municipaluri qonebis formireba da gankargva - csrdg
municipaluri qonebis formireba da gankargva - csrdg
municipaluri qonebis formireba da gankargva - csrdg
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
sarCevi<br />
winasityvaoba.............................................................................................. 2<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>............................... 3<br />
treningis <strong>da</strong>mxmare masalebi............................................................5<br />
pirveli ciklis treningebis Semajamebeli angariSi....................24<br />
kiTxva-pasuxi....................................................................................46<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi.................................... 63<br />
treiningis <strong>da</strong>mxmare masalebi.........................................................65<br />
meore ciklis treningebis Semajamebeli angariSi.......................83<br />
kiTxva-pasuxi....................................................................................98<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba................................................................ 103<br />
treningis <strong>da</strong>mxmare masalebi........................................................ 105<br />
mesame ciklis treningebis Semajamebeli angariSi..................... 121<br />
saqarTvelos TviTmmarTveli erTeulebis gamocdileba<br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis programebis (rogorc erT-erTi<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis) ganxorcielebis sferoSi............. 136
winasityvaoba<br />
saqarTvelos strategiuli kvlevebis <strong>da</strong> ganviTarebis centrma<br />
(CSRDG) 2010-2011 wlebSi ganaxorciela saqarTveloSi evrokavSiris<br />
warmomadgenlobis mier <strong>da</strong>finansebuli proeqti `adgilobrivi xelisuflebis<br />
gaZliereba - gza decentralizaciisaken~.<br />
iniciativa gulisxmob<strong>da</strong> adgilobrivi xelisuflebis SesaZleblobebis<br />
ganviTarebas, <strong>municipaluri</strong> momsaxurebis xarisxis gaumjobesebis,<br />
adgilobrivi politikis SemuSavebaSi mosaxleobis monawileobis,<br />
siRaribis <strong>da</strong>Zlevisa <strong>da</strong> mdgradi ganviTarebis xelSewyobis<br />
mizniT.<br />
proeqtis farglebSi saqarTvelos 69 TviTmmarTveli erTeulis<br />
warmomadgenlobiTi <strong>da</strong> aRmasrulebeli organoebis 427-ma sajaro<br />
moxelem, specialobis mixedviT, gaiara treiningebis 3 cikli Semdeg<br />
Temebze:<br />
• <strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
• adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
• <strong>municipaluri</strong> momsaxureba <strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
winamdebare saxelmZRvanelo warmoadgens strategiuli kvlevebis<br />
<strong>da</strong> ganviTarebis centris eqspertTa mier proeqtis farglebSi Seqmnili<br />
masalebis krebuls. masSi Sesulia Catarebuli treiningebis <strong>da</strong>mxmare<br />
masalebi; TiToeuli treining-ciklis Semajamebeli angariSi,<br />
sa<strong>da</strong>c mocemulia sferoSi arsebuli problematikis analizi, ZiriTadi<br />
<strong>da</strong>skvnebi, rekomen<strong>da</strong>ciebi <strong>da</strong> xedvebi zogierTi problematuri<br />
sakiTxis <strong>da</strong>regulirebis kuTxiT; treiningebis msvlelobisas xSirad<br />
<strong>da</strong>smuli kiTxvebi <strong>da</strong> Sesabamisi pasuxebi.<br />
saxelmZRvanelo ZiriTa<strong>da</strong>d gankuTvnilia adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
sajaro moxeleTaTvis. Tumca, aq mocemuli masalebi<br />
<strong>da</strong>ainteresebs TviTmmarTvelobis sakiTxebze momuSave saxelmwifo<br />
moxeleebs, eqspertebs, studentebs.<br />
miuxe<strong>da</strong>vad TviTmmarTvelobis saqmianobis maregulirebeli<br />
normebis arcTu iSviaTi cvlilebebisa, <strong>da</strong>rwmunebuli varT, krebul-<br />
Si mocemuli masalebi, kiTxva-pasuxebi, uaxloes wlebSi ar <strong>da</strong>kargavs<br />
aqtualobas <strong>da</strong> praqtikuli gamoyenebis Rirebulebas.
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong><br />
<strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>
treningis <strong>da</strong>mxmare masalebi<br />
I<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong><br />
saqarTveloSi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> formirebis samarTlebrivi<br />
safuZvlebi<br />
saqarTveloSi TviTmmarTveli erTeulebis mier <strong>qonebis</strong> Seqmnis<br />
<strong>da</strong> qonebrivi uflebebis ganxorcielebis samarTlebriv safuZvels<br />
warmoadgens organuli kanoni `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~, kanoni `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~; `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulisaTvis ga<strong>da</strong>sacemi<br />
ZiriTadi (ganusxvisebeli) <strong>qonebis</strong> saxeobaTa nusxis <strong>da</strong>mtkicebis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos prezidentis #687 brZanebuleba; mTavrobis<br />
#96-e, 105-e <strong>da</strong> #126-e <strong>da</strong>dgenilebebi `saxelmwifo tyis fondis miwebi<strong>da</strong>n<br />
farTobebis amoricxvisa <strong>da</strong> Caricxvis Sesaxeb~, `adgilobrivi<br />
mniSvnelobis tyis gansazRvris wesis Sesaxeb~ <strong>da</strong> adgilobrivi mniSvnelobis<br />
saganmanaTleblo <strong>da</strong> saaRmzrdelo <strong>da</strong>wesebulebebis gansazRvris<br />
wesis Sesaxeb~; aseve, sxva normatiuli aqtebi.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 46-e<br />
muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Seqmnis wesi, wyaroebi <strong>da</strong> kategoriebi, agreTve TviTmmarTveli er-<br />
TeulisaTvis saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis<br />
wesi ganisazRvreba `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT.<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> kategoriebi<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanoni<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> or kategorias adgens - ZiriTadi<br />
qoneba <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi qoneba.<br />
ZiriTadia (ganusxvisebelia) TviTmmarTveli erTeulis qoneba,<br />
romelic aris TviTmmarTvelobis ganxorcielebis safuZveli <strong>da</strong><br />
TviTmmarTvelobis organom SeiZleba gamoiyenos mxolod Tavisi sajaro<br />
funqciebisa <strong>da</strong> uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT.<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
5
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
! <strong>da</strong>uSvebelia ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gasxviseba, gar<strong>da</strong> im SemTxvevisa,<br />
rodesac axali <strong>qonebis</strong> SeqmniT an SeZeniT arsebulma qonebam <strong>da</strong>karga<br />
funqciuri <strong>da</strong>niSnuleba. ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gasxvisebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
iRebs sakrebulo, wevrTa xmebis 2/3-iT.<br />
! <strong>da</strong>uSvebelia ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gamoyeneba kreditorTa moTxovnis<br />
uzrunvelsayofad.<br />
<strong>da</strong>matebiTia TviTmmarTveli erTeulis qoneba, romelic ar<br />
aris ZiriTadi (ganusxvisebeli) <strong>qonebis</strong> nawili <strong>da</strong> TviTmmarTvelobis<br />
organom SeiZleba gamoiyenos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT. <strong>da</strong>matebiTi<br />
<strong>qonebis</strong> gasxviseba SesaZlebelia.<br />
ganekuTvneba Tu ara ZiriTadi <strong>qonebis</strong> kategorias<br />
mxolod uZravi qoneba?<br />
ara, aseTi norma kanonSi ar gvxvdeba. ZiriTadi <strong>qonebis</strong> statusi<br />
SesaZlebelia moZrav qonebsac gaaCndes, iseve, rogorc uZravi qoneba<br />
SesaZlebelia arsebobdes <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> saxiT (magaliTad, arasasoflo-sameurneo<br />
miwa, Senoba-nagebobebi <strong>da</strong> sxv.).<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 46-e<br />
muxlis pirveli punqtis <strong>da</strong> imave `adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis pirveli punqtis Tanaxmad,<br />
TviTmmarTveli erTeulis qonebas ganekuTvneba:<br />
• kanoniT TviTmmarTveli erTeulisTvis mikuTvnebuli qoneba;<br />
• saxelmwifos mier TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemuli<br />
qoneba;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis mier Seqmnili an SeZenili qoneba.<br />
6<br />
TviTmmarTveli erTeulisTvis kanoniT mikuTvnebuli/<br />
ga<strong>da</strong>cemuli qoneba<br />
TviTmmarTvel erTeulebs, saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli<br />
garkveuli kategoriis qoneba ga<strong>da</strong>cemuli aqvT `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis safuZvelze. kerZod, aRniSnuli<br />
kanonis 47-e muxlis Tanaxmad, TviTmmarTvel erTeulebs sakuTrebaSi<br />
ga<strong>da</strong>eca Semdegi miwa <strong>da</strong> bunebrivi resursebi:<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa (adgilobrivi mniSvnelobis gzebi,<br />
quCebi, xeivnebi, skverebi <strong>da</strong> a.S.), gar<strong>da</strong>:<br />
• kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwebisa;<br />
• saxelmwifo qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebisa;<br />
• saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebul qonebaze <strong>da</strong>magrebuli<br />
miwebisa;<br />
• miwebisa, romlebic eqvemdebareba saxelmwifo an misi wilobrivi<br />
monawileobiT arsebul qonebaze <strong>da</strong>magrebas;<br />
2. TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebul obieqtebze mimagrebuli<br />
miwa;<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa, gar<strong>da</strong>: pirutyvis ga<strong>da</strong>sareki trasebisa;<br />
500 metrian sasazRvro zolSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwisa; <strong>da</strong>culi teritoriebis miwisa; istoriis, kulturis,<br />
bunebisa <strong>da</strong> sakulto-religiuri ZeglebisaTvis gankuTvnili miwisa;
saxelmwifo tyis fondis miwisa; sabiujeto <strong>da</strong>finansebaze myofi<br />
<strong>da</strong>wesebulebebisa <strong>da</strong> sajaro samarTlis iuridiuli pirebisaTvis<br />
uzufruqtis formiT sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemuli miwisa; wylis<br />
fondis miwisa; kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwisa; `saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis<br />
Sesaxeb~ kanoniT privatizebas <strong>da</strong>qvemdebarebuli miwisa;<br />
4. TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli, adgilobrivi<br />
mniSvnelobis tye;<br />
5. TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli, adgilobrivi<br />
mniSvnelobis wylis resursebi.<br />
marTalia, aRniSnuli qoneba, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis Tanaxmad, Sesabamisi TviTmmarTveli er-<br />
Teulebis sakuTrebaa, kanonis 67-e muxlis 1 111 punqtiT, am <strong>qonebis</strong><br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad sajaro reestrSi registracia<br />
un<strong>da</strong> ganxorcieldes amave muxlis 1 11 punqtis `a~ <strong>da</strong> `b~ qvepunqtebiT<br />
gaTvaliswinebuli moTxovnebis Sesrulebis Semdeg, rac gulisxmobs,<br />
zemoTYCamoTvlili sxva<strong>da</strong>sxva kategoriis <strong>qonebis</strong> gansazRvris wesis<br />
Taobaze saqarTvelos mTavrobis mier Sesabamisi <strong>da</strong>dgenilebebis<br />
miRebas (<strong>da</strong>wvrilebiT ix. qvemoT).<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-2 muxlis me-5 punqtiT, gansazRvrulia TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi ZiriTadi <strong>qonebis</strong> saxiT ga<strong>da</strong>cemuli arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis <strong>da</strong> masze <strong>da</strong>magrebuli obieqtebis CamonaTvali:<br />
• gzebi, xidebi, gvirabebi, quCebi;<br />
• miwisqveSa ga<strong>da</strong>sasvlelebi, trotuarebi;<br />
• SuqniSnebi, gare ganaTebis konstruqciebi;<br />
• moednebi, skverebi, bulvarebi;<br />
• Sadrevnebi, parkebi, mwvane nargavebi;<br />
• napirsamagri nagebobebi.<br />
sagulisxmoa, rom `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanonis 47-e muxliT <strong>da</strong>dgenili TviTmmarTveli erTeulis<br />
qoneba (miwa <strong>da</strong> bunebrivi resursebi), ar aris mikuTvnebuli Ziri-<br />
Tadi <strong>qonebis</strong> kategorias, maSin rodesac `adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanoniT mocemulia ZiriTadi <strong>qonebis</strong><br />
CamonaTvali. Tumca, es garemoeba saintereso <strong>da</strong> mxedvelobaSi misaRebia<br />
ara imdenad TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> formirebis,<br />
ramdena<strong>da</strong>c <strong>qonebis</strong> gankargvis miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas kanoniT mikuTvnebuli<br />
<strong>qonebis</strong> registracia<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli<br />
kanonis 47-e muxlis `a~ punqtiT, TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSia mis teritoriaze arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa (adgilobrivi mniSvnelobis gzebi, quCebi, xeivnebi,<br />
skverebi <strong>da</strong> a.S.), gar<strong>da</strong> kerZo sakuTrebaSi arsebuli an saxelmwifo<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
7
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
8<br />
qonebaze an saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebul qonebaze<br />
<strong>da</strong>magrebuli miwebisa; agreTve, gar<strong>da</strong> im miwebisa, romlebic eqvemdebareba<br />
<strong>da</strong>saxelebuli kategoriis qonebaze (saxelmwifo qoneba <strong>da</strong><br />
saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis qoneba)<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT <strong>da</strong>magrebas. TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebas warmoadgens aseve, mis sakuTreba-<br />
Si arsebul obieqtebze mimagrebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwa.<br />
amave kanonis 67-e muxlis 1 11 <strong>da</strong> 1 111 punqtebis Tanaxmad, arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad<br />
sajaro reestrSi registracia un<strong>da</strong> ganxorcieldes `TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo qonebaze (wiaRis CaTvliT) <strong>da</strong>magrebuli<br />
<strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis<br />
qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis, agreTve im miwebis, romlebic<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT eqvemdebareba <strong>da</strong>saxelebuli<br />
kategoriis qonebaze <strong>da</strong>magrebas, gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis<br />
wesis Sesaxeb~ saqarTvelos mTavrobis <strong>da</strong>dgenilebiT.<br />
saqarTvelos mTavrobis 2007 wlis 26 oqtombris #233 <strong>da</strong>dgenilebiT<br />
<strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> `TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo<br />
<strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis<br />
qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis wesi~. am<br />
wesis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas mikuTvnebul<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze sakuTrebis uflebis<br />
registracia xorcieldeba uZrav nivTebze uflebaTa reestrSi, sajaro<br />
reestris Sesabamisi samsaxuris mier. reestrSi aseT miwaze sakuTrebis<br />
uflebis registracia warmoebs kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili<br />
uflebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentis, saka<strong>da</strong>stro monacemebis,<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros Tanxmobisa <strong>da</strong><br />
sxva dokumentaciis safuZvelze (es norma ar vrceldeba Tbilisze).<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas mikuTvnebul arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebis Taobaze<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebas iRebs saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministro martivi administraciuli warmoebis wesiT. sakuTrebis<br />
uZrav nivTebze uflebaTa reestrSi registrirebaze saqarTvelos<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministros mier ga<strong>da</strong>wyvetileba miiReba<br />
werilobiT _ Tanxmobis formiT.<br />
pirvel etapze, TviTmmarTveli erTeulis aRmasrulebeli organo<br />
(gamgeoba/meria) werilobiTi moTxovniT mimarTavs saqarTvelos<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministros. moTxovnaSi un<strong>da</strong> aRiniSnos:<br />
• Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>da</strong>saxeleba;<br />
• moTxovnis arsi;<br />
• <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong>saxeleba, adgilmdebareoba <strong>da</strong> aRwera;<br />
• moTxovnaze Tan<strong>da</strong>rTuli dokumentebis nusxa;<br />
• arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTis saka<strong>da</strong>stro<br />
azomviTi naxazi, romelzec sxva saka<strong>da</strong>stro monacemebTan erTad<br />
un<strong>da</strong> aisaxos miwis nakveTisa <strong>da</strong> Senoba-nagebobebis sazRvrebi <strong>da</strong><br />
farTobi;
• informacia arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis mosargeblis<br />
Sesaxeb (aseTis arsebobis SemTxvevaSi);<br />
• saqarTvelos garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministros<br />
werili, romliTac <strong>da</strong>sturdeba, rom moTxovnili qoneba ar<br />
eqvemdebareba bunebriv resursebze, maT Soris wiaRze <strong>da</strong>magrebas;<br />
• saqarTvelos energetikis saministros werili, romliTac <strong>da</strong>sturdeba,<br />
rom moTxovnili miwa ar eqvemdebareba <strong>da</strong>/an ar aris<br />
<strong>da</strong>magrebuli arsebul an/<strong>da</strong> asaSenebel energetikul obieqtze.<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro erTi Tvis<br />
va<strong>da</strong>Si iRebs <strong>da</strong>sabuTebul <strong>da</strong>debiT an uaryofiT ga<strong>da</strong>wyvetilebas.<br />
<strong>da</strong>debiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebis SemTxvevaSi, saministro gascems Tanxmobas<br />
Sesabamisi arasasoflo-sameurneo miwis uZrav nivTebze uflebaTa<br />
reestrSi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad registraciaze.<br />
sagulisxmoa, rom kanonmdeblobiT pir<strong>da</strong>pir ar aris <strong>da</strong>dgenili<br />
saministros mier TviTmmarTveli erTeulisTvis arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis uZrav nivTebze uflebaTa reestrSi<br />
registraciaze uaris Tqmis safuZvlebi. Tumca, Tuki TviTmmarTveli<br />
erTeulis mier moTxovnili miwa, organuli kanonis 47-e muxlis<br />
`a~ punqtiT gaTvaliswinebuli gamonaklisis kategoriebSi ar xvdeba<br />
(magaliTad, ar warmoadgens kerZo sakuTrebis miwas, wiaRze <strong>da</strong>magrebas<br />
<strong>da</strong>qvemdebarebul miwas <strong>da</strong> a.S.), igulisxmeba, rom ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministrosTvis uaris Tqmis safuZveli ar arsebobs.<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis kategorias ganekuTvneba,<br />
aseve, adgilobrivi mniSvnelobis gza, trotuari, quCa,<br />
skveri, parki, bulvari, moe<strong>da</strong>ni. am miwebis registracias TviTmmarTvelobebi,<br />
rogorc wesi, ar Cqaroben, vinai<strong>da</strong>n maT ZiriTadi<br />
(ganusxvisebeli) <strong>qonebis</strong> statusi gaaCnia. es niSnavs, rom qoneba<br />
privatizebas ar eqvemdebareba. Tumca, kanonmdeblobiT <strong>da</strong>Svebulia<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacema (magaliTad, adgilobrivi<br />
gzis nawilis ijariT gacema parkirebis adgilebis mosawyobad).<br />
aseT SemTxvevaSi, <strong>qonebis</strong> registracia aucilebelia.<br />
saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqisTvis, sxva TviTmmarTvelobebisgan gansxvavebiT,<br />
arasasoflo-sameurneo miwis registraciis gamartivebuli<br />
wesia <strong>da</strong>dgenili. kerZod, `TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo<br />
<strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis<br />
qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis wesis~ 6 1<br />
muxliT, Tbilisis meria arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze<br />
sakuTrebis uflebis registraciis mizniT, kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili<br />
dokumentebis safuZvelze, werilobiTi moTxovniT mimarTavs<br />
sajaro reestris erovnuli saagentos Sesabamis teritoriul samsaxurs.<br />
aRniSnuli moTxovna warmoadgens Tbilisis sakuTrebas mikuTvnebuli<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis reestrSi<br />
registraciis safuZvels. Tbilisis aRmasrulebeli organo valdebulia,<br />
miwaze sakuTrebis uflebis registraciamde winaswar acnobos<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis, energetikis <strong>da</strong> garemos<br />
<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministroebs.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
9
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
10<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli<br />
kanonis 47-e muxlis `g~ punqtiT, TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSia<br />
mis teritoriaze arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwa, gar<strong>da</strong>:<br />
• pirutyvis ga<strong>da</strong>sareki trasebisa;<br />
• 500 metrian sasazRvro zolSi arsebuli aseTi miwisa;<br />
• <strong>da</strong>culi teritoriebis miwisa;<br />
• istoriis, kulturis, bunebisa <strong>da</strong> sakulto-religiuri ZeglebisaTvis<br />
gankuTvnili miwisa;<br />
• saxelmwifo tyis fondis miwisa;<br />
• sabiujeto <strong>da</strong>finansebaze myofi <strong>da</strong>wesebulebebisa <strong>da</strong> sajaro<br />
samarTlis iuridiuli pirebisaTvis uzufruqtis formiT sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemuli miwisa;<br />
• wylis fondis miwisa;<br />
• kerZo sakuTrebaSi arsebuli miwisa;<br />
• `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis privatizebis Sesaxeb~ kanoniT privatizebas <strong>da</strong>qvemdebarebuli<br />
miwisa.<br />
sanam uSualod, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis TviTmmarTvelobebze<br />
ga<strong>da</strong>cemis procedurebs <strong>da</strong> sajaro reestrSi registraciis<br />
sakiTxs SevexebodeT, aucilebelia, <strong>da</strong>vadginoT, Tu ra<br />
kategoriis sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa ga<strong>da</strong>eca TviTmmarTvel<br />
erTeulebs sakuTrebaSi.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 47-e<br />
muxli ar amowuravs im sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis kategoriebis<br />
CamonaTvals, romelic ar ga<strong>da</strong>ecema TviTmmarTvel erTeulebs,<br />
aramed <strong>da</strong>matebiT miuTiTebs `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~<br />
kanonze <strong>da</strong> adgens, rom TviTmmarTvelobebs, agreTve ar ga<strong>da</strong>ecema<br />
sakuTrebaSi, xsenebuli kanonis Tanaxmad privatizebas <strong>da</strong>qvemdebarebuli<br />
miwebi.<br />
axla vnaxoT, `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~ kanonis Tanaxmad,<br />
romeli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi eqvemdebareba<br />
privatizebas. mocemuli kanonis me-2 muxlis me-2 punqtiT, `privatizebas<br />
eqvemdebareba ijariT gacemuli <strong>da</strong> ijariT gaucemeli saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa~.<br />
aseTi norma, TavisTavad, gamoricxav<strong>da</strong> sasoflo-sameurneo miwis ga<strong>da</strong>cemis<br />
SesaZleblobas TviTmmarTvel erTeulebze, rom ara amave<br />
kanonis me-3 muxliT <strong>da</strong>dgenili CamonaTvali im sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwebisa, romelic gamonaklisis saxiT ar eqvemdebareba<br />
privatizebas. esenia:<br />
• saZovari, gar<strong>da</strong> `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~ kanonis amoqmedebamde<br />
ijariT gacemuli saZovrebisa <strong>da</strong> saZovrebisa, romlebic<br />
<strong>da</strong>dgenili wesiT mimagrebulia masze mdebare, fizikuri<br />
<strong>da</strong> iuridiuli pirebis kerZo sakuTrebaSi arsebul an/<strong>da</strong> saxelm-
wifo sakuTrebaSi arsebul Senoba-nagebobebze;<br />
• pirutyvis ga<strong>da</strong>sareki trasebi;<br />
• wyalmomaragebis wylis obieqtebis sanitaruli <strong>da</strong>cvis zonis pirveli<br />
sartyeli (mkacri reJimis zona);<br />
• tyis fondis miwa, romelic gamoiyeneba sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebiT;<br />
• rekreaciuli <strong>da</strong>niSnulebis miwa;<br />
• istoriis, kulturis, bunebisa <strong>da</strong> sakulto-religiuri ZeglebisaTvis<br />
gankuTvnili miwa;<br />
• <strong>da</strong>culi teritoriebis miwa;<br />
• sabiujeto <strong>da</strong>finansebaze myofi <strong>da</strong>wesebulebebisa <strong>da</strong> sajaro<br />
samarTlis iuridiuli pirebis uzufruqtis formiT sargebloba-<br />
Si arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi.<br />
zemoT moyvanili ori kanonis Sesabamisi muxlebis (47-e <strong>da</strong> me-2) SejerebiT,<br />
SeiZleba <strong>da</strong>vaskvnaT, rom TviTmmarTvel erTeulebs sakuTrebaSi<br />
ga<strong>da</strong>eca 2005 wlis 29 ivlisamde ijariT gaucemeli saZovrebi.<br />
axla, rac Seexeba sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis (sa-<br />
Zovris) sajaro reestrSi registraciis sakiTxs. `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis 67-e muxlis 1 11 punqti adgens:<br />
`am kanonis amoqmedebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT saqarTvelos mTavrobam<br />
2007 wlis 1 maisamde miiRos <strong>da</strong>dgenilebebi:<br />
a) TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo qonebaze (wiaRis CaTvliT)<br />
<strong>da</strong>magrebuli <strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli<br />
sazogadoebis qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis, agreTve im miwebis,<br />
romlebic saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT eqvemdebareba<br />
<strong>da</strong>saxlebuli kategoriis qonebaze <strong>da</strong>magrebas, gansazRvrisa<br />
<strong>da</strong> gamijvnis wesis Sesaxeb;<br />
b) adgilobrivi mniSvnelobis tyis, wylis resursebis, gzebisa <strong>da</strong><br />
obieqtebis (biblioTeka, muzeumi, saganmanaTleblo <strong>da</strong> saaRmzrdelo<br />
<strong>da</strong>wesebulebebi <strong>da</strong> sxv.) gansazRvris wesis Sesaxeb.~<br />
amave, 67-e muxlis 1 111 punqtiT <strong>da</strong>dgenilia, rom kanonis 47-e muxlSi<br />
CamoTvlili qoneba (maT Soris arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwa), sajaro reestrSi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad<br />
<strong>da</strong>registrirdeba zemoT moyvanili 67-e muxlis 1 11 punqtiT gaTvaliswinebuli<br />
wesebis SemuSavebis Semdeg. Tuki 1 11 punqts ga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT,<br />
vnaxavT, rom arc `a~ <strong>da</strong> arc `b~ qvepunqtebiT ar aris <strong>da</strong>dgenili<br />
adgilobrivi mniSvnelobis sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebis<br />
gansazRvris an gamijvnis wesis SemoRebis valdebuleba. Sesabamisad,<br />
aseTi wesi saqarTvelos mTavrobis mier arc SemuSavebula.<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tye<br />
termini `adgilobrivi tyis fondi~ `adgilobrivi TviTmmarTvelobisa<br />
<strong>da</strong> mmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli kanonis me-7<br />
muxlSi, rogorc TviTmmarTvelobis eqskluziuri uflebamosileba,<br />
2001 wlis 2 agvistos cvlilebebis <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebebis Semdeg gaCn<strong>da</strong>.<br />
amave kanonis me-13 muxliT, im droindeli, soflis, Temis, <strong>da</strong>bis <strong>da</strong><br />
qalaqis sakrebuloebis uflebamosilebad ganisazRvra adgilobrivi<br />
tyis fondis <strong>da</strong>cvis wesebis <strong>da</strong>dgena. Tumca, mizezTa gamo (maT Soris<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
11
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
im mizeziT, rom ar momx<strong>da</strong>ra adgilobrivi <strong>da</strong> saxelmwifo tyis fondis<br />
gamijvna), es eqskluziuri uflebamosileba TviTmmarTvelobebis<br />
absolutur umravlesobaSi ganuxorcielebeli <strong>da</strong>rCa.<br />
amis Semdgom, ukve axali, 2005 wlis 16 dekembris `adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 47-e muxlis `d~ punqtis<br />
Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze arsebuli<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tye ganisazRvra am TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebad.<br />
amave kanonis 67-e muxlis 1 11 <strong>da</strong> 1 111 punqtebis Tanaxmad, adgilobrivi<br />
mniSvnelobis tyis TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad sajaro<br />
reestrSi registracia xorcieldeba adgilobrivi mniSvnelobis<br />
tyis gansazRvris wesis Sesaxeb saqarTvelos mTavrobis <strong>da</strong>dgenilebis<br />
miRebis Semdeg.<br />
2007 wlis 23 maiss saqarTvelos mTavrobis #105 <strong>da</strong>dgenilebiT<br />
<strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> `debuleba - adgilobrivi mniSvnelobis tyis gansazRvris<br />
wesis Sesaxeb.~ debulebis Tanaxmad, adgilobrivi mniSvnelobis tyis<br />
fondi aris tyis fondi, romelic sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>ecema adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organoebs <strong>da</strong> romelic SeiZleba gamoyenebul<br />
iqnes adgilobrivi mosaxleobis piradi moxmarebis moTxovnilebebis<br />
<strong>da</strong>kmayofilebis mizniT, kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesis Sesabamisad.<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tye iqmneba:<br />
1. yofili sakolmeurneo tyeebis teritoriaze;<br />
2. yofili sabWoTa meurneobebis gamgeblobaSi arsebuli tyis fondis<br />
miwebis bazaze;<br />
3. aucileblobis SemTxvevaSi, saxelmwifo tyis fondis miwebiT. 1<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tyis fondis gansazRvras, misi saz-<br />
Rvrebis <strong>da</strong>dgenas <strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulebisaTvis ga<strong>da</strong>cemas-<br />
Tan <strong>da</strong>kavSirebul saqmianobas koordinacias uweven garemos <strong>da</strong>cvisa<br />
<strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministro <strong>da</strong> ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministro. xolo yvela am sakiTxze rekomen<strong>da</strong>ciebs amzadebs miwis<br />
gamoyenebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis saxelmwifo komisia.<br />
aRniSnuli komisia, Sesabamisi uwyebebi<strong>da</strong>n gamoiTxovs TviTmmarTvelobebisTvis<br />
ga<strong>da</strong>sacem tyis farTobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT yvela<br />
saWiro dokumentacias (sagegmo-kartografiuli masalebi, TviTmmarTvelobebis<br />
sazRvrebTan <strong>da</strong>kavSirebuli informacia). amis safuZvelze<br />
komisia SeimuSavebs rekomen<strong>da</strong>ciebs, rasac garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong><br />
bunebrivi resursebis saministro warudgens saqarTvelos mTavrobas.<br />
saqarTvelos mTavroba amtkicebs adgilobrivi mniSvnelobis<br />
tyis fondisaTvis ga<strong>da</strong>sacemi farTobebis nusxas, adgilmdebareobasa<br />
<strong>da</strong> raodenobas, adgens TviTmmarTveli erTeulebisaTvis am fondebis<br />
ga<strong>da</strong>cemis vadebs.<br />
mTavrobis mier <strong>da</strong>mtkicebuli adgilobrivi mniSvnelobis tyis<br />
fondis miwebis TviTmmarTveli erTeulebisaTvis Cabareba xdeba<br />
miReba-Cabarebis aqtiT, rasac erToblivad awers xels garemos<br />
<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministros, ekonomikuri ganvi-<br />
12<br />
1. am ukanasknel SemTxvevaSi, pirvel etapze xdeba saxelmwifo tyis fondi<strong>da</strong>n<br />
aseTi miwebis amoricxva, xolo amis Semdgom ga<strong>da</strong>cema <strong>da</strong>interesebul erTeulze.<br />
regulirdeba `saxelmwifo tyis fondis miwebi<strong>da</strong>n farTobebis amoricxvisa <strong>da</strong> Caricxvis<br />
Sesaxeb~ mTavrobis 2007 wlis 10 maisis <strong>da</strong>dgenilebiT.
Tarebis saministros <strong>da</strong> Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis uflebamosili<br />
warmomadgeneli.<br />
aRniSnuli miReba-Cabarebis aqtis <strong>da</strong> saka<strong>da</strong>stro monacemebis<br />
safuZvelze xdeba adgilobrivi mniSvnelobis tyis fondis registrireba<br />
sajaro reestrSi mocemuli TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad.<br />
adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebi<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 47-e<br />
muxlis `d~ punqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze<br />
arsebuli adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebi am TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSia.<br />
aRniSnuli <strong>qonebis</strong> sajaro reestrSi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebad registrirebisTvis, amave kanonis 67-e muxlis 1 11 <strong>da</strong> 1 111<br />
punqtebis Tanaxmad, aucilebelia saqarTvelos mTavrobis Sesabamisi<br />
<strong>da</strong>dgenileba adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebis gansaz-<br />
Rvris wesis Sesaxeb, rac dRemde ar aris miRebuli (`adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis imave 67-e muxlis Tanaxmad,<br />
es <strong>da</strong>dgenileba mTavrobas 2007 wlis 1 maisamde un<strong>da</strong> mieRo).<br />
swored aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, ver xorcieldeba aRniSnuli <strong>qonebis</strong><br />
verc identifikacia <strong>da</strong>, Sesabamisad, verc sakuTrebis uflebis registracia.<br />
2006 wlis adgilobriv arCevnebamde TviTmmarTvelobisa <strong>da</strong><br />
mmarTvelobis organoebis balansze ricxuli uZrav-moZravi<br />
qoneba<br />
2006 wlis adgilobriv arCevnebamde arsebuli TviTmmarTvelobisa<br />
<strong>da</strong> mmarTvelobis organoebis balansze ricxuli uZravi <strong>qonebis</strong><br />
sakuTrebis sakiTxi regulirdeba `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis 65 1 muxlis me-6 punqtiT, sa<strong>da</strong>c naTqvamia,<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobisa <strong>da</strong> mmarTvelobis Sesaxeb~<br />
saqarTvelos organuli kanoniT gansazRvruli adgilobrivi TviTmmarTvelobisa<br />
<strong>da</strong> mmarTvelobis organoebis balansze ricxuli Senoba-nagebobebi<br />
maTze <strong>da</strong>magrebuli miwiT `adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT <strong>da</strong>dgenili<br />
xelSekrulebis gareSe sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>eces Sesabamis TviTmmarTvel<br />
erTeuls.~ aRniSnuli normis interpretacia sxva<strong>da</strong>sxvagvarad<br />
SeiZleba. Tumca, <strong>da</strong>mkvidrebuli praqtikis mixedviT, Seoba-nagebobis<br />
(maTze <strong>da</strong>magrebuli miwiT) moTxovna xorcieldeba sakrebuloebis<br />
mier, Cveulebrivad, `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ kanonis me-6 muxliT <strong>da</strong>dgenili wesiT. amasTan, un<strong>da</strong> aRiniSnos,<br />
rom `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~<br />
kanonis me-7 muxliT, saxelmwifo <strong>qonebis</strong> TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemisas gaTvaliswinebuli xelSekrulebis forma,<br />
2009 wlis 22 oqtombris cvlilebebis Tanaxmad, ekonomikuri ganvi-<br />
Tarebis saministros individualuri administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtiT Seicvala. Tumca, am cvlilebas zemoT xsenebuli organuli<br />
kanonis 65 1 muxlis me-6 punqtSi Sesabamisi asaxva ar mohyolia.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
13
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
14<br />
imave, 65 1 muxlis me-6 1 punqtiT, `2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa <strong>da</strong> mmarTvelobis organoebis<br />
balansze ricxuli moZravi nivTebi aris Sesabamisi TviTmmarTveli<br />
erTeulebis sakuTreba.“<br />
saxelmwifos mier <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cema TviTmmarTveli<br />
erTeulis moTxovnis safuZvelze<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-5 muxlis Tanaxmad, saxelmwifo TviTmmarTvel erTeulTan konsultaciis<br />
Semdeg, usasyidlod ga<strong>da</strong>scems am ukanasknels qonebas<br />
(rogorc ZiriTadi, ise <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> saxiT) sakuTrebis uflebiT,<br />
eqskluziuri kompetenciebis gansaxorcieleblad.<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis wesi regulirdeba zemoT xsenebuli kanoniT<br />
<strong>da</strong> mis safuZvelze miRebuli saqarTvelos prezidentis 2005 wlis<br />
8 agvistos #687 brZanebulebiT `adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
TeulisaTvis ga<strong>da</strong>sacemi ZiriTadi (ganusxvisebeli) <strong>qonebis</strong> saxeobaTa<br />
nusxis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb.~ brZanebulebiT <strong>da</strong>dgenili Ziri-<br />
Tadi <strong>qonebis</strong> nusxa aseTia:<br />
• administraciuli Senoba-nagebobebi an maTi nawili maTze <strong>da</strong>magrebuli<br />
miwis farTobiT, romlis arsebiT Semadgenel nawils<br />
warmoadgens Senoba-nagebobebi, aseve Sesabamisi qoneba, romelic<br />
aucilebelia adgilobrivi TviTmmarTvelobis organos administraciuli<br />
saqmianobis gansaxorcieleblad;<br />
• <strong>da</strong>qvemdebarebul teritoriaze ganlagebuli saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
arsebuli adgilobrivi mniSvnelobis moednebi, skverebi,<br />
bulvarebi, Sadrevnebi, parkebi, mwvane nargavebi, napirsamagri<br />
nagebobebi;<br />
• adgilobrivi mniSvnelobis Si<strong>da</strong> sargeblobis gzebi, xidebi, gvirabebi,<br />
quCebi, miwisqveSa ga<strong>da</strong>sasvlelebi, trotuarebi, SuqniSnebi,<br />
gare ganaTebis konstruqciebi <strong>da</strong> satransporto infrastruqturis<br />
sxva elementebi;<br />
• xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis gatarebisaTvis <strong>da</strong> samoqalaqo<br />
Tav<strong>da</strong>cvis obieqtebis (TavSesafrebis) ganTavsebisaTvis<br />
aucilebeli obieqtebi;<br />
• zemoT CamoTvlili <strong>qonebis</strong> Seqmnis/eqspluataciisaTvis gankuTvnili,<br />
saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sawarmoebis<br />
saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli aqciebi <strong>da</strong> wilebi.<br />
pirvel etapze, <strong>qonebis</strong> miRebis mizniT, TviTmmarTveli erTeulis<br />
warmomadgenlobiTi organo (TbilisSi - meri) TxovniT mimarTavs<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministros. es ukanaskneli, wardgenili<br />
Txovnis Taobaze, <strong>da</strong>matebiT qonebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, 3 TveSi iRebs<br />
<strong>da</strong>sabuTebul, <strong>da</strong>debiT an uaryofiT ga<strong>da</strong>wyvetilebas, ris Sesaxebac<br />
werilobiT acnobebs Txovnis warmdgen TviTmmarTvel erTeuls.<br />
rac Seexeba ZiriTadi uZravi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miRebas, aq procedura Se<strong>da</strong>rebiT garTulebulia. kerZod,<br />
mas Semdeg, rac sakrebulos mimarTvis safuZvelze ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministro, ZiriTadi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis Taobaze, miiRebs<br />
sakuTar ga<strong>da</strong>wyvetilebas, 10 dReSi ugzavnis mas saqarTvelos mTav-
obas <strong>da</strong>samtkiceblad. mTavrobas, Tavis mxriv, ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad<br />
aqvs 6 Tviani va<strong>da</strong>. vadis gaSvebis SemTxvevaSi, sakrebulos<br />
TxovnaSi aRniSnuli ZiriTadi qoneba CaiTvleba TviTmmarTveli er-<br />
TeulisaTvis sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemulad.<br />
saxelmwifos mier, TviTmmarTveli erTeulisaTvis ga<strong>da</strong>cemuli<br />
ZiriTadi qoneba sajaro reestrSi registrirdeba zemoT xsenebuli<br />
procedurebis <strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n 60 dRis ganmavlobaSi, ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministros individualuri administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtis safuZvelze. kanoni aRar ganmartavs, Tu ra xdeba<br />
TviTmmarTveli erTeulis mier aRniSnuli vadis gaSvebis SemTxvevaSi.<br />
aqve un<strong>da</strong> ganvmartoT, rom prezidentis brZanebulebiT <strong>da</strong>dgenili<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> nusxaSi moxvedrili im <strong>qonebis</strong> registracia,<br />
romelic `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
47-e muxliT <strong>da</strong> `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis me-5 punqtiT (adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebi, xidebi, moednebi, skverebi <strong>da</strong> a.S.) TviTmmarTvel erTeulebs<br />
ga<strong>da</strong>eca sakuTrebaSi, am TavSi moyvanili proceduriT ar xorcieldeba,<br />
aramed am kategoriis <strong>qonebis</strong> registraciaze vrceldeba<br />
winamdebare masalis `TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas kanoniT<br />
mikuTvnebuli <strong>qonebis</strong> registraciis~ TavSi moyvanili wesebi.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizeba<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong><br />
privatizebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wvetilebas iRebs adgilobrivi xelisufleba.<br />
Tumca privatizebis wesi <strong>da</strong> <strong>qonebis</strong> sawyisi fasi normatiuli<br />
aqtebiTaa <strong>da</strong>regulirebuli.<br />
adgilobrivi <strong>qonebis</strong> privatizebisaTvis aucilebelia sakrebulos<br />
mier saprivatizebo <strong>qonebis</strong> nusxis <strong>da</strong>dgena. Sesabamisad, <strong>qonebis</strong><br />
gasxvisebis pirvel etapze aucilebelia sakrebulos ga<strong>da</strong>wyvetileba,<br />
romelsac konkretuli obieqtebis nusxas adgilobrivi xelisuflebis<br />
aRmasrulebeli organo warudgens.<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gasxvisebisaTvis gamgebeli (meri) amzadebs<br />
<strong>da</strong>sabuTebul wina<strong>da</strong>debas <strong>da</strong> warudgens sakrebulos yvela saWiro<br />
dokumentTan erTad. sakrebulo ga<strong>da</strong>wyvetilebas iRebs sakrebulos<br />
wevrTa xmebis 2/3-iT. 2<br />
adgilobrivi <strong>qonebis</strong> privatizebis ukeT gasagebad mizanSewonilad<br />
migvaCnia privatizebis orive formis cal-calke ganxilva:<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis<br />
Sesaxeb~ kanonis meore TavSi ganxilulia adgilobrivi <strong>da</strong> saxelmwifo<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebis wesi <strong>da</strong> formebi.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizeba<br />
xorcieldeba auqcionis <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis formebiT.<br />
auqcionis formiT <strong>qonebis</strong> gayidvis mizania sakuTrebis ufleba<br />
mianiWos im myidvels, romelic vaWrobis procesSi gamyidvels<br />
yvelaze maRal fass SesTavazebs, xolo Tu auqcioni gamocxadde-<br />
2. `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-13 muxlis<br />
me-3 punqti.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
15
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
ba pirobebiT - sakuTrebis ufleba mianiWos im myidvels, romelic<br />
aiRebs valdebulebas, <strong>da</strong>akmayofilos gamocxadebuli pirobebi, <strong>da</strong><br />
vaWrobis procesSi gamyidvels yvelaze maRal fass SesTavazebs.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis<br />
formiT privatizebis mizania, sakuTrebis ufleba ga<strong>da</strong>eces im myidvels,<br />
romelic srulad <strong>da</strong> keTilsindisierad Seasrulebs adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT<br />
privatizebisaTvis <strong>da</strong>dgenil pirobas (pirobebs), xolo Tu pir<strong>da</strong>piri<br />
miyidva xorcieldeba konkurentuli SerCevis safuZvelze - sakuTrebis<br />
ufleba mianiWos im <strong>da</strong>interesebul pirs (potenciur investors),<br />
romelic srulad <strong>da</strong> keTilsindisierad Seasrulebs adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> konkurentuli SerCevis safuZvelze<br />
pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT privatizebisas <strong>da</strong>dgenil pirobas<br />
(pirobebs). es forma 2007 wlamde ar arsebob<strong>da</strong> <strong>da</strong> misi SemoRebis mTavari<br />
mizezi privatizebis procesis <strong>da</strong>Cqarebuli warmarTvaa. Tumca<br />
am SemTxvevaSi sakmaod <strong>da</strong>balia gamWvirvalobis xarisxi.<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-6 prima muxliT gansazRvrulia adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> konkurentuli SerCevis safuZvelze<br />
pir<strong>da</strong>piri miyidvis ganxorcielebis pirobebi, konkretulad<br />
igi xorcieldeba, Tu:<br />
• arsebobs investiciebis ganxorcielebis pirobaTa simravle;<br />
• <strong>da</strong>interesebul pirTa mier SemoTavazebuli pirobebi alternatiulia.<br />
kanonis es Canaweri sakmaod bundovania <strong>da</strong> igi ar aris sakmarisi<br />
<strong>da</strong>sabuTeba <strong>qonebis</strong> gansaxelmwifoebriobis procesSi aseTi gaumWvirvale<br />
formis gamoyenebisaTvis.<br />
<strong>qonebis</strong> konkurentuli SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvisaTvis<br />
procedurebi iwyeba <strong>da</strong>interesebuli piris mier interesis<br />
gamoxatviT. <strong>da</strong>interesebul pirTa wina<strong>da</strong>debebs ixilavs saqarTvelos<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministro, gansakuTrebul SemTxvevebSi<br />
- saqarTvelos mTavroba <strong>da</strong> iRebs ga<strong>da</strong>wyvetilebas konkurentuli<br />
SerCevis mizniT Sesabamisi RonisZiebebis gatarebis Taobaze.<br />
konkurentuli SerCevis mizniT saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministro, gansakuTrebul SemTxvevebSi - saqarTvelos<br />
mTavroba <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> Sesabamisi pirobebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
aqveynebs saerTo-saxelmwifoebrivi an/<strong>da</strong> saerTaSoriso mniSvnelobis<br />
sainformacio saSualebebSi <strong>da</strong> gansazRvravs interesTa gamoxatvis<br />
va<strong>da</strong>s, romelic, rogorc wesi, ar SeiZleba iyos 1 Tveze naklebi.<br />
Tu <strong>da</strong>yovnebam SeiZleba ziani miayenos saxelmwifo an/<strong>da</strong> sazogadoebriv<br />
interesebs, saqarTvelos mTavrobis ga<strong>da</strong>wyvetilebiT, SesaZlebelia,<br />
am vadis gonivruli Semcireba, sajaroobis sxvagvari uzrunvelyofisa<br />
<strong>da</strong> potenciuri investorebis informirebis pirobiT. 3<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro, gansakuTrebul<br />
SemTxvevebSi - saqarTvelos mTavroba interesTa gamoxatvis<br />
16<br />
3. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis, adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanonis me-6<br />
prima muxlis me-7 punqti.
vadis <strong>da</strong>srulebis Semdeg ixilavs Semosul ganacxadebs <strong>da</strong> saqarTvelos<br />
prezidents warudgens <strong>da</strong>sabuTebul wina<strong>da</strong>debebs <strong>qonebis</strong><br />
konkurentuli SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvis Sesaxeb. ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
<strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis Taobaze iRebs saqarTvelos<br />
prezidenti. saqarTvelos prezidenti uflebamosilia, <strong>qonebis</strong><br />
konkurentuli SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvis Taobaze<br />
ga<strong>da</strong>wyvetileba miiRos saxelmwifo <strong>qonebis</strong>a <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT<br />
ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb kanoniT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis gareSe. 4<br />
kanonis am normis Tanaxmad saqarTvelos prezidents eniWeba absoluturi<br />
Tavisufleba <strong>qonebis</strong> <strong>gankargva</strong>Si. es SeiZleba <strong>da</strong>saSvebi<br />
iyos saxelmwifo qonebasTan mimarTebaSi, magram misi am uflebis<br />
gamoyeneba adgilobriv qonebasTan mimarTebaSi <strong>da</strong>uSvebelia, radgan<br />
igi ewinaaRmdegeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli<br />
kanonis <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb kanonis mier aRiarebul adgilobrivi <strong>qonebis</strong> adgilobrivi<br />
xelisuflebis mier <strong>da</strong>moukideblad gankargvis princips.<br />
konkurentuli SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvis SemTxvevaSi<br />
interesTa gamoxatvis vadis <strong>da</strong>srulebamde <strong>qonebis</strong> privatizebis<br />
pirobebis Sesrulebis uzrunvelsayofad <strong>da</strong>interesebuli piri<br />
valdebulia, waradginos sabanko garantia an Sesabamis depozitze ganaTavsos<br />
saprivatizebo <strong>qonebis</strong> Rirebulebis 5%. Tu SemoTavazebuli<br />
investiciis moculoba aRemateba saprivatizebo <strong>qonebis</strong> Rirebulebas,<br />
aRniSnuli sabanko garantia an depozitze gansaTavsebeli Tanxa<br />
un<strong>da</strong> Seesabamebodes SemoTavazebuli investiciis moculobis 5%-s.<br />
pirobebis Seusruleblobis SemTxvevaSi aRniSnuli Tanxa iricxeba 5 :<br />
• saxelmwifo biujetSi - saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebisas;<br />
• adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetSi - adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisas.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> auqcionis<br />
formiT privatizebisas gamyidvelisa <strong>da</strong> myidvelis mier xelmowerili<br />
auqcionSi gamarjvebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli oqmi aris werilobiTi<br />
xelSekruleba. auqcionSi gamarjvebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli oqmis tipur<br />
formas adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> SemTxvevaSi<br />
amtkicebs Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiTi<br />
organo - sakrebulo.<br />
pirobebiT gamocxadebuli auqcionis SemTxvevaSi adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisas adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis aRmasrulebeli organos iniciativiTa<br />
<strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiTi organos - sakrebulos<br />
TanxmobiT SesaZlebelia gaformdes <strong>da</strong>matebiTi werilobiTi<br />
xelSekruleba, romelic ideba auqcionis Catarebi<strong>da</strong>n ara ugvianes 3<br />
Tvisa.<br />
4. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis, adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanonis me-6<br />
prima muxlis me-10 punqti.<br />
5. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis, adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanonis me-6<br />
prima muxlis me-9 punqti.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
17
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
auqcionSi gamarjvebuli piri auqcionis Catarebi<strong>da</strong>n 30 kalen<strong>da</strong>ruli<br />
dRis va<strong>da</strong>Si ixdis saboloo Tanxas, pirobebiT gamocxadebuli<br />
auqcionis SemTxvevaSi - auqcionis pirobebiT gaTvaliswinebul<br />
va<strong>da</strong>Si, romelic ar un<strong>da</strong> aRematebodes 2 wels, gar<strong>da</strong> miznobrivi<br />
saxelmwifo programis farglebSi ganxorcielebuli moZravi <strong>qonebis</strong><br />
privatizebisa, romlis drosac gamyidvelis mier <strong>da</strong>dgenili va<strong>da</strong> ar<br />
un<strong>da</strong> aRematebodes 7 wels.<br />
gamarjvebul pirs be eTvleba angariSsworebisas. saboloo Tanxis<br />
srulad ga<strong>da</strong>xdis Semdeg gamarjvebul pirze gaicema sakuTrebis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli mowmoba. Tu gamarjvebuli piri <strong>da</strong>Tqmul va<strong>da</strong>Si ar<br />
ga<strong>da</strong>ixdis saboloo Tanxas, auqcionis Sedegebi uqmdeba <strong>da</strong> gamarjvebul<br />
pirs ga<strong>da</strong>xdili be ar ubrundeba. 6<br />
pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebisas myidvelsa <strong>da</strong> gamyidvels Soris ideba Sesabamisi<br />
werilobiTi xelSekruleba. xelSekruleba ideba pir<strong>da</strong>piri<br />
miyidvis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebi<strong>da</strong>n ara ugvianes 3 Tvisa. es<br />
va<strong>da</strong> agreTve vrceldeba saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli aqciebis, wilebis marTvis uflebis<br />
ga<strong>da</strong>cemisas <strong>da</strong>sadeb xelSekrulebaze.<br />
saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT privatizebisas myidveli Tanxas<br />
ixdis xelSekrulebis gaformebi<strong>da</strong>n saqarTvelos prezidentis mier<br />
<strong>da</strong>dgenil va<strong>da</strong>Si, romelic ar un<strong>da</strong> aRematebodes 1 wels. gansakuTrebul<br />
SemTxvevebSi saqarTvelos prezidents SeuZlia es va<strong>da</strong> 5<br />
wlamde gazardos.<br />
privatizebis procesSi erT-erT mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens<br />
saprivatizebo obieqtis sawyisi fasis <strong>da</strong>dgena. am mxriv TviTmmarTvelobebi,<br />
iseve rogorc ekonomikis saministro, `saxelmwifo<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanonis me-7<br />
muxlis pirveli punqtiT gansazRvruli prezidentis brZanebulebebiT<br />
xelmZRvaneloben. esenia: `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> saprivatizebo sawyisi fasis gansazRvris~<br />
wesis Sesaxeb brZanebuleba prezidentis 1998 wlis 17 noembris #671<br />
brZanebuleba <strong>da</strong> `saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis<br />
normatiuli fasis gansazRvris wesis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
prezidentis 2007 wlis 26 oqtombris N603 brZanebuleba.<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> saprivatizebo sawyisi fasis gansazRvris wesis~ Sesaxeb<br />
prezidentis #671 brZanebulebis Tanaxmad: saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong><br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> (gar<strong>da</strong> aqciebisa <strong>da</strong><br />
wilisa) saprivatizebo sawyisi fasis gansazRvra xorcieldeba balansmflobelis<br />
(mosargeblis) mier mowodebuli <strong>qonebis</strong> narCeni sabalanso<br />
Rirebulebis gaTvaliswinebiT an <strong>da</strong>moukidebeli auditis<br />
(Semfasebeli, eqsperti) saTanado <strong>da</strong>skvnis safuZvelze.<br />
18<br />
6. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis, adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanonis me-7<br />
muxlis me-5 punqti.
Tu ar mox<strong>da</strong> auqcionis formiT gamotanili saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizeba, misi sawyisi<br />
fasi SeiZleba Semcirdes 50%-mde, xolo Tu qoneba am fasad<br />
gamotanis Semdegac ar gaiyi<strong>da</strong>, es fasi SeiZleba kidev Semcirdes.<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros ufleba aqvs:<br />
• saxelmwifo <strong>qonebis</strong> (moZravi <strong>da</strong> uZravi nivTis) privatizebisas<br />
saxelmwifo <strong>qonebis</strong> saprivatizebo sawyisi fasi gansazRvros<br />
aRniSnuli <strong>qonebis</strong> narCen, normatiul Rirebulebaze nakleb fasad;<br />
• saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli wilisa <strong>da</strong> aqciebis privatizebisas<br />
saprivatizebo sawyisi fasi gansazRvros aqciebis, wilis<br />
nominalur Rirebulebaze nakleb fasad.<br />
`saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli<br />
fasis gansazRvris wesis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
prezidentis 2007 wlis 26 oqtombris 603 brZanebuleba SemuSavebulia<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-7 prima muxlis safuZvelze <strong>da</strong> aregulirebs<br />
saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli<br />
fasis gansazRvris wessa <strong>da</strong> pirobebs.<br />
arasasoflo-sameurneo miwis normatiul fass sabazro Rirebulebis<br />
gaTvaliswinebiT weliwadSi erTxel, ara ugvianes yoveli<br />
wlis Tebervlisa, adgenen Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis warmomadgenlobiTi organoebi - sakrebuloebi.<br />
arasasoflo-sameurneo miwis normatiuli fasis gansazRvris<br />
ZiriTadi komponentebia:<br />
• saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Sesabamisad arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis erT kvadratul metrze <strong>da</strong>dgenili<br />
wliuri ga<strong>da</strong>saxadis sabaziso ganakveTi - 0,24 lari,<br />
• qalaqis (TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centris)<br />
makromdebareobis indeqsi <strong>da</strong><br />
• TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiTi organos mier<br />
<strong>da</strong>dgenili maregulirebeli koeficienti, romlis minimaluri<br />
odenoba udris 20-s.<br />
arasasoflo-sameurneo miwis normatiuli fasi diferencirebulia<br />
saqarTvelos teritoriaze TviTmmarTveli erTeulebis makromdebareobis<br />
indeqsebisa <strong>da</strong> teritoriuli zonebis (qvezonebi) mixedviT.<br />
makromdebareobis indeqsi - ganisazRvreba <strong>da</strong>saxlebaTa urbanuli<br />
<strong>da</strong> bunebrivi maxasiaTeblebis cxrilis safuZvelze eqvsi parametris<br />
mixedviT:<br />
• mosaxleobis raodenoba;<br />
• administraciuli statusi;<br />
• sameurneo <strong>da</strong> funqciuri profili;<br />
• simaRle zRvis doni<strong>da</strong>n;<br />
• satransporto infrastruqturiT uzrunvelyofa;<br />
• adgili gansaxlebis sistemaSi.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
19
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
∑pj<br />
IMG = - - - - - - - - -<br />
Pmax<br />
∑pj = aris qalaqis (TviTmmarTveli erTeulis administraciuli<br />
centris) mier mogrovili qulebis raodenoba.<br />
Pmax = balebis jamis maqsimumi. dResdReobiT 60 qula.<br />
amis Semdgom xdeba <strong>da</strong>saxlebebisaTvis teritoriuli zonebis<br />
gamoyofa (zonireba) <strong>da</strong> lokaluri teritoriuli indeqsis Itl gamoTvla,<br />
romlis gansazRvrisas un<strong>da</strong> iqnes gaTvaliswinebuli teritoriis<br />
Semdegi kriteriumebi:<br />
• satransporto-ekonomikuri infrastruqtura;<br />
• socialuri infrastruqtura;<br />
• keTilmowyoba;<br />
• bunebrivi-ekologiuri pirobebi;<br />
• prestiJuloba.<br />
20<br />
yvela <strong>da</strong>saxlebis zonireba un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes erT Sualedur<br />
zonas, sa<strong>da</strong>c Itl = 1,0-s, gar<strong>da</strong> Tbilisisa.<br />
qalaqebSi: baTumi, soxumi, quTaisi, rusTavi, zugdidi, foTi,<br />
gori - Tav<strong>da</strong>pirvelad gamoiyofa sami ZiriTadi zona: centraluri,<br />
Sualeduri <strong>da</strong> periferiuli, xolo meore etapze ZiriTad zonebSi<br />
dgindeba qvezonebi (teritoriul-struqturuli erTeulebi). am<br />
qalaqebSi, gar<strong>da</strong> quTaisisa, Itl-is mniSvnelobis diferenciacia zonebisa<br />
<strong>da</strong> qvezonebis mixedviT xdeba 0,5-<strong>da</strong>n (periferiuli arealebi)<br />
1,5-is (centraluri arealebi) farglebSi.<br />
qalaqebSi: axalcixe, borjomi, gagra, gali, gar<strong>da</strong>bani, gu<strong>da</strong>u-<br />
Ta, gurjaani, zestafoni, Telavi, kaspi, marneuli, ozurgeTi, oCam-<br />
Cire, sagarejo, samtredia, senaki, tyvarCeli, tyibuli, qobuleTi,<br />
yvareli, cxinvali, wyaltubo, WiaTura, xaSuri, xoni - zonireba erTsafexuriania.<br />
gamoiyofa sami zona: centraluri, Sualeduri <strong>da</strong> periferiuli.<br />
am qalaqebSi Itl-is mniSvnelobis diferenciacia zonebis<br />
mixedviT xdeba 0,7-<strong>da</strong>n (periferiuli zona) 1,3-is (centraluri zona)<br />
farglebSi.<br />
sxva qalaqebis (TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli<br />
centrebi) zonireba ar aris rekomendebuli. amasTan, am <strong>da</strong>saxlebebSi<br />
zonirebis Catarebis SemTxvevaSi, zonireba xdeba wina abzaciT gaTvaliswinebuli<br />
wesiT. miTiTebul <strong>da</strong>saxlebebSi Itl-is mniSvnelobis<br />
diferenciacia zonebis mixedviT xdeba 0,9-<strong>da</strong>n (periferiuli zona)<br />
1,1-is (centraluri zona) farglebSi.<br />
saqarTvelos de<strong>da</strong>qalaqis - Tbilisis teritoriis zonireba xdeba<br />
mis mTel teritoriaze <strong>da</strong> <strong>da</strong>yofis wesi identuria baTumis, quTaisis<br />
<strong>da</strong> didi qalaqebis <strong>da</strong>yofis wesebisa. Tbilissa <strong>da</strong> quTaisSi Itl-is mniSvnelobis<br />
diferenciacia zonebis <strong>da</strong> qvezonebis mixedviT xdeba periferiul<br />
zonaSi 0,1-<strong>da</strong>n 0,7-is CaTvliT, Sualedur zonaSi - 0,8-<strong>da</strong>n<br />
1,4-is CaTvliT, xolo centralur zonaSi - 1,5-<strong>da</strong>n 2,0-is farglebSi.<br />
miwis normatiuli fasi 1 kv. m miwis farTobisaTvis iangariSeba<br />
Semdegi formuliT:
Cn = Img X Itl X C X K, sa<strong>da</strong>c:<br />
Cn aris erTi kvadratuli metri miwis normatiuli fasi;<br />
Img aris Sesabamisi <strong>da</strong>saxlebis makromdebareobis indeqsi;<br />
Itl - aris lokaluri teritoriuli indeqsi, romelic ganisaz-<br />
Rvreba Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organos - sakrebulos mier zemoT moyvanili wesis Sesabamisad;<br />
C - aris saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Sesabamisad arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis erT kvadratul metrze <strong>da</strong>dgenili<br />
sabaziso ganakveTi <strong>da</strong> misi mniSvneloba 0,24 laris tolia;<br />
K - aris Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi<br />
organos - sakrebulos mier <strong>da</strong>dgenili miwis normatiuli<br />
fasis maregulirebeli koeficienti, romlis minimaluri odenoba<br />
udris 20-s.<br />
soflebSi miwis normatiuli fasi ganisazRvreba Sesabamisi TviTmmarTveli<br />
erTeulis administraciuli centris Sualeduri zonisaTvis<br />
<strong>da</strong>dgenili miwis normatiuli fasis aranakleb 30 procentiT,<br />
xolo <strong>da</strong>bisaTvis - aranakleb 50 procentiT.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-11 prima muxlis me-4 Setanili cvlilebis Sedegad<br />
SesaZlebeli gax<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis mier <strong>da</strong>fuZnebuli<br />
aip-Tvis adgilobrivi <strong>qonebis</strong> sargeblobaSi usasyidlo formiT<br />
ga<strong>da</strong>cema.<br />
amave kanonis Tanaxmad adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis 2 gza arsebobs: auqcionis an pir<strong>da</strong>piri<br />
gankargvis wesiT.<br />
pir<strong>da</strong>piri gankargvis wesiT adgilobrivi <strong>qonebis</strong> sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebas Sesabamisi adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis aRmasrulebeli organo iRebs. gansxvavebiT<br />
pir<strong>da</strong>piri miyidvis wesiT privatizebisagan, <strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri<br />
gankargvis wesiT ga<strong>da</strong>cemis procedura sakmaod gamartivebulia <strong>da</strong><br />
masze ga<strong>da</strong>wyvetileba gamgebels/mers SeuZlia miiRos.<br />
adgilobrivi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis dros<br />
erT-erTi mniSvnelovani sakiTxi ga<strong>da</strong>sacemi <strong>qonebis</strong> sawyisi wliuri<br />
qiris gansazRvraa. am mxriv TviTmmarTvelobebi xelmZRvaneloben<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministris 2007 wlis 28 seqtembris<br />
#1-1/1476 brZanebiT <strong>da</strong>mtkicebuli `adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ wesiT. am wesis me-2 muxlis Tanaxmad<br />
adgilobrivi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis formebi<br />
identuria `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis; adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT<br />
ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ kanoniT gansazRvruli formebisa. am muxlSi <strong>da</strong>matebiT<br />
aris gansazRvruli wliuri qiris odenobis gansazRvris wesi:<br />
`<strong>qonebis</strong> sasyidliani aRnagobis, uzufruqtis, qiravnobis, ijaris <strong>da</strong><br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
21
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli sargeblobis sxva<br />
formebiT ga<strong>da</strong>cemisas sawyisi wliuri qiris odenobas gansazRvravs<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis Sesabamisi warmomadgenlobiTi<br />
organo, qira iricxeba adgilobriv biujetSi.~ am Canaweri<strong>da</strong>n<br />
SegviZlia <strong>da</strong>vaskvnaT, rom sawyisi qiris gansazRvraSi adgilobrivi<br />
TviTmmarTveloba, gansxvavebiT privatizebis procesisagan, ar aris<br />
<strong>da</strong>mokidebuli centraluri xelisuflebis mier <strong>da</strong>dgenil normebze.<br />
uzufruqtis, aRnagobis, qiravnobis, ijarisa <strong>da</strong> saqarTvelos<br />
samoqalaqo kodeqsiT gaTvaliswinebuli sargeblobis sxva formebiT<br />
ga<strong>da</strong>cemuli <strong>qonebis</strong> mesame pirisaTvis sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema<br />
<strong>da</strong>saSvebia mxolod adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis Sesabamisi<br />
aRmasrulebeli organos TanxmobiT.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli<br />
<strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ ekonomikuri ganviTarebis<br />
ministris mier <strong>da</strong>mtkicebuli wesis me-4-8 muxlebSi ganxilulia<br />
sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis formebi <strong>da</strong> maTi specifika.<br />
es normebi samoqalaqo kodeqsiT gansazRvruli normebiს identuria.<br />
adgilobrivi xelisuflebis uflebamosileba qonebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 22-e<br />
muxliT gansazRvrulia adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlobi-<br />
Ti organos uflebamosilebebi adgilobriv qonebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli.<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organos<br />
(sakrebulos) uflebamosilebebs TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
marTvisa <strong>da</strong> privatizebis sferoSi ganekuTvneba:<br />
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> saprivatizebo obieqtebis<br />
nusxis <strong>da</strong>mtkiceba;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> flobis, gankargvis <strong>da</strong> qonebiT<br />
sargeblobis wesebis <strong>da</strong>dgena saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
Sesabamisad;<br />
• saqarTvelos prezidentis mier miwis normatiuli fasis gansaz-<br />
Rvris wesis Sesabamisad, saxelmwifo <strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulis<br />
miwis normatiuli fasis <strong>da</strong>dgena;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> saprivatizebo sawyisi fasisa<br />
<strong>da</strong> sargeblobis qiris odenobis <strong>da</strong>dgena;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> auqcionis formiT privatizebisas<br />
auqcionSi gamarjvebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli oqmis tipuri<br />
formis <strong>da</strong>dgena.<br />
22<br />
sakrebulos Tavmjdomaris uflebamosilebebs TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> marTvisa <strong>da</strong> privatizebis sferoSi ganekuTvneba:<br />
• gamgeobis marTvaSi arsebuli sawarmoebis sawesdebo kapital-<br />
Si TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Setanis Taobaze ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />
miReba;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebis, sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemis an sxvagvarad gankargvis Taobaze ga<strong>da</strong>wyvetileba;
• TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> auqcionis formiT privatizebis,<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT<br />
pir<strong>da</strong>piri gankargvis wesiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miReba;<br />
• TviTmmarTveli erTeulis saprivatizebo <strong>qonebis</strong> Sesaxeb informaciis<br />
xelmisawvdomobis uzrunvelyofa saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
<strong>da</strong>dgenili wesiT.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 39-e<br />
muxliT gamgebeli (meri) sakrebulos Tavmjdomares warudgens wina<strong>da</strong>debebs<br />
<strong>da</strong> samarTlebrivi aqtebis proeqtebs TviTmmarTveli er-<br />
Teulis <strong>qonebis</strong> marTvasTan <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
23
I<br />
pirveli ciklis treningebis<br />
Semajamebeli angariSi<br />
24<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
2010 wlis gazafxulze, saqarTvelos regionebSi gaimarTa treiningebis<br />
pirveli cikli (sul 9 treningi) Temaze ”<strong>municipaluri</strong><br />
<strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>”. treiningebSi monawileoba miiRo<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis 148 sajaro moxelem, specialistebma<br />
<strong>qonebis</strong> sakiTxebSi <strong>da</strong> iuristebma.<br />
winamdebare an momzadebulia aRniSnul Sexvedrebze <strong>da</strong>smuli<br />
problematuri sakiTxebis ganzogadebisa <strong>da</strong> analizis safuZvelze.<br />
dokumentSi aseve mocemulia programis eqspertTa xedvebi zogierTi<br />
problematuri sakiTxis <strong>da</strong>regulirebis kuTxiT. dokumenti<br />
ori nawilisagan Sedgeba. pirvel nawilSi mocemulia sxva<strong>da</strong>sxva kategoriis<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> formirebis procesis mimdinareoba,<br />
normatiuli Tu praqtikuli xasiaTis winaaRmdegobebi. meore nawili<br />
eTmoba TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> gankargvis sakiTxebs <strong>da</strong><br />
amasTan <strong>da</strong>kavSirebul problemebs.<br />
SeniSvna: angariSSi ar aris asaxuli sajaro <strong>qonebis</strong> marTvisa <strong>da</strong><br />
gankargvis sferoSi 2010 gazafxulze momx<strong>da</strong>ri sakanonmdeblo cvlilebebi,<br />
rac ZiriTa<strong>da</strong>d <strong>qonebis</strong> gankargvis wesebs Seexo.<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong><br />
TviTmmarTveli erTeulis sazRvrebi<br />
TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebi <strong>da</strong>dgenili<br />
ar aris. amasTan, TviTmmarTveli erTeulebis umetesobas aqvs<br />
garkveuli - didi Tu mcire pretenziebi mezobel erTeulebTan saz-<br />
Rvrebis Taobaze. es pretenziebi am etapze, ZiriTa<strong>da</strong>d, gamowveulia<br />
Semdegi garemoebebiT: 1. sa<strong>da</strong>vo teritoriebze arsebuli fizikuri<br />
<strong>da</strong> iuridiuli pirebis <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis mimarTva ama Tu im erTeulis<br />
biujetSi; 2. sa<strong>da</strong>vo teritoriebze arsebuli <strong>qonebis</strong> (ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
miwebis) mesakuTris <strong>da</strong>dgena <strong>da</strong> registracia 3. . . .<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb kanonis 66-e muxlis Tanaxmad,<br />
sajaro reestris saagentom, ara ugvianes 2011 wlis 1 ianvrisa,<br />
saqarTvelos mTavrobas un<strong>da</strong> warudginos sakanonmdeblo iniciativis<br />
proeqti, romliTac ganisazRvreba adgilobrivi TviTmmarTve-
li erTeulebis sazRvrebis <strong>da</strong>dgenis wesi <strong>da</strong> procedurebi. es norma<br />
ZalaSi 2010 wlis adgilobrivi arCevnebis Semdeg Sevi<strong>da</strong>, manamde ki<br />
TviTmmarTveli erTeulebis administraciuli sazRvrebis amsaxveli<br />
rukebi sajaro reestrs 2007 wlis 30 dekembramde un<strong>da</strong> moemzadebina,<br />
rac ver moxerx<strong>da</strong>.<br />
aq, Cveni azriT, yuradReba un<strong>da</strong> gamaxvildes or sakiTxze. pirveli,<br />
aRar ga<strong>da</strong>idos <strong>da</strong> droulad SemuSavdes <strong>da</strong> <strong>da</strong>mtkicdes sazRvris<br />
<strong>da</strong>dgenis wesi <strong>da</strong> procedura; <strong>da</strong> meore, SemuSavebuli wesi ar iyos xisti<br />
<strong>da</strong> maqsimalurad uzrunvelyos erTeulebs Soris sazRvrebTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
pretenziebis kompromisuli wesiT ga<strong>da</strong>wyvetis SesaZlebloba.<br />
TviTmmarTvel erTeulSi Semavali <strong>da</strong>saxlebebis sazRvrebi<br />
aseve mouwesrigebelia TviTmmarTvel erTeulSi Semavali <strong>da</strong>saxlebebis<br />
sazRvrebis sakiTxic. adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb kanonis 66-e muxlis Tanaxmad, <strong>da</strong>saxlebebis administraciul<br />
sazRvrebad dgindeba `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanonis miRebis periodisaTvis <strong>da</strong>dgenili administraciuli<br />
sazRvrebi. Tumca, problema swored isaa, rom mTel rig SemTxvevebSi<br />
es sazRvrebi TviTmmarTvelobebisTvis cnobili ar aris, rac magali-<br />
Tad, qmnis Semdegi saxis problemas: sakrebulos mier <strong>da</strong>dgenili arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli fasebi gansxvavebulia<br />
TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centris, soflebis<br />
Tu <strong>da</strong>saxlebebs Soris arealis mixedviT, Sesabamisad, aseTi<br />
miwebis privatizebisas rTuldeba imis <strong>da</strong>dgena, Tu romel arealSi<br />
mdebareobs saprivatizacio nakveTi <strong>da</strong>, Sesabamisad, ra un<strong>da</strong> iyos<br />
misi normatiuli fasi.<br />
amasTan, adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb kanonis 66-e<br />
muxliT, romlis saxelwodebaa `<strong>da</strong>saxlebaTa <strong>da</strong> TviTmmarTvel er-<br />
TeulTa administraciuli sazRvrebis <strong>da</strong>dgenis droebiTi wesi~, sajaro<br />
reestris valdebulebad dgindeba mxolod TviTmmarTveli<br />
erTeulis sazRvrebis <strong>da</strong>dgenis wesisa <strong>da</strong> procedurebis Sesaxeb<br />
kanonproeqtis SemuSaveba <strong>da</strong> araferia naTqvami <strong>da</strong>saxlebaTa administraciul<br />
sazRvrebze. aseve, prezidentis 2008 wlis 4 martis #110<br />
brZanebulebiT dgindeba mxolod <strong>da</strong>saxlebis administraciuli saz-<br />
Rvris Secvlis wesi.<br />
Tu romelime sajaro <strong>da</strong>wesebulebas gaaCnia aseTi informacia<br />
(<strong>da</strong>saxlebis administraciuli sazRvrebi <strong>da</strong> sqematuri rukebi), mizanSewonilia,<br />
rom TviTmmarTvelobebs xeli miuwvdebodes masze. xolo<br />
Tu aseTi monacemebi ar arsebobs an arasrulyofilia, maSin centralizebulad,<br />
saxelmwifos mier un<strong>da</strong> moxdes <strong>da</strong>saxlebaTa sazRvrebis<br />
<strong>da</strong>dgena-<strong>da</strong>zusteba.<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> statusi<br />
arsebuli praqtikiT, TviTmmarTvel erTeulebSi ZiriTad qonebad<br />
aRricxulia mxolod saxelmwifosgan aseTi statusiT gadmocemuli<br />
qoneba, rac marTebuli ar aris. kanonmdeblobis Tanaxmad, ZiriTadi<br />
<strong>qonebis</strong> statusi un<strong>da</strong> hqondes TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebul nebismier qonebas, romelic aris TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebis safuZveli, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, aris es qoneba saxelm-<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
25
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
26<br />
wifosgan ga<strong>da</strong>cemuli, Tu sxva gziT Seqmnili an SeZenili. statusis<br />
miniWeba ki mniSvnelovania imdenad, ramdena<strong>da</strong>c ZiriTadi <strong>qonebis</strong><br />
mimarT kanonmdeblobiT SezRuduli gankargvis wesi dgindeba.<br />
ar aris naTeli, Tu ra principiT un<strong>da</strong> moxdes ZiriTadi <strong>qonebis</strong><br />
statusis miniWeba, anu rogor un<strong>da</strong> gaimijnos ZiriTadi qoneba <strong>da</strong>matebiTi<br />
<strong>qonebis</strong>gan. `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis me-2 punqtis `a~ qvepunqtiT, ZiriTadi<br />
qoneba ganmartebulia rogorc `TviTmmarTveli erTeulis qoneba,<br />
romelic aris TviTmmarTvelobis ganxorcielebis safuZveli~. romeli<br />
qoneba SeiZleba miviCnioT TviTmmarTvelobis ganxorcielebis<br />
safuZvlad? logikuria, qoneba, romelic TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTari uflebamosilebebis gansaxorcieleblad SeiZleba gamoiyenon.<br />
magram sakuTari uflebamosilebebis gansaxorcieleblad Sei-<br />
Zleba <strong>da</strong>matebiTi qonebac iqnes gamoyenebuli (zemoxsenebuli kanonis<br />
me-5 muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, amave kanonis me-6 muxliT<br />
<strong>da</strong>dgenili proceduriT saxelmwifo TviTmmarTvelobas ga<strong>da</strong>scems<br />
qonebas romelic saWiroa eqskluziuri uflebamosilebebis gansaxorcieleblad.<br />
me-6 muxlSi ki saubaria rogorc ZiriTadi, ise <strong>da</strong>matebiTi<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemaze). amis magaliTia skolamdeli aRzrdis<br />
<strong>da</strong>wesebulebebis Senoba-nagebobebi, romelic TviTmmarTvelobebs<br />
<strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> saxiT ga<strong>da</strong>eca saxelmwifosgan.<br />
vfiqrobT, ZiriTadi <strong>qonebis</strong> ganmarteba saWiroebs erTdroulad<br />
gamartivebasac <strong>da</strong> konkretikasac, raTa TviTmmarTvelobebma martivad<br />
SeZlon momavalSi Seqmnili an sxvagvarad SeZenili <strong>qonebis</strong> statusis<br />
<strong>da</strong>dgena.<br />
amasTan, Sexvedrebze TviTmmarTveli erTeulebis mxri<strong>da</strong>n<br />
gamoiTqva <strong>qonebis</strong> statusTan <strong>da</strong>kavSirebuli sxva<strong>da</strong>sxva problemebi<br />
<strong>da</strong> maTi ga<strong>da</strong>Wris gzebi. kerZod:<br />
1. gauqmdes <strong>qonebis</strong> statusi, rac aferxebs <strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong><br />
efeqtiani gankargvis process <strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlobiTma<br />
organoebma Tavad <strong>da</strong>adginon sakuTari <strong>qonebis</strong><br />
gankargvis wesebi <strong>da</strong> masTan <strong>da</strong>kavSirebuli SezRudvebi.<br />
2. aseve, xSirad saubaria ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gasxvisebis proceduris<br />
gamartivebaze sakrebulos ga<strong>da</strong>wyvetilebiT, yovelgvari<br />
winapirobebis gareSe.<br />
(rac, garkveulwilad, ga<strong>da</strong>iWra bolo sakanonmdeblo cvlilebebiT,<br />
rodesac gauqm<strong>da</strong> ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gasxvisebis pirobad sxva<br />
<strong>qonebis</strong> Seqmnis aucilebloba <strong>da</strong> mxolod arsebuli <strong>qonebis</strong> funqciuri<br />
<strong>da</strong>niSnulebis <strong>da</strong>kargvis piroba <strong>da</strong>rCa).<br />
3. gamoiTqva mosazrebebi sakrebulos mier ZiriTadi <strong>qonebis</strong>aTvis<br />
<strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> statusis martivi wesiT miniWebis Taobaze,<br />
anu <strong>qonebis</strong> kategoriis Secvla, rasac dRes moqmedi kanonmdebloba<br />
ar iTvaliswinebs.<br />
4. <strong>qonebis</strong> efeqtiani gankargvis xelis SemSlel garemoebad, aseve<br />
<strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> ZiriTadi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacemis sakanonmdeblo<br />
SezRudvis problema. kerZod, `adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis me-2 punqtis `a~<br />
qvepunqtiT, ZiriTadi qoneba TviTmmarTvelobam SeiZleba gamoiyenos<br />
mxolod Tavisi sajaro funqciebisa <strong>da</strong> uflebamosilebebis gansax-
orcieleblad, rac xels uSlis gamouyenebeli ZiriTadi <strong>qonebis</strong><br />
kerZo samarTlis iuridiuli pirebisaTvis sargeblobis sasyidliani<br />
formiT ga<strong>da</strong>cemas.<br />
vfiqrobT, optimaluri ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebis mizniT, es sakiTxebi<br />
moiTxovs <strong>da</strong>matebiT Seswavlas.<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas mikuTvnebuli arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis (rogorc <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong>) sakuTrebad<br />
aRricxvis <strong>da</strong> sakuTrebis uflebis registracia<br />
aRniSnuli <strong>qonebis</strong> TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad registraciis<br />
procesi erT-erTi yvelaze aqtiurad mimdinarea. 2010 wels<br />
saqarTvelos mTavrobis #233 <strong>da</strong>dgenilebaSi Sesuli cvlilebebis<br />
Tanaxmad, arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebis registracia<br />
TviTmmarTveli erTeulebisaTvis kidev ufro gamartiv<strong>da</strong>. kerZod,<br />
erT-erTi mniSvnelovani problema iyo energetikis saministros <strong>da</strong><br />
garemos <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministrosgan TviTmmarTveli<br />
erTeulis mimarTvebze pasuxebis <strong>da</strong>gvianeba, rac Sesabamis<br />
<strong>da</strong>dgenilebaSi Sesuli cvlilebebis Tanaxmad 14 dRiani vadiT ganisazRvra<br />
<strong>da</strong> amgvarad es problema ga<strong>da</strong>iWra.<br />
aseve, 14 dRemde Semcir<strong>da</strong> ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
mier TviTmmarTveli erTeulisTvis, moTxovnil arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwaze Tanxmobis an <strong>da</strong>sabuTebuli uaris gacemis<br />
va<strong>da</strong>c (saministros pasuxi xan<strong>da</strong>xan 3-4 Tve igvianeb<strong>da</strong>). xolo saministros<br />
mier ga<strong>da</strong>wyvetilebis 14 dRis va<strong>da</strong>Si miuReblobis SemTxvevaSi,<br />
Tanxmoba iTvleba gacemulad. es ra Tqma un<strong>da</strong> xels Seuwyobs<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebis registraciis <strong>da</strong><br />
privatizaciis <strong>da</strong>Cqarebulad warmarTvis process. Tumca, <strong>da</strong>uregulirebeli<br />
<strong>da</strong>rCa aseT SemTxvevaSi (saministros mier ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
14 dRis va<strong>da</strong>Si miuReblobis SemTxvevaSi, Tanxmoba iTvleba gacemulad)<br />
miwebis sajaro reestrSi registraciis safuZvlis gansazRvris<br />
sakiTxi.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, rogorc wesi, Tu konkretuli miwis farTobis yidviT<br />
(an sargeblobiT) <strong>da</strong>interesebuli piri ar gamoCn<strong>da</strong>, ise TviTmmarTvelobebi<br />
ar axdenen nakveTis sajaro reestrSi registracias.<br />
es praqtikaSi warmoSobs sxva<strong>da</strong>sxva problemas. magaliTad, aris<br />
SemTxvevebi, roca <strong>da</strong>uregistrirebel miwebs mosaxleoba legalizebis<br />
komisiis meSveobiT (mowmeebis CvenebiT) ikanonebs 2.5 larad<br />
kvadratul metrs, maSin, rodesac TviTmmarTveli erTeulis mier<br />
aseTi miwis privatizebisTvis <strong>da</strong>dgenilia 3-jer meti sawyisi fasi.<br />
bolos, aris SemTxvevebi, roca ekonomikuri ganviTarebis saministro<br />
TviTmmarTvel erTeuls moTxovnili miwis jer saxelmwifo<br />
sakuTrebad registracias iTxovs <strong>da</strong> mxolod amis Semdeg gascems<br />
Tanxmobas registraciaze. aseTi xarjebi, ra Tqma un<strong>da</strong> zedmeti tvir-<br />
Tia TviTmmarTvelobisTvis <strong>da</strong> amasTan, aramiznobrivic.<br />
rogorc cnobilia, mTavrobis #233 <strong>da</strong>dgenilebis 61-e muxliT,<br />
TbilisisTvis arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebis sakuTrebad<br />
aRricxvis gamartivebuli wesi moqmedebs. vfiqrobT, saintereso<br />
iqnebo<strong>da</strong> Tbilisis gamocdilebis Seswavla am kuTxiT <strong>da</strong> imis <strong>da</strong>dgena,<br />
Tu ramdenad SesaZlebelia amgvari gamartivebuli wesis saqarTvelos<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
27
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
<strong>da</strong>narCen TviTmmarTvel erTeulebze gavrceleba. mokled, maqsimalurad<br />
un<strong>da</strong> Seewyos xeli TviTmmarTvelobebs, maT sakuTrebaSi arsebuli<br />
miwebi droulad gaataron registraciaSi.<br />
aris municipalitetebi (bolnisi, dmanisi, WiaTura <strong>da</strong> sxva),<br />
romelTa miwebis sruli an didi nawili, wina wlebSi gacemuli wiaRiT<br />
sargeblobis licenziebis safuZvelze, eqvemdebareba wiaRze <strong>da</strong>magrebas,<br />
rac mTavrobis 2007 wlis #233 <strong>da</strong>dgenilebis Tanaxmad, warmoadgens<br />
<strong>da</strong>interesebuli TviTmmarTveli erTeulisTvis arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis reestrSi registraciaze uaris<br />
Tqmis safuZvels. es im pirobebSi, roca amave municipalitetebSi saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli miwebis privatizeba aseTi SezRudvis<br />
gareSe xorcieldeba Tavad ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
mier.<br />
Cveni azriT, es sakiTxi moiTxovs <strong>da</strong>matebiT Seswavlas. garkveuli<br />
gamosavali un<strong>da</strong> iqnes moZiebuli, radgan Zneli warmosadgenia TviTmmarTveli<br />
erTeulis ganviTarebis <strong>da</strong>gegmva amgvari SezRuduli miwaTsargeblobis<br />
pirobebSi.<br />
28<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas mikuTvnebuli adgilobrivi<br />
mniSvnelobis gzebis, skverebis, parkebis <strong>da</strong> a.S. sakuTrebad aRricxvis<br />
<strong>da</strong> sakuTrebis uflebis registraciis problemebi<br />
vinai<strong>da</strong>n aRniSnuli kategoriis qoneba ZiriTad (anu ganusxvisebel<br />
<strong>da</strong> gankargvis TvalsazrisiTac garkveulwilad SezRudul) qonebas<br />
ganekuTvneba (TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb kanonis<br />
me-2 muxlis me-5 punqti) <strong>da</strong> amasTan, saregistracio dokumentaciis<br />
Sedgena <strong>da</strong>kavSirebulia garkveul xarjebTan, rogorc wesi TviTmmarTveli<br />
erTeulebi aseT qonebaze sakuTrebis uflebis registracias<br />
ar Cqaroben. Tumca, <strong>qonebis</strong> aRuricxaoba <strong>da</strong> sakuTrebis<br />
uflebis <strong>da</strong>uregistrirebloba, rig SemTxvevaSi, problemebis winaSe<br />
ayenebs maT. magaliTad, adgilobrivi gzebis SekeTebisas, Tu konkretuli<br />
gzis monakveTi ar aris aRricxuli <strong>da</strong> balansze ayvanili, ver<br />
moxerxdeba gaweuli xarjebis safuZvelze arafinansuri aqtivebis<br />
zrdis buRaltruli asaxva. an kidev, sakuTrebis uflebis aRiarebis<br />
Taobaze gancxadebis <strong>da</strong>ukmayofileblobis SemTxvevaSi, rodesac<br />
uaris safuZveli aris moTxovnili miwis TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi arseboba. xolo Semdgom, <strong>da</strong>interesebuli piris mier<br />
uaris sasamarTloSi gasaCivrebisas TviTmmarTveli erTeuli veRar<br />
asabuTebs, rom es qoneba (magaliTad, skveris nawili) misi sakuTrebaa,<br />
vinai<strong>da</strong>n sakuTrebis ufleba ar aris registrirebuli sajaro<br />
reestrSi.<br />
aRniSnuli statusis mqone (anu ZiriTadi <strong>qonebis</strong>) arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwebis (adgilobrivi mniSvnelobis gzebi,<br />
quCebi, xeivnebi, skverebi <strong>da</strong> sxva) TviTmmarTveli erTeulebis sakuTrebaSi<br />
registraciis araerTgvarovani praqtika vlindeba. ker-<br />
Zod, TviTmmarTveli erTeulebis erTi nawili aseT miwebze sakuTrebis<br />
registraciis mizniT Tanxmobis misaRebad mimarTavs ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministros (mTavrobis 2008 wlis #233 <strong>da</strong>dgenilebiT<br />
gansazRvruli wesiT); meore nawili - aseT qonebaze sakuTrebis
uflebas saministros Tanxmobis gareSe aregistrirebs. praqtikaSi<br />
arsebobs mesame, Se<strong>da</strong>rebiT kompromisuli variantic, rodesac TviTmmarTveli<br />
erTeuli weriliT mimarTavs ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministros, sa<strong>da</strong>c iTxovs zogad Tanxmobas am tipis <strong>qonebis</strong> registraciaze<br />
(yovelgvari naxazebisa <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva saministroebi<strong>da</strong>n<br />
Tanxmobis werilebis gareSe). ekonomikuri ganviTarebis saministrosgan<br />
miRebuli amgvari zogadi Tanxmobis werili xdeba sajaro reestrSi<br />
am miwebis Tan<strong>da</strong>TanobiTi registraciis safuZveli.<br />
dRes moqmedi kanonmdeblobis Tanaxmad, adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebis, skverebis <strong>da</strong> `TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-2 muxlis me-5 punqtSi CamoTvlili sxva arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis registracia xorcieldeba mTavrobis 2007 wlis 24<br />
oqtombris #233 <strong>da</strong>dgenilebiT gansazRvruli proceduris gavliT.<br />
amaze miuTiTebs <strong>da</strong>dgenilebis me-6 <strong>da</strong> me-5 muxlebi. vinai<strong>da</strong>n praqtikaSi<br />
es procedura bunebrivad gamartiv<strong>da</strong>, umjobesia, normatiul donezec<br />
hpovos asaxva.<br />
mwvane nargavebi<br />
mwvane nargavebi ZiriTadi <strong>qonebis</strong> saxiT ga<strong>da</strong>eca TviTmmarTvelobebs<br />
(adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb<br />
kanonis me2- muxlis me-5 punqti). Tumca, problematuria maTi identifikaciis<br />
sakiTxi. magaliTad, romeli mcenareebi CaiTvleba mwvane<br />
nargavebad? saqarTvelos kanonmdeblobiT, mwvane nargavebis jgufebi<br />
<strong>da</strong> kategoriebi mxolod Tbilisis <strong>da</strong> misi SemogarenisTvis dgindeba.<br />
kanonSi `qalaq Tbilisis sazRvrebSi <strong>da</strong> mimdebare teritoriaze arsebuli<br />
mwvane nargavebisa <strong>da</strong> saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli<br />
<strong>da</strong>cvis Sesaxeb~, pir<strong>da</strong>pir aris CamoTvlili sxva<strong>da</strong>sxva mcenareTa<br />
jiSebi (wabli, muxa, kakali nekerCxali <strong>da</strong> a.S.) amave kanonis Tanaxmad,<br />
mwvane nargavebis jgufebisadmi sxva xe-mcenareebis, buCqebisa <strong>da</strong> xviara<br />
mcenareebis mikuTvnebas axorcielebs saqarTvelos garemosa <strong>da</strong><br />
bunebrivi resursebis <strong>da</strong>cvis saministro. Sesabamisad, ministris 2003<br />
wlis 5 agvistos #74 brZanebiT gansazRvrulia mcenareTa <strong>da</strong>matebiTi<br />
CamonaTvali, romelTa Soris aris bza, vazi, broweuli, tirifi <strong>da</strong> a.S.<br />
vfiqrobT, mwvane nargavebis aRricxvisas TviTmmarTvelma er-<br />
Teulebma SesaZlebelia swored am normatiuli aqtebiT <strong>da</strong>dgenili<br />
mcenareebis CamonaTvaliT ixelmZRvanelon. amasTan, gasaTvaliswinebelia,<br />
rom 1. zemoxsenebuli kanonis mizania, Tbilisis sazRvrebSi (<strong>da</strong> ara<br />
Tbilisis sakuTrebaSi) arsebuli mwvane nargavebis <strong>da</strong>zianebis, ganadgurebis<br />
<strong>da</strong> amoZirkvis Sedegad garemosTvis miyenebuli zianis anazRaurebis<br />
wesis <strong>da</strong>dgena; <strong>da</strong> 2. TviTmmarTvel erTeuls sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>eca<br />
is mwvane nargavebi, romlebic, Sesabamisad, mis sakuTrebad gamocxadebul<br />
miwebze mdebareobs.<br />
amasTan, gaurkveveli rCeba qarsacavi (qarsafari) zolebis sakuTrebis<br />
sakiTxi.<br />
Cveni azriT, aq SeiZleba amovideT iqi<strong>da</strong>n, Tu vis sakuTrebaSia miwa,<br />
razec qarsafari zolebia ganTavsebuli. amis mixedviT, es qoneba rig<br />
SemTxvevebSi SeiZleba iyos saxelmwifo sakuTreba, xolo rig SemTxvevebSi<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTreba.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
29
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
adgilobrivi sawreti arxebi<br />
rig SemTxvevebSi municipalitetebs uwevT iseTi <strong>qonebis</strong> movlapatronoba,<br />
rac Tavisi mniSvnelobiT adgilobrivi <strong>da</strong>niSnulebisaa,<br />
Tumca maT es qoneba ar ga<strong>da</strong>cemiaT sakuTrebaSi. erT-erTi aseTia<br />
adgilobrivi mniSvnelobis sawreti (saniaRvre) arxebi, romelic ar<br />
warmoadgens adgilobrivi mniSvnelobis gzis Semadgenel nawils.<br />
mosaxleobis interesebi<strong>da</strong>n gamomdinare, municipalitetebs mudmivad<br />
uxdebaT maTi <strong>da</strong>sufTaveba/reabilitacia. xSirad ismis maTi mxri<strong>da</strong>n<br />
kiTxva, xom ar CaiTvleba aseTi xarjebi aramiznobrivad?<br />
vinai<strong>da</strong>n, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
me-16 muxlis me-2 punqtis `p~ qvepunqtis Tanaxmad, saniaRvre meurneobis<br />
mowyoba TviTmmarTveli erTeulis sakuTar uflebamosilebas<br />
ganekuTvneba, mizanSewonilia, konkretuli erTeulis teritoriaze<br />
arsebuli saniaRvre arxebi swored am erTeulis sakuTrebaSi iyos.<br />
amisaTvis ki yvelaze ufro gamarTlebuli iqnebo<strong>da</strong>, saniaRvre arxebi<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-2<br />
muxlis me-5 punqtSi mocemuli TviTmmarTveli erTeulisaTvis kanoniT<br />
ga<strong>da</strong>cemuli ZiriTadi <strong>qonebis</strong> CamonaTvalSi moxvedriliyo. meores<br />
mxriv, <strong>da</strong>interesebul municipalitetebs Tavad SeuZliaT aRniSnuli<br />
qoneba saxelmwifosgan moiTxovon, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom es qoneba<br />
saqarTvelos prezidentis #687 brZanebulebiT gansazRvruli TviTmmarTveli<br />
erTeulisaTvis ga<strong>da</strong>sacemi ZiriTadi <strong>qonebis</strong> saxeobaTa nusxi<strong>da</strong>n<br />
amoRebulia.<br />
30<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa<br />
TviTmmarTvelobebis did nawils bundovani warmodgena aqvs, Tu<br />
romeli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa ga<strong>da</strong>eca sakuTrebaSi.<br />
es upirvelesad gamowveulia imiT, rom adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb organuli kanonis 47-e muxliT kanonmdebelma pir<strong>da</strong>pir<br />
ar gansazRvra sakuTrebad gamocxadebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis kategoria, aramed rTuli gziT wavi<strong>da</strong> <strong>da</strong> miwis is kategoriebi<br />
CamoTvala, romelic TviTmmarTvelobebs sakuTrebaSi ar ga<strong>da</strong>ecema.<br />
amasTan, aRniSnuli muxli am CamonaTvaliT ar Semoifargleba<br />
<strong>da</strong> miuTiTebs `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~ kanonze, romelic, Tavis<br />
mxriv, <strong>da</strong>matebiT adgens gamonaklisebs (marTalia es kanoni gauqm<strong>da</strong>,<br />
magram normebi, romlebic privatizebas <strong>da</strong>uqvemdebarebeli miwebis CamonaTvals<br />
adgen<strong>da</strong> aisaxa axlad miRebul kanonSi `saxelmwifo <strong>qonebis</strong><br />
privatizebis Sesaxeb~). es bunebrivia, arTulebs normis aRqmas. gansakuTrebiT<br />
im pirobebSi, rodesac sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis saxeobebis/kategoriebis erTiani, amomwuravi CamonaTvali<br />
saqarTvelos erTi romelime sakanonmdeblo aqtiT <strong>da</strong>dgenili ar aris.<br />
ama Tu im normatiul aqtSi, misi miznebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> regulirebis sfero<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi gansxvavebuli<br />
terminebiT (sasoflo-sameurneo miwis nakveTi, sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTi, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa <strong>da</strong><br />
sxva) <strong>da</strong> gansxvavebuli Sinaarsobrivi <strong>da</strong>tvirTviT (mikuTvnebis, mesakuTris,<br />
<strong>da</strong>niSnulebis, xarisxis mixedviT) moixsenieba.
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis, rogorc TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebis obieqtis, identifikaciis sirTuleze<br />
miuTiTebs is faqtic, rom arc erT TviTmmarTvel erTeuls, romlis<br />
sazRvrebSic eqceva rekreaciuli <strong>da</strong>niSnulebis teritoriebi<br />
(gu<strong>da</strong>uri, baxmaro, bakuriani, ureki), ar <strong>da</strong>uyenebia rekreaciuli<br />
<strong>da</strong>niSnulebis sasoflo-sameurneo miwebis sakuTrebad registraciis<br />
sakiTxi. ara<strong>da</strong>, es miwebi zustad igive wesiTa <strong>da</strong> logikiT, 2005 wlis<br />
29 ivlisamde ijariT gaucemeli saZovrebis msgavsad, TviTmmarTveli<br />
erTeulebis sakuTrebad SeiZleba CaiTvalos.<br />
sasurvelia, gamartivdes adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb<br />
organuli kanonis 47-e muxlis `g~ punqtSi mocemuli norma <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pir<br />
mieTiTos romeli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa ga<strong>da</strong>eca<br />
TviTmmarTvel erTeuls sakuTrebaSi.<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom arsebuli praqtikiT, TviTmmarTveli er-<br />
Teulebi maT sakuTrebad gamocxadebul sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwaze (2005 wlis 29 ivlisamde ijariT gaucemeli saZovrebi)<br />
sakuTrebis uflebas ekonomikuri ganviTarebis saministro<strong>da</strong>n Tanxmobis<br />
werilis gareSe aregistrireben sajaro reestrSi, am kuTxiT<br />
garkveuli sakanonmdeblo xarvezi mainc arsebobs. kerZod, adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis 67-e muxlis 1111<br />
<strong>da</strong>dgenilia, rom amave kanonis 47-e muxlSi CamoTvlili qoneba (maT<br />
Soris sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwac), sajaro reestrSi<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad <strong>da</strong>registrirdeba mTavrobis<br />
mier amave 67-e muxlis 111 punqtiT gaTvaliswinebuli wesebis SemuSavebis<br />
Semdeg. Tuki, 111 punqts ga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT, vnaxavT, rom 47-e<br />
muxliT TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad gamocxadebuli sxva<br />
<strong>qonebis</strong>agan (adgilobrivi mniSvnelobis tye, wylis resursebi, arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa) gansxvavebiT, mTavrobis<br />
mier adgilobrivi mniSvnelobis sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwebis gansazRvris an gamijvnis wesis SemoRebis valdebuleba ar<br />
dgindeba. Sesabamisad, aseTi wesi saqarTvelos mTavrobis mier arc<br />
SemuSavebula.<br />
sasurvelia, aRmoifxvras aRniSuli sakanonmdeblo xarvezi, rac<br />
ar niSnavs, rom `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanoniT saqarTvelos mTavrobas <strong>da</strong>ekisros TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis gansaz-<br />
Rvris wesis SemoRebis valdebuleba. es gaarTuleb<strong>da</strong> miwaze sakuTrebis<br />
uflebis registraciis process. piriqiT, Tuki organuli kanonis<br />
47-e muxlis `g~ punqti gamartivdeba <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pir mieTiTeba, Tu romeli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa ga<strong>da</strong>eca TviTmmarTveli er-<br />
Teuls sakuTrebaSi, amave kanonis 67-e muxlis 1111 punqti<strong>da</strong>n SesaZlebelia,<br />
gamonaklisis saxiT, gamoiricxos sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwebze sakuTrebis registraciis pirobad mTavrobis mier<br />
Sesabamisi wesis <strong>da</strong>mtkicebis valdebuleba.<br />
municipalitetebis umravlesoba ar aris <strong>da</strong>interesebuli saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli, ijariT gaucemeli sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwebis privatizebiT. amis mizezi aris is, rom aseTi<br />
miwebis agegmva <strong>da</strong> naturaSi ga<strong>da</strong>yvana `saxelmwifo sakuTrebaSi arse-<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
31
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
buli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~<br />
kanonis me-8 muxlis Tanaxmad, maTi pasuxismgeblobaa (axlad miRebul<br />
kanonSi `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis Sesaxeb~ aseTi miwebis<br />
agegmva <strong>da</strong> naturaSi ga<strong>da</strong>yvana saministros mier xorcieldeba,<br />
xolo gansakuTrebul SemTxvevaSi - uSualod iniciatoris mier), rac<br />
bunebrivia, xarjebTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli. privatizebi<strong>da</strong>n miRebuli<br />
Semosavlebis 30% ki, romelic TviTmmarTveli erTeulis biujetSi<br />
rCeba, maTi TqmiT, gaweul xarjebs ver faravs. Cveni azriT, es sakiTxi<br />
sayuradReboa ori kuTxiT: 1. TviTmmarTvelobebi sakuTari Semosulobebi<strong>da</strong>n<br />
ar un<strong>da</strong> afinansebdnen aseT xarjebs, radgan saxezea kanonismieri<br />
delegireba, rac Sesabamis miznobriv transfers moiTxovs;<br />
2. sagulisxmoa, rom is municipalitetebi, vinc gaiRo xarjebi <strong>da</strong><br />
moamza<strong>da</strong> aseTi miwebi saprivatizaciod, im imediT rom privatizebuli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi<strong>da</strong>n <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
saxiT momavalSi miiReben Semosavlebs biujetSi (miT ufro, rom<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi erTaderTi adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadia <strong>da</strong> Tanac<br />
ga<strong>da</strong>mxdelebi araerTi SeRavaTiT sargebloben), <strong>da</strong>saqmdebo<strong>da</strong> mosaxleoba,<br />
gaizrdebo<strong>da</strong> soflis produqciis warmoeba <strong>da</strong> a.S., aRniSnaven<br />
rom privatizebis procesi Wianurdeba, rac pir<strong>da</strong>pir aisaxeba adgilobriv<br />
sabiujeto Semosulobebze.<br />
vfiqrobT, aRniSnuli funqciis Sesasruleblad (`saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-8 muxli) TviTmmarTvel erTeulebs un<strong>da</strong><br />
mieces miznobrivi transferi. meores mxriv, ra Tqma un<strong>da</strong>, saWiroa <strong>da</strong>Cqardes<br />
ijariT gaucemeli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebis<br />
privatizebis procesi. aq ismis kiTxva, xom ar SeiZlebo<strong>da</strong>, aseTi miwebis<br />
TviTmmarTveli erTeulebis sakuTrebad gamocxadeba, radgan isini motivirebuli<br />
iqnebodnen droulad moexdinaT miwebis aRricxva <strong>da</strong> privatizeba.<br />
zogierT municipalitetSi aqtualuria mosaxleobis mier <strong>da</strong>culi<br />
teritoriebis sazRvrebSi Sesuli saZovrebis <strong>da</strong> saqonlis (cxvris)<br />
ga<strong>da</strong>sareki bilikebis gamoyenebis SezRudvis sakiTxi, rac maTi<br />
TqmiT, aferxebs mesaqonleobis ganviTarebas. es problema uaxloes<br />
momavalSi kidev ufro metad iCens Tavs, rodesac <strong>da</strong>cul teritoriebze<br />
arsebuli saZovrebiT sargebloba <strong>da</strong>interesebul mosaxleobas<br />
sabolood SeezRudeba (jerjerobiT aseTi farTobebis saZovrebad<br />
gamoyeneba droebiT <strong>da</strong>Svebulia). meores mxriv, gasaTvaliswinebelia,<br />
is zianic, rac <strong>da</strong>cul teritoriebs adgeba mesaqonleobiT.<br />
32<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tye<br />
TviTmmarTveli erTeulebis umravlesobas ar aqvs survili<br />
moiTxovos <strong>da</strong> miiRos sakuTrebis ufleba adgilobrivi mniSvnelobis<br />
tyeebze. amas ramdenime mizezi aqvs: 1. maTi azriT, mTavrobis <strong>da</strong>dgenilebiT<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tyeebad gamocxadebuli yofili<br />
sakolmeurneo <strong>da</strong> sabWoTa meurneobebis tyeebi, faqtiurad, ga-<br />
Canagebulia; 2. arsebuli saka<strong>da</strong>stro monacemebi Zvelia <strong>da</strong> ar asaxavs<br />
sinamdviles, Sesabamisad, TviTmmarTvel erTeulebs ar surT miReba-<br />
Cabarebis aqtiT sakuTrebaSi miiRon virtualuri qoneba; 3. TviTm-
marTveli erTeulebis umravlesobas ar gaaCnia Tun<strong>da</strong>c realurad<br />
aRricxuli tyis sakuTrebaSi flobis survili, rasac, Tavis mxriv,<br />
Semdegi mizezebi aqvs: a) pasuxismgebloba qonebaze, romlis mimarTac<br />
mesame pirebis (adgilobrivi mosaxleoba, investorebi, brakonierebi)<br />
mometebuli interesia <strong>da</strong>, Sesabamisad, rTulad samarTavia; b) rig<br />
SemTxvevebSi es tyeebi adgilobrivi macxovreblebis faqtiur mflobelobaSia<br />
(SemoRobilic ki aqvT, gansakuTrebiT mTian regionebSi);<br />
g) aseT tyeebSi samasale nedleuli nakleba<strong>da</strong>a <strong>da</strong>, Sesabamisad, adgilobrivi<br />
biujeti sargebels ver miiRebs, anu es aris qoneba romelsac<br />
mxolod xarjebi <strong>da</strong> valdebulebebi eqneba; d) zoga<strong>da</strong>d municipalitetebSi<br />
ar arsebobs tyis flobisa <strong>da</strong> gankargvis gamocdileba;<br />
e) TviTmmarTveli erTeulis mier tyis sakuTrebaSi flobisa <strong>da</strong><br />
gankargvis normatiuli baza, praqtikulad, ar arsebobs.<br />
Sesabamisad, dReisaTvis aRniSnuli kategoriis tyeebis didi<br />
nawili sajaro ze<strong>da</strong>mxedvelobis gareSea <strong>da</strong>rCenili. marTalia, isini<br />
kanoniT gamocxadebulia TviTmmarTveli erTeulebis sakuTrebad,<br />
magram miReba-Cabarebis aqtebi gaformebuli ar aris. am tyeebs arc<br />
reinjerebi (metyeveebi) uweven meTvalyureobas (amboben, rom inventarizaciiT<br />
ar miuRiaT).<br />
erTis mxriv, ar arsebobs pir<strong>da</strong>piri kavSiri TviTmmarTvelobis<br />
sakuTar uflebamosilebasa <strong>da</strong> tyes, rogorc aRniSnuli uflebamosilebis<br />
ganxorcielebis materialur (qonebriv) safuZvels Soris.<br />
aseTi pir<strong>da</strong>piri kavSiris arseboba arc saZovrebTan an Tun<strong>da</strong>c arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTebTan mimarTebaSi SeiniSneba,<br />
Tumca am SemTxvevebSi TviTmmarTvelobebis motivacia <strong>da</strong>ikanonon<br />
qonebaze sakuTrebis ufleba gacilebiT maRalia, am <strong>qonebis</strong> Semdgomi<br />
gankargvis <strong>da</strong> sabiujeto Semosavlebis zrdis perspeqtivis gamo. aseT<br />
perspeqtivebs sakolmeurneo <strong>da</strong> yofili sabWoTa meurneobebis tyesTan<br />
mimarTebaSi municipalitetebi ver xe<strong>da</strong>ven.<br />
meores mxriv, gansxvavebiT magaliTad, adgilobrivi mniSvnelobis<br />
wylis resursebisgan, tyis <strong>da</strong>cva, aRdgena <strong>da</strong> movla-patronoba mniSvnelovan<br />
a<strong>da</strong>mianur, materialur <strong>da</strong> finansur resursebs saWiroebs,<br />
rac TviTmmarTveli erTeulebis biujetebisaTvis sakmaod didi tvir-<br />
Tia.<br />
Sesabamisad, Tuki saxelmwifos mxri<strong>da</strong>n arsebobs sakolmeurneo<br />
tyeebis TviTmmarTveli erTeulebis sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemis neba, upirveles<br />
yovlisa, saWiroa, TviTmmarTvelobebma naTlad <strong>da</strong>inaxon realuri<br />
sargebeli tyis floba-gankargvi<strong>da</strong>n (ra Tqma un<strong>da</strong>, Tuki aseTi<br />
saerTod arsebobs konkretuli municipalitetis SemTxvevaSi). am mizniT,<br />
SesaZlebelia, moxdes saganmanaTleblo proeqtebis waxalisebamxar<strong>da</strong>Wera.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, SesaZlebelia, ramdenime piloturi municipalitetis<br />
SerCeva, romlebic <strong>da</strong>interesebuli iqnebian tyis sakuTrebaSi miRebiT<br />
(aseTi municipalitetebi namdvilad arsebobs). mTavrobis Sesabamisi<br />
<strong>da</strong>dgenilebiT gansazRvruli wesiT moxdeba maT teritoriebze arsebuli<br />
sakolmeurneo tyeebis inventarizacia <strong>da</strong> miReba-Cabarebis aqtebiT<br />
municipalur sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cema. aseTi municipalitetebisTvis,<br />
pirvel etapze, SesaZlebelia gaTvaliswinebuli iyos <strong>da</strong>matebiTi subsidia<br />
specialistebis momzadebis, minimaluri administraciuli <strong>da</strong><br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
33
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
sameurneo xarjebis <strong>da</strong>safarad. es SesaZlebelia moxdes miznobrivi<br />
transferis meSveobiT an gaTanabrebiTi transferis formulaSi Sesabamisi<br />
cvladis <strong>da</strong>matebiT (magaliTad, TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi arsebuli tyis farTobi). aseve, aucilebeli iqneba Sesabamisi<br />
normatiuli bazis ga<strong>da</strong>sinjva, vinai<strong>da</strong>n moqmedi `tyis kodeqsi~<br />
saqarTvelos tyis fondis SesaZlo mesakuTred TviTmmarTvel er-<br />
Teuls saerTod ar moixseniebs. warmatebuli precedentebis arsebobis<br />
SemTxvevaSi, Tan<strong>da</strong>TanobiT, SesaZlebelia, sxva erTeulebic <strong>da</strong>interesdnen<br />
tyiT.<br />
tyeze sakuTrebis uflebis registracia (iq sa<strong>da</strong>c tyis ga<strong>da</strong>cema<br />
ganxorciel<strong>da</strong>) <strong>da</strong>kavSirebulia garkveuli samarTlebrivi xasiaTis<br />
problemebTan. kerZod, erTis mxriv, tyis, rogorc uZravi nivTis,<br />
sajaro reestrSi registraciis aucilebloba <strong>da</strong>sturdeba adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanoniT (67-e muxlis<br />
Tanaxmad, `. . . 47-e muxliT gansazRvruli qoneba sajaro reestrSi<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad <strong>da</strong>registrirdes . . . wesebis<br />
SemuSavebis Semdeg~). xolo meores mxriv, - sajaro reestris Sesaxeb<br />
kanonSi mocemulia `uZravi nivTis~ ganmarteba, sa<strong>da</strong>c `tye~, rogorc<br />
uZrav nivTebze uflebaTa reestrSi registracias <strong>da</strong>qvemdebarebuli<br />
nivTi (obieqti) naxsenebi ar aris. Sesabamisad, praqtikaSi xdeba, rom<br />
tye sajaro reestrSi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad registrirdeba<br />
(rusTavis magaliTze) rogorc sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwa (marTalia, iqve miTiTebulia, rom es aris tye an tyis<br />
fondi). un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom tyis fondSi SesaZlebelia Sediodes<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi, magram ara mxolod. aseve,<br />
tyis fondi moicavs tyes, satyeo miwebs, specialuri <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwebs <strong>da</strong> gamouyenebel miwebs. aRniSnulis gamijvna <strong>qonebis</strong> registraciisas<br />
mniSvnelovania, raTa Semdgom ukve TviTmmarTveli erTeulis<br />
mier tyiT sargeblobis (gankargvis) procesSi ar Seiqmnas problemebi.<br />
(axlad miRebuli kanoni `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis Sesaxeb~<br />
sakolmeurneo <strong>da</strong> sabWoTa meurneobebis tyeebs, romelic <strong>da</strong>saxlebebis<br />
teritoriul sazRvrebSi mdebareobs, privatizebas <strong>da</strong>qvemdebarebul<br />
tyeebs miakuTvnebs <strong>da</strong> sajaro auqcioniT fizikur pirze<br />
(pirebze) miyidvis wess adgens, Tumca privatizebi<strong>da</strong>n Semosuli<br />
Tanxebi adgilobriv biujetSi Cairicxeba. amasTan, organuli kanoniT<br />
adgilobrivi mniSvnelobis tye kvlav TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebas mikuTvnebuli qonebaa).<br />
34<br />
adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebis gansazRvra <strong>da</strong><br />
sakuTrebad registracia<br />
adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursi aris adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis 47-e muxliT, TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebas mikuTvnebuli erTaderTi qoneba,<br />
romlis identifikaciis <strong>da</strong> sakuTrebad registraciis perspeqtiva ar<br />
aris gamokveTili. amis formalur mizezad SeiZleba <strong>da</strong>saxeldes is,<br />
rom ar momx<strong>da</strong>ra mTavrobis <strong>da</strong>dgenilebis gamocema `adgilobrivi<br />
mniSvnelobis wylis resursebis gansazRvris wesis Sesaxeb~, rogorc
amas adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis 67-e<br />
muxli moiTxovs. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, ver mox<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>cemuli <strong>qonebis</strong><br />
identifikacia <strong>da</strong>, Sesabamisad, sakuTrebis uflebis registracia.<br />
am problemis samarTlebrivi ga<strong>da</strong>Wris ori alternativa arsebobs:<br />
1. gauqmdes xsenebuli organuli kanonis 47-e muxlis `d~ punqtis Sesabamisi<br />
nawili. anu adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebi ar<br />
ga<strong>da</strong>eceT TviTmmarTvelobebs sakuTrebaSi <strong>da</strong> 2. gamoices mTavrobis<br />
<strong>da</strong>dgenileba, romelic <strong>da</strong>adgens adgilobrivi mniSvnelobis wylis<br />
resursebis gansazRvris wess, rogorc amas iTxovs organuli kanonis<br />
67-e muxli.<br />
is rac ufro problematuri Cans wylis resursebTan mimarTeba-<br />
Si, aris Tavad TviTmmarTveli erTeulebis <strong>da</strong>mokidebuleba am tipis<br />
<strong>qonebis</strong> mimarT. iseve rogorc tyesTan <strong>da</strong>kavSirebiT, am SemTxvevaSic<br />
TviTmmarTvelobebis didi nawili ar iCens wylis resursebis sakuTrebaSi<br />
miRebis gansakuTrebul survils. maT amgvar <strong>da</strong>mokidebulebas<br />
sxva<strong>da</strong>sxva safuZveli gaaCnia: tyis ga<strong>da</strong>cemis uaryofiTi praqtika;<br />
<strong>da</strong>udgeneli sakuTrebis obieqti; gaurkveveli uflebamosilebebi am<br />
konkretuli tipis <strong>qonebis</strong> (wylis) <strong>gankargva</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT; <strong>da</strong>matebiTi<br />
pasuxismgeblobebi; wylis gankargvis gaurkveveli SesaZleblobebi<br />
<strong>da</strong>, Sesabamisad, am qonebi<strong>da</strong>n sabiujeto Semosavlebis zrdis<br />
gaurkveveli perspeqtiva; sasmeli wyliT mosaxleobis momaragebis<br />
eqskluziuri uflebamosilebis <strong>da</strong>kargva (2007 wli<strong>da</strong>n); zoga<strong>da</strong>d,<br />
masStaburi kolizia <strong>da</strong>rgobriv kanonmdeblobaSi. magaliTad, `wylis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-6 muxliT, saqarTvelos teritoriaze arsebuli<br />
wyali saxelmwifo sakuTrebaa.<br />
Tumca un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom kiTxvaze Tu Tavad TviTmmarTvelobebs<br />
romeli wylebi miaCniaT adgilobrivi mniSvnelobis wylebad an ufro<br />
sworad, romeli wylebis miRebas isurvebdnen sakuTrebaSi, ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
saxeldeba arteziuli Webi; wyali romelic gamoiyeneba wisqvilebisTvis;<br />
wyali, romelsac gamoiyeneben sasmeli wylis mimwodebeli kompaniebi<br />
(miT ufro, Tu momavalSi mosaxleobis wyliT uzrunvelyofis<br />
funqcia kvlav TviTmmarTvelobebs <strong>da</strong>ubrundeba, maSin resursic<br />
un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>eceT); maT teritoriaze arsebuli tbebi <strong>da</strong> wyaros wylebi;<br />
mdinareebi, romelic saTaves iRebs <strong>da</strong> sruldeba maT teritoriaze.<br />
licenziebs <strong>da</strong>qvemdebarebuli wylebi (rac, maTi azriT, mniSvnelovani<br />
Semosavlis wyaro iqneba adgilobrivi biujetebisTvis).<br />
adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebis gansazRvrisa <strong>da</strong><br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemis (<strong>da</strong>tovebis) sakiTxi<br />
moiTxovs Zirfesvian analizs. am konteqstSi gasaTvaliswinebelia, sasmeli<br />
wyliT mosaxleobis momaragebis eqskluziuri uflebamosilebis<br />
amovardna TviTmmarTveli erTeulis uflebamosilebi<strong>da</strong>n (2007 wli<strong>da</strong>n)<br />
<strong>da</strong> SemuSavebis procesSi myofi `wylis Sesaxeb~ axali kanonproeqtis<br />
koncefcia, romelic wylis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> gamoyenebis Tanamedrove sistemis<br />
Camoyalibebas isaxavs miznad - wylis menejmentis administraciuli<br />
principi<strong>da</strong>n saauzo marTvis principze ga<strong>da</strong>svliT. sainteresoa<br />
aRniSnul koncefciaSi mocemuli <strong>da</strong>Sveba, rom vinai<strong>da</strong>n `adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis me-16 muxliT TviTmmarTveli<br />
erTeulis eqskluziur uflebamosilebas ganekuTvneba adgilobrivi<br />
mniSvnelobis wylis resursebis marTva, xolo amave kanonis<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
35
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
36<br />
47-e muxliT adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursi TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaa, amasTan, imave 47-e muxliT TviTmmarTvel<br />
erTeuls sakuTrebaSi ar ga<strong>da</strong>ecema `wylis fondis miwa~, logikurad<br />
gamodis, rom TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad SeiZleba ganisaz-<br />
Rvros adgilobrivi mniSvnelobis mxolod is wylis resursi, romelic<br />
ar aris ganTavsebuli wylis fondis miwis ze<strong>da</strong>pirze (aseTia magaliTad<br />
miwisqveSa, gruntis wylebi).<br />
saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cema<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministro uZravi <strong>qonebis</strong> moTxovnis<br />
Taobaze sakrebulos mier wardgenil TxovnasTan erTad iTxovs<br />
amonawers sajaro reestri<strong>da</strong>n, imis <strong>da</strong>sturad, rom moTxovnili<br />
qoneba namdvilad warmoadgens saxelmwifo sakuTrebas. aq ramdenime<br />
problematur sakiTxs un<strong>da</strong> mieqces yuradReba.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb kanonis 20-e<br />
muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministros, adgilobrivi mmarTvelobis (<strong>da</strong> ara TviTmmarTvelobis)<br />
organoebTan erTad <strong>da</strong>evala prezidentis 2005 wlis #687 brZanebulebiT<br />
<strong>da</strong>mtkicebuli TviTmmarTveli erTeulisaTvis ga<strong>da</strong>sacemi Ziri-<br />
Tadi <strong>qonebis</strong> (gar<strong>da</strong> amave kanonis me-2 muxlis me-5 punqtSi CamoTvlili<br />
<strong>qonebis</strong>a) inventarizacia <strong>da</strong> municipalitetebisaTvis sakuTrebaSi<br />
ga<strong>da</strong>sacemad saWiro dokumentaciis momzadeba. kanonis moTxovna<br />
ar Sesrulebula. saregistracio dokumentaciis momzadebis xarjebis<br />
gaweva TviTmmarTvelobebis mier xorcieldebo<strong>da</strong> <strong>da</strong> xorcieldeba. es<br />
qonebaa: administraciuli Senoba-nagebobebi an maTi nawili maTze <strong>da</strong>magrebuli<br />
miwis farTobiT; sxva Sesabamisi qoneba TviTmmarTvelobis<br />
organos administraciuli saqmianobisTvis; xanZarsawinaaRmdego RonisZiebebis<br />
gatarebisaTvis <strong>da</strong> samoqalaqo Tav<strong>da</strong>cvis obieqtebis (TavSesafrebis)<br />
ganTavsebisTvis aucilebeli obieqtebi.<br />
<strong>da</strong>matebiTi uZravi <strong>qonebis</strong> moTxovnisas arcTu iSviaTad aris<br />
SemTxvevebi, rodesac TviTmmarTveli erTeuli amzadebs saregistracio<br />
dokumentacias, axorcielebs qonebaze saxelmwifo sakuTrebis<br />
uflebis registracias, xolo Semdgom an uars iRebs gadmocemaze an<br />
es qoneba xvdeba saprivatizacio <strong>qonebis</strong> nusxaSi <strong>da</strong> iyideba mesame<br />
pirebze.<br />
rogorc ZiriTadi, ise <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> SemTxvevaSi TviTmmarTveli<br />
erTeulebis mxri<strong>da</strong>n gadmosacemi <strong>qonebis</strong> saregistracio sabuTebis<br />
momzadeba <strong>da</strong> am mizniT sakuTari a<strong>da</strong>mianuri <strong>da</strong> finansuri resursebis<br />
gamoyeneba gaumarTlebelia. saxelmwifo <strong>qonebis</strong> pirveladi registracia<br />
saxelmwifom, wesiT, Tavad un<strong>da</strong> moaxdinos sakuTari teritoriuli<br />
organoebis meSveobiT an TviTmmarTveli erTeulebisaTvis aseTi uflebamosilebis<br />
delegirebiT. xolo, Tu mainc Zveli praqtika gagrZel<strong>da</strong><br />
(rac kidev erTxel aRvniSnavT, rom kanonsawinaaRmdegoa), minimum is<br />
mainc un<strong>da</strong> iqnes uzrunvelyofili, rom <strong>qonebis</strong> gadmocemaze uaris<br />
SemTxvevaSi TviTmmarTvel erTeuls <strong>qonebis</strong> saregistraciod gaweuli<br />
xarjebi <strong>da</strong>ukompensirdes saxelmwifo biujeti<strong>da</strong>n.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb kanonis<br />
me-6 muxlis Tanaxmad, Tu TviTmmarTveli erTeulisTvis ZiriTadi
uZravi <strong>qonebis</strong> Taobaze saqarTvelos mTavroba 6 TveSi ar miiRebs<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebas, es qoneba CaiTvleba TviTmmarTveli erTeulisaTvis<br />
sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemulad. problema is aris, rom kanoni aRar<br />
gansazRvravs sajaro reestrSi aseT qonebaze sakuTrebis uflebis<br />
registraciis safuZvels. ara<strong>da</strong>, amave kanonis me-8 muxlis Tanaxmad,<br />
Tu TviTmmarTveli erTeuli me-6 muxliT gansazRvruli procedurebis<br />
<strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n 60 dRis ganmavlobaSi ar moaxdens ga<strong>da</strong>cemul<br />
qonebaze sakuTrebis uflebis registracias, igi <strong>da</strong>kargavs sakuTrebis<br />
uflebas.<br />
realurad, es problema SeiZleba ar aris masiuri xasiaTis, magram<br />
ramdenime municipalitets aqvs. anu gasulia ZiriTadi uZravi<br />
<strong>qonebis</strong> gadmocemis va<strong>da</strong> (3 Tve + 10 dRe + 60 dRe), magram uflebis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumentis ararsebobis gamo sajaro reestri<br />
uars ambobs registraciaze anu ar xdeba kanonis aRsruleba.<br />
am SemTxvevaSi gamosavali iqnebo<strong>da</strong>, qonebaze sakuTrebis uflebis<br />
registraciis safuZveli zemoxsenebuli kanonis imave me-6 muxliT<br />
iqnes <strong>da</strong>dgenili. aq ramdenime varianti arsebobs: 1. <strong>da</strong>dgenili vadis<br />
gasvlis Semdeg TviTmmarTveli erTeulis mimarTvis safuZvelze sajaro<br />
reestri axorcielebs registracias; 2. <strong>da</strong>dgenili vadis gasvlis<br />
Semdeg ekonomikuri ganviTarebis saministro gamoscems individualur<br />
administraciul-samarTlebriv aqts, rac aris sajaro reestrSi<br />
<strong>qonebis</strong> registraciis safuZveli; 3. . . .<br />
aris SemTxvevebi, rodesac saxelmwifo uars eubneba TviTmmarTvel<br />
erTeuls konkretuli, <strong>da</strong>Slis piras myofi Senoba-nagebobebis<br />
ga<strong>da</strong>cemaze <strong>da</strong> ise yidis am qonebas, rom ar icis misi realuri<br />
mdgomareoba. aseTi qoneba, bunebrivia, ar iyideba <strong>da</strong> misi<br />
mdgomareoba yoveldRiurad uaresdeba. TviTmmarTvelobebi Tvlian,<br />
rom gadmocemis SemTxvevaSi Tavad ukeT gankargaven aseT qonebas.<br />
saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sawarmoebis<br />
saxelmwifos sakuTrebaSi arsebuli aqciebisa <strong>da</strong> wilebis<br />
ga<strong>da</strong>cema<br />
zogierT municipalitets sawarmoTa wilebi <strong>qonebis</strong> inventarizaciis<br />
gareSe ga<strong>da</strong>eca. rig SemTxvevebSi sawarmos uZravi <strong>qonebis</strong> nawili<br />
ar aris registrirebuli sajaro reestrSi, xolo moZravi qoneba<br />
saTanado wesiT aRricxuli sawarmos balansSi. Sesabamisad, arcTu<br />
iSviaT SemTxvevebSi, TviTmmarTvelobam ar icis zustad (sawesdebo<br />
kapitalSi arsebuli <strong>qonebis</strong> gar<strong>da</strong>) ra uZrav-moZravi <strong>qonebis</strong> mflobelia<br />
misTvis ga<strong>da</strong>cemuli sawarmo.<br />
amasTan, TviTmmarTvelobebisTvis ga<strong>da</strong>cemuli sawarmoebis nawili<br />
wamgebiania, aqvT <strong>da</strong>valianeba, ZiriTa<strong>da</strong>d, saxelmwifos mimarT,<br />
romelic dRiTi dRe matulobs. TviTmmarTvelobebi ar iwyeben<br />
likvi<strong>da</strong>ciis process, vinai<strong>da</strong>n Tvlian, rom specialurad <strong>da</strong>dgenili<br />
sajaro kanonmdeblobis normebiT un<strong>da</strong> ixelmZRvanelon.<br />
yofili mmarTvelobis <strong>da</strong> TviTmmarTvelobis organoebis<br />
balansze ricxuli uZrav-moZravi nivTebis ga<strong>da</strong>cema<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis 651<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
37
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
muxlis me-6 punqtis Tanaxmad, 2006 wlis adgilobriv arCevnebamde<br />
arsebuli mmarTvelobisa <strong>da</strong> TviTmmarTvelobebis balansze ricxuli<br />
Senoba-nagebobebi maTze <strong>da</strong>magrebuli miwiT TviTmmarTvel erTeulebs<br />
sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>ecema kanoniT gaTvaliswinebuli xelSekrulebis gareSe.<br />
Tumca `TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonSi 2009<br />
wlis 22 noembers Sesuli cvlilebiT, saxelmwifos mier ga<strong>da</strong>cemuli<br />
<strong>qonebis</strong> mimarT TviTmmarTveli erTeulis ufleba-movaleobebi<br />
ganisazRvreba ukve ara maT Soris <strong>da</strong>debuli xelSekrulebiT, aramed<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministros individualuri administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtiT.<br />
es niSnavs, rom zemoaRniSnuli kanonebis normebs Soris Seusabamobaa<br />
<strong>da</strong> moiTxovs Sesworebas.<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis 651<br />
muxlis 61 punqtis Tanaxmad, 2006 wlis 1 ianvris mdgomareobiT adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis <strong>da</strong> mmarTvelobis balansze ricxuli<br />
moZravi nivTebi imperatiulad gamocxadebulia TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebad. rig SemTxvevebSi aseTi moZravi nivTebia saskolo<br />
inventari, romelsac, realurad, sajaro skola flobs <strong>da</strong><br />
gankargavs. marTalia, sajaro skola sajaro samarTlis iuridiul<br />
pirs warmoadgens, rac saSualebas aZlevs TviTmmarTvelobas saku-<br />
Tari qoneba usasyidlo sargeblobis formiT ga<strong>da</strong>sces, magram es<br />
mainc qmnis uxerxulobebs. kerZod, ra vadiT moxdes ga<strong>da</strong>cema? vis<br />
balansze <strong>da</strong>rCeba qoneba? <strong>da</strong> a.S.<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>gankargva</strong><br />
38<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> privatizebis procesi<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong>, romelic TviTmmarTvelobebs<br />
ar gadmoscemiaT, privatizebis dros aris SemTxvevebi,<br />
rodesac saprivatizaciod gamocxadebuli obieqtebis <strong>da</strong>Tvaliereba<br />
gamyidvelis mier ar xdeba. Sesabamisad, dokumentebSi asaxuli informacia<br />
ar Seesabameba realobas, rac problemebs qmnis rogorc<br />
sawyisi fasis gansazRvraSi, aseve potenciuri myidvelis <strong>da</strong>interesebaSi.<br />
xSiria SemTxvevebi, rodesac msgavsi qoneba nadgurdeba.<br />
TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli miwis privatizebis<br />
dros aris SemTxvevebi, rodesac am miwaze Senoba-nageboba aris<br />
aRmarTuli <strong>da</strong> es dokumentaciiT ar dgindeba. agreTve SesaZlebelia<br />
privatizebis gamocxadebis periodSi miwaze TviTneburad moxdes<br />
Senoba-nagebobis aRmarTva. Sesabamisad, aucilebelia, saprivatizaciod<br />
gamocxadebuli miwis winaswar <strong>da</strong>Tvaliereba <strong>da</strong> privatizebis<br />
procesSi misi <strong>da</strong>cva.<br />
xSiria SemTxvevebi, rodesac auqcionSi monawile pirebi vaWrobis<br />
procesSi Zalian maRal Tanxebs asaxeleben <strong>da</strong> SemdgomSi am<br />
Tanxis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>s ver axerxeben. aseT SemTxvevaSi TviTmmarTvelobas<br />
rCeba gamarjvebuli piris mier ga<strong>da</strong>xdili be, Tumca Tavi<strong>da</strong>n uwevs<br />
auqcionis gamocxadeba <strong>da</strong> kanoniT gansazRvruli procedurebis Catareba.<br />
am problemis mosagvareblad SesaZlebelia bes sididis regu-
lireba, rac SezRu<strong>da</strong>vs auqcionSi monawileebs ararealuri Tanxis<br />
<strong>da</strong>saxelebisagan. msgavsi problemis Tavi<strong>da</strong>n acilebis mizniT TviTmmarTveli<br />
qalaqi rusTavis mier bes sidide gansazRvrulia sawyisi<br />
fasis 40 procentiT.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesobaSi <strong>qonebis</strong> privatizebis mizniT<br />
gamocxadebul auqcionSi monawileobs erTi subieqti. amis mizezad<br />
saxeldeba adgilobriv qonebaze potenciuri myidvelis naklebi <strong>da</strong>intereseba<br />
<strong>da</strong> tradiciebi, romlis mixedviTac Tanasoflelis Tu nacnobis<br />
konkurentad gamosvla araeTikur qcevad fasdeba.<br />
kaxeTis regionSi SeiniSneba tendencia, roca ekonomikuri ganvi-<br />
Tarebis saministro cdilobs ar gayidos moijareze ijariT gacemuli<br />
saxelmwifo saZovrebi. `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
kanonis Tanaxmad, privatizebas ar eqvemdebareba saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli saZovari, gar<strong>da</strong> am kanonis amoqmedebamde<br />
(29.07.2005) ijariT gacemuli saZovrebisa. Sesabamisad, Tu saZovari<br />
am kanonis amoqmedebamde ijariT iyo gacemuli igi eqvemdebareba<br />
privatizebas <strong>da</strong> ekonomikis saministros teritoriuli organos es<br />
qmedeba ewinaaRmdegeba kanonis moTxovnebs.<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli saZovris<br />
gayidvis SezRudvaze centraluri xelisufleba arapir<strong>da</strong>pir gascems<br />
direqtivebs. arsebuli sakanonmdeblo regulacii<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
TviTmmarTvelobis mier mis sakuTrebaSi arsebuli saZovris gasxviseba<br />
ar ikrZaleba. TviTmmarTvelobebi afiqsireben, rom umjobesi<br />
iqneba saZovris gasxvisebaze iyos SezRudva, radgan es qoneba Tavisi<br />
SinaarsiT saerTo sargeblobisaa.<br />
TviTmmarTvelobebi aRniSnaven, rom SesaZlebelia saxelmwifo<strong>da</strong>n<br />
sasoflo-sameurneo miwis iafad Sesyidva <strong>da</strong> Semdeg misTvis<br />
arasasoflo-sameurneo miwis statusis miniWeba. Sesabamisi zonirebisa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmarebis ararsebobis gamo SesaZlebelia, problemebi<br />
Seiqmnas sasoflo-sameurneo miwis farTobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT <strong>da</strong><br />
xeli SeeSalos soflis meurneobas. Tumca sasoflo-sameurneo miwis<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebiT gamoyenebis SemTxvevaSi kanoni<br />
gansazRvras sakmaod maRal sakompensacio Senatans, romelic srulad<br />
iricxeba adgilobriv biujetSi.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesoba privatizebis dros auqcionis<br />
formas iyenebs. pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT <strong>qonebis</strong> privatizebis<br />
erTeuli SemTxvevebi, ZiriTa<strong>da</strong>d, TviTmmarTvel qalaqebSi gvxvdeba.<br />
es logikuria, radgan pir<strong>da</strong>piri miyidva nakleb gamWvirvale formaa,<br />
romlis Sesaxeb saboloo ga<strong>da</strong>wyvetileba TviTmmarTvelobis mier ar<br />
miiReba.<br />
sasurvelia, sakanonmdeblo doneze <strong>da</strong>konkretdes <strong>qonebis</strong> privatizebis<br />
dros pir<strong>da</strong>piri miyidvis formis gamoyenebis winapirobebi.<br />
kanonSi arsebuli Canaweri bundovania <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxvagvari interpretirebis<br />
saSualebas iZleva.<br />
TviTmmarTvelobebs xSirad mimarTaven moqalaqeebi, romlebmac<br />
2007 wlamde saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebaze gamarTul auqcion-<br />
Si gaimarjves, Tumca problemebi eqmnebaT <strong>qonebis</strong> registraciasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis Sesaxeb~ saqarTve-<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
39
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
los kanonis Tanaxmad, konkursis, auqcionis an pir<strong>da</strong>piri miyidvis<br />
formiT saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebisas myidvelsa <strong>da</strong> gamyidvels<br />
Soris un<strong>da</strong> gaformebuliyo Sesabamisi xelSekruleba. xelSekrulebis<br />
gaformebis va<strong>da</strong>d gansazRvruli iyo konkursis, pir<strong>da</strong>piri miyidvis<br />
an auqcionis Catarebi<strong>da</strong>n 3 Tve. Tu am periodSi ar mox<strong>da</strong><br />
xelSekrulebis gaformeba, qoneba gasxvisebulad ar iTvleba, miuxe<strong>da</strong>vad<br />
auqcionis Sedegisa. gansakuTrebiT mniSvnelovania is sakiTxi,<br />
rom saubaria saxelmwifo sakuTrebaSi arsebul qonebaze, romelsac<br />
ekonomikis saministro gankargav<strong>da</strong>. Sesabamisad, misi <strong>da</strong>wyebuli<br />
procedurebis gagrZeleba TviTmmarTvelobas ar SeuZlia, agreTve<br />
SeuZlebelia raionuli xelisuflebis mier <strong>da</strong>wyebuli procedurebis<br />
TviTmmarTvelobis mier gagrZeleba, radgan TviTmmarTveloba<br />
raionuli xelisuflebis samarTalmemkvidres ar warmoadgens. es<br />
sakiTxi saWiroebs regulirebas <strong>da</strong> sasurvelia centraluri xelisuflebis<br />
mier miRebul iqnes Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetileba. msgavsi problemebi<br />
ar gvxvdeba 2007 wlis seqtembri<strong>da</strong>n gasxvisebul qonebaze,<br />
radgan gamyidvelisa <strong>da</strong> myidvelis mier xelmowerili auqcionSi gamarjvebis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli oqmi werilobiT xelSekrulebas warmoadgens.<br />
40<br />
auqcionis wesiT adgilobrivi <strong>qonebis</strong> privatizebis dros myidvelze<br />
sakuTrebis ufleba ga<strong>da</strong>dis Tanxis mTlianad ga<strong>da</strong>xdis, sakuTrebis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli mowmobis gacemis <strong>da</strong> sajaro reestrSi an<br />
Sesabamis maregistrirebel organoSi registraciis Semdeg. am normi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, erT-erTi mniSvnelovani piroba TviTmmarTvelobis<br />
mier sakuTrebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli mowmobis gacemaa, romelic<br />
Tanxis srulad ga<strong>da</strong>xdis Semdeg gaicema. kanoni aregulirebs auqcionSi<br />
gamarjvebis Semdeg Tanxis ga<strong>da</strong>xdis vadebs, xolo sakuTrebis<br />
<strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli mowmobis gacemis vadebze araferia naTqvami.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesoba acxadebs, rom am vadis ararsebobis<br />
gamo myidvelebs problemas ar uqmnian <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>xdis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli<br />
sabuTebis Semowmebi<strong>da</strong>n ramdenime dReSi aZleven sakuTrebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebel<br />
mowmobas. Tumca, gamoiTqva mosazrebac, rom sasurvelia<br />
mowmobis gacemis SemWidroebuli vadebis (3-5 dRe) normatiulad<br />
gansazRvra, raTa ar moxdes procesis gaWianureba.<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis dros<br />
aucilebelia miwis nakveTis azomviTi naxazis arseboba, rac sakmaod<br />
mniSvnelovan finansur resurss moiTxovs. Tu <strong>qonebis</strong> SeZenaze <strong>da</strong>interesebuli<br />
piri ar gamoCn<strong>da</strong> municipaliteti erideba saregistracio<br />
xarjebis gaRebas. <strong>da</strong>mkvidr<strong>da</strong> mavne praqtika, roca miwis SeZenis<br />
msurveli Tavad iRebs am xarjebs. es miuRebelia, radgan xarjis gaweviT<br />
am pirs uCndeba molodini, rom auqcionSi `gaimarjvebs~. TviTmmarTvelobebi<br />
am praqtikas xmamaRla ar aRiareben, magram sxva<strong>da</strong>sxva<br />
formiT adgili namdvilad aqvs.<br />
gamoiTqva mosazreba, rom jer kidev araprivatizebuli sasoflo-sameurneo<br />
miwebis privatizeba un<strong>da</strong> ganaxorcielos adgilobrivma<br />
municipalitetma, radganac ganaSenianebaze <strong>da</strong> samomavlo strategiaze<br />
municipaliteti fiqrobs <strong>da</strong> es saxelmwifom ar un<strong>da</strong> akeTos.<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli ijariT gacemuli <strong>qonebis</strong>
gasxvisebis dros arsebobs ijaris <strong>da</strong>valianeba, romlis nawili (35<br />
procenti) adgilobriv biujetSi un<strong>da</strong> Caricxuliyo. Sesabamisad,<br />
adgilobrivi biujeti zaraldeba gayidvis dros ijaris <strong>da</strong>valianebis<br />
ar ga<strong>da</strong>xdiT. Tumca privatizebis Sedegad miRebuli Tanxis 80 procents<br />
adgilobrivi biujeti iRebs.<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> saprivatizacio sawyisi fasis<br />
gansazRvra<br />
regionebis mixedviT gansxvavebulia TviTmmarTvelobebis midgoma<br />
miwis normatiuli fasis gamoyenebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. TviTmmarTvelobebis<br />
umetesoba miwis normatiul fass ganmartavs, rogorc<br />
auqcionze gasatani <strong>qonebis</strong> qve<strong>da</strong> zRvars <strong>da</strong>, Sesabamisad, Sesa-<br />
Zleblad miaCniaT gansazRvrulze maRali fasiT vaWrobis <strong>da</strong>wyeba.<br />
TviTmmarTvelobebis nawili ki miwis normatiul fass miiCnevs rogorc<br />
sawyis fass <strong>da</strong> SeuZleblad miaCnia am fasis gazr<strong>da</strong>. kanonmdeblobis<br />
Tanaxmad, arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli<br />
fasi aucilebel sawyis fass ar warmoadgens, radgan arc<br />
erT normatiul aqtSi pir<strong>da</strong>pir ar aris miTiTebuli amis Sesaxeb.<br />
sasurvelia, kanonmdeblobis doneze <strong>da</strong>konkretdes Tu ras warmoadgens<br />
miwis normatiuli fasi, anu es aris sawyisi fasi Tu minimaluri<br />
fasi. TviTmmarTvelobebis umetesoba miiCnevs, rom umjobesi iqneba<br />
Tu normatiuli fasi ganisazRvreba, rogorc minimaluri fasi, radgan<br />
gverdigverd myofi nakveTebis fasebi SeiZleba mniSvnelovnad<br />
gansxvavdebodes erTmaneTisgan <strong>da</strong> erTi <strong>da</strong> igive sawyisi fasiT vaWrobis<br />
<strong>da</strong>wyeba ar iqneba mizanSewonili. gamoiTqva mosazrebac, rom<br />
normatiuli fasi iyos sawyisi fasi <strong>da</strong> bijis moculobis manipulirebiT<br />
moxdes konkretuli SemTxvevis regulireba, Tumca msgavs SemTxvevebSi<br />
bijis zr<strong>da</strong>m SeiZleba gamoiwvios auqcionze vaWrobis Sez-<br />
Rudva.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesoba sifrTxiliT ekideba <strong>qonebis</strong><br />
sawyisi fasis gansazRvris dros auditis <strong>da</strong>qiravebas, radgan es<br />
saqmianoba finansebTan aris <strong>da</strong>kavSirebuli. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong><br />
<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis <strong>qonebis</strong> saprivatizacio sawyisi<br />
fasis gansazRvris wesis~ Tanaxmad, <strong>qonebis</strong> sawyisi fasi dgindeba<br />
<strong>qonebis</strong> narCeni sabalanso Rirebulebis gaTvaliswinebiT an auditis<br />
Sefasebis safuZvelze. am normis Tanaxmad, TviTmmarTveloba ar aris<br />
SezRuduli auditis <strong>da</strong>qiravebaSi. TviTmmarTvelobebis sifrTxile<br />
gamowveulia kontrolis palatis mxri<strong>da</strong>n mosalodneli uaryofiTi<br />
Sefasebis gamo. marTalia, auditis <strong>da</strong>qiravebas sWirdeba sajaro finansebis<br />
gamoyeneba, Tumca es saqmianoba kanonmdeblobiT neba<strong>da</strong>rTulia<br />
<strong>da</strong>, Sesabamisad, ar arsebobs kontrolis palatis mxri<strong>da</strong>n uaryofiTi<br />
<strong>da</strong>skvnis safuZveli.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesoba afiqsirebs, rom Si<strong>da</strong> sazRvrebis<br />
Sesaxeb zusti informaciis arqona sxva<strong>da</strong>sxva problemas iwvevs, maT<br />
Soris miwis normatiuli fasis gaangariSebas. umetes SemTxvevebSi<br />
rTuli <strong>da</strong>sadgenia Tu sad mTavrdeba qalaqi <strong>da</strong> sad iwyeba sofeli/<br />
<strong>da</strong>ba. arsebuli kanonmdeblobis Tanaxmad, arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli fasis <strong>da</strong>dgena pir<strong>da</strong>pir kavSirSia<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
41
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
42<br />
miwis mdebareobasTan. soflebSi miwis normatiuli fasi ganisazRvreba<br />
Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis administraciuli centris<br />
Sualeduri zonisaTvis <strong>da</strong>dgenili miwis normatiuli fasis aranakleb<br />
30 procentiT, xolo <strong>da</strong>bisaTvis - aranakleb 50 procentiT.<br />
TviTmmarTvelobebs ar gaaCniaT sakmarisi Tanxebi axali azomviTi<br />
samuSaoebis Casatareblad. sasurvelia, centraluri xelisufleba<br />
finansurad <strong>da</strong>exmaros TviTmmarTvelobebs rukebTan <strong>da</strong> sazRvrebTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli problemebis mogvarebaSi. es mxolod adgilobrivi<br />
donis problemas ar warmoadgens, radgan centraluri xelisuflebis<br />
saqmianobac, rig SemTxvevebSi, iTvaliswinebs sofelTan <strong>da</strong> qalaqTan<br />
diferencirebul midgomas.<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis <strong>qonebis</strong><br />
saprivatizacio sawyisi fasis gansazRvris wesis~ Tanaxmad, Tu auqcionze<br />
ar mox<strong>da</strong> gasayi<strong>da</strong>d gamotanili adgilobrivi <strong>qonebis</strong> privatizeba,<br />
misi sawyisi fasi SeiZleba Semcirdes 50 procentamde. realobaSi<br />
meore auqcionze fasis 50 procentamde Semcireba arc erT<br />
TviTmmarTvelobas ar mouxdenia. ZiriTa<strong>da</strong>d, meore auqcionze igive<br />
fass toveben <strong>da</strong> Semdgom jerze akleben 10-20 procents. aris<br />
SemTxvevebi, rodesac 3-4 jer gamotanis Semdegac ki ar akleben sawyis<br />
fass. TviTmmarTvelobebis sifrTxile gamowveulia kontrolis<br />
palatis SesaZlo uaryofiTi <strong>da</strong>skvnis gamo. Tumca aRiareben, rom<br />
ramodenimejer auqcionis Catarebac saxsrebTan aris <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
<strong>da</strong> esec SeiZleba mizanSeuwonel xarjad aRiqvas makontrolebelma.<br />
sasurvelia, ganimartos Tu ra SemTxvevaSi CaTvlis kontrolis palata<br />
msgavs qmedebas <strong>da</strong>rRvevad.<br />
praqtiki<strong>da</strong>n Cans, rom arc erT TviTmmarTvelobas ar aqvs gamoyenebuli<br />
auqcionis forma, romelic gamocxadebuli fasis klebas<br />
iTvaliswinebs. Tumca, aris SemTxvevebi, rodesac qoneba auqcionze<br />
mexuTed gamotanis Semdegac ar iyideba. anu arsebobs samarTlebrivi<br />
safuZveli, Tumca TviTmmarTveloba mas ar iyeneben.<br />
gansxvavebuli midgomaa TviTmmarTvelobebis mixedviT Senobisa<br />
<strong>da</strong> masze <strong>da</strong>magrebuli miwis nakveTis sawyisi fasis gansazRvris me-<br />
TodebSi. umetesoba TviTmmarTvelobebisa Senobis sawyiss fass <strong>da</strong><br />
miwis normatiul fass cal-calke adgens. zogi TviTmmarTveloba ki<br />
audits afasebinebs orives erTad <strong>da</strong> erTi fasiT gamoaqvs gasayi<strong>da</strong>d.<br />
TviTmmarTvelobebis azriT problema iqmneba biujetTan angariSsworebis<br />
dros, radgan umetesoba TviTmmarTvelobas Senoba-nageboba<br />
<strong>da</strong> masze <strong>da</strong>magrebuli miwa cal-calke aqvs balansze ayvanili <strong>da</strong> gayidvis<br />
dros ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>c Sesabamisad un<strong>da</strong> ganxorcieldes. es teqnikuri<br />
sakiTxia <strong>da</strong> swori finansuri aRricxvis SemTxvevaSi ar un<strong>da</strong> warmoadgendes<br />
problemas.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesoba problemad asaxelebs saprivatizaciod<br />
gamotanili arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis sawyisis<br />
fasis klebis SezRudvas pirveli auqcionis Semdeg. maTi TqmiT<br />
`saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli<br />
fasis gansazRvris wesis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb~ prezidentis 2007 wlis<br />
603-e brZanebulebiT miwaze fasis kleba gaTvaliswinebuli ar aris.<br />
Tumca, miwaze am SemTxvevaSi vrceldeba prezidentis 1997 wlis 671-e
Zanebuleba, romelic pirveli uSedego auqcionis Semdeg <strong>da</strong>saxelebuli<br />
fasis 50 procentamde Semcirebas iTvaliswinebs. un<strong>da</strong><br />
gaviTvaliswinoT, rom <strong>qonebis</strong> saprivatizacio fasis gansazRvris<br />
dros mTavari dokumenti prezidentis 671 brZanebulebaa, romelic,<br />
Tavis mxriv, iTvaliswinebs 603 brZanebulebas. TviTmmarTveli<br />
qalaqebis umetesoba saprivatizaciod gamotanil Senobasa <strong>da</strong> masze<br />
<strong>da</strong>magrebul miwas sawyis fass erTnairad akleben.<br />
TviTmmarTvelobebis azriT gaugebaria Tu vin adgens auqcionze<br />
<strong>qonebis</strong> sawyis fass. `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
auqcionis wesiT privatizebis Sesaxeb~ ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
debulebis Tanaxmad, sawyisi fasis gansazRvra evaleba gamyidvels<br />
prezidentis Sesabamisi brZanebulebis gaTvaliswinebiT. am debulebis<br />
Tanaxmad, gamyidvelis funqcias axorcielebs TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli<br />
organo. `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Tanaxmad, adgilobrivi<br />
<strong>qonebis</strong> <strong>gankargva</strong> aRmasrulebeli organos uflebamosilebaa, Tumca<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanoni am funqcias<br />
sakrebulos Tavmjdomares akisrebs. aRsaniSnavia, rom organul kanonSi<br />
ganxorcielebuli cvlilebis Sedegad <strong>qonebis</strong> sawyisi fasis gansazRvra<br />
sakrebulos kompetencias miekuTvneba. organuli kanoni ierarqiulad<br />
maRalia vidre kanoni `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~, Sesabamisad, urTierT sapirispiro debulebebis<br />
arsebobis SemTxvevaSi un<strong>da</strong> visargebloT organuli kanoniT.<br />
sasurvelia adgilobriv qonebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli normatiuli aqtebi<br />
SesabamisobaSi iqnes moyvanili `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organul kanonTan.<br />
`saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis normatiuli<br />
fasis gansazRvris wesis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
prezidentis #603 brZanebulebiT, miwis normatiul fass sabazro<br />
Rirebulebis gaTvaliswinebiT weliwadSi erTxel, ara ugvianes yoveli<br />
wlis Tebervlisa, adgenen Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis warmomadgenlobiTi organoebi – sakrebuloebi. TviTmmarTvelobebis<br />
azriT, Tu wina welTan Se<strong>da</strong>rebiT miwis normatiuli<br />
fasis cvlileba ar xdeba ar un<strong>da</strong> iyos savaldebulo sakrebulos<br />
mier axali ga<strong>da</strong>wyvetilebis gamotana. aseT SemTxvevaSi wina wlis<br />
normatiuli fasi un<strong>da</strong> moqmedebdes.<br />
arsebobs mc<strong>da</strong>ri Sexeduleba, rom prezidentis 1997 wlis 671-e<br />
brZanebuleba `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> saprivatizacio sawyisi fasis gansazRvris wesis<br />
Sesaxeb~ miwaze ar vrceldeba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom es brZanebuleba<br />
moicavs yvela saxis qonebas. amave brZanebulebaSi arsebobs Canaweri,<br />
rom arasasoflo-sameurneo miwis sawyis fasTan <strong>da</strong>kavSirebiT un<strong>da</strong><br />
moxdes prezidentis 2007 wlis 603-e brZanebulebis gaTvaliswineba.<br />
rac Seexeba TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebul sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis sawyis fass, igi prezidentis 671-e br-<br />
Zanebulebis Tanaxmad ganisazRvreba.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
43
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
44<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacema<br />
<strong>qonebis</strong> gankargvis procesSi xSirad ismeba kiTxva Tu ramdena<strong>da</strong>a<br />
SesaZlebeli ZiriTadi <strong>qonebis</strong> TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebuli<br />
Sps-s kapitalSi Cadeba, TviTmmarTvelobis mier <strong>da</strong>fuZnebuli<br />
aip-Tvis sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema an mesame pirze sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cema. es sakmaod bundovani sakiTxia, radgan<br />
ZiriTadi qoneba mxolod TviTmmarTvelobis uflebamosilebis gansaxorcieleblad<br />
SeiZleba iqnes gamoyenebuli. TviTmmarTvelobebis<br />
azriT ZiriTadi <strong>qonebis</strong> imgvari gamoyeneba, romelic Semosavals<br />
moutans biujets <strong>da</strong> Sesabamisad xels Seuwyobs sajaro funqciobis<br />
ukeT <strong>da</strong>finansebas <strong>da</strong>saSvebi un<strong>da</strong> iyos. ramdenime TviTmmarTvelobas<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> nawili gacemuli aqvs komerciul <strong>da</strong>wesebulebebze<br />
sargeblobis uflebiT. maTi argumentaciiT kanonis moTxovna ar ir-<br />
Rveva, radgan miRebuli Tanxa TviTmmarTvelobebis funqciebis ganxorcielebas<br />
xmardeba. amasTan erTad, TviTmmarTvelobebs gaaCniaT<br />
ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis uflebamosileba.<br />
aseve xSiria SekiTxvebi imasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, Tu ramdenad uflebamosilia<br />
TviTmmarTveli erTeuli uari uTxras saxelmwifos aRmasrulebel<br />
<strong>da</strong> sakanonmdeblo organoebs, sasamarTlo xelisuflebisa<br />
<strong>da</strong> prokuraturis organoebs, aseve sajaro samarTlis iuridiul pirebs<br />
usasyidlo sargeblobis formiT <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemaze? aseve, ra<br />
SeiZleba iyos uaris Tqmis safuZveli? es SekiTxvebi gamowveulia<br />
imiT, rom `saxelmwifo <strong>qonebis</strong> privatizebis <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebisa <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT<br />
ga<strong>da</strong>cemis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-11 prima muxlis me-4 punqti<br />
ormagi interpretaciis saSualebas iZleva.<br />
<strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacemis dros konkretuli<br />
formis gamoyenebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT sxva<strong>da</strong>sxva mdgomareobaa TviTmmarTvelobebis<br />
mixedviT. umetesoba TviTmmarTvelobebisa adgilobrivi<br />
<strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacemis dros pir<strong>da</strong>piri<br />
gankargvis formas iyenebs, nawili TviTmmarTvelobebisa ki auqcions<br />
atarebs. kanonis Tanaxmad, TviTmmarTvelobas TviTon SeuZlia ga<strong>da</strong>wyvitos<br />
Tu romel formas gamoiyenebs. sasurvelia kanonis doneze<br />
ganisazRvros pir<strong>da</strong>piri gankargvis formis gamoyenebis pirobebi. aq<br />
SeiZleba mocemuli iyos <strong>qonebis</strong> CamonaTvali an sabazro Rirebulebis<br />
zRvari. es qoneba warmoadgens sajaro qonebas <strong>da</strong> aucilebelia<br />
misi sargeblobac iyos maqsimalurad gamWvirvale.<br />
TviTmmarTvelobas SeuZlia aip-i <strong>da</strong>afuZnos sakuTar qonebaze.<br />
Tumca, TviTmmarTvelobebisTvis gaugebaria, rogor aris SesaZlebeli<br />
aip-is <strong>qonebis</strong> ukan <strong>da</strong>bruneba (amoReba) <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>. un<strong>da</strong> aRiniSnos,<br />
rom aip-is (arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri)<br />
samarTlebrivi regulireba mocemulia samoqalaqo kodeqsSi. aip-is<br />
<strong>qonebis</strong> gasxviseba <strong>da</strong>saSvebia Tu gasxviseba emsaxureba arasamewarmeo<br />
(arakomerciuli) iuridiuli piris saqmianobas, mis organizaciul<br />
ganviTarebas, xels uwyobs misi miznebis ganxorcielebas an emsaxureba<br />
saqvelmoqmedo miznebs. amasTan erTad, aip-is likvi<strong>da</strong>ciis<br />
SemTxvevaSi akrZalulia likvi<strong>da</strong>ciis Sedegad <strong>da</strong>rCenili <strong>qonebis</strong> ganawileba<br />
<strong>da</strong>mfuZneblebs/wevrebs, xelmZRvanelobisa <strong>da</strong> warmomadgen-
lobiTi uflebamosilebis mqone pirebs Soris. Tumca, SesaZlebelia<br />
es qoneba ga<strong>da</strong>eces sxva aip-is. am nomrebi<strong>da</strong>n gamomdinare TviTmmarTvelobas<br />
aip-is <strong>qonebis</strong> <strong>gankargva</strong>Si sakmaod mniSvnelovani barierebi<br />
gaaCnia. praqtikaSi aip-is ZiriTadi qoneba (Senoba-nagebobebi;<br />
miwa) sargeblobis uflebis formiT aqvs ga<strong>da</strong>cemuli <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />
TviTmmarTvelobebs am qonebaze sakuTrebis ufleba unarCundeba.<br />
mniSvnelovani problema iqmneba TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi<br />
arsebuli <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemuli <strong>qonebis</strong> balansze<br />
aRricxvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. erTi <strong>da</strong> igive operacia sxva<strong>da</strong>sxva<br />
TviTmmarTvelobas gansxvavebulad aqvs aRricxuli. maTi TqmiT,<br />
ar arsebobs konkretuli wesi TviTmmarTvelobis (sajaro) <strong>qonebis</strong><br />
balansze ayvanasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. xSiria SekiTxvebi imasTan <strong>da</strong>kav-<br />
SirebiT Tu rogor un<strong>da</strong> aRiricxos <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT<br />
gacemis operacia balansze, anu un<strong>da</strong> moxdes Tu ara TviTmmarTvelobis<br />
balansi<strong>da</strong>n moxsna <strong>da</strong> im organizaciis balansze asaxva, romelsac<br />
sargeblobaSi aqvs es qoneba. es nawilobriv buRaltruli sakiTxebia,<br />
romlis Sesaxeb adgilobrivi moxeleebisaTvis raime <strong>da</strong>mxmare saxelmZRvanelo<br />
ar arsebobs.<br />
xSiria adgilobrivi <strong>qonebis</strong> balansze asaxvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
problemebi. es gamowveulia, erTis mxriv, pasuxismgebeli moxeleebis<br />
arasaTanado kvalifikaciiT, xolo meore mxriv, sajaro <strong>qonebis</strong><br />
balansze aRricxvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli regulaciis simwiriT. xSiria<br />
kiTxvebi <strong>qonebis</strong> balansze ayvanis safuZvelTan <strong>da</strong>kavSirebiT. ra<br />
Tqma un<strong>da</strong> balansze ayvanas Wirdeba Sesabamisi dokumenti, sa<strong>da</strong>c mi-<br />
TiTebulia <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong>xasiaTeba <strong>da</strong> Rirebuleba. Sesyidvis dros es<br />
SeiZleba iyos nasyidobis fasi, xolo iseT SemTxvevebSi, rodesac<br />
<strong>qonebis</strong> balansi<strong>da</strong>n balansze ga<strong>da</strong>cema xdeba sabalanso Rirebuleba.<br />
<strong>da</strong>narCen SemTxvevebSi un<strong>da</strong> moxdes sabazro fasis gansazRvra. am ukanasknelis<br />
<strong>da</strong>dgena ki SesaZlebelia auditis meSveobiT.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
45
46<br />
I kiTxva-pasuxi<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
CaiTvleba Tu ara, ekonomikuri ganviTarebis saministros mier<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis gamijvnis Taobaze ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
<strong>da</strong>dgenil vadebSi miuRebloba uaris Tqmad TviTmmarTveli<br />
erTeulisTvis?<br />
saqarTvelos mTavrobis 2007 wlis 26 oqtombris #233 <strong>da</strong>dgenilebaSi,<br />
2010 wlis 10 aprils Sesuli cvlilebebis Tanaxmad,<br />
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro 14 dRis va<strong>da</strong>Si<br />
ixilavs Semosul moTxovnebs <strong>da</strong> gascems Tanxmobas an <strong>da</strong>sabuTebul<br />
uars arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis uZrav nivTebze<br />
uflebaTa reestrSi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad <strong>da</strong>registrirebis<br />
Taobaze. saministros mier <strong>da</strong>dgenilebis 14 dRis va<strong>da</strong>Si<br />
miuReblobis SemTxvevaSi, Tanxmoba CaiTvleba gacemulad.<br />
aRsaniSnavia, rom kanonSi am cvlilebis Sesvlamde, saministros<br />
mier, <strong>da</strong>dgenil va<strong>da</strong>Si ga<strong>da</strong>wyvetilebis miuRebloba, saqarTvelos<br />
zogadi administraciuli kodeqsis 177-e muxlis me-2 punqtis Tanaxmad,<br />
CaiTvlebo<strong>da</strong> administraciul-samarTlebrivi aqtis gamocemaze<br />
uaris Tqmad (<strong>da</strong> ara <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemaze uaris Tqmad), rac SesaZlebelia,<br />
gasaCivrebuli yofiliyo amave kodeqsis me-13 TaviT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesiT.<br />
sWirdeba Tu ara TviTmmarTvel erTeuls adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzis, quCis, skveris, parkis, bulvaris <strong>da</strong> moednis sajaro reestrSi<br />
registracias ekonomikuri ganviTarebis saministros Tanxmoba?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli<br />
kanonis 47-e muxlis `a~ punqtis Tanaxmad, aRniSnuli qoneba ganekuTvneba<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwas. saqarTvelos<br />
mTavrobis 2007 wlis 26 oqtombris #233 <strong>da</strong>dgenilebiT <strong>da</strong>mtkicebuli<br />
`TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo <strong>da</strong> saxelmwifos<br />
wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis qonebaze <strong>da</strong>magrebuli<br />
miwebis gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis wesis~ me-5 muxlis me-3 punqtis<br />
Tanaxmad, `uZrav nivTebze uflebaTa reestrSi TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebas mikuTvnebul arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwaze sakuTrebis uflebis registracia warmoebs Sesabamisi<br />
kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili uflebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli do-
kumentis, saka<strong>da</strong>stro monacemebis, saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministros Tanxmobisa <strong>da</strong> sxva dokumentaciis safuZvelze~.<br />
Sesabamisad, SekiTxvaSi mocemul qonebaze TviTmmarTveli<br />
erTeulis (gar<strong>da</strong> Tbilisisa) sakuTrebis uflebis registracias<br />
sajaro reestrSi, sWirdeba ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
Tanxmoba.<br />
rac Seexeba Tbiliss, zemoxsenebuli #233 <strong>da</strong>dgenilebis 6 1 muxlis<br />
Tanaxmad, arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze sakuTrebis<br />
uflebis registraciisas, ekonomikuri ganviTarebis saministros<br />
Tanxmoba <strong>da</strong> Tanxmobis misaRebad sxva <strong>da</strong>narCeni TviTmmarTveli<br />
erTeulebisaTvis <strong>da</strong>dgenili procedurebis gavla saWiro ar aris.<br />
Tbilisis meria arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis reestr-<br />
Si registrirebis mizniT, winaswar acnobebs saqarTvelos ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministros, energetikis saministros <strong>da</strong> garemos<br />
<strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis saministros. amis Semdeg, igi<br />
werilobiTi moTxovniT (kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili dokumentebis<br />
safuZvelze) mimarTavs sajaro reestrs miwaze sakuTrebis uflebis<br />
registraciisaTvis.<br />
konkretulad romeli adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebi<br />
ga<strong>da</strong>eca TviTmmarTvel erTeulebs sakuTrebaSi?<br />
marTalia, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanonis 47-e muxlis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeuls sakuTrebaSi<br />
ga<strong>da</strong>eca mis teritoriaze arsebuli, adgilobrivi mniSvnelobis<br />
wylis resursebi, magram, amave kanonis 67-e muxliT, adgilobrivi<br />
mniSvnelobis wylis resursebis registracia sajaro reestrSi un<strong>da</strong><br />
ganxorcielebuliyo mxolod mas Semdeg, rac saqarTvelos mTavroba<br />
miiReb<strong>da</strong> Sesabamis <strong>da</strong>dgenilebas (araugvianes 2007 wlis 1 maisisa)<br />
`adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebis gansazRvris wesis<br />
Sesaxeb~. aRniSnuli <strong>da</strong>dgenileba miRebuli ar aris. Sesabamisad,<br />
dReis mdgomareobiT, gvaqvs mocemuloba, rodesac, erTis mxriv,<br />
adgilobrivi mniSvnelobis wylis resursebi aRiarebulia TviTmmarTveli<br />
erTeulebis sakuTrebad (organuli kanonis 47-e muxli),<br />
xolo meores mxriv, ar aris <strong>da</strong>dgenili arc sakuTrebis obieqti (rac<br />
mTavrobis <strong>da</strong>dgenilebiT un<strong>da</strong> gansazRvruliyo) <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />
arc am obieqtis (<strong>qonebis</strong>) TviTmmarTvel erTeulebze ga<strong>da</strong>cemis <strong>da</strong><br />
registraciis wesebi.<br />
ZiriTadi qonebas ganekuTvneba mxolod uZravi nivTi Tu moZravic?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-2 muxlis, me-2 punqtis `a~ qvepunqtiT mocemulia ZiriTadi <strong>qonebis</strong><br />
ganmarteba: `ZiriTadi (ganusxvisebeli) qoneba - TviTmmarTveli<br />
erTeulis qoneba, romelic aris TviTmmarTvelobis ganxorcielebis<br />
safuZveli <strong>da</strong> romelic adgilobrivi TviTmmarTvelobis organom<br />
SeiZleba gamoiyenos mxolod Tavisi sajaro funqciebisa <strong>da</strong> uflebamosilebis<br />
ganxorcielebis mizniT~. rogorc vxe<strong>da</strong>vT, aRniSnuli<br />
norma ar gamoricxavs moZravi nivTis arsebobas ZiriTadi (ganusxvisebeli)<br />
<strong>qonebis</strong> statusiT. amrigad, uZrav nivTTan erTad, Ziri-<br />
Tadi <strong>qonebis</strong> statusi, SesaZlebelia moZrav nivTsac gaaCndes, iseve,<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
47
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
rogorc, uZravi nivTi SesaZlebelia arsebobdes <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong><br />
saxiT (magaliTad, zogierTi kategoriis arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa, sxva<strong>da</strong>sxva araadministraciuli <strong>da</strong>niSnulebis<br />
Senoba-nagebobebi <strong>da</strong> sxva).<br />
TviTmmarTveli erTeulis ZiriTadi <strong>qonebis</strong> statusi gaaCnia mxolod<br />
saxelmwifosgan ga<strong>da</strong>cemuli <strong>qonebis</strong> nawils, Tu TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebul sxva qonebasac?<br />
ZiriTadi <strong>qonebis</strong> statusi, ra Tqma un<strong>da</strong>, miniWebuli un<strong>da</strong><br />
hqondes TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebul yvela im<br />
uZrav-moZrav qonebas (nivTs), romelic aris TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebis safuZveli, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, aris es qoneba saxelmwifosgan<br />
ga<strong>da</strong>cemuli, Tu sxva gziT Seqmnili an SeZenili. statusis<br />
miniWeba mniSvnelovania imdenad, ramdena<strong>da</strong>c kanonmdeblobiT Ziri-<br />
Tadi <strong>qonebis</strong> mimarT dgindeba SezRuduli gankargvis (privatizeba,<br />
sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema) wesebi.<br />
sxva sakiTxia, Tu rogor un<strong>da</strong> moxdes ZiriTadi <strong>qonebis</strong> statusis<br />
miniWeba, anu ZiriTadi <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> gamijvna. `adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis, me-2<br />
punqtis `a~ qvepunqtis Tanaxmad, ZiriTadi qoneba ganmartebulia,<br />
rogorc `TviTmmarTveli erTeulis qoneba, romelic aris TviTmmarTvelobis<br />
ganxorcielebis safuZveli~. romeli qoneba SeiZleba<br />
miviCnioT TviTmmarTvelobis ganxorcielebis safuZvlad? logikuria,<br />
qoneba, romelic `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanonis me-16 muxlSi mocemuli sakuTari uflebamosilebebis<br />
gansaxorcieleblad SeiZleba iqnes gamoyenebuli. Tumca, arsebuli<br />
praqtikiT, magaliTad, skolamdeli aRzrdis <strong>da</strong>wesebulebebis Senoba-nagebobebi<br />
TviTmmarTvel erTeulebs <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> saxiT<br />
aqvs ga<strong>da</strong>cemuli saxelmwifosgan.<br />
48<br />
ra kategoriis sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa ga<strong>da</strong>ecaT<br />
TviTmmarTvel erTeulebs sakuTrebaSi?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
47-e muxlis `g~ punqtiT, TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSia<br />
mis teritoriaze arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa,<br />
gar<strong>da</strong>: saZovrebisa <strong>da</strong> pirutyvis ga<strong>da</strong>sareki trasebisa; 500 metrian<br />
sasazRvro zolSi arsebuli aseTi miwisa; <strong>da</strong>culi teritoriebis miwisa;<br />
istoriis, kulturis, bunebisa <strong>da</strong> sakulto-religiuri ZeglebisaTvis<br />
gankuTvnili miwisa; saxelmwifo tyis fondis miwisa; sabiujeto<br />
<strong>da</strong>finansebaze myofi <strong>da</strong>wesebulebebisa <strong>da</strong> sajaro samarTlis<br />
iuridiuli pirebisaTvis uzufruqtis formiT sargeblobis uflebiT<br />
ga<strong>da</strong>cemuli miwisa; wylis fondis miwisa; kerZo sakuTrebaSi arsebuli<br />
miwisa; `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis privatizebis Sesaxeb~ kanoniT privatizebas<br />
<strong>da</strong>qvemdebarebuli miwisa.<br />
rogorc vxe<strong>da</strong>vT, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~<br />
organuli kanonis 47-e muxli ar amowuravs im sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis kategoriebis CamonaTvals, romelic ar ga<strong>da</strong>eca
TviTmmarTvel erTeulebs sakuTrebaSi. igi <strong>da</strong>matebiT miuTiTebs<br />
`saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis privatizebis Sesaxeb~ kanonze, romelic, Tavis mxriv, gauqmebulia<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis ZalaSi<br />
Sesvlis dRi<strong>da</strong>n, anu 2010 wlis 9 agvisto<strong>da</strong>n. amdenad, dReisaTvis<br />
gvaqvs Semdegi mocemuloba: erTis mxriv, TviTmmarTveli erTeulis<br />
teritoriaze arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwebi,<br />
romelic ar ganekuTvneba `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~<br />
organuli kanonis 47-e muxlis `g~ punqtiT mocemuli CamonaTvalis<br />
kategorias (<strong>da</strong> aseTia, magaliTad, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli<br />
privatizebas <strong>da</strong>qvemdebarebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwebi) 2010 wlis 9 atgvisto<strong>da</strong>n (gauqm<strong>da</strong> kanoni `saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis<br />
privatizebis Sesaxeb~) un<strong>da</strong> CaiTvalos TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebad; xolo meores mxriv, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos organuli kanonis 67-e muxlis 1 111 punqti adgens,<br />
rom organuli kanonis 47-e muxlSi CamoTvlili qoneba sajaro<br />
reestrSi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad <strong>da</strong>registrirdeba<br />
mas Semdeg, rac saqarTvelos mTavroba SeimuSavebs <strong>da</strong> <strong>da</strong>amtkicebs<br />
67-e muxlis 1 11 punqtis `a~ <strong>da</strong> `b~ qvepunqtebiT gaTvaliswinebul<br />
wesebs. kerZod:<br />
• `TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo qonebaze (wiaRis<br />
CaTvliT) <strong>da</strong>magrebuli <strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT<br />
arsebuli sazogadoebis qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis, agreTve<br />
im miwebis, romlebic saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesiT eqvemdebareba <strong>da</strong>saxlebuli kategoriis qonebaze <strong>da</strong>magrebas,<br />
gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis wesis Sesaxeb~;<br />
• `adgilobrivi mniSvnelobis tyis, wylis resursebis, gzebisa <strong>da</strong><br />
obieqtebis (arqivi, biblioTeka, muzeumi, saganmanaTleblo <strong>da</strong><br />
saaRmzrdelo <strong>da</strong>wesebulebebi <strong>da</strong> sxv.) gansazRvris wesis Sesaxeb.~<br />
rogorc vxe<strong>da</strong>vT, xsenebul `a~ <strong>da</strong> `b~ qvepunqtebSi sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa saerTod ar aris naxsenebi. Sesabamisad,<br />
aseTi wesi saqarTvelos mTavrobas ar <strong>da</strong>udgenia. CaiTvleba Tu<br />
ara es garemoeba sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebis uflebis registraciis Semaferxebel<br />
garemoebad? ra Tqma un<strong>da</strong> CaiTvleba. miT ufro Tu gaviTvaliswinebT,<br />
rom TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebas mikuTvnebuli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis kategoriis identifikacia,<br />
faqtiurad, ver xerxdeba (Tu ar CavTvliT zemoxsenebul sakanonmdeblo<br />
safuZvels, romelsac kanonSemoqmedebiTi procesis xarvezs<br />
ufro mivawerdiT <strong>da</strong> romelic albaT droebiTia).<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis ra kategoriebi arsebobs?<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis kategoriebis erTiani<br />
amomwuravi CamonaTvali saqarTvelos erTi romelime sakanonmdeblo<br />
aqtiT <strong>da</strong>dgenili ar aris. ama Tu im normatiuli aqtSi, misi<br />
miznebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> regulirebis sfero<strong>da</strong>n gamomdinare, aRniSnuli kat-<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
49
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
egoriis miwa gansxvavebuli terminebiT (sasoflo-sameurneo miwis<br />
nakveTi, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa, sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTi <strong>da</strong> sxva) <strong>da</strong> gansxvavebuli Sinaarsobrivi<br />
<strong>da</strong>tvirTviT (mikuTvnebis mixedviT, mesakuTris mixedviT, <strong>da</strong>niSnulebis<br />
mixedviT, xarisxis mixedviT) moixsenieba.<br />
termini `kategoria~ sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwasTan<br />
mimarTebiT mxolod `sajaro reestris Sesaxeb~ kanonSi gvxvdeba. kanonis<br />
me-2 muxliT, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTis<br />
kategorias miekuTvneba saZovari, saTibi, saxnavi (mravalwliani nargavebiT<br />
<strong>da</strong>kavebuli, sabaRe, sabostne) <strong>da</strong> sakarmi<strong>da</strong>mo miwis nakveTi.<br />
<strong>da</strong>axloebiT igive terminebi gamoiyeneba saga<strong>da</strong>saxado kodeqsSic,<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze <strong>qonebis</strong> wliuri sabaziso<br />
ganakveTis gansazRvrisas: saxnavi, mravalwliani nargavebiT <strong>da</strong>kavebuli<br />
miwa, saTibi <strong>da</strong> saZovari. Tumca, imave saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis<br />
sxva<strong>da</strong>sxva muxlebSi sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis gansxvavebuli<br />
klasifikaciebic gvxvdeba. magaliTad, saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
arsebuli sarekultivacio <strong>da</strong> samarago miwebi (rogorc<br />
ga<strong>da</strong>saxadisgan ganTavisuflebuli kategoria); sakarmi<strong>da</strong>mo, sabaRe,<br />
sabostne <strong>da</strong> saagarako nakveTebi <strong>da</strong> sxva. sainteresoa, rom Tu `sajaro<br />
reestris Sesaxeb~ kanoniT sabaRe <strong>da</strong> sabostne miwebi saxnav<br />
kategoriaSi Sedis, saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis mixedviT, isini saxnavi miwisgan<br />
gancalkevebulad, mis Tanabarwonad kategoriad gvevlineba.<br />
gar<strong>da</strong> zemoaRniSnuli kanonebisa, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis cnebebi, saxeobebi Tu kategoriebi mocemulia: `sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis Sesaxeb~ kanonis me-3 muxlSi; `saxelmwifo<br />
sakuTrebaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis privatizebis Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlSi; `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis 47-e muxlSi.<br />
50<br />
SeuZlia Tu ara TviTmmarTvel erTeuls gauqmebuli biblioTeki<strong>da</strong>n<br />
<strong>da</strong>rCenili wignebis fondis <strong>gankargva</strong>?<br />
`adgilobrivi mniSvnelobis biblioTekebis, araprofesiuli<br />
(samoyvarulo) Teatrebis, saklubo <strong>da</strong>wesebulebebis (kulturis<br />
saxlebi), muzeumebisa <strong>da</strong> skolisgareSe saxelovnebo <strong>da</strong> sasportosaganm.<br />
<strong>da</strong>wes. <strong>da</strong> Semoq. koleqtivebis gansazRvris wesis Sesaxeb~<br />
saqarTvelos mTavrobis #131 <strong>da</strong>dgenilebis Tanaxmad, saqarTvelos<br />
TviTmmarTveli erTeulebis teritoriaze moqmedi yvela saxelmwifo<br />
biblioTeka (gar<strong>da</strong> TbilisSi mdebare iakob gogebaSvilis saxelobis<br />
saxelmwifo pe<strong>da</strong>gogiuri biblioTekis <strong>da</strong> ssip – erovnuli<br />
samecniero biblioTekisa) aris adgilobrivi mniSvnelobis mqone,<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>da</strong>qvemdebarebaSi myofi <strong>da</strong>wesebuleba,<br />
romlis likvi<strong>da</strong>cias, arasamewarmeo iuridiul pirad <strong>da</strong>fuZnebas <strong>da</strong>/<br />
an reorganizacias, aseve xelmZRvaneli pirebis <strong>da</strong>niSvna-ganTavisuflebas<br />
axorcielebs adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo. imave<br />
wesis Tanaxmad, adgilobrivi mniSvnelobis mqone biblioTekis qonebas<br />
TviTmmarTvel erTeuls sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>scems ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministro. es wesi, bunebrivia, wignebzec vrceldeba.<br />
mxolod amis Semdeg eqneba TviTmmarTvel erTeuls wignebis fondis<br />
gankargvis ufleba.
Tumca, im SemTxvevaSi Tu aRniSnuli qoneba 2006 wlis 1 ianvris<br />
mdgomareobiT imyofebo<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis an<br />
mmarTvelobis organoebis balansze, `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis 65 1 -e muxlis 6 1 punqtis Tanaxmad, es<br />
qoneba upirobod un<strong>da</strong> CaiTvalos Sesabamisi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebad. aseT SemTxvevaSi, bunebrivia, saWiroebas aRar<br />
warmoadgens ekonomikuri ganviTarebis saministrosadmi mimarTva<br />
<strong>qonebis</strong> gadmocemis Taobaze.<br />
ra samarTlebrivi Sedegi SeiZleba mohyves, ekonomikisa <strong>da</strong> mdgradi<br />
ganviTarebis saministros mier, `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-6 muxlis safuZvelze, TviTmmarTveli<br />
erTeulis mier moTxovnili <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemasTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis 3 Tviani vadis gaSvebas?<br />
Tu saministrom `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ kanonis me-6 muxliT <strong>da</strong>dgenili 3 Tvis va<strong>da</strong>Si ar miiRo<br />
ga<strong>da</strong>wyvetileba (<strong>da</strong>debiTi an uaryofiTi) TviTmmarTveli erTeulis<br />
mier moTxovnili <strong>da</strong>matebiTi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis Taobaze, maSin<br />
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis 177-e muxlis me-2<br />
punqtis Tanaxmad, saministros mier administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtis gamocemisaTvis <strong>da</strong>dgenili vadis <strong>da</strong>rRveva CaiTvleba administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtis gamocemaze uaris Tqmad, rac Sesa-<br />
Zlebelia, gasaCivrdes amave kodeqsis me-13 TaviT <strong>da</strong>dgenili wesiT.<br />
ra moxdeba Tuki kanoniT <strong>da</strong>dgenil va<strong>da</strong>Si TviTmmarTveli erTeuli<br />
ar moaxdens ekonomikuri ganviTarebis saministros mier sakuTrebaSi<br />
gadmocemuli <strong>qonebis</strong> registracias?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-8 muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, saxelmwifos mier<br />
TviTmmarTveli erTeulisaTvis ga<strong>da</strong>cemuli qoneba TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebad sajaro reestrSi registrirdeba saqarTvelos<br />
ekonomikuri ganviTarebis saministros (xolo ZiriTad uZrav<br />
qonebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, aseve saqarTvelos mTavrobis) individualuri<br />
administraciul-samarTlebrivi aqtis safuZvelze, kanoniT<br />
<strong>da</strong>dgenili <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis procedurebis <strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n 60 dRis<br />
ganmavlobaSi. aRniSnuli saregistracio vadis gaSvebis SemTxvevaSi,<br />
TviTmmarTveli erTeuli <strong>da</strong>kargavs nivTze sakuTrebis registraciis<br />
uflebas, xolo qoneba saxelmwifo sakuTrebaSi <strong>da</strong>rCeba. Tumca,<br />
es ar zRu<strong>da</strong>vs TviTmmarTveli erTeulis uflebas igive qoneba ganmeorebiT<br />
moiTxovos saxelmwifosgan.<br />
romeli uwyeba axorcielebs moZravi nivTebis registracias <strong>da</strong> Sesabamisi<br />
reestris warmoebas?<br />
Tavi<strong>da</strong>nve un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom moZravi nivTebi sxva<strong>da</strong>sxva kategoriisaa,<br />
Tumca praqtikaSi yvelaze farTod gavrcelebul moZrav<br />
nivTebs ganekuTvneba avtosatransporto <strong>da</strong> sasoflo-sameurneo<br />
saSualebebi. avtosatransporto saSualebaTa registracias axorcielebs<br />
Sinagan saqmeTa saministros momsaxurebis saagento <strong>da</strong> misi<br />
teritoriuli organoebi. registraciis wesi regulirdeba `meqani-<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
51
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
kuri satransporto saSualebebis savaldebulo registraciis wesebis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris 2007 wlis 31 ianvris<br />
#150 brZanebiT.<br />
saregistracio samsaxuri axorcielebs fizikuri <strong>da</strong> iuridiuli<br />
pirebis im meqanikuri satransporto saSualebebis registracias,<br />
romelTa Zravis muSa moculoba aRemateba 50 kubur santimetrs <strong>da</strong><br />
ganekuTvneba nebismieri fizikuri <strong>da</strong> iuridiuli piris sakuTrebas.<br />
agreTve registracias eqvemdebarebian is satransporto saSualebebi,<br />
romlebic registrirebulia sxva qveynis teritoriaze <strong>da</strong><br />
saqarTveloSi Semodian 90 kalen<strong>da</strong>rul dReze meti xniT.<br />
savaldebulo registracias eqvemdebareba aseve yvela saxis<br />
sasoflo-sameurneo teqnika, maTi misabmelebi, nomriani agregatebi<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>mxmare teqnikuri saSualebebi.<br />
moZravi satransporto saSualebebis reestrs awarmoebs saxelmwifo<br />
maregistrirebeli organo – saqarTvelos Sinagan saqmeTa<br />
saministros momsaxurebis saagento.<br />
rac Seexeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTrebaSi arsebul<br />
iseT moZrav nivTebs, rogoricaa kompiuteruli teqnika,<br />
magidebi, skamebi <strong>da</strong> sxva inventari, maTi specialuri saxelmwifo<br />
registracia ar xdeba. maTi aRricxva `biujetis <strong>da</strong>finansebaze myofi<br />
organizaciebis buRaltruli angariSgebis formebis <strong>da</strong>mtkicebis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos finansTa ministris #364 brZanebis<br />
#1 <strong>da</strong>narTis formiT un<strong>da</strong> moaxdinos sakuTriv adgilobrivma TviTmmarTvelobam<br />
sakuTar balansSi.<br />
visi sakuTrebaa uZravi qoneba, romelsac ar hyavs faqtobrivi<br />
mflobeli <strong>da</strong> romelic ar warmoadgens arc saxelmwifo <strong>da</strong> arc TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebas?<br />
TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze ganTavsebuli uZravi<br />
qoneba, romelsac ar hyavs faqtiuri mflobeli (mitovebulia) <strong>da</strong><br />
romelic ar warmoadgens saxelmwifo <strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebas, SesaZlebelia iyos kerZo piris (iqneba es rezidenti<br />
Tu ararezidenti) an iuridiuli piris (iqneba es komerciuli Tu<br />
arakomerciuli) an sxva organizaciuli warmonaqmnis sakuTreba.<br />
amis <strong>da</strong>dgena SesaZlebelia sajaro reestris erovnuli saagento<strong>da</strong>n<br />
konkretuli <strong>qonebis</strong> Sesaxeb amonaweris moTxovnis gziT. Tu qoneba<br />
ar aris sajaro reestrSi registrirebuli, maSin mesakuTris (mflobelis)<br />
Sesaxeb informaciis moZieba un<strong>da</strong> moxdes yofili teqnikuri<br />
inventarizaciis biuros (e.w. teqbiuros) arqivSi, romelic ga<strong>da</strong>cemuli<br />
aqvs sajaro reestrs. Tu mosakvlevi <strong>qonebis</strong> mesakuTris an<br />
mosargeblis (visac SemdgomSi, SesaZlebelia, aRniSnul qonebaze sakuTrebis<br />
uflebis mopovebis kanonieri pretenzia gauCndes) vinaoba<br />
am gziTac ver dgindeba, maSin arsebuli praqtikiT, aseTi qoneba<br />
CaiTvleba saxelmwifo sakuTrebad.<br />
52<br />
eqvemdebareba Tu ara TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli<br />
sawarmoebis aqciebi <strong>da</strong> wilebi sajaro reestrSi registracias?<br />
2010 wli<strong>da</strong>n, mewarme subieqtis registracias, saga<strong>da</strong>saxado organos<br />
nacvlad, axorcielebs sajaro reestris erovnuli saagento.
`mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis 51-e muxlis me-2 punqtiT, `aqcioneris<br />
sakuTrebis ufleba aqciaze <strong>da</strong>sturdeba saaqcio sazogadoebis<br />
aqciaTa reestrSi CanaweriT an nominaluri mflobelis CanaweriT~.<br />
im sawarmos aqciebis ga<strong>da</strong>cema, romlis aqciaTa reestrsac <strong>da</strong>moukidebeli<br />
registratori awarmoebs, xdeba `fasiani qaRaldebis bazris<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gaTvaliswinebuli wesebis mixedviT.<br />
sxva SemTxvevebSi aqciebis ga<strong>da</strong>cema xdeba sazogadoebis aqciaTa reestrSi<br />
Sesabamisi cvlilebis SetaniT, romelic <strong>da</strong>mowmebuli un<strong>da</strong><br />
iyos reestris warmoebaze pasuxismgebeli piris mier.<br />
rac Seexeba wilebis registracias, `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis<br />
me-5 muxlis Tanaxmad, monacemebi Sps-s/komandituri sazogadoebis<br />
partniorTa/komanditTa wilobrivi monawileobis Sesaxeb un<strong>da</strong> mieTiTos<br />
saregistracio ganacxadSi, romelic imavdroulad aris<br />
partniorTa SeTanxmebis nawili (igive wesdebis nawili).<br />
warmoadgens Tu ara adgilobrivi mniSvnelobis gza arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwas?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis 47-e<br />
muxlSi, gza moxseniebulia rogorc arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwa (masTan erTad quCa, xeivani, skveri <strong>da</strong> a.S.). gzis mimarT<br />
igive termini (arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa) gamoyenebulia<br />
saqarTvelos mTavrobis 2007 wlis 26 oqtombris #233 <strong>da</strong>dgenilebiT<br />
<strong>da</strong>mtkicebul `TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebuli<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwisa <strong>da</strong> saxelmwifo<br />
<strong>da</strong> saxelmwifos wilobrivi monawileobiT arsebuli sazogadoebis<br />
qonebaze <strong>da</strong>magrebuli miwebis gansazRvrisa <strong>da</strong> gamijvnis wesSi~ (me-5<br />
muxli). Tumca, magaliTad, imave `adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb~ organuli kanonis 67-e muxlSi, aRniSnuli <strong>qonebis</strong> mimarT<br />
gamoyenebulia ukve kombinirebuli terminebi: `arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwa~ <strong>da</strong> `qoneba~. xolo `adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-5 muxli mas mxolod<br />
`qonebad~ moixseniebs.<br />
Tavis mxriv, saqarTvelos kanoni `saavtomobilo gzebis Sesaxeb~<br />
gzas ganmartavs, rogorc sainJinro nagebobas, xolo gzis cnebaSi<br />
aerTianebs xidebs, gvirabebs, estakadebs, satransporto kvanZebs,<br />
wyalgamtar nagebobebs, sayrden kedlebs <strong>da</strong> a.S.<br />
`sajaro reestris Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis Tanaxmad ki,<br />
saavtomobilo gza ganekuTvneba xazobriv nagebobas, romelic gamijnulia<br />
miwis nakveTisgan, rogorc uZravi nivTis erT-erTi kategoria.<br />
praqtikuli TvalsazrisiT, gzis, rogorc <strong>qonebis</strong> sabalanso Rirebuleba<br />
gacilebiT metia, vidre, pirobiTad rom warmovidginoT,<br />
imave zonaSi mdebare arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTis.<br />
yovelive zemoaRniSnuli<strong>da</strong>n gamomdinare, SeiZleba iTqvas, rom<br />
adgilobrivi mniSvnelobis gza warmoadgens TviTmmarTveli erTeulis<br />
qonebas, romelze <strong>da</strong>magrebasac eqvemdebareba TviTmmarTveli<br />
erTeulis miwa.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
53
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
54<br />
<strong>da</strong>Svebulia Tu ara TviTmmarTveli erTeulisagan Txovebis formiT<br />
miRebuli <strong>qonebis</strong> mesame pirisTvis imave Txovebis an sargeblobis<br />
sxva formiT ga<strong>da</strong>cema?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ saqarTvelos organuli<br />
kanonis me-16 muxlis pirveli punqtis `v~ qvepunqtis Sesabamisad,<br />
`TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> flobis, gankargvis <strong>da</strong> qonebiT<br />
sargeblobis wesebis <strong>da</strong>dgena~ TviTmmarTveli erTeulis kompetenciaa.<br />
amdenad, SekiTxvaSi <strong>da</strong>smuli sakiTxi swored am wesebiT un<strong>da</strong><br />
iqnes <strong>da</strong>regulirebuli. zoga<strong>da</strong>d, SeiZleba iTqvas, rom nebismier<br />
SemTxvevaSi, gonivrulia, Tu monaTxovres aseTi ufleba miecema mxolod<br />
gamnaTxovreblis TanxmobiT.<br />
rogoria mwvane nargavis gansazRvreba? miekuTvneba Tu ara vaSlis<br />
xe an vazi mwvane nargavis kategorias?<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT, mwvane nargavebis jgufebi <strong>da</strong><br />
kategoriebi mxolod Tbilisis <strong>da</strong> misi SemogarenisTvis dgindeba.<br />
kerZod, `qalaq Tbilisis sazRvrebSi <strong>da</strong> mimdebare teritoriaze<br />
(Tbilisis administraciuli sazRvri<strong>da</strong>n Svidkilometriani zoli)<br />
arsebuli mwvane nargavebisa <strong>da</strong> saxelmwifo tyis fondis gansakuTrebuli<br />
<strong>da</strong>cvis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 muxlis Tanaxmad,<br />
mwvane nargavebis Semdegi jgufebia <strong>da</strong>dgenili:<br />
maRali Rirebulebis jgufis foTlovan saxeobaTa xe-mcenareebi<br />
_ muxa, kavkasiuri akacia, kakali, nekerCxali, keTilSobili <strong>da</strong>fna,<br />
wabli, wifeli, sakmlis xe, Cveulebrivi <strong>da</strong> kolxuri jonjoli, qar-<br />
Tuli Txili <strong>da</strong> a.S.<br />
<strong>da</strong>bali Rirebulebis jgufis foTlovan saxeobaTa xe-mcenareebi _<br />
Wa<strong>da</strong>ri, cxeniswabli, ifani, cacxvi, nekerCxali (gar<strong>da</strong> qarTulisa),<br />
rcxila, aryis xe, kuneli <strong>da</strong> a.S.<br />
wiwvovan saxeobaTa xe-mcenareebi _ uTxovari, ke<strong>da</strong>ri, fiWvi, kviparosi,<br />
crucuga, soWi, naZvi.<br />
xil-kenkrovan saxeobaTa xe-mcenareebi _ msxali, vaSli, bali,<br />
atami, gargari, alubali, qliavi, leRvi, Sindi, tyemali.<br />
buCqebisa <strong>da</strong> xviara mcenareebisaTvis _ Rvia, tuia, wyavi, Wyori <strong>da</strong><br />
a.S.<br />
amave kanonis Tanaxmad, zemoxsenebuli mwvane nargavebis jgufebisadmi<br />
sxva xe-mcenareebis, buCqebisa <strong>da</strong> xviara mcenareebis mikuTvnebas<br />
axorcielebs saqarTvelos garemosa <strong>da</strong> bunebrivi resursebis<br />
<strong>da</strong>cvis saministro. Sesabamisad, ministris 2003 wlis 5 agvistos<br />
#74 brZanebiT gansazRvrulia mcenareTa <strong>da</strong>matebiTi CamonaTvali,<br />
romelTa Soris aris vazi (yvela saxeobis), bza, broweuli, komSi,<br />
tirifi, nuSi, alvis xe <strong>da</strong> sxva.<br />
zemoxsenebuli kanonis me-6 muxliT, adgilmdebareobis mniSvnelobi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, mocemulia mwvane nargavebis sami kategoria:<br />
pirveli kategorias ganekuTvneba baRebis, parkebisa <strong>da</strong> skverebis<br />
nargavebi; Tbilisis istoriul nawilSi arsebuli nargavebi;<br />
prospeqtebis, gzatkecilebis, calkeuli magistralebisa <strong>da</strong> quCebis<br />
nargavebi; nia<strong>da</strong>g<strong>da</strong>mcavi <strong>da</strong> wyalmaregulirebeli funqciis mqone<br />
nargavebi.
meore kategorias ganekuTvneba sabavSvo baRebis, skolebis,<br />
saavadmyofoebisa <strong>da</strong> fabrika-qarxnebis teritoriaze arsebuli nargavebi.<br />
mesame kategorias ganekuTvneba sxva <strong>da</strong>narCeni nargavebi.<br />
bolos, un<strong>da</strong> aRvniSnoT, rom zemoT moyvanili kanonis mizania,<br />
Tbilisis sazRvrebSi (<strong>da</strong> ara Tbilisis sakuTrebaSi) <strong>da</strong><br />
mimdebare teritoriaze arsebuli mwvane nargavebis <strong>da</strong>zianebis,<br />
ganadgurebis <strong>da</strong> amoZirkvis Sedegad garemosTvis miyenebuli zianis<br />
anazRaurebis wesis <strong>da</strong>dgena. Sesabamisad, mwvane nargavebis<br />
kanonSi mocemul jgufebad <strong>da</strong> kategoriebad <strong>da</strong>yofa, swored am<br />
mizans emsaxureba.<br />
SeiZleba Tu ara, xelaxali moTxovnis wardgena saxelmwifo <strong>qonebis</strong><br />
gadmocemaze, Tu TviTmmarTvel erTeuls erTxel ukve eTqva uari?<br />
es SesaZlebelia im SemTxvevaSi, Tu faqtobrivi an samarTlebrivi<br />
mdgomareoba, romelic safuZvlad <strong>da</strong>edo saqarTvelos ekonomikuri<br />
ganviTarebis saministros individualuri administraciul-samarTlebrivi<br />
aqtis gamocemas, Seicvala <strong>da</strong>interesebuli piris, am SemTxvevaSi<br />
moTxovnis warmdgeni TviTmmarTveli erTeulis sasargeblod;<br />
an Tu arsebobs axlad aRmoCenili an gamovlenili garemoebani, romlebic<br />
ganapirobeben ganmcxadeblisaTvis ufro xelsayreli aqtis<br />
gamocemas. (saqarTvelos `zogadi administraciuli kodeqsis~ 102-e<br />
muxli).<br />
vis sakuTrebas warmoadgens TviTmmarTveli erTeulis mier, saxelmwifosgan<br />
miRebuli transferiT Seqmnili an SeZenili qoneba?<br />
Tu saxelmwifos (saxelmwifo organos) <strong>da</strong> TviTmmarTvel er-<br />
Teuls Soris gaformebuli xelSekrulebiT (magaliTad, delegirebis<br />
xelSekrulebiT) sxva ram ar aris <strong>da</strong>dgenili, TviTmmarTveli<br />
erTeulis mier, saxelmwifosgan miRebuli nebismieri saxis transferiT<br />
(gaTanabrebiTi, miznobrivi, specialuri) Seqmnili an SeZenili<br />
qoneba, un<strong>da</strong> CaiTvalos Sesabamisi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebad.<br />
uflebamosilia Tu ara TviTmmarTveli erTeuli, usasyidlod<br />
an simbolur fasad <strong>da</strong>ubrunos saxelmwifos qoneba, romelic am ukanasknelisgan<br />
miiRo sakuTrebaSi?<br />
saqarTvelos kanonmdeblobis Tanaxmad, aseTi uflebamosileba<br />
TviTmmarTvel erTeuls ar gaaCnia, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, Tu ra gziT<br />
mox<strong>da</strong> mocemul nivTze (qonebaze) sakuTrebis uflebis mopoveba.<br />
<strong>qonebis</strong> gasxviseba TviTmmarTvel erTeuls SeuZlia mxolod auqcionis<br />
an pir<strong>da</strong>piri miyidvis formis gamoyenebiT. orive SemTxveva-<br />
Si igi valdebulia sakuTari qoneba gankargos maqsimalurad efeqtianad.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~<br />
saqarTvelos kanonis me-3 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organoebi qonebrivi uflebebis ganxorcielebisas<br />
valdebulni arian <strong>da</strong>icvan TviTmmarTveli erTeulis,<br />
rogorc mesakuTris, kanonieri interesebi.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
55
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>qonebis</strong> usasyidlo<br />
formiT gasxviseba, aseve uZravi nivTis mitoveba, rac ker-<br />
Zo samarTlebriv urTierTobebSi <strong>da</strong>Svebulia, CaiTvleba kanonmdeblobis<br />
(sajaro kanonmdeblobis) <strong>da</strong>rRvevad.<br />
SeuZlia Tu ara TviTmmarTvel erTeuls aRnagobis uflebis vadis<br />
gagrZeleba am uflebis mqone pirisaTvis im arasasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwaze, romelic kanonis Tanaxmad TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebad gamocxad<strong>da</strong>?<br />
mas Semdeg, rac TviTmmarTveli erTeuli gaxdeba konkretuli<br />
miwis nakveTis mesakuTre, bunebrivia, igi SeiZens aRniSnul qonebasTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebul srul ufleba-movaleobebs. maT Soris, mocemuli<br />
miwis nakveTze aRnagobis uflebis vadis gagrZelebis uflebasac.<br />
<strong>da</strong>dgenilia Tu ara sakanonmdeblo aqtiT qiris minimaluri odenoba<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacemis<br />
dros?<br />
adgilobrivi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cemis dros<br />
erT-erTi mniSvnelovani sakiTxi ga<strong>da</strong>sacemi <strong>qonebis</strong> sawyisi wliuri<br />
qiris gansazRvraa.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
19 5 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis<br />
qonebiT sargeblobis qiris odenobas adgens sakrebulo.<br />
56<br />
SesaZlebelia Tu ara TviTmmarTvelobis ZiriTadi <strong>qonebis</strong> sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>cema?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~<br />
saqarTvelos kanonis me-2 muxlis me-2 punqtis Tanaxmad: TviTmmarTveli<br />
erTeulis qoneba iyofa or kategoriad:<br />
ZiriTadi (ganusxvisebeli) qoneba _ TviTmmarTveli erTeulis<br />
qoneba, romelic aris TviTmmarTvelobis ganxorcielebis safuZveli<br />
<strong>da</strong> romelic adgilobrivi TviTmmarTvelobis organom un<strong>da</strong> gamoiyenos<br />
mxolod Tavisi sajaro funqciebisa <strong>da</strong> uflebamosilebebis<br />
ganxorcielebis mizniT.<br />
<strong>da</strong>matebiTi qoneba _ TviTmmarTveli erTeulis qoneba, romelic<br />
ar aris ZiriTadi (ganusxvisebeli) <strong>qonebis</strong> nawili <strong>da</strong> romelic adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organom SeiZleba gamoiyenos saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT.<br />
kanonis Tanaxmad, ZiriTadi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema<br />
akrZaluli ar aris, Tumca arsebobs SezRudva, romlis Tanaxma<strong>da</strong>c<br />
es qoneba mxolod TviTmmarTveli erTeulis sajaro funqciebisa<br />
<strong>da</strong> uflebamosilebebis ganxorcielebas un<strong>da</strong> moxmardes. sajaro<br />
funqciebad <strong>da</strong> uflebamosilebebad un<strong>da</strong> CaiTvalos TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTari, delegirebuli <strong>da</strong> e.w. nebayoflobiTi uflebamosilebebi.<br />
ase rom, ZiriTadi <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema,<br />
mosargeblis mier, magaliTad, komerciuli <strong>da</strong>niSnulebiT<br />
gamoyenebis mizniT (maRazia, kvebis obieqti Tu sxva) <strong>da</strong>uSvebelia.<br />
Tumca, magaliTad, adgilobrivi mniSvnelobis gzis nawilis sarge-
lobis uflebiT gacema, parkirebis adgilebis mowyobis mizniT, kanonis<br />
moTxovnasTan savsebiT Tavsebadia.<br />
SesaZlebelia Tu ara municipalitetis sakuTrebaSi arsebuli Spss<br />
sawesdebo kapitalSi Setanili <strong>qonebis</strong> gasxviseba?<br />
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonSi ganxorcielebuli cvlilebebis<br />
Sedegad termini `sawesdebo kapitali~ aRar gamoiyeneba<br />
<strong>da</strong> mis nacvlad sazogadoebis `kapitals~ xmaroben.<br />
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 45-e muxlis Tanaxmad,<br />
SezRuduli pasuxismgeblobis sazogadoebis kapitali SeiZleba ganisazRvros<br />
nebismieri odenobiT. kanonSi cvlilebebis Setanamde<br />
sawesdebo kapitalis minimaluri odenoba 200 lariT iyo gansaz-<br />
Rvruli.<br />
`mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-3 muxlis me-5 punqtis<br />
Tanaxmad, sazogadoebis <strong>da</strong>fuZnebisas partniorebi un<strong>da</strong> SeTanxmdnen<br />
wilebis ganawilebaze <strong>da</strong> <strong>da</strong>Tqvan kapitalSi maTi Senatanis odenoba.<br />
Senatani SeiZleba iyos materialuri an aramaterialuri qoneba, samuSaos<br />
Sesruleba an/<strong>da</strong> momsaxurebis gaweva.<br />
Tu municipalur Sps-s surs kapitalSi municipalitetis mier Setanili<br />
<strong>qonebis</strong> (magaliTad, avtobusebis) gasxviseba, maSin aucilebelia,<br />
Sps wesdebis cvlileba <strong>da</strong> am <strong>qonebis</strong> Sps-s kapitali<strong>da</strong>n amoReba.<br />
wesdebaSi Sesabamisi cvlilebis ganxorcieleba SeuZlia mesakuTres,<br />
Cvens SemTxvevaSi municipalitets. amis Semdeg SesaZlebelia sawarmos<br />
mier municipalitetis TanxmobiT am <strong>qonebis</strong> gasxviseba.<br />
ixdis Tu ara <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxads saxelmwifo an TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebaSi arsebuli sawarmo?<br />
am SemTxvevaSi un<strong>da</strong> vixelmZRvaneloT saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado<br />
kodeqsiT, radgan ga<strong>da</strong>saxadebTan <strong>da</strong>kavSirebuli yvela sakiTxi,<br />
maT Soris SeRavaTebi, am kodeqsiTaa <strong>da</strong>regulirebuli.<br />
kiTxvaze srulyofili pasuxis gasacemad, <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi<br />
SegviZlia <strong>da</strong>vyoT 3 ZiriTad nawilad:<br />
• ekonomikuri saqmianobisaTvis gamoyenebuli qoneba (gar<strong>da</strong> miwisa);<br />
• araekonomikuri saqmianobisaTvis gamoyenebuli qoneba (gar<strong>da</strong> miwisa);<br />
• miwa.<br />
`saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis~ 272-e muxlis pirveli <strong>da</strong><br />
me-6 punqtebis Tanaxmad, saqarTvelos sawarmosTvis <strong>qonebis</strong>, gar<strong>da</strong><br />
miwisa, ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris obieqtia mis balansze ZiriTad saSualebad<br />
aRricxuli aqtivebi (gar<strong>da</strong> biologiuri aqtivebisa), <strong>da</strong>umontaJebeli<br />
mowyobilobebi, <strong>da</strong>umTavrebeli mSenebloba <strong>da</strong> aramaterialuri<br />
aqtivebi. agreTve sakuTrebaSi arsebuli miwa <strong>da</strong> kanoniT<br />
gaTvaliswinebul sargeblobaSi an faqtobriv mflobelobaSi myofi,<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwa.<br />
`saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis~ 276-e muxliT <strong>da</strong>regulirebulia ga<strong>da</strong>saxadisgan<br />
ganTavisuflebis sakiTxebi. am CamonaTvalSi saxelmwifo<br />
an TviTmmarTveli erTeulis mier sakuTrebaSi arsebuli sawarmoebi<br />
ar xvdebian.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
57
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
Sesabamisad, saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTrebaSi arsebuli sawarmoebi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxads ixdian<br />
kanoniT gansazRvruli wesiT <strong>da</strong> maTze SeRavaTebi ar vrceldeba.<br />
ixdis Tu ara <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxads TviTmmarTveli erTeulis mier<br />
<strong>da</strong>fuZnebuli aip-i?<br />
am kiTxvaze pasuxis gasacemad, un<strong>da</strong> gavarkvioT Tu ra saxis<br />
saqmianobas eweva arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piri<br />
(e.w. aip-i).<br />
`samoqalaqo kodeqsis~ 25-e muxlis Tanaxmad, `arasamewarmeo<br />
(arakomerciuli) iuridiuli piri uflebamosilia eweodes <strong>da</strong>mxmare<br />
xasiaTis samewarmeo saqmianobas, romli<strong>da</strong>n miRebuli mogebac un<strong>da</strong><br />
moxmardes arasamewarmeo (arakomerciuli) iuridiuli piris miznebis<br />
realizebas.~<br />
`saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis~ 272-e muxlis me-3 <strong>da</strong> me-6<br />
punqtis Tanaxmad, organizaciisTvis <strong>qonebis</strong>, gar<strong>da</strong> miwisa, ga<strong>da</strong>saxadiT<br />
<strong>da</strong>begvris obieqtia mis balansze ZiriTad saSualebad aRricxuli<br />
aqtivebi (gar<strong>da</strong> biologiuri aqtivebisa), <strong>da</strong>umontaJebeli mowyobilobebi,<br />
<strong>da</strong>umTavrebeli mSenebloba <strong>da</strong> aramaterialuri aqtivebi, romlebic<br />
gamoiyeneba ekonomikuri saqmianobisaTvis. agreTve mis sakuTrebaSi arsebuli<br />
miwa <strong>da</strong> kanoniT gaTvaliswinebul sargeblobaSi an faqtobriv<br />
mflobelobaSi myofi, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwa.<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, organizaciebi (maT Soris aip-i) im qonebaze<br />
(gar<strong>da</strong> miwisa), romelsac ar iyenebs ekonomikuri saqmianobisaTvis,<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxads ar ixdis.<br />
agreTve mniSvnelovania `saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis~ 276-e muxli, sa<strong>da</strong>c<br />
mocemulia ga<strong>da</strong>saxadisgan ganTavisuflebuli subieqtebis <strong>da</strong><br />
<strong>qonebis</strong> CamonaTvali. am muxlis pirveli punqtis „x“ qvepunqtis Tanaxmad,<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadisgan ganTavisuflebulia is miwis nakveTi,<br />
romelebic gamoiyeneba sabavSvo baRebis mier, romlebic usasyidlod<br />
ewevian bavSvTa movla-aRzr<strong>da</strong>s <strong>da</strong> maTTvis ganaTlebis micemas,<br />
Tu isini ar gamoiyeneba ekonomikuri saqmianobisaTvis.<br />
Sesabamisad, adgilobrivi TviTmmarTvelobis mier <strong>da</strong>fuZnebuli<br />
aip-i, Tu igi ar eweva ekonomikur saqmianobas, ixdis mxolod miwis<br />
ga<strong>da</strong>saxads. xolo adgilobrivi biujetiT <strong>da</strong>finansebuli sabavSvo<br />
baRebi miwis ga<strong>da</strong>saxadisganac ganTavisuflebulni arian, Tu isini<br />
ekonomikur saqmianobas ar ewevian.<br />
58<br />
SeuZlia Tu ara TviTmmarTvelobas mis sakuTrebaSi arsebuli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis gasxviseba, romelic ar miekuTvneba<br />
saZovris kategorias?<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi sasoflo-sameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis arsebobis sxva<strong>da</strong>sxva kanonieri safuZveli arsebobs.<br />
magaliTad, mas miwa SeiZleba saxelmwifo<strong>da</strong>n hqondes ga<strong>da</strong>cemuli,<br />
hqondes SeZenili an sxva formiT miRebuli sakuTrebaSi.<br />
TviTmmarTveli erTeuli uflebamosilia gaasxvisos an sxvagvarad<br />
gankargos mis sakuTrebaSi arsebuli nebismieri qoneba (im SezRudvebis<br />
gaTvaliswinebiT rac arsebobs, magaliTad, ZiriTad qonebasTan<br />
mimarTebiT), maT Soris, sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwa.
SesaZlebelia Tu ara sajaro reestrSi TviTmmarTveli erTeulis<br />
sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> ipoTekiT <strong>da</strong>tvirTva?<br />
`samoqalaqo kodeqsis~ 286-e muxlis Tanaxmad, uZravi nivTi Sei-<br />
Zleba ise iqnes gamoyenebuli (<strong>da</strong>tvirTuli) moTxovnis <strong>da</strong>sakmayofileblad,<br />
rom uzrunvelyofil kreditors mieces ufleba, sxva<br />
kreditorebTan Se<strong>da</strong>rebiT pirvel rigSi miiRos Tavisi moTxovnis<br />
<strong>da</strong>kmayofileba am nivTis realizaciiT an mis sakuTrebaSi ga<strong>da</strong>cemiT<br />
(ipoTeka).<br />
ipoTeka iuridiul Zalas iZens sajaro reestrSi registraciis<br />
momenti<strong>da</strong>n. registracia xdeba erT-erTi mxaris mier garigebis<br />
wardgenis safuZvelze, romelSic un<strong>da</strong> aRiniSnos uZravi nivTis mesakuTre,<br />
ipoTekari, savaraudo movale mesame piri.<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-10 muxlis me-4 punqtis Tanaxmad, <strong>da</strong>uSvebelia TviTmmarTveli<br />
erTeulis ZiriTadi <strong>qonebis</strong> gamoyeneba kreditorTa moTxovnis uzrunvelsayofad.<br />
Sesabamisad, ipoTekiT SeiZleba mxolod <strong>da</strong>matebiTi<br />
uZravi qoneba <strong>da</strong>itvirTos.<br />
aqve SeiZleba iTqvas TviTmmarTveli erTeulis mier sesxis aRebis<br />
SesaZleblobazec, radgan ipoTeka umeteswilad sesxis uzrunvelyofis<br />
saSualebad gamoiyeneba.<br />
`sabiujeto kodeqsis~ 21-e muxlis Tanaxmad, TviTmmarTvel er-<br />
Teuls SeuZlia aiRos sesxi saqarTvelos mTavrobisagan an/<strong>da</strong> sxva<br />
wyaroebi<strong>da</strong>n mxolod saqarTvelos mTavrobis nebarTviT.<br />
rogorc wesi, TviTmmarTvelobebi bolo wlebis ganmavlobaSi<br />
komerciuli <strong>da</strong>wesebulebebi<strong>da</strong>n sesxs ar iReben <strong>da</strong>, Sesabamisad, maTi<br />
<strong>qonebis</strong> ipoTekiT <strong>da</strong>tvirTvac ar xorcieldeba.<br />
rogor ganisazRvreba adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis uZravi<br />
<strong>qonebis</strong> (gar<strong>da</strong> miwisa) saprivatizebo sawyisi fasi?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-19 2 muxlis pirveli punqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis<br />
<strong>qonebis</strong> saprivatizebo sawyisi fasi ganisazRvreba `saxelmwifo<br />
<strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-19 muxlis Sesabamisad. Tavis<br />
mxriv, zemoaRniSnuli me-19 muxliT, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli<br />
uZravi <strong>qonebis</strong> saprivatizebo safasuris gansazRvris wesis<br />
<strong>da</strong>mtkiceba saqarTvelos prezidentis prerogativas warmoadgens.<br />
amrigad, TviTmmarTveli erTeulis uZravi <strong>qonebis</strong> saprivatizebo<br />
sawyisi fasi ganisazRvreba saqarTvelos prezidentis 2010 wlis 19<br />
agvistos #659-e brZanebulebiT `saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli<br />
<strong>qonebis</strong> saprivatizebo <strong>da</strong> sargeblobaSi ga<strong>da</strong>cemis safasuris gansazRvris<br />
wesis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb~. aRniSnuli wesis me-2 muxliT,<br />
uZravi <strong>qonebis</strong> saprivatizebo safasuri ganisazRvreba:<br />
a) balansmflobelis mier mowodebuli <strong>qonebis</strong> narCeni sabalanso<br />
Rirebulebis gaTvaliswinebiT;<br />
b) <strong>da</strong>moukidebeli auditoris Sesabamisi <strong>da</strong>skvnis safuZvelze;<br />
g) uZravi <strong>qonebis</strong> pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT <strong>da</strong> konkurentuli<br />
SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT privatizebis<br />
Sesaxeb saqarTvelos prezidentis Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetilebiT.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
59
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
rogor ganisazRvreba adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi<br />
arsebuli aqciebisa <strong>da</strong> wilebis saprivatizebo sawyisi fasi?<br />
`saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> saprivatizebo <strong>da</strong><br />
sargeblobaSi ga<strong>da</strong>cemis safasuris gansazRvris wesis <strong>da</strong>mtkicebis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos prezidentis 2010 wlis 19 agvistos #659-e<br />
brZanebulebis me-5 muxlis Tanaxmad, wilebis <strong>da</strong> aqciebis privatizebisas<br />
wilebis <strong>da</strong> aqciebis saprivatizebo safasuri, rogorc wesi,<br />
ar un<strong>da</strong> iyos registrirebul kapitalze naklebi. amasTan, wilebisa<br />
<strong>da</strong> aqciebis pir<strong>da</strong>piri miyidvis formiT (maT Soris konkurentuli<br />
SerCevis safuZvelze) privatizebisas, saprivatizebo safasuri ganisazRvreba<br />
saqarTvelos prezidentis Sesabamisi ga<strong>da</strong>wyvetilebiT.<br />
SesaZlebelia Tu ara TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> <strong>gankargva</strong><br />
Cuqebis formiT?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
me-16 muxlis me-2 punqtis `v~ qvepunqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTar uflebamosilebas ganekuTvneba `TviTmmarTveli<br />
erTeulis sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> marTva <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong>; TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> flobis, gankargvis <strong>da</strong> qonebiT sargeblobis<br />
wesebis <strong>da</strong>dgena saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesiT~. `adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~<br />
kanonis me-10 muxlis me-3 punqtiT `TviTmmarTveli erTeulis organoebi<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebaSi arsebul qonebaze<br />
qonebriv uflebebs axorcieleben adgilobrivi mosaxleobis interesebis<br />
Sesabamisad, saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili wesiT~.<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT, konkretulad ki imave `adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanoniT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesi `Cuqebis~ formiT TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> gasxvisebas<br />
ar iTvaliswinebs. aRniSnuli kanoniT <strong>da</strong>dgenilia mxolod TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> privatizebis (auqcionis, pir<strong>da</strong>piri miyidvisa<br />
<strong>da</strong> konkurentuli SerCevis safuZvelze pir<strong>da</strong>piri miyidvis<br />
formebiT) <strong>da</strong> sargeblobis uflebiT (Txoveba, ijara, uzufruqti <strong>da</strong><br />
a.S.) ga<strong>da</strong>cemis wesebi. cnobisaTvis, magaliTad, `saxelmwifo <strong>qonebis</strong><br />
Sesaxeb~ kanoni saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli <strong>qonebis</strong> privatizebis<br />
erT-erT formad <strong>qonebis</strong> usasyidlo ga<strong>da</strong>cemasac aRiarebs.<br />
60<br />
rogor xorcieldeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis mier<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiisaTvis adgilobrivi <strong>qonebis</strong><br />
sargeblobis uflebiT ga<strong>da</strong>cema?<br />
`saqarTvelos saxelmwifosa <strong>da</strong> saqarTvelos samociqulo avtokefaliur<br />
marTlmadidebel eklesias Soris~ konstituciuri Se-<br />
Tanxmebis Tanaxmad, eklesia warmoadgens istoriulad Camoyalibebul<br />
sajaro samarTlis subieqts, - saxelmwifos mier aRiarebul<br />
sruluflebian sajaro samarTlis iuridiul pirs. `adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-19 5 muxlis<br />
me-6 punqtis Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeulis aRmasrulebeli<br />
organo TviTmmarTveli erTeulis qonebas usasyidlo sargeblobis<br />
formiT (aRnagoba, uzufruqti, Txoveba), auqcionis gareSe ga<strong>da</strong>s-
cems sajaro samarTlis iuridiul pirebs. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, adgilobriv<br />
xelisuflebas SeuZlia usasyidlo sargeblobis formiT<br />
<strong>qonebis</strong> eklesiisTvis gacema.<br />
SesaZlebelia Tu ara <strong>municipaluri</strong> qoneba usasyidlo sargeblobis<br />
uflebiT ga<strong>da</strong>eces saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis mier<br />
<strong>da</strong>fuZnebul iuridiul pirs, aip-is?<br />
TviTmmarTveli erTeuli, mis sakuTrebaSi arsebul qonebas usasyidlo<br />
sargeblobis formiT ver ga<strong>da</strong>scems aip-is, romelic mis<br />
mier ar aris <strong>da</strong>fuZnebuli.<br />
visi sakuTrebaa TviTmmarTvelobis teritoriaze mdebare<br />
saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis sargeblobaSi arsebuli<br />
sasoflo-sameurneo miwa?<br />
`saxelmwifo <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis me-11 muxlis Tanaxmad,<br />
saqarTvelos saxelmwifosa <strong>da</strong> saqarTvelos samociqulo avtokefaliur<br />
marTlmadidebel eklesias Soris konstituciuri SeTanxmebis<br />
me-11 muxlis safuZvelze:<br />
a) saqarTvelos samociqulo avtokefaliuri marTlmadidebeli<br />
eklesiis sargeblobaSi arsebuli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis nakveTebi cxaddeba eklesiis sakuTrebad;<br />
b) eklesias ufleba aqvs, saministrosTan SeTanxmebiT, yovelgvari<br />
safasuris ga<strong>da</strong>xdis gareSe sakuTrebaSi miiRos saxelmwifos sakuTrebaSi<br />
arsebuli ijariT gaucemeli sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis nakveTi.<br />
SesaZlebelia Tu ara <strong>municipaluri</strong> sawarmos <strong>qonebis</strong> usasyidlo<br />
formiT saxelmwifo sawarmosTvis ga<strong>da</strong>cema?<br />
TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>da</strong>fuZnebuli sawarmos <strong>qonebis</strong><br />
<strong>gankargva</strong> TviTmmarTveli erTeulis Sesabamisi organoebis kontroliTa<br />
<strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelobiT un<strong>da</strong> xorcieldebodes. ra Tqma<br />
un<strong>da</strong>, konkretuli TviTmmarTveli erTeuli, rogorc konkretuli<br />
sawarmos <strong>da</strong>mfuZnebeli subieqti, uflebamosilia, moaxdinos am sawarmo<strong>da</strong>n<br />
garkveuli <strong>qonebis</strong> amoReba, Tumca, am <strong>qonebis</strong> usasyidlo<br />
formiT <strong>gankargva</strong> (gasxviseba an sargeblobis uflebiT gacema) sxva,<br />
Tun<strong>da</strong>c saxelmwifos mier <strong>da</strong>fuZnebuli, sawarmos sasargeblod, moqmedi<br />
kanonmdeblobis Tanaxmad, <strong>da</strong>uSvebelia.<br />
rogor gankargavs auqcionSi gamarjvebuli piri Sesabamis qonebas<br />
sakuTrebis uflebis <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebamde?<br />
`adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis<br />
me-19 4 muxlis Tanaxmad, auqcionSi gamarjvebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli<br />
oqmi (romelsac amtkicebs sakrebulo) Seicavs TviTmmarTveli<br />
erTeulis privatizebis ZiriTad pirobebsa <strong>da</strong> mxareTa uflebamovaleobebs.<br />
Sesabamisad, auqcionSi gamarjvebuli piris uflebamovaleobebi<br />
nayidi <strong>qonebis</strong> mimarT, maT Soris <strong>qonebis</strong> auqcionSi<br />
gamarjvebul pirze gasacemi sakuTrebis uflebis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli<br />
mowmobis gacemis va<strong>da</strong> <strong>da</strong> sxva sakiTxebi, swored aRniSnuli werilobiTi<br />
garigebiT (oqmiT) un<strong>da</strong> <strong>da</strong>regulirdes.<br />
I<br />
<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
61
I<strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> <strong>formireba</strong> <strong>da</strong> <strong>gankargva</strong><br />
sasyidliani aRnagobis <strong>da</strong>srulebis Semdeg ra procedurebis<br />
<strong>da</strong>cviT ubrundeba mesakuTres aRnagobis obieqti?<br />
`saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis~ 239-e muxlis Tanaxmad: Tu<br />
aRnagobis ufleba sasyidliani iyo, aRnagobis uflebis vadis gasvlis<br />
SemTxvevaSi miwis mesakuTrem aRnagobis uflebis mqones un<strong>da</strong><br />
misces saTanado anazRaureba nakveTze aRmarTuli nagebobisaTvis.<br />
saTanado anazRaurebad ar CaiTvleba Tanxa, romelic ar Seadgens<br />
nagebobis Rirebulebis or mesameds mainc. miwis nakveTis mesaku-<br />
Tres SeuZlia anazRaurebis ga<strong>da</strong>xdis sanacvlod aRnagobis uflebis<br />
mqones gaugrZelos aRnagobis ufleba nagebobis arsebobis savaraudo<br />
vadiT. Tu aRnagobis uflebis mqone uars ityvis am gagrZelebaze,<br />
maSin igi kargavs anazRaurebis moTxovnis uflebasac.<br />
62
adgilobrivi biujetireba<br />
<strong>da</strong> monitoringi<br />
II
treiningis <strong>da</strong>mxmare masalebi<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema aris saqarTvelos centraluri,<br />
avtonomiuri respublikebisa <strong>da</strong> adgilobrivi xelisuflebebis funqciebis<br />
Sesasruleblad fuladi saxsrebis mobilizebisa <strong>da</strong> gamoyenebis<br />
mizniT samarTlebrivi aqtebiT regulirebul sabiujeto urTierTobaTa<br />
erToblioba.<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema moicavs ramdenime donis biujets:<br />
• saqarTvelos saxelmwifo biujets (sul 1 biujeti);<br />
• avtonomiuri respublikebis biujetebs (sul 2 biujeti);<br />
• adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulebis biujetebs (sul 69<br />
biujeti).<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema<br />
saqarTvelos sabiujeto sistema<br />
saqarTvelos<br />
saxelmwifo biujeti<br />
avtonomiuri<br />
respublikebis<br />
TviTmmarTveli<br />
erTeulebis biujetebi<br />
saqarTvelos<br />
avtonomiuri<br />
biujetebi<br />
TviTmmarTveli<br />
saxelmwifo<br />
saqarTvelos<br />
biujeti<br />
respublikebis<br />
avtonomiuri<br />
erTeulebis<br />
TviTmmarTveli<br />
biujetebi<br />
saxelmwifo biujeti<br />
respublikebis<br />
biujetebi<br />
erTeulebis biujetebi<br />
biujetebi<br />
afxazeTis<br />
aWaris<br />
avtonomiuri resp. avtonomiuri<br />
afxazeTis biujeti<br />
resp. aWaris biujeti<br />
avtonomiuri<br />
afxazeTis<br />
resp. avtonomiuri<br />
aWaris<br />
avtonomiuri<br />
biujeti<br />
resp. resp.<br />
avtonomiuri<br />
biujeti<br />
biujeti<br />
resp. biujeti<br />
TviTmmarTveli<br />
municipalitetebis<br />
qalaqebis biujetebi<br />
biujetebi<br />
TviTmmarTveli<br />
municipalitetebis<br />
(sul 5 qalaqi)<br />
(sul 64)<br />
qalaqebis<br />
TviTmmarTveli<br />
biujetebi municipalitetebis<br />
biujetebi<br />
qalaqebis (sul 5 qalaqi) biujetebi<br />
biujetebi (sul 64)<br />
wyaro: www. `saqarTvelos sabiujeto sistema~,gv. 6.<br />
wyaro: www. publicfinance.ge,gzamkvlevi<br />
(sul 5 qalaqi)<br />
`saqarTvelos sabiujeto (sul 64) sistema~,gv. 6.<br />
wyaro: saxelmwifo www. publicfinance.ge,gzamkvlevi biujeti aris saqarTvelos `saqarTvelos centraluri sabiujeto xelisuflebis sistema~,gv. kompetencias 6. mikuTvnebuli<br />
wyaro: RonisZiebebis www. publicfinance.ge,gzamkvlevi <strong>da</strong>safinansebel RonisZiebaTa `saqarTvelos gegma, sabiujeto romelsac sistema~,gv. yovelwliurad 6. amtkicebs saqarTvelos<br />
saxelmwifo biujeti aris saqarTvelos centraluri xelisuflebis kompetencias mikuTvnebuli<br />
parlamenti. 2005 wlamde saxelmwifo biujeti <strong>da</strong>yofili iyo centralur biujetad <strong>da</strong> or specialur<br />
saxelmwifo RonisZiebebis biujeti <strong>da</strong>safinansebel aris saqarTvelos RonisZiebaTa centraluri gegma, romelsac xelisuflebis yovelwliurad kompetencias amtkicebs mikuTvnebuli saqarTvelos<br />
saxelmwifo fon<strong>da</strong>d: socialuri <strong>da</strong>zRvevis erTiani saxelmwifo fondi (romelic 2003 wels Camoyalib<strong>da</strong><br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
65
66<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
saxelmwifo biujeti aris saqarTvelos centraluri xelisuflebis<br />
kompetencias mikuTvnebuli RonisZiebebis <strong>da</strong>safinansebel<br />
RonisZiebaTa gegma, romelsac yovelwliurad amtkicebs saqarTvelos<br />
parlamenti. 2005 wlamde saxelmwifo biujeti <strong>da</strong>yofili iyo<br />
centralur biujetad <strong>da</strong> or specialur saxelmwifo fon<strong>da</strong>d: socialuri<br />
<strong>da</strong>zRvevis erTiani saxelmwifo fondi (romelic 2003 wels<br />
Camoyalib<strong>da</strong> saxelmwifo samedicino kompaniis <strong>da</strong> socialuri uzrunvelyofis<br />
fondis gaerTianebiT) <strong>da</strong> erTiani saxelmwifo sagzao<br />
fondi. 2004 wlis 29 dekembers saqarTvelos parlamentma `sabiujeto<br />
sistemis Sesaxeb~ kanonSi Seitana cvlilebebi, ris Sedega<strong>da</strong>c gauqm<strong>da</strong><br />
specialuri saxelmwifo fondebi.<br />
avtonomiuri respublikis biujeti aris afxazeTisa <strong>da</strong> aWaris<br />
xelisuflebis kompetencias mikuTvnebuli RonisZiebebis <strong>da</strong>safinansebel<br />
RonisZiebaTa gegma, romelsac yovelwliurad amtkicebs am<br />
avtonomiur respublikaTa warmomadgenlobiTi organoebi.<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujeti aris adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organoTa Semosulobebis, maTi funqciebisa <strong>da</strong><br />
valdebulebebis Sesrulebis mizniT gasawevi ga<strong>da</strong>saxdelebis Ziri-<br />
Tadi safinanso gegma, romelic <strong>da</strong>mtkicebulia adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organos (sakrebulos) mier.<br />
sabiujeto sistema aregulirebs biujetis proeqtis momzadebis,<br />
wardgenis, ganxilvis, <strong>da</strong>mtkicebis, Sesrulebis, angariSgebisa <strong>da</strong><br />
kontrolis process, agreTve centraluri xelisuflebis, avtonomiuri<br />
respublikebis xelisuflebisa <strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
sabiujeto urTierTobebsa <strong>da</strong> pasuxismgeblobas.<br />
saqarTvelos sabiujeto mowyoba efuZneba Semdeg umTavres principebs:<br />
••<br />
yovlismomcveloba _ biujetis yvela Semosulobis, ga<strong>da</strong>saxdelisa<br />
<strong>da</strong> naSTis cvlilebis srulyofilad asaxva Sesabamis biujetebSi;<br />
••<br />
gamWvirvaloba _ biujetebis proeqtebis warmomadgenlobiT organoebSi<br />
ganxilvis procedurebis sajarooba sazogadoebisa <strong>da</strong><br />
masobrivi informaciis saSualebebisaTvis; <strong>da</strong>mtkicebuli biujetebisa<br />
<strong>da</strong> maTi Sesrulebis Sesaxeb angariSebis gamoqveyneba;<br />
biujetis Sesaxeb informaciis (gar<strong>da</strong> saidumlo informaciisa)<br />
xelmisawvdomoba nebismieri fizikuri <strong>da</strong> iuridiuli pirisaTvis;<br />
••<br />
angariSvaldebuleba _ sabiujeto procesis yvela monawilis<br />
pasuxismgebloba mis mier ganxorcielebul saqmianobaze <strong>da</strong> biujetis<br />
Sesaxeb wardgenil informaciaze;<br />
••<br />
<strong>da</strong>moukidebloba _ saqarTvelos saxelmwifo biujetis, avtonomiuri<br />
respublikebis respublikuri biujetebisa <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulebis biujetebis <strong>da</strong>moukidebloba,<br />
romelsac uzrunvelyofs sakuTari Semosulobebi <strong>da</strong> naSTi,<br />
agreTve sakuTari ga<strong>da</strong>saxdelebis <strong>da</strong>moukideblad gansazRvris<br />
ufleba saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad;<br />
••<br />
erTianoba _ saqarTvelos centraluri, avtonomiuri respublikebisa<br />
<strong>da</strong> adgilobrivi xelisuflebebis mier saerTo safuZvliT,<br />
erTiani sabiujeto klasifikaciiT, aRricxvis erTiani sis-
temiT, saxelmwifo finansuri kontrolis erTiani principebiT<br />
xelmZRvaneloba;<br />
••<br />
universaloba - biujetis yvela Semosulobis mimarTva saerTo<br />
ga<strong>da</strong>saxdelebis <strong>da</strong>safinanseblad, gar<strong>da</strong> am kodeqsiT gansaz-<br />
Rvruli SemTxvevebisa. amasTanave, arc erTi Semosuloba, gar<strong>da</strong><br />
donorebis mier <strong>da</strong>finansebuli Semosulobebisa, ar un<strong>da</strong> iqnes<br />
mimarTuli miznobrivad, konkretuli ga<strong>da</strong>saxdelis <strong>da</strong>safinanseblad.<br />
sabiujeto organizaciis mier miRebuli Semosulobebis<br />
SenarCuneba Tavisi miznebisaTvis <strong>da</strong>uSvebelia, gar<strong>da</strong> im SemTxvevisa,<br />
roca sabiujeto organizacia aris sajaro samarTlis iuridiuli<br />
piri;<br />
••<br />
konsolidireba - yvela donis biujetebis Semosulobebis saxelmwifo<br />
xazinis erTiani angariSis sistemaSi moqceva <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saxdelebis<br />
ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesiT, saxelmwifo xazinis erTiani angariSis sistemis angariSebis<br />
marTva saxelmwifo xazinis mier <strong>da</strong> maTi ganTavseba saqarTvelos<br />
erovnul bankSi an/<strong>da</strong> sxva sabanko <strong>da</strong>wesebulebebSi.<br />
II<br />
sabiujeto procesi saqarTveloSi<br />
sabiujeto procesi saqarTvelos sabiujeto sistemis ganuyofeli<br />
nawilia. sabiujeto procesi saqarTvelos sabiujeto sistemis monawileTa<br />
saqmianobaa, romelic moicavs biujetis proeqtis momzadebas,<br />
wardgenas, ganxilvas, <strong>da</strong>mtkicebas, <strong>da</strong>zustebas, biujetis Sesrulebas,<br />
angariSgebasa <strong>da</strong> kontrols.<br />
adgilobrivi biujeti<br />
TiToeul adgilobriv TviTmmarTvel erTeuls aqvs sakuTari <strong>da</strong>moukidebeli<br />
biujeti. <strong>da</strong>moukidebloba sabiujeto saqmianobaSi garantirebulia<br />
sakuTari SemosulobebiT. biujetis sakuTar Semosulobebs<br />
ganekuTvneba adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadebi <strong>da</strong> mosakreblebi, ga-<br />
TanabrebiTi transferi <strong>da</strong> sxva Semosulobebi. biujetis arasakuTar<br />
Semosulobebs ganekuTvneba specialuri <strong>da</strong> miznobrivi transferebi<br />
<strong>da</strong> saqarTvelos kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenili sxva Semosulobebi.<br />
fondebi<br />
gauTvaliswinebeli ga<strong>da</strong>saxdelebis <strong>da</strong>safinanseblad iqmneba<br />
sarezervo fondi, romlis moculoba ar un<strong>da</strong> aRematebodes wliuri<br />
biujetiT gaTvaliswinebuli asignebebis mTliani odenobis 2%-<br />
s. sarezervo fondi<strong>da</strong>n Tanxebs qalaqis meris an gamgeblis ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
safuZvelze, romelic moicavs informacias Tanxis odenobisa<br />
<strong>da</strong> miznobriobis Sesaxeb, gamoyofs safinanso organo.<br />
biujetSi SeiZleba Seiqmnas wina wlebSi warmoqmnili <strong>da</strong>valianebebis<br />
<strong>da</strong>farvisa <strong>da</strong> sasamarTlo ga<strong>da</strong>wyvetilebebis aRsrulebis fondi.<br />
wina wlebSi warmoqmnili <strong>da</strong>valianebebis <strong>da</strong>farvisa <strong>da</strong> sasamarTlo<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebebis aRsrulebis fondis odenoba ganisazRvreba wliuri<br />
biujetiT.<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
67
68<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
biujetis proeqtis momzadeba<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis<br />
momzadebisa <strong>da</strong> wardgenis process koordinacias uwevs adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis safinanso organo, xolo finansTa saministro<br />
adgilobriv xelisuflebas uzrunvelyofs Sesabamisi meToduri mi-<br />
TiTebebiT. saqarTvelos finansTa saministros moTxovnis SemTxvevaSi<br />
adgilobrivi xelisufleba valdebulia droulad <strong>da</strong> srulad<br />
warudginos mas informacia. adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli<br />
organo adgens prioritetebis dokuments Sesabamisi saxelmwifo<br />
rwmunebulis - gubernatoris administraciasTan konsultaciiT<br />
<strong>da</strong> igi administraciuli erTeulebis ganviTarebis ZiriTad<br />
gegmas warmoadgens.<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organo yoveli<br />
wlis 1 marti<strong>da</strong>n iwyebs muSaobas prioritetebis dokumentze,<br />
risTvisac gamoscems Sesabamis administraciul-samarTlebriv aqts.<br />
aRmasrulebeli organo adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis<br />
prioritetebis dokuments warudgens warmomadgenlobiT organos<br />
<strong>da</strong> saqarTvelos finansTa saministros ara ugvianes 15 noembrisa.<br />
saqarTvelos finansTa saministro adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
organoebs mimdinare wlis 15 ivlisamde acnobebs <strong>da</strong>sagegmi sabiujeto<br />
wlis ZiriTad sabiujeto parametrebs. miRebuli informaciis<br />
gaTvaliswinebiT safinanso organo iwyebs Sesabamis procedurebs<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis proeqtis<br />
Sesadgenad.<br />
saqarTvelos finansTa saministro ara ugvianes 5 oqtombrisa<br />
acnobebs adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebs finansuri<br />
<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saxadebi<strong>da</strong>n misaRebi Semosavlebis saprognozo<br />
maCveneblebs.<br />
biujetis proeqtis ganxilva<br />
ara ugvianes 15 noembrisa biujetis proeqts Tan<strong>da</strong>rTul masalebTan<br />
erTad gamgebeli (meri) warudgens sakrebulos Tavmjdomares,<br />
romelic biujetis proeqts gansaxilvelad warudgens sakrebulos.<br />
biujetis proeqtTan erTad adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiT<br />
organos waredgineba adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis prioritetebis dokumenti.<br />
biujetis proeqti sakrebuloSi wardgeni<strong>da</strong>n 5 dRis va<strong>da</strong>Si un<strong>da</strong><br />
gamoqveyndes sajaro ganxilvisaTvis. sakrebulo sajarod ixilavs<br />
biujetis proeqts <strong>da</strong> axali sabiujeto wlis <strong>da</strong>wyebamde iRebs ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />
biujetis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb. ga<strong>da</strong>wyvetileba biujetis<br />
proeqtis <strong>da</strong>mtkicebis Sesaxeb miiReba warmomadgenlobiTi organos<br />
siiTi Semadgenlobis umravlesobiT.<br />
SeniSvnebis arsebobis SemTxvevaSi sakrebulos Tavmjdomare ara<br />
ugvianes 25 noembrisa biujetis proeqts SeniSvnebiT ubrunebs gamgebels<br />
(mers). biujetis proeqtis imave an Sesworebul variants ara<br />
ugvianes 10 dekembrisa gamgebeli (meri) warudgens sakrebulos Tavmjdomares.<br />
sakrebuloSi ganxilvisas biujetis proeqtSi cvlilebebi Sei-<br />
Zleba Setanil iqnes mxolod aRmasrulebel organosTan SeTanxmebiT.
sakrebulos mier biujetis proeqtis Sesworebuli variantis<br />
<strong>da</strong>umtkiceblobis SemTxvevaSi sakrebulos siiTi Semadgenlobis 1/2-<br />
iT SesaZlebelia <strong>da</strong>mtkicdes biujetis proeqti, romelSic gaTvaliswinebulia<br />
mxolod sakrebulos Tavmjdomaris SeniSvnebi. wlis <strong>da</strong>wyebamde<br />
biujetis <strong>da</strong>umtkiceblobis SemTxvevaSi mxarjav <strong>da</strong>wesebulebebze<br />
yovelTviurad gaicema Tanxa ara umetes gasuli sabiujeto<br />
wlis asignebebis 1/12-isa. saqarTvelos finansTa saministro TviTmmarTvelobas<br />
yoveli wlis 5 oqtombramde acnobebs miznobrivi transferis<br />
saprognozo parametrebs. biujetis gamoqveynebi<strong>da</strong>n ara ugvianes<br />
15 dRisa safinanso organo amzadebs adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis biujetis kvartalur an/<strong>da</strong> yovelTviur ganweras.<br />
angariSgeba<br />
biujetis angariSis marTvisa <strong>da</strong> operirebis kontrolis, agreTve<br />
am angariSi<strong>da</strong>n Tanxis ga<strong>da</strong>ricxvis Sesaxeb nebarTvis gacemis ufleba<br />
aqvs mxolod safinanso organos. adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis safinanso organo yoveli Tvis <strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n 10 dRis va<strong>da</strong>Si<br />
amzadebs angariSs adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis<br />
Semosulobebis, ga<strong>da</strong>saxdelebis, naSTis cvlilebisa <strong>da</strong> mTliani saldos<br />
CvenebiT. kvartalis <strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n 1 Tvis va<strong>da</strong>Si aRmasrulebeli<br />
organo sakrebulos warudgens biujetis Sesrulebis kvartalur<br />
mimoxilvas nazardi jamiT. safinanso organo amzadebs biujetis Sesrulebis<br />
wliur angariSs <strong>da</strong> sabiujeto wlis <strong>da</strong>srulebi<strong>da</strong>n ara ugvianes<br />
2 Tvisa warudgens sakrebulos.<br />
sakrebulo sajarod ixilavs biujetis Sesrulebis wliur angariSs<br />
<strong>da</strong> ara ugvianes 1 maisisa iRebs ga<strong>da</strong>wyvetilebas wliuri angariSis<br />
<strong>da</strong>mtkicebis an <strong>da</strong>umtkiceblobis Sesaxeb.<br />
biujetis auditoruli <strong>da</strong>skvna <strong>da</strong> Sesrulebis wliuri angariSi<br />
sajaro informaciaa <strong>da</strong> xelmisawvdomia sazogadoebisaTvis.<br />
sabiujeto klasifikacia<br />
saqarTveloSi 2008 wlis 1 ianvri<strong>da</strong>n amoqmed<strong>da</strong> axali sabiujeto<br />
klasifikacia, romelic miznad isaxavs uzrunvelyos biujetis aRricxva<br />
saerTaSoriso savaluto fondis 2001 wlis saxelmwifo finansebis<br />
statistikis (GFSM2001) Sesabamisad. aRniSnuli klasifikaciis<br />
mixedviT iqna 2008 wlis saxelmwifo biujeti agebuli, xolo<br />
adgilobrivi biujetebi am klasifikaciaze 2009 wli<strong>da</strong>n ga<strong>da</strong>dian.<br />
es klasifikacia aerTianebs 4 qvekategorias:<br />
Semosavlebis klasifikacia _ moicavs kanonmdeblobiT <strong>da</strong>dgenil<br />
ga<strong>da</strong>saxadebs (adgilobrivi TviTmmarTvelobisaTvis <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi);<br />
socialur Senatanebs (msgavsi Semosavali saqarTveloSi ar arsebobs);<br />
grantebs (mTavrobis mier saerTaSoriso organizaciebi<strong>da</strong>n;<br />
ucxo qveynis mTavrobebi<strong>da</strong>n an sxva donis saxelmwifo erTeulebi<strong>da</strong>n<br />
miRebuli arasavaldebulo transferi) <strong>da</strong> sxva Semosavlebs (mosakreblebi,<br />
jarimebi, <strong>da</strong> sxva) detalurad ixileT finansTa ministris #153<br />
brZaneba saqarTvelos sabiujeto klasifikaciis Sesaxeb, <strong>da</strong>narTi 11.<br />
xarjebis klasifikacia _ aerTianebs ga<strong>da</strong>saxdelebs, romelic<br />
mimarTulia Sromis anazRaurebaze, saqonelsa <strong>da</strong> momsaxurebaze,<br />
procentis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>ze, socialur uzrunvelyofaze, gasacem grant-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
69
70<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
ebze, subsidiebze <strong>da</strong> sxva xarjebze. detalurad ixileT ministris<br />
brZaneba, <strong>da</strong>narTi 12-13.<br />
arafinansuri aqtivebis klasifikacia - es aris sruliad axali<br />
tipis klasifikacia, romelic aerTianebs kapitaluri SeZenisa (kapitaluri<br />
xarjebi) <strong>da</strong> gayidvebis operaciebs (kapitaluri Semosavlebi).<br />
aRniSnuli klasifikacia iZleva informacias wlis ganmavlobaSi<br />
ZiriTadi aqtivebiT, sasaqonlo maragebiT, faseulobebiT <strong>da</strong> arawarmoebuli<br />
aqtivebiT ganxorcielebul operaciebTan <strong>da</strong>kavSirebiT. detalurad<br />
ixileT ministris brZaneba, <strong>da</strong>narTi 12; 14.<br />
finansuri aqtivebisa <strong>da</strong> valdebulebebis klasifikacia _ finansuri<br />
aqtivebis klasifikacia aerTianebs informacias saxelmwifos<br />
mier SeZenili <strong>da</strong> gasxvisebuli finansuri aqtivebis Sesaxeb. finansur<br />
aqtivebSi igulisxmeba: valuta <strong>da</strong> depozitebi; fasiani qaRaldebi<br />
gar<strong>da</strong> aqciebisa; sesxebi; aqciebi <strong>da</strong> sxva kapitali; sa<strong>da</strong>zRvevo<br />
teqnikuri rezervebi; warmoebuli finansuri instrumentebi; sxva<br />
debitoruli <strong>da</strong>valianebebi. detalurad ixileT ministris brZaneba,<br />
<strong>da</strong>narTi 15.<br />
adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadebi<br />
ga<strong>da</strong>saxadi aris saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis mixedviT<br />
saqarTvelos saxelmwifo, afxazeTisa <strong>da</strong> aWaris avtonomiuri respublikebisa<br />
<strong>da</strong> adgilobriv biujetebSi savaldebulo, upirobo fuladi<br />
Senatani, romelsac ixdis ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdeli, ga<strong>da</strong>xdis aucilebeli,<br />
araekvivalenturi <strong>da</strong> usasyidlo xasiaTi<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />
saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado sistema moicavs:<br />
• saga<strong>da</strong>saxado kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli urTierTobis<br />
monawileTa samarTlebriv mdgomareobas, maT uflebebs, movaleobebsa<br />
<strong>da</strong> pasuxismgeblobas;<br />
• ga<strong>da</strong>saxadebs, maTi <strong>da</strong>wesebis, SemoRebis, Secvlisa <strong>da</strong> gauqmebis<br />
wesebs;<br />
• ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>xdisa <strong>da</strong> saga<strong>da</strong>saxado kontrolis, agreTve saga<strong>da</strong>saxado<br />
valdebulebaTa Sesrulebis uzrunvelyofis formebs,<br />
meTodebsa <strong>da</strong> wesebs;<br />
• saga<strong>da</strong>saxado kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli urTierTobisas<br />
warmoSobil <strong>da</strong>vaTa gasaCivrebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetis wess.<br />
piri valdebulia ga<strong>da</strong>ixados saerTo saxelmwifoebrivi <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
ga<strong>da</strong>saxadebi, romelTa mimarTac es piri ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdelia.<br />
<strong>da</strong>uSvebelia ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>xdis valdebulebis vinmesTvis<br />
ga<strong>da</strong>kisreba.<br />
<strong>da</strong>ricxuli ga<strong>da</strong>saxadi aris vali saxelmwifos winaSe, romelic<br />
biujetSi un<strong>da</strong> iqnes ga<strong>da</strong>xdili. adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiT organoebs ufleba aqvT SemoiRon mxolod saga<strong>da</strong>saxado<br />
kodeqsiT <strong>da</strong>wesebuli adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadebi.<br />
saqarTveloSi moqmedebs saerTo-saxelmwifoebrivi <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
ga<strong>da</strong>saxadebi.
• saerTo saxelmwifoebrivi ga<strong>da</strong>saxadebia saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT<br />
<strong>da</strong>wesebuli ga<strong>da</strong>saxadebi, romelTa ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> savaldebuloa<br />
saqarTvelos mTel teritoriaze;<br />
• adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadebia saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT <strong>da</strong>wesebuli<br />
<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
normatiuli aqtebiT SemoRebuli ga<strong>da</strong>saxadebi, romelTa<br />
ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> savaldebuloa Sesabamisi subieqtebis teritoriaze.<br />
saerTo saxelmwifoebrivi ga<strong>da</strong>saxadebi:<br />
• saSemosavlo ga<strong>da</strong>saxadi;<br />
• mogebis ga<strong>da</strong>saxadi;<br />
• <strong>da</strong>matebiTi Rirebulebis ga<strong>da</strong>saxadi (dRg);<br />
• aqcizi;<br />
• sabaJo ga<strong>da</strong>saxadi.<br />
adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadebia:<br />
• <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi.<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdelia piri, romelsac saqarTvelos<br />
teritoriaze:<br />
• sakuTrebaSi an ararezidentisagan lizingiT sargeblobaSi aqvs<br />
am ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris obieqti;<br />
• sargeblobaSi an faqtobriv mflobelobaSi aqvs saxelmwifo sakuTrebaSi<br />
arsebuli miwa;<br />
• faqtobriv mflobelobaSi an/<strong>da</strong> sargeblobaSi aqvs gar<strong>da</strong>cvlili<br />
piris sakuTrebaSi ricxuli am ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris obieqti.<br />
<strong>da</strong>begvris obieqtia:<br />
• sawarmos balansze ZiriTad saSualebad aRricxuli aqtivebi <strong>da</strong>umontaJebeli<br />
mowyobilobebi, <strong>da</strong>umTavrebeli mSenebloba <strong>da</strong> aramaterialuri<br />
aqtivebi, agreTve mis mier lizingiT gacemuli qoneba;<br />
• organizaciisaTvis <strong>qonebis</strong>, gar<strong>da</strong> miwisa, ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris<br />
obieqtia mis balansze ricxuli am muxlis pirveli nawiliT gansazRvruli<br />
qoneba an <strong>qonebis</strong> nawili, romelic gamoiyeneba ekonomikuri<br />
saqmianobisaTvis;<br />
• fizikuri pirisTvis <strong>qonebis</strong>, gar<strong>da</strong> miwisa, ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris<br />
obieqtia mis sakuTrebaSi arsebuli uZravi qoneba (Senoba-nagebobebi<br />
an maTi nawili), <strong>da</strong>umTavrebeli mSenebloba an/<strong>da</strong> iaxtebi<br />
(katarRebi), TviTmfrinavebi, Sveulmfrenebi, agreTve ararezidentisagan<br />
lizingiT miRebuli qoneba;<br />
• an/<strong>da</strong> ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi mis<br />
balansze ricxuli qoneba.<br />
saqarTvelos an ucxouri sawarmosTvis, organizaciisTvis an/<strong>da</strong><br />
fizikuri pirisTvis ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvris obieqtia saga<strong>da</strong>saxado<br />
wlis 1 aprilis mdgomareobiT:<br />
a) sakuTrebaSi arsebuli miwa;<br />
b) kanoniT gaTvaliswinebul sargeblobaSi an faqtobriv mflobelobaSi<br />
myofi, saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwa.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
71
72<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
sawarmosTvis/organizaciisTvis ga<strong>da</strong>saxadis wliuri ganakveTi<br />
ganisazRvreba <strong>da</strong>sabegri <strong>qonebis</strong> Rirebulebis ara umetes 1 procentis<br />
odenobiT.<br />
<strong>da</strong>sabegri <strong>qonebis</strong> Rirebuleba aris saSualo wliuri sabalanso<br />
narCeni Rirebuleba (gamoiangariSeba kalen<strong>da</strong>ruli wlis <strong>da</strong>sawyisisa<br />
<strong>da</strong> bolosTvis aqtivebis saSualo Rirebulebis mixedviT), romelic<br />
qvemoT CamoTvlil SemTxvevebSi un<strong>da</strong> gaizardos:<br />
a) 2000 wlamde Sesyidul aqtivebze - 3-jer;<br />
b) 2000 wli<strong>da</strong>n 2004 wlamde Sesyidul aqtivebze - 2-jer;<br />
g) 2004 wels Sesyidul aqtivebze - 1.5-jer;<br />
d) im aqtivebze, romelTa Sesyidvis Sesaxeb informacia ar arsebobs,<br />
- am nawilis `a~ qvepunqtiT gansazRvruli odenobiT.<br />
saga<strong>da</strong>saxado organo uflebamosilia ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdels/saga<strong>da</strong>saxado<br />
agents saga<strong>da</strong>saxado Semowmebisas <strong>da</strong>sabegri <strong>qonebis</strong> saSualo<br />
wliuri sabalanso narCeni Rirebuleba ganusazRvros sabazro<br />
fasiT.<br />
fizikuri pirisTvis <strong>da</strong>sabegr qonebaze, gar<strong>da</strong> miwisa, ga<strong>da</strong>saxadis<br />
wliuri ganakveTi diferencirebulia ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdelis<br />
ojaxis mier saga<strong>da</strong>saxado wlis ganmavlobaSi miRebuli Semosavlebis<br />
mixedviT <strong>da</strong> ganisazRvreba Semdegi odenobiT:<br />
a) 100 000 laramde Semosavlis mqone ojaxebisaTvis - saga<strong>da</strong>saxado<br />
periodis bolosTvis <strong>da</strong>sabegri <strong>qonebis</strong> sabazro Rirebulebis<br />
aranakleb 0.05 procentisa <strong>da</strong> ara umetes 0.2 procentisa;<br />
b) 100 000 larisa <strong>da</strong> meti Semosavlis mqone ojaxebisaTvis - saga<strong>da</strong>saxado<br />
periodis bolosTvis <strong>da</strong>sabegri <strong>qonebis</strong> sabazro Rirebulebis<br />
aranakleb 0.8 procentisa <strong>da</strong> ara umetes 1 procentisa.<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
wliuri sabaziso ganakveTi diferencirebulia administraciul-teritoriuli<br />
erTeulebisa <strong>da</strong> miwis xarisxis mixedviT <strong>da</strong> dgindeba erT<br />
heqtarze gaangariSebiT, larebSi:<br />
• am ganakveTebis odenoba SeiZleba iyos Sesabamis sabaziso ganakveTze<br />
aranakleb 50 procentisa <strong>da</strong> ara umetes 150 procentisa.<br />
• arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
sabaziso ganakveTi dgindeba weliwadSi miwis erT kvadratul<br />
metrze 0,24 laris odenobiT.<br />
• arasasoflo-sameurneo miwaze ga<strong>da</strong>saxadis ganakveTebi ganisaz-<br />
Rvreba adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenlobiTi organoebis<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebiT, Sesabamisi sabaziso ganakveTis gamravlebiT<br />
am teritoriul koeficientebze.<br />
• teritoriuli koeficienti ar SeiZleba iyos 1,5-ze meti.<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis saga<strong>da</strong>saxado perio<strong>da</strong>d iTvleba kalen<strong>da</strong>ruli<br />
weli.<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze ga<strong>da</strong>saxadi gamoiangariSeba<br />
ga<strong>da</strong>saxadis ganakveTis gamravlebiT miwis nakveTis far-<br />
Tobze (heqtarebSi).<br />
arasasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi
gamoiangariSeba ga<strong>da</strong>saxadis ganakveTis gamravlebiT miwis nakveTis<br />
farTobze (kvadratul metrebSi).<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo saga<strong>da</strong>saxado organos<br />
yoveli wlis 1 aprilamde warudgens informacias <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
ganakveTebis (miwaze zonebisa <strong>da</strong> kategoriis miTiTebiT) Sesaxeb,<br />
sajaro reestris erovnuli saagentos Sesabamisi saregistracio<br />
samsaxuri Sesabamis saga<strong>da</strong>saxado organos yoveli wlis 1 aprilamde<br />
warudgens miwis mesakuTreTa siebs. <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdeli<br />
fizikuri pirebi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis deklaracias saga<strong>da</strong>saxado wlis<br />
1 maisamde warudgenen saga<strong>da</strong>saxado organos.<br />
fizikuri piris <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong> miwis ga<strong>da</strong>saxadis SemTxvevaSi saga<strong>da</strong>saxado<br />
organo saga<strong>da</strong>saxado wlis 1 ivlisamde ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdels<br />
warudgens saga<strong>da</strong>saxado moTxovnas <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
mixedviT <strong>da</strong>ricxuli saga<strong>da</strong>saxado valdebulebis Sesaxeb.<br />
fizikuri piri ga<strong>da</strong>saxads ixdis ara ugvianes saga<strong>da</strong>saxado wlis<br />
15 noembrisa. amave va<strong>da</strong>Si sawarmoebi/organizaciebi ixdian miwis ga<strong>da</strong>saxads.<br />
sawarmoebi/organizaciebi <strong>qonebis</strong> (gar<strong>da</strong> miwisa) ga<strong>da</strong>saxads ixdian<br />
ara ugvianes saga<strong>da</strong>saxado wlis momdevno wlis 1 aprilisa.<br />
sawarmo/organizacia valdebulia, ara ugvianes saga<strong>da</strong>saxado<br />
wlis 15 ivnisisa saga<strong>da</strong>saxado aRricxvis adgilis mixedviT ga<strong>da</strong>ixados<br />
mimdinare ga<strong>da</strong>saxdeli gasuli saga<strong>da</strong>saxado wlis wliuri ga<strong>da</strong>saxadis<br />
odenobiT.<br />
mimdinare ga<strong>da</strong>saxdelis saxiT biujetSi Caricxuli Tanxa CaiTvleba<br />
saga<strong>da</strong>saxado periodis mixedviT gamoangariSebul ga<strong>da</strong>saxadis<br />
Tanxad.<br />
sawarmos/organizacias, romelic <strong>da</strong>fuZn<strong>da</strong> kalen<strong>da</strong>ruli wlis<br />
<strong>da</strong>wyebis Semdeg, Sesabamisi saga<strong>da</strong>saxado periodis mixedviT mimdinare<br />
ga<strong>da</strong>saxdelis ga<strong>da</strong>xdis valdebuleba ar ekisreba.<br />
sawarmo/organizacia <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis deklaracias saga<strong>da</strong>saxado<br />
aRricxvis adgilis mixedviT saga<strong>da</strong>saxado organos warudgens<br />
ara ugvianes kalen<strong>da</strong>ruli wlis 1 aprilisa.<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadisagan gaTavisuflebulia:<br />
• rezidenti fizikuri piris sakuTrebaSi arsebuli arasasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis nakveTebi; uZravi qoneba; avtomobili<br />
<strong>da</strong> iaxtebi, Tu am piris ojaxis mier saga<strong>da</strong>saxado wlis wina<br />
wlis ganmavlobaSi miRebuli Semosavlebi ar aRemateba 40 000<br />
lars;<br />
• mravalbinian sacxovrebel saxlSi mcxovrebi fizikuri piris TanasakuTrebaSi<br />
arsebuli farTobis proporciulad gansazRvruli<br />
<strong>da</strong>begvris obieqti (miwis nakveTi), romlis farTobi ar aRemateba<br />
30 kvadratul metrs;<br />
• miwis is farTobebi, romlebic uSualod aris <strong>da</strong>kavebuli sarkinigzo<br />
transportis ZiriTadi saqmianobisaTvis;<br />
• bunebis <strong>da</strong>cvisa <strong>da</strong> saxanZro usafrTxoebisaTvis gamoyenebuli<br />
qoneba, gar<strong>da</strong> miwisa;<br />
• mimosvlis gzebi, sakomunikacio <strong>da</strong> eleqtroga<strong>da</strong>mcemi xazebi;<br />
• organizaciis qoneba, gar<strong>da</strong> miwisa <strong>da</strong> ekonomikuri saqmianobisaT-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
73
74<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
vis gamoyenebuli <strong>qonebis</strong>a;<br />
• `navTobisa <strong>da</strong> gazis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT gansazRvruli<br />
navTobisa <strong>da</strong> gazis operaciebis (saqmianoba) sawarmoeblad gamoyenebuli<br />
qoneba;<br />
• saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli miwis nakveTis is nawili,<br />
romelic ga<strong>da</strong>cemuli aqvs sabiujeto organizacias, gar<strong>da</strong> samewarmeo<br />
saqmianobisaTvis gamoyenebuli miwebisa;<br />
• bunebisa <strong>da</strong> istoriuli Zeglebis <strong>da</strong>cvis organizaciebis miwis<br />
farTobebi;<br />
• bunebrivi parkebi, botanikuri baRebi, kulturisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>svenebis<br />
<strong>municipaluri</strong> parkebi;<br />
• qalaqis wyalsacavebi <strong>da</strong> maTi akvatoriebi;<br />
• hidrometeorologiuri centrebis, garemos <strong>da</strong>binZurebis kontrolis<br />
sadgurebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>nadgarebis funqcionirebisaTvis<br />
gamoyenebuli miwebi;<br />
• 2004 wlis 1 martis mdgomareobiT fizikuri piris sakuTrebaSi<br />
arsebuli 5 heqtaramde farTobis sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis<br />
miwis nakveTebi;<br />
• samedicino saqmianobisaTvis gamoyenebuli samedicino <strong>da</strong>wesebulebaTa<br />
qoneba, gar<strong>da</strong> miwisa;<br />
• samedicino <strong>da</strong>wesebulebebze <strong>da</strong>magrebuli miwis nakveTebi, Tu isini<br />
ar gamoiyeneba arasamedicino ekonomikuri saqmianobisaTvis;<br />
• <strong>da</strong>dgenili saga<strong>da</strong>saxado SeRavaTebi ar vrceldeba im SemTxvevebze,<br />
rodesac SeRavaTebis mqone piri Tavis sakuTrebaSi, mflobelobaSi<br />
an sargeblobaSi arsebul miwis nakveTs an/<strong>da</strong> Senobanagebobebs<br />
ijariT, uzufruqtiT, qiriT an sxva amgvari formiT<br />
ga<strong>da</strong>scems sxva pirs.<br />
adgilobrivi mosakreblebi<br />
adgilobrivi mosakrebeli aris aucilebeli ga<strong>da</strong>saxdeli adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis biujetSi, romelsac fizikuri <strong>da</strong><br />
iuridiuli pirebi ixdian adgilobrivi TviTmmarTveli organos mier<br />
gansazRvrul va<strong>da</strong>Si. mosakrebeli ixdevineba gansazRvruli saqmianobis<br />
gansaxorcieleblad an/<strong>da</strong> sargeblobis uflebis miniWebisaTvis,<br />
agreTve adgilobrivi TviTmmarTveli organos mier garkveuli<br />
saqmianobis gawevisaTvis.<br />
adgilobrivi mosakreblis SemoRebis, gauqmebisa <strong>da</strong> SeRavaTebis<br />
<strong>da</strong>wesebis ufleba aqvs adgilobriv warmomadgenlobiT organos<br />
- sakrebulos. <strong>da</strong>uSvebelia individualuri saxis SeRavaTebis <strong>da</strong>weseba.<br />
SeRavaTebi SesaZloa <strong>da</strong>wesdes mxolod kategoriebze.<br />
adgilobrivi mosakreblebia:<br />
1. adgilobrivi sanebarTvo mosakreblebi: (1). mSeneblobis mosakrebeli,<br />
gar<strong>da</strong> im SemTxvevisa roca saqme exeba radiaciuli an<br />
birTvuli obieqtebis mSeneblobas; (2). mosakrebeli adgilobrivi<br />
saqalaqo regularuli samgzavro ga<strong>da</strong>yvanis nebarTvisaTvis.<br />
2. mosakrebeli <strong>da</strong>saxlebuli teritoriis <strong>da</strong>sufTavebisaTvis;<br />
3. saTamaSo biznesis mosakrebeli;
4. mosakrebeli specialuri (zonaluri) SeTanxmebis gacemisaTvis;<br />
5. kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis<br />
mosakrebeli.<br />
mosakrebeli mSeneblobis nebarTvisaTvis<br />
mSeneblobis nebarTvisaTvis mosakrebels ixdis mSenebare obieqtis<br />
mesakuTre. mosakreblis odenoba ar un<strong>da</strong> aRematebodes ganaSenianebis<br />
farTis TiToeul kvadratul metrze - 1 lars, xolo sakurorto<br />
zonaSi samrewvelo obieqtebis mSeneblobaze - 5 lars. SeRavaTi<br />
an mosakreblis ga<strong>da</strong>xdisagan gaTavisufleba SeiZleba mxolod<br />
stiqiuri ubedurebis Sedegad <strong>da</strong>zianebuli obieqtis mSeneblobis<br />
SemTxvevaSi. mosakreblis SemoRebis, gauqmebis <strong>da</strong> masze SeRavaTis<br />
<strong>da</strong>wesebis ufleba adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiT<br />
organos - sakrebulos gaaCnia.<br />
magaliTi: Tu amxanagoba 220 kvadratul metr miwas iyidis<br />
sacxovrebeli farTis asaSeneblad <strong>da</strong> am sacxovreblis saerTo far-<br />
Tobi iqneba 12 200 kvadratuli metri, amxanagoba ga<strong>da</strong>ixdis ara 220,<br />
aramed 12 200 lars.<br />
mosakrebeli adgilobrivi saqalaqo regularuli samgzavro ga<strong>da</strong>yvanis<br />
nebarTvisaTvis<br />
adgilobrivi saqalaqo regularuli samgzavro ga<strong>da</strong>yvanis nebar-<br />
Tvis mosakreblis ga<strong>da</strong>mxdelia saqalaqo regularuli samgzavro ga<strong>da</strong>yvanis<br />
ganmaxorcielebeli piri. mosakreblis odenobas sakrebulo<br />
gansazRvravs marSrutebisa <strong>da</strong> satransporto saSualebaTa mixedviT,<br />
romelic ar un<strong>da</strong> aRematebodes 200 lars.<br />
mosakrebeli <strong>da</strong>saxlebuli teritoriis <strong>da</strong>sufTavebisaTvis<br />
mosakrebels <strong>da</strong>saxlebuli teritoriis <strong>da</strong>sufTavebisaTvis ixdian<br />
pirebi (fizikuri an iuridiuli), romlebic TviTmmarTveli er-<br />
Teulis teritoriaze warmoqmnian narCenebs. misi ganakveTi ganisaz-<br />
Rvreba araumetes 1,5 laris odenobiT erT sul mosaxleze, xolo<br />
iuridiul pirebze, organizaciebsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebebze araumetes 25<br />
larisa erT kubur metr narCenze. mosakreblis odenoba sxva<strong>da</strong>sxva<br />
faqtoris moqmedebiT ganisazRvreba, kerZod: narCenebis saxeobis,<br />
normis <strong>da</strong> <strong>da</strong>kavebuli farTis mixedviT.<br />
misi odenoba ar un<strong>da</strong> aRematebodes momsaxurebis organizebis<br />
<strong>da</strong> administrirebis xarjebs. anu am mosakreblis amosaRebad gaweuli<br />
xarjebi ar un<strong>da</strong> aWarbebdes mis amoRebaze gaweuli Tanxebis odenobas.<br />
saTamaSo biznesis mosakrebeli<br />
saTamaSo biznesis mosakrebeli ori nawilisagan Sedgeba:<br />
1. mosakrebeli azartuli <strong>da</strong> sxva momgebiani TamaSobebis, kazinoebis<br />
mowyobis nebarTvaze, romelic erTxel ixdevineba saqmianobis<br />
<strong>da</strong>wyebisas;<br />
2. saTamaSo biznesis mosakrebeli, romelic kvartalSi erTxel<br />
ixdevineba.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
75
76<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
saTamaSo biznesis mosakrebels ixdian pirebi, romlebic ewevian<br />
samewarmeo saqmianobas kazinoebis <strong>da</strong> sxva azartuli TamaSobebis meSveobiT<br />
TviTmmarTveli erTeulis teritoriaze <strong>da</strong> romeli saqmianobac<br />
saWiroebs nebarTvis gacemas.<br />
kazinos TiToeul saTamaSo magi<strong>da</strong>ze mosakrebeli ixdevineba<br />
kvartalSi erTxel saTamaSo niSnis SeZenisas, romelsac kvartlis pirvel<br />
dRes amagreben TvalsaCino adgilas <strong>da</strong> xsnian kvartlis bolo<br />
dRes. mosakreblis ganakveTi Seadgens: - 15 000 lari<strong>da</strong>n 30 aTasi<br />
laris CaTvliT.<br />
sanebarTvo mosakrebeli samorines mowyobisaTvis ganisazRvreba<br />
5 milioni lariT saqarTvelos mTel teritoriaze, gar<strong>da</strong> q. baTumisa,<br />
duSeTis raioni - bazaleTis tbis mimdebare teritoria, qobule-<br />
Ti <strong>da</strong> borjomis teritoria. am adgilebSi sanebarTvo mosakrebeli<br />
Seadgens 250 aTas lars.<br />
sanebarTvo mosakreblis ga<strong>da</strong>xdisagan Tavisufldeba samorines<br />
mowyoba wyaltubosa <strong>da</strong> siRnaRis municipalitetebis teritoriebze.<br />
sanebarTvo mosakreblis ga<strong>da</strong>xdisagan Tavisufldeba q. baTumSi,<br />
agreTve qobuleTisa <strong>da</strong> xelvaCauris municipalitetebSi axlad aSenebuli<br />
aranakleb asnomriani sastumros teritoriaze samorines mowyoba<br />
axlad aSenebuli sastumros teritoriaze samorines mowyobis<br />
nebarTvis gacemi<strong>da</strong>n 10 wlis ganmavlobaSi.<br />
saTamaSo aparatebis mflobelebi mosakrebels TiToeul saTamaSoO<br />
aparatze ixdian saTamaSo niSnis SeZenisas, romelsac kvartlis<br />
pirvel dRes amagreben TvalsaCino adgilas <strong>da</strong> xsnian kvartlis<br />
bolo dRes, xolo ganakveTi meryeobs 600-<strong>da</strong>n 1200 laramde.<br />
sanebarTvo mosakrebeli saTamaSo aparatebis salonis mowyobisaTvis<br />
ganisazRvreba - 20 aTasi lariT;<br />
totalizatoris, bingos, lotos mosakrebeli ixdevineba Ti-<br />
Toeul salaroze 1500-<strong>da</strong>n 3000 laramde saTamaSo niSnis SeZenisas,<br />
romelsac kvartlis pirvel dRes amagreben TvalsaCino adgilas <strong>da</strong><br />
xsnian kvartlis bolo dRes.<br />
sanebarTvo mosakrebeli totalizatoris mowyobaze ganisaz-<br />
Rvreba - 30 aTasi lariT.<br />
sanebarTvo mosakrebeli lotos <strong>da</strong> bingos mowyobaze ganisaz-<br />
Rvreba - 15 aTasi lariT;<br />
wamaxalisebeli gaTamaSebis momwyobebi valdebuli arian saga<strong>da</strong>saxado<br />
organos warudginon yovelkvartaluri deklaracia <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>ixadon<br />
mosakrebeli ara ugvianes saangariSo kvartlis momdevno<br />
Tvis 15 ricxvisa.<br />
mosakrebeli TiToeul wamaxalisebel gaTamaSebaze Seadgens -<br />
saprizo fondis 10%, xolo bolo kvartalSi saprizo fondis narCen<br />
Rirebulebas.<br />
mosakrebeli wamaxalisebeli gaTamaSebis mowyobisaTvis ganisaz-<br />
Rvreba - 15 aTasi lariT;<br />
sistemur-eleqtronuli formis gaTamaSebis momwyobebi valdebuli<br />
arian saga<strong>da</strong>saxado organos warudginon yovelkvartaluri
deklaracia <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>ixadon mosakrebeli ara ugvianes saangariSo<br />
kvartlis momdevno Tvis 15 ricxvisa.<br />
mosakrebeli sistemur-eleqtronuli formis TamaSobebze Seadgens<br />
12 000-<strong>da</strong>n 90 000 laramde;<br />
latariis momwyobebi valdebuli arian saga<strong>da</strong>saxado organos<br />
warudginon yovelkvartaluri deklaracia <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>ixadon mosakrebeli<br />
ara ugvianes saangariSo kvartlis momdevno Tvis 15 ricxvisa.<br />
mosakrebeli latariis mowyobaze Seadgens - latariis bileTebis<br />
gayidvi<strong>da</strong>n miRebuli amonagebis - 20%.<br />
saTamaSo biznesis mosakreblis odenoba ganisazRvreba TiToeuli<br />
municipalitetisa <strong>da</strong> TviTmmarTveli qalaqis sakrebulos <strong>da</strong>dgenilebiT,<br />
radgan `saTamaSo biznesis mosakreblis Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
kanoni mosakreblis mxolod ze<strong>da</strong> <strong>da</strong> qve<strong>da</strong> zRvars awesebs.<br />
aRniSnuli<strong>da</strong>n gamomdinare, TiToeuli sakrebulo <strong>da</strong>moukideblad<br />
gansazRvravs ga<strong>da</strong>saxadis odenobas, Tavisi ganmgeblobis qveS moqceuli<br />
teritoriisaTvis.<br />
mosakrebeli specialuri (zonaluri) SeTanxmebis gacemisaTvis<br />
mosakreblis SemoRebis ufleba aqvs TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlobiT<br />
organos, xolo mosakreblis ga<strong>da</strong>mxdelia fizikuri an<br />
iuridiuli piri, romelmac ganaSenianebis intesivobis koeficientis<br />
zRvruli maCveneblis Secvlis mizniT miiRo specialuri (zonaluri) Se-<br />
Tanxmeba, romelsac gansazRvravs saqarTvelos kanoni ,,sivrciTi mowyobisa<br />
<strong>da</strong> qalaqmSeneblobis safuZvlebis Sesaxeb~. mosakreblis odenobis<br />
gaangariSeba xorcieldeba formuliT, xolo misi odenoba namati samSeneblo<br />
farTobis erT kvadratul metrze ar un<strong>da</strong> aRematebodes 400 lars.<br />
Tavad mosakreblis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> xdeba mSeneblobis nebarTvis gacemisas.<br />
kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis<br />
mosakrebeli<br />
kulturuli memkvidreobis sareabilitacio arealis infrastruqturis<br />
mosakreblis ga<strong>da</strong>mxdelia kulturuli memkvidreobis<br />
sareabilitacio arealSi arsebuli Senoba-nagebobis mesakuTre<br />
(kanonieri mosargeble) sareabilitacio arealis ganviTarebis programis<br />
ganxorcielebis vadiT. mosakreblis odenoba sakuTrebaSi<br />
(sargeblobaSi) arsebuli Senoba-nagebobis TiToeul kvadratul<br />
metrze ganisazRvreba ara umetes 1,5 lariT TveSi.<br />
saxelmwifo Sesyidvebi<br />
saxelmwifo Sesyidvebis samarTlebrivi safuZvlebi<br />
saxelmwifo Sesyidvebi regulirdeba `saqarTvelos kanoniT saxelmwifo<br />
Sesyidvebis Sesaxeb~ <strong>da</strong> `saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis<br />
wesis Sesaxeb debulebiT~. kanoni saxelmwifo Sesyidvebis<br />
Sesaxeb gansazRvravs saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis zogad<br />
samarTlebriv, organizaciul <strong>da</strong> ekonomikur principebs:<br />
a) saxelmwifo SesyidvebisaTvis gankuTvnili fuladi saxsrebis<br />
racionaluri xarjvis uzrunvelyofa;<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
77
78<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
b) saxelmwifo saWiroebisaTvis aucilebeli saqonlis warmoebis,<br />
momsaxurebis gawevisa <strong>da</strong> samSeneblo samuSaos Sesrulebis sferoSi<br />
jansaRi konkurenciis ganviTareba;<br />
g) saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebisas Sesyidvebis monawileTa<br />
mimarT samarTliani <strong>da</strong> aradiskriminaciuli midgomis uzrunvelyofa;<br />
d) saxelmwifo Sesyidvebis sajaroobis uzrunvelyofa;<br />
e) saxelmwifo Sesyidvebis erTiani sistemis Seqmna <strong>da</strong> mis mimarT<br />
sazogadoebis ndobis Camoyalibeba.<br />
Semsyidveli organizaciis ufleba-movaleobebi<br />
nebismieri saqonlis, momsaxurebisa <strong>da</strong> samSeneblo samuSaos<br />
saxelmwifo Sesyidvas axorcielebs Semsyidveli organizacia<br />
eleqtronuli, an sxva saSualebebis gamoyenebiT. Sesyidva SeiZleba<br />
ganxorcieldes Semdegi formebiT. Semsyidveli organizacia uflebamosilia:<br />
a) saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanoniTa <strong>da</strong> Sesabamisi normatiuli<br />
aqtebiT <strong>da</strong>dgenili wesebis <strong>da</strong>cviT SearCios mimwodebeli <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>dos masTan saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekruleba;<br />
b) kanoniT <strong>da</strong>dgenili wesiT moaxdinos pretendentTa diskvalifikacia;<br />
g) xelSekrulebis <strong>da</strong>debamde nebismier dros SeaCeros an Sewyvitos<br />
Sesyidvis procedura, Tu es aucilebeli gaxdeba misgan <strong>da</strong>moukidebeli<br />
<strong>da</strong> winaswar gauTvaliswinebeli obieqturi mizezebiT,<br />
agreTve saqarTvelos saxelmwifo an/<strong>da</strong> sazogadoebrivi interesebi<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare;<br />
d) ganaxorcielos kontroli <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedveloba mimwodeblis<br />
mier xelSekrulebis pirobebis Sesrulebaze;<br />
e) saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad SeaCeros an Sewyvitos<br />
xelSekrulebis moqmedeba, Tu mimwodeblis mier warmodgenili<br />
sakvalifikacio monacemebi yalbi aRmoCndeba, agreTve saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi.<br />
Semsyidveli organizacia valdebulia:<br />
a) racionalurad <strong>da</strong> saqarTvelos saxelmwifo interesebis gaTvaliswinebiT<br />
ganaxorcielos Sesyidvebi misTvis gamoyofil asignebaTa<br />
farglebSi, kanoniTa <strong>da</strong> Sesabamisi normatiuli aqtebiT <strong>da</strong>dgenili<br />
wesebis <strong>da</strong>cviT;<br />
b) saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Sesabamisad,<br />
xelSekrulebis <strong>da</strong>debamde <strong>da</strong>icvas pretendentTa mier misTvis miwodebuli<br />
informaciis konfidencialoba;<br />
g) warudginos saagentos ganxorcielebuli Sesyidvebis Sesaxeb<br />
angariSebi;<br />
d) saqonlis miwodebis, samuSaos Sesrulebisa <strong>da</strong> momsaxurebis<br />
gawevisTanave aunazRauros mimwodeblebs saqonlis, samuSaosa <strong>da</strong><br />
momsaxurebis Rirebuleba, Tu xelSekrulebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli;<br />
e) Sesyidvis proceduris SeCerebis SemTxvevaSi ganaxorcielos<br />
es Sesyidva mxolod SeCerebuli proceduris gagrZelebis meSveobiT;
v) Sesyidvis proceduris SeCerebis kanoniT gaTvaliswinebul<br />
SemTxvevebSi ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebi<strong>da</strong>n ara ugvianes 3 samuSao dRisa<br />
acnobos es ga<strong>da</strong>wyvetileba <strong>da</strong> misi safuZveli saagentosa <strong>da</strong> pretendentebs.<br />
amasTanave, Semsyidveli organizacia valdebuli ar aris,<br />
pretendentebs warudginos konkretuli mtkicebuleba an detaluri<br />
informacia, romlis safuZvelze<strong>da</strong>c miiRo man es ga<strong>da</strong>wyvetileba,<br />
agreTve aunazRauros maT SesyidvaSi monawileobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
xarjebi.<br />
interesTa konfliqti<br />
interesTa konfliqtis Tavi<strong>da</strong>n acilebis pirobebi <strong>da</strong> wesebi Sesyidvebis<br />
kuTxiT vrceldeba Semdeg saqmianobaze: mosamzadebeli samuSaoebi;<br />
satendero komisiis wevrebisa <strong>da</strong> Sesyidvis ganxorcielebaze<br />
pasuxismgebeli sxva pirebis SerCeva; tenderis Catarebis Sesaxeb<br />
gancxadebis, satendero dokumentaciisa <strong>da</strong> sxva masalebis momzadeba;<br />
sakvalifikacio monacemebisa <strong>da</strong> satendero wina<strong>da</strong>debebis ganxilva<br />
<strong>da</strong> Sefaseba; kanoniT gaTvaliswinebul SemTxvevebSi molaparakebis<br />
gamarTva; xelSekrulebis Sesrulebaze kontroli <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedveloba<br />
<strong>da</strong> aseve Sesyidvis ganxorcielebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sxva saqmianoba.<br />
<strong>da</strong>uSvebelia, Sesyidvisas masSi monawileobis msurvelma an/<strong>da</strong><br />
monawile pirma Semsyidvel organizacias (mis xelmZRvanels, Tanam-<br />
Sromels) an saxelmwifo marTvis struqturebs <strong>da</strong> maT warmomadgenlebs<br />
mimarTos TxovniT Suamdgomlobis Sesaxeb, an moaxdinos maTze<br />
pir<strong>da</strong>piri an faruli zegavlena nebismieri gziT, raTa moipovos mis-<br />
Tvis xelsayreli xelSekrulebis <strong>da</strong>debis ufleba.<br />
<strong>da</strong>uSvebelia, Semsyidvelma organizaciam Sesyidvis momzadeba,<br />
ganxorcieleba an/<strong>da</strong> masze ze<strong>da</strong>mxedveloba <strong>da</strong>akisros pirs an konsultantad<br />
(eqspertad) moiwvios piri, Tu igi: fizikuri piria <strong>da</strong><br />
aris Sesyidvis monawile romelime iuridiuli piris xelmZRvanelis,<br />
TanamSromlis an uSualo monawilis axlo naTesavi; bolo 3 wlis<br />
ganmavlobaSi muSaob<strong>da</strong> Sesyidvis monawile organizaciaSi; piradi an<br />
saqmiani interesiT <strong>da</strong>kavSirebulia an aseTi kavSiris <strong>da</strong>samyareblad<br />
molaparakebas awarmoebs Sesyidvis monawile iuridiul an fizikur<br />
pirTan.<br />
<strong>da</strong>uSvebelia, SesyidvaSi monawileoba miiRon iuridiulma <strong>da</strong><br />
fizikurma pirebma, romlebic monawileobdnen Sesyidvis mosamzadebel<br />
samuSaoebSi.<br />
Sesyidvebis <strong>da</strong>gegmva<br />
Sesyidvebis wliur gegmas amtkicebs Semsyidveli organizaciis<br />
xelmZRvaneli <strong>da</strong> warudgens saagentos Sesabamisi normatiuli aqtis<br />
amoqmedebi<strong>da</strong>n ara ugvianes 20 kalen<strong>da</strong>ruli dRisa.<br />
Tu Semsyidveli organizacia iqmneba (fuZndeba), an<strong>da</strong> saxelmwifo<br />
garantiiT krediti an saerTaSoriso xelSekrulebis safuZvelze,<br />
agreTve saqarTvelos ararezidenti pirisagan granti an krediti<br />
gaicema kalen<strong>da</strong>ruli wlis ganmavlobaSi, Sesyidvebis wliuri gegma<br />
saagentos waredgineba Semsyidveli organizaciis Seqmnis (<strong>da</strong>fuZneb-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
79
80<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
is) an Sesabamisi saerTaSoriso xelSekrulebis an/<strong>da</strong> sxva saxelmwifos<br />
safinanso organizaciasTan <strong>da</strong>debuli xelSekrulebis amoqmedebisTvis<br />
momdevno Tvis ara ugvianes 20 ricxvisa.<br />
Semsyidveli organizaciis mier sabiujeto (safinanso) wlis ganmavlobaSi<br />
erTgvarovani saqonlis, momsaxurebis an samuSaos Sesyidva<br />
ganixileba erT Sesyidvad, Tu igi finansdeba erTi wyaro<strong>da</strong>n.<br />
gamartivebuli saxelmwifo Sesyidva<br />
saxelmwifo Sesyidva SeiZleba ganxorcieldes gamartivebuli SesyidviT,<br />
Tu:<br />
saqonlis miwodeba, samuSaos Sesruleba an momsaxurebis gaweva<br />
mxolod erTi piris eqskluziuri uflebaa <strong>da</strong> ar arsebobs mizanSewonili<br />
alternativa Sesyidvis obieqtis Casanacvleblad;<br />
arsebobs ga<strong>da</strong>udebeli aucilebloba; aseT SemTxvevaSi Sesasyidi<br />
saqonlis raodenoba, samuSaos an momsaxurebis moculoba ar un<strong>da</strong><br />
aRematebodes ga<strong>da</strong>udebeli aucileblobiT gamowveuli problemebis<br />
mosagvareblad saWiro Sesabamis vadebs;<br />
rodesac aucilebelia Sesyidva ganxorcieldes imave mimwodeblisagan<br />
an imave mimwodebelTan <strong>da</strong>debuli xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli<br />
qvekontraqtorisagan, gar<strong>da</strong> im SemTxvevisa, rodesac<br />
gansaxorcielebeli Sesyidvis obieqtis savaraudo Rirebuleba aRemateba<br />
Tav<strong>da</strong>pirvelad Sesyiduli obieqtis Rirebulebas;<br />
saxelmwifoebrivi <strong>da</strong> sazogadoebrivi mniSvnelobis RonisZiebis<br />
SezRudul vadebSi Seuferxeblad Catarebis mizniT, saqarTvelos<br />
prezidentis an/<strong>da</strong> saqarTvelos mTavrobis samarTlebrivi aqtiT<br />
<strong>da</strong>dgin<strong>da</strong> Sesyidvebis ganxorcieleba;<br />
xorcieldeba erTi an erTze meti Sesyiduli avtosatransporto<br />
saSualebisa <strong>da</strong> kompiuteruli teqnikis axali, imave an gaumjobesebuli<br />
parametrebis mqone erTi an erTze meti avtosatransporto<br />
saSualebiTa <strong>da</strong> kompiuteruli teqnikiT Canacvleba;<br />
satendero dokumentacia<br />
satendero dokumentacia un<strong>da</strong> Seicavdes:<br />
a) moTxovnebs, romlebsac un<strong>da</strong> akmayofilebdnen pretendentebi<br />
SerCevisas;<br />
b) instruqcias pretendentTa satendero wina<strong>da</strong>debebis Sedgenis<br />
Sesaxeb;<br />
g) pretendentTa satendero wina<strong>da</strong>debebis Sefasebis wesebsa <strong>da</strong><br />
kriteriumebs, am kriteriumebis prioritetulobis miTiTebiT;<br />
d) Sesasyidi saqonlis raodenobas, samuSaos an momsaxurebis<br />
moculobas, saqonlis miwodebis, samuSaos Sesrulebis an momsaxurebis<br />
gawevis sasurvel an savaldebulo vadebs <strong>da</strong> adgils, agreTve sxva<br />
monacemebs, romelTa miTiTebas Semsyidveli organizacia saWirod<br />
miiCnevs Sesyidvis obieqtTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />
e) Sesyidvis obieqtis teqnikuri <strong>da</strong> xarisxobrivi maCveneblebis<br />
srul aRweras, maT Soris, Sesabamis teqnikur specifikaciebs, gegmebs,<br />
naxazebsa <strong>da</strong> eskizebs, agreTve Sesyidvis obieqtis alternatiul<br />
teqnikur <strong>da</strong> xarisxobriv maCveneblebs, Tu amas <strong>da</strong>uSvebs Semsyidveli<br />
organizacia;
safasuris ganakveTi<br />
eleqtronuli tenderisa <strong>da</strong> gamartivebuli eleqtronuli tenderis<br />
procedurebis SemTxvevaSi satendero wina<strong>da</strong>debis wardgenisaTvis<br />
wesdeba safasuri 50 laris odenobiT.<br />
konsolidirebuli eleqtronuli tenderis procedurebis SemTxvevaSi<br />
satendero wina<strong>da</strong>debis wardgenisaTvis wesdeba safasuri 5 000<br />
laris odenobiT.<br />
safasuris ga<strong>da</strong>xdis wesi dgindeba kanonqvemdebare normatiuli<br />
aqtiT.<br />
xelSekrulebis pirobebi <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>sinjvis wesi<br />
saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekruleba ideba mxolod werilobiTi<br />
formiT, gar<strong>da</strong> sazRvargareT saqarTvelos diplomatiuri<br />
warmomadgenlobisa <strong>da</strong> sakonsulo <strong>da</strong>wesebulebis, agreTve Tav<strong>da</strong>cvis<br />
ataSesa <strong>da</strong> saqarTvelos Tav<strong>da</strong>cvis saministros warmomadgenlis mier<br />
gamartivebuli Sesyidvis saSualebiT ganxorcielebuli Sesyidvebis<br />
SemTxvevebisa <strong>da</strong> kanonqvemdebare normatiuli aqtiT gaTvaliswinebuli<br />
SemTxvevebisa.<br />
saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebis Sesrulebis uzrunvelyofis<br />
mizniT, Sesyidvis obieqtis Taviseburebi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
SesaZlebelia gamoyenebul iqnes xelSekrulebis Sesrulebis garantirebis<br />
meqanizmi an <strong>da</strong>zRvevis moTxovna.<br />
saxelmwifo Sesyidvis Sesaxeb xelSekrulebis aucilebeli pirobebi<br />
<strong>da</strong> garantirebis meqanizmisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>zRvevis moTxovnis gamoyenebis<br />
wesi dgindeba kanonqvemdebare normatiuli aqtiT.<br />
gasaCivreba <strong>da</strong> <strong>da</strong>vebis ganxilva<br />
SesyidvebSi monawileobis msurvel <strong>da</strong> pretendent iuridiul <strong>da</strong><br />
fizikur pirebs xelSekrulebis <strong>da</strong>debamde SeuZliaT gaasaCivron Semsyidveli<br />
organizaciis an satendero komisiis qmedebebi Semsyidvel<br />
organizaciaSi an saagentoSi, Tu miaCniaT, rom Sesyidvisas <strong>da</strong>irRva<br />
am kanoniTa <strong>da</strong> Sesabamisi normatiuli aqtebiT <strong>da</strong>dgenili wesebi an/<br />
<strong>da</strong> Seilaxa uflebebi.<br />
xelSekrulebis <strong>da</strong>debamde SesyidvebSi monawileobis msurvel <strong>da</strong><br />
pretendent iuridiul <strong>da</strong> fizikur pirebs SesyidvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
<strong>da</strong>vis ganxilvis mizniT SeuZliaT mimarTon saagentos.<br />
saCivars un<strong>da</strong> hqondes samarTlebrivi safuZveli <strong>da</strong> un<strong>da</strong> axldes<br />
momCivnis <strong>da</strong>sabuTebuli ganmarteba imis Sesaxeb, rom misi moTxovnebis<br />
<strong>da</strong>ukmayofileblobis SemTxvevaSi igi mniSvnelovnad <strong>da</strong>zaraldeba.<br />
saCivari ganxilvas ar eqvemdebareba, Tu Semsyidveli organizacia am<br />
kanonis Sesabamisad miiRebs ga<strong>da</strong>wyvetilebas Sesyidvis proceduris<br />
Sewyvetis Sesaxeb.<br />
satransfero politika<br />
transferebis tipebi<br />
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia Semdegi saxis transferebi:<br />
gaTanabrebiTi transferi - eqskluziur uflebamosilebaTa ganx-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
81
82<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
orcielebis uzrunvelyofis mizniT adgilobrivi TviTmmarTveli er-<br />
Teulis biujetisaTvis saxelmwifo biujeti<strong>da</strong>n <strong>da</strong>dgenili formulis<br />
Sesabamisad gamoyofili Tanxebi, romelTa gamoyenebis mimarTulebebs<br />
<strong>da</strong>moukideblad gansazRvravs adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
warmomadgenlobiTi organo;<br />
miznobrivi transferi - delegirebul uflebamosilebaTa ganxorcielebis<br />
mizniT adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis<br />
mier saxelmwifo biujeti<strong>da</strong>n an/<strong>da</strong> avtonomiuri respublikis<br />
respublikuri biujeti<strong>da</strong>n finansuri <strong>da</strong>xmarebis saxiT miRebuli<br />
saxsrebi;<br />
specialuri transferi - gaTanabrebiTi <strong>da</strong> miznobrivi transferebis<br />
gar<strong>da</strong> erTi biujeti<strong>da</strong>n sxva biujetisaTvis finansuri <strong>da</strong>xmarebis<br />
saxiT gamoyofili saxsrebi;<br />
gaTanabrebiTi transferi<br />
gaTanabrebiTi transferi gaiangariSeba saqarTvelos sabiujeto<br />
kodeqsiT <strong>da</strong>mtkicebuli formulis mixedviT:<br />
T=E-R,<br />
sa<strong>da</strong>c,<br />
T - adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetisaTvis gamosayofi<br />
gaTanabrebiTi transferi;<br />
E - adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis xarjebisa<br />
<strong>da</strong> arafinansuri aqtivebis zrdis jami (TviTmmarTveli qalaqebisaTvis<br />
E gamoisaxeba rogorc Ecity, xolo municipalitetebisaTvis E -<br />
Em);<br />
R - adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis biujetis Semosavlebi<br />
(grantebis gar<strong>da</strong>), romelic calkeuli adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulis biujetisaTvis gaiangariSeba mimdinare wlis prognozisa<br />
<strong>da</strong> gasuli 3 wlis faqtobrivi maCveneblebis tendenciis mixedviT;<br />
im adgilobriv TviTmmarTvel erTeuls, romlis biujetis Semosavlebi<br />
(gar<strong>da</strong> grantebisa) aRemateba amave biujetis xarjebsa <strong>da</strong><br />
arafinansuri aqtivebis zr<strong>da</strong>s, gaTanabrebiTi transferi ar gamoeyofa.
meore ciklis treningebis<br />
Semajamebeli angariSi<br />
II<br />
2010 wlis zafxulsa <strong>da</strong> Semodgomaze, gaimarTa treiningebis cikli<br />
Temaze ”adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi”. treiningebSi<br />
monawileoba miiRo adgilobrivi TviTmmarTvelobis 151-ma sajaro<br />
moxelem, specialistebma finansur, sabiujeto <strong>da</strong> Sesyidvebis sakiTxebSi.<br />
winamdebare dokumenti momzadebulia, aRniSnul Sexvedrebze<br />
<strong>da</strong>smuli problematuri sakiTxebis ganzogadebisa <strong>da</strong> analizis safuZvelze.<br />
dokumentSi aseve mocemulia programis eqspertTa xedvebi<br />
zogierTi problematuri sakiTxis <strong>da</strong>regulirebis kuTxiT.<br />
biujetirebis ZiriTadi principebi<br />
TviTmmarTvelobebis sakuTari Semosulobebi Zalian mwiria <strong>da</strong><br />
is, ZiriTa<strong>da</strong>d, mimdinare xarjebis <strong>da</strong>finansebas xmardeba. arsebuli<br />
praqtikis Seswavlis safuZvelze SeiZleba <strong>da</strong>vaskvnaT, rom kapitaluri<br />
proeqtebis ganxorcieleba an specialuri transferiT an<br />
<strong>municipaluri</strong> ganviTarebis fondis saxsrebiT xorcieldeba. aRniSnuli<br />
proeqtebis <strong>da</strong>finansebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba TviTmmarTvelobebis<br />
prerogativas scdeba, riTac TviTmmarTvelobis <strong>da</strong>moukideblad<br />
ganxorcielebis xarisxi mniSvnelovnad mcirdeba.<br />
gamoiTqva mosazreba, rom finansTa saminisrosgan transferis<br />
moTxovnis SemTxvevaSi TviTmmarTvelobebs sTxoven aCvenon arsebuli<br />
naSTi. anu Tu TviTmmarTvelobas aqvs angariSze fuli transferis<br />
Camoricxvas ayovneben. es SeiZleba mizanSewonili iyos miznobrivi <strong>da</strong><br />
specialuri transferiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis <strong>da</strong>finansebis<br />
SemTxvevaSi, Tumca ar un<strong>da</strong> exebodes gaTanabrebiT transfers.<br />
biujetis angariSgebis dros sakaso meTodis gamoyeneba qmnis<br />
problemebs. gansakuTrebiT problematuria wlis bolo periodi. aris<br />
SemTxvevebi rodesac ver eswreba Tanxis saangariSo wels angariSi<strong>da</strong>n<br />
ga<strong>da</strong>ricxva <strong>da</strong> is momdevno wlis <strong>da</strong>sawyisSi CamoiWreba. sakaso meTodis<br />
Tanaxmad es momdevno wlis biujetis ga<strong>da</strong>saxdelia. <strong>da</strong>fiqsir<strong>da</strong><br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
83
84<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
SemTxveva, rom wlis bolos gasacemi premia momdevno wlis <strong>da</strong>sawyisSi<br />
ga<strong>da</strong>iricxa angariSi<strong>da</strong>n. sasurvelia TviTmmarTvelobis biujetebisaTvis<br />
aRricxva-angariSgebis procesSi <strong>da</strong>ricxvis meTodis principebis<br />
Semotana.<br />
TviTmmarTvelobebis teritoriaze gamavali saerTo saxelmwifoebrivi<br />
mniSvnelobis gzis ganaTebis xarjebs TviTmmarTvelobebi<br />
sakuTari Semosulobebi<strong>da</strong>n ixdian. es ar aris swori midgoma, radgan<br />
gza visac ekuTvnis manve un<strong>da</strong> moaxdinos misi ganaTeba.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesobaSi soflad arsebuli wylis miwodebis<br />
sistemis sakiTxi gaurkvevelia. ar ician ga<strong>da</strong>eca Tu ara es qoneba saqarTvelos<br />
wyals <strong>da</strong> vin un<strong>da</strong> moaxdinos am qselis reabilitacia.<br />
mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens sakrebulos wevrebze benzinis<br />
<strong>da</strong> telefonis xarjebis anazRaureba. xSirad ismeba kiTxva Tu rogor<br />
un<strong>da</strong> gaices es Tanxebi <strong>da</strong> rogor un<strong>da</strong> moxdes misi buRaltruli<br />
aRricxva. Tav<strong>da</strong>pirvelad un<strong>da</strong> vTqvaT, rom samuSao procesTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli xarjebis anazRaureba <strong>da</strong>mqiraveblis valdebulebaa.<br />
sakrebulos wevroba (gar<strong>da</strong> komisiis <strong>da</strong> fraqciis Tavjdomareebisa)<br />
ar anazRaurdeba, Tumca gaweuli xarjebis <strong>da</strong>farva un<strong>da</strong> moxdes. Sesabamisad,<br />
aucilebelia, benzinis <strong>da</strong> telefonis xarjebis <strong>da</strong>sabuTeba.<br />
benzinze saWiroa avtomobilis markis, mimarTulebis, kilometra-<br />
Jis miTiTeba. aqe<strong>da</strong>n gamoiTvleba benzinis moxmareba. telefonTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebiT sasurvelia nomeri, romelzec moxdeba Tanxis <strong>da</strong>ricva<br />
ekuTvnodes TviTmmarTvelobas. Tu xdeba Tanxebis buRaltrulad<br />
<strong>da</strong>sabuTeba, maSin es Tanxebi ar eqvemdebareba saSemosavlo ga<strong>da</strong>saxadiT<br />
<strong>da</strong>begvras, xolo Tu ver sabuTdeba, maSin is iTvleba fizikuri<br />
piris Semosavlad <strong>da</strong> aucilebelia <strong>da</strong>mqiraveblis mier saSemosavlo<br />
ga<strong>da</strong>saxadis biujetSi ga<strong>da</strong>ricxva.<br />
problemas warmoadgens yoveldRiuri Semosulobebis Sesaxeb<br />
informaciis avtomatur reJimSi miReba. TviTmmarTvelobebs uwevT<br />
xazinaSi siaruli <strong>da</strong> yoveldRiuri Semosulobebis Sesaxeb informaciis<br />
miReba. sasurveli iqneba eleqtronuli sistemis amuSaveba,<br />
sa<strong>da</strong>c TviTmmarTvelobas SesaZlebloba eqneba avtomatur reJimSi<br />
miiRos informacia Semosulobebis Sesaxeb. eleqtronul reJimSi informaciis<br />
miRebis SesaZlebloba TviTmmarTvelobebs bolo period-<br />
Si gauCn<strong>da</strong>T.<br />
soflis <strong>da</strong>xmarebis programis ganxorcielebis Sedegad gamovlin<strong>da</strong><br />
soflad arsebuli prioritetebi. maTgan erT-erTi mniSvnelovani<br />
problema, romelTa umetesoba sofels awuxeb<strong>da</strong> <strong>da</strong> nawilobriv exlac<br />
awuxebs sasaflaoebis movla patronobaa. es sakiTxi saWiroebs TviTmmarTvelobis<br />
mier ukeT Seswavlas <strong>da</strong> problemis ga<strong>da</strong>Wris gzebis Ziebas.<br />
SesaZleblobad <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> kerZo samarTlis iuridiuli piris Seqmna<br />
TviTmmarTvelobis mier, romelsac marTvaSi ga<strong>da</strong>ecema aRniSnul teritoriaze<br />
arsebuli sasaflaoebi. mas SeeZleba TviTmmarTvelobasTan<br />
SeTanxmebiT <strong>da</strong>adginos yovelTviuri/kvartaluri ga<strong>da</strong>saxdeli.<br />
`TviTmarTvelobis Sesaxeb~ organul kanonSi ganxorcielebuli<br />
bolo cvlilebis Sedegad TviTmmarTvelobis sakuTar uflebamosilebad<br />
ganisazRvra <strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis <strong>municipaluri</strong> programebis<br />
<strong>da</strong>mtkiceba. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom TviTmmarTvelobas ar<br />
gaaCnia adekvaturi resursi am funqciis Sesasruleblad. erTaderTi,
ac am mimarTulebiT xorcieldeba, aris Sesyidvebis procedurebSi<br />
adgilobrivi mosaxleobis CarTvis pirobad gansazRvra.<br />
municipalitetebSi momuSave rwmunebulebi ukmayofilo arian<br />
socialuri subsidiebis saagentos muSaobiT. maTi azriT, bevrma socialurad<br />
gaWirvebulma ojaxma ver miiRo saxelmwifo <strong>da</strong>xmareba.<br />
sasurvelia ojaxebis socialuri mdgomareobis analizis procesSi<br />
CarTuli iyos TviTmmarTveloba rwmunebulebis saxiT. aucilebelia<br />
TviTmmarTvelobas <strong>da</strong> adgilobriv xelisuflebas Soris mWidro TanamSromloba.<br />
TviTmmarTvelobis biujetSi wlis ganmavlobaSi mravali cvlileba<br />
xorcieldeba, rac <strong>da</strong>kavSirebulia centraluri xelisuflebis<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebebTan. adgilobrivi biujetis Semosulobebis didi<br />
nawili TviTmmarTvelobis mier prognozirebadi ar aris. magaliTad,<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi; specialuri transferi; <strong>municipaluri</strong> ganviTarebis<br />
fondis mier <strong>da</strong>finansebuli proeqtebi. centraluri xelisuflebis<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebiT saxelmwifo biujeti<strong>da</strong>n Tanxis gamoyofis<br />
faqti ki maqsimum erT TveSi un<strong>da</strong> aisaxos adgilobriv biujetSi cvlilebis<br />
saxiT. gamomdinare aqe<strong>da</strong>n, wlis ganmavlobaSi mravlad ganxorcielebuli<br />
cvlilebis mizezi ara TviTmmarTvelobis, aramed centraluri<br />
xelisuflebis sabiujeto procesis arasworad warmarTvaa.<br />
sasurvelia wlis <strong>da</strong>sawyisSi ganisazRvros is proeqtebi, romelTac<br />
<strong>da</strong>afinansebs centraluri xelisufleba (maT Soris <strong>municipaluri</strong><br />
ganviTarebis fondi).<br />
TviTmmarTvelobebis umetesobas miaCnia, rom adgilobrivi<br />
xelisuflebis mier sesxis aRebis aucilebloba ar arsebobs <strong>da</strong> finansTa<br />
saministrosTvis am TxovniT ar miumarTavT. TviTmmarTvelobebis<br />
mcire nawilma ki sesxi finansTa saministrosgan aiRo. kanonSi arsebuli<br />
SezRudva sesxis aRebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT TviTmmarTvelobebs<br />
problemas ar uqmnis.<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis me-16 muxlis Tanaxmad,<br />
TviTmmarTvelobis sakuTar uflebamosilebas miekuTvneba<br />
TviTmmarTveli erTeulis sivrciT-teritoriuli <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> TviTmmarTveli<br />
erTeulis sivrciT-teritoriuli <strong>da</strong>gegmvis normebisa <strong>da</strong><br />
wesebis gansazRvra; miwaTsargeblobis generaluri gegmis, ganaSenianebis<br />
regulirebis gegmis, <strong>da</strong>saxlebaTa teritoriebis gamoyenebisa<br />
<strong>da</strong> ganaSenianebis regulirebis wesebis <strong>da</strong>mtkiceba; TviTmmarTveli<br />
erTeulis teritoriis keTilmowyobisa <strong>da</strong> sainJinro infrastruqturis<br />
ganviTarebis programebis <strong>da</strong>mtkiceba. TviTmmarTvelobebis<br />
umetesobas am uflebamosilebis ganxorcielebis saSualeba (ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
finansuri) ar gaaCnia.<br />
Tbilisis mier `sapensio <strong>da</strong>namatebis~ socialuri programis ganxorcieleba<br />
ukmayofilebas iwvevs sxva TviTmmarTvelobebSi mcxovreb<br />
pensionerebSi. aucilebelia SeizRudos saxelmwifo mniSvnelobis<br />
socialuri programebis sxva<strong>da</strong>sxva TviTmmarTvelobebSi sxva<strong>da</strong>sxvagvarad<br />
ganxorcieleba, rac iwvevs mosaxleobaSi arasamarTlianobis<br />
SegrZnebas.<br />
TviTmmarTvelobebs miaCniaT, rom saxanZro <strong>da</strong> gawvevis samsaxuris<br />
gamgeobis struqturaSi arseboba ar aris gamarTlebuli. mexanZre<br />
ar un<strong>da</strong> warmoadgendes sajaro moxeles. am samsaxurebisaTvis<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
85
86<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
gamoyofili <strong>da</strong>finanseba saerTo <strong>da</strong>niSnulebis saxelmwifo momsaxurebis<br />
muxlSi ar jamdeba. problematuria mexanZris mier yovelwliuri<br />
qonebrivi deklaraciis Sevsebis sakiTxi. sasurvelia, gamgeobis<br />
am samsaxurebis kerZo samarTlis iuridiul pirad Camoyalibeba <strong>da</strong><br />
biujeti<strong>da</strong>n subsidireba.<br />
sakurorto zonebSi (gansakuTrebiT zRvispira TviTmmarTvelobebSi)<br />
sakurorto sezonze mniSvnelovnad izrdeba sayofacxovrebo<br />
narCenebis gatanisa <strong>da</strong> teritoriis <strong>da</strong>sufTavebis xarjebi,<br />
rac gamowveulia turistebis raodenobis zrdiT. sasurvelia,<br />
am sakiTxis gaTvaliswineba moxdes TviTmmarTvelobebis gaTanabrebis<br />
dros.<br />
sabiujeto kodeqsis miRebiT gansxvavebuli regulaciebi naklebad<br />
aris warmodgenili. Tumca sxva<strong>da</strong>sxva kanonebis Tavmoyra <strong>da</strong><br />
terminebis <strong>da</strong>konkreteba namdvilad win ga<strong>da</strong>dgmuli nabijia.<br />
gamgeobis samsaxurebis umetesobaSi specialistebs erTi <strong>da</strong> igive<br />
xelfasebi aqvT, Tumca zog samsaxurSi samuSao <strong>da</strong> pasuxismgebloba<br />
gacilebiT maRalia, vidre meoreSi. am sakiTxis <strong>da</strong>regulireba TviTmmarTvelobas<br />
SeuZlia.<br />
xSirad ismeba kiTxva, Tu romeli wlebis biujetebis Semowmeba<br />
SeuZlia kontrolis palatas. 2009 wels ganxorcielebuli sakanonmdeblo<br />
cvlilebebis Sedegad kontrolis palatas SeuZlia TviTmmarTvelobis<br />
biujetis Semosulobebisa <strong>da</strong> xarjebis kontroli.<br />
aRniSnul cvlilebamde ki mas SeeZlo TviTmmarTvelobis biujetSi<br />
Seemowmebina mxolod saxelmwifo biujeti<strong>da</strong>n miznobrivad Caricxuli<br />
Tanxebis xarjvis siswore.<br />
ga<strong>da</strong>saxadebi <strong>da</strong> mosakreblebi<br />
mniSvnelovan problemas warmoadgens saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT<br />
gaTvaliswinebuli ga<strong>da</strong>mxdelis pirad angariSze ga<strong>da</strong>saxadebis aRricxva-angariSgebis<br />
wesi. kerZod, Tu sawarmos romelime saerTo saxelmwifoebriv<br />
ga<strong>da</strong>saxadSi aqvs metoba (ZiriTa<strong>da</strong>d dRg); adgilobriv<br />
ga<strong>da</strong>saxadSi nakleboba (<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi) <strong>da</strong> saerTo jamSi gamodis<br />
metoba, mas <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadze sauravi ar ericxeba. umetes<br />
SemTxvevaSi sawarmoebs gaaCniaT metoba dRg-Si <strong>da</strong> amis gamo aRar<br />
ixdian <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxads. Sedegad zaraldeba adgilobrivi biujeti.<br />
es midgoma misaRebia sawarmosaTvis, radgan mas erT ga<strong>da</strong>saxadSi<br />
metad ga<strong>da</strong>xdili Tanxis gamoyeneba sxva ga<strong>da</strong>saxadSi un<strong>da</strong> SeeZlos.<br />
ga<strong>da</strong>saxadebis pirad baraTze aRricxvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT sasurvelia<br />
ganxorcieldes cvlileba <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>saxadebi <strong>da</strong>iyos adgilobriv<br />
<strong>da</strong> saerTo-saxelmwifoebriv ga<strong>da</strong>saxadebad. saerTo saxelmwifoebriv<br />
ga<strong>da</strong>saxadebSi metobam un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>faros saerTo saxelmwifoebriv ga<strong>da</strong>saxadSi<br />
nakleboba, magaliTad, dRg-Si metoba ga<strong>da</strong>faravs mogebis<br />
ga<strong>da</strong>saxadSi naklebobas. am modelis Tanaxmad adgilobriv ga<strong>da</strong>saxadSi<br />
arsebuli naklebobis saerTo saxelmwifoebrivi ga<strong>da</strong>saxadebiT<br />
ga<strong>da</strong>farva veRar moxdeba.<br />
zemoT moyvanili problemis gamo mniSvnelovnad zaraldeba ramdenime<br />
TviTmmarTveloba. kerZod, is TviTmmarTvelobebi, romlTac<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadSi didi Tanxebi aqvT misaRebi <strong>da</strong> amis gamo gaTanabrebiT<br />
transfers ver iReben. anu isini ormagad <strong>da</strong>zaraldnen.
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis gaangariSebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT xSiria<br />
gaurkveveli sakiTxebi. TviTmmarTvelobebis nawils miaCnia, rom<br />
TviTmmarTvelobis mier gaweuli ekonomikuri saqmianoba ga<strong>da</strong>saxadebiT<br />
ar ibegreba, rac mc<strong>da</strong>ria. sajaro <strong>da</strong>wesebulebebi ganTavisuflebuli<br />
arian ga<strong>da</strong>saxadebisgan (maT Soris <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi) Tu<br />
isini ar ewevian ekonomikur saqmianobas. rodesac TviTmmarTveloba<br />
xelSekrulebis safuZvelze momsaxurebas (kanoniT gaTvaliswinebulze<br />
zeviT) uwevs sxva subieqts, maSin es operacia CaiTvleba ekonomikur<br />
saqmianobad <strong>da</strong> eqvemdebare <strong>da</strong>begvras.<br />
mniSvnelovani sakiTxia TviTmmarTvelobis mier Seqmnili aipebis<br />
(ZiriTa<strong>da</strong>d, skolamdeli aRzrdis <strong>da</strong>wesebulebebi) saga<strong>da</strong>saxado<br />
<strong>da</strong>begvris sakiTxi. TviTmmarTvelobebis umetesobaSi sabavSvo<br />
baRebi mSoblebisganac iReben Tanxebs, raTa moaxdinon sakvebis xarjebis<br />
<strong>da</strong>farva. zog baRs <strong>da</strong>matebiT aqvs gaxsnili wreebi, risTvisac<br />
mSoblebi ixdian Tanxebs. saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Tanaxmad aRniSnuli<br />
saqmianobebi ekonomikuri saqmianobis nawilia <strong>da</strong> misi ganmaxorcielebeli<br />
piri valdebulia moaxdinos saga<strong>da</strong>saxado <strong>da</strong>begvris warmoeba.<br />
msgavs SemTxvevebze aRar vrceldeba saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT <strong>da</strong>dgenili<br />
SeRavaTebi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadTan <strong>da</strong>kavSirebiT. ekonomikuri<br />
saqmianobisaTvis gamoyenebuli qoneba ibegreba <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadiT,<br />
romelic adgilobriv biujetSi un<strong>da</strong> Cairicxos. Tumca aRniSnuli<br />
aip-ebis ZiriTadi <strong>da</strong>finanseba isev TviTmmarTvelobis biujeti<strong>da</strong>n<br />
xorcieldeba. ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis dros aucilebelia<br />
mogebis ga<strong>da</strong>saxadis gaangariSeba; deklaraciis wardgena <strong>da</strong><br />
aseTis arsebobis SemTxvevaSi saxelmwifo biujetSi ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>. mogebis<br />
ga<strong>da</strong>saxadis gaangariSebis dros ekonomikuri saqmianobi<strong>da</strong>n miRebul<br />
Semosavals un<strong>da</strong> gamoakldes am Semosavlis miRebisTvis saWiro xarjebi.<br />
TviTmmarTvelobebis nawils miaCnia, rom umjobesi iqneba adgilobrivi<br />
mosakreblis administrirebac saga<strong>da</strong>saxadom moaxdinos,<br />
Tumca am SemTxvevaSi SesaZlebelia, TviTmmarTvelobebis <strong>da</strong>moukideblobis<br />
xarisxis Semcireba.<br />
saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Tanaxmad, <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis<br />
SemoReba xdeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis mier saga<strong>da</strong>saxado<br />
kodeqsiT gaTvaliswinebuli zRvrebis farglebSi <strong>da</strong> es<br />
ga<strong>da</strong>saxadi moqmedebs konkretuli TviTmmarTvelobis teritoriaze.<br />
sawarmoTa <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis zRvari saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT<br />
gansazRvrulia ara umetes 1 procentisa. yvela TviTmmarTvelobas<br />
SemoRebuli aqvs ga<strong>da</strong>saxadis maqsimaluri ganakveTi. Sesabamisad,<br />
TviTmmarTvelobebs Soris konkurenciis principi ar muSaobs. gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovani gax<strong>da</strong> es sakiTxi TviTmmarTvelobis Sesaxeb<br />
organul kanonSi cvlilebebis ganxorcielebis Semdeg, sa<strong>da</strong>c TviTmmarTvelobis<br />
sakuTar uflebamosilebas <strong>da</strong>emata investiciebis<br />
mimarTulebis gansazRvra <strong>da</strong> investorebis xelisSewyoba. TviTmmarTvelobebis<br />
mniSvnelovani berketi investiciebis xelSesawyobad<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis ganakveTiT investoris <strong>da</strong>interesebaa.<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwaze <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis ganakveTi<br />
<strong>da</strong>mokidebulia miwis mdebareobaze; miwis <strong>da</strong>niSnulebasa <strong>da</strong><br />
miwis mosavlianobaze. karg <strong>da</strong> mwir miwebs Soris gamijvnis gakeT-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
87
88<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
eba Zalian rTuli <strong>da</strong> Zviria. es problema saWiroebs centraluri<br />
xelisuflebis mier specialuri programis SemuSavebas.<br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis administrirebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT gansxvavebuli<br />
poziciebi fiqsirdeba TviTmmarTvelobebis mixedviT. yvela<br />
aRiarebs, rom saga<strong>da</strong>saxado organo adgilobriv xelisuflebasTan<br />
ar TanamSromlobs <strong>da</strong> ZiriTadi parametrebis Sesaxeb informaciis<br />
miReba mxolod finansTa saministrosgan aris SesaZlebeli. TviTmmarTvelobis<br />
mier SemoRebuli <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis ga<strong>da</strong>mxdelTa<br />
Sesaxeb detaluri informaciis miRebis ufleba TviTmmarTvelobas<br />
ar aqvs, radgan es informacia, saga<strong>da</strong>saxado samsaxuris TqmiT, komerciul<br />
saidumloebas warmoadgens. Tumca TviTmmarTveli erTeulis<br />
biujetSi Caricxuli <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis identificireba mainc Sesa-<br />
Zlebelia. TviTmmarTvelobebis nawilis azriT umjobesi iqnebo<strong>da</strong><br />
<strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis sakuTari resursebiT administrireba, radgan<br />
saga<strong>da</strong>saxadosTvis <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadis amoReba meorexarisxovania<br />
<strong>da</strong> igi, ZiriTa<strong>da</strong>d, saxelmwifo biujetis Sevsebazea orientirebuli.<br />
TviTmmarTvelobebis nawili ki adgilobrivi ga<strong>da</strong>saxadis sakuTari<br />
ZalebiT administrirebas SeuZleblad Tvlis. sasurvelia, gaizardos<br />
saga<strong>da</strong>saxado organosa <strong>da</strong> TviTmmarTvelobas Soris komunikaciis<br />
xarisxi. am mxriv, gansakuTrebiT mZime mdgomareobaa msxvil ga<strong>da</strong>mxdelTa<br />
inspeqciasTan.<br />
saqalaqo samgzavro ga<strong>da</strong>yvanebis mosakreblis SemoReba kanonmdeblobis<br />
Tanaxmad <strong>da</strong>saSvebia mxolod TviTmmarTveli qalaqis teritoriaze.<br />
TviTmmarTvelobis umetesobas miaCnia, rom am mosakreblis<br />
municipalitetebze gavrcelebis SemTxvevaSi araferi ar Seicvlebo<strong>da</strong>,<br />
radgan mosakreblis SemoRebiT momsaxurebis tarifebi gaizrdeba<br />
<strong>da</strong> mosaxleobis xelmisawvdomobas Seamcireb<strong>da</strong>. Tumca ramdenime<br />
TviTmmarTvelobam <strong>da</strong>afiqsira sawinaaRmdego pozicia. sasurvelia,<br />
am mosakreblis SemoReba SeeZlos yvela TviTmmarTvelobas <strong>da</strong><br />
romelic msgavs regulirebas ganaxorcielebs mosakreblis akrefac<br />
SeeZlos.<br />
TviTmmarTvelobebis umetesobaSi realurad moqmedebs <strong>da</strong>sufTavebis,<br />
mSeneblobis <strong>da</strong> satendero mosakrebeli.<br />
problemad <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb <strong>da</strong><br />
saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonSi (maT Soris am kanonis Tanaxmad<br />
miRebuli debuleba) satendero mosakreblis Sesaxeb urTierTsawinaaRmdego<br />
informaciis arseboba. adgilobrivi mosakreblebis<br />
Sesaxeb kanoniT satendero mosakreblis maqsimaluri ganakveTi 200<br />
lars Seadgen<strong>da</strong>, xolo Sesyidvebis Sesaxeb kanoni pir<strong>da</strong>pir adgens<br />
150 lars. es sakiTxi 2010 wlis agvistoSi ganxorcielebuli cvlilebis<br />
Sedegad gaswor<strong>da</strong>.<br />
problemas warmoadgens saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis<br />
wessa <strong>da</strong> sabiujeto kodeqsiT gaTvaliswinebul regulaciebs Soris<br />
arsebuli Seusabamobebi. kerZod, sabiujeto kodeqsis Tanaxმad, adgilobrivi<br />
xelisuflebis mier ga<strong>da</strong>xdevinebuli mosakrebeli srulad<br />
iricxeba adgilobriv biujetSi. xolo Sesyidvebis wesis Tanaxmad es<br />
Tanxa 3 dRis va<strong>da</strong>Si eqvemdebareba centralur biujetSi ga<strong>da</strong>ricxvas.<br />
es Zveli Canaweria, romelic gasworebas saWiroebs.<br />
<strong>da</strong>sufTavebis mosakrebliT miRebuli saxsrebi am sferoze biu-
jetiT gamoyofili Tanxebis Zalian mcire nawilia. SeiZleba iTqvas,<br />
rom mosakreblis amoReba did problemebTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli.<br />
aucilebelia erovnul doneze moxdes am sakiTxis <strong>da</strong>regulireba.<br />
gamoiTqva mosazreba am mosakreblis gauqmebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
Tumca es warmoadgens sakuTar Semosulobas <strong>da</strong> misi gauqmeba kide<br />
ufro Seamcirebs TviTmmarTvelobis biujetis <strong>da</strong>moukideblobas. am<br />
mxriv, mniSvnelovani cvlilebebi igegmeba 2011 wli<strong>da</strong>n.<br />
<strong>da</strong>sufTavebis mosakrebelTan <strong>da</strong>kavSirebiT problemas warmoadgens<br />
imis <strong>da</strong>dgena, Tu vin sad cxovrobs. Caweris instituti aRar<br />
arsebobs <strong>da</strong> SeuZlebelia <strong>da</strong>adgino Tu ramdeni a<strong>da</strong>miani cxovrobs<br />
ama Tu im misamarTze. amas emateba turistuli sezonis dros kerZo<br />
seqtorSi turistebis zr<strong>da</strong>.<br />
TviTmmarTvelobebis nawili afiqsirebs, rom <strong>da</strong>sufTavebis mosakreblis<br />
SemoRebamde Sps-ebi ukeT axdendnen momsaxurebis safasuris<br />
mosaxleobi<strong>da</strong>n amoRebas. mosakreblis SemoRebam mosaxleoba-<br />
Si ver imuSava <strong>da</strong> am sferos <strong>da</strong>finansebis udidesi nawili TviTmmarTvelobaze<br />
modis.<br />
bolo periodSi <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadTan <strong>da</strong>kavSirebuli cvlilebebi<br />
mniSvnelovnad azaralebs adgilobriv biujets. magaliTad,<br />
ind/mewarmeebis sawarmoTa <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadisgan ganTavisuflebam<br />
mniSvnelovani Tanxebi <strong>da</strong>aklo adgilobrivi biujetis saga<strong>da</strong>saxado<br />
Semosavlebs. centralur doneze miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba, romelic<br />
azaralebs TviTmmarTvelobis biujets un<strong>da</strong> iqnes gaanalizebuli.<br />
TviTmmarTvelobebis <strong>da</strong>naklisi un<strong>da</strong> Seivsos alternatiuli<br />
wyaro<strong>da</strong>n. mniSvnelovania, rom <strong>da</strong>matebiTi saxsrebis <strong>gankargva</strong>Si<br />
TviTmmarTvelobebi iyvnen <strong>da</strong>moukideblebi, rogorc es <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi<strong>da</strong>n<br />
mobilizebuli Tanxebis gankargvis dros xdeba.<br />
TviTmmarTvelobebs miaCniaT, rom saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT gaTvaliswinebuli<br />
sasoflo-sameurneo <strong>da</strong>niSnulebis miwis <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>saxadi<br />
ar aris adekvaturi <strong>da</strong> SesaZlebelia ufro maRali ga<strong>da</strong>saxadebis<br />
<strong>da</strong>weseba. saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Tanaxmad TviTmmarTvelobas<br />
SeuZlia saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT gansazRvruli ganakveTebi gazardon<br />
150 procentamde an Seamciron 50 procentamde. umetesobas am normiT<br />
ar usargebliaT <strong>da</strong>, Sesabamisad, gaugebaria, Tu ratom iTxoven<br />
saga<strong>da</strong>saxado kodeqsiT ga<strong>da</strong>saxadis zr<strong>da</strong>s.<br />
xSirad ismeba kiTxva: SesaZlebelia Tu ara <strong>da</strong>sufTavebis mosakreblis<br />
TviTmmarTvelobis konkretul teritoriaze SemoReba?<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom kanoniT am mosakreblis SemoRebis dros TviTmmarTvelobebis<br />
teritoriebad <strong>da</strong>yofa gaTvaliswinebuli ar aris. mosakrebeli<br />
warmoadgens konkretuli momsaxurebisaTvis ga<strong>da</strong>saxdel<br />
Tanxas. rogorc wesi, mas ar gaaCnia fiskaluri funqcia <strong>da</strong> anaz-<br />
Raureba TviTRirebulebis fasad xdeba. Tu TviTmmarTveloba eweva<br />
msgavs momsaxurebas maSin man un<strong>da</strong> SemoiRos aRniSnuli mosakrebeli.<br />
Tu momsaxurebis gaweva moxdeba TviTmmarTvelobis centrSi, maSin<br />
am mosakreblis ga<strong>da</strong>mxdelebi iqnebian im teritoriaze macxovrebeli<br />
mosaxleoba <strong>da</strong> iuridiuli subieqtebi. mosakreblis amoReba im<br />
pirebisgan visac ar emsaxurebian ar SeiZleba. es mosakrebeli sayofacxovrebo<br />
narCenebis gatanasTan erTad quCebis <strong>da</strong>gva-<strong>da</strong>sufTavebasac<br />
iTvaliswinebs. aq ki sa<strong>da</strong>vo xdeba Tu vin sargeblobs sufTa<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
89
90<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
quCiT: mxolod am <strong>da</strong>saxlebaSi macxovrebeli Tu mTlianad TviTmmarTvelobis<br />
mosaxleoba. saubaria TviTmmarTvelobis centralur<br />
ubanze.<br />
<strong>da</strong>sufTavebis mosakrebelTan <strong>da</strong>kavSirebiT problemas warmoadgens<br />
iuridiuli pirebisaTvis xelSekrulebebis gaformeba<br />
momsaxurebis gamwev kompaniasTan. makontroleblebis nawili iuridiul<br />
pirebs <strong>da</strong>rRvevad uTvlis momsaxurebis gamwev kompaniasTan<br />
xelSekrulebis ar arsebobas. <strong>da</strong>sufTavebis mosakrebeli warmoadgens<br />
TviTmmarTvelobis mier SemoRebul mosakrebels, rac kanoniT<br />
aris gansazRvruli <strong>da</strong> misi ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> savaldebuloa adgilobriv biujetSi,<br />
aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, xelSekrulebis gaformeba momsaxurebis<br />
gamwev kompaniasa <strong>da</strong> iuridiul pirs Soris ar aris saWiro. arsebuli<br />
sqemis Tanaxmad, iuridiul pirebs <strong>da</strong>sufTavebis momsaxurebas TviTmmarTveloba<br />
uwevs <strong>da</strong>, mosakreblis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>, Sesabamisad, adgilobriv<br />
biujetSi xdeba. rac Seexeba <strong>da</strong>sufTavebis kompanias, mas, Tavis<br />
mxriv, TviTmmarTveloba qiraobs sakuTari uflebamosilebis gansaxorcieleblad.<br />
iuridiul <strong>da</strong> fizikur pirebs SeuZliaT <strong>da</strong>matebiTi<br />
momsaxurebis gawevis mizniT xelSekruleba gauformon <strong>da</strong>sufTavebis<br />
kompanias. rac Seexeba <strong>da</strong>sufTavebisTvis gaweuli Tanxebis buRaltrul<br />
aRiarebas: biujetSi mosakreblis ga<strong>da</strong>xdis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli<br />
dokumenti warmoadgens sabuTs, romelic buRalteriaSi aRiardeba.<br />
TviTmmarTveloba, Tavis mxriv, valdebulia, yovelTviurad <strong>da</strong>beWdos<br />
`qviTari~/`Setyobineba~, romelic miuTiTebs mosakreblis sidideze.<br />
sabiujeto klasifikatori<br />
amxanagobebis xelSewyobis programis farglebSi TviTmmarTvelobebma<br />
2010 wels mTlianad (Tana<strong>da</strong>finansebis gareSe) <strong>da</strong>afinanses<br />
amxanagobebi. wina wlebSi es xorcieldebo<strong>da</strong> Tana<strong>da</strong>finansebis<br />
meqanizmiT. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom Tana<strong>da</strong>finanseba swori meqanizmia,<br />
radgan Tu amxanagobas es problema awuxebs man mciredi mainc un<strong>da</strong><br />
gaiRos problemis mosagvareblad. Tumca TviTmmarTvelobis ga<strong>da</strong>sawyvetia<br />
(Sesabamisi programis farglebSi) moiTxovs Tu ara Tana<strong>da</strong>finansebas.<br />
sabiujeto klasifikaciiT gaTvaliswinebuli premiebis, <strong>da</strong>namatebis<br />
<strong>da</strong> honorarebis ganmartebebi ar gvxvdeba sajaro samsaxuris<br />
Sesaxeb kanonSi. un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom es klasifikatori mxolod<br />
saqarTvelosTvis ar aris Seqmnili <strong>da</strong>, Sesabamisad, masSi gacilebiT<br />
meti terminebi <strong>da</strong> ganmartebaa vidre saqarTvelos kanonmdebloba-<br />
Si. pirvel rigSi un<strong>da</strong> vixelmZRvaneloT sajaro samsaxuris Sesaxeb<br />
kanoniT <strong>da</strong>, Sesabamisad, gamoviyenoT klasifikatori.<br />
xSirad ismeba kiTxva Tu sad un<strong>da</strong> gatardes dekretis, biuletenis<br />
dros ga<strong>da</strong>saxdeli Tanxebi: Sromis anazRaurebaSi Tu socialurSi?<br />
Tu am Tanxebis ga<strong>da</strong>xdis valdebuleba kanoniT an xelSekrulebiT<br />
gaaCnia TviTmmarTvelobas, maSin es aris Sromis anazRaurebis muxliT<br />
aRsaricxavi xarji. xolo Tu TviTmmarTveloba nebayoflobiT<br />
(xelSekrulebis zemoT) gascems <strong>da</strong>matebiT Tanxas, maSin is aRiricxeba<br />
socialurSi.<br />
policiis adgilobrivi organoebis komunalur ga<strong>da</strong>saxadebs ix-
dian TviTmmarTvelobebi. am Tanxebs atareben saqonlisa <strong>da</strong> momsaxurebis<br />
muxlSi. anu isini Tanxas subsidiis saxiT ar uricxaven policias,<br />
aramed xdeba komunaluri ga<strong>da</strong>saxadebis qviTrebis warmodgena<br />
<strong>da</strong> TviTmmarTveloba ixdis am Tanxebs.<br />
funqciur klasifikaciaSi mcire uzustobebi xSiria; gansakuTrebiT<br />
im dros, rodesac saubaria kapitalur programaze socialuri<br />
fenebisaTvis (devnilebi). un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom xarjebisa <strong>da</strong> arafinansuri<br />
aqtivebis funqciuri klasifikacia iTxovs ga<strong>da</strong>sxdelebis<br />
funqciebis mixedviT <strong>da</strong>jgufebas. Tu devnilebisTvis sacxovrebeli<br />
farTebi garemontdeba - es un<strong>da</strong> gatardes sabinao komunalur meurneobaSi,<br />
radgan am problemis mogvarebisTvis iqna Tanxebi gamoyofili.<br />
xSirad ismeba kiTxva: SesaZlebelia Tu ara premiis xelSekrulebiT<br />
ayvanil a<strong>da</strong>mianze gacema. aq pasuxi calsaxaa: am a<strong>da</strong>mianebis Tanxebi<br />
gaicema saqonlisa <strong>da</strong> momsaxurebis muxli<strong>da</strong>n <strong>da</strong> maTze premiis<br />
gawera aramizanSewonilia. es niSnavs, rom romelime momwodebels<br />
premia ga<strong>da</strong>uxadoT.<br />
xSirad ismeba kiTxva Tu ras niSnavs xarjebisa <strong>da</strong> arafinansuri<br />
aqtivebis zrdis funqciur klasifikatorSi qvepunqti `meTevzeoba<br />
<strong>da</strong> monadireoba~ <strong>da</strong> SesaZlebelia Tu ara msgavsi ga<strong>da</strong>saxdeli qondes<br />
TviTmmarTvelobas. sabiujeto klasifikatoris mixedviT xarjebisa<br />
<strong>da</strong> arafinansuri aqtivebis zrdis funqciuri klasifikaciiT gaTvaliswinebulia<br />
704 ekonomikuri saqmianoba, romlis qvepunqti 7042<br />
soflis meurneoba, satyeo meurneoba, meTevzeoba <strong>da</strong> monadireobaa.<br />
am <strong>da</strong>niSnulebiT saxsrebis gamoyofa TviTmmarTvelobis uflebamosilebas<br />
ar warmoadgens, Tumca SesaZlebelia, delegirebuli uflebamosilebis<br />
farglebSi, TviTmmarTvelobebma Tanxebi <strong>da</strong>xarjon<br />
aRniSnul saqmianobaze.<br />
xSirad ismeba kiTxva, Tu rogor un<strong>da</strong> gatardes saxelmwifo<br />
programis farglebSi soflis mosaxleobisaTvis gasacemi gvarjilis<br />
SesaZeni xarjebi. anu es un<strong>da</strong> aisaxos 7042 `soflis meurneoba,<br />
satyeo meurneoba, meTevzeoba <strong>da</strong> monadireoba~ Tu socialuri<br />
<strong>da</strong>cvis muxlSi. am dros aucilebelia vnaxoT saxelmwifo programa,<br />
sa<strong>da</strong>c gansazRvruli iqneba programis mizani. soflad gvarjilis<br />
<strong>da</strong>rigeba mox<strong>da</strong> ara socialuri statusis mixedviT, aramed sasoflosameurneo<br />
<strong>da</strong>niSnulebis miwis mflobelebis mixedviT. Sesabamisad, es<br />
Tanxebi un<strong>da</strong> gatardes soflis meurneobaSi.<br />
sabiujeto procesi<br />
sarezervo fondis xarjva<br />
sarezervo fondis xarjvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT monawileebis mier<br />
gamoiTqva ori mosazreba: pirveli Seexeba forsmaJoris dros Tanxebis<br />
droulad gaxarjvis SesaZleblobebs. arsebobs imisi SesaZlebloba,<br />
rom procedura SeiZleba gaiwelos safinanso ganyofilebas,<br />
gamgebelsa <strong>da</strong> sakrebulos Tavmjdomares Soris dokumentaciebis<br />
mogvarebis procesSi. aRniSnuli<strong>da</strong>n gamomdinare, mizanSewonilad<br />
SeiZleba CaiTvalos msgavs SemTxvevaSi saxsrebis gamoyenebis proce-<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
91
92<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
duris gamartiveba.<br />
meore mosazrebis mixedviT, <strong>da</strong>debiT Sedegs gamoiReb<strong>da</strong> Tu ganisazRvreba<br />
sarezervo fondis xarjvis struqturis konkretika <strong>da</strong><br />
gamoyenebuli iqnebo<strong>da</strong> garkveuli SezRudvebi, magaliTad, sarezervo<br />
fondis moculobis minimum 80 procenti stiqiuri ubedurebebisTvis.<br />
es ukanaskneli mosazreba imiTaa gamowveuli, rom municipalitetebSi<br />
yofila SemTxvevebi, rodesac sarezervo fondSi arsebuli<br />
Tanxebi amowurula <strong>da</strong> realuri forsmaJoris <strong>da</strong>dgomisas (stiqiuri<br />
ubedureba) sakmarisi Tanxebi aRar iyo.<br />
Cveni azriT, rogorc pirveli, aseve meore mosazreba Semdgom ganxilvas<br />
saWiroebs, raTa <strong>da</strong>dgindes realuri berketebi SesaZlo problemebis<br />
Tavi<strong>da</strong>n asacileblad.<br />
prioritetebis dokumenti<br />
adgilobrivi TviTmmarTveli erTeulis prioritetebis dokumenti<br />
warmoadgens erT-erT mniSvnelovan siaxles, romelic adgilobrivi<br />
biujetirebis sferoSi ganxorciel<strong>da</strong>. sabiujeto kodeqsis mixedviT:<br />
,,prioritetebis dokumenti aris administraciuli erTeulebis ganvi-<br />
Tarebis ZiriTadi gegma, romelic asaxavs informacias saSualo vadiani<br />
samoqmedo gegmebis Sesaxeb~. aseve kanoniTaa gansazRvruli, rom<br />
dokuments adgens TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli organo saxelmwifo<br />
rwmunebulis - gubernatoris administraciasTan konsultaciiT.<br />
prioritetebis dokuments TviTmmarTvel erTeulebSi ramdenime<br />
saxis problema ukavSirdeba. TviTmmarTveli erTeulebis didma<br />
nawilma <strong>da</strong>afiqsira, rom prioritetebis dokumentze muSaoba droulad<br />
ar aris <strong>da</strong>wyebuli. amis mizezebs Soris <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong>: ,,aqtiurobis“<br />
nakleboba finansTa saministrosa <strong>da</strong> saxelmwifo rwmunebulisgubernatoris<br />
administraciis mxri<strong>da</strong>n, dokumentis momzadebisaTvis<br />
saWiro instruqciebis arqona, dokumentis struqturis/moculobis<br />
Sesaxeb informaciis arqona <strong>da</strong> a.S.<br />
zogierTma TviTmmarTvelma erTeulma <strong>da</strong>afiqsira, rom isini<br />
ver xe<strong>da</strong>ven prioritetebis dokumentis saWiroebis aucileblobas,<br />
vinai<strong>da</strong>n mimdinare xarjebsac ki didi ZalisxmeviT afinanseben.<br />
aseve araefeqtianad <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> prioritetebis dokumentis sakrebulosTvis<br />
15 noembers wardgena, vinai<strong>da</strong>n es va<strong>da</strong> TviTmmarTveli<br />
erTeulebis warmomadgenlebma Zalian <strong>da</strong>gvianebulad CaTvales. sasurvelia,<br />
es dokumenti sadRac 1 seqtembrisTvis waredginos sakrebulos,<br />
raTa SeniSvnebis arsebobis SemTxvevaSi moxdes misi <strong>da</strong>xvewa.<br />
imisaTvis, rom prioritetebis dokumentma realuri roli iTama-<br />
Sos TviTmmarTveli erTeulebis sabiujeto procesis farglebSi, aucilebelia,<br />
Sesabamisi meToduri miTiTebebis arseboba, raTa adgilebze<br />
Seiqmnas moqmedi, gamoyenebadi dokumentebi. am etapze dokumentis<br />
saWiroeba, SesaZlo struqtura <strong>da</strong> moculoba, gamoyenebis areali <strong>da</strong><br />
a.S. TviTmmarTvelobebisaTvis burusiTaa moculi.<br />
finansTa saministro<strong>da</strong>n parametrebis miReba<br />
TviTmmarTveli erTeulebis mier <strong>da</strong>fiqsir<strong>da</strong>, rom mimdinare<br />
wels finansTa saministro<strong>da</strong>n maT miiRes mxolod makroekonomikuri<br />
xasiaTis statistikuri monacemebi, rac maTTvis Rirebul <strong>da</strong> gamoy-
enebad informacias ar warmoadgens.<br />
TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebma araerTxel<br />
<strong>da</strong>afiqsires, rom maTTvis gacilebiT ufro mniSvnelovania misaRebi<br />
transferebis Sesaxeb informaciis miReba, vidre makroekonomikuri<br />
parametrebi.<br />
sasurvelia, saministros mxri<strong>da</strong>n xorcieldebodes realurad<br />
gamoyenebadi informaciis miwodeba <strong>da</strong> ara mxolod makroekonomikuri<br />
parametrebis miwodeba, rasac TviTmmarTveli erTeulebi ver iyeneben.<br />
sakanonmdeblo macne<br />
TviTmmarTveli erTeulebis mxri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>saxelebul problemebs<br />
Soris <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> sakanonmdeblo macneSi gamoqveynebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
sakiTxic. vinai<strong>da</strong>n aris SemTxvevebi, rodesac aRniSnul gamocemaSi<br />
Cabarebuli masalebis gamoqveynebis <strong>da</strong>gvianebis gamo municipalitetebis<br />
warmomadgenlebi imyofebian gaurkvevlobaSi - ZalaSia Tu<br />
ara magaliTad maT mier Setanili cvlilebebi, romlebic sakanonmdeblo<br />
macneSia <strong>da</strong>tovebuli, magram realurad jer ar gamocemula.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebi miiCneven,<br />
rom sakanonmdeblo macneSi gamoqveynebis fasi Zalzed maRali<br />
<strong>da</strong> monopoliuria.<br />
satransfero politika<br />
gaTanabrebiTi transferis axali formula<br />
TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebma <strong>da</strong>afiqsires, rom<br />
axali formula sakmaod rTulia <strong>da</strong> misi meSveobiT gaTanabrebiTi<br />
transferiT misaRebi Tanxebis gamoTvla maT ar ucdiaT.<br />
formulis sirTulis gar<strong>da</strong> amis mizezs is warmoadgens, rom<br />
wina formulisagan gansxvavebiT (romlis mixedviT gamoTvlisaTvis<br />
saWiro yvela parametric TviTmmarTvelobebs xelT hqon<strong>da</strong>T) axali<br />
formula iTvaliswinebs yvela TviTmmarTvelobis mixedviT ganzogadebuli<br />
saSualo statistikuri Tu sxva parametrebis gamoyenebas.<br />
msgavsi informacia ki TiToeuli TviTmmarTveli erTeulisaTvis<br />
xelmisawvdomi, rogorc wesi, ar aris.<br />
TviTmmarTveli erTeulebi afiqsireben, rom survilis SemTxvevaSic<br />
ki maT saSualeba ar eqnebaT moaxdinon gaTanabrebiTi transferiT<br />
misaRebi saxsrebis gamoTvla, vinai<strong>da</strong>n ar gaaCniaT saSualo<br />
statistikuri monacemebi yvela TviTmmarTveli erTeulis mixedviT.<br />
vinai<strong>da</strong>n gaTanabrebiTi transferis axali formula iTvaliswinebs<br />
yvela TviTmmarTveli erTeulis mixedviT arsebuli gasaSualoebuli<br />
monacemebis gamoyenebas, sasurvelia, rom finansTa saministrom xelmisawvdomi<br />
gaxados yvela saWiro monacemi (Tun<strong>da</strong>c vebgverdze), rac aucilebelia<br />
gamoTvlebis Casatareblad.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, bevri TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenlis azriT,<br />
procesis gamWvirvalobas xels Seuwyob<strong>da</strong> raime specialuri programis<br />
arseboba, romelic parametrebis Seyvanis Semdeg saboloo ga-<br />
TanabrebiTi transferis moculobis gansazRvraSi <strong>da</strong>exmarebo<strong>da</strong> <strong>da</strong>interesebul<br />
mxareebs.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
93
94<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
Semosulobebis prognozireba gaTanabrebiTi transferis formulaSi<br />
Semosulobebis prognozirebisaTvis gaTanabrebiTi transferis<br />
axal formulaSi gamoiyeneba funqcia trendi, romelic iTvaliswinebs<br />
gasuli sami wlis faqtobriv <strong>da</strong> mimdinare wlis <strong>da</strong>gegmil monacemebs.<br />
Semosulobebis prognozirebis gamoyenebuli meTodis <strong>da</strong>xvewis<br />
miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare, monawileebis mier <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> ori mniSvnelovani<br />
mosazreba. zogierTma TviTmmarTvelma erTeulma <strong>da</strong>afiqsira,<br />
rom trendiT gamoTvlebis Catarebisa <strong>da</strong> prognozirebis dros<br />
naklebad mizanSewonilia privatizebis procesis Sedegad miRebuli<br />
Tanxebis gaTvaliswineba, vinai<strong>da</strong>n es amcirebs prognozirebis xarisxs.<br />
aseve <strong>da</strong>fiqsir<strong>da</strong> mosazreba, rom mizanSewonili SeiZleba iyos<br />
trendis gaangariSebis dros ar SemovifargloT 3 wlis monacemebiT<br />
<strong>da</strong> yovel wels TiTo weli <strong>da</strong>ematos. magaliTad, Semdgom wels 3-is<br />
nacvlad ukve gasuli 4 wlis monacemebis gaTvaliswineba moxdes <strong>da</strong> a.S.<br />
TviTmmarTveli erTeulebis mier gamoTqmul am mosazrebebs, Cveni<br />
azriT, namdvilad un<strong>da</strong> moyves prognozirebis xarisxis amaRleba, rac,<br />
saboloo jamSi, gaTanabrebiTi transferis ukeT gamoTvlas Seuwyobs<br />
xels.<br />
SesaZlo cvlilebebi gaTanabrebiTi transferis formulaSi<br />
Sexvedrebis farglebSi TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebma<br />
<strong>da</strong>afiqsires TavianTi mosazrebebi imis Taobaze, Tu ra saxis<br />
monacemebis gaTvaliswineba gamoiwvev<strong>da</strong> gaTanabrebiTi transferis<br />
formulis <strong>da</strong>xvewas. gamoTqmuli mosazrebebi moicav<strong>da</strong> Semdeg sakiTxebs:<br />
maRalmTianobis gaTvaliswineba formulaSi – TviTmmarTveli<br />
erTeulebis nawili miiCnevs, rom formula aucileblad un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes<br />
maRalmTianobis faqtors. am mosazrebis mxar<strong>da</strong>mWerebis<br />
mier moyvanili argumentebi gamyarebulia mosazrebiT, rom maRalm-<br />
Tian adgilebSi arsebobs <strong>da</strong>matebiTi xarjebi, romlebic ukavSirdeba<br />
gzebis movlas, Tu miuval adgilebSi soflebis patronobas, aseve<br />
aRiniSna, rom sxva stan<strong>da</strong>rtebia mSeneblobis kuTxiT. monawileebis<br />
mier xSirad gamoiyenebo<strong>da</strong> argumenti, rom rodesac mosaxleoba<br />
gaSlilad cxovrobs adgilobrivi mTavroba awydeba ufro met xarjebs.<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom maRalmTianobis efeqtianad <strong>da</strong> samarTlianad<br />
gaTvaliswineba gaTanabrebiTi transferis formulaSi sakmaod<br />
rTulia, vinai<strong>da</strong>n arsebobs TviTmmarTveli erTeulebi, romlebic<br />
nawilobriv maRalmTiania.<br />
klimaturi pirobebis gaTvaliswineba – TviTmmarTveli er-<br />
Teulebis nawili miiCnevs, rom aucilebelia formulaSi klimaturi<br />
pirobebis gaTvaliswineba, vinai<strong>da</strong>n gasawevi xarjebis moculoba maTi<br />
azriT pir<strong>da</strong>pir ukavSirdeba arsebul klimatur pirobebs.<br />
<strong>da</strong>saqmebuli/umuSevari mosaxleobis xvedriTi wili – TviTmmarTveli<br />
erTeulebis nawili miiCnevs, rom aRniSnuli parametris<br />
gamoyeneba formulaSi <strong>da</strong>azusteb<strong>da</strong> misi meSveobiT gamoTvlil saWiro<br />
Tanxebs.
sazRvrispira mdebareoba – TviTmmarTveli erTeulebis nawili<br />
miiCnevs, rom sazRvrispira mdebareobis mqone municipalitetebs gansxvavebuli<br />
mdgomareoba aqvT <strong>da</strong> am faqtoris gaTvaliswineba gaTanabrebiTi<br />
formulis gamoTvlisas aucileblobas warmoadgens.<br />
maRalsarTuliani saxlebis xvedriTi wili – TviTmmarTveli er-<br />
Teulebis nawili miiCnevs, rom maRalsarTuliani saxlebis raodenoba<br />
sakmao gavlenas axdens TviTmmarTveli erTeulis mier gasawev<br />
realur xarjebze <strong>da</strong> am parametris gaTvaliswineba mniSvnelovania<br />
formulis farglebSi.<br />
zRvispira mdebareoba – TviTmmarTveli erTeulebis nawili miiCnevs,<br />
rom im SemTxvevaSi, Tu TviTmmarTveli erTeuli ganlagebulia<br />
zRvis piras es did gavlenas axdens gasawev xarjebze <strong>da</strong> sasurvelia,<br />
am faqtoris gaTvaliswineba formulaSi.<br />
statusis koeficientis gamoTvlisas gubernatoris administraciis<br />
arsebobis gaTvaliswineba formulaSi<br />
formulis mixedviT statusis koeficientis gamoTvlisas saxelmwifo<br />
rwmunebulis-gubernatoris administraciis arsebobis sakiTxis<br />
gaTvaliswinebis Sesaxeb TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebis<br />
azrebi orad gaiyo.<br />
TviTmmarTveli erTeulebis nawili miiCnevs, rom aRniSnuli<br />
faqtoris gaTvaliswineba samarTliania <strong>da</strong> namdvilad ukavSirdeba<br />
<strong>da</strong>matebiT xarjebs, xolo meore nawili ki Tvlis, rom piriqiT<br />
swored im TviTmmarTvel erTeulebs aqvT <strong>da</strong>matebiTi xarjebi, sa<strong>da</strong>c<br />
ar aris ganTavsebuli gubernatoris administracia, vinai<strong>da</strong>n maT<br />
mudmivad uwevT mimosvla (gansxvavebiT im TviTmmarTveli erTeulebisagan,<br />
romelTa teritoriazec imyofeba aRniSnuli administracia).<br />
saxelmwifo Sesyidvebi<br />
erTgvarovani Sesyidvebi<br />
sakmaod bevri TviTmmarTveli erTeulis warmomadgeneli Sexvedrebis<br />
farglebSi afiqsireb<strong>da</strong>, rom awydebian problemas, romelic<br />
ukavSirdeba erTgvarovani Sesyidvebis sakiTxs.<br />
kanoniT saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb Sesyidvis erTgvarovan<br />
obieqtebad iTvleba ,,identuri, aseve araidenturi, magram msgavsi<br />
komponentebis, teqnikuri maCveneblebis (maxasiaTeblebis) an/<strong>da</strong> funqciebis<br />
mqone, urTierTSenacvlebadi Sesyidvis obieqtebi“. vinai<strong>da</strong>n<br />
xSiria SemTxveva, rodesac TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebi<br />
ar arian <strong>da</strong>rwmunebuli, Tu romelia swori ga<strong>da</strong>wyvetileba (arsebobs<br />
riski, rom maTi qmedeba SeiZleba Sefasdes, rogorc xelovnuri<br />
<strong>da</strong>yofa) aRniSnuli problema sakmaod aqtualuria.<br />
problemis mogvarebis SesaZlo gzas SeiZleba warmoadgendes erTgvarovani<br />
Sesyidvebis gansazRvris raime praqtikuli saxelmZRvanelos<br />
arseboba, an specialuri CamonaTvali gakeTebuli saagentos mier.<br />
msgavsi CamonaTvali saSualebas miscem<strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulis<br />
warmomadgenlebs sworad <strong>da</strong> martivad ganesazRvraT erTgvarovani Sesyidvis<br />
obieqtebi.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
95
96<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
sarezervo fondi<strong>da</strong>n ganxorcielebuli saxelmwifo Sesyidvebi<br />
saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonis mixedviT misi moqmedeba ar<br />
vrceldeba saqarTvelos prezidentis, saqarTvelos mTavrobisa <strong>da</strong> q.<br />
Tbilisis sarezervo fondebi<strong>da</strong>n gamoyofili TanxebiT gansaxorcielebul<br />
saxelmwifo Sesyidvebze. TviTmmarTveli erTeulebis warmomadgenlebis<br />
azriT, msgavsi principis gamoyeneba SesaZlebeli <strong>da</strong> aucilebelia<br />
sxva TviTmmarTveli erTeulebis mier sarezervo fondi<strong>da</strong>n gamoyofili<br />
TanxebiT ganxorcielebuli saxelmwifo Sesyidvebis drosac.<br />
vinai<strong>da</strong>n sarezervo fondi<strong>da</strong>n ganxorcielebuli Sesyidvebi Ziri-<br />
Ta<strong>da</strong>d SemWidrovebul vadebSi un<strong>da</strong> ganxorcieldes, msgavsi cvlileba<br />
saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonSi u<strong>da</strong>vod logikuri iqnebo<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />
xels Seuwyob<strong>da</strong> procesebis efeqtianobis gazr<strong>da</strong>s.<br />
wlis <strong>da</strong>sawyisSi yvela saxis saxelmwifo Sesyidvis gansazRvris<br />
problema<br />
sakmaod bevri TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenelma ganacxa<strong>da</strong>,<br />
rom isini awydebian problemas wlis <strong>da</strong>sawyisSi yvela saxis<br />
gansaxorcielebeli Sesyidvis detalurad gansazRvris dros. Sesyidvebis<br />
kuTxiT momuSave specialistebis azriT, mdgomareobas gaamartiveb<strong>da</strong><br />
garkveuli mcire odenobiT gauSifravi Sesyidvebis arseboba<br />
gegmaSi. amgvari gauSifravi nawilis araseboba gegmaSi iwvevs saxelmwifo<br />
Sesyidvebis <strong>da</strong>gegmvis efeqtianobis Semcirebas.<br />
Sesyidvebis gegmaSi gauSifravi (Tun<strong>da</strong>c mcire) nawilis arseboba<br />
sakmaod rTuli sakiTxia <strong>da</strong> Semdgom Seswavlas saWiroebs, vinai<strong>da</strong>n,<br />
erTis mxriv, marTlac warmoudgenlad rTulia absoluturad yvela<br />
tipis Sesyidvis wlis <strong>da</strong>sawyisSi detalurad gaSifvra, xolo, meores<br />
mxriv, ki msgavsma cvlilebam SeiZleba Seasustos kontroli ganxorcielebul<br />
saxelmwifo Sesyidvebze.<br />
5 000 lariani zRvari gamartivebul Sesyidvaze<br />
TviTmmarTveli erTeulebis absoluturma umetesobam <strong>da</strong>afiqsira,<br />
rom 5 000 lariani zRvaris gamoyeneba gamartivebuli SesyidvisaTvis<br />
absoluturad gamousadegari iqneba, vinai<strong>da</strong>n am doneze mcire<br />
Tanxis Sesyidvis SemTxvevebi ar arsebobs, an Zalzed iSviaTia.<br />
konsultaciebis miRebis problema saagentoSi<br />
TiTqmis yvela TviTmmarTveli erTeulis warmomadgenelma<br />
<strong>da</strong>afiqsira, rom mniSvnelovan problemas warmoadgens konsultaciebis<br />
miReba Sesyidvebis saagentoSi.<br />
vinai<strong>da</strong>n saxelmwifo Sesyidvebis sfero sakmaod rTulia <strong>da</strong><br />
xSirad warmoiSoba situaciebi, rodesac TviTmmarTveli erTeulebis<br />
warmomadgenlebs esaWiroebaT Sesyidvebis saagentoSi konsultaciis<br />
miReba sxva<strong>da</strong>sxva saxis sakiTxebze. xSirad aRniSnuli konsultacia<br />
sakmaod SezRudul vadebSi un<strong>da</strong> iqnes miRebuli, raTa SenarCundes<br />
racionalurobis aucilebeli done. aqe<strong>da</strong>n gamomdinare, arsebuli<br />
mdgomareoba, rodesac kvalificiuri (Sesyidvebis saagentos warmomadgenlisagan)<br />
konsultaciis miReba SeuZlebeli, an va<strong>da</strong>Si sakmaod<br />
gawelilia, namdvilad mniSvnelovan problemas warmoadgens.
arsebuli problemis mogvareba SesaZlebelia ramdenime gziT.<br />
SesaZlebelia Sesyidvebis saagentom ganaxorcielos onlain konsultaciebis<br />
gacema axali efeqtiani sistemis <strong>da</strong>nergvis meSveobiT. aseve<br />
SesaZlebelia ganxorcieldes ,,kuratorebis“ principis <strong>da</strong>nergva (arsebuli<br />
midgomis gamocdileba aqvs finansTa saministros).<br />
erTian eleqtronul sistemaze ga<strong>da</strong>svlis problema<br />
saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonSi Setanili mniSvnelovani<br />
cvlilebebis Sedegad axlo momavalSi igegmeba sakmaod mniSvnelovani<br />
cvlilebebis Setana aRniSnul sferoSi. sakmaod bevrma TviTmmarTvelma<br />
erTeulma ganacxa<strong>da</strong>, rom msgavsi cvlilebebis gatarebas<br />
<strong>da</strong> saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis principebis Zireul cvlilebas<br />
saTanado momzadeba esaWiroeba, rac, samwuxarod, am etapze<br />
namdvilad ar ganxorcielebula.<br />
axal sistemaze ga<strong>da</strong>svlis problemebi ukavSirdeba rogorc personalis<br />
ga<strong>da</strong>mzadebis sakiTxebs (TviTmmarTvelobebis warmomadgenlebi<br />
miuTiTebdnen treningebisa <strong>da</strong> instruqciebis aucileblobas),<br />
aseve zogierT TviTmmarTvel erTeulSi saTanado internet kavSiris<br />
arasebobasa <strong>da</strong> sxva saxis teqnikur siZneleebze.<br />
vinai<strong>da</strong>n kanonmdeblobaSi <strong>da</strong> mTlianad saxelmwifo Sesyidvebis<br />
sferoSi <strong>da</strong>gegmili cvlilebebi sakmaod masStaburia, aucilebelia,<br />
Sesabamisi aucilebeli samuSaoebis uzrunvelyofa, raTa cvlilebebma<br />
umtkivneulod <strong>da</strong> Cavardnebis gareSe Caiaros. amis garantias ki<br />
mxolod Sesabamisi ga<strong>da</strong>mzadeba <strong>da</strong> detaluri instruqciebi SeiZleba<br />
iZleodes.<br />
saxelmwifo Sesyidvebis ganxorcielebis problema biujetis<br />
<strong>da</strong>umtkiceblobis SemTxvevaSi<br />
vinai<strong>da</strong>n saxelmwifo Sesyidvebis maregulirebeli kanonmdebloba<br />
sakmaod xistia, igi ar iTvaliswinebs iseT principebs, magaliTad,<br />
rogoricaa biujetis <strong>da</strong>umtkiceblobis SemTxvevaSi gasuli wlis<br />
biujetis 1/12–is xarjvas. iqi<strong>da</strong>n gamomdinare, rom Sesyidvebis gegmis<br />
<strong>da</strong>mtkiceba SeuZlebelia, Tu ar aris <strong>da</strong>mtkicebuli biujeti arsebobs<br />
riski, rom Tu biujeti ar <strong>da</strong>mtkicdeba ganxorcielebuli<br />
Sesyidvebi ar iqneba kanonieri.<br />
arsebobs aucilebloba, rom saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonmdeblobaSi<br />
gaTvaliswinebul iqnes biujetis droulad ver <strong>da</strong>mtkicebis<br />
SemTxveva <strong>da</strong> am dros Sesyidvebis ganxorcielebis legitimuri<br />
SesaZlebloba.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
97
II kiTxva-pasuxi<br />
98<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
<strong>da</strong>sufTavebis mosakreblis SemoReba TviTmmarTvelobis mTlian<br />
teritoriaze xdeba, Tu SesaZlebelia am mosakreblis konkretul teritoriaze<br />
gavrceleba?<br />
<strong>da</strong>sufTavebis mosakreblis SemoRebis dros TviTmmarTvelobebis<br />
teritoriebad <strong>da</strong>yofa gaTvaliswinebuli ar aris. mosakrebeli warmoadgens<br />
konkretuli momsaxurebisaTvis ga<strong>da</strong>saxdel Tanxas. rogorc<br />
wesi, mas ar gaaCnia fiskaluri funqcia <strong>da</strong> anazRaureba TviTRirebulebis<br />
fasad xdeba. Tu TviTmmarTveloba eweva msgavs momsaxurebas,<br />
maSin man un<strong>da</strong> SemoiRos aRniSnuli mosakrebeli. Tu momsaxurebis<br />
gaweva moxdeba TviTmmarTvelobis centrSi, maSin am mosakreblis<br />
ga<strong>da</strong>mxdelebi iqnebian im teritoriaze macxovrebeli mosaxleoba <strong>da</strong><br />
iuridiuli subieqtebi. mosakreblis amoReba im pirebisgan, visac ar<br />
emsaxurebian ar SeiZleba. es mosakrebeli sayofacxovrebo narCenebis<br />
gatanasTan erTad quCebis <strong>da</strong>gva-<strong>da</strong>sufTavebasac iTvaliswinebs. aq<br />
ki sa<strong>da</strong>vo xdeba Tu vin sargeblobs sufTa quCiT: mxolod am <strong>da</strong>saxlebaSi<br />
macxovrebeli Tu mTlianad TviTmmarTvelobis mosaxleoba.<br />
saubaria TviTmmarTvelobis centralur ubanze.<br />
rogor un<strong>da</strong> gatardes `biuletenis~ periodSi <strong>da</strong>qiravebulisaTvis ga<strong>da</strong>saxdeli<br />
Tanxebi: Sromis anazRaurebaSi Tu socialur uzrunvelyofaSi?<br />
Tu am Tanxebis ga<strong>da</strong>xdis valdebuleba kanoniT an xelSekrulebiT<br />
gaaCnia TviTmmarTvelobas, maSin es aris Sromis anazRaurebis muxliT<br />
aRsaRricxavi xarji. xolo Tu TviTmmarTveloba nebayoflobiT<br />
(xelSekrulebis zemoT) gascems <strong>da</strong>matebiT Tanxas, maSin is aRiricxeba<br />
socialur uzrunvelyofaSi. orive SemTxvevaSi es Tanxebi eqvemdebareba<br />
saSemosavlo ga<strong>da</strong>saxadiT <strong>da</strong>begvras.<br />
SesaZlebelia Tu StatgareSe TanamSromelze premiis gacema?<br />
aq pasuxi calsaxaa: am a<strong>da</strong>mianebis Tanxebi gaicema saqonlisa <strong>da</strong><br />
momsaxurebis muxli<strong>da</strong>n <strong>da</strong> maTze premiis gawera aramizanSewonilia.<br />
es niSnavs, rom romelime momwodebels premia ga<strong>da</strong>uxadoT.
ekonomikuri saqmianobis ganxorcielebis SemTxvevaSi rogor xdeba<br />
TviTmmarTvelobis, rogorc iuridiuli piris, <strong>da</strong>begvra?<br />
saqarTvelos saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Tanaxmad, adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
organoebi ganTavisuflebuli arian ga<strong>da</strong>saxadebisgan,<br />
Tu isini ar ewevian ekonomikur saqmianobas. im SemTxvevaSi Tu TviTmmarTveloba<br />
gaswevs ekonomikur saqmianobas, ibegreba igive reJimiT,<br />
rogorc ekonomikuri saqmianobis ganmaxorcielebeli sxva subieqti.<br />
saga<strong>da</strong>saxado kodeqsis Tanaxmad, ekonomikur saqmianobad iTvleba<br />
nebismieri saqmianoba, romelic xorcieldeba mogebis, Semosavlis<br />
an kompensaciis misaRebad, miuxe<strong>da</strong>vad aseTi saqmianobis Sedegebisa.<br />
ekonomikur saqmianobas ar miekuTvneba:<br />
• saxelmwifo xelisuflebis, <strong>da</strong>moukidebeli erovnuli maregulirebeli<br />
<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis saqmianoba,<br />
romelic uSualod aris <strong>da</strong>kavSirebuli maTTvis saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT miniWebuli funqciebis SesrulebasTan,<br />
gar<strong>da</strong> xelSekrulebis safuZvelze fasiani momsaxurebis gawevisa;<br />
• saqvelmoqmedo saqmianoba;<br />
• religiuri saqmianoba;<br />
• <strong>da</strong>qiravebiT muSaoba;<br />
• fizikuri piris mier fuladi saxsrebis ganTavseba bankebsa <strong>da</strong><br />
sxva sakredito <strong>da</strong>wesebulebebSi depozitebsa <strong>da</strong> anabrebze;<br />
• saqmianobis an/<strong>da</strong> operaciebis saxeebi an/<strong>da</strong> operaciebis erToblioba,<br />
romlebic ganisazRvreba saqarTvelos finansTa ministris<br />
brZanebiT, saqarTvelos parlamentis safinanso-sabiujeto<br />
komitetTan SeTanxmebiT.<br />
saWiroa Tu ara iuridiul pirsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>sufTavebis kompanias Soris<br />
werilobiTi xelSekrulebis gaformeba? valdebulia Tu ara momsaxurebis<br />
ganmaxorcielebeli kompania gamoweros mewarmis saxelze angariSfaqtura?<br />
<strong>da</strong>saxlebuli teritoriis <strong>da</strong>sufTaveba gulisxmobs teritoriis<br />
<strong>da</strong>gva-<strong>da</strong>sufTavebas <strong>da</strong> teritoriaze warmoqmnili narCenebis Segrovebas,<br />
transportirebas, gauvneblobas <strong>da</strong> narCenebis ganTavsebis<br />
saboloo adgilebis movla-patronobas.<br />
mosakreblis ga<strong>da</strong>mxdelebi arian fizikuri an/<strong>da</strong> iuridiuli<br />
piri, organizacia, <strong>da</strong>wesebuleba, romlebic TviTmmarTveli erTeulis<br />
teritoriaze warmoqmnian narCenebs.<br />
aRniSnuli momsaxurebis miwodebaze momxmareblis winaSe pasuxismgeblobas<br />
iRebs adgilobrivi TviTmmarTveloba <strong>da</strong> Tanxis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>c,<br />
mosakreblis saxiT, TviTmmarTvelobis biujetSi xdeba. Sesabamisad,<br />
mimwodebels warmoadgens TviTmmarTveloba, momxmarebels<br />
fizikuri-iuridiuli pirebi, xolo ga<strong>da</strong>xdis safasuria mosakrebeli.<br />
aRniSnuli xarjis buRaltrulad aRricxvisTvis sakmarisia mosakreblis<br />
ga<strong>da</strong>xdis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli dokumenti (ga<strong>da</strong>ricxvis sabuTi)<br />
TviTmmarTveloba ki am momsaxurebis gansaxorcieleblad qiraobs<br />
kompanias, romelic pir<strong>da</strong>pir (iuridiulad) ar aris <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
momxmarebelTan. am kompaniisTvis `momxmarebels~ warmoadens<br />
TviTmmarTveloba. kompaniasa <strong>da</strong> fizikur, iuridiul pirebs Soris<br />
xelSekrulebis gaformeba mosakrebliT gansazRvrul saqmianobaze<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
99
100<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
SeuZlebelia. Tu momxmarebeli ga<strong>da</strong>wyvets <strong>da</strong>matebiTi momsaxurebis<br />
miRebas, maSin ideba xelSekruleba <strong>da</strong> ganxorcielebuli samuSaos<br />
Sesrulebis Semdeg xdeba Sesabamisi `qviTris~ gamowera.<br />
SeiZleba, Tu ara sakrebulos wevrebisaTvis benzinis <strong>da</strong> telefonis<br />
xarjebis anazRaureba?<br />
mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens sakrebulos wevrebze benzinis<br />
<strong>da</strong> telefonis xarjebis anazRaureba. xSirad ismeba kiTxva Tu rogor<br />
un<strong>da</strong> gaices es Tanxebi <strong>da</strong> rogor un<strong>da</strong> moxdes misi buRaltruli<br />
aRricxva. Tav<strong>da</strong>pirvelad un<strong>da</strong> vTqvaT, rom samuSao procesTan<br />
<strong>da</strong>kavSirebuli xarjebis anazRaureba <strong>da</strong>mqiraveblis valdebulebaa.<br />
sakrebulos wevroba (gar<strong>da</strong> komisiis <strong>da</strong> fraqciis Tavmjdomareebisa)<br />
ar anazRaurdeba, Tumca gaweuli xarjebis <strong>da</strong>farva un<strong>da</strong> moxdes.<br />
Sesabamisad, aucilebelia, benzinis <strong>da</strong> telefonis xarjebis <strong>da</strong>sabuTeba.<br />
benzinze saWiroa avtomobilis markis, mimarTulebis, kilometraJis<br />
miTiTeba. aqe<strong>da</strong>n gamoiTvleba benzinis moxmareba. telefon-<br />
Tan <strong>da</strong>kavSirebiT sasurvelia nomeri, romelzec <strong>da</strong>iricxeba Tanxa,<br />
ekuTvnodes TviTmmarTvelobas. Tu xdeba Tanxebis buRaltrulad<br />
<strong>da</strong>sabuTeba, maSin es Tanxebi ar eqvemdebareba saSemosavlo ga<strong>da</strong>saxadiT<br />
<strong>da</strong>begvras, xolo Tu ver sabuTdeba, maSin is iTvleba fizikuri<br />
piris Semosavlad <strong>da</strong> aucilebelia <strong>da</strong>mqiraveblis mier saSemosavlo<br />
ga<strong>da</strong>saxadis biujetSi ga<strong>da</strong>ricxva.<br />
SeiZleba, Tu ara specialuri transferiT mosuli TanxiT xelfasebis<br />
gacema <strong>da</strong> SemdgomSi sakuTari SemosulobebiT am <strong>da</strong>naklisis<br />
Sevseba?<br />
specialuri <strong>da</strong> miznobrivi transferiT miRebul Tanxebs gaaCniaT<br />
Sesabamisi miznobrioba <strong>da</strong> <strong>da</strong>uSvebelia am Tanxebis sxva <strong>da</strong>niSnulebiT<br />
gamoyeneba. finansTa saministro amowmebs naSTebs, raTa gakontroldes<br />
transferis xarjvis sizuste. biujets axasiaTebs universalobis<br />
principi, Tumca miznobrivad miRebuli saxsrebis <strong>da</strong>niSnulebis<br />
Secvla SeuZlebelia <strong>da</strong>mfinanseblis nebarTvis gareSe. Tu<br />
TviTmmarTvelobis angariSze arsebobs sxva wyaro<strong>da</strong>n miRebuli saxsrebic,<br />
maSin rTulad <strong>da</strong>sadgenia, Tu romeli Tanxa, romeli xarjis<br />
<strong>da</strong>safinanseblad iqna gamoyenebuli. aseT SemTxvevaSic, aucilebelia,<br />
miznobrivad miRebuli saxsrebis yoveldRiuri naSTi Seesabamebodes<br />
mimdinare angariSze arsebul naSTs.<br />
gawvevis samsaxurSi <strong>da</strong> samaSvelo samsaxurSi <strong>da</strong>saqmebuli pirebi<br />
iTvlebian Tu ara sajaro mosamsaxureebad?<br />
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanonis Tanaxmad, sajaro mosamsaxure<br />
aris saqarTvelos moqalaqe, romelic eweva anazRaurebad saqmianobas<br />
saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis <strong>da</strong>wesebulebaSi.<br />
samxedro <strong>da</strong> samaSvelo samsaxurebi warmoadgenen gamgeobis/<br />
meriis erTeulebs <strong>da</strong> am samsaxurebSi <strong>da</strong>saqmebuli a<strong>da</strong>mianebi arian<br />
gamgeobis/meriis TanamSromlebi. Sesabamisad, es a<strong>da</strong>mianebi (maT Soris<br />
mexanZreebi) warmoadgenen sajaro mosamsaxureebs.<br />
SesaZlebelia Tu ara SvebulebaSi myofi a<strong>da</strong>mianisaTvis premiis<br />
micema?
sajaro samsaxuris Sesaxeb kanoni ar adgens premiis gacemis winapirobebs.<br />
Sesabamisad, <strong>da</strong>wesebulebis ufrosis ga<strong>da</strong>sawyvetia, Tu<br />
rogor <strong>da</strong>asabuTebs premiis gacemas. Tu premia gaicema wliuri <strong>da</strong>msaxurebis<br />
mixedviT, maSin SesaZlebelia premiis mimRebi piri iyos<br />
SvebulebaSi myofi a<strong>da</strong>miani. Tu premiis gacema xdeba konkretul periodSi<br />
TanamSromlis <strong>da</strong>msaxurebis mixedviT <strong>da</strong> konkretuli Tanam-<br />
Sromeli im periodSi imyofebo<strong>da</strong> SvebulebaSi, maSin ar arsebobs iuridiuli<br />
safuZveli aRniSnul TanamSromelze premiis gacemisaTvis.<br />
rogor xorcieldeba adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis<br />
safinanso dokumentaciis auditoruli Semowmeba <strong>da</strong> arsebobs, Tu ara<br />
kanoniT gansazRvruli raime saxis SezRudvebi?<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb saqarTvelos organuli kanonis 57<br />
muxlSi gansazRvrulia safinanso kontrolis Semdegi formebi: auditoruli<br />
Semowmeba <strong>da</strong> safinanso Semowmeba.<br />
amave muxlis mixedviT auditoruli Semowmeba ganmartebulia,<br />
rogorc: `adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis safinanso<br />
dokumentaciis auditoruli Semowmeba, romelsac sakrebulos erTi<br />
mesamedis werilobiTi moTxovniT, ara umetes weliwadSi erTxel<br />
atarebs mowveuli auditori~.<br />
auditoris angariSi <strong>da</strong> Sesabamisi <strong>da</strong>skvna un<strong>da</strong> waredginos sakrebulos<br />
Tavmjdomares, romelic, Tavis mxriv, maT gaacnobs sakrebulos.<br />
auditoruli <strong>da</strong>skvna qveyndeba sajarod.<br />
arsebobs, Tu ara raime saxis CamonaTvali, sa<strong>da</strong>c gansazRvrulia<br />
erTgvarovani Sesyidvis saqoneli, momsaxureba <strong>da</strong> samuSaoebi?<br />
saxelmwifo Sesyidvebis saagentos Tavmjdomaris 2010 wlis 20<br />
seqtembris №7 brZanebiT ganisazRvra Sesyidvis obieqtebis erTgvarovnebis<br />
<strong>da</strong>dgenis wesi, sa<strong>da</strong>c gamoyofilia axali klasifikatoris<br />
45 ZiriTadi jgufi <strong>da</strong> <strong>da</strong>nayofebi (CPV kodi, romelic moicavs<br />
94000-ze met pozicias).<br />
zemoaRniSnuli wesis mizania Sesyidvis obieqtebis identifikacia,<br />
klasifikacia <strong>da</strong> Sesyidvis obieqtebis erTgvarovnebis <strong>da</strong>dgena<br />
saerTaSoriso organizaciebis mier miRebuli klasifikatoris gamoyenebiT,<br />
gamartivebuli Sesyidvis, gamartivebuli eleqtronuli tenderisa,<br />
eleqtronuli tenderisa <strong>da</strong> konsolidirebuli Sesyidvis<br />
SemTxvevebSi.<br />
saxelmwifo Sesyidvis saSualebis SerCevisas, kanonis moTxovnaTa<br />
<strong>da</strong>cvis uzrunvelsayofad, Sesyidvis obiqtebis erTgvarovneba ganisazRvreba<br />
aRniSnuli klasifikatoris <strong>da</strong>nayofebis Sesabamisad.<br />
ras gulisxmobs termini `<strong>da</strong>zustebuli biujeti~?<br />
sabiujeto kodeqsis mixedviT <strong>da</strong>zustebuli biujeti ganmartebulia,<br />
rogorc amave kodeqsis 31-e, 69-e <strong>da</strong> 92-e muxlebis safuZvelze<br />
koreqtirebuli biujeti. amave kodeqsis 69-e muxlSi - `adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis biujetis asignebebis ga<strong>da</strong>nawileba <strong>da</strong> cvlilebebi<br />
organizaciul klasifikaciaSi~ gansazRvrulia adgilobriv<br />
biujetebSi cvlilebebis ganxorcieleba.<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
101
102<br />
II<br />
adgilobrivi biujetireba <strong>da</strong> monitoringi<br />
sad un<strong>da</strong> gamoqveyndes gancxadeba eleqtronuli tenderis Catarebis<br />
Sesaxeb?<br />
eleqtronuli tenderis Catarebisas satendero komisia Semsyidveli<br />
organizaciis saxeliT eleqtronuli tenderis Catarebis Sesaxeb<br />
gancxadebas <strong>da</strong> satendero dokumentacias qarTul enaze ganaTavsebs<br />
saxelmwifo Sesyidvebis erTian eleqtronul sistemaSi.<br />
eleqtronuli tenderis Catarebis Sesaxeb gancxadeba <strong>da</strong> satendero<br />
dokumentacia pirvelad un<strong>da</strong> ganTavsdes saxelmwifo Sesyidvebis<br />
erTian eleqtronul sistemaSi. Sesabamisad, gancxadebiT<br />
gaTvaliswinebuli va<strong>da</strong> aiTvleba saxelmwifo Sesyidvebis erTian<br />
eleqtronul sistemaSi eleqtronuli tenderis Catarebis Sesaxeb<br />
gancxadebisa <strong>da</strong> satendero dokumentaciis ganTavsebis dRi<strong>da</strong>n.<br />
amasTanave, eleqtronuli tenderis Catarebis Sesaxeb gancxadebas<br />
satendero komisia aqveynebs gazeT `24 saaTSi~.<br />
vin aris satendero komisiis Tavmjdomare eleqtronuli tenderis<br />
dros <strong>da</strong> SeiZleba, Tu ara ganxorcieldes delegireba?<br />
saxelmwifo Sesyidvebis Sesaxeb kanonis mixedviT eleqtronul<br />
tenders atarebs satendero komisia, romelsac aranakleb 3 wevris<br />
SemadgenlobiT qmnis Semsyidveli organizaciis xelmZRvaneli.<br />
satendero komisiis wevrebad iniSnebian Semsyidveli organizaciis<br />
xelmZRvaneli an/<strong>da</strong> misi moadgileebi, am organizaciis struqturuli<br />
qve<strong>da</strong>nayofebis xelmZRvanelebi. im SemTxvevaSi, roca Sesabamis<br />
kandi<strong>da</strong>tTa raodenoba arasakmarisia, komisiis wevrebad SeiZleba<br />
<strong>da</strong>iniSnon Semsyidveli organizaciis sxva TanamSromlebic.<br />
rac Seexeba delegirebis sakiTxs kanonis mixedviT satendero<br />
komisias Tavmjdomareobs Semsyidveli organizaciis xelmZRvaneli<br />
an mis mier <strong>da</strong>niSnuli piri.
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong><br />
moqalaqeTa monawileoba<br />
III
treningis <strong>da</strong>mxmare masalebi<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis mniSvneloba <strong>da</strong> saxeebi<br />
arcTu iSviaTad <strong>da</strong>ismis kiTxva: Tavisufali bazris pirobebSi,<br />
risTvis gvWirdeba adgilobrivi xelisufleba <strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d xelisufleba<br />
momsaxurebis sferoSi?<br />
pasuxi Semdegia: vinai<strong>da</strong>n bazari ver aregulirebs:<br />
• sazogadoebriv keTildReobas;<br />
• socialur keTildReobas;<br />
• eqstremalur situaciebs.<br />
! pasuxismgebloba momsaxurebaze yovelTvis ar niSnavs momsaxurebis<br />
uSualod miwodebas. moqalaqeebisTvis sazogadoebrivi servisebis<br />
miwodeba SesaZlebelia ganxorcieldes <strong>municipaluri</strong> an kerZo sawarmoebis<br />
mier, an Tun<strong>da</strong>c aramomgebiani organizaciebis meSveobiT.<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb organuli kanonis me-16<br />
muxlSi mocemulia TviTmmarTveli erTeulis eqskluziuri uflebamosilebebis<br />
CamonaTvali, sa<strong>da</strong>c pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> arapir<strong>da</strong>piri formiT<br />
mocemulia adgilobrivi xelisuflebis kompetenciaSi Semavali<br />
sxva<strong>da</strong>sxva sazogadoebrivi servisebic.<br />
sazogadoebrivi servisebis sam saxes gamoyofen: 1. teqnikuri<br />
servisebi; 2. socialuri servisebi <strong>da</strong> 3. administraciuli servisebi.<br />
qvemoT mocemulia saqarTvelos adgilobrivi TviTmmarTveli<br />
erTeulebis kompetenciaSi Semavali sazogadoebrivi momsaxurebis<br />
ga<strong>da</strong>nawileba zemoT aRniSnuli saxeobebis mixedviT.<br />
teqnikuri servisebi:<br />
• sagzao moZraobis <strong>da</strong>gegmareba;<br />
• mosaxleobis <strong>municipaluri</strong> transportiT momsaxurebisa <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
ga<strong>da</strong>zidvebis wesebis <strong>da</strong>dgena;<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
105
• parkirebis adgilebis gansazRvra;<br />
• sayofacxovrebo narCenebis Segroveba <strong>da</strong> utilizacia;<br />
• quCebis <strong>da</strong>sufTaveba;<br />
• keTilmowyoba <strong>da</strong> gamwvaneba;<br />
• quCebis ganaTeba;<br />
• sasaflaoebis movla-patronoba <strong>da</strong> a.S.<br />
106<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
socialuri servisebi:<br />
• <strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis <strong>municipaluri</strong> programebis <strong>da</strong>mtkiceba<br />
<strong>da</strong> am programebis farglebSi zr<strong>da</strong>srulTa ganaTlebis xelSewyobis<br />
proeqtebis ganxorcieleba;<br />
• saxanZro usafrTxoebis uzrunvelyofa;<br />
• a<strong>da</strong>mianis janmrTelobisaTvis usafrTxo garemos Seqmna;<br />
• cxovrebis jansaRi wesis <strong>da</strong>mkvidrebis xelSewyoba;<br />
• janmrTelobisTvis risk-faqtorebis identificireba;<br />
• skolamdeli <strong>da</strong> skolisgareSe saaRmzrdelo <strong>da</strong>wesebulebebis Seqmna;<br />
• biblioTekebis, muzeumebis, Teatrebis, gamofenebis, sportulgamajansaRebeli<br />
obieqtebis saqmianobis organizeba <strong>da</strong> a.S.<br />
administraciuli servisebi:<br />
• <strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> (miwa/Senoba-nagebobebi) privatizeba;<br />
• <strong>municipaluri</strong> <strong>qonebis</strong> sargeblobis uflebiT gacema;<br />
• gare reklamis ganTavsebis nebarTvis gacema;<br />
• mSeneblobis nebarTvebis gacema;<br />
• sajaro informaciis gacema;<br />
• garkveuli saxis notariuli momsaxureba;<br />
• <strong>qonebis</strong> <strong>da</strong>kanoneba;<br />
• Sekrebebis, mitingebis, demonstraciebis CatarebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
sakiTxebis regulireba <strong>da</strong> a.S.<br />
gar<strong>da</strong> amisa, saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis<br />
Tanaxmad, TviTmmarTveli erTeuli, rogorc sajaro <strong>da</strong>wesebuleba,<br />
valdebulia, nebismieri <strong>da</strong>interesebuli piri uzrunvelyos sajaro<br />
informaciiT. esec, sajaro momsaxurebis erT-erTi formaa.<br />
amasTan, „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ organuli kanonis<br />
Tanaxmad, TviTmmarTvel erTeuls, kanonis an xelSekrulebis<br />
safuZvelze SesaZlebelia <strong>da</strong>matebiT ga<strong>da</strong>eces (delegirebis wesiT)<br />
saxelmwifo organoTa kompetenciaSi Semavali sxva sajaro funqciebic.<br />
magaliTad, „saqarTvelos 2010 wlis saxelmwifo biujetis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis me-15 muxlis Tanaxmad, TviTmmarTveli<br />
erTeulebis delegirebul uflebamosilebebs ganekuTvneba „sazogadoebrivi<br />
janmrTelobis Sesaxeb“, „samxedro valdebulebisa <strong>da</strong> samxedro<br />
samsaxuris Sesaxeb“, „samxedro sarezervo samsaxuris Sesaxeb“,<br />
„iZulebiT ga<strong>da</strong>adgilebul pirTa – devnilTa Sesaxeb“, „samSoblos<br />
<strong>da</strong>cvisas <strong>da</strong>RupulTa <strong>da</strong> omis Semdeg gar<strong>da</strong>cvlil meomarTa xsovnis<br />
ukv<strong>da</strong>vyofis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonebiT <strong>da</strong>dgenili uflebamosilebebis,<br />
maT Soris zemoxsenebuli kanonebiT <strong>da</strong>dgenili sxva<strong>da</strong>sxva<br />
samizne jgufebisaTvis momsaxurebis gawevis <strong>da</strong>finanseba.
olos, imave „adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ organuli<br />
kanonis Tanaxmad, gar<strong>da</strong> sakuTari uflebamosilebiT gansaz-<br />
Rvruli sferoebisa, TviTmmarTveli erTeuli uflebamosilia mii-<br />
Ros ga<strong>da</strong>wyvetileba iseT sakiTxebze, romelic kanonis Tanaxmad ar<br />
ganekuTvneba xelisuflebis sxva organos uflebamosilebas <strong>da</strong> ar<br />
aris akrZaluli TviTmmarTveli erTeulisTvis. es norma, ra Tqma<br />
un<strong>da</strong>, pirvel rigSi, SesaZlebelia gavrceldes swored sazogadoebrivi<br />
momsaxurebis sferoze.<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis miwodebis gaumjobesebis gegma<br />
sazogadoebrivi momsaxurebis gegmis Sedgenis etapebi<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis miwodebis gaumjobesebis mizniT<br />
„momsaxurebis gaumjobesebis gegmis“ SemuSavebis 4 ZiriTadi etapi<br />
SeiZleba gamoiyos.<br />
I etapi - gasaumjobesebeli momsaxurebis arCeva - aRniSnuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miReba xdeba TviTmmarTveli erTeulis marTvis ze<strong>da</strong> roglSi.<br />
SerCevis kriteriumebi SesaZlebelia iyos konkretuli momsaxurebis<br />
sferoSi arsebuli problemebis aqtualoba; aseve, am problemebis<br />
ga<strong>da</strong>WrisaTvis municipalitetis xelT arsebuli resursebis<br />
(ZiriTa<strong>da</strong>d finansuri resursebis) sakmarisi odenoba <strong>da</strong> sxva.<br />
II etapi - administraciuli <strong>da</strong> saorganizacio sakiTxebis mogvareba<br />
- mas Semdeg, rac municipalitetis menejmentis mier miRebulia ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />
konkretuli sazogadoebrivi momsaxurebis gaumjobesebis<br />
Taobaze, xdeba<br />
• `momsaxurebis gaumjobesebis gegmis~ SemuSavebaze pasuxismgebeli<br />
gundis (SesaZlebelia Seiqmnas droebiTi komisiis saxiT) gansazRvra,<br />
xelmZRvanelisa <strong>da</strong> Semadgenlobis <strong>da</strong>mtkiceba;<br />
• gundis samoqmedo gegmis <strong>da</strong>mtkiceba, sa<strong>da</strong>c un<strong>da</strong> aisaxos `momsaxurebis<br />
gaumjobesebis gegmis~ SemuSavebis procesis sxva<strong>da</strong>sxva<br />
etapze <strong>da</strong>interesebuli mxareebis monawileobis sakiTxebic;<br />
• `momsaxurebis gaumjobesebis gegmis~ SemuSavebis procesis saWiro<br />
resursebiT uzrunvelyofis sakiTxebis ga<strong>da</strong>wyveta.<br />
III etapi - informaciis Segroveba <strong>da</strong> analizi – es etapi moicavs:<br />
• konkretuli momsaxurebis sferoSi arsebuli faqtobrivi<br />
monacemebis Tavmoyras <strong>da</strong> analizs: momsaxurebaze pasuxismgebeli<br />
samsaxuri, momsaxurebis uSualo ganmaxorcielebeli subieqti, <strong>da</strong>interesebuli<br />
mxareebi, samizne jgufebi, momsaxurebis Rirebuleba<br />
(mosakrebeli, subsidia <strong>da</strong> a.S.), arsebuli infrastruqtura <strong>da</strong> teqnikuri<br />
aRWurviloba, sxva informacia);<br />
• municipalitetis Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebis Seswavlas, konkretul<br />
gasaumjobesebel momsaxurebasTan mimarTebaSi;<br />
• momsaxurebis miwodebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebis gamovlenasa<br />
<strong>da</strong> analizs;<br />
• alternativebis Sefasebas.<br />
IV etapi - gegmis Sedgena - mas Semdeg, rac warmatebiT <strong>da</strong>srul<strong>da</strong><br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
107
informaciis Segrovebisa <strong>da</strong> analizis procesi, Sefas<strong>da</strong> alternativebi,<br />
Semdgomi etapia Tavad `momsaxurebis gaumjobesebis gegmis~ Sedgena. es<br />
etapi gulisxmobs gegmis miznisa <strong>da</strong> amocanebis, misaRwevi Sedegebisa <strong>da</strong><br />
maTi gazomvis indikatorebis, saqmianobebis, vadebisa <strong>da</strong> pasuxismgebeli<br />
pirebis gansazRvras, Sesabamisi xarjTaRricxvebis Sedgenas.<br />
zogierTi is instrumenti, romelic SesaZlebelia `momsaxurebis<br />
gaumjobesebis gegmis~ sxva<strong>da</strong>sxva etapze gamogadgeT, mocemulia<br />
winamdebare treiningis <strong>da</strong>mxmare masalebSi. Tumca, un<strong>da</strong> aRiniSnos,<br />
rom am instrumentebis gamoyeneba, ZiriTad SemTxvevebSi, Sesabamisi<br />
unar-CvevebiT (fasilitacia, moderacia) aRWurvil a<strong>da</strong>mianur<br />
resursebs moiTxovs.<br />
108<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
sazogadoebrivi momsaxurebis gaumjobesebis gegmis<br />
struqtura<br />
momsaxurebis gaumjobesebis gegmis struqtura SesaZlebelia sxva<strong>da</strong>sxva<br />
saxiT arsebobdes. qvemoT gTavazobT erT-erT variants:<br />
• gegmis saxelwodeba,<br />
• konkretuli momsaxurebis sferoSi arsebuli situaciis aRwera<br />
(momsaxurebaze pasuxismgebeli samsaxuri, momsaxurebis uSualo<br />
ganmaxorcielebeli subieqti, <strong>da</strong>interesebuli mxareebi, samizne<br />
jgufi, momsaxurebis Rirebuleba (mosakrebeli-subsidia <strong>da</strong> a.S.),<br />
infrastruqtura <strong>da</strong> sxva saintereso informacia);<br />
• konkretuli momsaxurebis sferoSi arsebuli problemebis aRwera;<br />
• momsaxurebis gaumjobesebis gegmis mizani <strong>da</strong> amocanebi;<br />
• Sedegebi <strong>da</strong> indikatorebi;<br />
• RonisZiebebi, pasuxismgebeli pirebi <strong>da</strong> ganxorcielebis vadebi;<br />
• monitoringisa <strong>da</strong> Sefasebis gegma.<br />
momsaxurebis miwodebis gaumjobesebis gegmis Sedgenis<br />
instrumentebi<br />
SWOT analizi<br />
SWOT analizi aris nebismieri strategiuli <strong>da</strong>gegmvisas gamoyenebadi<br />
erT-erTi instrumenti. municipalitetis ekonomikuri<br />
ganviTაrebis gegmis Sedgenisas is <strong>da</strong>gexmarebaT SeafasoT rogorc<br />
arsebuli resursebi, ise, teritoriuli erTeulis ganviTarebaze<br />
SesaZlebeli gavlenis mqone gare <strong>da</strong> Si<strong>da</strong> faqtorebi. kerZod, Zlieri<br />
(S) <strong>da</strong> susti (W) mxareebi, SesaZleblobebi (O) <strong>da</strong> safrTxeebi (T).<br />
amasTan, Tu <strong>da</strong>vakvirdebiT, pirveli ori faqtori (Zlieri <strong>da</strong><br />
susti mxareebi) afasebs awmyoSi arsebul, sastarto situacias, xolo<br />
bolo ori (SesaZleblobebi <strong>da</strong> safrTxeebi) _ samomavlo Sansebs.<br />
aRniSnuli instrumentis gamoyeneba, aseve, efeqturad SeiZleba<br />
municipalitetis calkeuli proeqtisa Tu programis <strong>da</strong>gegmvisas.<br />
SWOT analizi keTdeba e.w. `tvinis Sturmis~ savarjiSos gamoyenebiT.<br />
amisaTvis, municipalitetis SemTxvevaSi, kargi iqneba Tu<br />
SeirCeva maqsimalurad warmomadgenlobiTi monawileTa jgufi (maqsimum<br />
15 a<strong>da</strong>miani) samoqalaqo sazogadoebis sxva<strong>da</strong>sxva seqtori<strong>da</strong>n.
procesis warmarTvisTvis saWiroa fasilitatori, romelic auxsnis<br />
monawileebs savarjiSos pirobas, SekiTxvebis meSveobiT moaxdens<br />
jgufi<strong>da</strong>n informaciis amoRebas, <strong>da</strong>fiqsirebasa <strong>da</strong> Sejamebas. saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, rodesac jgufi warmomadgenlobiTia, SesaZlebelia<br />
mcire jgufebis Seqmna <strong>da</strong> ramdenime aseTi analitikuri sqemis<br />
momzadebac.<br />
miRebuli Sedegebis warmoCenis saukeTeso saSualebaa oTx<br />
nawilad gayofili TeTri <strong>da</strong>fa an flifCartis qaRaldi.<br />
Zlieri mxareebi (municipalitetSi)<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
susti mxareebi (municipalitetSi)<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
SesaZleblobebi (garemoSi)<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
safrTxeebi (garemoSi)<br />
problemis analizi<br />
problemebis analizi nebismieri TanamonawileobiTi <strong>da</strong>gegmvis<br />
erT-erTi sakvanZo momentia. am etapis warmatebulad ganxorcieleba<br />
mniSvnelovnad ganapirobebs <strong>da</strong>gegmvis warmatebas. Tumca, un<strong>da</strong><br />
aRiniSnos, rom sirTulis <strong>da</strong> kompleqsurobis TvalsazrisiT es etapi<br />
aseve gamoirCeva sxva etapebisgan <strong>da</strong> gansakuTrebul momzadebas <strong>da</strong><br />
gawafulobas moiTxovs.<br />
gTavazobT kiTxvebs, romlebic gamogadgebaT problemis an Sesa-<br />
Zleblobis <strong>da</strong>sadgenad:<br />
1. ra aris namdvili problema?<br />
2. ratom aris es problema? anu ra iwvevs problemas?<br />
3. ratom un<strong>da</strong> mogvardes problema?<br />
4. visTvis aris es problema?<br />
5. ra moxdeba, Tu arafers ar movimoqmedebT problemis mosagvareblad?<br />
<strong>da</strong> kidev erTxel: ra aris problema?<br />
problema aris a<strong>da</strong>mianTa konkretul jgufSi arsebuli negatiuri<br />
pirobebis aRwera <strong>da</strong> ara am problemis mogvarebisTvis saWiro<br />
raime winapirobis ar arseboba.<br />
magaliTad: araswori varianti: swori varianti:<br />
sasuqi ar aris xelmisawvdomi sasuqis deficitis gamo<br />
mosavalma <strong>da</strong>iklo<br />
problemebis analizis procesSi, problemis gansazRvras Zalian<br />
mniSvnelovani <strong>da</strong>tvirTva aqvs. Tu problema kargad ar iqna gansaz-<br />
Rvruli <strong>da</strong> formulirebuli, es aucileblad warmoqmnis sirTuleebs<br />
Semdgomi analizis etapze.<br />
♦<br />
♦<br />
♦<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
109
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis/arCevanis matrica<br />
110<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
TiToeul a<strong>da</strong>mians, sityva - `problema~ Taviseburad esmis <strong>da</strong> es<br />
sityva masSi raRac gansxvavebul subieqtur asociaciebs iwvevs. magaliTad,<br />
viRacisTvis es aris `kompleqsuri situacia, romelic Carevas<br />
moiTxovs~, `procesi, romelic arasworad mimdinareobs an, Tavis mxriv,<br />
garkveul problemebs iwvevs~, `problemebi, romlebmac momavalSi Sei-<br />
Zleba iCinos Tavi~ <strong>da</strong> a.S. TiToeul aseT situaciaSi, fasilitators<br />
uwevs lavireba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianTa gansxvavebuli xedvis koreqtireba.<br />
problemis gansazRvris etapebi<br />
1) `sastarto~ problemebis gansazRvra arsebul <strong>da</strong> sasurvel<br />
situacias Soris gansxvavebis <strong>da</strong>fiqsirebis meSveobiT<br />
2) `sastarto~ problemebis <strong>da</strong>jgufeba<br />
3) `sastarto~ problemebis zusti aRwera<br />
sastarto problema aris is centraluri problema, romlis<br />
garSemoc mimdinareobs analizi. SesaZloa aseTi problemis gamovlena<br />
analizis sawyis etapze ver moxerxdes. ar arsebobs zusti recepti<br />
sastarto problemis gamovlenisaTvis, Tumca un<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom:<br />
a) es iseTi problema un<strong>da</strong> iyos, romelsac Cven SeiZleba<br />
moveWidoT/gavwvdeT, anu sastarto problemis masStabi intervenciis<br />
sferos ar un<strong>da</strong> scdebodes;<br />
b) <strong>da</strong>culi un<strong>da</strong> iyos balansi – sastarto problema <strong>da</strong>axloebiT<br />
centrSi un<strong>da</strong> moxvdes – misi gamomwvevi mizezebi <strong>da</strong> misgan gamowveuli<br />
efeqtebi <strong>da</strong>balansebuli un<strong>da</strong> iyos.<br />
problemebs Soris mizez-Sedegobrivi kavSiris <strong>da</strong>dgena<br />
problemebs Soris mizez-Sedegobrivi kavSiris <strong>da</strong>myarebis ramdenime<br />
meTodi arsebobs. erT-erTi yvelaze metad kompleqsuri me-<br />
Todia mizez-Sedegobrivi xis agebis meTodi.<br />
kiTxvebi, razec un<strong>da</strong> gaices pasuxi problemebs Soris mizez-Sedegobrivi<br />
kavSiris <strong>da</strong>samyareblad:<br />
• ra faqtorebi/mizezebi ganapirobeben problemuri situaciis arsebobas?<br />
• ra faqtorebi axdenen gavlenas problemaze?<br />
• ra mizezebi aqvT am faqtorebs Tavis mxriv?<br />
• ras iwvevs problema?<br />
• ra faqtorebze/problemebze axdens gavlenas?<br />
problemebis mizez-Sedegobrivi xe sami ZiriTadi nawilisgan<br />
Sedgeba, romlebic, Tavis mxriv, SeiZleba qve Sreebs moicavdes.<br />
efeqtebi<br />
sastarto<br />
problema<br />
mizezebi
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis/arCevanis matrica<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis matrica iZleva saSualebas individualurad an<br />
gundSi <strong>da</strong>dgindes, gaanalizdes <strong>da</strong> Sefasdes sxva<strong>da</strong>sxva informaciebs<br />
Soris arsebuli kavSiri. igi gamogvadgeba ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebisas<br />
sxva<strong>da</strong>sxva faqtorebis gaTvaliswinebaSi, konkretuli nabijebis<br />
<strong>da</strong>gegmvasa <strong>da</strong> alternativebis SefasebaSi.<br />
rogor gamoviyenoT matrica?<br />
gansazRvreT alternativebi: saWiroebebi<strong>da</strong>n gamomdinare, es Sei-<br />
Zleba iyos proeqtebi, potenciuri ga<strong>da</strong>wyvetilebebi. CamowereT isini<br />
matricis marcxena vertikalur zolSi.<br />
gansazRvreT ga<strong>da</strong>wyvetilebis/arCevis kriteriumebi. es sakvanZo<br />
kriteriumebi SesaZloa gamoimuSaoT breinStormingis dros. <strong>da</strong>rwmundiT,<br />
rom yvelas naTlad esmis yovelive kriteriumis mniSvneloba.<br />
aseve <strong>da</strong>rwmundiT, rom kriteriumebi isea Sedgenili, rom maT<strong>da</strong>mi<br />
miniWebuli maRali qula niSnavs sasurvel Sedegs, xolo <strong>da</strong>bali<br />
qula niSnavs arasasurvel Sedegs. CamowereT kriteriumebi matricis<br />
ze<strong>da</strong> horizontalur zolSi.<br />
kriteriumebs mianiWeT wona - Tu romelime kriteriumi ufro<br />
mniSvnelovania vidre sxva, SeTanxmdiT <strong>da</strong> mianiWeT maT Sesabamisi<br />
wonebi procentebSi (mag., 20%, 30% <strong>da</strong> a.S.) ise, rom yvela kriteriumis<br />
jamuri wona ar aRematebodes 100%-s.<br />
SeqmeniT qulebis sistema: alternativebis Sefasebis win, gundi<br />
un<strong>da</strong> SeTanxmdes qulebis sistemaze. gansazRvreT diapazoni (mag.,<br />
1-<strong>da</strong>n 5-mde, an 1,3,5) <strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundiT, rom yvelas kargad esmis, Tu ra<br />
aris <strong>da</strong>bali, saSualo <strong>da</strong> maRali qula.<br />
SeafaseT alternativebi: SeafaseT TiToeuli alternativa Ti-<br />
Toeuli kriteriumis mixedviT, es un<strong>da</strong> moxdes an jgufuri konsensusiT,<br />
an aseve SesaZlebelia qulebis saSualo ariTmetikulis aReba<br />
(gundis wevrebis individualuri qulebi<strong>da</strong>n).<br />
SeajameT qulebi - ga<strong>da</strong>amravleT TiToeuli kriteriumis qula<br />
misi procentuli wonis maCvenebelze. Semdeg SeajameT TiToeuli<br />
alternativis qula <strong>da</strong> gaaanalizeT Sedegebi.<br />
cxrili moicavs<br />
kriteriumi <strong>da</strong> wona/<br />
alternativebi<br />
kriteriumi<br />
#1 (X%)<br />
kriteriumi<br />
#2 (X%)<br />
alternativa A qula * wona qula * wona qula * wona<br />
alternativa B qula * wona qula * wona qula * wona<br />
... qula * wona qula * wona<br />
qulebi: 5 = maRali, 3 = saSualo, 1 = <strong>da</strong>bali.<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
... sul (S =100%)<br />
problemebis trans<strong>formireba</strong> miznebSi<br />
problemebis analizi nebismieri gegmis, proeqtis Seqmnis winapirobaa.<br />
miznebis ierarqiis agebisTvis aucilebelia problemebis<br />
ierarqiuli/mizez-Sedegobrivi <strong>da</strong>lageba <strong>da</strong> Semdeg miznebSi trans<strong>formireba</strong>.<br />
principi martivia – ze<strong>da</strong> donis problemebi, anu -<br />
efeqtebi transformirdeba maRali donis mizanSi / mag., gegmis mi-<br />
111
qulebi:<br />
5 = maRali, 3 = saSualo, 1 = <strong>da</strong>bali.<br />
problemebis trans<strong>formireba</strong> miznebSi<br />
zani; centraluri donis problema – saSualo donis mizanSi / mag.,<br />
problemebis analizi nebismieri gegmis, proeqtis Seqmnis winapirobaa. miznebis ierarqiis<br />
agebisTvis<br />
გegmიs<br />
aucilebelia<br />
amocana;<br />
problemebis<br />
xolo<br />
ierarqiuli/mizez-Sedegobrivi<br />
qve<strong>da</strong> donis problemebi,<br />
<strong>da</strong>lageba<br />
anu<br />
<strong>da</strong><br />
–<br />
Semdeg<br />
mizezebi<br />
miznebSi<br />
transformirdeba<br />
principi martivia qve<strong>da</strong> – ze<strong>da</strong> donis donis miznebSi problemebi, / anu mag., - efeqtebi gegmis transformirdeba Sedegebi. un<strong>da</strong> maRali gvaxs-<br />
trans<strong>formireba</strong>.<br />
donis mizanSi ovdes, / mag., rom gegmis iseve, mizani; rogorc centraluri problemebis donis problema xeSi, – saSualo miznebis donis mizanSi xeSic / mag., mTavaria<br />
გegmიs amocana; <strong>da</strong>culi xolo iyos qve<strong>da</strong> miznebis donis problemebi, ierarqia, anu doneebi. – mizezebi transformirdeba sxva<strong>da</strong>sxva literaturaSi<br />
qve<strong>da</strong> donis<br />
miznebSi / miznebis mag., gegmis gansxvavebul Sedegebi. un<strong>da</strong> gvaxsovdes, saxelebs rom vxvdebiT, iseve, rogorc magaliTad, problemebis xeSi, ganviTarebis<br />
miznebis<br />
xeSic mTavaria mizani, <strong>da</strong>culi specifikuri iyos miznebis mizani ierarqia, <strong>da</strong> a.S. doneebi. ra Tqma sxva<strong>da</strong>sxva un<strong>da</strong>, literaturaSi naklebi mniSvneloba<br />
miznebis<br />
gansxvavebul aqvs saxelebs imas, vxvdebiT, Tu ras magaliTad, <strong>da</strong>varqmevT ganviTarebis am doneebs, mizani, Tumca specifikuri mniSvnelovania, mizani <strong>da</strong> a.S. ra rom<br />
Tqma un<strong>da</strong>, <strong>da</strong>mgegmavi naklebi mniSvneloba gundi, ase aqvs vTqvaT imas, `erT Tu ras enaze <strong>da</strong>varqmevT saubrobdes~. am doneebs, Cvens Tumca mier motanili<br />
rom miznebis <strong>da</strong>mgegmavi xeSi gundi, mizanTa ase vTqvaT ierarqiaSi `erT enaze saubrobdes~. sami donea Cvens - mizani, mier motanili amocana<br />
mniSvnelovania,<br />
miznebis xeSi <strong>da</strong> mizanTa Sedegi. ierarqiaSi sami donea - mizani, amocana <strong>da</strong> Sedegi.<br />
efeqtebi<br />
mizani<br />
III<br />
sastarto<br />
problema<br />
mizezebi<br />
amocana<br />
Sedegebi<br />
112<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
moqalaqeTa monawileobis formebi<br />
Sexvedrebi interesTa jgufebTan / konsensusis <strong>formireba</strong><br />
xSirad, xelisuflebas uxdeba iseTi ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba,<br />
romelic mocemul administraciul erTeulSi macxovrebel mTel<br />
mosaxleobas ki ar exeba, aramed konkretul jgufebs. maT interesTa<br />
jgufebsac eZaxian.<br />
SesaZlebelia, konkretuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebisas aseTi<br />
interesTa jgufi ori, sami an sulac meti iyos. ganvixiloT aseTi<br />
SemTxveva:<br />
qalaq N-is gamgeobas gauCn<strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi finansuri resursebi.<br />
marTalia, qalaqis gare ganaTebis uzrunvelyofa ar iyo gaTvaliswinebuli<br />
mimdinare wels, magram, vinai<strong>da</strong>n, erT-erT prioritetul<br />
problemad swored es saxeldebo<strong>da</strong> ramdenime wlis manZilze, ga<strong>da</strong>wy<strong>da</strong><br />
miexe<strong>da</strong>T am sakiTxisaTvis. amasobaSi aRmoCn<strong>da</strong>, rom arsebuli<br />
resursebiT qalaqis mxolod erTi mesamedis ganaTebaa SesaZlebeli.<br />
vinai<strong>da</strong>n qalaqi sami, teritoriulad TiTqmis Tanabari, X, Y <strong>da</strong> Z ubnebisagan<br />
Sedgebo<strong>da</strong>, gamgeobas gauWir<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba<br />
(an mTeli pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aReba), romelime ubnis<br />
sasargeblod <strong>da</strong> arCevanis gakeTeba sakrebulos miando. sakrebulom<br />
didxans imsjela am sakiTxze. gaimarTa mwvave debatebi, Tu qalaqis<br />
romeli nawilis gare ganaTeba iqnebo<strong>da</strong> am etapze ufro efeqturi<br />
<strong>da</strong> marTebuli. sakrebulos wevrTa erTi nawili fiqrob<strong>da</strong>, rom X<br />
nawilSi mosaxleobis yvelaze didi raodenoba cxovrobs <strong>da</strong> es myari
argumentia ga<strong>da</strong>wyvetilebis am ubnis sasargeblod misaRebad. meore<br />
nawilis azri Y ubnis sasargeblod ixrebo<strong>da</strong>, vinai<strong>da</strong>n swored am<br />
teritoriaze aRiniSnebo<strong>da</strong> saRamos saaTebSi Zarcvisa <strong>da</strong> xulignobis<br />
mometebuli faqtebi. <strong>da</strong>narCeni ki arCevans Z ubnis sasargeblod<br />
akeTeb<strong>da</strong>, radganac zafxulobiT <strong>da</strong>msvenebelTa didi raodenoba<br />
iyri<strong>da</strong> aq Tavs, rac qalaqis mwir biujets aSkarad xels umarTav<strong>da</strong>.<br />
min<strong>da</strong> <strong>da</strong>garwmunoT, rom ra ga<strong>da</strong>wyvetilebac ar un<strong>da</strong> miiRos<br />
sakrebulom <strong>da</strong> ra myari argumentebiTac ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>asabuTos am ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
samarTlianoba, mosaxleobis didi nawili mainc ukmayofilo<br />
<strong>da</strong>rCeba <strong>da</strong> CaTvlis, rom xelisufleba maT usamarTlod moeqca.<br />
isini marTalnic iqnebian, radgan am SemTxvevaSi ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />
xelisuflebam mxolod <strong>da</strong> mxolod <strong>da</strong>interesebul jgufebTan erTad<br />
un<strong>da</strong> miiRos. marTalia, es arc Tu ise mokle <strong>da</strong> ioli, magram efeqturi<br />
<strong>da</strong> sazogadoebis mier gaziarebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad<br />
namdvilad erTaderTi gzaa.<br />
xelisufleba un<strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros am jgufebs, Tavad gaakeTon arCevani.<br />
amisaTvis man un<strong>da</strong> moawyos Sexvedrebi, sa<strong>da</strong>c monawileobas miiRebs<br />
yvela <strong>da</strong>interesebuli jgufi (am SemTxvevaSi, samive ubnis warmomadgenlebi,<br />
samezoblo Tu saTemo organizaciebi, <strong>da</strong>interesebuli<br />
arasamTavroboebi, masmedia, Tanamdebobis pirebi) <strong>da</strong> Seecados:<br />
• yovelma mxarem mkafiod <strong>da</strong>afiqsiros sakuTari pozicia;<br />
• gairkves, sad aris SesaZlebeli mxareTa interesebis Tanxvedra<br />
<strong>da</strong> sad ara;<br />
• moxdes mxareTa <strong>da</strong>axloeba, yuradReba gamaxvildes saerTo interesebze.<br />
mas Semdeg, rac TiToeuli mxare Camoayalibebs sakuTar pozicias<br />
<strong>da</strong> xedvas, Sexvedris wamyvani un<strong>da</strong> Seecados, maTive <strong>da</strong>xmarebiT,<br />
gamokveTos urTierTTanmxvedri mosazrebebi, Sexebis saerTo<br />
wertilebi. zemoT moyvanili SemTxvevis magaliTze aseTi saerTo<br />
Sexebis wertili SeiZleba aRmoCndes is, rom yvelas awuxebs qalaqis<br />
ubanSi arsebuli kriminogenuli situacia, maT Soris Camosul turistebsac.<br />
swored amis Semdeg un<strong>da</strong> moxdes erToblivi, yvelas mier<br />
gaziarebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba.<br />
aSkaraa, rom Zalzed rTulia zemoT moyvanil SemTxvevaSi qalaqis<br />
samive ubnis mosaxleobis interesebis 100%-iT <strong>da</strong>kmayofileba.<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom sajaro Sexvedrisagan gansxvavebiT, sa<strong>da</strong>c<br />
umTavresia gamotanil sakiTxze mosaxleobis mier sakuTari poziciebis<br />
<strong>da</strong>fiqsireba, interesTa jgufebTan Sexvedris dros aucilebelia<br />
calkeuli interesebis SejerebiT erToblivi ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miReba. am process SeiZleba ori, sami <strong>da</strong> meti Sexvedris mowyobac<br />
<strong>da</strong>sWirdes, magram aseTi gziT miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba gacilebiT<br />
sicocxlisunariani iqneba, vidre xelisuflebis mier individualurad,<br />
erTpirovnulad miRebuli.<br />
interesTa jgufebTan samuSao Sexvedrisas didi mniSvneloba<br />
aqvs, Tu rogor warimarTeba Sexvedra. amisaTvis RonisZiebis wamyvani<br />
Sesabamis unar-Cvevebs un<strong>da</strong> flobdes.<br />
upirveles yovlisa, man un<strong>da</strong> SeZlos mkafiod <strong>da</strong> naTlad gansazRvros<br />
Sexvedris mizani, rac xels Seuwyobs monawileTa azrovnebis fokusire-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
113
as gansaxilvel sakiTxze. winaaRmdeg SemTxvevaSi, advili SesaZlebelia,<br />
procesi organizatorTaTvis arasasurveli mimarTulebiT ganviTardes.<br />
aucilebelia, wamyvani flobdes diskusiis warmarTvis unar-<br />
Cvevebs. Sexvedris <strong>da</strong>wyebisas man un<strong>da</strong> gaakeTos mokle prezentacia,<br />
sa<strong>da</strong>c monawileebs Seaxsenebs Sexvedris mizans, ganumartavs sakiTxis<br />
ga<strong>da</strong>Wris ra stadiaze imyofebian <strong>da</strong> ra sakiTxia gamotanili diskusiaze.<br />
saWiroa kargad auxsnaT monawileebs Tu ras iTxovT maTgan.<br />
SeiZleba winaswar SeaTanxmoT jgufSi muSaobis wesebic, rac gagiadvilebT<br />
Sexvedris warmarTvas.<br />
un<strong>da</strong> gagaCndeT a<strong>da</strong>mianebTan kontaqtSi Sesvlis <strong>da</strong> maTi ndobis<br />
mopovebis unari. SegeZloT maTi mosmena <strong>da</strong> mraval azrTa Soris<br />
racionaluri marcvlis amorCeva. arc erT monawiles ar un<strong>da</strong> gauCndes<br />
grZnoba, rom ar usmenen. ecadeT maqsimalurad uzrunvelyoT<br />
yvela monawilis CarTva procesSi. amisaTvis SeiZleba gamoiyenoT e.<br />
w. `tvinis Sturmis~ meTodi (ix. qvemoT).<br />
114<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
fokusuri jgufebi<br />
xSiria SemTxveva, rodesac ama Tu im sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT sazogadoebis<br />
romelime jgufis mosazreba gvainteresebs (magaliTad,<br />
eqimebis, maswavleblebis <strong>da</strong> a.S.). aseT SemTxvevaSi, araefeqturi<br />
iqneba jgufis yvela warmomadgenlis Sekreba <strong>da</strong> didi Sexvedris organizeba.<br />
vinai<strong>da</strong>n, Cven gvainteresebs gavigoT jgufis zogadi <strong>da</strong>mokidebuleba<br />
ama Tu im sakiTxze, sakmarisia SevxvdeT maT ramdenime<br />
warmomadgenels. aseT jgufebs fokusur jgufebs uwodeben.<br />
marTalia, aseTi Sexvedris mizani mosaxleobis <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
garkvevaa konkretuli sakiTxisadmi (miRebuli an misaRebi ga<strong>da</strong>wyvetileba)<br />
<strong>da</strong> igi ar iTvaliswinebs sazogadoebis uSualo CarTvas<br />
ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis procesSi, mainc un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom mosaxleobis<br />
calkeuli fenebis <strong>da</strong>mokidebulebis garkveva xels uwyobs<br />
maTi interesebis <strong>da</strong>cvasa <strong>da</strong> gaTvaliswinebas.<br />
rogor vimuSaoT fokusur jgufebTan?<br />
pirvel rigSi, saWiroa jgufis sworad SerCeva. vTqvaT, misaRebia<br />
ga<strong>da</strong>wyvetileba jan<strong>da</strong>cvis sferoSi <strong>da</strong> gvainteresebs am sferoSi momuSaveTa<br />
<strong>da</strong>mokidebuleba sakiTxisadmi. un<strong>da</strong> gaviTvaliswinoT, rom<br />
es sakmaod didi jgufia <strong>da</strong> igi ar aris erTgvarovani. aq arian sxva<strong>da</strong>sxva<br />
profesiisa <strong>da</strong> ganaTlebis, asakisa <strong>da</strong> sqesis a<strong>da</strong>mianebi. amdenad,<br />
sakiTxisadmi maqsimalurad obieqturi <strong>da</strong>mokidebulebis <strong>da</strong>sadgenad<br />
un<strong>da</strong> SevecadoT Tanabrad warmovadginoT eqimebi <strong>da</strong> eqTnebi,<br />
axalgazrdebi <strong>da</strong> xanSi Sesulebi, qalebi <strong>da</strong> mamakacebi.<br />
Sexvedris <strong>da</strong>wyebisas wamyvanma naTlad <strong>da</strong> garkveviT un<strong>da</strong> auxsnas<br />
monawileebs Sexvedris mizani <strong>da</strong> is, Tu ras moiTxoven maTgan.<br />
amis Semdeg, yvela monawiles un<strong>da</strong> mieces saSualeba gamoTqvas<br />
azri sakiTxTan <strong>da</strong>kavSirebiT. ecadeT SeqmnaT megobruli garemo,<br />
rac saSualebas miscems monawileebs gaixsnan <strong>da</strong> gulaxdilad Camoayalibon<br />
TavianTi Sexedulebebi.<br />
fokusuri jgufis muSaobis maqsimaluri droa 6 saaTi. Tu am<br />
xnis manZilze ver SeZeliT jgufis sakiTxisadmi <strong>da</strong>mokidebulebis<br />
garkveva, maSin CaTvaleT, rom Secdoma gaqvT <strong>da</strong>Svebuli an
• monawileTa SerCevisas, an<br />
• monawileTaTvis Sexvedris miznisa <strong>da</strong> Tqveni molodinebis axsnisas,<br />
an<br />
• Sexvedris warmarTvisas.<br />
aseT SemTxvevaSi, umjobesia Tavi aaridoT Sexvedris msvlelobisas<br />
viTarebis gamosworebas (es <strong>da</strong>abnevs monawileebs) <strong>da</strong> acnoboT<br />
monawileebs, rom axlo momavalSi kidev erTxel SeawuxebT maT ufro<br />
konkretuli amocanis ga<strong>da</strong>saWrelad.<br />
erTi SexedviT, fokus jgufTan muSaobis meTodiT <strong>da</strong>saxuli miznis<br />
miRweva (garkveuli jgufebis <strong>da</strong>mokidebulebis garkveva ama Tu<br />
im sakiTxisadmi) SesaZlebelia anketuri gamokiTxviTac moxerxdes.<br />
Tumca, es mxolod erTi SexedviT, vinai<strong>da</strong>n statistikosis sakmaod<br />
ZviradRirebuli samuSaos anazRaurebasa <strong>da</strong> didi drois <strong>da</strong>naxarjebs<br />
rom Tavi <strong>da</strong>vaneboT, anketuri gamokiTxvis Sedegad Tqven miiRebT<br />
mxolod procentul an ricxobriv maCveneblebs, magram ar gecodinebaT<br />
Tu ra motivacia <strong>da</strong> mizezebi dgas amis ukan.<br />
Sexvedra ~didi jgufi/patara jgufi”<br />
Tu Tqven gyavT didi auditoria, es jer kidev ar niSnavs imas,<br />
rom Tqven mogixdebaT Sexvedris Catareba sajaro mosmenis formatiT.<br />
gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, Tu sasurvelia uzrunvelyo<br />
monawileTa monawileobis maRali done. aseT SemTxvevaSi Sexvedra<br />
SesaZlebelia warimarTos Semdegi formatiT:<br />
• Sexvedris wamyvani gamova winasityvaobiT mTeli jgufisaTvis;<br />
• SemdgomSi auditoria <strong>da</strong>iyofa ramdenime patara jgufebad (6-9<br />
kaci) <strong>da</strong> miiRebs <strong>da</strong>valebas;<br />
• <strong>da</strong>valebis Sesrulebis Semdeg, monawileebi kvlav erTiandebian<br />
saerTo jgufSi, sa<strong>da</strong>c patara jgufebis warmomadgenlebi gaakeTeben<br />
Sesrulebuli <strong>da</strong>valebis Sedegebis prezentacias;<br />
• Catarebul prezentacias un<strong>da</strong> mosdevdes komentarebi.<br />
rogor CamovayaliboT patara jgufebi: patara jgufebis formirebis<br />
yvelaze advil xerxs warmoadgens <strong>da</strong>mswreTa ganawileba maTi<br />
adgilmdebareobis principiT. magaliTad, `Tqven, romlebic sxedxarT<br />
am mxares, iqnebiT pirveli jgufi,~ <strong>da</strong> `Tqven ki meore~ <strong>da</strong> a.S.<br />
am meTodis nakls warmoadgens is, rom xalxi romelsac aqvs saerTo<br />
interesebi <strong>da</strong> Sexedulebebi cdiloben erTad <strong>da</strong>sxdomas. wamyvanis<br />
funqciaa ise gaanawilos patara jgufebi, rom TiToeulSi warmodgenili<br />
iyos sxva<strong>da</strong>sxva azri <strong>da</strong> TvalTaxedva.<br />
aseTi arahomogenuri jgufebis Seqmna SesaZlebelia Semdegi me-<br />
TodiT: <strong>da</strong>asviT feradi wertilebi (rgolebi) winaswar momzadebul<br />
monawileTa pirad `beijebze~, Semdeg sTxoveT monawileebs, romlebsac<br />
aqvT erTi feris wertilebi moTavsdnen erT magi<strong>da</strong>sTan.<br />
SesaZlebelia monawileebs mivceT saSualeba, TviTon airCion<br />
sasurveli Tema <strong>da</strong> Sesabamisi samuSao jgufi. aseT SemTxvevaSi, zogi<br />
jgufi ricxobrivad SeiZleba aRmoCndes gacilebiT ufro didi vidre<br />
sxva. es xels SeuSlis mcire jgufebSi efeqturi diskusiis warmarTvas.<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
115
116<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
Zalian mniSvnelovania fasilitaciis sakiTxi patara jgufebSi.<br />
vin iqneba lideri/fasilitatori? – es mofiqrebuli un<strong>da</strong> iyos<br />
winaswar. magaliTad, erTi variantia, rodesac Sexvedrebis organizatorebi<br />
TviTon uzrunvelyofen fasilitators TavianTi Stati<strong>da</strong>n,<br />
magram 7-10 patara jgufis arsebobis dros, nebismieri organizaciisaTvis<br />
Zneli iqneba saWiro raodenobis profesionali fasilitatorebis<br />
gamoyofa. amasTan erTad, monawileebi arc ise kargad afaseben<br />
<strong>da</strong> xSirad eWvis TvaliT uyureben xelisuflebis mier SemoTavazebul<br />
fasilitators, Tumca es <strong>da</strong>mokidebulia mTavrobis warmomadgenelTa<br />
avtoritetze <strong>da</strong> ganxilul Temaze. Cven un<strong>da</strong> SevecadoT,<br />
rom fasilitatoris <strong>da</strong>xmareba iqnes aRqmuli jgufis mier, rogorc<br />
<strong>da</strong>matebiTi SesaZlebloba <strong>da</strong> ara manipulirebisa <strong>da</strong> gavlenis saSualeba<br />
jgufis mier miRebul ga<strong>da</strong>wyvetilebaze.<br />
agreTve, SesaZlebelia miRebul iqnes iseTi ga<strong>da</strong>wyvetileba,<br />
rodesac jgufi TviTon irCevs Tavis liders. aseTYSemTxvevaSi maT<br />
aucileblad un<strong>da</strong> miiRon wamyvanis instruqcia fasilitatoris rol-<br />
Tan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />
jgufTan muSaobis teqnika. Zalian mniSvnelovania Sexvedris<br />
<strong>da</strong>gegmvisas `patara jgufi~ / `didi jgufi~ – iyos SerCeuli iseTi<br />
teqnika, romelic maqsimalurad uzrunvelyofs patara jgufebSi<br />
efeqtur muSaobas. warmogidgenT ramdenimes:<br />
momavlis <strong>da</strong>gegmareba: es teqnika aZlevs monawileebs imis SesaZleblobas,<br />
rom ar iazrovnon Sablonurad. monawileebs acnoben Sedegs,<br />
romelic miRweulia momavalSi, maT ki un<strong>da</strong> <strong>da</strong>gegmon programebi <strong>da</strong><br />
saqmianobebi mocemuli Sedegis misaRwevad. magaliTad: `saqarTvelos<br />
ekonomikaSi sagareo investiciebis wili 2010 wlisTvis Se<strong>da</strong>rebiT<br />
2007 welTan gaizar<strong>da</strong> 300%-iT. riT aris gamowveuli aseTi zr<strong>da</strong>?~.<br />
ramdena<strong>da</strong>c STambeW<strong>da</strong>via prognozirebadi cvlilebebi, imdenad<br />
SemoqmedebiTad mouxdebaT jgufis wevrebs azrovneba, raTa gansaz-<br />
Rvron mimarTulebebi Sedegis misaRwevad.<br />
tvinis Sturmi – tvinis Sturmis mizania ideebis generirebis <strong>da</strong><br />
SemoqmedebiTi azrovnebis xelis Sewyoba. es teqnika gulisxmobs Semdegs:<br />
konkretuli sakiTxis ga<strong>da</strong>wyvetis mizniT, monawileebi rigrigobiT<br />
warmoadgenen TavianT ideebs (nebismieri romelic azrad<br />
mosdiT), xolo wamyvani afiqsirebs yvelas azrs <strong>da</strong> wers maT <strong>da</strong>faze<br />
an flipCartze. es procesi grZeldeba <strong>da</strong>axloebiT 10-15 wuTi. am<br />
dros komentarebisa <strong>da</strong> Sefasebebis gamoTqma <strong>da</strong>uSvebelia. wamyvani<br />
valdebulia <strong>da</strong> misi mizania <strong>da</strong>afiqsiros didi raodenobis mowodebuli<br />
idea. amis Semdgom iwyeba maTi ganxilva <strong>da</strong> gacxrilvis meTodiT<br />
xorcieldeba optimaluri gziT ga<strong>da</strong>wyvetilebis arCeva. aseve,<br />
SesaZlebelia gamoyenebul iqnes Sefasebis sxva meTodebi, erT-erTi<br />
mocemulia qvemoT.<br />
wertilovani demokratia. rogorc wesi, jgufebi ufro advilad<br />
<strong>da</strong> swrafad axdenen ideebis generirebas, vidre afaseben <strong>da</strong> cxrilaven<br />
maT. Tumca, xSirad xdeba, rom drois uqonlobis gamo aucilebelia<br />
swrafad moiZebnos <strong>da</strong> ganisazRvros prioritetuli ideebi, moxdes<br />
maTi ganxilva <strong>da</strong> Sefaseba. aseT SemTxvevaSi SesaZlebelia Catarebul<br />
iqnes kenWisyra e.w. feradi wertilebis gamoyenebiT.
mas Semdeg rac ganxorcieldeba ideebis generireba <strong>da</strong> maTi <strong>da</strong>fiqsireba<br />
flifCartze, jgufi ganixilavs maT <strong>da</strong> <strong>da</strong>ajgufebs msgavsebis<br />
mixedviT. monawileebs urigdebaT garkveuli raodenobis feradi<br />
wertilebi/rgolebi. isini warmoadgenen maT xmebs. arsebobs Ti-<br />
Toeul monawilisaTvis xmaTa raodenobis gansazRvris wesi, romelic<br />
<strong>da</strong>mokidebulia kenWisyraze <strong>da</strong>yenebul sakiTxTa raodenobaze. mocemuli<br />
raodenoba iyofa orze <strong>da</strong> emateba erTi.<br />
magaliTad, Tu kenWisyraze <strong>da</strong>yenebul sakiTxTa CamonaTvali<br />
udris 12, maSin maqsimaluri xmaTa raodenoba erT monawileze udris<br />
12:2+1=7. monawileebs eZlevaT instruqcia, raTa gaanawilon/<strong>da</strong>amagron<br />
wertilebi im ideebTan, romlebsac isini uWeren mxars. maT aqvT<br />
SesaZlebloba gaanawilon xmebi sakuTari Sexedulebis mixedviT ramdenime<br />
ideis Soris an miscen xma mxolod erTs.<br />
monitoringi <strong>da</strong> Sefaseba<br />
monitoringi <strong>da</strong> Sefaseba, <strong>da</strong>gegmvasTan erTad, marTvis Ziri-<br />
Tadi funqciebia. monitoringis gamoyenebisa <strong>da</strong> interpretaciis<br />
sfero Zalian farToa. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, misi gamoyenebis ZiriTadi<br />
azri ori funqciis – <strong>da</strong>kvirvebisa <strong>da</strong> winaswar ganWvretis/prevenciis<br />
(arasasurveli Sedegebis Tavi<strong>da</strong>n aridebis) – ganxorcielebaSi<br />
mdgomareobs. <strong>da</strong>kvirveba xorcieldeba sasurvel SedegTan Sesatyvisobis<br />
<strong>da</strong>sadgenad, kontroli ki – arasasurveli Sedegebis Tavi<strong>da</strong>n<br />
aridebis mizniT. monitoringi xorcieldeba imisaTvis, rom pasuxi<br />
gaeces SekiTxvas – `ra aris miRweuli?~ <strong>da</strong> `aris Tu ara ga<strong>da</strong>xra<br />
winaswar gansazRvruli maCveneblebi<strong>da</strong>n?~<br />
monitoringi es aris sakvanZo monacemebis (indikatorebis) regularuli<br />
Segrovebisa <strong>da</strong> analizis procesi, romlis mizania gansazRvros,<br />
Tu ra cvlilebebi <strong>da</strong> progresia sawyis movlenasa Tu procesSi.<br />
ufro martivad ki, es aris Canafiqrsa <strong>da</strong> ganxorcielebas, gegmasa <strong>da</strong><br />
realobas Soris gansxvavebis <strong>da</strong>dgenis procesi.<br />
zoga<strong>da</strong>d, monitoringis gansaxorcieleblad mniSvnelovania Semdegi<br />
komponentebi:<br />
• maCveneblebi/indikatorebi (<strong>da</strong>gegmili/samizne <strong>da</strong> faqtobrivi);<br />
• faqtobrivi monacemebis regularuli Segrovebis organizeba;<br />
• <strong>da</strong>gegmili <strong>da</strong> faqtobrivi maCveneblebis Se<strong>da</strong>reba <strong>da</strong> wanacvlebis<br />
an ga<strong>da</strong>xrebis gansazRvra.<br />
indikatori sazomia, romelic aCvenebs rogor <strong>da</strong> ramdena<strong>da</strong> (ra<br />
xarisxiT) miRweuli proeqtiT gaTvaliswinebuli cvlilebebi (mizani,<br />
amocana, Sedegi).<br />
qvemoT moyvanilia indikatorebis magaliTebi, romlebic amocanis<br />
Sesrulebis ga<strong>da</strong>mowmebis saSualebas iZleva. sasurvelia, rom indikatorebi<br />
SemuSavebuli iyos miznebis ierarqiis TiToeuli donis<br />
- miznis, amocanisa <strong>da</strong> SedegisaTvis.<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
117
amocana<br />
municipalitetSi sasmeli wylis miwodebis sakiTxi gaumjobes<strong>da</strong><br />
indikatori<br />
• sasmeli wyliT gamowveul <strong>da</strong>avadebaTa ricxvi (%-uli kleba)<br />
• sasmel wyalSi mavne nivTierebaTa Semcveloba (%-uli kleba)<br />
• sasmeli wylis mimRebi ojaxebis raodenoba (%-uli zr<strong>da</strong>)<br />
• sasmeli wylis grafikiT mimRebi ojaxebis 24 saaTian momaragebaze ga<strong>da</strong>svlis<br />
raodenoba (%-uli zr<strong>da</strong>)<br />
III<br />
monitoringisgan gansxvavebiT, Sefasebis dros, indikatorebis<br />
analizis gar<strong>da</strong>, kvleviTi meTodebis gamoyenebac xdeba. Sefaseba kvleviTi<br />
meTodebis safuZvelze monacemTa analizs hqvia.<br />
Sefaseba realuri movlenebisa <strong>da</strong> procesebis Sesaxeb mniSvnelovan<br />
analitikur informacias iZleva, amave dros, gvexmareba arsebuli<br />
praqtikis <strong>da</strong>xvewaSi, qmnis bazas optimaluri politikuri <strong>da</strong><br />
mmarTvelobiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebebis misaRebad, uzrunvelyofs programebis<br />
sicocxlisunarianobas <strong>da</strong> miRweuli Sedegebis mdgradobasa<br />
<strong>da</strong> grZelvadianobas.<br />
arsebobs Sefasebis ori ZiriTadi tipi: Sualeduri <strong>da</strong> Semajamebeli<br />
Sualeduri Sefaseba (maformirebeli) – tardeba saqmianobis ganxorcielebis<br />
dros. misi mizania problemebis gamovlena <strong>da</strong> arsebuli<br />
programis gaumjobeseba, ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis xelSewyoba maSin,<br />
rodesac SesaZlebelia cvlilebebis gatareba.<br />
118<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
Semajamebeli (<strong>da</strong>masrulebeli) Sefaseba – tardeba ganxorcielebis<br />
Semdgom. misi mizania – programis Sedegebis demonstracia, Sedegebis<br />
Sejameba <strong>da</strong> samomavlo programebis gaumjobeseba. aseTi tipis<br />
Sejameba SesaZlebelia ganxorcieldes:<br />
a) uSualod programis <strong>da</strong>srulebis Semdgom;<br />
b) 3-7 wlis Semdeg, misi grZelvadiani gavlenis Sesafaseblad.<br />
Sefaseba eyrdnoba kvleviT meTodebs, romlebsac ga<strong>da</strong>mwyveti<br />
mniSvneloba aqvs Sefasebis warmatebisTvis. meTodebis kargi SerCeva<br />
qmnis safuZvels problemebis efeqturi gamovlenisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetisaTvis.<br />
X municipalitetis sakrebulo<br />
(<strong>da</strong>wesebulebis saxelwodeba)<br />
(gerbi)<br />
sajaro informaciis gacema<br />
(momsaxurebis saxelwodeba)<br />
momsaxurebis baraTis nimuSi
zogadi informacia momsaxurebaze:<br />
nebismier a<strong>da</strong>mians aqvs ufleba droulad moipovos saqarTvelos<br />
sajaro <strong>da</strong>wesebulebaSi yvelanairi formiT arsebuli oficialuri,<br />
anu sajaro informacia. sajaro informaciis mopovebis ufleba<br />
gulisxmobs informaciis de<strong>da</strong>nSi gacnobis an aslis moTxovnis<br />
uflebas.<br />
momsaxurebis adgili:<br />
X municipalitetis sakrebulo (misamarTi) _ sakrebulos aparati,<br />
pirveli sarTuli, tel: faqsi: el.fosta<br />
saWiro dokumentebi:<br />
1. gancxadeba _ moicavs <strong>da</strong>wesebulebis saxelwodebas, ganmcxadeblis<br />
vinaobasa <strong>da</strong> misamarTs, moTxovnas (miznis miTiTeba saWiro<br />
ar aris), xelmoweras <strong>da</strong> TariRs (gancxadebis nimuSi ix. <strong>da</strong>narTi #1);<br />
2. mosakreblis ga<strong>da</strong>xdis <strong>da</strong>ma<strong>da</strong>sturebeli qviTari.<br />
mosakreblebi/ga<strong>da</strong>saxdelebi:<br />
1. sajaro informaciis de<strong>da</strong>nSi gacnobisas mosakrebeli ar ga<strong>da</strong>ixdevineba<br />
2. sajaro informaciis aslis ga<strong>da</strong>RebisTvis <strong>da</strong>dgenilia Semdegi<br />
mosakreblebi:<br />
• 4 <strong>da</strong> A5 formatis qaRaldis qseroasli – erTi gverdi – 0.05<br />
lari;<br />
• lazerul printerze beWdva – erTi gverdi – 0,10 lari<br />
• kompaqtur diskze informaciis Cawera – 1 diski – 2,65 lari;<br />
• disketaze informaciis Cawera – 1 disketa 1,3 lari;<br />
• informaciis Cawera informaciis momTxovnis videokasetaze – 1<br />
saaTi – 2,75 lari;<br />
• informaciis Cawera informaciis momTxovnis audio kasetaze – 1<br />
saaTi – 0,50 lari;<br />
sajaro informaciis aslis ga<strong>da</strong>Rebis mosakrebeli ga<strong>da</strong>ixdeba sajaro<br />
<strong>da</strong>wesebulebis salaroSi (SesaZlebelia ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong> moxdes sabanko<br />
<strong>da</strong>wesebulebis meSveobiTac, rogorc naRdi, ise unaRdo angariSsworebiT.<br />
es wesi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>adginos Tavad sajaro <strong>da</strong>wesebulebam).<br />
momsaxurebis vadebi:<br />
sajaro informaciis moTxovnis Taobaze gancxadebis <strong>da</strong>kmayofileba<br />
xdeba gancxadebis registraciis dRes – zedmeti Seyovnebis<br />
gareSe. mxolod gamonaklis SemTxvevebSi SesaZlebelia moxdes Seyovneba,<br />
maqsimum 10 dRiT.<br />
momsaxurebis Sedegi:<br />
gancxadebaSi moTxovnili sajaro informaciis dednis (an aslis)<br />
wardgena (gacema).<br />
gasaCivrebis wesi:<br />
ganmcxadebels ufleba aqvs, sajaro informaciis gacemaze uaris<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
119
Tqmis SemTxvevaSi (am SemTxvevaSi uari sakrebulos Tavmjdomaris<br />
individualur-samarTlebrivi aqtia),¿uaris miRebi<strong>da</strong>n 1 Tvis va<strong>da</strong>Si<br />
mimarTos sasamarTlos <strong>da</strong> moiTxovos uaris Tqmis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
gauqmeba an Secvla, agreTve qonebrivi <strong>da</strong> moraluri zianis<br />
anazRaureba.<br />
momsaxurebis samarTlebrivi safuZveli:<br />
1. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi (1999 wlis 25<br />
ivnisi),<br />
2. saqarTvelos kanoni sajaro informaciis aslis ga<strong>da</strong>Rebis mosakreblis<br />
Sesaxeb (2005 wlis 13 maisis).<br />
gancxadebis nimuSi<br />
<strong>da</strong>narTi: #1<br />
III<br />
------------------ municipalitetis sakrebulos<br />
sajaro informaciis gacemaze pasuxismgebel<br />
pirs qalbaton/baton (saxeli, gvari)<br />
moqalaqe (saxeli, gvari)<br />
mcxovrebi (misamarTi)<br />
tel: -------------------- (Tu aqvs)<br />
gancxadeba<br />
120<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
qalbatono/batono -----------------------------, gTxovT momawodoT<br />
Cveni municipalitetis 2009 wlis biujetis pirveli kvartlis Sesrulebis<br />
angariSi (an ga<strong>da</strong>wyvetileba miwis ga<strong>da</strong>saxadis gansazRvris<br />
Sesaxeb, an informacia sasmeli wylis reabilitaciisTvis 2008 wels<br />
gamoyofili Tanxebis odenobisa <strong>da</strong> Sesrulebuli samuSaos Sesaxeb<br />
<strong>da</strong> a.S.) adgilze gasacnobad (an aslis saxiT), romelic saqarTvelos<br />
zogadi administraciuli kodeqsis informaciis Tavisuflebis Sesaxeb<br />
mesame Tavis Tanaxmad sajaro informacias ganekuTvneba:<br />
winaswar gixdiT madlobas TanamSromlobisTvis.<br />
pativiscemiT,<br />
(xelmowera)<br />
(TariRi)
mesame ciklis treningebis<br />
Semajamebeli angariSi<br />
III<br />
2010 wlis noember-dekemberSi, gaimarTa treiningebis me-3 cikli<br />
(sul 9 treningi) Temaze ”<strong>municipaluri</strong> momsaxureba <strong>da</strong> moqalaqeTa<br />
monawileoba”. saswavlo kursebSi monawileoba miiRo adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis 128 sajaro moxelem, ZiriTa<strong>da</strong>d gamgeobis (meriis)<br />
warmomadgenlebma - gamgeblis moadgileebi <strong>da</strong> samsaxurebis xelmZ-<br />
Rvanelebi.<br />
winamdebare angariSi momzadebulia aRniSnul treiningebze gamovlenili<br />
problematuri sakiTxebis ganzogadebisa <strong>da</strong> analizis<br />
safuZvelze. dokumentSi aRwerilia saqarTvelos municipalitetebSi<br />
sazogadoebrivi momsaxurebis sferoSi arsebuli viTareba <strong>da</strong> zogadi<br />
tendenciebi. aseve, mocemulia programis eqspertTa xedvebi <strong>municipaluri</strong><br />
momsaxurebis sferoSi arsebuli zogierTi problemis ga<strong>da</strong>Wris<br />
kuTxiT.<br />
TviTmmarTveli erTeuli, rogorc momsaxurebis mimwodebeli -<br />
rolis anu funqciis gaazreba<br />
TviTmmarTveli erTeulis kompetenciaSi Semavali sazogadoebrivi<br />
(sajaro) servisebi (momsaxurebebi) mocemulia adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis Sesaxeb saqarTvelos organul kanonSi. kerZod,<br />
kanonis me-16 muxlSi, romliTac <strong>da</strong>dgenilia TviTmmarTveli er-<br />
Teulis sakuTari kompetenciebi. xolo TiToeuli calke aRebuli<br />
kompetenciis ganxorcielebis reglamentacia <strong>da</strong> farglebi dgindeba<br />
specialuri kanonebiT an TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>da</strong>dgenili<br />
regulaciebiT.<br />
<strong>municipaluri</strong> servisebis erT muxlSi Tavmoyra uTuod <strong>da</strong>debiTi<br />
movlenaa, Tumca, is rom mocemul CamonaTvalSi sajaro servisebi<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
121
122<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
(magaliTad, mSeneblobis nebarTvis gacema an gare ganaTebis uzrunvelyofa)<br />
aRreulia TviTmmarTvelobis organoTa administraciulmmarTvelobiT<br />
funqciebSi (magaliTad, adgilobrivi biujetis <strong>da</strong>mtkiceba,<br />
ga<strong>da</strong>saxadisa <strong>da</strong> mosakreblebis SemoReba), arTulebs maT aRqmas,<br />
erTis mxriv, <strong>municipaluri</strong> momsaxurebis momxmareblebis (mosaxleobis)<br />
<strong>da</strong>, meores mxriv, sajaro mosamsaxureTa mxri<strong>da</strong>n.<br />
aseve niSandoblivia, rom adgilobriv kanonmdeblobaSi termini<br />
`momsaxureba~ saerTod ar gvxvdeba. sakrebulo, rogorc warmomadgenlobiTi<br />
organo, kanonis Tanaxmad, ze<strong>da</strong>mxedvelobas uwevs<br />
<strong>da</strong> akontrolebs aRmasrulebeli Stos mier biujetisa <strong>da</strong> sakrebulos<br />
mier <strong>da</strong>mtkicebuli sxva<strong>da</strong>sxva programebis Sesrulebas, Tumca<br />
momsaxurebis xarisxis monitoringi <strong>da</strong> Sefaseba, rac marTlac arsebiTi<br />
<strong>da</strong> yvelaze mniSvnelovania, rogorc wesi, warmomadgenlobiTi<br />
organos mxri<strong>da</strong>n ar xorcieldeba.<br />
saerTo tendenciis saxiT SeiZleba gamovyoT is faqtic, rom adgilobrivi<br />
xelisuflebis aRmasrulebel organoebSi ar aris gamoyofili<br />
erTi konkretuli piri (Stati), romelic pasuxismgebeli iqnebo<strong>da</strong><br />
<strong>municipaluri</strong> servisebis xarisxze; romelic ze<strong>da</strong>mxedvelobasa<br />
<strong>da</strong> koordinacias gauwev<strong>da</strong> gamgeobis (meriis) sxva<strong>da</strong>sxva samsaxurebSi<br />
gabneuli servisebis <strong>da</strong>gegmvis, miwodebisa <strong>da</strong> Sefasebis process.<br />
yovelive zemoaRniSnulTan erTad Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />
TviTmmarTvelobis sxva<strong>da</strong>sxva sferoSi arsebuli <strong>da</strong>mxmare-me-<br />
Todologiuri masalebi<strong>da</strong>n, <strong>municipaluri</strong> servisebis Tematikaze<br />
Se<strong>da</strong>rebiT mokrZalebuli wili modis; rom arsebuli kanoni `sajaro<br />
samsaxuris Sesaxeb~ moZvelebulia <strong>da</strong> ver pasuxobs Tanamedrove<br />
sajaro samsaxuris gamowvevebs; aseve, Tu gaviTvaliswinebT sajaro<br />
mosamsaxureTa ga<strong>da</strong>mzadebis efeqtiani sistemis ararsebobas, gasakviri<br />
aRar un<strong>da</strong> iyos, rom sajaro mosamsaxureebis erTi nawili sakuTar<br />
Tanamdebobas aRiqvams rogorc privilegias, xolo sakuTar<br />
Tavs - rogorc mmarTvelobiT-administraciuli funqciis ganmaxorcielebels<br />
<strong>da</strong> ara rogorc mosamsaxures, mosaxleobisaTvis ama Tu im<br />
konkretuli sazogadoebrivi servisis mimwodebels.<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis gavrcelebis areali<br />
teqnikuri xasiaTis <strong>municipaluri</strong> servisebis, rogoricaa narCenebis<br />
gatana, <strong>municipaluri</strong> teritoriis <strong>da</strong>sufTaveba, gare ganaTeba<br />
<strong>da</strong> sxva, gavrcelebis areali, miuxe<strong>da</strong>vad bolo wlebSi gamokveTili<br />
<strong>da</strong>debiTi tendenciisa, mainc ara<strong>da</strong>makmayofilebelia. Tu ar CavTvliT<br />
TviTmmarTvel qalaqebs, dReisaTvis aseTi tipis momsaxurebebi<br />
vrceldeba ZiriTa<strong>da</strong>d municipalur centrebsa <strong>da</strong> maT mimdebare<br />
teritoriul erTeulebSi, aseve, zogierT TviTmmarTvel erTeulSi<br />
Semaval saxelmwifo mniSvnelobis turistul-rekreaciul zonebsa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxlebul punqtebSi. mosaxleobis <strong>da</strong>rCenili nawili (ZiriTa<strong>da</strong>d<br />
soflis mosaxleoba), rogorc wesi, momsaxurebis miRmaa.<br />
aqe<strong>da</strong>n, calke aRniSvnis Rirsia narCenebis gatanis problema; sxva<br />
sazogadoebrivi momsaxurebebi<strong>da</strong>n igi gamoirCeva maRali sajarosaxelmwifoebrivi<br />
interesiT, radgan aRniSnuli momsaxurebis ararseboba<br />
an arasaTanado miwodeba iwvevs sayofacxovrebo narCenebis<br />
ukontrolo gatana-ganadgurebas Tavad narCenebis warmomqmnelebis
mier, rac gamousworebel zians ayenebs garemos. calke aRsaniSnavia<br />
nagavsayrelebis mowyobisa <strong>da</strong> eqspluataciis kuTxiT arsebuli<br />
problemebi.<br />
teqnikuri servisebis gavrcelebis SezRuduli arealis arsebobis<br />
mTavar mizezad TviTmmarTvelobis warmomadgenlebi, rogorc<br />
wesi, municipalitetebis arasakmaris finansur/materialur SesaZleblobebs<br />
asaxeleben. naklebad aris gaTviTcnobierebuli maTi mxri<strong>da</strong>n<br />
a<strong>da</strong>mianuri resursebis roli <strong>da</strong> mniSvneloba servisebis <strong>da</strong>gegmvisa<br />
<strong>da</strong> marTvis sferoSi.<br />
rac Seexeba <strong>municipaluri</strong> socialuri servisebis (igulisxmeba<br />
socialuri <strong>da</strong>xmarebis programebi <strong>da</strong> ara skolamdeli aRzrdis<br />
<strong>da</strong>wesebulebebi an saxanZro usafrTxoeba) gavrcelebis anu <strong>da</strong>farvis<br />
areals, am kuTxiT ZiriTad problemas warmoadgens am programebis<br />
Sesaxeb mosaxleobis <strong>da</strong> maT Soris am programebiT potenciuri mosargebleebis<br />
<strong>da</strong>bali informirebuloba. sakuTari socialuri programebis<br />
Sesaxeb informaciis SezRuduli gavrcelebis ZiriTad mizezad<br />
municipalitetebis mier aRniSnuli programebis <strong>da</strong>safinanseblad<br />
arasakmarisi sabiujeto saxsrebi saxeldeba.<br />
administraciuli servisebis gavrcelebis arealis TvalsazrisiT<br />
didi mniSvneloba eniWeba teritoriuli organoebis (gamgeobis<br />
rwmunebulebis) muSaobas. magaliTisTvis, ramdenad gaiolebulia<br />
mosaxleobisaTvis saqonlis adgilwarmoSobisa <strong>da</strong> sxva kanoniT<br />
gaTvaliswinebuli cnobebis miReba teritoriul organoSi an ramdenad<br />
aris SesaZlebeli garkveuli sanotaro momsaxurebebis miReba<br />
adgilze. rogorc wesi, sanotaro momsaxurebis praqtika arsad<br />
gvxvdeba. rac Seexeba cnobebis gacemas memkvidreobis sakiTxze notariusisTvis<br />
warsadgenad; sagarantio <strong>qonebis</strong> sakuTrebaSi flobis<br />
Taobaze bankSi warsadgenad; ojaxis Semadgenlobaze komisariatSi<br />
warsadgenad, aseve, saqonlis adgilwarmoSobis Taobaze, rogorc<br />
wesi, uproblemod xorcieldeba. Tumca, soflis rwmunebulTa mier<br />
moqalaqeTa momsaxureba uSualod municipalitetis gamgeobaSi warsadgeni<br />
sxva<strong>da</strong>sxva gancxadebebis Sedgenasa <strong>da</strong> gagzavnaSi, rac adgilobrivi<br />
mosaxleobisTvis Zalzed mniSvnelovania, rogorc wesi, ar<br />
aris reglamentirebuli. Tumca zogierT municipalitetSi rwmunebulebis<br />
mier nebayoflobiT mainc xorcieldeba.<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis zogierT sferoSi arsebuli<br />
viTareba<br />
adgilobrivi mniSvnelobis gzebis keTilmowyoba<br />
,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos organuli<br />
kanonis me-16 muxlis me-2 qvepunqtis Tanaxmad, adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebis Senaxva, mSenebloba <strong>da</strong> ganviTarebis uzrunvelyofa<br />
TviTmmarTveli erTeulis sakuTari kompetenciaa. erT-erT Ziri-<br />
Tad problemad adgilobriv gzebTan mimarTebaSi, maTi xarisxia, rac<br />
treiningebis monawileTa xedviT uaryofiT gavlenas axdens rogorc<br />
adgilobriv mosaxleobasa <strong>da</strong> biznes seqtorze, ise mTlianad TviTmmarTveli<br />
erTeulis ganviTarebaze. ufro konkretulad ki munici-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
123
124<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
paluri gzebis ara<strong>da</strong>makmayofilebeli xarisxi SeiZleba ganvixiloT,<br />
rogorc:<br />
• TviTmmarTvelobis socialur ekonomikuri ganviTarebis Semaferxebeli<br />
faqtori - adgilobrivi mniSvnelobis gzebis mouwesrigebloba<br />
mniSvnelovnad aferxebs municipalitetiT msxvili<br />
investorebis <strong>da</strong>interesebas <strong>da</strong>, zoga<strong>da</strong>d, municipalitetis<br />
ekonomikur ganviTarebas;<br />
• turizmis ganviTarebis Semaferxebeli faqtori - mouwesrigebeli<br />
<strong>da</strong> gaumarTavi gzebi aferxebs turizmis ganviTarebas municipalitetSi.<br />
am pirobebSi municipaliteti naklebad mimzidveli<br />
xdeba turistebisaTvis. amasTan, garTulebulia turistuli<br />
marSrutebis <strong>da</strong>gegmareba;<br />
• satransporto saSualebebis maRali cveTa - gamomdinare iqi<strong>da</strong>n,<br />
rom adgilobrivi mniSvnelobis gzebi mouwesrigebelia, masze<br />
moZrav satransporto saSualebebi ganicdian maRal cveTas <strong>da</strong><br />
xSirad gamodian mwyobri<strong>da</strong>n;<br />
• maRali finansuri <strong>da</strong>naxarjebi ga<strong>da</strong>adgilebisTvis - gamomdinare<br />
iqi<strong>da</strong>n, rom maRalia satransporto saSualebebis cveTa es garemoeba<br />
aZvirebs ga<strong>da</strong>adgilebis Rirebulebas;<br />
• drois <strong>da</strong>naxarji - gar<strong>da</strong> finansuri <strong>da</strong>naxarjebisa, aRsaniSnavia<br />
aseve drois didi <strong>da</strong>naxarji, rac mouwesrigebel gzebze ga<strong>da</strong>adgilebisas<br />
aris saWiro;<br />
• ga<strong>da</strong>adgilebis arakomfortuli garemo - adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebis gaumarTaoba arakomfortul garemos qmnis rogorc<br />
adgilobrivi mosaxleobisTvis, aseve Casuli turistebisaTvis;<br />
• samgzavro ga<strong>da</strong>zidvebis araTanabari xelmisawvdomoba - gamomdinare<br />
iqi<strong>da</strong>n, Tu ramdenad <strong>da</strong>zianebulia adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebi, SesaZlebelia municipalitetis garkveul soflebs ar<br />
gaaCndeT samgzavro ga<strong>da</strong>zidvebis xelmisawvdomoba.<br />
Tavis mxriv, adgilobrivi mniSvnelobis gzebis arasaTanado<br />
mdgomareobis ganmapirobebeli mizezebi treiningebis monawileTa<br />
gamoTqmuli mosazrebebis ganzogadebis safuZvelze SeiZleba oTx<br />
ZiriTad jgufad <strong>da</strong>vyoT:<br />
1. arasakmarisi finansuri resursebi;<br />
2. sakadro problemebi adgilebze;<br />
3. Sesabamisi stan<strong>da</strong>rtebis ararseboba;<br />
4. mimwodebelTa kvalifikaciis arasaTanado done.<br />
arasakmarisi finansebi<br />
miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom 2005 wlis adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
reformis Semdgom mkveTrad gaimijna centraluri xelisuflebisa<br />
<strong>da</strong> adgilobrivi TviTmmarTvelobis uflebamosilebebi <strong>da</strong> adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis biujeti <strong>da</strong>moukidebeli gax<strong>da</strong>, adgilobriv<br />
TviTmmarTvelobebs ar gaaCniaT sakmarisi sakuTari Semosulobebi<br />
sakuTari uflebamosilebebis srulyofili ganxorcielebisTvis.<br />
TviTmmarTvelobaTa ZiriTadi nawili centraluri xelisuflebisgan<br />
miRebul grantebzea <strong>da</strong>mokidebuli. adgilobrivi mniSvnelobis<br />
gzebi, rogorc wesi, swored aRniSnuli wyaroebi<strong>da</strong>n finansdeba. aR-
saniSnavia is garemoebac, rom gzis mSenebloba <strong>da</strong> Senaxva adgilobriv<br />
infrastruqturaTa Soris, erT-erTi yvelaze investiciatevadi<br />
sferoa, rac adgilobriv TviTmmarTvelobebs, arasakmarisi finansebis<br />
pirobebSi, sakmaod mZime tvirTad awevs.<br />
sakadro problemebi adgilebze<br />
aRniSnuli sferos mouwesrigeblobis erT-erTi gamomwvevi<br />
faqtoria adgilebze kvalificiuri kadrebis simwire. umetesad regionebSi<br />
am sferoSi <strong>da</strong>saqmebul a<strong>da</strong>mianebs ar gaaCniaT Sesabamisi<br />
kvalifikacia, rac Tanamedrove stan<strong>da</strong>rtebTan Sesabamis samSeneblo-sainJinro<br />
proeqtirebas uzrunvelyof<strong>da</strong>. samuSaoebis <strong>da</strong>gegmva<br />
<strong>da</strong> ganxorcieleba, ZiriTa<strong>da</strong>d, Zveli (SemorCenili) kadrebis pirad<br />
gamocdilebas eyrdnoba.<br />
Sesabamisi stan<strong>da</strong>rtebis ararseboba<br />
aRsaniSnavia is faqti, rom adgilobrivi mniSvnelobis gzebis<br />
proeqtirebisas ar arsebobs raime Tanamedrove stan<strong>da</strong>rti an instruqcia,<br />
riTac SeiZleba gaizomos Semdgom Sesrulebuli samuSaos<br />
xarisxi. TviTmmarTvelobebi umetesad eyrdnobian im erTeuli<br />
pirovnebebis gamocdilebas, romlebic am sferoSi wlebia muSaoben<br />
an ukeTes SemTxvevaSi iyeneben sabWoTa kavSiris droindel 1975-85<br />
wlebSi <strong>da</strong>muSavebul e.w. СНИП-ebs (Строительние нормы и правила).<br />
SeiZleba iTqvas, rom aRniSnuli normebi <strong>da</strong> instruqciebi sakmaod<br />
moZvelebulia teqnikurad <strong>da</strong> ar Seesabameba Tanamedrove moTxovnebs.<br />
mimwodebelTa kvalifikaciis arasaTanado done<br />
momsaxurebis mimwodebel kompaniaTa ZiriTadi nawili, romelTac<br />
kvalificiuri kadrebi <strong>da</strong> Sesabamisi materialur-teqnikuri baza gaaCniaT,<br />
ZiriTa<strong>da</strong>d de<strong>da</strong>qalaqsa <strong>da</strong> msxvil qalaqebSia dislocirebuli.<br />
es kompaniebi Sesasrulebeli samuSaos simciris gamo regionebsa <strong>da</strong><br />
periferiebSi samSeneblo-saremonto samuSaoebiT naklebad interesdebian.<br />
regionebSi moqmedi samSeneblo kompaniebi ki <strong>da</strong>bali kvalificiurobiT<br />
xasiaTdebian, rac adgilobrivi mniSvnelobis gzebis <strong>da</strong>bali<br />
xarisxianobis erT-erTi gamomwvevi mizezia.<br />
<strong>municipaluri</strong> narCenebis marTva<br />
,,adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ saqarTvelos organuli<br />
kanonis me-16 muxlis me-2 punqtis Sesabamisad, <strong>municipaluri</strong> narCenebis<br />
gatana <strong>da</strong> utilizacia adgilobrivi TviTmmarTvelobis sakuTar<br />
uflebamosilebas warmoadgens, rac gulisxmobs aRniSnuli momsaxurebis<br />
uzrunvelyofas adgilobrivi finansebiT. Tumca, municipalitetSi<br />
narCenebis marTvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebi jer kidev<br />
<strong>da</strong>uregulirebelia. sabWoTa kavSiris <strong>da</strong>Slis Semdeg ar momx<strong>da</strong>ra am<br />
sferos sistemuri reabilitacia. amortizirebulia nagvis gamtani<br />
manqanebi, seriozul problemad rCeba nagavsayrelis keTilmowyobisa<br />
<strong>da</strong> narCenebis utilizaciis sakiTxebi, <strong>da</strong>uregulirebelia narCenebis<br />
marTvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli finansuri uzrunvelyofis sakiTxebic.<br />
qvemoT mocemulia is uaryofiTi Sedegebi (gavlena), rac pir<strong>da</strong>pir<br />
Tu iribad warmoiSoba sayofacxovrebo narCenebis gatana-utili-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
125
zaciis problemis arsebobisas:<br />
• xeli eSleba municipalitetSi keTilmowyobis RonisZiebebis ganxorcielebas<br />
<strong>da</strong> sisufTavis <strong>da</strong>cvas;<br />
• izrdeba municipalitetSi ekologiuri mdgomareobis gauaresebis<br />
riski;<br />
• izrdeba sxva<strong>da</strong>sxva saxis epidemiologiuri <strong>da</strong>avadebebis<br />
gavrcelebis riski;<br />
• xeli eSleba municipalitetSi turizmis ganviTarebas;<br />
• ferxdeba TviTmmarTvelobis socialur-ekonomikur ganviTareba.<br />
treiningebis monawileTa mier narCenebis gatana-utilizaciis<br />
sferoSi arsebuli problemis gamomwvevi Semdegi Zireuli mizezebi<br />
<strong>da</strong>saxel<strong>da</strong>:<br />
1) arasakmarisi finansuri resursebi;<br />
2) stan<strong>da</strong>rtizaciis (stan<strong>da</strong>rtebis) sakiTxebi;<br />
3) marTvis (menejmentis) problemebi;<br />
126<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
arasakmarisi finansuri resursebi;<br />
• TviTmmarTveli erTeulebis sakuTari Semosulobis simwiri<strong>da</strong>n<br />
gamomdinare, arasakmarisia narCenebis gatana-utilizaciisTvis<br />
gamoyofili Tanxebi;<br />
• <strong>da</strong>saxvewia narCenebis gatana-utilizaciis mosakreblis administrirebis<br />
sistema. ar xdeba aRniSnuli servisis Rirebulebis<br />
sistemuri (kompleqsuri) analizi. Sesabamisad, ga<strong>da</strong>xedvas saWiroebs<br />
aRniSnuli sferos momsaxurebisTvis municipalitetis<br />
mier SemoRebuli tarifis odenoba.<br />
• ar arsebobs mosaxleobi<strong>da</strong>n tarifis amoRebis (administrirebis)<br />
efeqturi sistema.<br />
stan<strong>da</strong>rtizaciis (stan<strong>da</strong>rtebis) sakiTxebi<br />
• erovnul doneze <strong>da</strong>saxvewia stan<strong>da</strong>rtizaciis sistema.<br />
saqarTveloSi jer kidev ar arsebobs erovnuli stan<strong>da</strong>rti narCenebis<br />
marTvis sferoSi;<br />
• ar arsebobs instruqciebi, teqnikuri xasiaTis reglamentebi,<br />
rasac, saWiroebis SemTxvevaSi, SeiZleba <strong>da</strong>eyrdnos Sesabamisi <strong>municipaluri</strong><br />
samsaxuri;<br />
• stan<strong>da</strong>rtebis gamoyenebis nebayoflobiTobis pirobebSi, SesamuSavebelia<br />
iseTi meqanizmi, romliTac garantirebuli iqneba SemuSavebuli<br />
instruqciebis realuri gamoyeneba.<br />
marTvis (menejmentis) problemebi<br />
• municipalur doneze mwiria sakadro potenciali. Sesabamis samsaxurebs<br />
ar gaaCniaT informacia, Tu ra midgomebi <strong>da</strong> modelebi<br />
arsebobs evropuli qveynebis municipalitetebSi narCenebis mar-<br />
Tvis sferoSi.<br />
• fizikurad <strong>da</strong> moralurad gacveTilia narCenebis gatana-utilizaciisTvis<br />
saWiro teqnikuri saSualebebi;<br />
• narCenebis efeqturad marTvis sferoSi aseve mwiria kerZo operatorebis<br />
gamocdileba <strong>da</strong> resursuli potenciali.
wyalmomarageba<br />
2008 wlamde `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb~ organuli<br />
kanonis me-16 muxlis `m~ punqtis Tanaxmad, wyalmomaragebisa<br />
<strong>da</strong> kanalizaciis samuSaoTa warmoebis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> ganxorcieleba,<br />
an maT ganxorcielebaze <strong>municipaluri</strong> Sesyidvebis organizeba adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis eqskluziur uflebamosilebas warmoadgen<strong>da</strong>,<br />
iseve rogorc, wylis miwodebis tarifebis <strong>da</strong>dgena. 2008<br />
wli<strong>da</strong>n <strong>da</strong>iwyo wylis sferos deregulireba, ris Sedega<strong>da</strong>c TviTmmarTvelobebis<br />
eqskluziuri uflebamosilebebi<strong>da</strong>n amoRebulia<br />
wyliT momaragebisa <strong>da</strong>, Sesabamisad, tarifis <strong>da</strong>dgenis uflebamosileba.<br />
wylis miwodebaze pasuxismgebeli gax<strong>da</strong> axladSeqmnili saxelmwifo<br />
Sps `<strong>da</strong>savleTis wyali~ <strong>da</strong> Sps `aRmosavleTis wyali~, xolo<br />
satarifo regulireba saqarTvelos energetikisa <strong>da</strong> wylis maregulirebeli<br />
komisiis uflebamosilebad ganisazRvra.<br />
sayuradReboa am sferoSi <strong>qonebis</strong> gamijvnasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
problemebi. sawyis etapze, zemoaRniSnulma kompaniebma <strong>da</strong>iwyes Sesabamisi<br />
<strong>qonebis</strong> sakuTrebaSi registracia <strong>da</strong> balansze asaxva. Tumca,<br />
rogorc aRmoCn<strong>da</strong>, arsebuli <strong>qonebis</strong> garkveuli nawili saxelmwifo<br />
sakuTrebis gar<strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulebis sakuTrebaSic<br />
iyo. maTi reabilitaciisTvis TviTmmarTvelobebs sakmaod soliduri<br />
Tanxebi hqon<strong>da</strong>T adgilobrivi biujeti<strong>da</strong>n <strong>da</strong>xarjuli, xolo Seqmnili<br />
qoneba adgilobriv sakuTrebas warmoadgen<strong>da</strong>. dReisaTvis TviTmmarTvelobebis<br />
nawili Tanaxmaa es qoneba saxelmwifos Tu mis mier<br />
<strong>da</strong>fuZnebul kompanias usasyidlod ga<strong>da</strong>sces, Tumca `adgilobrivi<br />
TviTmmarTveli erTeulis <strong>qonebis</strong> Sesaxeb~ kanonis Tanaxmad, TviTmmarTveli<br />
erTeulis <strong>qonebis</strong> saxelmwifo sawarmoze usasyidlo formiT<br />
sakuTrebaSi an sargeblobaSi ga<strong>da</strong>cema izRudeba. TviTmmarTvelobis<br />
nawili ki miiCnevs, rom maT mier Seqmnili <strong>qonebis</strong> usasyidlod an<br />
simbolur fasad saxelmwifo sawarmosTvis ga<strong>da</strong>cema maTi qonebrivi<br />
interesebis Selaxvaa <strong>da</strong> <strong>qonebis</strong> ga<strong>da</strong>cemis sanacvlod saxelmwifom<br />
(an misma sawarmom) adgilobriv TviTmmarTvelobebs gaweuli xarjebis<br />
sanacvlo kompensacia un<strong>da</strong> misces.<br />
calke aRniSnvis Rirsia soflad sasmeli wylis sistemebis sakuTrebis<br />
sakiTxi. umetes SemTxvevebSi, es qoneba aravis balansze<br />
ar aris. saTave nagebobebis mSenebloba-reabilitacia wlebis ganmavlobaSi<br />
adgilobrivi xelisuflebis saxsrebiT <strong>da</strong> mosaxleobis mier<br />
mobilizebuli TanxebiT xorcieldebo<strong>da</strong>. amasTan, aRniSnuli nagebobebi<br />
saxelmwifo sakuTrebaSi arsebul miwebze mdebareobs.<br />
rac Seexeba uSualod sasmeli wylis, rogorc momsaxurebis miwodebas,<br />
dRemde gaugebari rCeba Tu vis anu romeli donis xelisuflebis<br />
prerogativas warmoadgens mosaxleobis sasmeli wyliT<br />
momarageba. imis fonze, rom ukve ramdenime welia TviTmmarTvelobis<br />
kompetencii<strong>da</strong>n amoRebulia mosaxleobis sasmeli wyliT uzrunvelyofa,<br />
problemis simwvavi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> socialuri xasiaTi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
isev adgilobriv xelisuflebas uwevs wylis miwodebasTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />
mimdinare problemebze zrunva <strong>da</strong> xarjebis gaweva.<br />
xSiria SemTxvevebi, rodesac TviTmmarTveli erTeulis biujeti<strong>da</strong>n<br />
xdeba WaburRilebis an rezervuaris mowyobis <strong>da</strong>finanseba, xolo<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
127
mosaxleobis mier wylis amosaqaCad saWiro eleqtro energiis Rirebulebis<br />
ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>. gaurkvevelia aseT SemTxvevaSi vin iTvleba wylis<br />
mimwodeblad <strong>da</strong> saWiroebs Tu ara aRniSnuli saqmianoba nebarTvas.<br />
am yovelives isic emateba, rom wlebis ganmavlobaSi ver mox<strong>da</strong><br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb saqarTvelos organuli<br />
kanoniT TviTmmarTveli erTeulis sakuTrebad gamocxadebuli adgilobrivi<br />
wylis resursis gansazRvra.<br />
128<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
erTjeradi socialuri <strong>da</strong>xmarebebi<br />
fuladi socialuri <strong>da</strong>xmarebis <strong>da</strong>finansebis ZiriTadi wyaroa<br />
saqarTvelos saxelmwifo biujeti. xolo adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
organoebi, SeiZleba iTqvas, rom erTjeradi socialuri<br />
<strong>da</strong>xmarebebis gacemas e.w. nebayoflobiTi uflebamosilebis farglebSi,<br />
,,adgilobrivi TviTmmarTvelobebis Sesaxeb~ organuli kanonis<br />
me-16 muxlis me-3 punqtis safuZvelze axorcieleben.<br />
am sferoSi momuSave adgilobrivi xelisuflebis warmomadgenlebi,<br />
erTis mxriv, saubroben adgilobrivi biujeti<strong>da</strong>n aseTi erTjeradi<br />
<strong>da</strong>xmarebebis gawevis aqtualobasa <strong>da</strong> mizanSewonilobaze <strong>da</strong> Ziri-<br />
Tad argumentad mohyavT mosaxleobis garkveuli kategoriis ukiduresi<br />
gaWirveba, miT ufro maTi, vinc ver moxv<strong>da</strong> saxelmwifo <strong>da</strong>xmarebis<br />
programaSi. meores mxriv, igive moxeleebi saubroben TviTmmarTvelobis<br />
biujeti<strong>da</strong>n aseTi <strong>da</strong>xmarebebis <strong>da</strong>bal efeqtianobaze,<br />
rac gamoixateba imaSi, rom <strong>da</strong>xmarebis mimRebTa umravlesobisaTvis<br />
micemuli erTjeradi <strong>da</strong>xmareba, misi mcire odenobi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />
Zalzed umniSvnelo efeqts iZleva <strong>da</strong> arsebul problemas mainc ver<br />
ugvarebs. xolo isini vinc ver miiRo <strong>da</strong>xmareba (<strong>da</strong> aseTi gacilebiT<br />
metia <strong>da</strong>xmarebis mimRebebTan Se<strong>da</strong>rebiT) rCeba ukmayofilo <strong>da</strong> Tvlis,<br />
rom adgilobrivi xelisufleba usamarTlod moeqca.<br />
problemis <strong>da</strong>matebiTi analizi saSualebas gvaZlevs gamovyoT<br />
is ZiriTadi mizezebi Tu gamowvevebi, rac ganapirobebs saqarTvelos<br />
TviTmmarTveli erTeulebis socialuri programebis (maT Soris<br />
erTjeradi <strong>da</strong>xmarebebis) <strong>da</strong>bal efeqtianobas.<br />
• zoga<strong>da</strong>d, adgilobrivi TviTmmarTvelobebSi ar aris siRrmiseulad<br />
gaazrebuli TviTmmarTveli erTeulis adgili, roli <strong>da</strong><br />
funqcia socialur sferoSi;<br />
• mniSvnelovani problemebia adgilobrivi socialuri programebis<br />
<strong>da</strong>gegmvis etapze, rac <strong>da</strong>kavSirebulia: a) konkretuli programis<br />
miznisa <strong>da</strong> amocanebis gansazRvrasTan; b) programis beneficiarebis<br />
kategoriebis mkafio <strong>da</strong>dgenasTan; g) erTis mxriv, programis<br />
moculobisa <strong>da</strong>, meores mxriv, misi <strong>da</strong>finansebis SesaZleblobebTan;<br />
d) programis ganxorcielebis instituciur sakiTxebTan;<br />
• Tavis mxriv, <strong>da</strong>gegmvis etapze arsebuli naklovanebebi<br />
asaxvas hpovebs aRniSnuli programebis ganxorcielebis fazaSi, rac<br />
yvelaze metad vlindeba swored erTjeradi <strong>da</strong>xmarebebis gacemisas.<br />
kerZod ki - a) mkafio kriteriumebis ararsebobis pirobebSi, ra Tqma<br />
un<strong>da</strong>, izrdeba erTjeradi <strong>da</strong>xmarebebis SesaZlo mimRebTa raodenoba,<br />
rac SezRuduli <strong>da</strong>finansebis pirobebSi, avtomaturad ubiZgebs<br />
TviTmmarTvelobas ar gaavrcelos aseTi <strong>da</strong>xmarebis miRebis SesaZleblobis<br />
Sesaxeb informacia mosaxleobaSi; b) <strong>da</strong>xmarebis gacemis Tao-
aze ga<strong>da</strong>wyvetilebebi an am mizniT Seqmnili specialuri komisiis<br />
<strong>da</strong>skvnebi (sa<strong>da</strong>c aseTi komisiebi Seqmnilia), bundovani kriteriumebis<br />
pirobebSi, formaluri xasiaTisaa <strong>da</strong> zrdis beneficiarebTan mimarTebaSi<br />
subieqturi ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis albaTobas.<br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyoba<br />
2010 wlis adgilobrivi arCevnebis Semdgom, adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb organul kanonSi ZalaSi Sesuli cvlilebebisa<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>matebebis Tanaxmad, <strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis <strong>municipaluri</strong> programebis<br />
<strong>da</strong>mtkiceba TviTmmarTveli erTeulis sakuTar uflebamosilebad<br />
ganisazRvra (me-16 muxlis me-2 punqtis `e~ qvepunqti), rac,<br />
rig SemTxvevebSi, aisaxa kidec axlad arCeuli sakrebuloebis debulebebSi.<br />
TviTmmarTvel erTeulSi <strong>da</strong>saqmebis xelSewyoba <strong>da</strong> am mizniT,<br />
magaliTad, adgilobrivi zr<strong>da</strong>sruli mosaxleobisaTvis momzadebaga<strong>da</strong>mzadebis<br />
proeqtebis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> ganxorcieleba erT-erTi mniSvnelovani<br />
<strong>municipaluri</strong> servisia, rac evropis nebismieri ganviTarebuli<br />
qveynis municipalitetebis mier warmatebiT xorcieldeba (gansakuTrebiT<br />
im qveynebSi, sa<strong>da</strong>c bunebrivi resursebis simwiris gamo<br />
ZiriTadi aqcenti a<strong>da</strong>mianur resursebis ganviTarebazea).<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom aseTi programebi Tbilisis gar<strong>da</strong> sxva municipalitetebSi<br />
jerjerobiT ar gvxvdeba, rasac Tavisi mizezebi<br />
aqvs. maT Sorisa:<br />
• aRniSnuli programebis <strong>da</strong>gegmvaSi saqarTvelos TviTmmarTvelobebis<br />
mwiri gamocdileba;<br />
• aseTi programebis Sedgenisas (Tu vsaubrobT realistur<br />
programebze) aucilebeli informacia TviTmmarTvelobebs ar gaaCnia.<br />
es aris monacemebi Sromis bazris moTxovnebze, TviTmmarTvel er-<br />
TeulSi arsebul SromiT resursebze, demografiul mdgomareobaze<br />
<strong>da</strong> masTan <strong>da</strong>kavSirebul tendenciebze <strong>da</strong> sxva. aseve mniSvnelovania,<br />
erTeuls gaaCndes ganviTarebis strategia, sa<strong>da</strong>c aisaxeba prioritetuli<br />
mimarTulebebi (<strong>da</strong>rgebi);<br />
• bolos, imisaTvis, rom TviTmmarTvelma erTeulebma realurad<br />
Seuwyon xeli <strong>da</strong>saqmebas, <strong>da</strong>gegmon, <strong>da</strong>afinanson <strong>da</strong> ganaxorcielon<br />
<strong>da</strong>saqmebis programebi, sakmarisi ar aris kompetenciis ganxorcielebis<br />
samarTlebrivi safuZvlebis arseboba, aramed, aseve aucilebelia<br />
motivacia. magaliTad, saSemosavlo ga<strong>da</strong>saxadi<strong>da</strong>n miRebuli<br />
Semosulobebis Tun<strong>da</strong>c mcire nawilis adgilobriv biujetebSi<br />
mimarTva, gazrdi<strong>da</strong> TviTmmarTveli erTeulebis interess sainvesticio<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis programebis ganxorcielebisadmi. igive SeiZleba<br />
iTqvas im sanebarTvo mosakreblebze, romlebic konkretuli saxis<br />
biznes-saqmianobis wamowyebisTvis ixdevineba. amasTan, Zalzed mniSvnelovania,<br />
rom saxelmwifos socialuri, ekonomikuri Tu gaTanabrebiTi<br />
politika (gaTanabrebiTi transferis formula) xels uwyobdes<br />
TviTmmarTvelobebs Soris jansaR konkurenciasa <strong>da</strong> Sejibrs <strong>da</strong><br />
ara piriqiT, ekonomikuri pasiurobisken ubiZgebdes maT.<br />
administraciuli momsaxureba<br />
administraciuli momsaxureba kanonmdeblobiT erT-erTi yvelaze<br />
ufro metad reglamentirebuli <strong>municipaluri</strong> servisia, exeba es<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
129
130<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
mSeneblobis nebarTvebis gacemas, sajaro informaciis gacemas Tu<br />
moqalaqeTa gancxadebebis ganxilvas. am sferoSi arsebuli problemebis<br />
analizisas ZiriTa<strong>da</strong>d ori mimarTuleba ikveTeba: 1. miuxe<strong>da</strong>vad<br />
maRali sakanonmdeblo reglamentaciis xarisxisa, administraciuli<br />
servisebis sfero aSkarad ganicdis Si<strong>da</strong> reglamentaciis deficits;<br />
2. <strong>da</strong>balia moqalaqeTa anu momxmarebelTa informirebis done, rac,<br />
principSi, socialuri <strong>da</strong> teqnikuri servisebis SemTxvevaSic analogiurad<br />
aqtualuria.<br />
administraciul servisebTan <strong>da</strong>kavSirebuli Si<strong>da</strong> reglamentaciis<br />
deficitSi igulisxmeba calkeuli saxis momsaxurebaze konkretuli<br />
procedurebis ararseboba, sa<strong>da</strong>c kanoniT <strong>da</strong>dgenili CarCoebis gaTvaliswinebiT<br />
(momsaxurebis vadebi, warsadgeni dokumentebi <strong>da</strong> sxva)<br />
mocemuli iqneba momsaxurebis miznebi <strong>da</strong> amocanebi; momsaxurebis<br />
miwodebaSi CarTuli <strong>municipaluri</strong> organoebi <strong>da</strong> calkeuli Statebi;<br />
momsaxurebis proceduris ganxorcielebis Tanmimdevroba <strong>da</strong> ganmaxorcielebeli<br />
pirebi (Statebi); momsaxurebis xarisxze pasuxismgebeli<br />
organoebi <strong>da</strong> Tanamdebobis pirebi; procesSi gamosayenebeli<br />
dokumentebis stan<strong>da</strong>rtuli formebi; momsaxurebis mareglamentirebeli<br />
normatiuli aqtebis CamonaTvali. aseTi instruqciebis arseboba<br />
xels Seuwyobs zedmeti biurokratiuli barierebis Semcirebas;<br />
saSualebas miscems pasuxismgebel pirebs regularuli monitoringi<br />
ganaxorcielon konkretuli momsaxurebis xarisxze; gazrdis momsaxurebis<br />
miwodebaSi CarTuli sajaro mosamsaxureebis pasuxismgeblobas<br />
<strong>da</strong> a.S.<br />
meores mxriv, rogorc zemoT aRvniSneT, <strong>da</strong>balia moqalaqeTa informirebis<br />
done <strong>municipaluri</strong> servisebis (pirvel rigSi administraciuli<br />
<strong>da</strong> socialuri saxis servisebis) Sesaxeb. aq vgulisxmobT<br />
imas, rom TviTmmarTvelobis organoTa umravlesobas ar gaaCnia sakuTari<br />
momsaxurebebis Taobaze moqalaqeTa informirebis Tun<strong>da</strong>c<br />
elementaruli sistema. am mxriv, pirvel etapze, albaT yvelaze<br />
ufro misaRebi iqnebo<strong>da</strong> msoflios mravali qveynis sajaro <strong>da</strong>wesebulebebSi<br />
farTod aprobirebuli e.w. momsaxurebis baraTebis <strong>da</strong>nergva,<br />
romelTa momzadeba ar aris <strong>da</strong>kavSirebuli did finansebTan.<br />
rogorc wesi, erTi konkretuli saxis momsaxurebaze (magaliTad,<br />
mSeneblobis nebarTvis gacema), erTi momsaxurebis baraTi dgeba.<br />
baraTi gankuTvnilia moqalaqeTaTvis. Sesabamisad, masSi mocemulia<br />
momsaxurebis <strong>da</strong>saxeleba; zogadi informacia momsaxurebaze; momsaxurebis<br />
miRebis adgili; saWiro dokumentacia; momsaxurebisTvis mosakrebeli/ga<strong>da</strong>saxdeli<br />
(Tu aris SemoRebuli); momsaxurebis vadebi;<br />
gasaCivrebis wesi; momsaxurebis sakanonmdeblo safuZvlebi <strong>da</strong> sxva<br />
moqalaqisaTvis saWiro informacia. aseve, momsaxurebis baraTs Sei-<br />
Zleba <strong>da</strong>erTos moqalaqis gancxadebis nimuSic. rogorc wesi, aseTi<br />
baraTebi TviTmmarTvelobis organoebis administraciuli Senobis<br />
pirvel sarTulze, moqalaqeTaTvis TvalsaCino adgilebSi Tavsdeba.<br />
aseve, sasurvelia isini xelmisawvdomi iyos TviTmmarTvelobis vebgverdzec.<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis mimwodeblebi (provaiderebi)<br />
TviTmmarTveli erTeulis mier sazogadoebrivi momsaxurebis
<strong>da</strong>gegmvisas, erT-erTi mniSvnelovani sakiTxia konkretuli momsaxurebis<br />
ganxorcielebis adekvaturi formis SerCeva. saqarTvelos<br />
TviTmmarTvel erTeulebSi arsebuli praqtikiT <strong>municipaluri</strong><br />
momsaxurebis uSualo mimwodeblebi 4 ZiriTad kategoriad SeiZleba<br />
gavaerTianoT. esenia:<br />
1. TviTmmarTveli erTeulis samsaxurebi;<br />
2. TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>da</strong>fuZnebuli sawarmoebi;<br />
3. TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>da</strong>fuZnebuli aip-ebi;<br />
4. <strong>da</strong>moukidebeli (ara sajaro iuridiuli piris mier <strong>da</strong>fuZnebuli)<br />
sawarmoebi.<br />
is, Tu, maRal efeqtiani momsaxurebis uzrunvelsayofad, zemoT<br />
CamoTvlilTagan romeli kategoriis gamoyeneba aris umjobesi,<br />
metwilad <strong>da</strong>mokidebulia TviT momsaxurebis saxeze. qvemoT mocemulia<br />
saqarTvelos TviTmmarTvelobebis mier momsaxurebis miwodebis<br />
ama Tu im formis gamoyenebis (mimwodeblis kategoriis SerCevis)<br />
praqtika <strong>da</strong> ganmapirobebeli ZiriTadi faqtorebi, swored momsaxurebis<br />
saxeebis mixedviT.<br />
teqnikuri momsaxureba<br />
(sayofacxovrebo narCenebis gatana, quCebis <strong>da</strong>sufTaveba <strong>da</strong> ganaTeba,<br />
keTilmowyoba <strong>da</strong> gamwvaneba, adgilobrivi gzebis mowesrigeba<br />
<strong>da</strong> a.S.)<br />
teqnikuri momsaxurebis ganxorcieleba TviTmmarTveli erTeulis<br />
samsaxuris mier - TviTmmarTvelobebis absoluturi umravlesobis<br />
azriT, teqnikuri momsaxurebebis ganxorcieleba uSualod gamgeobis/meriis<br />
samsaxuris meSveobiT araefeqtiani <strong>da</strong> aralogikuria,<br />
radgan samsaxurs, rogorc wesi, ar gaaCnia specialur teqnikasa <strong>da</strong><br />
saWiro specialistebze/muSaxelze pir<strong>da</strong>piri wvdoma; amasTan, mas ar<br />
gaaCnia investiciatevadi proeqtebis marTvis gamocdilebac.<br />
teqnikuri momsaxurebis ganxorcieleba TviTmmarTveli erTeulis<br />
mier <strong>da</strong>fuZnebuli sawarmos mier - TviTmmarTvelobebis warmomadgenelTa<br />
umravlesoba emxroba mosazrebas, rom teqnikuri<br />
servisebis umravlesoba, rogoricaa magaliTad, gzis saremonto<br />
samuSaoebi, quCebis <strong>da</strong>gva-<strong>da</strong>sufTaveba, sayofacxovrebo narCenebis<br />
Segroveba-gatana-utilizacia, umjobesia kerZo operatorma ganaxorcielos,<br />
amis mizezad saxeldeba:<br />
• saerTo sakuTrebis mqone sawarmoebSi menejmentis <strong>da</strong>bali motivacia;<br />
• sakadro politikis <strong>da</strong>moukideblad warmarTvis SesaZleblobis<br />
arqona;<br />
• araprofesionalebis msgavs sawarmoebSi <strong>da</strong>saqmebis tendencia;<br />
• <strong>da</strong>rgi investiciatevadia, xolo TviTmmarTvelobebis umetesobas<br />
ar gaaCnia saTanado resursi.<br />
Tumca, vinai<strong>da</strong>n am etapze saqarTveloSi zemoaRniSnul sferoeb-<br />
Si kerZo seqtoris <strong>da</strong>intereseba ar SeiniSneba, TviTmmarTvelobebi<br />
iZulebulni arian maT mier <strong>da</strong>fuZnebuli sawarmoebis meSveobiT ga-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
131
132<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
naxorcielon am saxis servisebis miwodeba mosaxleobisTvis. amasTan,<br />
un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom uaryofiT mxareebTan erTad, <strong>municipaluri</strong> sawarmos<br />
mier teqnikuri servisebis ganxorcielebis <strong>da</strong>debiT mxared<br />
saxeldeba:<br />
• <strong>da</strong>bali konkurenciis arsebobis pirobebSi <strong>municipaluri</strong> <strong>da</strong>kveTis<br />
Se<strong>da</strong>rebiT <strong>da</strong>bal fasad Sesruleba;<br />
• moqniloba, rac gulisxmobs TviTmmarTvelobis aRmasrulebeli<br />
organos mier sakuTar sawarmoze zemoqmedebis maRal xarisxs<br />
(magaliTad, xelSekrulebiT gauTvaliswinebeli momsaxurebis garantirebuli<br />
<strong>da</strong> operatiuli Sesruleba). Tumca, meores mxriv,<br />
Tavad treiningebis monawileTa nawili, amgvar moqnilobas minusa<strong>da</strong>c<br />
ganixilavs, radgan efeqtiani <strong>da</strong>gegmvisa <strong>da</strong> momsaxurebis<br />
Sesyidvis pirobebis gul<strong>da</strong>smiT momzadebisas aRar un<strong>da</strong> rCebodes<br />
xelSekrulebiT gauTvaliswinebeli garemoebebi;<br />
• bolos, ara <strong>municipaluri</strong>, ara sajaro anu kerZo <strong>da</strong>kveTebis Sesrulebis<br />
SesaZlebloba <strong>da</strong> amis xarjze sakmaod soliduri mogebis<br />
miReba.<br />
teqnikuri momsaxurebis ganxorcieleba TviTmmarTveli erTeulis<br />
mier <strong>da</strong>fuZnebuli aip-is mier - am sakiTxze TviTmmarTvelobebis<br />
mosazrebebi orad iyofa. umetesobis azriT umjobesia teqnikuri<br />
servisebi aip-is mier ar xorcieldebodes radgan aseTi midgoma:<br />
• nawilobriv ewinaaRmdegeba Tavisufali konkurenciis xelSewyobis<br />
politikas - am saqmianobis aip-is meSveobiT ganxorcieleba<br />
xels uSlis konkurencias <strong>da</strong> kerZo sawarmoebis mier am servisis<br />
ganviTarebas; aRniSnuli agreTve ewinaaRmdegeba saxelmwifo Sesyidvebis<br />
ganxorcielebis mizans - `subsidiebis~ muxlSi am Tanxebis<br />
ga<strong>da</strong>taniT saxelmwifos mier gaweuli xarjebis didi nawili<br />
konkurentuli Sesyidvis meqanizmi<strong>da</strong>n saerTod vardeba.<br />
• Tumca, treiningebis monawileTa meore nawilis azriT, aip-i dReis<br />
mdgomareobiT teqnikuri servisebis (magaliTad: narCenebis gatana<br />
utilizacia) ganxorcielebisaTvis yvelaze misaRebi formaa<br />
vinai<strong>da</strong>n:<br />
• uzrunvelyofs moqnilobis maRal xarisxs - aip-i TviTmmarTvelobis<br />
mier fuZndeba <strong>da</strong> mis winaSea angariSvaldebuli;<br />
• arasruli konkurenciis pirobebSi uzrunvelyofs momsaxurebis<br />
naklebi <strong>da</strong>naxarjebiT gawevas;<br />
• momsaxurebis <strong>da</strong>finansebis meqanizmi naklebad biurokratiulia<br />
- biujetis klasifikatorSi Tanxebi aisaxeba `subsidiis~ muxlSi.<br />
Sesabamisad, masze ar gamoiyeneba saxelmwifo Sesyidvebis kanonmdeblobiT<br />
gaTvaliswinebuli procedura. aip-i, romelic adgilobrivi<br />
biujeti<strong>da</strong>n subsidias iRebs, valdebulia saqonlisa<br />
<strong>da</strong> momsaxurebis SeZena saxelmwifo Sesyidvebis kanonmdeblobis<br />
<strong>da</strong>cviT ganaxorcielos, Tumca Sromis anazRaurebisTvis saWiro<br />
Tanxebs aRniSnuli kanoni ar exeba. TviTmmarTveloba Zalian martivad<br />
axdens Tanxebis aip-ze ga<strong>da</strong>cemas, Tumca aip-is saqonlisa<br />
<strong>da</strong> momsaxurebis SeZenis dros uwevs saxelmwifo Sesyidvebis<br />
Sesaxeb kanonis gamoyeneba.<br />
• aip-is mier aRniSnuli saqmianobis ganxorcielebisTvis miRebu-
li Tanxebi ar aRiricxeba rogorc ekonomikuri saqmianoba, Sesabamisad,<br />
mas ar uwevs dRg-s ga<strong>da</strong>mxdelad registracia. es mniSvnelovnad<br />
amcirebs TviTmmarTvelobis <strong>da</strong>naxarjs, imis gaTvaliswinebiTac,<br />
rom dRg adgilobriv biujetSi ar iricxeba.<br />
teqnikuri momsaxurebis ganxorcieleba <strong>da</strong>moukidebeli sawarmos<br />
mier - treiningebis monawileTa umravlesoba Tanxmdeba, rom teqnikuri<br />
servisebis uSualo ganmaxorcielebeli sasurvelia iyos kerZo,<br />
<strong>da</strong>moukidebeli sawarmo. amis sasargeblod iseTi wonadi argumentebi<br />
iqna moyvanili rogoricaa:<br />
• TviTmmarTvelobis mier momsaxurebis xarisxze <strong>da</strong> Semsrulebelze<br />
realuri kontrolis ganxorcieleba;<br />
• profesionali kadrebis moZiebis ukeTesi SesaZlebloba;<br />
• investiciebis mozidvis realuri SesaZlebloba;<br />
• mocemul sferoSi konkurenciis ganviTarebis SesaZlebloba, rac<br />
perspeqtivaSi momsaxurebis gaiafebas gamoiwvevs.<br />
TumcaRa, zemoT moyvanili argumentebis miuxe<strong>da</strong>vad, monawileebi<br />
imazec Tanxmdebian, rom <strong>da</strong>moukidebel sawarmoze, rogorc teqnikuri<br />
momsaxurebis mimwodeblis erT-erT yvelaze optimalur modelze<br />
fiqrisas gasaTvaliswinebelia iseTi uaryofiTi faqtorebic<br />
(gansakuTrebiT regionebSi arsebuli) rogoric aris:<br />
• mocemuli sferoTi kerZo seqtoris <strong>da</strong>interesebis <strong>da</strong>bali maCvenebeli;<br />
anu biznesisTvis sariskoa specialuri teqnikis SeZenisaTvis<br />
sakmaod didi Tanxebis gaReba, im pirobebSi, rom <strong>da</strong>kveTa<br />
SeiZleba erT welze meti xniT ar gagrZeldes;<br />
• zoga<strong>da</strong>d, mocemul sferoSi arsebuli <strong>da</strong>bali konkurencia, ganapirobebs<br />
ara konkurentul, maRal fass.<br />
socialuri momsaxureba<br />
Tav<strong>da</strong>pirvelad un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom socialur momsaxurebaSi,<br />
gar<strong>da</strong> ekonomikurad gaWirvebuli mosaxleobis erTjeradi <strong>da</strong>xmarebebisa,<br />
aseve, igulisxmeba Sromis uunaroTa, omis veteranTa, mravalSvilianTa<br />
<strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>xmarebebis programebi. gar<strong>da</strong> amisa, TviTmmarTveli<br />
erTeulebis kompetenciaSi Semavali iseTi sakiTxebi,<br />
rogoricaa skolamdeli aRzrdis <strong>da</strong>wesebulebebis funqcionireba,<br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyoba, saxanZro usafrTxoebis RonisZiebebis uzrunvelyofa<br />
<strong>da</strong> a.S.<br />
am mravalferovnebi<strong>da</strong>n, rig SemTxvevebSi, kanonmdeblobis<br />
moTxovnebi<strong>da</strong>n gamomdinare, socialuri momsaxurebis uSualo mimwodebelic<br />
sxva<strong>da</strong>sxva organizaciul-samarTlebrivi formis mqone<br />
subieqtia. magaliTad, im municipalitetebSi, sa<strong>da</strong>c arsebobs omis<br />
veteranTa, mravalSviliani ojaxebis <strong>da</strong> sxva amgvari konkretuli<br />
kategoriebis <strong>da</strong>xmarebis programebi, momsaxureba uSualod gamgeobis<br />
(meriis) Sesabamisi samsaxuris mier xorcieldeba. Tumca erTjeradi<br />
<strong>da</strong>xmarebebis SemTxvevaSi, ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis procesSi <strong>da</strong>matebiT<br />
CarTulia specialurad Seqmnili komisia, romlis <strong>da</strong>skvnis<br />
safuZvelzec miiReba saboloo ga<strong>da</strong>wyvetileba.<br />
iseTi socialuri momsaxurebis ganxorcieleba rogoric aris so-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
133
cialurad <strong>da</strong>ucveli mosaxleobis kvebiT uzrunvelyofa (e.w. ufaso<br />
sasadiloebi) ver ganxorcieldeba uSualod gamgeobis (meriis) samsaxuris<br />
mier. aseTi momsaxurebis Sesyidva, rogorc wesi, xdeba kerZo<br />
seqtori<strong>da</strong>n.<br />
xolo rac Seexeba skolamdel aRzr<strong>da</strong>s, aq adgilobrivi TviTmmarTvelobis<br />
Sesaxeb organuli kanonis imperatiuli moTxovnis<br />
safuZvelze momsaxurebas TviTmmarTveli erTeulis mier <strong>da</strong>fuZnebuli<br />
aip-ebi axorcieleben.<br />
calke un<strong>da</strong> aRiniSnos saxanZro-samaSvelo samsaxuri, romelic<br />
gamgeobis (meriis) struqturuli erTeulia, Tumca misi saqmianoba<br />
sakrebulos mier <strong>da</strong>mtkicebuli debulebis gar<strong>da</strong> specialuri kanonmdeblobiT<br />
regulirdeba.<br />
134<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
administraciuli momsaxureba<br />
administraciul momsaxurebas teqnikuri <strong>da</strong> socialuri servisebisagan<br />
ZiriTa<strong>da</strong>d is ganasxvavebs, rom administraciuli momsaxurebis<br />
mizani samarTlebrivi aqtis gamocemaa, rac pirisaTvis raime uflebis<br />
miniWebas gulisxmobs. amitomac, roca administraciul momsaxurebaze<br />
vsaubrobT, samarTlebrivi aqtis gamocemisaTvis saWiro procedurebis<br />
simartive <strong>da</strong> xelmisawvdomoba gvaqvs mxedvelobaSi.<br />
administraciul momsaxurebaSi, misi farTo mniSvnelobiT, igulisxmeba<br />
TviTmmarTveli erTeulis organoebis mier iseTi saqmianobis<br />
ganxorcieleba, rogoricaa samarTalSemoqmedeba, moqalaqeTa<br />
gancxadebebis ganxilva, sajaro informaciis gacema, mSeneblobisa<br />
Tu sxva saxis nebarTvebis gacema, saqonlis adgilwarmoSobis Sesaxeb<br />
cnobebis gacema <strong>da</strong> zogierTi notariuli funqciis ganxorcieleba<br />
(gamgeobis (meriis) rwmunebulebis mier). rogorc wesi, aRniSnuli<br />
momsaxurebis mimwodebeli Tavad gamgeobis (meriis) Sesabamisi aRmasrulebeli<br />
<strong>da</strong> warmomadgenlobiTi organoebi arian. naTelia, rom<br />
Tavad samarTlebrivi aqtis gamocemis uflebamosilebis delegireba<br />
mesame pirebze ver ganxorcieldeba. Tumca, im SemTxvevaSi, Tu<br />
administraciul momsaxurebaze moTxovna mniSvnelovnad gaizrdeba<br />
(magaliTad, sajaro informaciis moTxovnaze an mSeneblobis nebar-<br />
Tvebze), maSin SesaZlebelia, magaliTad, aip-is Seqmna <strong>da</strong> misTvis<br />
konkretuli sajaro funqciis delegireba.<br />
momsaxurebis gaumjobesebis <strong>da</strong>gegmva<br />
rogorc ukve aRiniSna, sxva<strong>da</strong>sxva sazogadoebrivi momsaxurebebi<br />
TviTmmarTvelobis samsaxurebsa <strong>da</strong> teritoriul organoebSia gabneuli<br />
<strong>da</strong> maTze pasuxismgebloba am samsaxurebis xelmZRvanelebs ekisreba.<br />
xolo <strong>municipaluri</strong> servisebis xarisxze pasuxismgebeli erTi<br />
uwyeba an Tanamdebobis piri aRmasrulebeli organos struqturaSi,<br />
rogorc wesi, gaTvaliswinebuli ar aris. aseve, struqturaSi ar gvxvdeba<br />
specialuri Tanamdeboba, romlis pasuxismgeblobac iqnebo<strong>da</strong><br />
TviTmmarTvelobis am umniSvnelovanesi (SeiZleba iTqvas ZiriTadi)<br />
funqciis eqspertul-meTodologiuri mxar<strong>da</strong>Wera.<br />
swored aqe<strong>da</strong>n gammdinare, TviTmmarTvelobis organoebis mier<br />
ama Tu im momsaxurebis <strong>da</strong>gegmva arasistemuri, spontanuri xasiaTisaa<br />
<strong>da</strong> ar aris adgilobrivi TviTmmarTvelobis sajaro mosamsaxure-
Ta mxri<strong>da</strong>n saTanadod gaazrebuli.<br />
ar arsebobs <strong>municipaluri</strong> sazogadoebrivi momsaxurebebis<br />
xarisxis regularuli monitoringisa <strong>da</strong> Sefasebis sistema, rac<br />
safuZvlad <strong>da</strong>edebo<strong>da</strong> am servisebis gaumjobesebis gegmebs;<br />
TviTmmarTvelobis menejmentis mxri<strong>da</strong>n (sakrebulos Tavmjdomare,<br />
gamgebeli) ar aris saTanadod gaazrebuli <strong>da</strong> mxar<strong>da</strong>Werili<br />
momsaxurebis gaumjobesebisadmi sistemuri midgoma. menejmentis<br />
mxar<strong>da</strong>Wera aucilebelia gamoixatos yvela etapze, <strong>da</strong>wyebuli<br />
konkretuli momsaxurebis gaumjobesebis Taobaze ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />
miRebiT, momsaxurebis gaumjobesebis <strong>da</strong>gegmvis procesis reglamentirebiT,<br />
a<strong>da</strong>mianuri <strong>da</strong> finansur-materialuri resursebiT uzrunvelyofiT<br />
<strong>da</strong> <strong>da</strong>mTavrebuli procesis Sedegad miRebuli samoqmedo<br />
gegmisa Tu sarekomen<strong>da</strong>cio wina<strong>da</strong>debebis ganxorcielebis instituciuri<br />
uzrunvelyofiT;<br />
rac mTavaria, zemoaRniSnuli mizezebis gamo iSviaTia mosaxleobis,<br />
rogorc momxmareblis monawileoba <strong>municipaluri</strong> servisebis<br />
<strong>da</strong>gegmvis procesSi. xolo iq sa<strong>da</strong>c aseTi monawileobis SemTxvevebi<br />
gvxvdeba, rogorc wesi, sazogadoeba mxolod procesis pasiuri<br />
monawilea. magaliTad, rodesac narCenebis gatanasTan <strong>da</strong>kavSirebuli<br />
problemebis analizis mizniT tardeba mosaxleobis gamokiTxva;<br />
aqve un<strong>da</strong> aRvniSnoT kadrebis kvalifikaciis problemac, rac am<br />
SemTxvevaSi ara imdenad konkretuli <strong>da</strong>rgis codnas, aramed <strong>da</strong>gegmvis,<br />
proeqtebis Sedgenis, problemebis analizis, maT Soris mizez-Sedegobrivi<br />
kavSirebis <strong>da</strong>dgenis, miznebisa <strong>da</strong> amocanebis gansazRvris<br />
codnasa <strong>da</strong> unar-Cvevebs ukavSirdeba.<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
135
III<br />
saqarTvelos TviTmmarTveli<br />
erTeulebis gamocdileba<br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis<br />
programebis (rogorc erT-erTi<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxurebis)<br />
ganxorcielebis sferoSi<br />
136<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
<strong>da</strong>saqmebis xelSewyobis programebis ganxorcielebis praqtika,<br />
saqarTvelos TviTmmarTveli erTeulebi<strong>da</strong>n, ZiriTa<strong>da</strong>d, Tbiliss<br />
gaaCnia. qvemoT gTavazobT ramdenime aseTi programis mokle aRweras.<br />
aqve, aRwerilia saxelmwifos mier 2006 <strong>da</strong> 2007-2008 wlebSi umuSevrobis<br />
<strong>da</strong>saZlevad mimarTuli ori proeqtic. Cven ar vsaubrobT am<br />
programebis warmatebis an warumateblobis Taobaze (rogorc wesi<br />
Sefasebis masalebi ar moipoveba); anu es magaliTebi ar mogvyavs, rogorc<br />
<strong>da</strong>debiTi an uaryofiTi gamocdileba. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, Cveni<br />
azriT, am TemiT <strong>da</strong>interesebuli adgilobrivi TviTmmarTvelobebis<br />
organoebisTvis saintereso iqneba arsebuli praqtikis gacnoba.<br />
Tbilisis gamocdileba<br />
programa - `<strong>da</strong>iwye biznesi q. Tbilisis meriis <strong>da</strong>xmarebiT~<br />
aRniSnuli <strong>da</strong>saqmebis programa Tbilisis meriam fond `Ria sazogadoeba<br />
– saqarTvelosTan~, USAID-is mcire biznesis xelSemwyob<br />
proeqtTan, fond `aTaswleulis gamowveva saqarTvelosTan~<br />
<strong>da</strong> saqarTvelos sainvesticio saagentosTan TanamSromlobiT 2006<br />
wels <strong>da</strong>iwyo. iniciativa iTvaliswineb<strong>da</strong> biznesisaTvis saWiro unar-<br />
Cvevebis SeZenis msurvelTa trenings, mxar<strong>da</strong>Weras biznesis <strong>da</strong>wyebisa<br />
<strong>da</strong> arsebuli biznesis ganviTarebisaTvis saWiro <strong>da</strong>finansebis miRe-
aSi <strong>da</strong> biznes-konsultaciebs. programa moicav<strong>da</strong> 3 etaps. pirvel<br />
etapze mox<strong>da</strong> gancxadebebis miReba <strong>da</strong> treningis monawileTa SerCeva.<br />
meore etapze Catar<strong>da</strong> treiningebi, mewarmeebs gaewia konsultaciebi,<br />
momzad<strong>da</strong> <strong>da</strong> SeirCa proeqtebi. bolo, mesame etapze ganxorciel<strong>da</strong><br />
mewarmeTa registracia, <strong>da</strong>finanseba <strong>da</strong> <strong>da</strong>matebiTi konsultaciebi.<br />
es programa Tbilisis meriis mier amJama<strong>da</strong>c xorcieldeba, Tumca<br />
treining komponentis gareSe. meriis mier gamoyofilia garkveuli<br />
Tanxebi, gansazRvrulia proeqtSi monawileobis pirobebi, <strong>da</strong>finansebis<br />
kriteriumebi, sesxis miRebis procedurebi <strong>da</strong> sxva. magali-<br />
Tad, sesxis miRebis msurveli aplikanti un<strong>da</strong> iyos TbilisSi registrirebuli<br />
macxovrebeli an TbilisSi registrirebuli biznesi,<br />
romelsac SeuZlia kreditis uzrunvelsayofad sakuTari an mesame<br />
piris mier gacemuli garantiis wardgena.<br />
<strong>da</strong>interesebul pirTa ganacxadebis miReba <strong>da</strong> ganxilva xdeba Tbilisis<br />
meriis an partniori bankis mier, romelic SerCeul proeqtebs<br />
saboloo ga<strong>da</strong>wyvetilebisTvis warudgens Tbilisis merias. SeRava-<br />
Tiani sesxi gaicema bankis mier.<br />
wardgenili biznes proeqti un<strong>da</strong> iyos komerciulad momgebiani.<br />
amasTan, is xels un<strong>da</strong> uwyobdes Tbilisis SemoerTebuli teritoriebisa<br />
<strong>da</strong> Zveli Tbilisis ganviTarebas; axali samuSao adgilebis Seqmnas;<br />
teqnologiuri siaxleebis <strong>da</strong>nergvas; turizmis ganviTarebas;<br />
warmoebis ganviTarebas; saqarTvelos sxva<strong>da</strong>sxva regionebSi warmoebuli<br />
ekologiurad sufTa produqciis Tbiliseli momxmareblisaTvis<br />
miwodebas.<br />
sesxis minimaluri <strong>da</strong> maqsimaluri Tanxis SezRudva ar arsebobs.<br />
SeRavaTiani sesxis saprocento ganakveTi 10%-ia, xolo sesxis gacemis<br />
sakomisio - 0%. kreditis periodi maqsimum 60 Tvea; SeRavaTiani<br />
periodi sesxis ga<strong>da</strong>xdisas dgindeba individualurad, konkretuli<br />
proeqtis specifiki<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />
inglisurisa <strong>da</strong> kompiuteris Seswavlis ufaso kursebi<br />
2010 wli<strong>da</strong>n Tbilisis meria Tbiliselebs sTavazobs <strong>da</strong>saqmebisTvis<br />
aucilebeli unar-Cvevebis, kerZod, inglisurisa <strong>da</strong> kompiuteris<br />
Seswavlis ufaso kursebs. aRniSnuli iniciativa iTvaliswinebs<br />
Tbilisis masStabiT 37 saswavlo centris gaxsnas, sa<strong>da</strong>c 2010 wlis<br />
bolomde 10 000-mde Tbiliselma un<strong>da</strong> SeZlos <strong>da</strong>saqmebisTvis saWiro<br />
unar-Cvevebis miReba. programiT gaTvaliswinebulia kurs<strong>da</strong>mTavrebulebis<br />
monacemTa bazis Seqmna. aseve, gaTvaliswinebulia, rom saswavlo<br />
kursebis warCinebul monawileebs meria saxelmwifo struqturebsa<br />
<strong>da</strong> kerZo seqtorSi muSaobis <strong>da</strong>sawyebad uSuamdgomlebs.<br />
socialurad <strong>da</strong>ucveli, mravalSviliani ojaxebis <strong>da</strong>saqmebis programa<br />
2010 wli<strong>da</strong>n, Tbilisis meria, biznes organizaciebTan TanamSromlobiT,<br />
axorcielebs socialurad <strong>da</strong>ucveli, mravalSviliani ojaxebis<br />
kerZo seqtorSi <strong>da</strong>saqmebis programas, romlis Tanaxmad, TbilisSi<br />
registrirebuli 2000-mde socialurad <strong>da</strong>ucveli, mravalSviliani<br />
ojaxi<strong>da</strong>n, 2010 wlis bolomde minimum erTi wevri iqneba <strong>da</strong>saqmebuli.<br />
iniciativis Tanaxmad, kerZo kompaniebi, romlebic meriis mier<br />
gamocxadebul tenderSi gaimarjveben, socialurad <strong>da</strong>ucveli, mrav-<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
137
138<br />
III<br />
<strong>municipaluri</strong> momsaxureba<br />
<strong>da</strong> moqalaqeTa monawileoba<br />
alSviliani ojaxebis wevrebs sakuTar kompaniebSi <strong>da</strong>asaqmeben. Ti-<br />
Toeul kompaniaSi, aseTi gziT <strong>da</strong>saqmebulTa raodenoba tenderis<br />
Tanxaze iqneba <strong>da</strong>mokidebuli, anu yovel 150 000 lars zeviT gaweul<br />
momsaxurebaze TiTo a<strong>da</strong>miani un<strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmdes. am mizniT, Tbilisis<br />
meria, tenderSi gamarjvebul kompaniebs ga<strong>da</strong>scems socialurad<br />
<strong>da</strong>ucveli, mravalSviliani ojaxebis monacemTa bazas. amis Semdeg,<br />
kompaniebi Tavad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>ukavSirdnen am ojaxebs <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis msurveli<br />
ojaxis wevrebi, gasaubrebis safuZvelze, sakuTar kompaniebSi<br />
<strong>da</strong>asaqmon.<br />
erovnul doneze ganxorcielebuli programebi<br />
socialuri <strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis saxelmwifo saagentom 2006<br />
wlis meore naxevri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>iwyo <strong>da</strong>saqmebis programis ganxorcieleba,<br />
romlis biujetic Seadgen<strong>da</strong> 24 milion lars. ZiriTad problemad<br />
warmoCenili iyo <strong>da</strong>balkvalificiuri muSaxeli <strong>da</strong> xangrZlivi periodis<br />
Sedegad gamowveuli kvalifikaciis <strong>da</strong>qveiTeba. mizanSewonilad<br />
iqna miCneuli samuSaos maZieblebis ga<strong>da</strong>mzadeba uSualod samuSao<br />
adgilebze, <strong>da</strong>msaqmeblebis moTxovnebis Sesabamisad. qveynis<br />
masStabiT registracia gaiara 100 aTasze metma samuSaos maZiebelma,<br />
aqe<strong>da</strong>n 50 aTasi ga<strong>da</strong>nawilebulia sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>msaqmebelTan. sferos<br />
eqspertTa informaciiT, programis beneficiarTa <strong>da</strong>axloebiT 15%-<br />
is <strong>da</strong>saqmeba gax<strong>da</strong> SesaZlebeli (wyaro: saqarTvelos regionuli ganviTarebis<br />
strategiis SemuSavebis mizniT, siRaribis <strong>da</strong>Zlevisa <strong>da</strong><br />
<strong>da</strong>saqmebis samuSao jgufis diagnostikuri moxseneba).<br />
struqturuli umuSevrobis Semcirebaze mimarTuli 2007-2008<br />
wlebis <strong>da</strong>saqmebis programis farglebSi saxelmwifo uzrunvelyof<strong>da</strong><br />
kompaniebisTvis saWiro kadrebis 3 Tvian profesiul ga<strong>da</strong>mzadebas.<br />
saregistracio punqtebi gaixsna TbilisSi, quTaisSi, rusTavSi, ba-<br />
Tumsa <strong>da</strong> foTSi. programis monawile, swavlis periodSi, stipendiis<br />
saxiT TveSi 200 lars iReb<strong>da</strong>. 2008 wlis Tebervlis monacemebiT, 114<br />
aTasi a<strong>da</strong>miani<strong>da</strong>n 200 lariani stipendia 111 aTasma a<strong>da</strong>mianma miiRo,<br />
ramac jamurad 22.2 milioni lari Seadgina (wyaro: saqarTvelos regionuli<br />
ganviTarebis strategiis SemuSavebis mizniT, siRaribis <strong>da</strong>-<br />
Zlevisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis samuSao jgufis diagnostikuri moxseneba).