<br />
ederra dago lokal zabalean egunerokoan,<br />
eta asteburuetako kontzertu<br />
eta kultur egitarau oparoa<br />
ere aukera-aukeran dauka bisitariak.<br />
Zer esanik ez, berton ere ez<br />
dela falta pintxo aukerarik.<br />
Gurea jatekoa bada, leku onera<br />
etorri gara, bai. Baina zer jaten du-<br />
Tripa zorriak asetzeko<br />
aukera ugari eskaintzen<br />
dute tabernek<br />
eta jatetxeek<br />
Bapo jan eta gero,<br />
bertokoekin saltseatzea<br />
onena; eta lotan gelditzea<br />
bada asmoa, badago non<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
gun ere jakin behar dugunez, Sutargik<br />
gogoratzen digu haienean<br />
bertoko produktuak eta portutik<br />
bertatik ekarritako arraina jaten<br />
dela. Bisita gi<strong>datu</strong>ak eskaintzen dituzte<br />
aspaldian, bai portura, bai<br />
Alegria arrain lantegira, «labeldun»<br />
arraina lantzeko eraren lekuko<br />
izan nahi dutenentzat, baita<br />
arrain dastaketa ere. Eta hori jatetxeko<br />
berezitasunetan isladatzen<br />
da: zapo brotxetak eta txibiak.<br />
Bazkaltzeko leku aukera faltarik<br />
ez dago Ondarroan. Batzokiak,<br />
portuaren gaine-gainean, terraza<br />
ederrean eta bahiaren bista ikusgarriekin,<br />
aukera zabala eskaintzen<br />
du. Eguneroko menua, asteburukoa<br />
eta karta. Horra hor, denentzako<br />
gustura.<br />
Jendearekin saltseatzen<br />
Bapo jan eta gero, herrian buelta<br />
bat eman eta jendearekin, bertokoekin<br />
saltseatzen jarraitzea onena.<br />
Eta horretarako, ze hobeto Jai<br />
Braianera joatea baino. Musika<br />
Plazak eskaintzen duen zabaltasunagatik,<br />
leku on-ona da umeekin<br />
doazenentzako, zer esanik ez, lagun<br />
artean joateko. Udan ezin<br />
aproposagoa da Braian, Braianeko<br />
musika, gaztea, freskoa, adinik bakoa.<br />
Herri gunean baina herritik<br />
kanpo, Braian oasia da. Eta «engantxatu»<br />
egiten du.<br />
Lo eta dena egitea bada plana,<br />
herri erditik autoz hamar minutura,<br />
Harizpe landa-etxean daukazue<br />
lekua. Goimendia auzoan, paraje<br />
natural lasai eta ederrean eta<br />
itsasoa bistatik galdu barik, errepikatzeko<br />
gogoz geratuko gara.
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A<br />
Natur eta arkitektura ondare bitxiak gordetzen<br />
ditu Berriatuak. Bertora doazen guztiek garai<br />
desberdinetako arkitekturarekin bat egiteko<br />
aukera edukiko dute errege <strong>bidea</strong>ren bitartez.<br />
Artibai ibaiaren<br />
magalean zehar<br />
I<br />
bilaldi lasaiak egin eta natura<br />
gustuko dutenek horretarako<br />
aukera paregabea izango dute<br />
Berriatuan. Izan ere, ibilaldi ederrak<br />
egin daitezke Artibai ibaiaren<br />
inguruetan zehar.<br />
XII. mendean sortutako herri<br />
hau bitan zatituta dago; erriberaz<br />
gain, Madalena, Asterrika eta Mereludi<br />
edo Miloi legez ezagunagoa<br />
den auzoek osatzen dute Berriatuako<br />
udalerria.<br />
Errege <strong>bidea</strong> zeharkatuz<br />
Bertoko inguruak eta ondarea ezagutu<br />
nahi izanez gero, erreka hegaletik<br />
doan errege <strong>bidea</strong> egitea<br />
oso gomendagarria da. Ondarroako<br />
Errenteriatik hasiko dugu ibil<strong>bidea</strong>,<br />
eta Berriatuko erdigunera<br />
heldu bitartean, besteak beste, dorretxeak,<br />
ur-epeleko iturburua eta<br />
baserri zaharrak ikuskatzeko abagunea<br />
izango du bisitariak.<br />
Errege <strong>bidea</strong>k hainbat toki ikusteko<br />
aukera ematen du, eta hona<br />
hemen lehenengoa; Aranzibia dorretxea.<br />
Izaera militarreko eraikintzar<br />
hau Madalena auzoko<br />
muino txiki baten gainean dago<br />
kokatua. Gaur egun ikus daitekeen<br />
dorretxea 1.500 urte inguruan<br />
eraiki zen, baina antza denez, 1443<br />
aldera Gipuzkoako ganboatar<br />
bandoak suntsitutako beste dorretxe<br />
baten hondakinen gainean<br />
egin zuten izaera militardun dorre<br />
berria.<br />
XVI. mende hasieran eraikitako<br />
dorretxe honetan, arkitektonikoki,<br />
atera sar<strong>bidea</strong> ematen duen<br />
kanpoko eskailerako Aranzibiatarren<br />
leinuaren armarria eta bigarren<br />
solairuko leihate bikiak nabarmendu<br />
daitezke.<br />
Urte osoan ura 21 gradutan<br />
Ibilaldiarekin jarraituz, hurrengo<br />
geldiunea urepel iturrian eta labaderoan<br />
egin dezake inguruak ezagutzera<br />
datorrenak. Iturri honek<br />
dakarren ura oso garrantzitsua da<br />
herrian, eta bertan ez eze, inguruetan<br />
ere oso estimatua da. Egunero,<br />
alboko herrietan jendea urepeleko<br />
ura betetzen ikus daiteke herrian<br />
dauden iturri bietan. Izenak berak<br />
aditzera ematen duen modura,<br />
urte guztian iturburu honetatik ur<br />
epela ateratzen da: urte guztian 21º<br />
inguruko tenperaturari eusten dio.<br />
Txangoa bukatzen ari den heinean,<br />
Berriatuko erdigunera helduko<br />
da bisitaria, eta han, berriz,<br />
Etxe Pintxu deritzon jauregietxea<br />
ikusteko aukera dago. Aipagarriena<br />
etxearen aurrealdea<br />
apaintzen duten XVIII. mendeko<br />
fresko lehor erara egindako pintura<br />
bikainak dira. Irudi hauek, besteak<br />
beste, bi zaldunen arteko duelua<br />
eta landa inguruko eszenak<br />
agertzen dituzte.<br />
Antzinako batzar mahaia<br />
Etxe Pintxutik gertu, errege <strong>bidea</strong>ri<br />
jarraitu dionak itxura errenazentista<br />
duen San Pedro eliza begiztatuko<br />
du.<br />
XII. mendean eraiki zuten lehen<br />
aldiz inguruko sendi ahaltsuek.<br />
Lekeitioko Santa Maria eliza<br />
urruti geratzen zitzaien garai<br />
hartako berriatuarrei, eta hori dela<br />
eta eraiki zuten lehen tenplu hura.<br />
Hala ere, gaur egun ezagutzen<br />
dena XVI. mendeko eraikina da,<br />
1588. urtekoa, hain zuzen ere, lehen<br />
parrokia sute batek kiskali eta<br />
berriro eraiki behar izan zuten eta.<br />
Eta Errege <strong>bidea</strong> alde batera<br />
utzita, inguruko auzoetan ere edukiko<br />
du zer ikusi Berriatura doanak.<br />
Herri gunetik ipar-mendebaldera<br />
aldenduz, Milloi edo Merelludi<br />
auzoan, antzina<br />
berriatuarrek batzeko erabiltzen<br />
zuten tokia ezagutzeko aukera<br />
dago. San Antolin baselizaren alboan<br />
Ermitaño izenarekin ezagutzen<br />
den eraikina dago. Han batzen<br />
ziren garai batean auzoko ko-<br />
fradiako kideak. Barruan, oraindik,<br />
urteetan biltzarrak egiteko<br />
erabiltzen zituzten egurrezko mahai<br />
handia eta bi eserleku luzeak<br />
gordetzen dira.<br />
Handik gertu, Lekoia bekoa baserriak<br />
ere merezi du. XVI. mendean<br />
eraikia, arte eta heraldika aldetik<br />
sekulako balioa dauka. Estilo<br />
errenazentista eta neoklasikoa uztartzen<br />
ditu, eta Euskal Herriko arkitekturaren<br />
emari bikainenetakoa<br />
dela esaten da. Baserri itxurako<br />
planta eta estalkia ditu, eta<br />
ikusgarriena sarrera nagusiaren<br />
gaineko Lecoya-Ubilla sendiaren<br />
hare-harrizko armarria da.<br />
Azaleko gaixotasunak<br />
sendatzen dituen putzua<br />
Madalena auzoa da beste puntu<br />
interesgarri bat. Antzinako sinesmenak<br />
eta mitoak gogoko dituztenek<br />
Madalena ermitaren inguruan<br />
dute horretarako aukera.<br />
Inguru hau bitxikeriaz beteta<br />
dagoela esan ohi da betidanik. Bertan,<br />
Madalenaren edo Santa Maria<br />
de Arantzai bezala ezagutzen den<br />
baseliza dago. Ermita hau XVI.<br />
mendean eraiki zuten. Uste da aurretik<br />
beste baseliza bat zegoela<br />
toki berean.<br />
Handik 350 bat metrotara, harearrizko<br />
eta sakonera txikiko zulo<br />
batean, “Sarnapotzu, “Apozu”edo<br />
Ole-Iturri deritzon putzua dago.<br />
Herri sinesmenaren arabera, putzu<br />
honetako urak ahalmen sendagarriak<br />
ditu. Musu-zapi bat ur hartan<br />
busti eta kaltetuta dagoen azal<br />
zatia igurtzi eta estalita eduki ondoren,<br />
oihal zatia putzu ondoko<br />
adar batean ondo lotu behar da.<br />
Herriaren erdiguneko ikuspegia.<br />
Urepeleko iturriaren ura oso estimatua da inguruotan.<br />
Elizatik hurbil dagoen Etxepintxu jauregiaren atarian, XVIII. mendeko freskoak ikus daitezke.<br />
BERRIATUA<br />
XV
XVI PUBLIZITATEA<br />
LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO TURISMO GIDA<br />
ZAPATUA, 2010EKO MARTXOAREN 27A
Change language