104. zenbakia - Jakin

1790EKO BILTZARRETIK GARAPEN KONTSEILUA ARTE (1994)
• RAMUNTXO KANBLONG •
O rduan Ipar Euskal Herr i a ren kontzientzia XIX. eta XX.
m e n d e a ren parte handi batean itoa da. Haatik kultur alorrean,
bai, badu historia bat, ederra, Iparraldeak. Bere euskaltasunak
emaiten dioen diferentzia hori susmatuko du lehenik
Xahok eta laster bereziki Antoine Abbadiek. Ekintza mire s g a-
rriak muntatuko ditu «Euskaldunen Aita» izenarekin ezagutua
izanen denak eta kulturgintza bat abiatuko XIX. mendeare n
b i g a rren partean. Beraz, Iparraldeak izan duen historia edo
b e re nort a s u n a ren alde eraman duen lana kultura sailean
nabaritzen da.
Eragin soziala izan duten gertakarien artean badago
ekintza eta datu zerrenda bat aipagarr i a :
• 1867, E s k u a l d u n a astekaria (1913an 15.000 irakurle
z i t u e n a ) .
• 1901, Eskualtzaleen Biltzarr a ren sortzea: euskarare n
alderako lanean Iparraldeko gizartea biltzen zuen
e l k a rtea 1970 art e .
• 1920 (lehen mundu gerra eta gero), G u re Herr i a e rre b i s-
t a ren sorre r a .
• 1934, A i n t z i n a e rrebista eta abertzale mugimendu
baten hastapena (Lafitteren inguru a n ) .
• 1945, E s k u a l d u n a itzaltzen da eta H e rr i a a s t e k a r i a
abiatzen L a f i t t e ren eskutik.
• 1950, Ikas elkartea sortzen da euskararen erakaskuntza
eskoletan sart z e k o .
• 1950-60, Ikasleen Egunak (Unibertsitateetan, bere z i k i
B o rdelen eta Tolosan diren ikasleak biltzen dira udan,
euskal estudio zenbaiten egiteko).
Bide berriak
• 1960-63, Enbata mugiemenduaren sortzea eta abert z a-
le mugimenduaren abiatzea.
• 1963, Seaska ikastolen elkart e a ren sortzea: lehenik
Baionan, gero Arrangoitzen, Donibane Lohizunen
eta abar.
H o rtik aurrera gauzak lasterrago aldatzen dira.
22