momxmareblebis dacva.pdf - csrdg
momxmareblebis dacva.pdf - csrdg
momxmareblebis dacva.pdf - csrdg
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
# 108<br />
biuleteni<br />
npnynbsfcmjt!ebdwb!fwsplbwTjstb!eb!tbrbsUwfmpTj!`!<br />
lboponefcmpcjt!TfebsfcjUj!bobmj{j<br />
lia Todua<br />
SoTa murRulia<br />
evrokavSirSi integracia saqarTvelos xelisuflebis<br />
deklarirebuli mizania. saqarTvelosa<br />
da evrokavSirs Soris 1995 wlis 15 dekembers<br />
dadebuli partniorobisa da TanamSromlobis<br />
SeTanxmebis 43-e muxlis mixedviT ki `saqarTvelosa<br />
da (evropul) gaerTianebas Soris ekonomikuri<br />
kavSirurTierTobaTa ganmtkicebis mniSvnelovani<br />
piroba aris saqarTvelos arsebuli da momavali<br />
kanonmdeblobis miaxloeba gaerTianebis kanonmdeblobasTan.<br />
saqarTvelo ecdeba, rom misi kanonmdebloba<br />
TandaTanobiT Seesabamos gaerTianebis<br />
kanonmdeblobas.~<br />
xelSekrulebis amave muxliT gansazRvrulia<br />
qarTuli kanonmdeblobis evropulisadmi har monizaciis<br />
prioritetuli sferoebi. maT Soris erTerTs<br />
<strong>momxmareblebis</strong> <strong>dacva</strong> warmoadgens.<br />
am statiis mizania momxmarebelTa dacvis<br />
evrokavSiris da saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
Sedareba imis dasadgenad, Tu ramdenad Semcirda<br />
manZili maT Soris da, Sesabamisad, ramdenad<br />
xorcieldeba partniorobisa da TanamSromlobis<br />
xelSekrulebiT dasaxuli mizani da ra aris<br />
damatebiT gasakeTebeli am miznis misaRwevad.<br />
momxmarebelTa <strong>dacva</strong> evropul TanamegobrobaSi<br />
momxmarebelTa uflebebis <strong>dacva</strong>s evropis<br />
umetes qveynebSi didi xnis tradicia gaaCnia. 1972<br />
wels parizSi gamarTul evropis qveynebis meTaurTa<br />
konferenciaze, sxva TemebTan erTad momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis sakiTxebic iqna ganxiluli da<br />
politikosTa azri am sferoSi erTiani politikis<br />
SemuSavebis aucileblobaze Sejerda.<br />
am miznis misaRwevad 1975 wels evropis<br />
ekonomikurma kavSirma miiRo momxmareblis<br />
dacvis da informirebis pirveli (`winaswari~)<br />
programa, romelic am sferoSi dRemde ZiriTad<br />
strategiul dokuments warmoadgens. sainteresoa<br />
momxmarebelTa dacvis aucileblobis dasabuTeba,<br />
romelsac programa gvTavazobs: axali nedleulis<br />
aRmoCena, axali warmoebis meTodebis gamoyeneba,<br />
komunikaciis saSualebebis ganviTareba, bazrebis<br />
gafarToeba, gasaRebis axali meTodebis SemoReba<br />
xels uwyobs sxvadasxva saxeobis produqciis<br />
zrdas. yovelwliurad izrdeba bazarze<br />
gasayidad gamotanili saqonlisa da momsaxurebis<br />
mravalferovneba, izrdeba momxmareblis arCevani,<br />
rac udavod dadebiTi faqtia sabazro ekonomikis<br />
principebis danergvis kuTxiT. magram momxmarebeli,<br />
romelic mcire zomis bazrebze gadawyvetilebas<br />
iolad iRebda, gazrdil bazarze dambalansebeli<br />
faqtoris rols veRar asrulebs. igi kargad<br />
organizebuli warmoebis da gasaRebis sistemebis<br />
nawili gaxda, romelzec zemoqmedeba kargad<br />
dagegmili sareklamo kampaniebiT xorcieldeba.<br />
axal pirobebSi mwarmoebeli da gamyidveli ufro<br />
metad gansazRvraven bazris pirobebs, vidre<br />
momxmarebeli. es situacia xSirad azaralebs<br />
momxmarebels da aucilebels xdis mis <strong>dacva</strong>s<br />
pirvel rigSi saTanado informirebis saSualebiT.<br />
programiT ganisazRvra momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis 5 ZiriTadi mimarTuleba:<br />
• momxmareblis janmrTelobis da<br />
usafrToebis <strong>dacva</strong>;<br />
•<br />
<strong>dacva</strong>;<br />
momxmareblis ekonomikuri interesebis<br />
• rCeva, daxmareba da kompensacia;<br />
• momxmareblis informirebuloba da<br />
ganaTleba;<br />
• <strong>momxmareblebis</strong> `mosmena~ da masTan<br />
dakavSirebul gadawyvetilebebSi misi monawileobis<br />
uzrunvelyofa.<br />
momxmareblis janmrTelobisa da usafrTxoebis<br />
dacvis kuTxiT programaSi ganisazRvra ZiriTadi<br />
3
# 108 biuleteni<br />
prioritetebi: sakvebi produqtebi; kosmetika da<br />
sarecxi saSualebebi; grZelvadiani moxmarebis<br />
saojaxo teqnika; avtomobilebi; saTamaSoebi;<br />
tansacmeli; saSiSi nivTierebebi; sakveb<br />
produqtebTan SexebaSi myofi sagnebi; wamlebi;<br />
sasuqebi; cxovelebis sakvebi da veterinaruli<br />
produqcia.<br />
programis mixedviT momxmareblis ekonomikuri<br />
interesebis <strong>dacva</strong> gulisxmobs momxmareblis<br />
<strong>dacva</strong>s vaWrobis `agresiuli~ meTodebisagan,<br />
rogoricaa: xelSekrulebiT myidvelis uflebebis<br />
SezRudva, arakeTilsindisieri sakredito<br />
pirobebi, gadaxdis moTxovna momxmareblis mier<br />
winaswar SeukveTavi produqciis miwodebisas,<br />
xelSekrulebis standartuli pirobebi da<br />
sxva. aucilebelia agreTve momxmareblis <strong>dacva</strong><br />
naklovani saqonlis miwodebiT da arasaTanado<br />
momsaxurebis gaweviT miyenebuli zianisgan. zianis<br />
anazRaureba unda xdebodes swrafi, efeqturi<br />
da naklebad xarjiani meTodis gamoyenebiT. am<br />
procesSi momxmareblisaTvis uzrunvelyofili<br />
unda iyos konsultaciebi da daxmareba.<br />
momxmarebelis dacvisTvis mniSvnelovania<br />
agreTve, rom mas saqonlis/momsaxurebis SeZenis<br />
dros msgavs produqciebs Soris adekvaturi<br />
arCevanis gakeTebis saSualeba hqondes. amisaTvis igi<br />
sakmaris informacias unda flobdes. produqciis<br />
etiketsa da reklamas SecdomaSi ar unda Seyavdes<br />
momxmarebeli. mimwodebels unda SeeZlos am saxiT<br />
warmodgenili informaciis sizustis Sesabamisi<br />
meTodebiT damtkiceba.<br />
programis mixedviT momxmareblis ganaTleba<br />
moicavs bavSvebis, mozardebisa da ufrosebisaTvis<br />
codnis miwodebas sakuTari uflebebis Sesaxeb.<br />
ZiriTadi midgomebia: momxmareblis ganaTlebis<br />
xelSewyoba; maswavleblebis kvalifikaciis<br />
amaRleba da informaciis farTod gavrceleba.<br />
garda amisa, momxmarebelTa uflebebze gavlenis<br />
mqone gadawyvetilebebis miRebisas unda xdebodes<br />
am procesSi maTi CarTva da konsultireba.<br />
programis miRebis dRidan 33 wlis manZilze<br />
mis Sesasruleblad evrokavSirma ramodenime<br />
aTeuli normatiuli aqti miiRo. es kanonmdebloba<br />
qvemoT pirobiTad sam nawilad davyaviT:<br />
•<br />
loba;<br />
• produqciis/momsaxurebis usafrTxoeba;<br />
momxmareblis adekvaturi informi rebu-<br />
• momxmareblis ekonomikuri da samar Tlebrivi<br />
interesebis <strong>dacva</strong>.<br />
1. produqciis/momsaxurebis usafrTxoeba<br />
evrokavSiris kanonmdebloba<br />
momxmareblis erT-erT ZiriTad uflebas<br />
SeZenili produqciis an miRebuli momsaxurebis<br />
fizikuri usafrTxoebis ufleba warmoadgens.<br />
momxmareblis janmrTelobas, sicocxles, mis<br />
usafrTxoebas SeZenili nawarmi an miRebuli<br />
momsaxureba safrTxes ar unda uqmnides.<br />
rogorc aRvniSneT, momxmareblis dacvis<br />
evropuli Tanamegobrobis pirvelive (1975<br />
wlis) programaSi CamoTvlilia prioritetuli<br />
produqciis tipebi momxmareblis usafrTxoebis<br />
TvalsazrisiT. esenia pirvel rigSi iseTi<br />
produqtebi, romelic adamianis sxeulSi xvdeba<br />
(sakvebi produqtebi, wamlebi, maTTan SexebaSi<br />
myofi masalebi) an sxeulTan uSualo kontaqtSia<br />
(kosmetika, tansacmeli, saTamaSoebi, sarecxi da<br />
sabanao saSualebebi, higienuri nivTebi), aseve<br />
mometebuli safrTxis Semcveli saqoneli da<br />
mowyobiloba (avtomobilebi, saojaxo teqnika,<br />
samomxmareblo danadgarebi, samomxmareblo qimikatebi,<br />
m.S. detergentebi, sasuqebi, pesticidebi).<br />
produqciis usafrTxoebaze momxmareblis<br />
uflebis uzrunvelyofa Semxvedri valdebulebebis<br />
saSualebiT xorcieldeba. kerZod:<br />
1) mwarmoebeli valdebulia bazarze mxolod<br />
usafrTxo produqcia ganaTavsos;<br />
2) saxelmwifo valdebulia uzrunvelyos/<br />
akontrolos, rom bazarze mxolod<br />
momxmareblisTvis usafrTxo produqcia iyos<br />
ganTavsebuli.<br />
tradiciulad, evropis qveynebSi saxelmwifos<br />
mier bazarze ganTavsebuli produqciis<br />
usafrTxoebis uzrunvelyofis gavrcelebul<br />
saSualebas TiToeuli tipis nawarmisTvis<br />
standartis dadgena warmoadgenda. produqcia,<br />
romelic standarts ar Seesabameboda, bazarze ar<br />
daiSveboda. anu standarti, faqtobrivad, kanonis<br />
donis dokumenti iyo, standartTan Sesabamisoba ki<br />
_ savaldebulo.<br />
gavixsenoT, rom evropuli ekonomikur Tanamegobrobas<br />
erT-erTi ZiriTad Semadgeneli<br />
komponents erTiani bazari warmoadgens.<br />
Tanamegobrobis sadamfuZneblo dokumentiT<br />
erTiani bazris SigniT gauqmda sabaJo<br />
gadasaxadebi da SezRudvebi, aikrZala produqciis<br />
gadaadgilebis raime saxis raodenobrivi<br />
SezRudva, an aseTi SezRudvis efeqtis mqone raime<br />
saxis regulacia. gamonaklisebi daiSva mxolod<br />
im SemTxvevaSi, Tu raime konkretuli tipis<br />
4
# 108<br />
biuleteni<br />
saqonlis import-eqsportis SezRudva aucilebelia<br />
sazogadoebrivi usaxrTxoebisTvis, adamianTa<br />
janmrTelobis dacvisTvis, raime istoriuli an<br />
kulturuli faseulobebis usafrTxoebisTvis da a.S.<br />
cxadia, produqciis TiToeuli tipisTvis<br />
dadgenili savaldebulo erovnuli standartebi<br />
qveynebs Soris produqciis Tavisufali<br />
gadaadgilebisTvis seriozul bariers warmoadgenda.<br />
erTi da imave nawarmisTvis sxvadasxva<br />
qveyanaSi dawesebuli standartebi erTmaneTisgan<br />
gansxvavdeboda. es gansxvavebebi xSirad wminda<br />
istoriuli mizezebiT aixsneboda, zogjer ki<br />
swored ucxouri produqciisgan erovnuli bazris<br />
<strong>dacva</strong>ze iyo mimarTuli.<br />
evropis TanamegobrobaTa sasamarTloSi<br />
araerTi saqme iqna aRZruli erovnuli standartebis<br />
gamoyenebis winaaRmdeg, im safuZvliT, rom<br />
maTi gamoyeneba erTiani bazris principebs<br />
ewinaaRmdegeboda. magaliTad, erT-erTi aseTi<br />
saqme 1 exeboda frangul liqiors Cassis de Dijon (15-<br />
20% alkoholis SemcvelobiT), romelic germaniis<br />
alkoholuri produqciis makontrolebelma<br />
federalurma organom ar dauSva germaniis<br />
bazarze im motiviT, rom germanuli standartiT<br />
xilis liqiorSi alkoholis Semcveloba 25%-ze<br />
naklebi ar unda yofiliyo. sakiTxis ganxilvisas<br />
evropuli Tanamegobrobis sasamarTlom ganmarta,<br />
rom Tanamegobrobis SigniT produqciis<br />
gadaadgilebis SezRudva dasaSvebia mxolod<br />
imdenad, ramdenadac amas moiTxovs sazogadoebrivi<br />
jan<strong>dacva</strong>, da daamata kidev erTi mizezi, romelic<br />
Semdgom sadamfuZneblo xelSekrulebis teqstSic<br />
Sevida: importis raodenobrivi SezRudva<br />
agreTve momxmarebelTa dacvis mizeziTac ariso<br />
SesaZlebeli. Tumca germaniis alkoholuri<br />
produqciis makontrolebelma federalurma organom<br />
ver daasabuTa liqiorSi alkoholis minimaluri<br />
Semcvelobis SezRudvis aucilebloba adamianTa<br />
janmrTelobis an momxmareblis ekonomikuri<br />
interesebis dacvisTvis da sabolood franguli<br />
liqiori daSvebuli iqna germanul bazarze.<br />
am kazusSi kargad Cans problema, romlis winaSec<br />
evropuli Tanamegobroba 70-80-ian wlebSi idga:<br />
erovnuli standartebi, Tavisi dawvrilmanebuli<br />
moTxovnebiT, produqciis Tavisufali gadaadgilebisaTvis<br />
barierebs qmnida. arada maTi<br />
sruli gauqmeba momxmareblis usafrTxoebisTvis<br />
iyo dauSvebeli. aucilebeli iyo erToblivi,<br />
harmonizebuli evropuli standartebis miReba. es<br />
procesi mimdinareobda, Tumca Zalzed nela _ axali,<br />
yvela qveynisTvis misaRebi standartebi yvela<br />
calkeuli produqtisTvis unda SemuSavebuliyo,<br />
1. saqme #120/78<br />
rac did dros saWiroebda. amave dros Zalzed<br />
rTuli iyo maTi damtkicebac: Tanamegobrobis<br />
sabWos imdroindeli proceduriT teqnikuri<br />
harmonizaciis direqtivebis dasamtkiceblad<br />
yvela wevri qveynis (Sesabamisi sferos) ministris<br />
Tanxmoba iyo savaldebulo.<br />
amitom 1985 wels evropuli Tanamegobrobis<br />
sabWom miiRo rezolucia 2 , romliTac daadgina axali<br />
midgoma produqciis standartebisadmi. ZiriTadi<br />
novacia imaSi mdgomareobda, rom teqnikuri<br />
specifikaciebi da standartebi (rogorc erovnuli,<br />
aseve evropuli) nebayoflobiTi statusis mqone<br />
dokumentebad gamocxadda. rezoluciaSi naTqvamia:<br />
mwarmoebels SeuZlia awarmoos produqcia, romelic<br />
ar Seesabameba standarts, magram am SemTxvevaSi<br />
igi valdebulia amtkicos, rom misi produqcia<br />
usafrTxoa. rezoluciis mixedviT Tanamegobrobis<br />
direqtivebiT unda dadgindes usafrTxoebis 3<br />
arsebiTi moTxovnebi TiToeuli tipis<br />
produqciisTvis. evropaSi moqmed standartizaciis<br />
organizaciebs maT mier SemuSavebul standartebSi<br />
direqtiviT dadgenili usafrTxoebis arsebiTi<br />
moTxovnebis gaTvaliswinebis miTiTeba miecaT.<br />
dadginda, rom gamoqveyndeba im standartebis<br />
siebi, romelic am moTxovnebs akmayofilebs.<br />
produqciis Sesabamisoba aseT standartebTan<br />
erT-erTi saSualeba iqneba mwarmoeblisTvis imis<br />
samtkiceblad, rom misi produqcia usafrTxoebis<br />
moTxovnebs Seesabameba. rezoluciaSi naTqvamia,<br />
rom erovnuli makontrolebeli organoebi<br />
valdebulni arian harmonizebul standartTan<br />
SesabamisobaSi myofi nawarmi usafrTxod miiCnion.<br />
dakonkretebulia agreTve, rom imisaTvis, rom<br />
mewarme hqondes Tavisi nawarmis usafrTxoebis<br />
mtkicebis sxvadasxva saSualebebs Soris arCevanis<br />
SesaZlebloba, produqciis bazarze gatanamde misi<br />
yovelgvari winaswari savalebulo Semowmeba an<br />
nebarTvis gacemis procedura unda gauqmdes. Tumca<br />
erovnul organoebs sruli ufleba aqvT Seamowmon<br />
bazarze ganTavsebuli produqcia da Tu aRmoCnda,<br />
rom produqcia usafrTxo ar aris, amoiRon igi<br />
bazridan (an, Tu aseTi informacia winaswar aqvT, _<br />
ar dauSvan produqcia bazarze).<br />
am rezoluciis safuZvelze dRemde 20-<br />
mde tipis saqonlis usafrTxoebis arsebiTi<br />
moTxovnebis da am usafrTxoebis Semowmebadadasturebis<br />
procedurebis aRmweri direqtivebi<br />
momzadda. maTi CamonaTvali statiis danarTSia<br />
2. Council Resolution of 7 May 1985 on a new approach to technical<br />
harmonization and standards<br />
3. sainteresoa produqciis “usafrTxoebis” ganmarteba,<br />
romelsac rezolucia gvTavazobs: bazarze unda ganTavsdes<br />
mxolod iseTi produqcia, romelic, saTanado montaJis da<br />
movla-patronobis, agreTve daniSnulebisamebr gamoyenebis<br />
pirobebSi ar warmoadgens saSiSroebas adamianebisTvis, Sinauri<br />
cxovelebisTvis an nivTebisTvis.<br />
5
# 108 biuleteni<br />
mocemuli. aq gvinda kidev erTxel ganvmartoT,<br />
Tu ra gansxvavebaa konkretul direqtivaSi<br />
Camoyalibebul usafrTxoebis moTxovnebsa da mis<br />
safuZvelze SemuSavebul standartebs Soris: `axali<br />
midgomis~ direqtiva, rogorc wesi, produqtis<br />
teqnikur aRwerilobas ki ar iZleva, aramed<br />
ayalibebs zogad moTxovnebs nawarmis dizainisadmi<br />
(magram ar gvTavazobs konkretul gadawyvetas).<br />
produqciis standartebs ki es zogadi moTxovnebi<br />
ufro konkretuli, teqnikuri aRwerilobis doneze<br />
dahyavs.<br />
magaliTad, axali midgomis erT-erTi<br />
direqtiva manqana-danadgarebis usafrTxoebas<br />
aregulirebs 4 . direqtivis 30-gverdian danarTSi<br />
CamoTvlilia manqana-danadgarebis usafrTxoebis<br />
arsebiTi moTxovnebi, magaliTad iseTi,<br />
rogoricaa:<br />
• danadgars unda eweros misi dasaxeleba da<br />
daniSnuleba, agreTve usafrTxo moxmarebisTvis<br />
saWiro informacia/miTiTebebi;<br />
• danadgars Tan unda axldes amomwuravi<br />
instruqcia;<br />
• danadgari moulodnelad ar unda gaeSvas;<br />
• SesaZlebeli unda iyos danadgaris swrafi<br />
da usafrTxo gamorTva da es gamosarTavi iolad<br />
misagnebi unda iyos<br />
• operators unda hqondes sakmarisi adgili<br />
moZraobisTvis;<br />
• operatoris ganTavsebis adgili iseTi<br />
unda iyos, rom mas gamonabolqvi airis sunTqva ar<br />
uxdebodes;<br />
moTxovnebs akmayofilebs~. es ganmarteba sakmaod<br />
bundovania, amitom praqtikuli TvalsazrisiT<br />
mniSvnelovania debuleba imis Sesaxeb, Tu rogor<br />
mowmdeba produqciis `usafrTxoeba~. bunebrivia,<br />
aq pirvel planze `axali midgomis~ direqtivebTan<br />
da Sesabamis standartebTan Sesabamisoba gamodis.<br />
magram Tu konkretuli produqciisTvis aseTi<br />
dokumentebi ar arsebobs, produqciis usafrTxoba<br />
fasdeba misi SesabamisobiT:<br />
• evrokavSiris rekomendaciebTan am<br />
tipis produqciis usafrTxoebis SefasebasTan<br />
dakavSirebiT;<br />
5<br />
• erovnul standartTan, romelic evropul<br />
standarts ar Seesabameba;<br />
• kargi praqtikis magaliTebTan (usafrTxoebis<br />
kuTxiT);<br />
• teqnologiis Tanamedrove donesTan;<br />
• momxmarebelTa<br />
(usafrTxoebis kuTxiT).<br />
molodinebTan<br />
rogorc aRvniSneT, `axali midgomis~<br />
rezoluciiT aikrZala bazarze daSvebisTvis<br />
nawarmis winaswari savaldebulo Semowmeba sajaro<br />
organoebis mier. sanacvlod, mwarmoebels daevala<br />
uzrunvelyos, rom mis mier bazarze ganTavsebuli<br />
nawarmi usafrTxo iyos, anu usafrTxoebis arsebiT<br />
moTxovnebs akmayofilebdes. usafrTxoebis moTxovnebisadmi<br />
produqciis Sesabamisobis dadasturebis<br />
(atestaciis) misaReb saSualebebad<br />
daSvebuli iqna:<br />
• sertificireba da Sesabamisi niSnis dasma<br />
damoukidebeli organos mier;<br />
•<br />
cvla;<br />
SesaZlebeli unda iyos muSaobis siCqaris<br />
• Semowmeba (testireba) damoukidebeli<br />
organos mier;<br />
• ar unda iyos xanZris gaCenis an afeTqebis<br />
saSiSroeba;<br />
da a.S.<br />
im produqciisTvis, romlisTvisac `axali<br />
midgomis~ direqtivebi jer ar SemuSavebula,<br />
usafrTxoebis moTxovnebs 92/59/EEC direqtiva<br />
aregulirebs. formaluri ganmartebiT produqcia<br />
iTvleba `usafrTxod~, Tuki normalur (an<br />
winaswar gaTvlad) pirobebSi misi gamoyeneba<br />
sarisko ar aris, an `produqciis xasiaTTan<br />
SedarebiT minimaluri riskis matarebelia~ da<br />
`usafrTxoebis da janmrTelobis dacvis mkacr<br />
4. direqtiva 98/37/EC, romelic 2006 wels Seicvala 2006/42/EC<br />
direqtiviT<br />
• Sesabamisobis Sefaseba da deklarireba<br />
Tavad mwarmoeblis mier;<br />
• sxva meTodi, romelic konkretuli<br />
produqciis usafrTxoebis moTxovnebis damdgen<br />
direqtivaSi SeiZleba iyos miTiTebuli.<br />
rezoluciaSi zogadad deklarirebul<br />
am procedurebs cxovrebaSi gasatareblad<br />
meti dakonkreteba esaWiroeboda. 1989 wels<br />
Tanamegobrobam miiRo rezolucia Sesabamisobis<br />
Sefasebisadmi globaluri midgomis Sesaxeb 6 . 1990 ki<br />
5. igulisxmeba is qveyana, sadac produqciis gayidva xdeba<br />
6. Council Resolution of 21 December 1989 on a global approach to conformity<br />
assessment<br />
6
# 108<br />
biuleteni<br />
wels am rezoluciis Sesasruleblad miRebuli iqna<br />
93/465/EEC gadawyvetileba, romliTac dadginda<br />
usafrTxoebis moTxovnebisadmi produqciis<br />
Sesabamisobis dadasturebis ramodenime alternatiuli<br />
sqema (moduli), romlTa Soris mewarmes<br />
aqvs arCevanis Tavisufleba 7 (ix. cxrili #1 da<br />
diagrama 1).<br />
unda aRiniSnos, rom `axali midgomis~<br />
koncefcia da Sesabamisi direqtivebi adgens im<br />
moTxovnebs, romelsac nawarmi unda akmayofilebdes<br />
imisTvis, rom bazarze iqnes daSvebuli. praqtikaSi<br />
es direqtivebi aqtualuria axali, an seriozulad<br />
modificirebuli produqciisTvis. rac Seexeba<br />
bazarze ukve arsebuli produqciis kontrols, am<br />
sakiTxs aregulirebs 1992 wlis 92/59/EEC direqtiva<br />
produqciis zogadi usafrTxoebis Sesaxeb 8 .<br />
92/59/EEC direqtivis mixedviT,<br />
Tanamegobrobis qveynebi valdebulni arian<br />
Seqmnan bazarze ganTavsebuli produqciis<br />
momxmareblisTvis usafrTxoebis Semmowmebeli<br />
sajaro organo. darRvevebis (anu safrTxis<br />
Semcveli produqciis) aRmoCenis SemTxvevaSi am<br />
organos damrRvevis dasjis uflebamosilebac<br />
unda gaaCndes. damrRvevis dasjis RonisZiebebi<br />
unda iyos efeqturi (Sedegiani 9 ) da adekvaturi<br />
(proporciuli).<br />
direqtivaSi miTiTebulia, Tu konkretulad<br />
ra uflebamosilebani unda gaaCndeT produqciis<br />
usafrTxoebis Semmowmebel organoebs. maT unda<br />
SeeZloT:<br />
1. Seamowmon bazarze ganTavsebuli<br />
nebismieri produqciis Tvisebebi usafrTxoebis<br />
TvalsazrisiT, amoiRon bazridan produqciis<br />
nimuSebi da Cautaron maT saTanado testebi,<br />
agreTve moiTxovon yvela saWiro informacia<br />
saTanado pirebisgan;<br />
2. im SemTxvevaSi Tu produqcia garkveul<br />
pirobebSi SesaZloa sarisko iyos:<br />
• moiTxovon, rom produqcias gaaCndes<br />
mkafio da iolad gasagebi gamafrTxilebeli<br />
warwera am qveynis oficialur enaze;<br />
• ar dauSvan nawarmi bazarze, sanam igi<br />
srulebiT usafrTxo ar gaxdeba;<br />
3. im nawarmisTvis, romelic SesaZloa<br />
momxmarebelTa garkveuli jgufisTvis iyos<br />
7. Tumca konkretuli produqciis usafrTxoebis uzrunvelyofis<br />
direqtivebiT es CamonaTvali zogjer SezRudulia<br />
8. 2001 wels Seicvala 2001/95/EC direqtiviT<br />
9. im gagebiT, rom damrRvevs gauqres ganmeorebis survili<br />
sarisko: moiTxovon, rom momxmarebelTa es jgufi<br />
droulad da saTanadod gafrTxilebuli iyos am<br />
riskis Sesaxeb;<br />
4. im nawarmisTvis, romelic SesaZloa saxifaTo<br />
iyos: usafrTxoebis Semowmebis periodSi droebiT<br />
akrZalon aseTi produqciis miwodeba, SeTavazeba<br />
da reklama;<br />
5. saxifaTo nawarmisTvis: akrZalon misi<br />
bazarze ganTavseba da miiRon yvela saWiro zoma am<br />
akrZalvis ganxorcielebisTvis; xolo Tu saxifaTo<br />
nawarmi ukve ganTavsebulia bazarze:<br />
• moiTxovon an organizeba gauwion<br />
mis dauyovnebliv amoRebas bazridan da<br />
momxmarebelTa gafrTxilebas am nawarmTan<br />
dakavSirebuli saSiSroebis Sesaxeb;<br />
• moiTxovon, an koordinireba<br />
gauwion an, Tu saWiroa, organizeba gauwion,<br />
mwarmoebelTan da distributorTan erTad,<br />
momxmareblisgan produqciis ukan gamoTxovas<br />
da Sesabamis pirobebSi mis ganadgurebas.<br />
bazris srulfasovani monitoringisTvis unda<br />
arsebobdes produqciis Semowmebis seqtoruli<br />
programebi produqciis kategoriebis da saSiSroebebis<br />
mixedviT; unda xorcieldebodes<br />
Tavad am Semowmebis procedurebis monitoringi,<br />
perioduli Sefaseba da daxvewa; momxmareblebs<br />
an sxva dainteresebul mxareebs unda<br />
hqondeT SesaZlebloba waradginon saCivrebi<br />
makontrolebeli organoebis saqmianobis Taobaze.<br />
yvela im SemTxvevaSi, roca Tanamegobrobis<br />
wevri qveynis makontrolebeli organo miiRebs<br />
gadawyvetilebas raime nawarmis bazarze ardaSvebis,<br />
an bazridan amoRebis an momxmareblidan<br />
gamoTxovis Sesaxeb, man unda gaugzavnos Sesabamisi<br />
Setyobineba evrokomisias, romelic informaciis<br />
swrafi gacvlis sistemis (RAPEX) meSveobiT<br />
awvdis mas Tanamegobrobis yvela qveynis saTanado<br />
organoebs, raTa maTac droulad SeZlon Sesabamisi<br />
zomebis miReba.<br />
gvinda yuradReba gavamaxviloT erT momentze:<br />
rogorc aRvniSneT, axali midgomis Tanaxmad<br />
mewarme ar aris valdebuli nawarmis bazarze<br />
ganTavsebisTvis raime nebarTa aiRos. magram igi<br />
valdebulia, nawarmis bazarze ganTavsebamde<br />
Seamowmos misi Sesabamisoba usafrTxoebis<br />
moTxovnebisadmi, iqonios am Sesabamisobis<br />
damadasturebeli dokumentacia da dausvas<br />
nawarms Sesabamisobis niSani. SeiZleba daisvas<br />
kiTxva, ratom Seiwuxebs Tavs mewarme Sesabamisobis<br />
deklaraciis momzadebaze produqciis bazarze<br />
ganTavsebamde, Tuki ganTavsebisTvis am deklaraciis<br />
wardgena raime sajaro organoSi saWiro ar aris<br />
7
# 108 biuleteni<br />
saqme imaSia, rom bazris Semmowmebel erovnul<br />
organoebs yovel momentSi aqvT ufleba Seamowmon<br />
mewarmis mier bazarze ganTavsebuli produqciis<br />
usafrTxoeba da amisaTvis maT ufleba aqvT<br />
moiTxovon mewarmisgan usafrTxoebaze Semowmebis<br />
damadasturebeli dokumentacia. Tu aseTi<br />
dokumentacia dauyovnebliv ar iqna warmodgenili,<br />
mewarme dadanaSaulebuli iqneba imaSi, rom mas ar<br />
gaumzadebia es dokumentacia produqciis bazarze<br />
ganTavsebamde, rac kanonmdeblobis darRvevaa da<br />
mewarmes seriozuli jarimebis gadaxda mouwevs.<br />
garda amisa, Tu produqciis usafrTxoebis mis<br />
mier warmodgenili mtkicebulebebi sakmarisad<br />
damajerebeli ar iqna, bazris Semmowmebeli organo<br />
wamoiwyebs produqciis testireba-Semowmebis<br />
procedurebs, romelTa mimdinareobis periodSi<br />
droebiT SeCerdeba am produqciis daSveba bazarze.<br />
bunebrivia, mewarmes es mdgomareoba seriozul<br />
zarals uqadis. amitom cdiloben mewarmeebi,<br />
rom maTi produqciis usafrTxoeba rac SeiZleba<br />
avtoritetuli sasertifikacio organos mier iyos<br />
dadasturebuli. Tumca, ra Tqma unda, Tuki bazris<br />
Semmowmebel organos gauCndeba eWvi produqciis<br />
usafrTxoebasTan dakavSirebiT, arc erTi organos<br />
sertifikati misTvis ar warmoadgens Seferxebas<br />
Semowebis CatarebisTvis. bunebrivia avtoritetuli<br />
sertifikatis mqone produqcia saSualod ufro<br />
iSviaTad mowmdeba, vidre sxva produqcia. amdenad,<br />
miuxedavad siZvirisa, mewarmeebi dainteresebulni<br />
arian avtoritetuli organizaciebis mier TavianTi<br />
produqciis usafrTxoebis sertificirebaSi.<br />
sursaTis uvnebloba<br />
gansakuTrebul SemTxvevas warmoadgens<br />
sursaTi. sursaTis kontrols aregulirebs<br />
direqtiva 89/397/EEC 10 . am direqtivis mixedviT<br />
sursaTi eqvemdebareba inspeqtirebas ara<br />
mxolod bazarze ganTavsebis Semdeg, aramed misi<br />
warmoebis (an importis), gadamuSavebis, Senaxvis,<br />
transportirebis, distribuciis da gayidvis<br />
nebismier etapze. Semowmeba xorcieldeba winaswari<br />
Setyobinebis gareSe da moicavs daTvalierebas,<br />
nimuSebis amoRebas da analizs, momsaxure personalis<br />
higienis Semowmebas, dokumentaciis Semowmebas<br />
da aslebis gadaRebas, sawarmos Sida kontrolis<br />
sistemebis Semowmebas da maTi monacemebis Seswavlas.<br />
Semowmebas eqvemdebareba:<br />
• sawarmos teritoria, Senobebi, garemo,<br />
satransporto saSualebebi, manqana-danadgarebi,<br />
mowyobilobebi;<br />
• sursaTis momzadebisTvis da warmoebisTvis<br />
gamoyenebuli nedleuli, ingredientebi,<br />
10. 2008 wlis 1 ianvridan mis magivrad amoqmedda 882/2004<br />
regulacia.<br />
teqnologiuri danamatebi;<br />
• naxevarfabrikatebi;<br />
• mza produqcia;<br />
• sursaTTan kontaqtSi mosuli an aseTi<br />
kontaqtisTvis gamiznuli masalebi;<br />
• masalebi da procesebi, romelic gamoiyeneba<br />
dasufTavebisTvis an remontisTvis, pesticidebi;<br />
• sursaTis momzadebis an warmoebis<br />
procesebi;<br />
• sursaTis etiketireba da wardgena;<br />
• Senaxvis/prezervaciis meTodebi.<br />
damatebiT SesaZlebelia ganxorcieldes<br />
gasaubrebebi sawarmos xelmZRvanelTan da<br />
TanamSromlebTan; sawarmoSi arsebuli gamzomi<br />
instrumentebis Cvenebebis aReba; kompetenturi<br />
organos mier saTanado gazomvebis Catareba maT<br />
mier motanili, an sawarmoSi arsebuli xelsawyoebis<br />
meSveobiT. yvela piri valdebulia xeli Seuwyos<br />
inspeqtors mis muSaobaSi. Tumca, ra Tqma unda,<br />
inspeqtoris mier arasaTanado qmedebis SemTxvevaSi 11<br />
mewarmes aqvs Civilis ufleba.<br />
mniSvnelovania agreTve 178/2002 regulacia,<br />
romliTac sursaTis warmoebis, gavrcelebis<br />
da gayidvis sferoSi moqmed operatorebs<br />
ekisrebaT damatebiTi valebuleba sursaTis<br />
da misi Semcveli komponentebis mikvlevadobis<br />
uzrunvelyofisTvis, raTa bazarze safrTxis<br />
Semcveli produqciis aRmoCenis SemTxvevaSi<br />
SesaZlebeli iyos pirvelwyaros swrafi migneba<br />
da saSiSorebis aRmofxvra. am mizniT sursaTis<br />
sferoSi moqmedi operatorebi valdebulni arian<br />
zedmiwevniT arRicxon, Tu visgan miiRes sursaTi<br />
an sursaTis warmoebaSi gamoyenebuli esa Tu is<br />
ingredienti da vis miawodes Tavisi nawarmi. isini<br />
valdebulni arian, moTxovnis SemTxvevaSi, mTeli<br />
es informacia saTanado organoebs miawodon 12 .<br />
garda amisa, bazarze ganTavsebul sursaTs unda<br />
gaaCndes saTanado warwerebi, misi mwarmoeblis<br />
iolad identificirebisa da moZebnisaTvis.<br />
sajaro kontrolis aRwerili procedurebis<br />
ganxorcielebisas sakvebis usafrTxoebis<br />
ramodenime maxasiaTebeli mowmdeba. maT Soris<br />
sakvebis higienis moTxovnebis <strong>dacva</strong>, sakveb<br />
11. zogadad inspeqtirebis organoebi unda moqmedebdnen EN<br />
45004 standartis Sesabamisad<br />
12. garda amisa, sursaTis yvela operatori specialuri<br />
proceduriT registrirebuli unda iyos.<br />
8
# 108<br />
biuleteni<br />
produqtebSi (an naxevarfabrikatebSi) danamatebis,<br />
an narCenebis/dambinZureblebis arseboba da maTi<br />
koncentracia, agreTve sakvebTan SexebaSi myofi<br />
masalebi. Tavis mxriv es maxasiaTeblebi agreTve<br />
kanonmdeblobiT aris daregulirebuli:<br />
sakvebis higienis moTxovnebi dRes<br />
ganisazRvreba (EC)852/2004 regulaciiT 13 ,<br />
romlebic sasursaTo biznesis yvela stadias<br />
moicavs, pirveladi warmoebidan mis gayidvamde.<br />
rac Seexeba sakvebi produqciis Semcvelobas,<br />
am sferoSi Tanamegobrobis kanonmdeblobiT<br />
detalurad reglamentirebulia sakvebSi gemos,<br />
feris, sunis, an sxva Tvisebebis Secvlis mizniT<br />
daSvebuli danamatebi da maTi koncentracia<br />
saboloo produqtSi, sxvadasxva dambinZurebel<br />
nivTierebaTa an damuSavebis narCenebis daSvebuli<br />
koncentraciebi sakveb produqtebSi, sakvebis<br />
radiaqtiuli dabinZureba, aseve damokidebuleba<br />
genmodificirebuli organizmebis gamoyenebiT<br />
miRebul sasursaTo produqciasTan. evrokavSirSi<br />
dRes sakvebis usafrTxo Semcvelobis ganmsazRvreli<br />
moqmedi ZiriTadi aqtebis CamonaTvali ixileT II<br />
danarTSi.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba: standartizacia<br />
da sertifikacia<br />
sabWoTa kavSirSi produqciis usafrTxoeba<br />
uzrunvelyofili iyo daxuruli bazriT<br />
da yvela nawarmis Sesabamisi `gost~-ebisTvis<br />
savaldebulo Sesabamisobis moTxovniT. inerciiT<br />
standartebisadmi igive midgoma gagrZelda sabWoTa<br />
kavSiris daSlis Semdegac. `samewarmeo safuZvlebis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos respublikis 1991 wlis 25<br />
ivlisis kanonis mixedviT mewarme pasuxs agebs<br />
Sesabamisi standartebis pirobebis darRvevisaTvis.<br />
`saqarTvelos respublikaSi standartizaciisa<br />
da sertifikaciis Sesaxeb~ saxelmwifos meTauris<br />
1994 wlis 17 ianvris #7 brZanebulebis mixedviT:<br />
`standartebis moTxovnebi savaldebuloa yvela ...<br />
pirisTvis, romelic SeimuSavebs, amzadebs, awvdis<br />
(realizacias ukeTebs), SeakeTebs produqcias da<br />
asrulebs samuSaoebs (momsaxurebas) 14 . `produqciis<br />
SemuSaveba, warmoeba, miwodeba, realizacia, Senaxva,<br />
gadazidva, gamoyeneba, eqspluatacia da SekeTeba,<br />
samuSaoebis (momsaxurebis) Sesruleba standartebis<br />
moTxovnebis darRveviT ... akrZalulia~ 15 .<br />
13. cxoveluri warmoSobis sursaTisTvis damatebiT moqmedebs<br />
(EC)853/2004, (EC)854/2004 regulaciebi da 2002/99/EC direqtiva<br />
14. “saqarTvelos respublikaSi standartizaciisa da sertifikaciis<br />
Sesaxeb” saxelmwifos meTauris 1994 wlis 17 ianvris brZanebuleba<br />
#7, muxli 7, punqti 4, nawili 2<br />
15 iqve, muxli 10, p. 2<br />
Tumca Semdgom brZanebulebaSi<br />
dakonkretebulia, rom savaldebuloa saxelmwifo<br />
standartebis mxolod is moTxovnebi, romlebic<br />
uzrunvelyofen adamianis sicocxlesa da<br />
usafrTxoebas, garemos <strong>dacva</strong>s, SeTavsebadobas,<br />
urTierTSenacvlebadobas,<br />
resursebis<br />
momWirneobas, SefuTvis da niSandebis wesebs da<br />
savaldebulo wesebTan Sesabamisobis kontrolis<br />
meTodebs, xolo moTxovnebi, romlebic produqciis<br />
xarisxis samomxmareblo maxasiaTeblebs adgenen,<br />
sarekomendacio xasiaTisaa.<br />
brZanebulebiT dadginda standartebis<br />
moTxovnasTan produqciis an sawarmoo procesis<br />
Sesabamisobis dadgenis proceduris (sertifikaciis)<br />
ori saxe: savaldebulo da nebayoflobiTi<br />
sertifikacia.<br />
“saqarTvelos teritoriaze produqciis<br />
realizacia, romelic eqvemdebareba savaldebulo<br />
sertifikacias, Sesabamisobis serTifikatis gareSe<br />
akrZalulia”. 16<br />
“savaldebulo sertifikacia tardeba<br />
standartebisa da sxva normatiuli dokumentebis<br />
im savaldebulo moTxovnebis Sesabamisobaze,<br />
romlebic uzrunvelyofen produqciis<br />
usafrTxoebas, adamianis sicocxlis, janmrTelobas,<br />
moqalaqeebis qonebisa da garemos <strong>dacva</strong>s.<br />
produqcia, romelic eqvemdebareba savaldebulo<br />
serTifikacias, ganisazRvreba standartebis<br />
savaldebulo moTxovnebis Sesabamisad<br />
an saqarTvelos respublikis ministrTa<br />
kabinetis mier dadgenili nusxis mixedviT” 17<br />
1994 wlis 29 agvistos saqarTvelos ministrTa<br />
kabinetma miiRo aseTi dadgenileba, romliTac<br />
savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli<br />
produqciis nusxa ganisazRvra. es nusxa praqtikulad<br />
mTel samomxmareblo saqonels moicavda: Tambaqos,<br />
alkoholur sasmelebs, praqtikulad yvela<br />
sasursaTo nawarms, eleqtroteqnikur saqonels,<br />
xelsawyoebs, tansacmels, fexsacmels, samkurnalo<br />
saSualebebs, samSeneblo masalebs da aS. (ix. danarTi<br />
III).<br />
savaldebulo sertificirebis gavlis<br />
moTxovnis da standartebis savaldebulo<br />
moTxovnebTan produqciis Sesabamisobis <strong>dacva</strong><br />
administraciulad uzrunvelyofili iyo<br />
standartizaciis, metrologiisa da sertifikaciis<br />
departamentisadmi centraluri mmarTvelobis<br />
16. iqve, muxli 24<br />
17. iqve, muxli 23, punqti 1<br />
9
# 108 biuleteni<br />
organos statusis 18 miniWebiT, romelsac<br />
ufleba hqonda ganexorcielebina saxelwifo<br />
zedamxedveloba standartebis moTxovnebis<br />
<strong>dacva</strong>ze produqciis SemuSavebis, warmoebis,<br />
miwodeba/realizaciis, Senaxvis, gadazidvis,<br />
eqspluataciis da SekeTebis stadiebze, agreTve<br />
Sesabamisobis sertifikatis arsebobaze.<br />
standartebis moTxovnebisadmi produqciis<br />
Seusabamobis aRmoCenisas departaments SeeZlo 19 :<br />
• gaeca miweriloba darRvevis aRmosafxvrelad;<br />
• aekrZala produqciis realizacia da<br />
gamoyeneba;<br />
• SeeCerebina Sesabamisobis sertifikatis<br />
moqmedeba da Sesabamisi niSnis gamoyenebis ufleba;<br />
• daewesebina damrRvevisTvis jarimebi da<br />
sxva ekonomikuri sanqciebi;<br />
• aReZra saqme sasamarTloSi an arbitraJSi.<br />
sagadasaxado inspeqciis 1994 wlis 13<br />
maisis brZanebiT dadginda agreTve jarimebi<br />
standartebis darRvevisTvis. kerZod, iuridiuli<br />
pirebi, romlebmac moaxdines iseTi produqciis<br />
realizacia, an iseTi momsaxurebis gaweva, romelic<br />
standarts ar Seesabameba, valdebulni iyvnen am<br />
produqciis an momsaxurebis sruli Rirebuleba<br />
jarimis saxiT saxelmwifo biujetSi gadaericxaT.<br />
jarimis dakisreba standartizaciis, metrologiis<br />
da sertifikaciis departamentis miwerilobiT<br />
xorcieldeboda da amoRebuli jarimis 20% amave<br />
departamentis angariSze gadairicxeboda 20 .<br />
saqonlis sertifikaciis ganxorcieleba damoukidebeli<br />
sasertifikacio organoebis kompetenciaSi<br />
Sedioda, romelTa akreditacias standartizaciis,<br />
metrologiisa da sertifikaciis departamenti<br />
axorcielebda 21 . Tumca, `aucileblobis SemTxvevaSi`<br />
departaments sertificirebis Catarebis da<br />
18. saqarTvelos respublikis ministrTa kabinetis 1994 wlis 16<br />
martis 159 dadgenileba, muxli 1<br />
19. “saqarTvelos respublikaSi standartizaciisa da sertifikaciis<br />
Sesaxeb” saxelmwifos meTauris 1994 wlis 17 ianvris #7<br />
brZanebuleba, muxlebi 15-16, agreTve saqarTvelos respublikis<br />
ministrTa kabinetis 1994 wlis 29 agvistor #604 dadgenileba<br />
„standartebsa da gazomvis saSualebebze saxelmwifo zedamxedvelobis<br />
Sesaxeb“<br />
20. saqarTvelos saxelmwifos meTauris 1995 wlis 13 seqtembris<br />
#353 brZanebuleba „saqarTvelos respublikaSi standartizaciis,<br />
metrologiisa da sertifikaciis ganviTarebis xelSewyobisa<br />
da finansuri uzrunvelyofis RonisZiebebis Sesaxeb“<br />
21. saqarTvelos respublikis ministrTa kabinetis 1994 wlis 16<br />
martis 159 dadgenilebiT damtkicebuli debuleba, muxli II,<br />
p.21<br />
sertifikatis gacemis uflebac gaaCnda 22 .<br />
aRniSnuli aqtebis aRwerili debulebebi<br />
(garda jarimebisa) TiTqmis ucvlelad gadavida<br />
1996 wlis 6 seqtembris kanonebSi `standartizaciis<br />
Sesaxeb~ da `produqciis da momsaxurebis<br />
sertifikaciis Sesaxeb~, agreTve 1996 wlis 20 martis<br />
kanonSi `momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb~.<br />
`produqciis da momsaxurebis sertifikaciis<br />
Sesaxeb` 1996 wlis 6 seqtembris kanonis mixedviT<br />
savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli<br />
produqciis nusxis Sedgenis ufleba mieca rogorc<br />
saqstandarts, aseve aRmasrulebeli xelisuflebis<br />
nebismier organos. 1997-2000 wlebSi aRmasrulebeli<br />
xelisuflebis sxvadasxva organoebis mier<br />
miRebuli iqna ramodenime normatiuli aqti 23 ,<br />
romliTac savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli<br />
produqciisa da momsaxurebis<br />
nusxa seriozulad gaizarda. 2000 wlis 14 ivniss<br />
saqarTvelo msoflio savaWro organizaciis<br />
wevri gaxda da sxva valdebulebebTan erTad<br />
savaldebulo standartizaciidan nebayoflobiT<br />
standartizaciasa da sertifikaciaze gadasvlis 24<br />
22. iqve, muxli III, p.12<br />
23. esenia magaliTad:<br />
esenia magaliTad:<br />
• saqarTvelos urbanizaciisa da mSeneblobis saministrosa da<br />
saqstandartis 1997 wlis 20 oqtombers N75/125 erToblivi<br />
brZaneba “savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli<br />
samSeneblo masalebis, konstruqciisa Dda sxva samSeneblo<br />
produqciis nusxis damtkicebis Sesaxeb”<br />
• saqarTvelos turizmisa da kurortebis saxelmwifo departamentisa<br />
da saqarTvelos standartizaciis, metrologiisa<br />
da sertifikaciis saxelmwifo departamentis 1998 wlis 4<br />
maiss N69/122 erToblivi brZaneba “saqarTveloSi turistuli<br />
da sastumro momsaxurebaze savaldebulo sertifikaciis<br />
SemoRebis Sesaxeb”<br />
• saqarTvelos transportisa da komunikaciebis saministrosa<br />
da saqarTvelos standartizaciis, metrologiisa da ser-<br />
Tifikaciis saxelmwifo departamentis 1998 wlis 18 maiss<br />
N28/176 erToblivi brZaneba “saqarTveloSi saavtomobilo<br />
transportSi momsaxurebaze savaldebulo sertifikaciis<br />
etapobrivad SemoRebis Sesaxeb”<br />
• “saqarTvelos teritoriaze savaldebulo sertifikaciis<br />
daqvemdebarebuli saqonlis Semotanis samuSaoTa organizaciis<br />
srulyofis Sesaxeb”. saqarTvelos saxelmwifo<br />
sabaJo departamentisa da saqarTvelos standartizaciis,<br />
metrologiisa da sertifikaciis saxelmwifo departamentis<br />
1998 wlis 27 aprilis N45/78 erToblivi brZanebis me-2<br />
danarTi “saqarTveloSi Semotanili savaldebulo sertifikacias<br />
daqvemdebarebuli saqonlis CamonaTvali”<br />
• saqarTvelos standartizaciis, metrologiisa da serTifikaciis<br />
saxelmwifo departamentis Tavjdomaris 2000 wlis<br />
8 Tebervlis N16 brZaneba “saqarTveloSi mosaxleobis momsaxurebaze<br />
savaldebulo sertifikaciis SemoRebis Sesaxeb”<br />
24. msoflio savaWro organizaciis wevrobasTan dakavSirebul<br />
valdebulebaTa es interpretacia aRebulia 2002 wlis 27 ivnisis<br />
saqarTvelos prezidentis #313 brZanebulebidan „saqarTvelo-<br />
Si savaldebulo sertifikaciidan nebayoflobiT sertifikaciaze<br />
etapobrivad gadasvlis RonisZiebata Sesaxeb“.<br />
10
# 108<br />
biuleteni<br />
valdebuleba aiRo. am valdebulebisSesrulebis<br />
mizniT 2002 wlis 8 agvistos damtkicebul<br />
savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebul<br />
produqciis da momsaxurebis axal nusxaSi 25 calke<br />
CamoTvlilia produqcia, romlis Sesabamisobis<br />
dasadastureblad sertificireba savaldebulo<br />
ar aris _ sanacvlod sakmarisia Sesabamisobis Sesaxeb<br />
(mwarmoeblis) deklaracia.<br />
standartebisadmi damokidebulebis<br />
seriozuli cvla saqarTveloSi 2005 wels daiwyo.<br />
am wlis 24 ivniss `produqciis da momsaxurebis<br />
Sesaxeb~ da `standartizaciis Sesaxeb~ kanonebSi<br />
Sevida Sesworebebi, ramac srulebiT Secvala am<br />
kanonebis arsi. kerZod, Semotanili iqna Semdegi<br />
novaciebi:<br />
1. gauqmda standartebis savaldebulo da<br />
arasavaldebulo nawilebis cneba da standarti<br />
erTmniSvnelovnad da mTlianad arasavaldebulo<br />
gamoyenebis dokumentad gamocxadda 26 . standartis<br />
SemuSavebis ufleba nebismier pirs aqvs. `standartis~<br />
statusis miniWebisTvis sakmarisia dokumentis<br />
aseTad registracia saqarTvelos standartebis,<br />
teqnikuri reglamentebisa da metrologiis<br />
erovnul saagentoSi.<br />
2. SesrulebisTvis savaldebulo teqnikuri<br />
Sinaarsis normatiuli dokumentebis<br />
aRsaniSnavad dafuZnda termini `teqnikuri<br />
regla menti” 27 .standartebisgan gansxvavebiT<br />
teq nikur reglamentebs aRmasrulebeli xelisuflebis<br />
an damoukidebeli maregulirebeli<br />
organoebi SeimuSaveben da normatiuli aqtebis<br />
damtkicebisTvis gaTvaliswinebuli proceduriT<br />
amtkiceben. kanonis mixedviT teqnikuri<br />
reglamentebi<br />
produqciis/momsaxurebis<br />
usafrTxoebis mizniT miiReba da misi gamoyeneba<br />
25. 2002 wlis 8 agvistos saqarTvelos transportisa da komunikaciebis<br />
ministris, saqarTvelos urbanizaciisa da mSeneblobis<br />
ministris, saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris, saqarTvelos<br />
turizmisa da kurortebis saxelmwifo departamentis Tavmjdomaris,<br />
saqarTvelos standartizaciis, metrologiisa da sertifikaciis<br />
saxelmwifo departamentis Tavmjdomaris erToblivi<br />
brZaneba N 230 “saqarTveloSi savaldebulo sertifikacias<br />
daqvemdebarebuli produqciis da momsaxurebis nusxis damtkicebis<br />
Taobaze”<br />
26. kanoni „standartizaciis Sesaxeb, muxli 2, p. „a“<br />
ar unda qmnides teqnikur bariers saerTaSoriso<br />
vaWrobisTvis.<br />
3. mkafiod ganimarta, rom sertifikaciis,<br />
anu Sesabamisobis Sefasebis procesi, garda<br />
standartebis moTxovnebTan Sesabamisobisa, aseve<br />
teqnikur reglamentebTan Sesabamisobis Sefasebac<br />
moicavs.<br />
4. savaldebulo sertifikacia daSvebuli<br />
iqna mxolod kanoniT pirdapir gansazRvrul<br />
SemTxvevebSi 28 .<br />
5. srulebiT axleburad daregulirda<br />
produqciis usafrTxoebis da bazarze daSvebis<br />
sakiTxebi. kanonis midgomebi am sakiTxebSi<br />
evropis `axal midgomas~ waagavs 29 , Tumca arsebobs<br />
mniSvnelovani gansxvavebebi. kerZod, qarTuli<br />
`axali midgoma~ SemdegSi mdgomareobs:<br />
i. iseve, rogorc evrokavSirSi, bazarze<br />
ganTavsebuli produqciis usafrTxoeba uzrunvelyofilia<br />
mewarmis zogadi valdebulebiT<br />
(pasuxismgeblobiT), rom mis mier bazarze gan-<br />
Tavsebuli produqcia momxmareblisTvis usafrTxo<br />
iyos, xolo nawarmis im tipebisTvis, romlisTvisac<br />
SemoRebulia teqnikuri reglamentebi an<br />
sxva savaldebulo normebi da wesebi, mewarme<br />
valdebulia uzrunvelyos, rom misi produqcia<br />
am moTxovnebs Seesabamebodes. raime nebarTva,<br />
Semowmeba, sertifikati an bazarze daSvebis<br />
sxvagvari savaldebulo procedura ar arsebobs.<br />
kanonis axali redaqciia saqarTvelos farglebSi<br />
produqciis teqnikur reglamentTan<br />
28. Tumca unda aRiniSnos, rom ZalaSi darCa “momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis Sesaxeb” kanonis me-3 muxli, romlis mixedviT:<br />
“produqcia, romelzec sakanonmdeblo aqtebiTa da standartebiT<br />
gansazRvrulia moTxovnebi, romlebmac unda uzrunvelyos<br />
momxmareblis sicocxlisa da janmrTelobis, garemos usafrTxoeba,<br />
agreTve momxmareblis qonebisTvis zianis miyenebis Tavidan<br />
acilebis aucilebeli pirobebi, eqvemdebareba savaldebulo<br />
sertifikacias<br />
ikrZaleba saqonlis (maT Soris importulis) realizeba, samuSaoTa<br />
Sesruleba da momsaxurebis gaweva am punqtis pirvel<br />
abzacSi miTiTebuli moTxovnebis Sesabamisobis damadasturebeli<br />
sertifikaciis gareSe. saqarTvelos teritoriaze saqonlis<br />
Semosatanad nebarTvis safuZveli sabaJo organoebSi wardgenili<br />
sertifikati, romelsac gascems an cnobs saqarTvelos<br />
saTanado rwmunebis mqone organo”<br />
27. saqarTvelos Tanamedrove kanonmdeblobaSi termini<br />
“teqnkuri reglamenti” Semovida 1999 wlis 25 ivnisis kanoniT<br />
“standartizaciis Sesaxeb”. kanonis mixedviT es iyo samarTlebrivi<br />
aqti, romelic gansazRvravda produqciis an momsaxurebis<br />
savaldebulo teqnikur maxasiaTeblebs uSualod, an standartebze<br />
miTiTebiT. Tumca, amave dros Tavad stanradtebic<br />
miiCneoda “nawilobriv savaldebulo” dokumentebad, rac sakmao<br />
gaugebrobas qmnida. kanonis mixedviT saqonlis an momsaxurebis<br />
teqnikur reglamentTan Sesabamisobis damowmeba savaldebulo<br />
iyo, Tumca ar iyo miTiTebuli, aseTi damowmeba ra proceduriT<br />
unda ganxorcielebuliyo.<br />
ZalaSi darCa agreTve am kanonis safuZvelze SemuSavebuli<br />
“savaldebulo sertifikacias daqvemdebarebuli produqciis<br />
saqarTvelos teritoriaze Semotanis wesi” da 2007 wlis 1 ianvramde,<br />
sanam axali “sabaJo kodeqsi” amoqmeddeboda, saqarTveloSi<br />
saqonlis Semotanisas xarisxis Sesabamisobis sertifikatis<br />
warmodgena savaldebulo iyo (1998 wlis kanonis „sabaJo<br />
tarifebisa da gadasaxadebis Sesaxeb“ me-13 muxlis me-3 punqti)<br />
29 kanonis zogierTi muxli “produqciis zogadi usafrTxoebis<br />
Sesaxeb” evrokavSiris 2001/95/EC direqtivis debulebebis<br />
zusti Targmania. aseTebia magaliTad muxli 6 (Seesabameba<br />
direqtivis me-2 muxls), me-7 muxli (Seesabameba direqtivis me-3<br />
da me-5 muxlebs), 25-e muxli (direqtivis me-8 muxli)<br />
11
# 108 biuleteni<br />
Sesabamisobis dadasturebis/Sefasebis or<br />
saSualebas cnobs:<br />
a. mwarmoebeli (savaraudod sakuTari<br />
Za le biT Tavisi nawarmis Semowmebis safuZvelze)<br />
adgens Sesabamisobis deklaracias, sadac kisrulobs<br />
pasuxismgeblobas konkretuli reglamentis<br />
moTxovnasTan produqciis Sesabamisobaze. es<br />
deklaracia sul cota 5 wlis manZilze unda<br />
inaxebodes mewarmesTan da moTxovnis SemTxvevaSi<br />
waredginos bazris zedamxedvel organos;<br />
b. mwarmoebeli produqcias warudgens<br />
sertifikaciis akreditebul organos, romelic<br />
amowmebs produqciis Sesabamisobas teqnikuri<br />
reglamentis moTxovnebTan da dadebiTi Sedegis<br />
SemTxvevaSi iZleva Sesabamisobis sertifikats.<br />
Sefasebis am procedurebidan pirveli<br />
savaldebuloa, meore ki nebayoflobiTi, `garda<br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli<br />
SemTxvevebisa~. Sefasebis aRwerili procedurebis<br />
gavlis Sedegad xdeba produqciis niSandeba<br />
Sesabamisobis erovnuli niSniT. Tu niSandeba<br />
xorcieldeba ara mewarmis, aramed sasertifikacio<br />
organos mier, produqciaze aRniSnuuli unda iqnes<br />
agreTve am organos saidentifikacio kodi.<br />
Sesabamisobis aRiarebis es erovnuli sqemebi<br />
moqmedebs mxolod im SemTxvevaSi, Tu produqcia<br />
warmoebulia saqarTveloSi an fasdeba Sesabamisoba<br />
qarTul erovnul teqnikur reglamentebTan.<br />
saqarTveloSi teqnikur reglamentad aRiarebul<br />
ucxo qveynis normatiul dokumentTan Sesabamisobis<br />
Sefasebisas ki produqciis warmoSobis qveynis<br />
(da ara im qveynis, sadac es teqnikuri Sinaarsis<br />
normatiuli dokumenti moqmedebs!) Sesabamisobis<br />
Sefasebis procedura 30 unda iqnes gamoyenebuli.<br />
am proceduriT gaTvaliswinebuli Sesabamisobis<br />
dadasturebis dokumentis warmodgena (savaraudod<br />
sabaJo organoebisTvis) sakmarisia produqciis<br />
saqarTvelos bazarze ganTavsebisTvis.<br />
Tu Cven am sqemas zemoT aRweril evropul<br />
sqemas SevadarebT, vnaxavT, rom saqarTveloSi<br />
dRes samoqmedod SemoRebulia produqciis<br />
usafrTxoebis dadasturebis evropuli Svidi<br />
modulidan mxolod ori: A da G. es niSnavs,<br />
rom mewarme, romelic imports ar eweva, ar aris<br />
dainteresebuli Tavis sawarmoSi magaliTad<br />
xarisxis uzrunvelyofis sistemis danergviT,<br />
vinaidan saqarTvelos bazarze daSvebisTvis da<br />
funqcionirebisTvis es mas araviTar upiratesobas ar<br />
aZlevs (Tundac yvelaze soliduri sasertifikacio<br />
organos mier iyos es sistema sertificirebuli).<br />
30. 1996 wlis kanoni “produqciis da momsaxurebis sertifikaciis<br />
Sesaxeb“, 2008 wlis 1 ianvris mdgomareobiT, muxli 13, p. 4<br />
magram ufro mniSvnelovania is, rom<br />
evrokavSiris Sesabamisobis Sefasebis A moduli<br />
ar mdgomareobs ubralod Sesabamisobis<br />
deklaraciis xelmowerasa da am furclis 5 wlis<br />
ganmavlobaSi SenaxvaSi, rogorc amas axali qarTuli<br />
kanonmdebloba gulisxmobs. evrokavSirSi mewarmis<br />
mier xelmoweril Sesabamisobis deklaracias<br />
Tan unda erTvodes teqnikuri dokumentacia,<br />
romelic am Sesabamisobas amtkicebs da asabuTebs.<br />
esenia: produqciis Semcvelobis aRwera, warmoebis<br />
procesis aRwera, gaTvlebis, gazomvebis, testebis<br />
Sedegebi da sxva, ris safuZvelzec mewarmem daaskvna,<br />
rom misi produqcia konkretuli teqnikuri<br />
reglamentis moTxovnebs Seesabameba. rogorc zemoT<br />
aRvwereT, swored es dokumentacia (moTxovnis<br />
SemTxvevaSi) aZlevs evrokavSiris qveynebis<br />
bazrebis makontrolebel organoebs saSualebas<br />
iolad darwmundnen konkretuli produqciis<br />
usafrTxoebaSi. am dokumentaciis gareSe<br />
Sesabamisobis deklaracias araviTari daniSnuleba<br />
ar gaaCnia. mewarmis xelmowera deklaraciaze<br />
swored im teqnikuri monacemebis dadasturebas<br />
da maT sisworeze pasuxismgeblobis aRebas niSnavs.<br />
Torem produqciis normatiul moTxovnebTan<br />
Sesabamisobaze mewarme isedac agebs pasuxs,<br />
yovelgvari deklaraciis safuZvelze. savaraudod,<br />
qarTvelma kanonmdebelma am deklaraciis arsi ver<br />
gaigo da amgvari `gamartivebiT~ igi srulebiT<br />
ufunqcio faratina qaRaldad aqcia!<br />
ii. axali kanonmdeblobis SemoRebiT<br />
gaurkveveli gaxda arsebuli standartebis<br />
funqcia. rogorc zemoT aRvniSneT, evrokavSirSi<br />
usafrTxoebis direqtivaTa moTxovnebTan<br />
produqciis Sesabamisobis dadasturebis erTerTi<br />
saSualebas produqciis evrostandartebTan<br />
Sesabamisobis Sefaseba/dadastureba warmoadgens.<br />
standartebi faqtobrivad, mewarmes usafrTxoebis<br />
moTxovnebis Sesrulebis sxvadasxva misaReb<br />
variantebs sTavazobs. saqarTvelos axali<br />
kanonmdebloba aseT SesaZleblobas ar uSvebs _ raime<br />
qarTuli standartisadmi produqciis Sesabamisoba<br />
sakmarisi ar aris teqnikuri reglamentis<br />
moTxovnisadmi am produqciis Sesabamisobis<br />
dadasturebisTvis. SeiZleba vTqvaT, rom axali<br />
kanonmdeblobiT saqarTvelos standartebi<br />
Tumca ar gauqmebula, magram srulebiT ufunqcio,<br />
`TamaSgare~ mdgomareobaSi aRmoCnda.<br />
iii. mouwesrigebelia samomxmareblo bazris<br />
kontrolis sakiTxic. rogorc zemoT aRvwereT,<br />
produqciis usafrTxoebisadmi evropuli midgoma<br />
gulisxmobs barierebis maqsimalurad moxsnas<br />
produqciis bazarze daSvebisas, rac balansdeba<br />
bazarze ganTavsebuli produqciis usafrTxoebis<br />
aucilebeli sajaro kontroliT. 2001/95/EC<br />
direqtivaSi kategoriulad moTxovnilia, rom<br />
qveynebma unda Seqmnan makontrolebeli organoebi,<br />
awarmoon bazris sistematiuri kontroli da mkacrad<br />
12
# 108<br />
biuleteni<br />
dasajon usafrTxoebis moTxovnaTa damrRvevi<br />
mewarmeebi. saqarTvelos axali kanonmdebloba<br />
iTvaliswinebs bazris makontrolebeli organoebis<br />
arsebobis SesaZleblobas da adgens maT uflebebs<br />
(romelic zusti analogia evrokavSirSi bazarze<br />
gatanili saqonlis usafrTxoebis makontrolebeli<br />
erovnuli organoebis zemoT aRwerili<br />
uflebebisa), magram ar miuTiTebs aseT organoebs.<br />
SesaZloa, es logikuric gveCvenos im fonze, rom<br />
dRemde saqarTveloSi sul 10-mde teqnikuri<br />
reglamentia damtkicebuli, romelic momsaxurebis<br />
an samomxmareblo produqciis usafrTxoebas<br />
ramdenadme exeba 31 . magram saqarTvelos mTavrobis<br />
2006 wlis 24 Tebervlis dadgenilebidan<br />
gamomdinare saqarTvelos teritoriaze teqnikur<br />
reglamentebad erTbaSad uzarmazari raodenobis<br />
dokumentebi iqna aRiarebuli 32 . esenia:<br />
• evrokavSiris `axali midgomis~ da<br />
`globaluri midgomis~ direqtivebi, `maTTan<br />
harmonizebuli evropuli normebi da teqnikuri<br />
regulirebis saerTaSoriso normatiuli aqtebi da<br />
dokumentebi~,<br />
sxvadasxva qveynebis normebidan yvelaze naklebad<br />
momTxovni.<br />
CamoTvlili dokumentebi savaraudod<br />
mTel samomxmareblo bazars moicavs. logikuri<br />
iqneboda daniSnuliyo sajaro organo,<br />
romelic yvela am dokumentis moTxovnisadmi<br />
saqarTvelos bazarze ganTavsebuli produqciis<br />
Sesabamisobas Seamowmebda. Tumca, Tavad davaleba<br />
sakmaod rTulia. dRevandel realobaSi Zneli<br />
warmosadgenia saqarTveloSi iseTi sajaro organos<br />
arseboba, romelsac detaluri informacia eqneba<br />
yvela CamoTvlili ucxouri dokumentis Sinaarsis<br />
Sesaxeb, rom araferi vTqvaT am dokumentebSi<br />
aRweril moTxovnebTan Sesabamisobis Semowmebis<br />
organizebis SesaZleblobebze.<br />
jerjerobiT ki, unda vaRiaroT, rom<br />
produqciis usafrTxoeba saqarTveloSi mxolod<br />
deklaratiulia, kanonmdebloba formalurad<br />
`waagavs~ evropuls, Tumca arsebiTad ufunqcioa,<br />
rig SemTxvevebSi uSinaarso da rac mTavaria<br />
realuri ganxorcielebis zomebs moklebuli.<br />
• 36 qveynis (ix. danarTi 5) `teqnikuri<br />
regulirebis sferoSi moqmedi dokumentebi,<br />
romlebic gansazRvraven produqciis<br />
maxasiaTeblebs an masTan dakavSirebul procesebs da<br />
warmoebis meTodebs, Sesabamisi administraciuli<br />
debulebebis CaTvliT, romelTa <strong>dacva</strong>c<br />
savaldebuloa am qveynebSi~.<br />
garda amisa, gagrZelda dsT-s qveynebis<br />
teqnikuri regulirebis sferos savaldebulo<br />
dokumentebis (`gostebi~, samSeneblo normebi da<br />
wesebi, sanitaruli wesebi da normebi) moqmedeba.<br />
Sedegad miviReT paradoqsuli situacia _ qarTuli<br />
standarti nebayoflobiTi dokumentia, rusuli<br />
`gosti~ ki _ savaldebulo.<br />
bunebrivia, sxvadasxva qveynis teqnikur<br />
normatiul dokumentebis erTdroulad<br />
moqmedebisas mosalodnelia, rom aRmoCndes<br />
dokumentebi, romelic erTi da imave produqcias<br />
gansxvavebul moTxovnebs uyenebs. am SemTxvevaSi<br />
moqmedebs `produqciis da momsaxurebis Sesaxeb~<br />
kanonis 31 muxli, romlis mixedviT sakmarisia,<br />
produqcia moqmedi normebidan erT romelimes<br />
akmayofilebdes. realobaSi es niSnavs, rom mewarmes<br />
ufleba eZleva airCios saqarTveloSi moqmedi<br />
31. sul saqarTveloSi dreisTvis damtkicebulia 27 teqnikuri<br />
reglamenti. aqedan 11 akreditaciis sakiTxebs aregulirebs, 5<br />
_ metrologias, 9 satransporto sferos, erTi _ sasmeli wylis<br />
xarisxs da erTi _ sakvebis fortifikaciis sakiTxebs. damtkicebuli<br />
reglamentebis CamonaTvali ixileT me-4 danarTSi.<br />
32. ufro zustad, savaldebulod aRiarebuli iqna CamoTvlili<br />
dokumentebis is nawilebi da moTxovnebi, romlebic produqciis<br />
usafrTxoebis uzrunvelmyof maxasiaTeblebs exeba<br />
saqarTvelos kanonmdebloba: sursaTis<br />
uvnebloba<br />
rac Seexeba sursaTis uvneblobas, saqarTvelos<br />
dRevandeli kanonmdeblobiT formalurad<br />
Seqmnilia minimaluri normatiuli baza am sferos<br />
met-naklebad misaRebi regulirebisTvis, Tumca<br />
umetesi normatiuli debulebis moqmedeba<br />
droebiT SeCerebulia.<br />
moqmedi kanonmdeblobiT regulirebas<br />
eqvemdebareba sursaTis Semcveloba, kerZod,<br />
`sursaTisa da Tambaqos Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
kanonis mixedviT:<br />
• garda gamonaklisi SemTxvevebisa ikrZaleba<br />
mavnebeli sakvebdanamatebis gamoyeneba;<br />
• dgindeba sakveb produqtebSi danarCeni<br />
sakvebdanamatebisa da maTi gardaqmnis produqtebis<br />
Semcvelobis zRvrulad dasaSvebi doneebi;<br />
• dgindeba sakveb produqtSi an mis zedapirze<br />
mcenareTa dacvis an niadagis damuSavebis<br />
saSualebebis an sasuqebis, an maTi daSlis an<br />
sxva nivTierebebTan urTierTqmedebis Sedegad<br />
miRebuli nivTierebebis zRvrulad dasaSvebi<br />
doneebi.<br />
konkretulad sursaTSi sxvadasxva danamatebis<br />
da dambinZurebelTa Semcveloba regulirdeba<br />
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri<br />
dacvis ministris mier 2001 wlis 16 agvistos<br />
damtkicebuli ori dokumentiT:<br />
13
# 108 biuleteni<br />
1. #301/n brZanebiT damtkicda sanitaruli<br />
wesebi da normebi `higienuri moTxovnebi<br />
sasursaTo nedleulisa da kvebis produqtebis<br />
xarisxisa da usafrTxoebisadmi`. es dokumenti<br />
adgens sakveb produqtebSi da sursaTis nedleulSi<br />
toqsikuri elementebis (tyvia, dariSxani, kadmiumi,<br />
vercxliswyali, spilenZi, TuTia, levomicetini<br />
da tetraciklinis jgufis antibiotikebi, agreTve<br />
sakvebi antibiotikebi: grizini da bacitracini,<br />
nitrozaminebi, pesticidebi, radionuklidebi da<br />
sxv.) zRvrulad dasaSveb koncentraciebs, agreTve<br />
produqciis savaldebulo mikrobiologiur<br />
maCveneblebs: produqciis minimalur masas, romlis<br />
Semowmebisas ar unda aRmoCndes paTogenuri (an<br />
pirobiT-paTogenuri) mikroorganizmebi.<br />
2. #311/n brZanebiT damtkicda<br />
`sakvebdanamatebis gamoyenebis sanitaruli wesebi<br />
da normebi~, romliTac regulirdeba sxvadasxva<br />
sakvebdanamatebis (konservantebi, antioqsidantebi,<br />
emulgatorebi, saRebavebi, damatkboblebi,<br />
nitratebis da nitritebis da sxva) zRvrulad<br />
dasaSvebi koncentracia saboloo produqtSi,<br />
agreTve dgindeba gamoyenebisTvis daSvebuli da<br />
akrZaluli sakvebdanamatebi (ix. danarTi 6)<br />
dadgenilia agreTve sanitaruli wesebi<br />
da normebi mTeli rigi kvebis mrewvelobis<br />
sawarmoebisTvis da savaWro obieqtebisTvis (ix.<br />
danarTi 7). `sursaTis xarisxis da uvneblobis<br />
Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni iTvaliswinebs<br />
sursaTis operatorTa kontrolis mTel rig<br />
zomebs:<br />
• iseve, rogorc evropaSi, sursaTis<br />
mwarmoebeli sawarmo (agreTve Semnaxveli,<br />
damfasoebeli an bazarze ganmTavsebeli)<br />
valdebulia saxelmwifo registracia gaiaros<br />
(moTxovna SeCerebulia 2009 wlis 31 dekembramde);<br />
• gaTvaliswinebulia sursaTis operatorebis<br />
rogorc gegmiuri, aseve gaufrTxilebeli<br />
inspeqtireba (2009 wlis 31 dekembramde mxolod<br />
gansakuTrebul SemTxvevebSi) da dadgenilia misi<br />
wesebi;<br />
• dadgenilia sursaTis mikvlevadobis<br />
moTxovnebi, romlebic Seesabameba evrokavSiris<br />
kanonmdeblobis moTxovnebs: mwarmoebeli/<br />
distributori valdebulia zustad aRricxos,<br />
Tu visgan miiRo da vis miawoda warmoebuli<br />
sursaTi. bazarze ganTavsebul sursaTs unda<br />
hqondes saTanado etiketi misi mwarmoeblis<br />
identificirebisTvis. mewarme valdebulia<br />
iqonios safrTxeebis Sida kontrolisa da<br />
mikvlevadobis sistemebi (SeCerebulia 2010 wlis 1<br />
ianvramde maRali riskis sawarmoebisTvis, 2011 wlis<br />
1 ianvramde yvela sxva sursaTis gadamamuSavebeli<br />
sawarmoebisTvis da 2012 wlis 1 ianvramde cxovelTa<br />
sakvebis gadamamuSavebeli sawarmoebiTvis).<br />
amdenad, migvaCnia rom, saqarTvelos gaaCnia<br />
sakmarisi normatiuli baza sursaTis usafrTxoebis<br />
evropuli donis ZiriTadi moTxovnebis<br />
uzrunvelsayofad da rom ara kontrolTan<br />
dakavSirebuli kanonmdeblobis debulebebis<br />
droebiTi SeCereba, saqarTveloSi sakvebis<br />
usafrTxoeba misaReb doneze SeiZleba yofiliyo.<br />
2. momxmareblis adekvaturi informireba<br />
produqciis etiketi<br />
momxmarebelTa uflebebis dacvis<br />
mimarTulebiT erT-erTi umniSvnelovanesi<br />
sakiTxia produqciis etiketireba, radgan<br />
momxmarebeli etiketze miTiTebuli informaciis<br />
safuZvelze iRebs gadawyvetilebas, romlis<br />
damoukideblad gadamowmeba mas, umetes<br />
SemTxvevebSi, ar SeuZlia. sabazro ekonomikis<br />
dros arsebuli konkurenciis pirobebSi ara marto<br />
momxmareblis interesebis, aramed zogadad bazris<br />
`sijansaRis~ dasacavad mniSvnelovania momxmareblis<br />
<strong>dacva</strong> araswori informaciis miwodebisgan.<br />
swored amitom evrogaerTianebis qveynebSi<br />
dafasoebuli sasursaTo produqciis etiketireba<br />
da reklamireba harmonizirebulia.<br />
sakvebi produqtebis etiketirebis saerTo<br />
pirobebs 2000/13/EC direqtiva aregulirebs 33 .<br />
damatebiT miRebulia mTeli rigi direqtivebi,<br />
romelic ama Tu im konkretuli sakvebi<br />
produqtebisaTvis damatebiT moTxovnebs ayeneben.<br />
2000/13/EC direqtivis mTavari debulebaa:<br />
sasursaTo produqciis etiketsa da reklamas<br />
SecdomaSi ar unda Sehyavdes momxmarebeli<br />
produqciis Semadgenelobisa da Tvisebebis<br />
Sesaxeb. direqtivis mixedviT dafasoebuli sakvebi<br />
produqtebis etiketze savaldebuloa Semdegi<br />
monacemebis miTiTeba:<br />
produqciis dasaxeleba/aRniSvna:<br />
saubaria konkretuli sasursaTo produqtis<br />
evrokavSiris normebiT gansazRvrul dasaxelebaze,<br />
an aseTis ar arsebobis SemTxvevaSi, evrokavSiris<br />
romelime wevr qveyanaSi miRebul dasaxelebaze. am<br />
dasaxelebaSi aucilebelia mieTiTos produqciis<br />
fizikuri mdgomareobac (gayinuli, koncentrati,<br />
fxvnili da sxva).<br />
33. direqtivis moTxovnebi vrceldeba dafasoebul sasursaTo<br />
produqciaze, romlebic yovelgvari Semdgomi gadamuSavebis<br />
gareSe gaTvlilia saboloo moxmarebisTvis. es moTxovnebi ar<br />
vrceldeba im produqciaze, romelTa eqsporti xorcieldeba<br />
evrogaerTianebis sazRvrebs gareT.<br />
14
# 108<br />
biuleteni<br />
sityva `xorcis~ gamoyeneba dasaxelebaSi<br />
2001/101/EC direqtiva zRudavs etiketSi sityva<br />
`xorcis~ gamoyenebas. kerZod, dadgenilia sxvadasxva<br />
tipis produqtSi cximis da SemaerTebeli qsovilis<br />
minimaluri zRvruli Semcveloba, romlis drosac<br />
am sityvis gamoyeneba dasaxelebaSi daiSveba.<br />
wonis/moculobis erTeulebi<br />
aucilebelia sursaTze misi neto wonis<br />
an moculobis miTiTeba. Txevadi sursaTis<br />
SemTxvevaSi mieTiTeba gramebSi an litrebSi, sxva<br />
sursaTis SemTxvevaSi _ gramebi an kilogramebi.<br />
ingredientebis CamonaTvali:<br />
sakvebi produqtis etiketze unda mieTiTos<br />
masSi Semavali yvela ingredienti. CamonaTvalSi<br />
ingredientebis Tanmimdevroba dgindeba maTi<br />
wonis klebis mixedviT, anu pirvelad mieTiTeba<br />
woniT yvelaze didi ingredienti 34 . unda mieTiTos<br />
ingredientebis zusti dasaxeleba, Tumca<br />
sxvadasxva direqtivebi konkretul gamonaklisebsac<br />
iTvaliswinebs. etiketze aucilebelia<br />
ingredientebis moculobis miTiTebac.<br />
rigi produqciisTvis dasaSvebia etiketze<br />
ar mieTiTosteqnologiur procesSi damxmare<br />
nivTierebad gamoyenebuli ingredientebi,<br />
romlebic saboloo produqtis SemcvelobaSi ar<br />
Sedis,. aseTi produqciaa:<br />
• gadaumuSavebeli xili da bostneuli;<br />
• Zmari;<br />
• gaziani mineraluri wylebi;<br />
• rZe, karaqi da sxva rZis nawarmi.<br />
Tu produqtis dasaxeleba Seicavs erTerTi<br />
ingredientis saxels, aucilebelia am<br />
ingredientis gaswvriv wonasTan erTad mieTiTos<br />
misi procentuli wili mTlian produqtSi.<br />
ingredienti, romelic Tavis mxriv<br />
sxva ingredientSic Sedis, anu ormagad aris<br />
warmodgenili, ar saWiroebs etiketze orjer<br />
miTiTebas.<br />
malfuWebadi produqtebi<br />
malfuWebadi produqciis etiketze<br />
savaldebuloa Semdegi informaciis miTiTeba:<br />
• vargisianobis vada;<br />
• Senaxvisa da gamoyenebis specialuri wesebi;<br />
• mwarmoeblis, SemfuTavis an oficialuri<br />
warmomadgenlobis dasaxeleba da misamarTi;<br />
• warmoSobis adgili;<br />
• saWiroebis SemTxvevaSi moxmarebis<br />
instruqcia;<br />
• sasmelSi, sadac alkoholis Semcveloba<br />
1,2%-s aRemateba aucilebelia SemadgenlobaSi<br />
alkoholis procentuli Tanafardobis miTiTeba.<br />
SeufuTavi produqtis gayidvis SemTxvevaSi,<br />
es informacia produqtis gasayid adgilas unda<br />
iyos gamokruli.<br />
vargisianobis vada<br />
vargisianobis Sesaxeb informacia unda<br />
Seicavdes produqtis daSvebuli moxmarebis bolo<br />
vadis konkretul dRes, Tves da wels. im SemTxvevaSi,<br />
Tu vargisianobis vada ar aRemateba 3 Tves,<br />
nebadarTulia mxolod dRisa da Tvis miTiTeba.<br />
Tu produqciis vargisianoba 18 Tves ar aRemateba,<br />
maSin sakmarisia Tvisa da wlis miTiTeba, xolo<br />
Tu vargisianoba 18 Tveze metia maSin sakmarisia<br />
mxolod wlis miTiTiTeba.<br />
vargisianobis TariRis miTiTeba ar aris<br />
savaldebulo Semdeg produqtebze:<br />
• gadaumuSavebeli xili da bostneuli;<br />
• Rvino da sxva sasmeli, romlis<br />
SemadgenlobaSi alkoholis Semcveloba 10 procents<br />
aRemateba;<br />
• ualkoholo gamagrilebeli sasmelebi;<br />
• xilis wvenebi da neqtari, romlebic 5<br />
litrian WurWelSia Camosxmuli da gankuTvnilia<br />
sazogadoebrivi dawesebulebebisaTvis;<br />
• pur-funTuSeuli, sakonditro nawarmi;<br />
• Zmari;<br />
• sufris marili;<br />
• natexi Saqari;<br />
• saReWi rezini;<br />
• porciebad SefuTuli nayini.<br />
Rrmad gayinuli sakvebi produqtebi<br />
34. gamonakliss Seadgenen “alergenebi”, romelTa miTiTeba Sesa-<br />
Zlebelia siis dasawyisSi, miuxedavad Semcvelobisa<br />
Rrmad gayinuli sakvebi produqtebis<br />
gayivnis, SefuTvis, etiketirebisa da kontrolis<br />
15
# 108 biuleteni<br />
wesebi dadgenilia 89/108/EEC direqtiviT. aseTi<br />
produqtis etiketze aucilebelia aRniSvna `Rrmad<br />
gayinuli~.<br />
msgavsi produqtebis gayidvis dros etiketze<br />
damatebiT unda iyos miTiTebuli:<br />
• Senaxvis vada (vargisianoba);<br />
• saboloo momxmarebelTan produqciis<br />
Senaxis vada;<br />
• Senaxvis dros aucilebeli temperatura da<br />
Sesabamisi mowyobiloba.<br />
maionizebeli sxivebiT damuSavebuli<br />
produqtebi<br />
maionizebeli dasxivebis meTodiT<br />
damuSavebuli produqciis SemTxvevaSi<br />
aucilebelia etiketze mkafiod miTiTebuli iyos<br />
amis Sesaxeb. am sakiTxs aregulirebs direqtiva<br />
nomeri 1999/2/EEC.<br />
genetikurad modificirebuli produqtebi<br />
genetikurad modificirebuli organizmebis<br />
gamoyenebiT miRebuli sakvebis gamoyeneba<br />
regulirdeba 1830/2003 regulaciiT. mis mixedviT<br />
genetikirad modificirebuli organizmebis<br />
Semcveli sakvebi produqtebis etiketze unda<br />
mieTiTos maTi zusti dasaxeleba da Sesabamisi<br />
kodi, agreTve sxva informacia imis Sesaxeb,<br />
produqtis warmoebis ra etapze iqna gamoyenebuli<br />
genmodificirebuli organizmi.<br />
kaloriulobis miTiTebis wesebi<br />
direqtiva 90/496/EEC adgens produqciaze<br />
kaloriulobis miTiTebis wesebs. mis mixedviT<br />
kaloriulobis miTiTeba nebayoflobiTia, Tumca<br />
etiketze da reklamaSi romelime nivTierebis<br />
kaloriulobaze aqcentis gakeTebis SemTxvevaSi<br />
produqtze kaloriulobis miTiTeba savaldebulo<br />
xdeba. kaloriulobaze informacia unda mieTiTos<br />
100 gramze an mTlian moculobaze gaangariSebiT.<br />
vitaminebi da mineralebi damatebiT unda mieTiTos<br />
procentebSi.<br />
kofeini da qinini<br />
direqtiva 2002/67/EC aregulirebs kofeinis<br />
da qininis Semcvelobis miTiTebas etiketze.<br />
direqtiviT dadgenilia zRvari, romlis<br />
gadaWarbebis SemTxvevaSic aucilebelia kofeinis<br />
Semcvelobis miTiTeba (litrSi 150 miligrami).<br />
am SemTxvevaSi etiketze unda gakeTdes warwera<br />
`Seicavs kofeins~.<br />
Cvil bavSvTa sakvebi<br />
Cvil bavSvTa sakvebze aucilebelia damatebiT<br />
Semdegi informaciis miTiTeba 35 :<br />
• asaki, romlis Semdegac dasaSvebia<br />
produqciis miReba. es asaki ar unda iyos 4 Tveze<br />
naklebi. Tu moxmarebis asaki 4-dan 6-Tvemdea maSin<br />
etiketze aucileblad unda mieTiTos gluteinis<br />
Semcveloba;<br />
• aucilebelia cilebis, naxSirwylebis da<br />
cximis Semcvelobis, agreTve kaloriulobis,<br />
mineralebis da vitaminebis procentuli<br />
Semcvelobis miTiTeba 100 gram produqtze<br />
gaangariSebiT.<br />
xilis wvenebi da msgavsi produqcia<br />
direqtiva 2001/112/EC adgens xilis wvenebis<br />
etiketze damatebiT aRsaniSnavi informaciis<br />
CamonaTvals. kerZod, etiketze garkveviT unda<br />
iyos miniSnebuli:<br />
•<br />
narevs;<br />
Tu produqti Seicavs sxvadasxva xilis<br />
• Tu produqti Seicavs damatkboblebs;<br />
• Tu produqti mTlianad an nawilobriv<br />
koncentratisgan aris damzadebuli.<br />
Jele, marmeladi, jemi da msgavsi produqtebi<br />
direqtiva 2001/113/EC adgens jemis, marmeladis,<br />
Jeles da msgavsi produqtebis etiketze damatebiT<br />
misaTiTebeli informaciis CamonaTvals:<br />
• xilis Semcveloba 100 gramze gaangariSebiT;<br />
• Saqris Semcevloba jemSi;<br />
• gogirdis orJangis Semcveloba Tu igi<br />
aWarbebs 10 mg/kg-s.<br />
kosmetikuri saSualebebi<br />
direqtiva 76/768/EEC kosmetikuri<br />
saSualebebis SemcvelobasTan erTad aregulirebs<br />
SefuTvis etiketirebis sakiTxebs.<br />
kosmetikuri saSulebebis etiketze<br />
miTiTebuli informacia unda iyos advilad<br />
gasarCevi da ar unda iSlebodes moxmarebis Sedegad.<br />
35 Cvil bavSvTa sakvebi rZis Semcveli produqtebis<br />
etiketirebis wess gansazRvravs 2000/13/EC direqtiva, xolo<br />
xorblisgan damzadebuli sakvebi danamatebis etiketirebis<br />
wess aregulirebs 2006/125/EC direqtiva<br />
16
# 108<br />
biuleteni<br />
kerZod, aucileblad miTiTebuli unda iyos:<br />
• evrogaerTianebaSi moqmedi mwarmoeblis<br />
an im piris saxeli (dasaxeleba) da misamarTi,<br />
romelic pasuxismgebelia konkretuli kosmetikuri<br />
saSualebis evrogaerTianebis Sida bazarze<br />
Semotanasa da gayidvaze.<br />
• Semadgenlobis Sesaxeb informacia<br />
Sesabamisi wonisa da moculobis miTiTebiT<br />
• Senaxvis vada. Tu produqciis Senaxvis vada<br />
ar aRemateba 30 Tves unda gakeTdes warwera `Senaxvis<br />
vada ...-mde~;<br />
• Tu produqtis Senaxvis xangrZlivoba<br />
aRemateba 30 Tves, aucilebelia etiketze mieTiTos<br />
gaxsnis Semdeg vargisianobis periodi;<br />
• produqtis usafrTxo moxmarebis<br />
gansakuTrebuli wesebi;<br />
• warmoebis adgili, an aRniSvna, romelic<br />
warmoebis adgilis dadgenis SesaZleblobas<br />
iZleva;<br />
• produqtis Tvisebebi.<br />
es informacia miTiTebuli unda iyos im wevri<br />
qveynis saxelmwifo enaze, sadac xdeba produqciis<br />
realizacia.<br />
sabavSvo saTamaSoebi<br />
direqtiva 88/378/EEC aregulirebs bazarze<br />
sabavSvo saTamaSoebis Semotanis da misi<br />
usafrTxoebis sakiTxebs. am direqtiviT agreTve<br />
gansazRvrulia saTamaSoze an mis etiketze<br />
savaldebulo informaciis CamonaTvali, romelic<br />
unda iyos iolad kiTxvadi:<br />
• CE niSani, rac adasturebs produqtis<br />
usafrTxoebis maxasiaTeblebis konkretuli<br />
direqtivis moTxovnebTan Sesabamisobas (ix.<br />
qvemoT);<br />
• mwarmoeblis an evropis bazarze produqciis<br />
Semomtanis da warmomdgenis saxelwodeba da<br />
misamarTi; SesaZlebelia mwarmoeblis Sesaxeb<br />
informaciis Semokleba, Tu igi pirdapir miuTiTebs<br />
konkretul mwarmoebelze.<br />
mcire zomis saTamaSoebis SemTxvevaSi zemoT<br />
moyvanili informacia SesaZlebelia TandarTul<br />
furcelze mieTiTos, aseT SemTxvevaSi aucilebelia<br />
momxmareblis gafrTxileba, raTa igi gaecnos<br />
TandarTul furcelze miTiTebul informacias.<br />
garda amisa, garkveuli tipis saTamaSoebisTvis<br />
dadgenilia savaldebulo warwerebi, romelic<br />
etiketze usafrTxoebis mizniT unda gakeTdes:<br />
• Tu arsebobs albaToba, rom saTamaSo saxifaTo<br />
iyos 36 Tvemde asakis bavSvebisaTvis, etiketze unda<br />
gakeTdes warwera `ar aris gankuTvnili 36 Tvemde<br />
bavSvebisaTvis~ (an 3 wlamde bavSvebisTvis).<br />
• Tu saTamaSo `funqcionaluria~, anu<br />
arsebiTad ufrosebisTvis gankuTvnili xelsawyos<br />
mcire zomis modelia, romelsac igive funqciebi<br />
gaaCnia, saTamaSoze an mis SefuTvaze unda gakeTdes<br />
warwera `yuradReba! gamoyeneba dasaSvebia ufrosebis<br />
meTvalyureobiT~.<br />
• Tu saTamaSo saSiS qimiur nivTierebs Seicavs,<br />
_ saSiSi qimiuri nivTierebebis etiketirebis wesi<br />
gansazRvrulia Sesabamisi direqtiviT, Tumca<br />
saTamaSoze aucilebelia damatebiT SesaZlo<br />
safrTxeebis da maTi Tavidan acilebis saSualebelis<br />
miTiTeba. saTamaSoze unda gakeTdes warwera<br />
`yuraReba! mxolod .. .. wels zemoT bavSvebisaTvis.<br />
gamoyeneba dasaSvebia ufrosebis meTvalyureobiT~.<br />
• Tu bavSvis borblebiani sagorao<br />
fexsacmelebi iyideba rogorc saTamaSo, maSin<br />
aucilebelia masze Semdegi warweris gakeTeba:<br />
`yuradReba! gamoiyeneT damcavi aqsesuarebi~.<br />
gamoyenebis instruqciaSi detalurad unda<br />
iyos axsnili moxmarebis wesebi da arsebuli<br />
saSiSroebebi.<br />
• wylis saTamaSoebze unda gakeTdes warwera<br />
`yuradReba! gamoyeneba nebadarTulia mxolod<br />
damdgar wyalSi ufrosebis meTvalyureobiT~.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba<br />
saqarTveloSi produqciis etiketirebis<br />
sakiTxebi daregulirebulia `momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT.<br />
kanonis me-6 muxlSi CamoTvlilia is savaldebulo<br />
informacia, romelic gamyidvelma werilobiT<br />
an zepirad unda miawodos momxmarebels. amave<br />
muxliT dadgenilia is savaldebulo informacia,<br />
romelic sakvebis, kosmetikuri, samkurnalo da<br />
sayofacxovrebo qimiis produqciis etiketze an<br />
iarliyze unda iyos miTiTebuli:<br />
• produqciis dasaxeleba da saxe;<br />
• produqciis damamzadeblis safirmo<br />
saxelwodeba da misamarTi, im qveynis dasaxeleba,<br />
sadac damzadebulia produqcia;<br />
• saqonlis vargisianobis vada (saqonlis<br />
gamoyenebis bolo TariRi an damzadebis TariRi da<br />
17
# 108 biuleteni<br />
Senaxvis vada);<br />
• saqonlis wona an/da moculoba;<br />
• im teqnikuri reglamentis an/da standartis<br />
dasaxeleba, romlis moTxovnebsac Seesabameba<br />
produqcia;<br />
• produqciis ZiriTadi samomxmareblo<br />
Tvisebebis nusxa, sakvebis produqciisaTvis<br />
_ aseve kaloriuloba, vitaminizebuloba,<br />
janmrTelobisaTvis mavne nivTierebaTa<br />
Semcveloba da maT SesaZlo ukuCvenebebze<br />
miTiTeba calkeuli daavadebis dros gamoyenebis<br />
SemTxvevaSi, damzadebis procesSi gamoyenebuli<br />
sakvebdanamatebis sia;<br />
• produqciis Sedegiani da usafrTxo<br />
gamoyenebis wesebi da pirobebi, agreTve Senaxvis<br />
specialuri pirobebi.<br />
kanonis mixedviT, sayofacxovrebo-teqnikuri<br />
produqciis gayidvis dros aucilebelia Semdegi<br />
informaciis miTiTeba:<br />
• produqciis dasaxeleba da saxe;<br />
• produqciis damamzadeblis safirmo<br />
saxelwodeba da misamarTi, im qveynis dasaxeleba,<br />
sadac damzadebulia produqcia;<br />
• im teqnikuri reglamentis an/da standartis<br />
dasaxeleba, romlis moTxovnebsac Seesabameba<br />
produqcia;<br />
• produqciis Sedegiani da usafrTxo<br />
gamoyenebis wesebi da pirobebi, agreTve Senaxvis<br />
specialuri pirobebi;<br />
• damamzadeblis<br />
(Semsruleblis,<br />
gamyidvelis) mier daTqmis SemTxvevaSi sagarantio<br />
vada an/da sxva valdebulebebi.<br />
Tu produqciis zomis simciris gamo an sxva<br />
sapatio mizeziT am informaciis etiketze miTiTeba<br />
SeuZlebelia, igi unda ganTavsdes produqciis<br />
yovel erTeulze TandarTul furcelze an<br />
warmoebaSi miRebuli nebismieri sxva formiT.<br />
am kanoniT gansazRvruli moTxovnebi sakvebis,<br />
kosmetikuri, samkurnalo da sayofacxovrebo<br />
qimiis produqciis etiketirebaze nawilobriv<br />
Seesabameba 2000/13/EC direqtiviT dadgenil<br />
wesebs. Tumca evrogaerTianebaSi arsebobs sxva<br />
detaluri moTxovnebi, romlebic saqarTvelos<br />
kanonmdeblobiT savaldebulo araa. saqarTveloSi<br />
aucilebelia etiketze teqnikuri reglamentis<br />
an/da standartis miTiTeba, evropaSi es wesi rig<br />
produqtebze nebayoflobiTia (CE aRniSvna).<br />
saqarTvelos kanoni sursaTisa da Tambaqos<br />
Sesaxeb etikets gansazRvravs: `sursaTTan<br />
dakavSirebuli nebismieri sityva, informacia,<br />
savaWro niSani, dasaxeleba, ilustracia an simbolo,<br />
ganTavsebuli SefuTvaze, iarliyze, sayelurze an<br />
beWedze~. amave kanoniT gansazRvrulia sursaTis<br />
da sakvebi danamatebis definicia, rac evrokavSirSi<br />
gamoyenebul definicias Seesabameba.<br />
`sursaTisa da Tambaqos Sesaxeb~ saqarTvelos<br />
kanonis me-5 muxlSi daregulirebulia dasxivebis<br />
daSveba da dasxivebuli sursaTis niSandebis gareSe<br />
gayidvis akrZalva. am muxlis moTxovnebi Seesabameba<br />
1999/2/EC direqtivas.<br />
`saSiSi qimiuri nivTierebebis niSandebisa<br />
da etiketirebis wesis Sesaxeb~ debulebaSi 36<br />
konkretuladaa miTiTebuli etiketirebis da<br />
aRniSvnebis wesebi, romelic sakmaod amomwuravadaa<br />
mocemuli.<br />
`produqciis da momsaxurebis sertificirebis<br />
Sesaxeb~ kanonis me-14 muxlSi daregulirebulia<br />
produqciis niSandeba Sesabamisobis erovnuli<br />
niSniT. igi daiSveba Tu Catarebulia Sefasebis<br />
teqnikuri reglamentiT gaTvaliswinebuli<br />
yvela procedura. Sesabamisobis erovnuli<br />
niSani daitaneba pirdapir prodeqtze, xolo<br />
Tu produqciis Taviseburebidan gamomdinare<br />
es SeuZlebelia _ SefuTvaze. niSani unda iyos<br />
xiluli, advilad garCevadi da moucilebadi.<br />
rodesac Sesabamisobis SefasebaSi monawileobs<br />
akreditirebuli organo, misi saidentifikacio<br />
kodi daitaneba produqciaze Sesabamisobis<br />
erovnul niSanTan erTad.<br />
`bavSvTa bunebrivi kvebis dacvisa da<br />
xelSewyobis, xelovnuri sakvebis moxmarebis Sesaxeb~<br />
saqarTvelos kanonis 21-e muxlSi detaluradaa<br />
aRwerili etiketze misaTiTebeli informacia,<br />
romelic srulad akmayofilebs 2006/125/EC<br />
direqtivis moTxovnebs.<br />
SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos<br />
kanonmdeblobaSi 2000/13/EC direqtivis moTxovnebi<br />
ZiriTadad asaxulia. Tumca zemoT aRwerili<br />
rigi konkretuli produqciis Sesaxeb damatebiTi<br />
informaciis miTiTebis daregulireba jerjerobiT<br />
mowesrigebuli ar aris.<br />
36. damtkicebulia Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis<br />
ministris 2003 wlis 7 aprils #80 brZanebiT. mirebulia<br />
“janmrTelobis dacvis Sesaxeb” kanonisa da “saSiSi qimiuri nivTierebebis<br />
Sesaxeb” kanonebis Sesabamisad.<br />
18
# 108<br />
biuleteni<br />
SecdomaSi Semyvani reklama<br />
rogorc aRvniSneT, evrogaerTianebis Sida<br />
bazarze warmodgenili produqcia Zalzed<br />
maravlferovania. aseT mravalferovnebaSi<br />
mwarmoeblisTvis produqciis gasaRebis erT-erT<br />
umniSvnelovanes instruments reklama warmoadgens.<br />
sabazro ekonomikis qveynebSi igi farTod gamoiyeneba<br />
da saTanado regulirebis gareSe misi saSualebiT<br />
momxmareblis SecdomaSi Seyvana gamoricxuli ar<br />
aris. arakeTilsindisieri reklama aseve sazianoa<br />
Tavisufali konkurenciisTvis. amave dros reklamis<br />
gansxvavebuli regulireba evropis sxvadasxva<br />
qveyanaSi saqonlis Tavisufali gadaadgilebis<br />
barieri SeiZleba yofiliyo.<br />
yovelive zemoTqmulis gamo saWirod<br />
CaiTvala evrokavSirSi reklamis regulirebisadmi<br />
erTiani midgomebis SemuSaveba da kanonmdeblobis<br />
harmonizacia arakeTilsindisieri reklamis<br />
erTiani kriteriumebis dasadgenad. am sakiTxebis<br />
dasaregulireblad evropulma sabWom miiRo 84/450/<br />
EEC direqtiva. Semdgomi wlebis ganmavlobaSi am<br />
direqtivam bevri cvlilebebi ganicada da 2006 wels<br />
aucilebeli gaxda misi kodificireba 2006/114/EC<br />
direqtiviT.<br />
am direqtivebis mizans warmoadgens mewarmis<br />
<strong>dacva</strong> SecdomaSi Semyvani reklamisagan, agreTve<br />
dasaSvebi SedarebiTi reklamis pirobebis<br />
gansazRvra. direqtivebis mixedviT:<br />
• arasarwmuno reklama aris yvela reklama,<br />
romelsac momxmarebli an is piri vizec aris<br />
mimarTuli es reklama SecdomaSi Sehyavs an SecdomaSi<br />
Seyvanas cdilobs. Sedegad SeiZleba daziandes<br />
momxmareblis da konkurentis ekonomikuri<br />
interesebi.<br />
• SedarebiTi reklama aris reklama, romelic<br />
pirdapir an iribad miuTiTebs konkurentze<br />
an iseT saqonelze da momsaxurebaze, romelic<br />
SeTavazebulia konkurentis mier.<br />
direqtivis mixedviT reklamis<br />
arasarwmunoobis dasadgenad ganxiluli unda iyos<br />
misi Semadgeneli nawilebi, gansakuTrebiT Semdegi<br />
informacia:<br />
• reklamis damkveTis dasaxeleba;<br />
qoneba; SesaZleblobebi; sakuTrebis ufleba an<br />
warmatebebi.<br />
reklamis arasarwmunoebis Sesafaseblad<br />
gamoiyeneba agreTve arasamarTlian samewarmeo<br />
praqtikis Sesaxeb 2005/29/EC direqtivis me-6 da<br />
me-7 muxlebi. es muxlebi gansazRvravs mewarmis<br />
„damabnevel“ qmedebas an umoqmedobas. mewarmis<br />
qmedeba iTvleba „damabnevlad“, Tu igi iZleva<br />
araswor informacias da saSualo momxamrebeli<br />
SecdomaSi Sehyavs. mewarmis umoqmedoba iTvleba<br />
damabnevlad, Tu saSualo momxmarebelisaTvis<br />
swori gadawyvetilebis misaRebad saWiro<br />
informaciis miwodeba ar xdeba.<br />
SedarebiTi reklama CaiTvleba dasaSvebad, Tu<br />
Sesrulebulia Semdegi pirobebi:<br />
• ar xdeba konkurentis safirmo markis,<br />
savaWro niSnis an sxva ganmasxvavebeli niSnis,<br />
agreTve konkurentis saqonlisa da momsaxurebis<br />
diskreditacia;<br />
• konkurentis safirmo/savaWro niSnis<br />
gamoyeneba ar xdeba arakeTilsindisierad;<br />
• ar xdeba safirmo niSniT an savaWro markiT<br />
daculi produqciis an momsaxurebis imitacia;<br />
• SesaZlebelia rekalmis damkveTis da misi<br />
konkurentis saxelis, produqciis da momsaxurebis<br />
erTmaneTisgan gasxvaveba da ar moxdeba maTi<br />
erTmaneTSi aRreva.<br />
• xdeba erTi da igive daniSnulebis da<br />
SesaZleblobebis saqonlisa an momsaxurebis<br />
Sedareba.<br />
am wesebis darRvevis SemTxvevaSi dazaralebuls<br />
(anu konkurents) SeuZlia mimarTos sasamarTlos an<br />
Sesabamis administarciul organos.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba<br />
SeiZleba iTqvas, rom saqarTvelos kanoni<br />
`reklamis Sesaxeb~ 2006/114/EC direqtivis TiTqmis<br />
yvela debulebas Seicavs:<br />
• saqonlisa da momsaxurebis saxeoba;<br />
vargisianoba; Semadgenloba; damzadebis da<br />
gasayidad gatanis meTodi da TariRi; raodenoba;<br />
gamoyenebis wesebi; xarisxi; damzadebis adgili;<br />
moxmarebisgan mosalodneli Sedegebi da sxva;<br />
• agreTve saqonlisa da momsaxurebis<br />
miwodebis pirobebi; Sesabamisi fasi an am fasis<br />
daTvlis wesi;<br />
• kanonis Tanaxmad arasaTanado reklama aris<br />
arakeTilsindisieri, arasarwmuno, araeTikuri,<br />
aSkarad yalbi an sxva reklama, romelSic darRveulia<br />
misi Sinaarsis, drois, adgilis an gavrcelebis wesis<br />
Sesaxeb saqarTvelos kanonmdeblobiT dadgenili<br />
moTxovnebi. es ganmarteba mTlianad Seesabameba<br />
direqtiviT dadgenil termins.<br />
2005 wlis bolodan kanons daemata me-12<br />
•<br />
1<br />
muxli SedarebiTi reklamis Taobaze, romelic<br />
19
# 108 biuleteni<br />
identuria 2006/114/EC direqtivis Sesabamisi<br />
moTxovnebisa.<br />
• kanonis me-4 TavSi detaluradaa gawerili<br />
saxelmwifos mier reklamis sferoSi kontrolis<br />
meqnizmebi.<br />
rac Seexeba kanoniT dadgenili moTxovnebis<br />
dacvis uzrunvelyofas, `adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobebis Sesaxeb~ kanoniT gare reklamis<br />
regulireba TviTmmarTvelobebis eqskluziur<br />
uflebamosilebas warmoadgens. adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organo uflebamosilia miiRos<br />
gadawyvetileba arasaTanado reklamis srulad<br />
an nawilobriv SeCerebis da kontrreklamis<br />
ganxorcielebis Taobaze. misi moTxovniT damrRvevi<br />
valdebulia dauyovnebliv SeaCeros arasaTanado<br />
reklama da 10 dReSi gaavrcelos kontrreklama.<br />
kontrreklama unda garceldes imave saSualebiT<br />
da TanmimdevrobiT, rogorc arasaTanado reklama.<br />
misi Sinaarsi unda SeuTanxmdes adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis organos.<br />
reklamis Sesaxeb TviTmmarTvelobebis mier<br />
miRebuli gadawyvetileba da kontrreklamebi<br />
praqtikaSi ar gvxvdeba, rasac ori mizezi SeiZleba<br />
hqondes: an ar arsebobs msgavsi darRvevebi, an<br />
adgilobrivi xelisufleba ver akontrolebs<br />
am sferos. Cveni azriT, meore mizezi ufro<br />
realuria.<br />
fasis miTiTeba<br />
gamWirvale bazari da zusti informacia<br />
xels uwyobs momxmarebelTa uflebebis <strong>dacva</strong>s da<br />
Sesabamisad jansaRi konkurenciis Camoyalibebas<br />
bazarze moqmed sawarmoebsa da warmodgenil<br />
produqcias Soris.<br />
evrogaerTianebam miznad daisaxa mis wevr<br />
qveynebSi am sakiTxis mogvareba da momxmareblis<br />
dacvis maRali donis miRweva. maT Soris<br />
momxmareblisaTvis detaluri da gasagebi<br />
informaciis miwodeba saqonlis fasis Sesaxeb.<br />
am gadawyvetilebis sisruleSi moyvana<br />
dakavSirebuli iyo rig problemebTan, radgan<br />
arsebobs produqtebi, romelTa gasayidi fasi<br />
damokidebulia momxmareblis mier Sesyidul<br />
raodenobaze (magaliTad, sabiTumo vaWroba).<br />
garda amisa, rigi produqciisTvis SeiZleba ar iyos<br />
unificirebuli produqciis erTeuli, romlis<br />
mimarT ganisazRvreba fasi.<br />
am sakiTxebis dasaregulireblad da<br />
momxmareblis uflebebis dasacavad evropulma<br />
sabWom miiRo direqtiva 98/6/EEC, romlis<br />
transpozicia (gadatana) evrogaerTianebis wevri<br />
qveynebis erovnul kanonmdeblobaSi 2000 wlis 18<br />
martamde unda momxdariyo.<br />
ZiriTadi sakiTxebi, romlebic<br />
daregulirebulia 98/6/EEC direqtiviT:<br />
• produqciis gasayidad SeTavazebis dros<br />
gasayid fasTan erTad unda momxdariyo erTeulis<br />
fasis miTiTeba. gasayid fasSi igulisxmeba<br />
produqciis saboloo fasi, romelic moicavs yvela<br />
gadasaxads, maT Soris dRg-s. xolo erTeulis fasi<br />
aris erTi kilogrami, litri, kvadratuli an kuburi<br />
metri produqciis saboloo fasi, romelic agreTve<br />
moicavs yvela gadasaxads. damatebiT SeiZleba<br />
gamoyenebuli iyos evrokavSiris qveynebSi moqmedi<br />
sxva sazomi erTeuli, romelic mosaxleobisaTvis<br />
martivad aRqmadia.<br />
• gamyidvelma gasayidi da erTeulis fasi<br />
unda miuTiTos maqsimalurad gasagebad, raTa<br />
momxmarebels gauioldes arCevanis gakeTeba.<br />
• reklama, romelSic naCvenebia gasayidi fasi,<br />
unda moicavdes informacias erTeulis faszec.<br />
• erTeulis fasis miTiTeba ar aris saWiro, Tu<br />
erTeulis fasi gasayidi fasis identuria. agreTve<br />
im produqciaze, romlebic gatanilia auqcionze;<br />
warmoadgenen xelovnebis nimuSs an antikvars.<br />
• produqciaze, romlis gasayidi fasis<br />
gansazRvra SeuZlebelia momxmareblis gareSe, unda<br />
mieTiTos mxolod erTeulis fasi. igulisxmeba<br />
iseTi produqcia, romelic winaswar ar aris<br />
SefuTuli da saWiroeben awonvas an azomvas.<br />
evrokavSiris wevr qveynebs SeuZliaT<br />
SeimuSavon im produqciis CamonaTvali, romlebzec<br />
ar vrceldeba am direqtivis moTxovnebi, Tumca aseT<br />
gadawyvetilebas sWirdeba saTanado dasabuTeba.<br />
direqtivis moTxovnebis erovnul kanonmdeblobaSi<br />
gadatanasTan erTad unda ganisazRvros is sanqciebi,<br />
romlebic daekisreba gamyidvels Sesabamisi<br />
moTxovnebis darRvevisaTvis.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba<br />
saqarTveloSi fasebis am doneze regulireba<br />
ar xdeboda, Tumca `momxmarebelTa uflebebis<br />
dacvis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-6 1 muxliT<br />
garkveuli periodis ganmavlobaSi es sakiTxi<br />
nawilobriv daregulirebuli iyo. kerZod:<br />
`1. gamyidveli valdebulia uzrunvelyos<br />
gasayid produqciaze gasayidi da erTeuli<br />
fasis miTiTeba. erTeuli fasis miTiTeba ar aris<br />
aucilebeli, Tu is gasayidi fasis identuria.<br />
20
# 108<br />
biuleteni<br />
2. fasebis miTiTeba ar aris aucilebeli, Tu:<br />
_ produqti warmodgenilia momsaxurebis<br />
gawevis mizniT;<br />
_ produqciis realizacia xdeba auqcionze an<br />
gasayidad warmodgenilia xelovnebis nimuSebi an/<br />
da antikvaruli nivTebi;<br />
_ produqcia winaswar ar aris SefuTuli da<br />
aiwoneba an/da aizomeba momxmareblis Tvalwin.~<br />
kanonis gardamaval debulebebSi agreTve<br />
miTiTebuli iyo is RonisZiebebi da vadebi,<br />
romlebic unda ganxrocielebuliyo Sesabamisi<br />
organoebis mier. magaliTad ekonomikis saministros<br />
unda SeemuSavebina im produqciis CamonaTvali,<br />
romelzec ar gavrceldeboda fasebis miTiTebis es<br />
wesi.<br />
rogorc vxedavT, 98/6/EEC direqtivis didi<br />
nawili saqarTveloSi moqmedebda. sainteresoa is<br />
faqti, rom me-6 1 muxli kanonSi 2007 wlis 1 ianvridan<br />
amoqmedda, magram am kanonSi 2007 wlis 29 ivniss<br />
Setanili cvlilebebiT es moTxovnebi gauqmda da<br />
SeiZleba iTqvas, rom fasebis Sesaxeb momxmareblis<br />
informirebis valdebuleba gamyidvels moexsna, rac<br />
udavod ukangadadgmuli nabijia momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis kuTxiT.<br />
saqonelze gasayidi da erTeulis fasis<br />
miTiTiTeba, romlis mizanic saqonlis fasisi<br />
Sesaxeb momxmareblisaTvis ufro detaluri<br />
informaciis miwodebaa, saqarTveloSi ar<br />
moqmedebs, Sesabamisad, momxmareblisTvis rTulia<br />
optimaluri gadawyvetilebis miReba da swori<br />
arCevanis gakeTeba.<br />
xelSekrulebis usamarTlo pirobebi<br />
samomxmareblo urTierTobebis gavrcelebuli<br />
formaa e.w. `standartuli~ xelSekrulebebi,<br />
anu xelSekrulebebi, romlis teqsti mxareTa<br />
mier uSualod ar aris SeTanxmebuli da emyareba<br />
gamyidvelis/mimwodeblis mier winaswar<br />
Camoyalibebul standartul formas. rogorc wesi,<br />
gamoucdeli momxmarebeli aseTi xelSekrulebis<br />
guldasmiT Seswavlas ver axerxebs, ris Sedegadac<br />
mewarmes eZleva SesaZlebloba, xelSekrulebis<br />
teqstSi iseTi debulebebi gaiTvaliswinos,<br />
romelic momxmareblis uflebebs usamarTlod<br />
zRudavs. aseT SemTxvevebSi rogorc evrokavSiris,<br />
aseve saqarTvelos kanonmdebloba daCagruli<br />
mxaris <strong>dacva</strong>s iTvaliswinebs.<br />
evropis gaerTianebis 93/13/EEC direqtivis 37<br />
mixedviT xelSekrulebis iseTi pirobebi,<br />
romelic iwvevs xelSekrulebis mxareebs Soris<br />
ufleba-movaleobaTa araTanabar, arasamarTlian<br />
gadanawilebas (momxmareblis sazianod) `xelSekrulebis<br />
usamarTlo pirobebad~ miiCneva.<br />
direqtivis mixedviT aseTi pirobebis<br />
magaliTebia:<br />
• gamyidvelis (mimwodeblis) mTlianad an<br />
nawilobriv ganTavisufleba pasuxismgeblobisgan<br />
misi qmedebis an gaufrTxileblobis Sedegad<br />
momxmareblis sicocxlis an janmrTelobisTvis<br />
miyenebuli zianisTvis;<br />
• momxmareblis uflebebis SezRudva<br />
gamyidvelis mier xelSekrulebiT aRebul<br />
valdebulebaTa Seusruleblobis an arasrulad<br />
Sesrulebis SemTxvevaSi, maSin rodesac gamyidvelis<br />
igive uflebebi ar izRudeba;<br />
3. momxmareblis ekonomikuri da<br />
samarTlebrivi uflebebis <strong>dacva</strong><br />
momxmareblis uflebaTa es jgufi<br />
ramodenime nawilisgan Sedgeba. am statiaSi Cven<br />
ar SevexebiT momxmareblis <strong>dacva</strong>s momsaxurebis<br />
konkretul sferoebSi, rogoricaa transporti,<br />
telekomunikacia, televizia, eleqtronuli<br />
vaWroba. aq ar iqneba gaSuqebuli agreTve<br />
momxmareblelTa interesebis dacvis evropisaTvis<br />
specifiuri koleqtiuri SesaZleblobebi _ es<br />
sakmaod moculobiTi Temaa, romelic momavalSi<br />
calke ganxilvas saWiroebs. am statiaSi Cven<br />
ganvixilavT momxmarebelTa zogad uflebebs<br />
samomxmareblo kontraqtebTan dakavSirebiT,<br />
mewarmis pasuxismgeblobis sakiTxebs naklovan<br />
nawarmze, SecdomaSi Semyvan reklamaze, agreTve<br />
samomxmareblo kreditTan dakavSirebul<br />
sakiTxebs.<br />
• upirobo valdebulebebis dakisreba<br />
momxmareblisTvis, maSin roca gamyidvelze<br />
dakisrebul valdebulebaTa Sesruleba iseT<br />
pirobebzea damokidebuli, romelic mTlianad<br />
am ukanasknelis gankargvis sferoSi imyofeba;<br />
an momxmareblis davaldebuleba, raTa man<br />
xelSekrulebiT dakisrebuli yvela valdebuleba<br />
Seasrulos, miuxedavad imisa, asrulebs Tu ara<br />
gamyidveli Tavis valdebulebebs;<br />
• uflebis miniWeba gamyidvlisTvis, mis<br />
mier xelSekrulebis gauqmebis SemTxvevaSi ar<br />
daubrunos momxmarebels am ukanasknelis mier<br />
winaswar gadaxdili Tanxa;<br />
• uflebis miniWeba gamyidvelisTvis,<br />
momxmareblis mier xelSekrulebis gauqmebis<br />
SemTxvevaSi ar daubrunos momxmarebels am<br />
37. direqtivis dasaxelebaa: “samomxmareblo xelSekrulebebis<br />
usamarTlo pirobebis Sesaxeb”<br />
21
# 108 biuleteni<br />
ukanasknelis mier winaswar gadaxdili Tanxa,<br />
maSin rodesac gamyidvelis mier valdebulebis<br />
arasrulad Sesrulebis SemTxvevaSi<br />
momxmareblisTvis kompensaciis gadaxda<br />
gaTvaliswinebuli araa;<br />
• araproporciulad maRali kompensaciis<br />
dakisreba momxmarebelisTvis mis mier<br />
xelSekrulebiT gaTvaliswinebul valdebulebaTa<br />
Seusruleblobis SemTxvevaSi;<br />
• gamyidvelisTvis xelSekrulebis umizezod<br />
gauqmebis uflebis miniWeba ise, rom momxmarebels<br />
ar hqondes igive ufleba;<br />
• uflebis micema gamyidvelisTvis<br />
ganusazRvreli drois ganmavlobaSi Tavis<br />
survilisamebr gaauqmos xelSekruleba, an<br />
calmxrivad da safuZvliani mizezis gareSe<br />
Secvalos xelSekrulebis pirobebi an misawodebeli<br />
produqciis/momsaxurebis maxasiaTeblebi;<br />
• gaumarTleblad mcire vadis daweseba<br />
momxmareblisTvis SezRuduli vadis<br />
xelSekrulebis avtomatur gagrZelebaze uaris<br />
saTqmelad;<br />
• iseTi valdebulebebis dakisreba<br />
momxmareblisTvis, romelTa winaswar saTanadod<br />
gacnobis saSualeba mas ar gaaCnda;<br />
• uflebis miniWeba gamyidvelisTvis<br />
miwodebis momentSi gansazRvros an gazardos<br />
momsaxurebis fasi, Tuki amave dros momxmarebels<br />
ar aqvs ufleba uari Tqvas momsaxurebis miRebaze<br />
Tuki saboloo fasi winaswar molaparakebulze<br />
mniSvnelovnad maRalia;<br />
• miwodebuli produqciis an gaweuli<br />
momsaxurebis xelSekrulebasTan SesabamisobaSi<br />
yofnis Sefasebis, an xelSekrulebis teqstis<br />
ganmartebis eqskluziuri uflebis miniWeba<br />
gamyidvelisTvis;<br />
• gamyidvelis warmomadgenlebis mier aRebul<br />
valdebulebebze gamyidvelis pasuxismgeblobis<br />
SezRudva;<br />
• momxmareblis Tanxmobis gareSe gamyidvelis<br />
mier Tavis ufleba-movaleobaTa sxva pirisTvis<br />
gadakisrebis daSveba, riTac momxmareblis<br />
interesebi SeiZleba dazaraldes;<br />
• momxmareblis mier marTlmsajulebisTvis<br />
mimarTvis uflebis SezRudva, maT Soris: davis<br />
ganxilvis mxolod saarbitraJo wesze SeTanxmebiT,<br />
an mtkicebulebaTa gamoyenebis akrZalviT, an<br />
mtkicebis tvirTis momxmarebelze dakisrebiT.<br />
unda aRiniSnos, rom zogadad samoqalaqo<br />
urTierTobebSi mxareebs SeuZliaT xelSekrulebis<br />
nebismier usamarTlo pirobebze SeTanxmdnen.<br />
magram Tu adgili aqvs `ara-individualurad<br />
SeTanxmebul~ xelSekrulebas, anu xelSekrulebas,<br />
romelic erTi mxaris mier winaswar iyo<br />
momzadebuli, ise, rom meore mxares (momxmarebels) 38<br />
masSi Camoyalibebul pirobebze zegavlenis<br />
moxdenis saSualeba ar gaaCnda 39 , maSin, direqtivis<br />
mixedviT, aseTi usamarTlo pirobebi baTilad<br />
cxaddeba da momxmareblisTvis maT savaldebulo<br />
Zala ar gaaCniaT. aseT SemTxvevebSi xelSekrulebis<br />
danarCeni pirobebi ZalaSi rCeba.<br />
saqarTvelos kanonmdeblobis mixedviT<br />
aRniSnuli tipis xelSekrulebebs `standartuli<br />
xelSekruleba~ ewodeba da saqarTvelos samoqalaqo<br />
kodeqsis 342-348 muxlebi aseT xelSekrulebebSi<br />
usamarTlo moTxovnebisgan mxaris praqtikulad<br />
iseTive donis <strong>dacva</strong>s iTvaliswinebs. kerZod,<br />
dadgenilia, rom meore mxares xelSekrulebis<br />
standartuli pirobebis sul cota gacnobis<br />
saSualeba unda hqondes. amisaTvis es pirobebi<br />
xelSekrulebis dadebis adgilas TvalsaCinod<br />
gamokruli unda iyos da momxmarebels maTi gacnobis<br />
saSualeba unda hqondes. iseve, rogorc zemoT<br />
aRweril direqtivaSi, saqarTvelos samoqalaqo<br />
kodeqsis mixedviT xelSekrulebis standartuli<br />
pirobebis bundovani teqsti unda ganimartos<br />
momxmareblis sasargeblod. Tu am pirobebSi<br />
raime debuleba formiT imdenad uCveuloa, rom<br />
srulebiT gaugebaria momxmareblisTvis da mas<br />
maTi gaTvaliswineba ubralod ar SeuZlia, isini<br />
ar iqceva xelSekrulebis Semadgenel nawilad da,<br />
Sesabamisad, momxmarebeli ver iqneba SeboWili<br />
aseTi debulebebiT. garda amisa, momxmarebelTan<br />
mimarTebaSi baTilad miiCneva standartuli<br />
xelSekrulebis iseTi debulebebi, romelic<br />
`ndobisa da keTilsindisierebis principebis<br />
sawinaaRmdegod sazianoa xelSekrulebis meore<br />
mxarisaTvis~. kanoni agreTve iZleva usamarTlo<br />
pirobebis CamonaTvals, romelic baTilia, Tuki<br />
meore mxare aris `fizikuri piri, romelic ar<br />
eweva samewarmeo saqmianobas~ _ anu momxmarebelia 40 .<br />
es xelSekrulebis iseTi pirobebia, romliTac<br />
dgindeba:<br />
• Seusabamod mokle vadebi momxmareblis mier<br />
mewarmis winadadebis miRebis an uaryofisTvis;<br />
• mewarmis mier nakisr valdebulebaTa<br />
38. evrokavSiris yvela direqtivaSi momxmareblad miiCneva<br />
fizikuri piri, romlisTvisac gansaxilveli urTierToba misi<br />
komerciis, biznesis an profesiis Cveul Semadgenel nawils ar<br />
warmoadgens<br />
39. Tu gamyidveli (mimwodebeli) acxadebs, rom “usamarTlo” piroba<br />
momxmarebelTan individualurad iyo SeTanxmebuli, mtkicebis<br />
tvidTi am ganacxadis dadasturebisTvis mas awveba.<br />
40. vfiqrobT, es ganmarteba farTod unda iyos gagebuli. ganmsazRvreli<br />
unda iyos, am konkretul urTierTobaSi fizikuri<br />
piri gamodis rogorc mewarme, Tu rogorc momxmarebeli<br />
22
# 108<br />
biuleteni<br />
Sesrulebis Seusabamod xangrZlivi an<br />
ganusazRvreli vadebi;<br />
• mewarmis ufleba dausabuTeblad uari<br />
Tqvas mis mier nakisri valdebulebis Sesrulebaze,<br />
an TviTneburad Secvalos aseTi valdebuleba, an<br />
moiTxovos Seusabamod maRali anazRaureba, an mokle<br />
vadaSi gazardos fasi, an moiTxovos miyenebul<br />
zianze maRali anazRaureba, an ar aanazRauros mis<br />
mier momxmareblisTvis miyenebuli ziani;<br />
• izRudeba momxmareblis kanoniT<br />
miniWebuli ufleba garkveul pirobebSi uari<br />
Tqvas xelSekrulebaze, an uari Tqvas Tavisi<br />
valdebulebis Sesrulebaze manam, sanam meore mxare<br />
ar Seasrulebs aRebul valdebulebas;<br />
• momxmarebels uflebis SezRudva gaqviTos<br />
mis mimarT arsebuli moTxovna misi sakuTari<br />
moTxovniT;<br />
• nivTis naklis gamo an xelSekrulebis<br />
Seusruleblobis gamo mewarmis pasuxismgeblobis<br />
SezRudva;<br />
• momxmarebels uflebis SezRudva uari<br />
Tqvas xelSekrulebaze mimwodeblis mier nakisri<br />
valdebulebis Seusruleblobis an mxolod<br />
nawilobriv Sesrulebisas;<br />
• mimwodeblis ufleba momxmareblis mier<br />
valdebulebaTa Seusruleblobis mizeziT<br />
xelSekrulebis Sewyvetamde ar gaafrTxilos igi<br />
amis Sesaxeb da ar dauniSnos gonivruli vada<br />
valdebulebis Sesasruleblad, rogorc amas kanoni<br />
moiTxovs.<br />
muxliT, romlis mixedviT `momxmarebelsa da<br />
sakuTari sarewis farglebSi movaWre pirs Soris<br />
quCaSi, saxlis win da msgavs adgilebSi dadebuli<br />
xelSekruleba ZalaSia mxolod maSin, Tu<br />
momxmarebeli erTi kviris vadaSi xelSekrulebas<br />
werilobiT ar uaryofs, garda im SemTxvevebisa,<br />
roca xelSekrulebis Sesruleba xdeba misi<br />
dadebisTanave~.<br />
evrokavSiris kanonmdebloba momxmarebelis<br />
ufro seriozul <strong>dacva</strong>s iTvaliswinebs. kerZod,<br />
85/577/EEC 41 direqtivis mixedviT momxmareblis<br />
mier 1 kviris manZilze xelSekrulebis werilobiTi<br />
uaryofis uflebis garda dadgenilia movaWris<br />
valdebuleba werilobiT acnobos momxmarebels<br />
misi am uflebis Sesaxeb da agreTve im piris saxeli<br />
da misamarTi, visac unda waredginos Setyobineba<br />
xelSekrulebis gauqmebis Sesaxeb. Sesabamisad,<br />
1-kviriani vadis aTvla mxolod momxmareblis<br />
mier amgvari werilobiTi informaciis miRebis<br />
Semdeg iwyeba. bunebrivia, Tuki aseTi Setyobineba<br />
momxmarebels ar miuRia, xelSekrulebis gauqmebis<br />
ufleba SeuzRudavi vadiT grZeldeba.<br />
aseTi <strong>dacva</strong> gaaCnia mxolod im momxmarebels,<br />
romelic Tavad ar aris biznesmeni da dadebuli<br />
xelSekruleba misi saqmianobis Cveulebriv<br />
saxes ar warmoadgens. evrokavSiris sasamarTlos<br />
mier sagangebod ganimarta 42 , rom im SemTxvevaSi,<br />
Tu movaWre `kardakar Sesyidvis~ saSualebiT<br />
wvrili mewarmeebisgan maT biznesis Sesyidvas<br />
axorcielebda, es ukanasknelebi `momxmareblebad~<br />
ar CaiTvlebodnen da 1 kviris vadaSi xelSekrulebis<br />
gauqmebis ufleba maTze ar vrceldeboda.<br />
Sor manZilze dadebuli xelSekruleba<br />
migvaCnia, rom saqarTvelos kanonmdeblobis<br />
moTxovnebi `standartuli xelSekrulebis~<br />
usamarTlo pirobebisgan momxmareblis dacvis<br />
Sesaxeb evrokavSiris 93/13/EEC direqtivis<br />
moTxovnebs Seesabameba.<br />
quCaSi dadebuli xelSekruleba<br />
egreT wodebuli `quCaSi dadebuli<br />
xelSekruleba~ niSnavs xelSekrulebas, romelic<br />
daido ara savaWro organizaciaSi, aramed sadme<br />
sxvagan _ quCaSi, momxmareblis saxlSi an mis karebTan<br />
momdgar gamyidvelTan. am xelSekrulebebis<br />
gansakuTrebuloba imaSi mdgomareobs, rom<br />
vaWrobisTvis uCveulo situaciis da garemos gamo<br />
momxmarebeli moumzadebelia, igi gadawyvetilebas<br />
spontanurad iRebs, ar aqvs saSualeba kargad<br />
gaiazros Tavisi gadawyvetilebis siswore.<br />
saqarTveloSi aseTi xelSekrulebebis SemTxvevaSi<br />
mosalodneli Secdomebisgan momxmareblis <strong>dacva</strong><br />
gaTvaliswinebulia samoqalaqo kodeqsis 336<br />
ekonomikuri urTierTobebisa da<br />
teqnologoiebis ganviTarebis fonze bolo<br />
aTwleulSi gaizarda Sor manZilze dadebuli<br />
xelSekrulebebis raodenoba, rac xels uwyobs<br />
evrokavSiris Sida bazarze saqonlisa da<br />
momsaxurebis Tavisufal mimoqcevas. Tumca<br />
sagulisxmoa is faqti, rom am tipis xelSekrulebis<br />
dros gacilebiT didia arasaTanado qmedebis<br />
saSiSroeba. Sesabamisad, momxmarebelTa uflebebis<br />
<strong>dacva</strong> Sor manZilze dadebuli xelSekrulebebis<br />
dros ufro met mniSvnelobas iZens.<br />
am sakiTxebis dasaregulireblad da<br />
momxmareblis uflebebis dasacavad evropulma<br />
sabWom 97/7/EC direqtiva miiRo.<br />
Sor manZilze dadebuli xelSekruleba<br />
41. direqtivis dasaxelebaa: “savaWro obieqtebis gareT dadebul<br />
xelSekrulebebTan dakavSirebiT momxmareblis dacvis Sesaxeb”<br />
42. evrosasamarTlos saqme 361/89<br />
23
# 108 biuleteni<br />
moicavs mimwodeblis mier organizebuli<br />
sistemis saSualebiT dadebuli xelSekrulebas<br />
momsaxurebisa da saqonlis SeZenaze, romlis<br />
drosac xdeba erTi an ramodenime distanciuri<br />
sakomunikacio saSualebis gamoyeneba. esenia:<br />
• werilobiTi dokumenti misamarTiT an<br />
misamarTis gareSe;<br />
• winswargamzadebuli<br />
werili;<br />
standartuli<br />
• presaSi reklama mza SekveTis<br />
formulariT;<br />
• katalogi;<br />
• satelofono komunikacia pirovnebis<br />
meSveobiT;<br />
• satelefono komunikacia avtomatis<br />
saSualebiT;<br />
• radio;<br />
• videotelefoni;<br />
• videoteqsti;<br />
• eleqtronuli fosta;<br />
• televizori (teleSopi);<br />
• telefaqsi.<br />
momxmarebeli xelSekrulebis dadebamde unda<br />
flobdes Semdeg informacias:<br />
• mimwodeblis vinaoba. Tu xelSekrulebiT<br />
gaTvaliswinebulia winaswari gadaxda, aucilebelia<br />
misamarTis miTiTebac;<br />
• saqonlisa da momsaxurebis ZiriTadi<br />
maxasiaTeblebi;<br />
• saqonlisa da momsaxurebis Rirebuleba<br />
yvela gadasaxadis CaTvliT;<br />
• miwodebis xarjebi, Tu eseTi warmoiSveba;<br />
• gadaxdis da miwodebis/Sesrulebis<br />
detalebi;<br />
• baTilobis pirobebi;<br />
• Sor manZilze sakomunikacio teqnologiis<br />
gamoyenebis xarjebi, Tu isini ukve ar aris Sesuli<br />
fasSi;<br />
• SeTavazebis an fasis moqmedebis vada.<br />
direqtiva adgens Sor manZilze dadebuli<br />
xelSekrulebis Sesrulebis zrvrul vadas:<br />
mimwodebeli valdebulia 30 dReSi Seasrulos<br />
nakisri valdebuleba, Tu xelSekrulebiT sxva<br />
vada ar aris gaTvaliswinebuli. vadis aTvla<br />
iwyeba momxmareblis mier SekveTis gakeTebis<br />
dRidan iwyeba. garda amisa, direqtivis mixedviT<br />
momxmarebels SeuZlia yovelgvari mizezis<br />
miTiTebis gareSe xelSekrulebis dadebidan 7<br />
samuSao dRis ganmavlobaSi gaauqmos SekveTa da<br />
mimwodebels ar aqvs ufleba mas amisTvis raime<br />
“jarima” daakisros. Tu SekveTis gauqmebis momentSi<br />
mimwodeblis mier produqti ukve gagzavnilia, maSin<br />
momxmarebeli valdebulia misi ukan dabrunebis<br />
(transportirebis) xarjebi dafaros.<br />
aRwerili direqtivis Sesabamisi sakanonmdeblo<br />
baza saqarTveloSi ar arsebobs. Sor manZilze<br />
dadebuli xelSekrulebebi iseTive normebiT<br />
regulirdeba, rogorc uSualod dadebuli<br />
da raime damatebiTi uflebebi saqarTvelos<br />
momxmarebels aseT xelsekrulebebSi ar gaaCnia.<br />
naklovanebis mqone produqcia da sagarantio<br />
urTierTobebi<br />
momxmareblisa da gamyidvels/mimwodebels<br />
Soris uTanxmoebis yvelaze xSiri mizezia aris<br />
miwodebuli produqciis/momsaxurebis Sesabamisoba<br />
momxmareblis molodinebTan an mimwodeblis<br />
dapirebebTan. iuridiul enaze rom vTqvaT,<br />
am mdgomareobas naklovani, an xelSekrulebis<br />
pirobebTan Seusabamo saqonlis/momsaxurebis<br />
miwodeba hqvia.<br />
naklovanebis mqone produqciis/momsaxurebis<br />
mimwodebelsa da momxmarebels Soris urTierTobas<br />
evrokavSiris 1999/44/EEC direqtiva aregulirebs.<br />
direqtivis mixedviT gamyidveli/mimwodebeli<br />
valdebulia momxmarebels „xelSekrulebis<br />
Sesabamisi“ saqoneli 43 miawodos. saqoneli iTvleba<br />
„xelSekrulebis Sesabamisad“, Tu:<br />
• Seesabameba gamyidvelis mier xelSekrulebis<br />
dadebisas miwodebul aRweras, an igive xarisxisaa,<br />
rac gamyidvelis mier winaswar naCvenebi nimuSebi;<br />
• gamosadegia im miznisTvis, risTvisac<br />
momxmarebeli mis gamoyenebas apirebs, ris Sesaxebac<br />
man Tavidanve acnoba gamyidvels da miiRo am nivTis<br />
am mizniT gamoyenebis SesaZleblobis dasturi;<br />
• gamosadegia im miznisTvis, romlisTvisac am<br />
tipis nivTebi Cveulebriv gamoiyeneba;<br />
43. direqtiva mxolod moZrav nivTebs exeba.<br />
24
# 108<br />
biuleteni<br />
• gaaCnia iseTi xarisxi da maxasiaTeblebi,<br />
romelic am tipis produqciisTvis normaluria<br />
da gonivrulobis farglebSi mosalodneli iyo<br />
am produqciis xasiaTidan, agreTve reklamidan,<br />
warweridan an mewarmis an misi warmomadgenlis sxva<br />
sajaro ganacxadebebidan gamomdinare.<br />
Tu miwodebuli saqoneli xelSekrulebas<br />
ar Seesabameba, momxmarebels SeuZlia gamyidvels<br />
misi (ufaso 44 ) SekeTeba an gamocvla mosTxovos, rac<br />
gamyidvelma gonivrul vadaSi unda Seasrulos.<br />
Tu es SeuZlebelia, an Zalzed did xarjebTan, an<br />
did vadebTan, an momxmareblis SewuxebasTan aris<br />
dakavSirebuli, momxmarebels sanacvlod SeuZlia<br />
moiTxovos miRebuli saqonlis fasis Semcireba an<br />
xelSekrulebis moSla (gauqmeba). yvela aRwerili<br />
ufleba momxmarebels aqvs im SemTxvevaSi, Tu:<br />
• nakli aRmoCenilia saqonlis miRebidan 2<br />
wlis ganmavlobaSi 45 da<br />
• naklis aRmoCenidan ori Tvis vadaSi<br />
momxmarebelma acnoba mimwodebels/gamyidvels<br />
aRmoCenili naklis Sesaxeb.<br />
garda amisa, saqonlis miwodebidan 6<br />
Tvis ganmavlobaSi moqmedebs momxmareblis<br />
„udanaSaulobis prezumfcia.“ anu, Tu saqonlis<br />
nakli am vadaSi iqna aRmoCenili, iTvleba, rom<br />
nakli saqonlis miwodebisas arsebobda (garda<br />
im SemTxvevebisa, roca es aSkarad SeuZlebelia<br />
saqonlis an naklovanebis bunebidan gamomdinare).<br />
saqonelze TandarTuli sagarantio<br />
xelSekrulebiT mimwodeblis aRwerili<br />
valdebulebebi SeiZleba mxolod gaizardos an<br />
dakonkretdes (magaliTad, mieTiTos misamarTi,<br />
sadac SeiZleba mimarTva saqonlis SekeTebs an<br />
gamocvlis moTxovniT).<br />
saqarTvelos kanonmdebloba 46 agreTve<br />
iTvaliswinebs momxmareblis uflebas naklovani<br />
saqonlis miwodebis SemTxvevaSi mosTxovos<br />
gamyidvels misi SekeTeba (naklis gamosworeba),<br />
gamocvla, fasis Semcireba an xelSekrulebis moSla<br />
da gadaxdili Tanxis dabruneba 47 . sainteresoa,<br />
rom saqarTvelos kanonmdeblobiT momxmarebels<br />
agreTve ufleba aqvs saqonlis SekeTebis, an<br />
SekeTebis xarjebis anazRaurebis, an gamocvlis<br />
moTxovnebi uSualod saqonlis damamzadebels<br />
44. gadagzavnis xarjebis CaTvliT<br />
wauyenos an daubrunos mas uxarisxo saqoneli da<br />
moiTxovos masSi gadaxdili Tanxis anazRaureba 48 .<br />
iseve, rogorc eropaSi, aqac moqmedebs momxmareblis<br />
„udanaSaulobis prezumfcia“: gamyidveli/<br />
damamzadebeli valdebulia daakmayofilos<br />
momxmareblis moTxovnebi, Tu ver daamtkicebs,<br />
rom naklovanebebi warmoiSva momxmareblis mier<br />
sargeblobisa da Senaxvis wesebis darRveviT 49 .<br />
Tumca saqarTveloSi momxmarebels aRwerili<br />
pretenziebis wardgenis ufleba mxolod saqonlis<br />
damamzadeblis mier dadgenili sagarantio vadis<br />
ganmavlobaSi gaaCnia. Tu aseTi vada dadgenili<br />
ar aris, momxmarebels aRniSnuli moTxovnebis<br />
wardgenis ufleba moZravi nivTebis SemTxvevaSi<br />
sul 6 Tvis ganmavlobaSi aqvs, uZravi nivTebisTvis<br />
ki _ 1 wlis ganmavlobaSi. Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />
arc Tu iSviaTad saqarTveloSi iyideba saqoneli,<br />
romelTaTvis mwarmoebels ramodenime kviriani<br />
an 2-3 Tviani sagarantio vada aqvs dadgenili,<br />
kanonis debulebaTa viwrod ganmartvis SemTxvevaSi<br />
aseTi saqonlis SemZeni momxmarebeli ufro metad<br />
zaraldeba, vidre im saqonlisa, romlisTvisac<br />
sagarantio vada dadgenili saerTod araa.<br />
sainteresoa, rom evrodireqtivisgan<br />
gansxvavebiT saqarTveloSi dadgenilia<br />
gamyidvelis/damamzadeblis mier saqonlis<br />
naklovanebis aRmofxvris sakmaod mkacri<br />
vadebi: damamzadeblisTvis es vada 10 dRea,<br />
gamyidvlisTvis ki 20 dRe momxmareblis mier<br />
Sesabamisi moTxovnis wayenebis momentidan.<br />
momxmareblis mier saqonlis gamocvlis moTxovnis<br />
Sesrulebis maqsimalur vadad ki 1 Tvea dadgenili.<br />
am vadebis gadacilebis SemTxvevaSi gamyidveli/<br />
damamzadebeli valdebulia yoveli gadacilebuli<br />
dRisTvis momxmarebels saqonlis Rirebulebis 1<br />
procentis odenobis pirgasamtexlo gadauxados 50 .<br />
am moTxovnis nebayoflobiT Seusruleblobis<br />
Taobaze davis aRZvris SemTxvevaSi sasamarTlo<br />
uflebamosilia gamyidvels/damamzadebels<br />
ja ri ma daakisros 51 , romelic „momxmareblis<br />
moTxovnebis dakmayofilebis nebayoflobiTi<br />
wesis daucvelobisTvis sarCelis fasis odenobiT“<br />
ganisazRvreba 52 . vfiqrobT, rom importirebuli<br />
saqonlis SemTxvevaSi es moTxovnebi SesaZloa<br />
48. iqve, p.3<br />
49.iqve, p. 5<br />
50. „momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb“ kanonis me-17 muxlis<br />
Tanaxmad<br />
45. meoradi saqonlisTvis _ 1 wlis ganmavlobaSi<br />
46. samoqalaqo kodeqsis 487-497 muxlebi da “momxmarebelTa<br />
uflebebis dacvis Sesaxeb” kanonis 13-29 muxlebi<br />
47. kanoni “momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb”, muxli 13,<br />
p.1 da 4<br />
51. savaraudod, igulisxmeba, rom es “jarima” aris Tanxa,<br />
romelic gamyidvelma/damamzadebelma saxlemwifos unda gadauxados.<br />
garda am Tanxisa, bunebrivia, sasamarTlo gamyidvels/<br />
damamzadebels momxmareblisTvis miyenebuli zianis anazRaurebasac<br />
daakisrebs<br />
52. imave kanonis me-9 muxlis Tanaxmad<br />
25
# 108 biuleteni<br />
gaumarTleblad mkacri iyos.<br />
momxmareblisTvis miyenebuli zianis<br />
anazRaureba<br />
evrogaerTianebis qveynebSi arsebobda<br />
gansxvavebuli sanqciebi naklovani produqciis<br />
gayidvis Sedegad warmoqmnili zianis anazRaurebis<br />
Sesaxeb. es garemoeba xels uSlida evrogaerTianebis<br />
Sida bazarze konkurenciis ganviTarebas da<br />
saqonlis Tavisufal mimoqcevas. gansxvavebuli<br />
pasuxismgeblobis dros evrogaerTianebis<br />
wevr qveynebSi momxmarebelTa uflebebi<br />
araerTgarovnadaa daculi.<br />
Sesabamisad 1985 wels miRebuli 85/374/<br />
EEC direqtiviT moxda naklovan produqtebze<br />
pasuxismgeblobis sakiTxebis harmonizacia<br />
evrogaerTianebis wevr qveynebSi. am direqtivis<br />
Tanaxmad damamzadebeli pasuxs agebs misi<br />
produqtis naklovanebiT gamowveul zianze.<br />
direqtivis mixedviT:<br />
• „produqti“ aris yvela moZravi sagani.<br />
is SeiZleba iyos sxva moZravi an uZravi sagnis<br />
Semadgeneli nawili. am direqtivis Tanaxmad<br />
produqti moicavs eleqtroenergiasac.<br />
• `damamzadebeli~ _ konkretuli produqtis<br />
an produqtis detalis mwarmoebeli, an is piri vinc<br />
mwarmoebels warmoadgens.<br />
direqtivis mixedviT piri romelic<br />
komerciuli mizniT (gayidva, gaqiraveba da<br />
sxva) evrogaerTianebis teritoriaze Semoitans<br />
naklovan produqcias, pasuxismgebelia iseve<br />
rogorc damamzadebeli. Tumca damamzadeblis<br />
pasuxismgebloba amis Sedegad ar izRudeba/<br />
mcirdeba. Tu ver xdeba damamzadeblis<br />
identificireba, maSin mimwodebeli agebs pasuxs<br />
naklovan produqtze. Tu warmoqmnili zianisaTvis<br />
pasuxismgebelia erTze meti piri, maSin isini pasuxs<br />
ageben solidarulad.<br />
damamzadebeli<br />
Tavisufldeba<br />
pasuxismgeblobisagan, Tu igi daamtkicebs, rom:<br />
• produqti ar aris mis mier mimoqcevaSi<br />
Semotanili;<br />
• produqtis mimoqcevaSi Semotanis dros ar<br />
arsebobda is naklovaneba, romelmac gamoiwvia ziani<br />
an igi Semdgom periodSi warmoiqmna;<br />
• produqtis warmoeba ar momxdara<br />
komerciuli mizniT;<br />
• produqtis mimoqcevaSi Semotanis dros<br />
arsebuli mecniuerul-teqnikuri done ar iZleoda<br />
naklovanebis dadgenis saSualebas;<br />
• mis mier nawarmoebi produqtis nawilis<br />
naklovaneba gamowveulia araswori konstruqciiT.<br />
damamzadeblis pasuxismgebloba ar mcirdeba,<br />
Tu ziani produqtis naklovanebiTa da mesame<br />
piris qmedebis Sedegad warmoiqmna. sxvadasxva<br />
garemoebebis gaTvaliswinebiT damamzadeblis<br />
pasuxismgebloba SeiZleba Semcirdes an mTlianad<br />
moixsnas, Tu ziani produqtis naklovanebasTan<br />
erTad dazaralebulis braleulobiT aris<br />
gamowveuli.<br />
am direqtivis Tanaxmad ziani moicavs:<br />
• sikvdiliT da sxeulis dazianebiT<br />
gamowveul zians;<br />
• sxva sagnis dazianebas an ganadgurebas, Tu<br />
igi gamowvulia naklovani produqtiT. msgavsi<br />
SemTxvevebisTvis direqtiviT gansazRvrulia<br />
specialuri kriteriumebi.<br />
mniSvnelovania, rom kavSiri produqtis<br />
naklovanebasa da warmoqmnil zians Soris<br />
dazaralebulma Tavad unda amtkicos.<br />
zianis anazRaurebaze moTxovnis<br />
xandazmuloba Seadgens 3 wels im dRidan,<br />
rodesac momCivanma produqtis naklovanebis,<br />
warmoqmnili zianis da damamzadeblis vinaobis<br />
Sesaxeb Seityo. damamzadebeli Tavisufledeba<br />
pasuxismgeblobisagan, Tu zianis gamomwvevi<br />
produqtis mis mier bazarze gasayidad gamotanidan<br />
gasulia 10 weli da dazaralebuls ar aRuZravs<br />
sarCeli am periodis ganmavlobaSi.<br />
es direqtiva ar gamoiyeneba radiaciuli<br />
SemTxvevebiT gamowveuli zianis dros, romlis<br />
Sesaxebac arsebobs evrokavSiris wevri qveynebis mier<br />
ratificirebuli saerTaSoriso SeTanxmeba.<br />
wevr qveynebs SeuZliaT gaiTvaliswinon<br />
sikvdilis an sxeulis dazianebis SemTxvevaSi<br />
mwarmoeblis jamuri pasuxismgeblobis zRvrebi,<br />
rac 70 milion ekiuze naklebi ar unda iyos.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba<br />
`momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb~<br />
saqarTvelos kanoniT gansazRvrulia naklovani<br />
produqtebis Sedegad momxmareblisTvis<br />
miyenebuli zianis anazRaurebis regulireba.<br />
kerZod me-10 muxlSi ganxilulia qonebrivi<br />
pasuxismgebloba. momxmareblis mier saqonlis<br />
konstruqciuli, sawarmoo da receptuli<br />
naklovanebiT miyenebuli zarali eqvemdebareba<br />
srul anazRaurebas. momxmareblis sicocxlis,<br />
janmrTelobis da qonebisaTvis miyenebuli zarali<br />
eqvemdebareba anazRaurebas saqonlis vargisianobis<br />
dadgenis vadebSi, xolo Tu aseTi vada gansazRvruli<br />
26
# 108<br />
biuleteni<br />
ar aris, maSin saqonlis damzadebidan 10 wlis<br />
ganmavlobaSi. damamzadebeli Tavisufldeba<br />
pasuxismgeblobisagan Tu damtkicda, rom zarali<br />
gamowveulia dauZleveli Zalis zemoqmedebiT an<br />
momxmareblis mier saqonlis Senaxvis an sargeblobis<br />
wesebis darRvevis Sedegad.<br />
xandazmulobis vadebi gansazRvrulia<br />
saqarTvelos samoqalaqo kodeqsiT, romlis<br />
Tanaxmadac xandazmulobis saerTo vada 10 wels,<br />
xolo saxelSekrulebo moTxovnis xandazmuloba<br />
3 wels, uZrav nivTebTan dakavSirebiT 6 wels<br />
Seadgens.<br />
SeiZleba davaskvnaT, rom 85/374/EEC direqtiviT<br />
gansazRvruli moTxovnebi saqarTveloSi<br />
Sesrulebulia.<br />
samomxmareblo krediti<br />
evrogaerTianebis wevr qveynebSi sakmaod<br />
ganviTarebulia safinanso bazari, rac mravali<br />
saxis sakredito urTierTobebs moicavs. kreditis<br />
erT-erTi mniSvnelovani saxeobaa samomxmareblo<br />
krediti, rac ZiriTadad produqciis da<br />
momsaxurebis SesaZenad gamoiyeneba.<br />
evrogaerTianebis qveynebSi samomxmareblo<br />
kreditze gansxvavebuli pirobebis arseboba xels<br />
uSlida produqciisa da momsaxurebis Tavisufal<br />
mimoqcevas evrogaerTianebis Sida bazarze.<br />
gansxvavebuli samarTlebrivi regulireba<br />
aferxebda moqalaqeebis mier evrokavSiris sxva<br />
qveyanebSi kreditis aRebas, rac saqonlisa da<br />
kapitalis Tavisufal mimoqcevas aferxebda.<br />
am problemis gadasaWrelad aucilebeli<br />
gaxda evrokavSiris Sida bazrisTvis momxdariyo<br />
samomxmareblo kreditis pirobebis nawilobrivi<br />
unificireba. igulisxmeba kreditis aRebis<br />
pirobebis, xelSekrulebis formisa da masSi<br />
misaTiTebeli savaldebulo informaciis<br />
unificireba. Tumca es ar gulisxmobs identuri<br />
saprocento ganakveTis dadgenas sxvasxva qveynebSi.<br />
aq saubaria momxmareblis uflebis <strong>dacva</strong>ze, radgan<br />
kreditis pirobebisa da sakuTari pasuxismgeblobis<br />
Sesaxeb zusti informaciis miwodeba momxmarebels<br />
swori arCevanis gakeTebis saSualebas aZlevs.<br />
Tumca unificirebas uaryofoTi mxareebic aqvs.<br />
ar SeiZleba yvela tipis da zomis samomxmareblo<br />
kreditze vrceldebodes erTnairi pirobebi.<br />
magaliTad, Zalian mcire zomis sakredito<br />
xelSekrulebebisTvis<br />
unificirebuli<br />
moTxovnebis Sesruleba azrs kargavs, vinaidan<br />
isini sakmao danaxarjebTanaa dakavSirebuli.<br />
aseT mcire kreditebze (direqtivis mixedviT _<br />
”gansakuTrebuli saxis samomxmareblo kreditebis”)<br />
qvemoT aRwerili wesebi ar vrceldeba 53 .<br />
samomxmareblo kreditid pirobebis unificirebis<br />
sakiTxs aregulirebs 87/102/EEC direqtiva 54 .<br />
direqtivis ZiriTadi moTxovnebi Semdegia:<br />
• sakredito xelSekruleba unda daidos<br />
werilobiTi formiT da xelSekrulebis erTi<br />
egzempliari unda miiRos momxmarebelma.<br />
• sakredito xelSekrulebaSi aucileblad<br />
miTiTebuli unda iyos `realuri~ saprocento<br />
ganakveTi, rac gulisxmobs kreditis mTliani<br />
xarjebis procentul Tanafardobas kreditis<br />
saxiT aRebul TanxasTan. Cveulebrivad dadgenil<br />
procentis garda „realur“ procentSi igulisxmeba<br />
kreditis aReba-gastumrebisas momxmareblis mier<br />
dasafari yvela gadasaxadi. direqtivaSi amgvari<br />
xarjebis detaluri CamonaTvali aris miTiTebuli<br />
da TiToeuli maTganis SemTxvevaSi moyvanilia<br />
”realuri” saprocento ganakveTis gamoangariSebis<br />
formula. aqve miTiTebulia is xarjebic, romelic<br />
ar unda iqnes gaTvaliswinebuli saprocento<br />
ganakveTis gaangariSebisas, rogoricaa magaliTad im<br />
sabanko angariSis Senaxvis xarji, romlis meSveobiTac<br />
xdeba kreditiT aRebuli Tanxebis gankargva, garda<br />
im SemTxvevisa, rodesac momxmarebels ar aqvs bankis<br />
arCevanis Tavisufleba, an sakredito angariSis<br />
Senaxva gansakuTrebiT Zviria.<br />
• sakredito xelSekrulebaSi unda mieToTos<br />
is pirobebi, romlis drosac SesaZlebelia<br />
`realuri~ saprocento ganakveTis Secvla;<br />
aucilebelia gadaxdis ganrigis da konkretuli<br />
Tanxebis miTiTiTebac; agreTve im xarjebis<br />
miTiTeba, romelic ar Sedian `realuri~ saprocento<br />
ganakveTis gaangariSebis formulaSi, magram maTi<br />
gadaxda SeiZleba mouwios momxmarebels sakredito<br />
xelSekrulebis pirobebis darRvevis SemTxvevaSi.<br />
Tu SeuZlebelia konkretuli Tanxis daTvla,<br />
aucilebelia, mieTiTos savaraudo Tanxa an am<br />
Tanxis gamoangariSebis wesi.<br />
• samomxmareblo kreditis reklamirebis<br />
dros aucilebelia sxva xarjebTan erTad mieTiTos<br />
53. qvemoT aRwerili direqtiva ar vrceldeba Semdegi tipis samomxmareblo<br />
kreditebze:<br />
• kreditebi miwis an Senobis SesaZenad, an Senobis remontis-<br />
Tvis;<br />
• uprocento kreditebi;<br />
• kreditebi, romelTa dafarva erTianad xorcieldeba.<br />
• kreditebi, romlTa Tanxac naklebia 200 ECU-ze an metia<br />
20000 ECU-ze<br />
• kreditebi, romelTac momxmarebeli iRebs 3-12 TviT da gadaxdebis<br />
raodenoba ar aRemateba 4-s.<br />
54. direqtivis Tanaxmad ”sakredito xelSekruleba” ara mxolod<br />
sabanko kredits, aramed konkretuli pirobebis sanacvlod yvela<br />
saxis gadaxdis gadavadebas moicavs. Tumca realobaSi msgavsi<br />
saqmianobebi umetesad safinanso institutebis daxmarebiT xorcieldeba.<br />
27
# 108 biuleteni<br />
`realuri~ saprocento ganakveTi. im SemTxvevaSi,<br />
Tu zusti informaciis gadacema rTulia, unda<br />
mieTiTos reprezentabeluri magaliTi.<br />
• xelSekrulebiT dadgenili unda<br />
iyos miwodebuli produqciis ukan waRebis<br />
procedura, gansakuTrebiT iseT SemTxvevebSi,<br />
roca momxmarebeli am gadawyvetilebas ar<br />
eTanxmeba (igulisxmeba iseTi SemTxveva, rodesac<br />
momxmarebeli ar Seasrulebs xelSekrulebiT<br />
gaTvaliswinebul valdebulebas).<br />
• sakredito xelSekrulebam ar unda SezRudos<br />
momxmareblis ufleba momwodeblis mimarT. es<br />
gansakuTrebiT mniSvnelovania iseT SemTxvevebSi,<br />
rodesac irRveva sakredito xelSekrulebaSi<br />
miTiTebuli saqonelis an momsaxurebis miwodebis<br />
pirobebi.<br />
direqtivis Tanaxmad evrogaerTianebis wevr<br />
qveynebma unda moaxdinon kreditis gamcemi pirebis<br />
identificireba da awarmoon maTi kontroli.<br />
saqarTvelos kanonmdebloba<br />
saqarTveloSi finansuri bazari da sabanko<br />
momsaxureba bolo wlebSi sakmaod ganviTarda.<br />
bolo 3 welia dainerga sxvadasxva axali sabanko<br />
momsaxureba da kreditis saxeoba. SeiZleba iTqvas,<br />
rom sabanko seqtori mTliani Sida produqtis<br />
sakmaod did nawils qmnis. am wlebSi daixvewa<br />
sxvadasxva saqonlisa da momsaxurebis distribuciis<br />
meqanizmebic da SeiZleba iTqvas, rom maRaziebi da<br />
bankebi sakmaod kargad urTierTTanamSromloben.<br />
Sesabamisad, ganvadebiT gayiduli saqonlisa da<br />
momsaxurebis moculoba gacilebiT gaizarda da<br />
igi samomxmareblo kreditis erT-erT yvelaze<br />
gavrcelebul saxeobas warmoadgens saqarTveloSi.<br />
Sesabamisad, sainteresoa ganvixiloT<br />
saqarTveloSi samomxmareblo kreditis regulireba<br />
momxmarebelTa uflebebis dacvis kuTxiT.<br />
`momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb~<br />
saqarTvelos kanonSi samomxmareblo kreditze<br />
da mis regulirebaze araferi ar aris naTqvami.<br />
`saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis~ 623-628<br />
muxlebSi samarTlebrivad daregulirebulia<br />
sesxis xelSekrulebis zogadi principebi. Tumca<br />
es muxlebi ufre metad sesxis gamcemis interesebs<br />
iTvaliswinebs vidre momxmareblis <strong>dacva</strong>s.<br />
sainteresoa is faqti, rom sesxis xelSekrulebis<br />
formas 624 muxli Semdegnairad gansazRvravs: `sesxis<br />
xelSekruleba ideba zepirad. mxareTa SeTanxmebiT<br />
SeiZleba gamoyenebul iqnes werilobiTi formac.<br />
zepiri xelSekrulebis dros misi namdviloba ar<br />
SeiZleba dadgindes mxolod mowmeTa CvenebiT.~<br />
samoqalaqo kodeqsis 867-873 muxlebi ki<br />
gansazRvravs zogad pirobebs sabanko kreditisaTvis,<br />
rac nawilobriv mimarTulia momxmarebelTa<br />
uflebebis <strong>dacva</strong>ze.<br />
868-e muxlis me-4 da me-5 abzacSi naTqvamia:<br />
`sakredito xelSekrulebis dadebisas unda<br />
ganisazRvros saprocento ganakveTis zrdisa da<br />
Semcirebis zRvari da cvlilebaTa minimaluri<br />
Sualedi~, `kreditis gamcemi movalea misaRebi<br />
formiT Seatyobinos msesxebels kreditisaTvis<br />
saprocento ganakveTi~ _ es muxli nawilobriv<br />
Seesabameba zemoT moyvanil direqtivas, Tumca<br />
ar aris dakonkretebuli, romel saprocento<br />
ganakveTzea saubari. igulisxmeba, rom `realuri~<br />
saprocento ganakveTis miTiTebis valdebuleba da<br />
misi gamoTvlis wesebi saqarTveloSi ar moqmedebs.<br />
samoqalaqo kodeqsis 871-e muxli iTvaliswinebs<br />
sabanko xelSekrulebis vadaze adre Sewvetis<br />
pirobebs, rac SesabamisobaSia direqtivasTan.<br />
saqarTvelos kanoni `komerciuli bankebis<br />
saqmianobis Sesaxeb~ ar aregulirebs 87/102/EEC<br />
direqtiviT gansazRvrul moTxovnebs.<br />
SeiZleba iTqvas, rom samomxmareblo kreditTan<br />
dakavSirebiT momxmarebelTa uflebebis <strong>dacva</strong><br />
saqarTvelos kanonmdeblobiT gaTvaliswinebuli<br />
ar aris.<br />
28
# 108<br />
biuleteni<br />
gamoyenebuli literatura:<br />
1. Vademecum on European standardisation , EC 2003, http://ec.europa.eu/enterprise/standards_policy/vademecum/index.htm<br />
2. Guide to the implementation of directives based on the New Approach and the Global Approach, EC, 2000, http://ec.europa.eu/<br />
enterprise/newapproach/legislation/guide/index.htm<br />
3. evrokavSiris kanonmdebloba<br />
4. saqarTvelos kanonmdebloba<br />
`axali midgomis~ direqtivebi<br />
danarTi 1<br />
1. 2006/95/EC (Secvala „Zveli midgomis“ direqtiva 73/23/EEC), dabali Zabvis samomxmareblo danadgarebi<br />
2. 87/404/EEC, wnevagamZle balonebi<br />
3. 88/378/EEC, saTamaSoebi<br />
4. 89/106/EEC, samSeneblo produqcia<br />
5. 89/336/EEC, eleqtromagnituri Tavsebadoba (Seicvala 2004/108/EC-iT)<br />
6. 98/37/EC, manqana-danadgarebi (Seicvala 2006/42/EC-iT)<br />
7. 89/686/EEC, personaluri dacvis mowyobilobebi<br />
8. 90/384/EEC, amwoni instrumentebi<br />
9. 90/385/EEC, saimplantacio samedicino mowyobiloba<br />
10. 90/396/EEC, wvis danadgarebi<br />
11. 92/42/EEC, boilerebi<br />
12. 93/15/EEC, samoqalaqo moxmarebis asafeTqebeli nivTierebebi<br />
13. 93/42/EEC, samedicino mowyobiloba<br />
14. 94/9/EC, feTqebad atmosferoSi gamosayenebeli mowyobiloba<br />
15. 94/25/EC, masalebi TviTSemoqmedebisTvis<br />
16. 95/16/EC, liftebi<br />
17. 97/23/EC, dawnevis xelsawyoebi<br />
18. 98/79/EC, in-vitro samedicino sadiagnostiko mowyobiloba<br />
19. 1999/5/EC, tele-radio mowyobiloba<br />
20. 2000/9/EC, adamianTa gadamyvani sakabelo transporti<br />
21. 2004/22/EC, gamzomi xelsawyoebi<br />
evrokavSirSi sursaTis usafrTxo Semcvelobis<br />
maregulirebeli ZiriTadi normatiuli aqtebi<br />
danarTi 2<br />
1. sursaTis organoleptikuri maxasiaTeblebis Semcvleli danamatebi:<br />
• direqtiva 88/388/EEC, sursaTis aromatizatorebis Sesaxeb;<br />
• direqtiva 89/107/EEC, adamianTa sakvebSi gamosayenebeli danamatebis Sesaxeb;<br />
• direqtiva 94/35/EC, sursaTis damatkboblebis Sesaxeb;<br />
• direqtiva 94/36/EC, sakvebi saRebavebis Sesaxeb;<br />
• direqtivebi 95/2/EC da 96/77/EC, sursaTis sxva danamatebis Sesaxeb;<br />
2. sursaTis dabinZurebis aRkveTa:<br />
• regulacia (EEC)315/93 sakvebSi dambinZureblebTan dakavSirebuli zogadi procedurebis Sesaxeb;<br />
• regulacia (EC)466/2001 zogierTi dambinZureblis maqsimalurad daSvebuli koncentraciis Sesaxeb;<br />
1) hormonaluri da sxva narCenebi sakvebSi<br />
• direqtiva 96/22/EC hormonaluri da Tirostatikuri efeqtis mqone garkveuli nivTierebebis,<br />
agreTve beta-agonistebis, mecxoveleobis fermebSi gamoyenebis akrZalvis Sesaxeb;<br />
• direqtiva 96/23/EC cxoveluri warmoSobis sakveb produqtebSi garkveul nivTierebaTa da narCenebis<br />
monitoringis Sesaxeb;<br />
• regulacia (EC)396/2005 cxoveluri da mcenareuli warmoSobis sakvebSi pesticidebis narCenebis<br />
29
# 108 biuleteni<br />
maqsimaluri dasaSvebi odenobis Sesaxeb;<br />
2) radiaqtiuli dabinZureba<br />
• regulacia (Euratom)3954/87 avariis Sedegad sursaTis radiaqtiuli dabinZurebis maqsimalurad<br />
dasaSvebi donis Sesaxeb;<br />
• regulacia (EEC)2219/89 nebismieri radiaqtiuli avariis Semdeg sursaTis importis specialuri<br />
pirobebis Sesaxeb;<br />
• regulaciebi (EEC)737/90, (EC)686/95, (EC)616/2000 Cernobilis avariis Semdeg mesame qveynebidan sasoflo-sameurneo<br />
nawarmis importis regulirebis Sesaxeb;<br />
3) sakvebTan kontaqtisTvis gamiznuli masalebi da nivTebi:<br />
• regulacia (EC)1935/2004 sakvebTan kontaqtisTvis gamiznuli masalebisa da nivTebis Sesaxeb (zogadi<br />
sakiTxebi) da konkretuli masalis maregulirebeli direqtivebi:<br />
• 78/142/EEC, vinilqloridis monomeris Semcveli masalebi da nivTebi;<br />
• 84/500/EEC, keramikuli sagnebi;<br />
• 93/10/EEC, meoradi celulozis gamoyeneba;<br />
• 93/11/EEC. elastomerebis Semcveli masalebi da nivTebi;<br />
• 2002/72/EC da 82/711/EEC, plastmasis masalebi da nivTebi;<br />
3. genmodificirebuli organizmebis saSualebiT miRebuli sasursaTo produqciis regulireba:<br />
• direqtiva 90/219/EEC genetikurad modificirebuli mikroorganizmebis gancalkevebulad gamoyenebis<br />
Sesaxeb;<br />
• direqtiva 2001/18/EC genetikurad modificirebuli mikroorganizmebis garemoSi ganzrax gaSvebis<br />
regulirebis Sesaxeb;<br />
• regulacia (EC)1946/2003 genetikurad modificirebuli organizmebis transasazRvro gadaadgilebaTa<br />
Sesaxeb;<br />
• regulacia (EC)1829/2003 genetikurad modificirebuli sursaTis da cxovelTa sakvebis Sesaxeb;<br />
1995 wlidan saqarTveloSi savaldebulo sertifikacias<br />
daqvemdebarebuli produqciis nusxa<br />
danarTi 3<br />
produqcia, romelzedac savaldebulo sertifikacia SemoRebuliaa 1995 wlis 1 ianvridan<br />
• Tambaqos nawarmi<br />
• alkoholiani sasmelebi<br />
produqcia, romelzedac savaldebulo sertifikacia SemoRebulia 1995 wlis 1 ivlisidan<br />
• sayofacxovrebo xis damamuSavebeli dazgebi<br />
• xelis eleqtromeqanikuri instrumentebi<br />
• sayofacxovrebo da analogiuri eleqtroxelsawyoebi<br />
• kabeli da sadenebi<br />
• avtomatur xelsawyoTa gadamrTvelebi<br />
• danadgarebis dasakompleqtebeli da SemaerTebeli mowyobilobani teqnikuri ganaTlebis nakeTobani<br />
• dabal voltiani marTvis mowyobilobani<br />
• danadgaris damcavi mowyobilobani<br />
• dabali simZlavris transformatori da analogiuri mowyobilobani SesaduRebeli mowyobiloba<br />
• gadasaadgilebeli eleqtorsadguri<br />
• qimiuri denis wyaro<br />
• xelis eleqtroinstrumentebi<br />
• dabali simZlavris eleqtroZravebi<br />
• gamzomi xelsawyoebi<br />
• signalizaciis sistemebi<br />
• saTamaSo avtomatebi<br />
• telefonisa da fototelegrafis aparatebi<br />
• eleqtrokarebi<br />
• samedicino eleqroxelsawyoebi da aparatura<br />
• samedicino eleqtromowyobilebani<br />
• samedicino xelsawyoebi<br />
30
# 108<br />
biuleteni<br />
produqcia, romelzedac savaldebulo sertifikacia SemoRebulia 1995 wlis 1 seqtembridan<br />
• xorci da xorcis subproduqtebi<br />
• Tevzi da Tevzis nawarmi<br />
• rZe da rZis produqtebi, kvercxi, naturaluri Tafli, cxoveluri warmoSobis kvebis produqtebi<br />
• bostneuli da zogierTi Zirxveni<br />
• kakali, Txili, citrusebi da sakvebi nayofi<br />
• yava, Cai, saneleblebi<br />
• marcvleuli purisaTvis (xorbali, qeri, Wvavi da sxva)<br />
• fqvilovani da burRuleuli warmoebis produqcia<br />
• cximi: cxoveluri da mcenareuli<br />
• xorcis, Tevzis, kiborCxalisa da wylis sxv uxerxemlo cxovelebis nawarmi<br />
• Saqari da Saqriani sakonditro nawarmi<br />
• kakao da misi produqtebi<br />
• xoblis, fqvilis, saxameblisa da rZisgan miRebuli produqcia, fqvilovani sakonditro nawarmi.<br />
• bostneulis, xilis da Txilis gadamuSavebis produqtebi, konservebi da sxvadasxva kvebis produqtebi<br />
da kvebiTi danamatebi<br />
• mtkanri, mineraluri da samkurnalo sasmeli wyali<br />
• ualkoholo sasmelebi-Zmari<br />
• marili<br />
produqcia, razedac savaldebulo sertifikacia SemoRebulia 1996 wlis 1 ianvridan<br />
• satransporto saSualebebi, maTi Semadgeneli nawilebi<br />
• motocikleti, motoroleri, mopedi da maTi misabmelebi, velosipedebi instrumentebi almasis,<br />
sazeinklo-samontaJo, merqansaWreli<br />
• sasoflo-sameurneo mciregabaritiani traqtorebi da motoblokbi, sayofacxovrebo aparatura momuSave<br />
mkvriv, Txevad da gazisebr sawvavze, sabavSvo etlebi, saTamaSoebi<br />
• foladis milebi<br />
• gazqurebi<br />
• sainformacio teqnika da sakancelario mowyobilobani<br />
• kino-foto teqnika<br />
• savabSvo asortimentis bambis qsovilebi<br />
• sabavSvo fexsacmelebi<br />
• TeTreulis samkervalo nawarmi bavSvebisaTvis, xelovnuri tyavi<br />
• TeTreulis trikotaJis nawarmi bavSvebisaTvis<br />
• trikotaJis sacurao nawarmi bavSvebisaTvis<br />
• windis nawarmi bavSvebisaTvis<br />
• msubuqi nawarmi, romelic uSualod kontaqtSia adamianis sxeulTan, sinTeturi amiaki<br />
• qimiuri boWko da Zafi<br />
• kaprolaqti<br />
• samkurnalo saSualebebi<br />
• minis qilebi konservebisaTvis<br />
• boTlebi<br />
• benzini<br />
• dizelis sawvavi<br />
• sawvavi mazuTi<br />
• sanaTi navTi<br />
• saaviacio navTi<br />
• Txevadi gazi<br />
• navTobbitumi<br />
• sakedle masalebi<br />
• cementi<br />
• naxSiri<br />
• Siferi<br />
• Spaleri<br />
• saxuravis rbili masala<br />
• rkina-betonis konstruqciebi da nakeTobani<br />
• safanjre blokebi da karis blokebi<br />
• sanitaruli-higienuri nawarmi<br />
31
# 108 biuleteni<br />
• samedicino Spricebi da nemsebi ineqciisaTvis<br />
• samedicino mowyobilobani<br />
• Savi da feradi liTonis WurWeli<br />
• mineraluri sasuqi, sarecxi saSualebani<br />
• pesticidebi<br />
• saburavi da rezinis nakeTobani<br />
• kinolentebi<br />
• xis naxerxis filebi, asanTi, fanera, aveji<br />
• individualuri dacvis saSualebani<br />
• kalciumis karbidi<br />
• qaRaldi da qaRaldis nawarmi<br />
dReisTvis arsebuli qarTuli teqnikuri reglamentebi.<br />
danarTi 4<br />
akreditaciis sistemis teqnikuri reglamentebi:<br />
1. `zogadi moTxovnebi laboratoriebis akreditaciisadmi~<br />
2. `zogadi moTxovnebi Sesabamisobis Semfasebeli organoebis (serTifikaciis organoebis) akreditaciisadmi;<br />
3. akreditirebuli sertifikaciis organoebis da laboratoriebis saqmianobis sainspeqcio kontrolis<br />
Catarebis wesi;<br />
4. `akreditirebuli iuridiuli da fizikuri pirebis, akreditaciis sistemis monawileTa da akreditaciis<br />
moTxovnaTa Semcvleli dokumentebis reestris warmoebis wesi~<br />
5. akreditaciis centris akreditaciis sabWos reglamenti<br />
6. ssip `akreditaciis erTiani erovnuli organo – akreditaciis centris akreditaciis wesebi da<br />
procedurebi<br />
7. `zogadi moTxovnebi laboratoriebis akreditaciisadmi~<br />
8. zogadi moTxovnebi Seasabamisobis Semfasebeli organoebis (serTifikaciis organoebis akreditaciisaTvis)<br />
9. akreditebuli sertifikaciis organoebis da laboratoriebis saqmianobis sainspeqcio kontorlis<br />
da zedamxedvelobis Catarebis wesi<br />
10. akreditebuli iuridiuli da fizikuri pirebis akreditaciis sistemis monawileTa da<br />
akreditaciis moTxovnaTa Semcveli dokumentebis reestris warmoebis wesi<br />
11. akreditaciis centris akreditaciis sabWos reglamenti.<br />
metrologiis teqnikuri reglamentebi<br />
1. dakanonebuli gazmovis saSualebebis tipis damtkicebis erovnuli niSnis SemoRebis da gazomvis sa-<br />
Sualebaze datanis wesi<br />
2. dakanonebuli gazomvis saSualebebis pirveladi da perioduli damowmeba<br />
3. saxelmwifo kontrols daqvemdebarebuli (dakanonebuli) gazomvis saSualebebisadmi moTxovnebi<br />
4. cdomilebaTa xarisxis gaTvaliswinebiT dakanonebuli gazomvis saSualebaTa klasifikacia<br />
5. saxelmwifo etalonebis Senaxvisa da gauqmebis wesi<br />
transportis sferos maregulirebeli teqnikuri reglamentebi<br />
1. `meqanikuri satransporto saSualebis gadakeTebis wesebi~<br />
2. `sxvadasxa kategoriis avtosantransporto saSualebis testirebis perioduloba~<br />
3. `avtosantransporto saSualebaTa mimarT wayenebuli teqnikuri moTxovnebi da testirebis me-<br />
Todebi, romlebTan Sesabamisobis dadgenis mizniTac tardeba gzisTvis vargisobaze testireba~<br />
4. `avtosatransporto saSualebis gzisTvis vargisobaze savaldebulo perioduli testirebis<br />
firniSebis forma da damzadebis wesebi~<br />
5. `mwvane~, `ufro mwvane da usafrTxo~, `evro 3 usafrTxo~ da `evro 4 usafrTxo~ satvirTo avtomobilebisa<br />
da misabmelebisaTvis xmauris, gamonabolqvis, teqnikuri da usafrTxoebis moTxovnebTan Sesatyvisobisa<br />
da gzisTvis vargisobis testis sertifikatebis gacemisa da gamoyenebis wesi.<br />
6. `avtosatransporto saSualebebis servisis wesi~<br />
7. `saaviacio SemTxvevebisa da incidentebis samsaxurebrivi mokvlevis wesi~<br />
8. `saaviacio teqnikis teqnikuri momsaxurebis wesi~<br />
32
# 108<br />
biuleteni<br />
9. `sahaero xomaldebis eqspluatantis serTificirebis wesi~<br />
sxva teqnikuri reglamentebi:<br />
1. sursaTis fortifikaciis teqnikuri reglamenti<br />
2. sasmeli wylis teqnikuri reglamenti<br />
danarTi 5<br />
qveynebi, romelTa `teqnikuri regulirebis sferoSi moqmedi dokumentebi, romlebic<br />
gansazRvraven produqciis maxasiaTeblebs an masTan dakavSirebul procesebs da warmoebis<br />
meTodebs, Sesabamisi administraciuli debulebebis CaTvliT, romelTa <strong>dacva</strong>c<br />
savaldebuloa am qveynebSi~, saqarTveloSi aRiarebulia teqnikur reglamentebad:<br />
1. avstralia<br />
2. avstriis respublika<br />
3. axali zelandia<br />
4. amerikis SeerTebuli Statebi<br />
5. belgiis samefo<br />
6. didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis gaerTianebuli samefo<br />
7. germaniis federaciuli respublika<br />
8. daniis samefo<br />
9. espaneTis samefo<br />
10. estoneTis respublika<br />
11. islandiis respublika<br />
12. irlandia<br />
13. italiis respublika<br />
14. iaponia<br />
15. kviprosis respublika<br />
16. kanada<br />
17. koreis respublika<br />
18. latviis respublika<br />
19. litvis respublika<br />
20. luqsemburgis didi sahercogo<br />
21. maltis respublika<br />
22. meqsikis SeerTebuli Statebi<br />
23. niderlandis samefo<br />
24. morvegiis samefo<br />
25. poloneTis respublika<br />
26. portugaliis respublika<br />
27. saberZneTis respublika<br />
28. safrangeTis respublika<br />
29. slovakeTis respublika<br />
30. sloveniis respublika<br />
31. ungreTis respublika<br />
32. CexeTis respublika<br />
33. fineTis respublika<br />
34. SvedeTis samefo<br />
35. Sveicariis konfederacia<br />
36. israelis saxelmwifo<br />
33
# 108 biuleteni<br />
sakvebdanamatebis nusxa, romelTa gamoyeneba akrZalulia<br />
sakvebi produqtebis wamroebisas<br />
danarTi 6<br />
kodi sakvebdanamatebis dasaxeleba teqnologiuri funqciebi<br />
E121<br />
citrusi wiTeli-2<br />
saRebavi<br />
(CITRUS RED 2)<br />
E123 amaranti<br />
(AMARANTH)<br />
saRebavi<br />
E240<br />
E924a<br />
E924b<br />
formaldehidi<br />
(FORMALDEHYDE)<br />
kaliumis bromati<br />
(POTASSIUM BROMATE)<br />
kalciumis bromati<br />
(CALCIUM BROMATE)<br />
saRebavi<br />
fqvilisa da puris gamaumjobeseli<br />
fqvilisa da puris gamaumjobeseli<br />
danarTi 7<br />
sursaTis warmoebis, transportirebis, Senaxvis da realizaciis maregulirebeli<br />
qarTuli sanitaruli wesebi da normebi:<br />
1. `sanitaruli wesebi rZis mrewvelobis sawarmoebisaTvis~<br />
2. `sanitaruli wesebi meRvineobis sawarmoebisaTvis~<br />
3. `sanitaruli wesebi sasmeli da mineraluri wylis damamuSavebeli da Camosasxmeli sawarmoebisaTvis~<br />
4. `sanitaruli wesebi macivrebisaTvis~<br />
5. sanitaruli wesebi `xorcis gadamamuSavebeli sawarmoebis mowyoba, aRWurva da eqspluatacia~<br />
6. sanitaruli wesebi da normebi `nayinis sawarmoebis mowyoba, aRWurva da eqspluatacia~<br />
7. sanitaruli wesebi da normebi `ualkoholo sasmelebisa da xileuli wylebis sawarmoebis mowyoba,<br />
aRWurva da eqspluatacia~<br />
8. sanitaruli wesebi da normebi `higienuri moTxovnebi sasursaTo vaWrobis sawarmoebisadmi~<br />
9. `sanitaruli wesebi sursaTis sabiTumo bazrebisaTvis~<br />
10. sanitaruli wesebi da normebi `puris, funTuSeulisa da sakonditro nawarmis warmoeba~<br />
11. sanitaruli wesebi da normebi `Txilis gadamamuSavebeli warmoeba~<br />
12. sanitaruli wesebi da normebi `Tevzis produqciis warmoeba da realizacia~<br />
34
# 108<br />
biuleteni<br />
produqciis usafrTxoebis dadasturebis sqemebi<br />
(modulebi) 93/465/EEC gadawyvetilebis mixedviT<br />
cxrili 1<br />
A<br />
B<br />
C<br />
D<br />
E<br />
F<br />
G<br />
H<br />
modulis dasaxeleba<br />
warmoebis Sida kontroli<br />
tipiuri nawarmis EC-<br />
Semowmeba (type-approval, typeexamination)<br />
Sesabamisoba tipiur<br />
nawarmTan<br />
warmoebis xarisxis<br />
dadastureba<br />
nawarmis xarisxis<br />
dadastureba<br />
nawarmis Sesabamisobis<br />
dadastureba (verifikacia)<br />
erTeulis Sesabamisobis<br />
dadastureba (verifikacia)<br />
xarisxis uzrunvelyofis<br />
sruli sistemis<br />
dadastureba<br />
modulis aRwera<br />
moicavs nawarmis daproeqtebis da warmoebis fazebs.<br />
mewarme Tavad amowmebs Tavisi produqciis<br />
Sesabamisobas direqtivasTan, adgens Sesabamisobis<br />
deklaracias da asvams niSans produqciaze.<br />
Sesabamisobis deklaracias Tan unda axldes<br />
teqnikuri dokumentacia, romelic asabuTebs<br />
produqciis Sesabamisobas Sesabamisi direqtivis<br />
usafrTxoebis moTxovnebTan. Sesabamisobis<br />
deklaracia inaxeba mewarmesTan sul cota 10 wlis<br />
ganmavlobaSi da moTxovnis SemTxvevaSi waredgineba<br />
bazris makontrolebel organos.<br />
proceduras SesaZloa daematos damoukidebeli<br />
organos mier ganxorcielebuli warmoebis an<br />
nawarmis perioduli Semowmebebi .<br />
xorcieldeba produqciis daproeqtebis fazaSi.<br />
samagaliTo nawarmis Semowmeba tardeba da<br />
Sesabamisobis sertifikati gaicema damoukidebeli<br />
organos 1 mier.<br />
xorcieldeba B modulis Semdgom, warmoebis fazaSi,<br />
Tavad mewarmis mier. mewarme adgens Sesabamisobis<br />
deklaracias da asvams niSans produqciaze.<br />
SesaZloa daematos perioduli Semowmebebi<br />
damoukidebeli organos mier.<br />
xorcieldeba B modulis Semdgom, warmoebis fazaSi.<br />
damoukidebeli organo amowmebs da adasturebs<br />
warmoebis procesSi xarisxis uzrunvelyofis<br />
sistemas da saboloo produqciis inspeqtirebis da<br />
testirebis sistemas (anu EN ISO 9002 standartTan<br />
Sesabamisobas)<br />
xorcieldeba B modulis Semdgom, warmoebis fazaSi.<br />
damoukidebeli organo amowmebs da adasturebs<br />
saboloo produqciis inspeqtirebis da testirebis<br />
sistemas (anu EN ISO 9003 standartTan Sesabamisobas)<br />
xorcieldeba B modulis Semdgom, warmoebis<br />
fazaSi. damoukidebeli organo amowmebs nawarmis<br />
Sesabamisobas tipiur (samagaliTo) nawarmTan da<br />
gascems Sesabamisobis sertifikats<br />
moicavs nawarmis daproeqtebis da warmoebis<br />
fazebs. TiToeuli calkeuli nawarmi mowmdeba<br />
damoukidebeli organos mier, romelic gascems<br />
Sesabamisobis sertifikats<br />
moicavs nawarmis daproeqtebis da warmoebis<br />
fazebs. damoukidebeli organo amowmebs xarisxis<br />
uzrunvelyofis sistemas nawarmis daproeqtebis<br />
da warmoebisas, agreTve saboloo produqciis<br />
inspeqtirebis da testirebis sistemas (anu EN ISO<br />
9001 standartTan Sesabamisobas)<br />
55. aq da Semdgom igulisxmeba Notified Body, anu kompania, romelic evrokomisiis mier aRiarebulia (daniSnulia) konkretuli<br />
direqtivis moTxovnebis Sesabamisobis Semowmebis organod. aRiareba/daniSvna xdeba Tanamegobrobis romelime qveynis<br />
wardginebiT. “axali midgomis” TiToeul direqtivas Tan axlavs am direqtivis miznebisTvis aRiarebuli Semowmebis<br />
organoebis sia.<br />
35
# 108 biuleteni<br />
produqciis Sesabamisobis procedurebis gavlis alternatiul<br />
SesaZleblobaTa amsaxveli gamartivebuli sqema 56<br />
diagrama 1<br />
daproeqtebis<br />
warmoebis faza<br />
MODULE A<br />
MODULE C<br />
mewarme<br />
MODULE B<br />
MODULE D<br />
MODULE E<br />
MODULE F<br />
MODULE G<br />
MODULE H<br />
56. sqema aRebulia dokumentidan: Guide to the implementation of directives based on the New Approach and the Global Approach, EC, 2000<br />
36