LAPORAN - Jabatan Audit Negara

LAPORAN KETUA AUDIT NEGARA TAHUN 2010 NEGERI KEDAH 

LAPORAN 

KETUA AUDIT NEGARA 

AKTIVITI JABATAN/AGENSI 

DAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN 

NEGERI KEDAH 

TAHUN 2010 

JABATAN AUDIT NEGARA MALAYSIA 

NO. 15, ARAS 1-5 

PERSIARAN PERDANA, PRESINT 2 

62518 WILAYAH PERSEKUTUAN PUTRAJAYA 

www.audit.gov.my 

JABATAN AUDIT NEGARA 

MALAYSIA

LAPORAN 

KETUA AUDIT NEGARA 


DAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN 

NEGERI KEDAH 

TAHUN 2010 


MALAYSIA

KANDUNGAN

KANDUNGAN 

PERKARA 

KATA PENDAHULUAN 

INTISARI LAPORAN 

MUKA SURAT 

vii 

xi 

BAHAGIAN I - AKTIVITI JABATAN/AGENSI NEGERI 

Pendahuluan 3 

Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Kedah 

RancanganTebatan Banjir 

3 

Jabatan Perhutanan Negeri Kedah 

Pengurusan Hutan Paya Laut dan Kepentingannya Kepada Alam Sekitar 

Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Kedah 

Pengurusan Pengambilan Tanah dan Penggunaannya 

Pejabat Daerah Dan Tanah Langkawi 

Pengurusan Pertukaran Syarat Tanah 

Pejabat Daerah Dan Tanah Padang Terap 

Kutipan Hasil Tanah Berkomputer 

Majlis Bandaraya Alor Setar 

Pengurusan Tempat Meletak Kenderaan 

Syarikat Air Darul Aman Sdn. Bhd. 

Pengurusan Pengebilan Bekalan Air 

21 

39 

51 

61 

75 

90 

BAHAGIAN II - PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI 

Pendahuluan 105 

Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah 

Kulim Technology Park Corporation Sdn. Bhd. 

105 

Yayasan Islam Negeri Kedah 

Yiked Bina Sdn. Bhd. 

Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah 

Kumpulan Ladang-Ladang Perbadanan Kedah Sdn. Bhd. 

Perbadanan Menteri Besar Kedah 

Amanah Saham Kedah Berhad 

119 

132 

145 

BAHAGIAN III - PERKARA AM 

Pendahuluan 159 

Kedudukan Masa Kini Perkara Yang Dibangkitkan 

Dalam Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2009 

159 

iii

PERKARA 



MUKA SURAT 

162 



165 

Pembentangan Laporan Ketua Audit Negara Mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi 

Dan Pengurusan Syarikat Kerajaan Negeri Kedah Tahun 2009 

166 

Mesyuarat Jawatankuasa Kira-Kira Wang Awam Negeri Kedah 166 

PENUTUP 169 

iv

KATA PENDAHULUAN

KATA PENDAHULUAN 

1. Perkara 106 dan 107 Perlembagaan Persekutuan dan Akta Audit 1957 menghendaki 

Ketua Audit Negara mengaudit aktiviti Kerajaan Negeri dan mengemukakan Laporan 

mengenainya kepada Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dan Duli Yang Maha 

Mulia Sultan Kedah Darul Aman. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong akan 

menitahkan supaya Laporan itu dibentangkan di Parlimen manakala Duli Yang Maha Mulia 

Sultan Kedah Darul Aman menitahkan untuk dibentangkan di Dewan Undangan Negeri 

Kedah. Bagi memenuhi tanggungjawab ini, Jabatan Audit Negara telah menjalankan 

Pengauditan Prestasi yang bertujuan untuk menilai sama ada sesuatu aktiviti 

Jabatan/Agensi/Syarikat Kerajaan Negeri telah dilaksanakan dengan cekap, berhemat dan 

mencapai matlamat yang telah ditetapkan. 

2. Laporan saya mengenai pelaksanaan Aktiviti Jabatan/Agensi Dan Pengurusan 

Syarikat Kerajaan Negeri Kedah Tahun 2010 adalah hasil daripada pengauditan yang 

dijalankan terhadap aktiviti-aktiviti tertentu yang dilaksanakan di 7 buah Jabatan/Agensi 

Negeri dan 4 buah Syarikat Kerajaan. Laporan tersebut mengandungi 3 bahagian seperti 

berikut: 

Bahagian I : Aktiviti Jabatan/Agensi Negeri 

Bahagian II : Pengurusan Syarikat Kerajaan Negeri 

Bahagian III : Perkara Am 

3. Pengauditan terhadap aktiviti Kerajaan Negeri adalah untuk menilai semua polisi, 

program dan projek yang telah dirancang dilaksanakan dengan jayanya mengikut tempoh 

yang ditetapkan, spesifikasi kontrak/syarat-syarat perjanjian dipatuhi, tiada pembaziran dan 

mencapai matlamatnya. Pada umumnya, pengauditan yang dijalankan mendapati terdapat 

beberapa kelemahan dalam perancangan, pelaksanaan dan pemantauan oleh 

Jabatan/Agensi Negeri Kedah pada tahun 2010 seperti yang saya laporkan dalam laporan 

ini. Antara kelemahan yang ditemui adalah penyeliaan yang kurang rapi, pencerobohan 

tanah Kerajaan Negeri serta ketiadaan pemantauan yang berkesan. Semua Pegawai 

Pengawal yang berkenaan telah dimaklumkan tentang perkara yang akan dilaporkan untuk 

pengesahan mereka. Bagi menambahbaik kelemahan yang dibangkitkan atau bagi 

mengelakkan kelemahan yang sama berulang, saya telah mengemukakan sebanyak 47 

syor untuk diambil tindakan oleh Ketua Jabatan berkenaan. 

4. Laporan ini juga mengandungi tindakan susulan yang telah diambil terhadap perkara 

yang dibangkitkan dalam laporan saya bagi tahun 2007, 2008 dan 2009 untuk memberi 

gambaran sejauh mana tindakan susulan dan pembetulan telah diambil oleh pihak 

Jabatan/Agensi Negeri berkenaan terhadap isu yang telah dibangkitkan. 

vii

5. Saya berharap Laporan ini dapat dijadikan asas untuk memperbaiki segala 

kelemahan, memantapkan usaha penambahbaikan dan meningkatkan akauntabiliti dan 

integriti serta mendapat value for money bagi setiap perbelanjaan yang dibuat seperti mana 

hasrat kerajaan. Secara tidak langsung ia akan menyumbang ke arah Program 

Transformasi Negara bagi memenuhi slogan “Rakyat Didahulukan Pencapaian 

Diutamakan” bagi memenuhi keperluan, kepentingan dan aspirasi setiap warga Malaysia. 

6. Saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada semua pegawai 

Jabatan/Agensi dan Syarikat Kerajaan Negeri Kedah yang telah memberikan kerjasama 

kepada pegawai saya sepanjang pengauditan dijalankan. Saya juga ingin melahirkan 

penghargaan dan terima kasih kepada pegawai saya yang telah berusaha gigih serta 

memberikan sepenuh komitmen untuk menyiapkan Laporan ini. 

viii

INTISARI LAPORAN

INTISARI LAPORAN 

BAHAGIAN I - AKTIVITI JABATAN/AGENSI NEGERI 

1. JABATAN PENGAIRAN DAN SALIRAN NEGERI KEDAH 

- Rancangan Tebatan Banjir 

1.1. Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Kedah (JPS) bertanggungjawab memastikan 

pengurusan sungai yang baik serta mengurangkan risiko banjir. Objektif rancangan tebatan 

banjir adalah untuk memperbaiki sistem sungai supaya kekerapan banjir dapat dikurangkan 

melalui pelaksanaan projek yang telah dikenal pasti oleh JPS setiap tahun. Lembangan 

Sungai Kedah mempunyai keluasan kawasan tadahan 3,605 kilometer persegi dan 

keseluruhan jajaran adalah sepanjang 123 kilometer. Lembangan Sungai Kedah 

merangkumi 5 daerah iaitu Kubang Pasu, Padang Terap, Pendang, Kota Setar dan 

sebahagian kecil daerah Kuala Muda. Mengikut RMKe-9, sebanyak 9 Rancangan Tebatan 

Banjir (RTB) akan dilaksanakan di Negeri Kedah dengan kos projek berjumlah RM2.39 

billion. RTB tersebut adalah RTB Sungai Muda, RTB Kuah/Padang Mat Sirat, RTB Serdang, 

RTB Bandar Kulim/Sungai Keladi, RTB Luar Bandar, RTB Sungai Kedah/Anak Bukit, RTB 

Sungai Jabi, RTB Sungai Petani dan RTB Kota Setar. 

1.2. Bagi tempoh 2008 hingga 2010, sejumlah RM23.18 juta telah dibelanjakan untuk 

tujuan RTB. Pengauditan yang dijalankan pada bulan Oktober 2010 hingga Januari 2011 

mendapati sungguhpun 9 projek rancangan tebatan banjir telah dilaksanakan dalam 

RMKe-9, namun kejadian banjir berulang masih berlaku. Pihak JPS perlu mengambil 

tindakan supaya kejadian banjir tidak berulang disebabkan beberapa faktor seperti: 

1.2.1. Pencerobohan rizab sungai dan pemberian hak milik di kawasan rizab sungai 

menyebabkan kerja-kerja penyenggaraan tidak dapat dilaksanakan sepenuhnya. 

1.2.2. Pengurusan sampah dan penyenggaraan log boom tidak dibuat secara berkala dan 

kolam takungan banjir serta kolam perangkap kelodak tidak disenggara. 

1.2.3. Rancangan Tebatan Banjir Sungai Keroncho yang dilaksanakan secara berperingkat 

tidak dapat menyelesaikan masalah banjir secara menyeluruh di Bandar Jitra disebabkan 

peruntukan kewangan tidak mencukupi. 

1.3. Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan RTB mencapai 

objektifnya adalah disyorkan JPS mengambil tindakan terhadap perkara-perkara berikut: 

1.3.1. Melaksanakan RTB secara menyeluruh terutamanya bagi daerah yang kerap dilanda 

banjir dengan mendapatkan peruntukan yang mencukupi. 

1.3.2. Menyelia dan memantau kawasan rizab sungai bagi memastikan pencerobohan tidak 

berlaku. Di samping itu, JPS perlu mengambil tindakan undang-undang terhadap 

penceroboh. 

xi

1.3.3. Kawasan yang telah diwartakan perlu dibuat penguatkuasaan bersepadu bersama 

Agensi seperti Pejabat Tanah dan Pihak Berkuasa Tempatan agar tidak berlaku pertindihan 

rizab sungai dengan tanah bermilik. 

1.3.4. JPS hendaklah mengkaji keperluan tambahan stesen amaran banjir bersiren di 

Daerah Kubang Pasu. 

1.3.5. Menetapkan dasar mengenai kerja penyenggaraan bagi sungai dan kolam takungan 

yang berada di kawasan bermilik. 

1.3.6. Meneruskan Program Bersama Komuniti tentang kempen kebersihan sungai dan 

JPS Careline. 

2. JABATAN PERHUTANAN NEGERI KEDAH 

- Pengurusan Hutan Paya Laut dan Kepentingannya Kepada Alam Sekitar 

2.1. Hutan simpan kekal paya laut di Negeri Kedah adalah berkeluasan 6,201 hektar 

atau 2.1% daripada keseluruhan 307,046 hektar Hutan Simpan Kekal. Hutan Paya Laut 

(HPL) yang terletak di Hutan Simpan (HS) Merbok seluas 3,881.90 hektar merangkumi 18 

kompartmen telah diwartakan pada tahun 1951 dan diusahasil untuk arang kayu dan kayu 

jaras. Bagaimanapun, 805.9 hektar kawasan hutan paya laut telah dikeluarkan untuk tujuan 

pembangunan, pertanian dan akuakultur. Keluasan hutan paya laut sedia ada seluas 3,075 

hektar diuruskan oleh Pejabat Hutan Daerah Kedah Tengah. Manakala hutan paya laut di 

Pulau Langkawi pula diwartakan pada tahun 1937 dengan keluasan 3,126 hektar dan 

diuruskan oleh Pejabat Hutan Daerah Kedah Utara. Objektif pengurusan hutan paya laut 

adalah bertujuan untuk memastikan sumber yang berkekalan bagi industri pembuatan arang, 

mewujudkan sumber pendapatan kepada penduduk setempat, memelihara dan mengawal 

kawasan pesisiran daripada hakisan dan pukulan ombak, mengekalkan eko-sistem hutan 

paya laut sebagai pusat pembelajaran/kajian dan eko-pelancongan serta memelihara 

kawasan sebagai habitat pembiakan hidupan laut. 

2.2. Pengurusan hutan paya laut melibatkan perbelanjaan aktiviti penanaman bakau. 

Bagi tahun 2008 hingga 2010 perbelanjaan penanaman bakau adalah berjumlah RM1.5 juta 

manakala hasil yang diperolehi daripada usahasil yang telah dijalankan hanya berjumlah 

RM3,407. Secara keseluruhnya, pengauditan yang dijalankan di antara bulan Ogos hingga 

Disember 2010 mendapati pengurusan hutan paya laut boleh dipertingkatkan. Antara 

kelemahan yang ditemui adalah: 

2.2.1. Pengeluaran kawasan Hutan Simpan Kekal tidak diwartakan. 

2.2.2. Tanah HPL yang diambil masih belum diganti. 

2.2.3. Projek penanaman bakau di pesisiran pantai masih tidak berjaya. 

2.2.4. Tebangan bakau di zon penampan dan pencerobohan di hutan paya laut. 

2.3. Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam laporan ini, adalah disyorkan 

Jabatan Perhutanan Negeri Kedah melaksanakan perkara berikut: 

xii

2.3.1. Pemantauan secara berkala hendaklah dilaksanakan seiring dengan 

penguatkuasaan bagi memastikan pencerobohan dapat dibendung. 

2.3.2. Mewartakan kawasan tanah yang dikeluarkan dari hutan simpanan kekal serta 

mengambil tindakan untuk menggantikan kawasan tersebut dengan keluasan tanah yang 

dikeluarkan. 

2.3.3. Kawasan hutan paya laut di tanah Kerajaan yang berada di kawasan garisan pantai 

dan kawasan bersesuaian perlu dikenal pasti untuk diwartakan sebagai Hutan 

Simpan Kekal. 

2.3.4. Zon penampan perlu dikawal dan dipelihara bagi mengelakkan ancaman hakisan. 

2.3.5. Mewujudkan unit khas untuk memantau aktiviti di pesisiran pantai di peringkat Negeri. 

3. PEJABAT TANAH DAN GALIAN NEGERI KEDAH (PTG) 

- Pengurusan Pengambilan Tanah dan Penggunaannya 

3.1. Unit Pengambilan Tanah di bawah Bahagian Pembangunan Tanah, PTG Negeri 

Kedah berfungsi memproses pengambilan tanah di Negeri Kedah sebelum diserahkan 

kepada Pejabat Daerah masing-masing secara berperingkat mulai bulan Oktober 2010. 

Dalam tempoh tahun 2006 hingga 2010, sebanyak 117 permohonan untuk urusan 

pengambilan tanah untuk tujuan pelbagai projek pembangunan. 

3.2. Pengauditan yang dijalankan dari bulan November 2010 hingga Februari 2011 

mendapati secara keseluruhannya pengurusan pengambilan tanah adalah kurang 

memuaskan. Terdapat kelemahan yang dikenal pasti perlu diberi perhatian oleh PTG seperti: 

3.2.1. Kelewatan memproses permohonan dan pewartaan 

3.2.2. Kelewatan dan terlebih bayar pampasan kepada tuan tanah 

3.2.3. Rekod Pengambilan Tanah yang tidak dikemas kini dan tanah dibangunkan tidak 

mengikut syarat pemberian hak milik. 

3.2.4. Hak milik yang masih belum dikeluarkan dan bayaran premium tanah yang tidak 

dapat dikutip oleh Pejabat Tanah Daerah. 

3.3. Bagi mempertingkatkan lagi pengurusan pengambilan tanah, adalah disyorkan PTG 

mengambil tindakan berikut: 

3.3.1. Jabatan yang membuat permohonan pengambilan tanah hendaklah dimaklumkan 

supaya bayaran pampasan dijelaskan segera bagi mengelakkan kos caj kelewatan. 

3.3.2. Mengarahkan Jabatan yang membuat permohonan pengambilan tanah menjelaskan 

premium tanah dengan segera supaya hak milik tanah dapat dikeluarkan dan seterusnya 

cukai tanah dapat dikutip. 

3.3.3. PTG perlu mengambil tindakan terhadap Agensi yang membangunkan tanah tidak 


xiii

4. PEJABAT DAERAH DAN TANAH LANGKAWI 

- Pengurusan Pertukaran Syarat Tanah 

4.1. Pejabat Daerah Dan Tanah Langkawi bertanggungjawab menguruskan hal ehwal 

kemajuan dan pembangunan daerah Langkawi. Manakala, Pejabat Tanah Langkawi 

(Pejabat Tanah) adalah ditugaskan untuk menguruskan semua urusan pentadbiran tanah. 

Daerah Langkawi meliputi 104 buah pulau dengan jumlah keluasan 48,237 hektar. Bagi 

tempoh tahun 2008 hingga 2010, sejumlah RM0.02 juta hasil telah dikutip oleh Pejabat 

Tanah yang merupakan bayaran premium tukar syarat penggunaan tanah. Manakala 

sebanyak 19 permohonan daripada 45 permohonan tukar syarat penggunaan tanah yang 

diterima dalam tempoh yang sama telah diluluskan. 

4.2. Pada keseluruhannya, pengauditan yang dijalankan mendapati pengurusan 

pertukaran syarat tanah adalah kurang memuaskan. Antara kelemahan yang ditemui 

seperti: 

4.2.1. Kelewatan dalam memproses permohonan tukar syarat tanah. 

4.2.2. Piagam Pelanggan tidak disemak semula bagi disesuaikan dengan keperluan norma 

kerja semasa. 

4.2.3. Pelanggaran jenis kegunaan dan syarat nyata tanah. 

4.2.4. Pencerobohan tanah Kerajaan Negeri. 

4.2.5. Rancangan penguatkuasaan tanah tidak disediakan. 

4.3. Bagi memastikan pengurusan pertukaran syarat tanah diuruskan dengan cekap dan 

berkesan, Pejabat Tanah adalah disyorkan supaya melaksanakan perkara-perkara berikut 

dengan segera: 

4.3.1. Mempercepatkan proses permohonan pertukaran syarat tanah mengikut tempoh 

masa yang ditetapkan di dalam Piagam Pelanggan. 

4.3.2. Piagam Pelanggan Unit Pembangunan Tanah Pejabat Tanah hendaklah dikaji dan 

disemak semula mengikut keperluan norma kerja semasa. 

4.3.3. Tindakan perundangan hendaklah diambil supaya kes pelanggaran jenis kegunaan 

dan syarat tanah serta pencerobohan tanah Kerajaan Negeri dapat dibendung dan 

meningkatkan kutipan hasil Kerajaan Negeri. 

4.3.4. Memastikan pengenaan kadar cukai tanah tahunan adalah mengikut penggunaan 

tanah semasa. 

4.3.5. Menjalankan pemantauan yang berterusan bagi memastikan proses permohonan 

pertukaran syarat tanah diuruskan dengan lancar dan kes pelanggaran syarat kegunaan 

tanah dapat ditangani secara berkesan. 

4.3.6. Rancangan penguatkuasaan perlu dirancang dan diberi keutamaan secara sistematik 

serta dilaksanakan secara menyeluruh bagi memastikan aktiviti penguatkuasaan dapat 

dijalankan dengan berkesan. 

xiv

5. PEJABAT DAERAH DAN TANAH PADANG TERAP 

- Kutipan Hasil Tanah Berkomputer 

5.1. Pejabat Daerah Dan Tanah Padang Terap bertanggungjawab menguruskan hal 

ehwal kemajuan dan pembangunan daerah Padang Terap. Manakala, Pejabat Tanah 

Padang Terap (Pejabat Tanah) adalah ditugaskan untuk menguruskan semua urusan 

pentadbiran tanah. Daerah Padang Terap berkeluasan 133,870 hektar dan mempunyai 

36,703 bilangan hak milik yang telah didaftarkan sehingga 31 Disember 2010. Semua 

urusan pendaftaran hak milik dibuat melalui Sistem Pendaftaran Tanah Berkomputer 

(SPTB), manakala pengurusan kutipan hasil tanah dibuat melalui Sistem Kutipan Hasil 

Tanah Berkomputer (SUKHAT). 

5.2. Projek SUKHAT dibangunkan oleh Kerajaan Negeri dengan kos bernilai RM2.16 juta 

bagi tempoh 2007 hingga 2010. Bagi tempoh 2008 hingga 2010, sejumlah RM9.09 juta hasil 

cukai tanah telah dikutip. Pada keseluruhannya, pengauditan yang dijalankan mendapati 

kutipan hasil tanah berkomputer melalui penggunaan SUKHAT adalah tidak memuaskan. Ini 

kerana terdapat kelemahan seperti: 

5.2.1. Kelemahan pengurusan integrasi data SUKHAT dengan SPTB. 

5.2.2. Prestasi kutipan hasil tidak mencapai sasaran yang ditetapkan. 

5.2.3. Pengurusan tunggakan cukai tanah yang dijalankan secara tidak menyeluruh. 

5.2.4. Menu ansuran SUKHAT masih tidak digunakan. 

5.2.5. Kawalan keselamatan sistem serta kawalan kata laluan untuk SUKHAT adalah tidak 

memuaskan. 

5.3. Bagi memastikan kutipan hasil tanah berkomputer diuruskan dengan cekap dan 



5.3.1. Pembersihan data dilakukan secara kerap dan berterusan untuk memastikan data 

SUKHAT adalah betul dan tepat. Arahan perlu dikeluarkan oleh Pentadbir Tanah supaya 

pembersihan data dibuat secara menyeluruh terhadap setiap laporan perbezaan maklumat 

yang dijana oleh SUKHAT dan mengikut tempoh ditetapkan. 

5.3.2. Mewujudkan koordinasi di antara Unit Hasil dan Unit Pendaftaran bagi memastikan 

ketepatan data hak milik di antara SUKHAT dan SPTB. 

5.3.3. Satu kumpulan task force ditubuhkan untuk mengemas kini maklumat pemilik tanah 

dan Daftar Hasil Tahunan. 

5.3.4. Memantau laporan hasil tahunan dan bulanan yang disediakan bagi mengetahui 

kedudukan tunggakan cukai tanah dan jumlah kutipan semasa serta menilai prestasi kutipan. 

5.3.5. Siasatan dan lawatan ke tapak pemilik tanah yang mempunyai tunggakan cukai 

tanah dibuat bagi membolehkan tindakan pengeluaran notis diambil. 

xv

6. MAJLIS BANDARAYA ALOR SETAR 

- Pengurusan Tempat Meletak Kenderaan 

6.1. Majlis Bandaraya Alor Setar diisytiharkan sebagai sebuah bandar raya pada 

21 Disember 2003. Majlis berperanan menyedia dan menyenggara kemudahan awam 

seperti kutipan sampah, tempat letak kenderaan dan lain-lain. Pengurusan tempat letak 

kenderaan Majlis adalah dilaksanakan melalui 3 kaedah iaitu dilaksanakan sendiri oleh 

Majlis, syarikat yang dilantik dan pengusaha persendirian yang diberi lesen. 

6.2. Pengauditan yang dijalankan antara bulan Oktober hingga Disember 2010 mendapati 

secara keseluruhannya pelaksanaan pengurusan tempat letak kenderaan adalah tidak 

memuaskan. Kelemahan yang dikenal pasti adalah seperti: 

6.2.1. Perjanjian penyewaan antara Majlis dan Starpark Urus Sdn. Bhd. (SUSB) tidak 

disediakan walaupun telah beroperasi selama 7 tahun. 

6.2.2. Kawasan tempat letak kenderaan yang telah diwartakan tidak beroperasi. 

6.2.3. Kutipan sewa petak khas dibuat melebihi kadar yang telah diwartakan. 

6.3. Bagi memastikan objektif pengurusan tempat letak kenderaan Majlis yang dirancang 

dapat dilaksanakan dengan cekap dan teratur, adalah disyorkan supaya Majlis mengambil 

langkah-langkah berikut: 

6.3.1. Tuntutan secara pentadbiran diteruskan terhadap tunggakan sewa petak tempat letak 

kereta daripada SUSB dan MOSSB yang telah ditamatkan operasi. 

6.3.2. Menyediakan rancangan tahunan cadangan pelaksanaan operasi kutipan tempat 

letak kereta di kawasan yang telah diwartakan. 

6.3.3. Mengemaskini garis panduan dan arahan berhubung permohonan lesen tempat letak 

kereta persendirian agar lebih jelas dan memudahkan. Lawatan semula pegawai Majlis ke 

lokasi tempat letak kereta persendirian perlu dibuat sebelum permohonan pembaharuan 

lesen diluluskan. 

6.3.4. Menyediakan kemudahan mengutip hasil yang selamat di kawasan tempat letak 

kereta terkawal di Zon 1. 

7. SYARIKAT AIR DARUL AMAN SDN. BHD. 

- Pengurusan Pengebilan Bekalan Air 

7.1. Aktiviti utama pengebilan ialah pengeluaran bil air dan mengedarkannya kepada 

pelanggan mengikut jadual, mengemaskini data pengguna dan maklumat yang berkaitan 

dengannya. Semua aktiviti pengebilan di Negeri Kedah diswastakan kepada BPO 

Innovation (Kedah) Sdn. Bhd. manakala daerah Langkawi diswastakan kepada Taliworks 

(Langkawi) Sdn. Bhd.. 

xvi

7.2. Pengauditan yang dijalankan dari bulan Oktober 2010 hingga Januari 2011 

mendapati secara keseluruhannya, pengurusan pengebilan air adalah memuaskan. Namun 

begitu, terdapat beberapa kelemahan yang perlu diberi perhatian oleh SADA bagi 

memastikan pengurusan pengebilan dapat dilaksanakan dengan cekap, ekonomik dan 

berkesan serta mencapai matlamat yang ditetapkan. Antara kelemahan yang dikenal pasti 

adalah: 

7.2.1. Pengeluaran bil anggaran semakin meningkat. 

7.2.2. Meter air tidak diagihkan. 

7.2.3. Deposit bekalan air tidak dikutip. 

7.2.4. Tiada Pewartaan Bagi Deposit Yang Tidak Dituntut 

7.2.5. Penggunaan saiz meter yang tidak bersesuaian. 

7.3. Bagi meningkatkan prestasi pengurusan pengebilan air, adalah disyorkan SADA 


7.3.1. Mengadakan rancangan tahunan penggantian meter rosak atau tidak berfungsi 

supaya penggantian meter baru dapat dilakukan dengan lebih teratur. 

7.3.2. Memastikan pengguna menjelaskan deposit bagi setiap permohonan baru sebelum 

pemasangan meter dilakukan dan sambungan semula turut dikenakan bayaran deposit. 

7.3.3. Menyediakan garis panduan dan program berkaitan penggunaan saiz meter yang 

bersesuaian dengan penggunaan air sebenar. 

7.3.4. Menyediakan peruntukan dan program berkaitan dengan penggantian meter air 

berusia sejajar dengan amalan terbaik SADA di antara 7 hingga 10 tahun. 

7.3.5. Pihak SADA perlu memastikan objektif sebenar pelaksanaan program AMR 

dilaksanakan iaitu bacaan meter dibuat secara on-line. 

BAHAGIAN II - PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI 

8. PERBADANAN KEMAJUAN NEGERI KEDAH 

- Kulim Technology Park Corporation Sdn. Bhd. 

8.1. Kulim Technology Park Corporation Sdn. Bhd. (KTPC) adalah syarikat subsidiari 

KHTP Holding Sdn. Bhd. yang merupakan syarikat milik penuh Perbadanan Kemajuan 

Negeri Kedah (PKNK). KTPC mula beroperasi pada 8 Januari 1979 dengan modal berbayar 

berjumlah RM10 juta dan terlibat dalam aktiviti pembangunan dan pengurusan tanah seluas 

1,700 hektar di daerah Kulim, Kedah yang dikenali sebagai Kulim Hi-Tech Park (KHTP). 

KHTP merupakan taman perindustrian berteknologi tinggi yang pertama di Malaysia. 

8.2. Pengauditan yang dijalankan di antara bulan Disember 2010 hingga Januari 2011 

mendapati pada umumnya, kedudukan kewangan KTPC adalah baik dengan mencatatkan 

keuntungan sepanjang tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun, pengurusan aktiviti 

xvii

erkaitan penyewaan bangunan dan pemantauan projek pembangunan memerlukan 

penambahbaikan. Selain itu, terdapat kelemahan dalam aspek pengurusan kewangan 

seperti pengurusan pinjaman Kerajaan, pengurusan syarikat subsidiari serta pembayaran 

bonus dan dividen yang tidak mengikut Pekeliling Perbendaharaan. 

8.3. Bagi membolehkan objektif penubuhan KTPC dicapai seperti mana yang telah 

ditetapkan, KTPC perlu menangani kelemahan yang telah dibangkitkan dalam laporan ini. 

Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan, Lembaga Pengarah KTPC disyorkan supaya 

melaksanakan perkara seperti berikut: 

8.3.1. Mengkaji dengan mendalam setiap penubuhan syarikat subsidiari dan menutup 

syarikat subsidiari yang tidak aktif dan dorman, menetapkan dasar/garis panduan berkaitan 

pemberian pendahuluan/pinjaman kepada syarikat subsidiari. Syarikat subsidiari perlu 

dipantau dengan lebih teliti supaya pelaburan yang dilakukan tidak mengalami kerugian. 

8.3.2. Memperkukuhkan aktiviti promosi, pemasaran dan perniagaan peringkat global 

supaya syarikat dapat meningkatkan prestasi keuntungan melalui peningkatan pelaburan 

oleh syarikat asing yang maju dalam bidang berteknologi tinggi melalui kerjasama 

berterusan dengan agensi Kerajaan seperti MITI, MIDA, Majlis Amanah Rakyat (MARA) dan 

Kementerian serta agensi yang mempunyai kemahiran dan pelaburan yang sama. Di 

samping itu, KTPC juga perlu meningkatkan promosi yang lebih berkesan bagi 

meningkatkan hasil sewaan ruang bangunannya. 

8.3.4. Memperkemaskan dan mengamalkan tadbir urus korporat syarikat dengan 

menjadikan Pekeliling Kerajaan dan Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia sebagai amalan 

terbaik. 

8.3.5. Pemeriksaan Audit Dalam perlu dijalankan secara berkala dan lebih kerap serta 

memastikan Jawatankuasa Audit berfungsi mengikut peraturan yang ditetapkan. 

9. YAYASAN ISLAM NEGERI KEDAH 

- Yiked Bina Sdn. Bhd 

9.1. Yiked Bina Sdn. Bhd. (YBSB) merupakan subsidiari Yiked Holding Sdn. Bhd. (YHSB). 

YHSB merupakan syarikat milik penuh Yayasan Islam Negeri Kedah (YINK). YBSB telah 

ditubuhkan dan didaftarkan pada 15 Oktober 2000 dengan modal dibenarkan berjumlah RM1 

juta dan modal berbayar berjumlah RM0.70 juta. YBSB merupakan syarikat usahasama di 

antara YHSB dan Tele-Flow Corporation Sdn. Bhd. (TCSB) dengan pegangan ekuiti YHSB 

(51%) dan TCSB (49%). Objektif utama penubuhan syarikat adalah untuk menjalankan 

perniagaan dalam bidang telekomunikasi. YBSB telah diberikan lesen Network Facility 

Provider (NFP) di bawah Seksyen 30 dan 126 Akta Komunikasi Dan Multimedia 1998 oleh 

Suruhanjaya Komunikasi Dan Multimedia Malaysia (SKMM) pada tahun 2005. SKMM juga 

telah melantik YBSB sebagai Syarikat Sokongan Negeri (SBC) yang mempunyai hak 

eksklusif dan bertanggungjawab sebagai One Stop Centre bagi menguruskan hal berkaitan 

perlesenan, pembinaan menara telekomunikasi serta mengkoordinasikan pengurusan 

infrastruktur telekomunikasi di seluruh Negeri Kedah. 

xviii

9.2. Pengauditan yang dijalankan antara bulan Disember 2010 hingga Mac 2011 

mendapati prestasi kewangan YBSB secara keseluruhannya adalah memuaskan. YBSB 

mencatatkan kerugian pada tahun 2007 berjumlah RM0.01 juta. Pada 2 tahun berikutnya, 

YBSB berjaya memperbaiki kedudukan kewangan syarikat dengan memperolehi keuntungan 

bersih berjumlah RM0.10 juta pada tahun 2008 dan RM0.16 juta pada tahun 2009. 

Pengurusan aktiviti YBSB secara keseluruhannya adalah tidak memuaskan kerana terdapat 

beberapa kelemahan yang boleh menjejaskan kepentingan Kerajaan selaku pemegang 

ekuiti secara amnya. Antara kelemahan yang ditemui adalah: 

9.2.1. Perjanjian usahasama tidak memihak kepada YBSB kerana hak menguruskan 

operasi syarikat diserahkan sepenuhnya kepada TCSB. 

9.2.2. Royalti yang diterima rendah berbanding hasil sewaan. 

9.3. Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan YBSB mencapai 

objektif penubuhannya adalah disyorkan pihak yang bertanggungjawab mengambil tindakan 

terhadap perkara-perkara berikut: 

9.3.1. YBSB hendaklah memastikan pembinaan menara mematuhi Undang-Undang dan 

peraturan yang sedang berkuatkuasa bagi mengelakkan kerugian dan tindakan dikenakan. 

9.3.2. YBSB perlu memastikan penyerahan menara daripada TCSB dilakukan melalui 

perjanjian yang lengkap bagi menjamin kepentingan kedua-dua pihak. 

9.3.3. YBSB perlu mengkaji semula kadar royalti yang diterima supaya kadarnya 

bersesuaian dengan hasil sewaan yang diterima. 

9.3.4. Mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh Kerajaan/Agensi Kerajaan terutama 

berkaitan dengan penyediaan rancangan korporat, dividen, Jawatankuasa Audit Dalam, 

arahan kawalan pengurusan syarikat serta peranan dan tanggungjawab wakil Kerajaan. 

10. PERBADANAN KEMAJUAN NEGERI KEDAH 

- Kumpulan Ladang-Ladang Perbadanan Kedah Sdn. Bhd. 

10.1. Kumpulan Ladang-Ladang Perbadanan Kedah Sdn. Bhd. (KLPK) ditubuhkan pada 

24 Januari 1980 di bawah Akta Syarikat 1965 dengan modal yang dibenarkan berjumlah 

RM1 juta dan modal berbayar berjumlah RM0.5 juta. KLPK merupakan sebuah perniagaan 

milik penuh Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah (PKNK) dan ditubuhkan untuk memberi 

khidmat nasihat dan mengurus ladang getah dan kelapa sawit milik PKNK. 

10.2. Pengauditan yang dijalankan antara bulan September hingga Disember 2010 

mendapati prestasi kewangan KLPK adalah memuaskan. KLPK telah berjaya mencatatkan 

keuntungan bersih di antara RM0.39 juta hingga RM4.46 juta bagi tahun 2007 hingga 2009. 

Pengurusan aktiviti perladangan KLPK juga memuaskan kerana berjaya memberi pulangan 

yang tinggi setiap tahun. Bagaimanapun, dalam aspek tadbir urus korporat pula terdapat 

beberapa kelemahan seperti pengurusan kewangan yang tidak teratur dan tidak mematuhi 

Pekeliling Perbendaharaan. 

xix

10.3. Bagi membolehkan objektif penubuhan KLPK dicapai seperti mana yang telah 

ditetapkan, pihak KLPK perlu menangani kelemahan yang telah dibangkitkan dalam laporan 

ini. Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan, Lembaga Pengarah KLPK disyorkan 

supaya melaksanakan perkara seperti berikut: 

10.3.1. Mematuhi kehendak Akta Syarikat 1965 dan semua pekeliling yang telah 

dikeluarkan oleh Kerajaan bagi memastikan pengurusan kewangan KLPK yang meliputi 

pengurusan pembayaran, aset serta sumber manusia dibuat dengan telus, teratur dan 

berhemat. 

10.3.2. Memantau operasi Kilang Hevea Bukit Perak dengan lebih terancang bagi 

memastikan kilang dapat memperolehi keuntungan pada masa hadapan. 

11. PERBADANAN MENTERI BESAR KEDAH 

- Amanah Saham Kedah Berhad 

11.1. Amanah Saham Kedah Berhad (ASKB) telah diperbadankan pada 10 September 

1994 dan merupakan anak syarikat milik penuh Permodalan Kedah Berhad (PKB). PKB 

adalah syarikat subsidiari milik penuh Perbadanan Menteri Besar Kedah (PMBKed). ASKB 

telah ditubuhkan dengan modal yang dibenarkan berjumlah RM10 juta dan modal berbayar 

berjumlah RM8.42 juta. ASKB yang dilesenkan di bawah Akta Pasaran Modal Dan 

Perkhidmatan 2007 berpengalaman lebih daripada 17 tahun di dalam bidang unit amanah 

dan pengurusan aset. Sehingga kini ASKB menguruskan Tabung Amanah Saham Kedah 

(Tabung ASK) dan pengurusan aset Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah (PKNK) serta 

Yayasan Islam Negeri Kedah (YINK). 

11.2. Pengauditan yang dijalankan di antara bulan November 2010 hingga Februari 2011 

mendapati prestasi kewangan ASKB secara keseluruhannya adalah tidak memuaskan. 

ASKB mencatatkan kerugian pada tahun 2007 hingga 2009 masing-masing berjumlah 

RM1.12 juta, RM1 juta dan RM0.57 juta. Sungguhpun didapati pengurusan aktiviti ASKB 

adalah selaras dengan objektif penubuhannya tetapi pengurusan aktivitinya adalah tidak 

memuaskan kerana terdapat beberapa kelemahan yang boleh menjejaskan kepentingan 

Kerajaan selaku Pemegang Ekuiti secara amnya. Selain itu, kelemahan pengurusan aktiviti 

ASKB boleh menjejaskan kepentingan para pelabur Tabung ASK. Antara kelemahan yang 

ditemui adalah: 

11.2.1. Keuntungan tahunan Tabung ASK semakin berkurangan. 

11.2.2. Kerugian terkumpul Tabung ASK serta penyusutan Nilai Aset Bersih (NAB) Tabung 

ASK berada pada tahap yang tinggi. 

11.2.3. Sumbangan Kerajaan Negeri bagi menampung kos pembayaran dividen. 

11.2.4. Pelaburan Ekuiti mengalami rosot nilai yang tinggi. 

11.2.5. Insentif ALP pada tahun 2007 tidak mendapat kelulusan Mesyuarat Agung. 

11.2.6. Gaji bekas Ketua Pegawai Eksekutif (KPE) terlebih bayar. 

xx

11.3. Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan ASKB mencapai 

objektif penubuhannya adalah disyorkan ASKB mengambil tindakan terhadap perkaraperkara 

berikut: 

11.3.1. Menyediakan Pelan Pemulihan Prestasi Tabung ASK. 

11.3.2. Jawatankuasa Pelaburan ASKB hendaklah menyemak semula pelaburan Tabung 

ASK dan mengkaji semula strategi pelaburan bagi memastikan setiap pelaburan 

mendatangkan keuntungan. 

11.3.3. Mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh Kerajaan terutama berkaitan dengan 

penyediaan rancangan korporat, pembayaran bonus, dividen, Jawatankuasa Audit Dalam, 


xxi

BAHAGIAN I 


NEGERI

AH 

BAHAGIAN I 

AKTIVITI JABATAN/AGENSI NEGERI 

1. PENDAHULUAN 


Seksyen 6(d), Akta Audit 1957 menghendaki Jabatan Audit Negara mengaudit program dan 

aktiviti Jabatan/Agensi Kerajaan Negeri. Pengauditan ini bertujuan untuk menilai sama ada 

sesuatu program atau aktiviti telah dijalankan dengan cekap, ekonomi dan berkesan. Bagi 

memenuhi peruntukan Akta ini, 7 aktiviti telah dikaji iaitu Rancangan Tebatan Banjir, 

Pengurusan Hutan Paya Laut dan Kepentingannya Kepada Alam Sekitar, Pengurusan 

Pengambilan Tanah dan Penggunaannya, Pengurusan Pertukaran Syarat Tanah, Kutipan 

Hasil Tanah Berkomputer, Pengurusan Tempat Meletak Kenderaan dan Pengurusan 

Pengebilan Bekalan Air. Pemerhatian Audit hasil daripada pengauditan tersebut telah 

dimaklumkan kepada Jabatan/Agensi berkenaan dan hanya isu yang penting dilaporkan di 

Bahagian ini. TIVITI JABAT 

JABATAN PENGAIRAN DAN SALIRAN NEGERI KEDAH 

2. RANCANGAN TEBATAN BANJIR 

2.1 LATAR BELAKANG 

2.1.1. Jabatan Pengairan Dan Saliran Negeri Kedah (JPS) bertanggungjawab untuk 

menyedia dan membekalkan perkhidmatan kejuruteraan yang perlu bagi pembangunan, 

pengurusan serta pengawalan teratur sumber air negeri untuk kemajuan pertanian. Bagi 

mencapai matlamat tersebut JPS menjalankan fungsi-fungsi seperti pengairan, saliran 

pertanian, pengurusan sumber air dan hidrologi, pengurusan banjir, pengurusan sungai, 

kejuruteraan pantai, saliran bandar dan khidmat sokongan. Bahagian Kejuruteraan Sungai 

bertanggungjawab memastikan pengurusan sungai yang baik, memelihara air dan kualiti 

serta mengurangkan risiko banjir. Selain itu, bahagian ini perlu memberi maklum balas 

segera terhadap aduan berkaitan sungai dan melakukan sebarang pembaikan yang 

diperlukan. 

2.1.2. Objektif rancangan tebatan banjir adalah untuk memperbaiki sistem sungai supaya 

kekerapan banjir dapat dikurangkan melalui pelaksanaan projek yang telah dikenal pasti oleh 

JPS setiap tahun. Sistem tebatan banjir sedia ada perlu di senggara dan di baik pulih sesuai 

dengan pertambahan pembangunan semasa. 

2.1.3. Lembangan Sungai Kedah mempunyai keluasan kawasan tadahan air seluas 3,605 

kilometer persegi dan keseluruhan jajaran adalah sepanjang 123 kilometer. Lembangan 

Sungai Kedah merangkumi 5 daerah iaitu Kubang Pasu, Padang Terap, Pendang, Kota 

Setar dan sebahagian kecil daerah Kuala Muda. Lembangan ini terbahagi kepada 

7 sub-lembangan yang terdiri daripada Sungai Bata, Sungai Ahning, Sungai Pedu, Sungai 

Janing, Sungai Padang Terap, Sungai Pendang dan Sungai Kedah. Empangan Pedu dan 

3

Empangan Ahning terletak di Lembangan Sungai Kedah. Peta 2.1 menunjukkan Lembangan 

Sungai Kedah dan jajaran sungai kedah serta anak sungai yang bersambung dengannya. 

Peta 2.1 

Lembangan Sungai Kedah 

Sumber : JPS Kubang Pasu 

2.1.4. Mengikut RMKe-9, sebanyak 9 Rancangan Tebatan Banjir akan dilaksanakan di 

Negeri Kedah dengan kos projek berjumlah RM2.39 bilion. RTB tersebut adalah RTB Sungai 

Muda, RTB Kuah/Padang Mat Sirat, RTB Serdang, RTB Bandar Kulim/Sungai Keladi, RTB 

Luar Bandar, RTB Sungai Kedah/Anak Bukit, RTB Sungai Jabi, RTB Sungai Petani dan RTB 

Kota Setar. Bagi tempoh 2008 hingga 2010, sejumlah RM23.18 juta telah dibelanjakan bagi 

tujuan RTB seperti di Jadual 2.1. 

Jadual 2.1 

Perbelanjaan RTB Kedah Bagi Tahun 2008 hingga 2010 

Butiran Rancangan Tebatan Perbelanjaan (RM) 

Banjir 

2008 2009 2010 

RTB Kuah/Padang Mat Sirat TM 2,446,231 367,211 

RTB Serdang 26,864 TM TM 

RTB Kulim/Sungai Keladi TM 2,355,677 3,891,342 

RTB Luar Bandar Kedah 4,072,004 368,520 5,597,588 

RTB Sungai Kedah/Anak Bukit TM 757,766 1,761,476 

RTB Sungai Jabi TM 425,140 749,968 

RTB Sungai Petani 357,006 TM TM 

RTB Kota Setar TM TM TM 

Jumlah 4,455,874 6,353,334 12,367,585 

Sumber: Laporan Pemantauan JPS Bagi Tahun 2008 hingga 2010 

2.2. OBJEKTIF PENGAUDITAN 

Pengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada rancangan tebatan banjir telah dirancang 

dan dilaksanakan secara ekonomi, cekap dan berkesan selaras dengan matlamat yang 

ditetapkan. 

4

2.3. SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN 

Pengauditan ini dijalankan terhadap 10 projek tebatan banjir di Lembangan Sungai Kedah. 

Kaedah pengauditan yang dijalankan adalah dengan menyemak dan menganalisis maklumat 

berasaskan rekod, fail, data dan dokumen berhubung pengurusan rancangan tebatan banjir 

di JPS Negeri Kedah, Pejabat JPS Daerah Kota Setar dan Kubang Pasu/Padang Terap bagi 

tempoh tahun 2008 hingga 2010. Selain itu, temu bual dan lawatan tapak turut dilaksanakan. 

2.4. PENEMUAN AUDIT 

Pengauditan yang dijalankan pada bulan Oktober 2010 hingga Januari 2011 mendapati 

rancangan tebatan banjir boleh dipertingkatkan pengurusannya. Antara kelemahan yang 

didapati adalah pencerobohan rizab sungai dan pemberian hak milik di kawasan rizab sungai 

menyebabkan kerja-kerja penyenggaraan tidak dapat dilaksanakan sepenuhnya, 

pengurusan sampah dan penyenggaraan log boom tidak dibuat secara berkala dan kolam 

takungan banjir serta kolam perangkap kelodak tidak di senggara. Penjelasan lanjut 

mengenai perkara yang ditemui adalah seperti di perenggan berikut: 

2.4.1. Pengurusan Dan Penyenggaraan Sungai Keroncho / Sungai Tanjung Pauh 

2.4.1.1. Rizab Sungai Diduduki Tanpa Kebenaran 

Mengikut Seksyen 62, Kanun Tanah Negara dan Garis Panduan Penentuan Rizab 

Sungai, setiap sungai hendaklah mempunyai kawasan rizab sungai mengikut kelebaran 

sungai. Kawasan rizab Sungai Keroncho bagi tebing kiri dan kanan adalah masingmasing 

selebar 10 meter seperti di Warta Kerajaan Negeri Kedah bertarikh 1 April 2010. 

Pemeriksaan Audit mendapati sepanjang 250 meter rizab sungai telah diduduki tanpa 

kebenaran. Manakala tanah rizab sungai seluas 3.2 hektar telah diberikan hak milik oleh 

Pejabat Tanah Dan Galian (PTG) kepada penduduk setempat. Lawatan Audit ke Sungai 

Keroncho dan Sungai Tanjung Pauh mendapati rizab sungai telah dicerobohi oleh orang 

awam untuk dijadikan rumah kediaman seperti di Gambar 2.1 dan Gambar 2.2. 

Akibatnya kerja penyenggaraan seperti mendalam dan melebar sungai tidak dapat 

dilaksanakan sepenuhnya. Mengikut maklum balas, JPS tidak mempunyai kuasa untuk 

mengambil tindakan terhadap pencerobohan rizab sungai sebaliknya hanya 

memaklumkan mengenai pencerobohan tersebut kepada Pihak Berkuasa Tempatan. 

5

Gambar 2.1 

Pencerobohan Di Rizab Sungai 

Gambar 2.2 

Binaan Di Rizab Sungai 

Binaan Terletak Di 

Rizab Sungai 

Binaan Di Rizab 

Sungai 

Gabion untuk mencegah 

runtuhan tebing sungai 

Sumber: Jabatan Audit Negara 

Lokasi: Sungai Tanjung Pauh, Jitra 

Tarikh: 17 Januari 2011 


Lokasi: Sungai Keroncho, Jitra 


2.4.1.2. Pemberian Hak Milik Di Kawasan Rizab Sungai 

Mengikut Warta Kerajaan Negeri Kedah Jil.53 No.7 bertarikh 1 April 2010, Sungai 

Keroncho adalah sepanjang 1.76 kilometer dan lebar sungai adalah 5 meter (m). Pihak 

Audit mendapati kawasan rizab Sungai Keroncho telah diberi milik kepada orang awam 

dan Kerajaan untuk tujuan pembangunan perumahan, rumah kedai, sekolah dan industri 

ringan seperti di Gambar 2.3 hingga Gambar 2.6. 

Gambar 2.3 

Hak Milik Di Rizab Sungai 

Kawasan rizab sungai 

Gambar 2.4 

Sekolah Di atas Rizab Sungai 

Sungai Keroncho bersebelahan sekolah 

Lebar Sungai 1.5 m 


Lokasi: Bandar Jitra, Daerah Kubang Pasu 



Lokasi: Bandar Jitra, Daerah Kubang Pasu 


6

Gambar 2.5 

Pemberian Hak Milik 

Di Kawasan Rizab Sungai 

Gambar 2.6 

Rizab Sungai 

Diberi milik 

Lebar sungai 1.5m 

Kawasan rizab sungai 


Lokasi: Daerah Kubang Pasu 





2.4.1.3. Pelaksanaan Kerja Menaik Taraf Pembetung Di Kawasan Tanah Bermilik 

Struktur tebatan sungai adalah perlu dibina mengikut Right of Way (ROW) selaras dengan 

Akta Jalan, Saliran dan Bangunan 1974 (Akta 133). Lawatan Audit mendapati projek 

menaik taraf pembetung arch culvert di CH1422 Sungai Keroncho yang dilaksanakan di 

atas tanah bermilik seperti di Gambar 2.7 dan Gambar 2.8. Pelaksanaan kerja di 

kawasan tanah bermilik boleh mengakibatkan tindakan undang-undang diambil terhadap 

JPS oleh pemilik tanah. 

Gambar 2.7 

Operasi JPS Di Kawasan Bermilik 

Gambar 2.8 

Pertindihan Rizab 

Operasi JPS di kawasan bermilik 

Kawasan bermilik 


Lokasi: Taman Indera, Jitra 


Sumber: Jabatan Pengairan Dan Saliran 

Lokasi: Taman Indera, Jitra 

Tarikh: November 2010 

2.4.1.4. Projek Pembinaan Arch Culvert Menyebabkan Bottle Neck 

Penggunaan arch culvert perlu mengikut kesesuaian kelebaran sungai. Ini bagi 

membolehkan aliran sungai mengalir dengan lancar. Semakan Audit mendapati JPS telah 

mengambil tindakan membina arch culvert bagi mengatasi masalah banjir kilat di bandar 

Jitra. Bagaimanapun lawatan Audit ke ke tapak projek di Chainage (CH) 800 dan CH1422 

7

mendapati pembinaan arch culvert telah menyebabkan berlakunya masalah bottle neck 

berpunca daripada ukuran arch culvert yang lebih besar daripada kelebaran sungai sedia 

ada seperti di Gambar 2.9 dan Gambar 2.10. Keadaan ini menyebabkan aliran air 

terganggu terutama apabila berlaku hujan lebat. 

Gambar 2.9 

Bottle Neck Di CH800 Sungai Keroncho 


Gambar 2.10 

Bottle Neck Di CH1422 Sungai Keroncho 

Pembinaan arch culvert selebar 6.5 m 

Pembinaan arch culvert 

selebar 6.5 m 



Lokasi: Sungai Keroncho, Kubang Pasu 

Tarikh: 25 April 2011 


Lokasi: Sungai Keroncho, Kubang Pasu 


2.4.1.5. Pembuangan Sampah Ke Dalam Sungai 

Sungai masih menjadi tempat pembuangan sampah akibat daripada tahap kesedaran 

sivik di kalangan masyarakat yang masih rendah tentang kepentingan sungai. Lawatan 

Audit ke Sungai Keroncho mendapati aliran sungai tersekat disebabkan oleh timbunan 

sampah. Pembuangan sampah oleh penduduk setempat secara berleluasa berlaku di 

persekitaran kawasan tersebut seperti di Gambar 2.11 hingga Gambar 2.14. Mengikut 

JPS, sampah yang terdapat di dalam Sungai Keroncho semakin berkurangan selepas 

Program Kesedaran dan Gotong Royong Bersama Komuniti dijalankan. 

Gambar 2.11 

Aliran Sungai Tersekat Akibat Sampah 

Gambar 2.12 

Sampah Dalam Sungai 


Lokasi: Jalan Sekolah Menengah Jitra 





8

Gambar 2.13 

Program Gotong Royong Bersama Komuniti 

Gambar 2.14 

Aktiviti Membersihkan Sungai Keroncho 



Tarikh: 2011 



Tarikh: 2011 

Pada pendapat Audit, secara keseluruhannya JPS perlu mengambil tindakan segera 

bagi menangani masalah pencerobohan, pembinaan pembetung di kawasan tanah 

bermilik dan pembuangan sampah secara berleluasa. Di samping itu, kerja pelebaran 

sungai perlu dibuat secara menyeluruh bagi menyelesaikan masalah bottle neck dan 

seterusnya dapat mengatasi masalah banjir. Kerjasama dengan agensi-agensi 

Kerajaan seperti Pihak Berkuasa Tempatan adalah penting. 

2.4.2. Kelewatan Pewartaan Rizab Sungai 

Rizab sungai perlu diwartakan bagi memastikan setiap sungai dapat berfungsi dengan 

sepatutnya. Rizab sungai bertindak sebagai penampan di antara sungai dan tanah yang 

bersebelahan dengannya bagi melindungi sungai dari aktiviti yang tidak diingini yang boleh 

menjejaskan fungsi sungai tersebut. Kuasa reservasi terhadap tanah negeri di Semenanjung 

Malaysia terkandung dalam Seksyen 62 KTN (Akta 56 Tahun 1965). JPS perlu mengambil 

tindakan sewajarnya untuk mewartakan jaluran sungai sebagai rizab sungai supaya hak 

pengawalan terhadap rizab sungai terjamin. Semakan Audit mendapati pewartaan rizab 

sungai bagi seluruh Negeri Kedah yang melibatkan 655 batang sungai oleh JPS hanya 

dilaksanakan pada 1 April 2010. Kelewatan mewartakan rizab sungai dengan kadar segera 

menyebabkan berlaku pencerobohan, tanah rizab sungai diberi hak milik, kos pengambilan 

tanah yang tinggi dan penyenggaraan sungai tidak dapat dilaksanakan dengan sempurna. 

Pada pendapat Audit, JPS hendaklah memastikan rizab sungai tidak di ceroboh 

setelah diwartakan. 

2.4.3. Sistem Ramalan Dan Amaran Banjir 

Sistem amaran banjir ialah bertujuan untuk menyampaikan maklumat banjir dan amaran 

awal tentang kemungkinan berlaku banjir di sesuatu lembah sungai. Data taburan hujan 

adalah penting dalam penentuan ramalan banjir. JPS menyediakan sistem amaran dan 

pengesanan banjir yang merangkumi 22 buah stesen telemetri, 60 buah stesen curahan 

hujan, 17 buah stesen amaran banjir bersiren, 5 buah stesen amaran banjir short messaging 

9

system (SMS), 3 buah stesen aras air dan sukat luah sungai serta 18 buah stesen tolok 

lurus. Penemuan Audit adalah seperti berikut: 

2.4.3.1. Sistem Telemetri 

a. JPS menggunakan sistem telemetri dalam pengumpulan data curahan hujan. Sistem 

ini dapat membekalkan data yang tepat kepada JPS dan boleh diakses secara atas 

talian. Terdapat 3 buah stesen hujan telemetri di daerah Kubang Pasu iaitu di 

Universiti Utara Malaysia (UUM) Sintok, Kampung Padang Pasir dan Jeragan. 

Manakala hanya sebuah stesen ditempatkan di Kepala Batas bagi daerah Kota Setar. 

Gambar 2.15 adalah stesen telemetri aras air hujan Sungai Sintok yang dikendalikan 

oleh Unit Hidrologi JPS. 

Gambar 2.15 

Stesen Telemetri Aras Air Hujan 

Sungai Sintok 


Lokasi: Universiti Utara Malaysia 


b. Paras taburan hujan lebat yang direkodkan oleh JPS adalah di antara 30mm 

hingga 60mm. Analisis data taburan hujan pada 30 Oktober hingga 1 November 2010 

mendapati taburan hujan berada pada tahap luar biasa. Paras tertinggi yang 

dicatatkan pada 30 Oktober 2010 di UUM adalah 225 milimeter (mm) berbanding 

158mm pada tahun 2005. Pada 1 November 2010, paras hujan menurun kepada 212 

mm. Taburan hujan yang tinggi ini telah dimaklumkan kepada Pejabat Daerah 

Kubang Pasu supaya mengambil tindakan pemberitahuan kepada orang awam 

mengenai amaran banjir yang akan berlaku. Amaran awal banjir ini adalah perlu 

supaya jumlah kerosakan dan kerugian dapat diminimumkan. Maklumat 

perbandingan taburan hujan bagi tahun 2005 dan 2010 yang dikeluarkan oleh Unit 

Hidrologi JPS adalah seperti di Jadual 2.2. 

10

Bil. 

Stesen Hujan 

Jadual 2.2 

Perbandingan Taburan Hujan Bagi Tahun 2005 dan 2010 

Hujan Maksimum (mm) 

Tahun 2005 Tahun 2010 

15/12 16/12 17/12 30/10 31/10 1/11 

1. UUM 23 93 158 41 225 212 

2. Bukit Kayu Hitam 26 112 130 28 160 190 

3. Kg.Bata 15 51 135 23 123 147 

4. Jitra 14 46 132 37 116 139 

5. Kepala Batas - - - 19 100 111 

6. Durian Burung 31 284 284 46 197 158 

7. Padang Sanai 13 133 145 33 223 149 

8. Kuala Nerang 10 84 106 19 177 119 

9. Kg.Kubu 12 58 121 12 169 141 

10. Alor Setar - - - 20 86 122 

Sumber: Unit Hidrologi, Bahagian Pengairan Dan Pantai, JPS Negeri Kedah 

2.4.3.2. Stesen Amaran Banjir 

Kawasan yang sering dilanda banjir memerlukan amaran awal untuk penduduk setempat 

bertindak bagi mengelakkan kehilangan nyawa dan kerosakan harta benda. Sehubungan 

itu, JPS telah membina 17 stesen amaran banjir bersiren di seluruh Negeri Kedah. Di 

daerah Kubang Pasu, terdapat 2 buah stesen amaran banjir iaitu Kampung Padang Pasir, 

Sungai Laka dan Kampung Kubang Betong, Sungai Bata. Bagaimanapun, berdasarkan 

temu bual dengan pegawai JPS stesen amaran banjir yang sedia ada tidak mencukupi 

berbanding dengan keluasan daerah dan kepadatan penduduk. Lima kawasan rendah 

berdekatan tebing sungai yang dikenal pasti sebagai kawasan terawal dilimpahi air tidak 

mempunyai stesen amaran banjir adalah seperti di Jadual 2.3. 

Jadual 2.3 

Kawasan Tidak Mempunyai Stesen Amaran Banjir 

Bil. Lokasi Nama Sungai 

1. Kg.Padang Panjang Bukit Wang 

2. Malau Bata 

3. Bandar Jitra Temin / Tanjung Pauh 

4. Bukit Tinggi Padang Terap 

5. Pekan Kepala Batas Padang Terap 

Sumber: Unit Hidrologi, Bahagian Pengairan Dan Pantai, 

JPS Negeri Kedah 

Pada pendapat Audit, sistem ramalan dan amaran banjir adalah baik. 

Bagaimanapun, sistem penyampaian maklumat amaran banjir di antara JPS 

bersama agensi lain perlu dipertingkatkan supaya maklumat mengenai amaran awal 

banjir dapat disampaikan dengan segera kepada penduduk sekitar. 

2.4.4. Pengurusan Kolam Takungan Dan Kolam Perangkap Kelodak 

2.4.4.1. Kolam Takungan Tebatan Banjir Tidak Di senggara 

Kolam takungan tebatan banjir digunakan untuk menahan larian air dari sesuatu kawasan 

tadahan daripada mengalir ke kawasan hilir. Ia juga cara yang berkesan untuk 

menurunkan kadar alir maksimum (peak discharge) supaya larian air berlebihan tidak 

melimpahi tebing sungai. Lokasi dan saiz kolam takungan adalah penting supaya ianya 

terletak di tempat yang strategik dan boleh menampung air secukupnya bagi mengelakkan 

11

anjir. Pemeriksaan Audit mendapati 6 buah kolam takungan tebatan banjir seperti di 

Peta 2.2, telah dibina pada tahun 2001 oleh JPS di kawasan UUM, Sintok. Lima kolam 

takungan berada di jajaran Sungai Sintok manakala satu lagi dibina di luar jajaran sungai 

tersebut. Lawatan Audit bersama pegawai JPS mendapati kolam yang dibina di luar jajaran 

sungai di senggara dengan baik seperti di Gambar 2.16. Manakala 5 buah kolam yang 

berada di jajaran Sungai Sintok telah dipenuhi dengan mendapan kelodak tanah dan pasir 

seperti di Gambar 2.17 hingga Gambar 2.21. Kerja penyenggaraan bagi kolam takungan 

tidak dapat dijalankan oleh JPS kerana tiada peruntukan. Keadaan ini menyebabkan kolam 

tersebut tidak dapat menakung air bagi melambatkan pengaliran larian air terutama apabila 

berlakunya taburan hujan berlebihan. Siasatan JPS mendapati mendapan kelodak di 

kolam takungan tersebut adalah akibat kolam perangkap kelodak di hulu Sungai Sintok 

yang tidak di senggara. Selain itu aktiviti pembersihan kawasan ladang getah untuk 

tanaman semula, aktiviti pembangunan tanah untuk penternakan dan pencerobohan tanah 

bagi tujuan pertanian di bahagian hulu Sungai Sintok juga menyumbang kepada 

pencemaran sungai. 

Peta 2.2 

Pelan Kolam Takungan Tebatan Banjir Di Kawasan UUM Sintok 

Sungai Badak 

Kolam 4 

Kolam 6 

Kolam 3 

Kolam 5 

Kolam 2 

Sungai Sintok 

Kolam 1 

Sumber: JPS 

12

Gambar 2.16 

Kolam 4 Di senggara Dengan Baik 

Gambar 2.17 

Kolam Satu Dipenuhi Kelodak 




Gambar 2.18 

Kolam 2 Ditumbuhi Rumput 




Gambar 2.19 

Kolam 3 Dipenuhi Kelodak 







13

Gambar 2.20 

Kolam 5 Ditumbuhi Rumput 

Gambar 2.21 

Kolam 6 Dipenuhi Kelodak Dan Rumput 







2.4.4.2. Kolam Perangkap Kelodak Tidak Di senggara 

Kolam perangkap kelodak bertujuan menakung kelodak yang mengalir dalam sungai 

akibat daripada hakisan tanah berpunca daripada pembukaan tanah bagi tujuan 

pembangunan. Tiga faktor asas pembinaan kolam perangkap kelodak ialah saiz, lokasi 

dan keperluan membersihkannya. Faktor ini membolehkan ianya berfungsi dengan 

berkesan. Pada tahun 2007, 2 buah kolam perangkap kelodak telah dibina oleh JPS di 

luar kawasan UUM iaitu di Sungai Padang Pelandok, Hulu Sintok. Pembinaan kolam 

tersebut bertujuan mengurangkan masalah pencemaran kelodak. Bagaimanapun, lawatan 

Audit mendapati kolam tersebut tidak di senggara dengan sempurna dan tiada 

pemantauan JPS. Mengikut makluman JPS, sebelum ini kolam tersebut berada dalam 

kawasan Tanah Kerajaan namun telah diberi milik oleh Pihak Berkuasa Negeri kepada 

Yayasan Islam Negeri Kedah (YIKED) pada bulan November 2009. Kerja penyenggaraan 

merangkumi kerja mengorek, mendalam dan membuang enapan di kolam tersebut tidak 

dapat dilaksanakan kerana di luar bidang kuasa JPS. Kesan daripada penyenggaraan 

yang tidak dilaksanakan menyebabkan kelodak tersebut mengalir terus ke Sungai Sintok. 

Keadaan ini menyebabkan Sungai Sintok menjadi cetek dan tercemar. Gambar 2.22 dan 

Gambar 2.23 menunjukkan keadaan kolam perangkap kelodak. 

14

Gambar 2.22 

Kolam Perangkap Kelodak 

Di Kawasan YIKED 

Gambar 2.23 

Kolam Perangkap Kelodak Yang Tidak 

Di senggara 


Lokasi: Sintok, Kubang Pasu 



Lokasi: Sintok, Kubang Pasu 


Pada pendapat Audit, penyenggaraan kolam takungan dan kolam perangkap kelodak 

adalah tidak memuaskan kerana kerja penyenggaraan tidak dilaksanakan 

menyebabkan kolam tidak dapat berfungsi dengan sempurna. 

2.4.5. Pengurusan Perangkap Sampah Menggunakan Log Boom 

2.4.5.1. Log boom dibina merentangi sungai bagi tujuan memerangkap sampah dan sisa 

pepejal supaya tidak terus mengalir hingga ke laut. Semakan Audit mendapati sebanyak 5 

log boom dipasang di Sungai Kedah dan Sungai Anak Bukit seperti di Jadual 2.4. 

Jadual 2.4 

Lokasi Log Boom di Alor Setar 

Bil. Lokasi Log Boom Nama Sungai 

1. Kg.Sakan 

2. Limbung Kapal 

Kedah 

3. Chegar 

4. Bakar Bata 

Anak Bukit 

5. Kanchut 

Sumber: Rekod JPS 

2.4.5.2. Kekerapan pungutan sampah sarap yang tersekat pada log boom perlu dibuat 

mengikut perancangan sebagai usaha mengurangkan pencemaran sungai. Pemeriksaan 

Audit terhadap jadual pungutan sampah di log boom dan rekod penyenggaraan 

mendapati JPS tidak menyediakan jadual pungutan sampah yang berkala. Kerja 

pungutan sampah di log boom dibuat mengikut keperluan. Semakan Audit mendapati 

kekerapan pungutan sampah di log boom dari tahun 2008 hingga 2010 telah berkurangan 

dari 20 kali kepada 6 kali bagi 5 lokasi. Bagaimanapun, tiada pungutan sampah dijalankan 

pada tahun 2009 di log boom Chegar. Manakala pada tahun 2010 kerja pungutan 

tersebut juga tidak dijalankan di log boom Chegar dan Kampung Sakan. Kekerapan kerja 

mengangkut sampah di log boom adalah seperti di Jadual 2.5. Lawatan Audit telah 

15

dibuat pada 3 November 2010 dan akhir Disember 2010 untuk melihat keadaan log boom 

yang di senggara oleh JPS seperti di Gambar 2.24 dan Gambar 2.25. 

Jadual 2.5 

Kekerapan Kerja Mengangkut sampah Di Log Boom 

Lokasi Log Boom 

Tahun Tahun Tahun 

2008 2009 2010 

Kg.Sakan 4 1 0 

Limbung Kapal 4 2 2 

Chegar 4 0 0 

Bakar Bata 4 3 2 

Kanchut 4 3 2 

Sumber: Rekod JPS 

20 9 6 

Gambar 2.24 

Keadaan Log Boom Yang Berfungsi 

Gambar 2.25 

Keadaan Log Boom Tidak Berfungsi 


Lokasi: Bakar Bata, Sg.Anak Bukit 

Tarikh: 3 November 2010 


Lokasi: Bakar Bata, Sg.Anak Bukit 

Tarikh: 29 Disember 2010 

Pada pendapat Audit, JPS perlu menyediakan jadual berkala bagi pengurusan log 

boom serta menyediakan peruntukan penyenggaraan yang mencukupi bagi 

memastikan aliran air sungai tidak terhalang. 

2.4.6. Kejadian Banjir Berulang 

2.4.6.1. Impak banjir boleh dikurangkan sekiranya JPS bersama agensi lain yang 

berkaitan mengambil langkah pencegahan berdasarkan pengalaman banjir yang telah 

berlaku pada masa lalu. Berdasarkan analisis Audit kejadian banjir di negeri Kedah 

khususnya di Lembangan Sungai Kedah terutama di daerah Kubang Pasu, Padang 

Terap, Pokok Sena dan Kota Setar menunjukkan trend banjir berulang. Butiran adalah 

seperti di Jadual 2.7. 

16

Jadual 2.7 

Daerah Yang Kerap Banjir di Negeri Kedah 

Bagi Tahun 2005 hingga 2010 

Bil. Daerah 2005 2006 2007 2008 2009 2010 

1. Kota Setar 

2. Kubang Pasu 

3. Padang Terap 

4. Pendang 

5. Pokok Sena 

Sumber: Rekod Majlis Keselamatan Negara 

Nota: Kawasan banjir 

2.4.6.2. Pada November 2010, kejadian banjir besar berlaku di 5 daerah iaitu daerah 

Kota Setar, Pendang, Pokok Sena, Padang Terap dan Kubang Pasu. Punca utama 

kejadian banjir adalah disebabkan oleh hujan lebat berterusan dan menyeluruh serta air 

melimpahi tebing sungai di kawasan rendah. Mengikut rekod Majlis Keselamatan Negara 

kerugian bagi tahun 2010 adalah berjumlah RM42.29 juta. Mengikut JPS dalam RMKe10, 

peruntukan sejumlah RM1.2 bilion telah dimohon untuk melaksanakan projek Rancangan 

Tebatan Banjir Sungai Kedah/Sungai Anak Bukit yang dijangka boleh menangani 

keseluruhan masalah banjir di daerah Padang Terap, Kubang Pasu, Kota Setar, Pendang 

dan Yan. Keadaan banjir di Lembangan Sungai Kedah adalah seperti di Gambar 2.26 

hingga Gambar 2.33. 

Gambar 2.26 

Banjir Tahun 2005 

Gambar 2.27 

Banjir Tahun 2008 

Sumber: Majlis Keselamatan Negara 


Tarikh : 2005 

Sumber: Majlis Keselamatan Negara 


Tarikh : 2008 

17

Gambar 2.28 

Banjir Di Daerah Kubang Pasu 

Gambar 2.29 

Operasi Perniagaan Terhenti Akibat Banjir 


Lokasi: Kawasan Kolej Height, Jitra 


Gambar 2.30 

Banjir Di Kubang Pasu 


Lokasi: PJ3, Bandar Jitra 


Gambar 2.31 

Lapangan Terbang Ditutup Akibat Banjir 


Lokasi: Pekan Pantai Halban, Jitra 



Lokasi: Lapangan Terbang Alor Setar 


18

Gambar 2.32 

Banjir Di Daerah Kota Setar 

Gambar 2.33 

Banjir Di Daerah Kota Setar 


Lokasi: Kelab Kedah Diraja, Alor Setar 


Sumber: Jabatan Jabatan Audit Negara 

Lokasi: Jalan Teluk Wanjah, Alor Setar 


Pada pendapat Audit, JPS perlu mengambil tindakan segera untuk melaksanakan 

projek RTB secara holistic bagi Negeri Kedah terutamanya daerah yang kerap 

dilanda banjir bagi mengurangkan bebanan Kerajaan Negeri. 

2.4.7. Pengurusan Aduan JPS Careline 

Talian khidmat pelanggan JPS Careline telah dilancarkan pada 11 Februari 2009. JPS 

Careline berperanan menerima dan menyalurkan aduan kepada pihak yang berkenaan 

bagi menyelesaikan masalah berkaitan banjir, hakisan sungai dan pantai serta lain-lain 

aduan berkaitan sistem saliran. Talian JPS Careline 1-300-80-1010 merupakan talian 

bebas tol yang beroperasi 24 jam. Mengikut piagam pelanggan JPS, tindakan akan 

diambil terhadap aduan dalam masa 2 hari bekerja. Semakan Audit mendapati semua 

aduan yang diterima direkodkan dengan kemas kini secara atas talian dan tindakan 

diambil terhadap setiap aduan selaras dengan peraturan yang ditetapkan. 

Bagaimanapun, berdasarkan soal selidik yang dijalankan pihak Audit mendapati 45 dari 

50 atau 90% responden tidak mengetahui tentang kewujudan talian JPS Careline yang 

disediakan. Statistik aduan mulai Mei 2009 hingga September 2010 adalah seperti di 

Jadual 2.6. 

19

Jadual 2.6 

Statistik Aduan 

Bagi Bulan Mei 2009 Hingga September 2010 

Bulan 

Tahun 

2009 

Januari * 4 

Februari * 1 

Mac * 0 

April * 4 

Mei 4 4 

Jun 3 0 

Julai 9 1 

Ogos 0 2 

September 1 9 

Oktober 6 0 

November 1 0 

Disember 7 0 

Tahun 

2010 

Jumlah 31 25 

Sumber: Laporan JPS Careline 

Nota: * Tiada aduan – JPS Careline dilancar pada 11 Februari 2009 

Pada pendapat Audit, pengurusan aduan pengguna adalah baik kerana semua 

aduan melalui talian JPS Careline telah diambil tindakan dalam tempoh yang 

ditetapkan. Bagaimanapun, JPS perlu meningkatkan promosi tentang JPS Careline 

untuk orang ramai menyalurkan aduan dengan mudah. 

2.5. SYOR AUDIT 

Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan RTB mencapai objektifnya 

adalah disyorkan JPS mengambil tindakan terhadap perkara-perkara berikut: 

2.5.1. Melaksanakan RTB secara menyeluruh terutamanya bagi daerah yang kerap dilanda 

banjir dengan mendapatkan peruntukan yang mencukupi. 

2.5.2. Menyelia dan memantau kawasan rizab sungai bagi memastikan pencerobohan tidak 

berlaku. Di samping itu, JPS perlu mengambil tindakan undang-undang terhadap 

penceroboh. 

2.5.3. Kawasan yang telah diwartakan perlu dibuat penguatkuasaan bersepadu bersama 

Agensi seperti Pejabat Tanah dan Pihak Berkuasa Tempatan agar tidak berlaku pertindihan 

rizab sungai dengan tanah bermilik. 

2.5.4. JPS hendaklah mengkaji keperluan tambahan stesen amaran banjir bersiren di 

Daerah Kubang Pasu. 

2.5.5. Menetapkan dasar mengenai kerja penyenggaraan bagi sungai dan kolam takungan 

yang berada di kawasan bermilik. 

2.5.6. Meneruskan Program Bersama Komuniti tentang kempen kebersihan sungai dan JPS 

Careline. 

20

JABATAN PERHUTANAN NEGERI KEDAH 

3. PENGURUSAN HUTAN PAYA LAUT DAN KEPENTINGANNYA KEPADA 

ALAM SEKITAR 

3.1. LATAR BELAKANG 

3.1.1. Hutan Paya Laut (HPL) adalah kawasan hutan yang terdapat di pesisiran pantai, 

pulau dan kuala sungai. HPL mempunyai ciri ekologi yang unik dengan tanah yang 

berlumpur dan beberapa spesies tumbuhan dapat hidup dalam keadaan banjiran air masin. 

HPL menjadi tempat tinggal pelbagai jenis hidupan liar termasuk mamalia kecil, burung, 

reptilia, amfibia, ikan dan haiwan krustasia. Hutan ini berfungsi sebagai zon penampan 

semula jadi (buffer zone) yang paling berkesan untuk menahan hakisan sama ada 

disebabkan oleh pergerakan air, ombak, arus, hujan, ribut dan angin. Selain itu, hutan ini 

juga memainkan peranan penting bagi menjana ekonomi dalam penghasilan kayu arang dan 

kayu jaras. 

3.1.2. Hutan simpan kekal paya laut berkeluasan 6,201 hektar atau 2.0% daripada 

keseluruhan 307,046 hektar Hutan Simpan Kekal di Negeri Kedah. Hutan Paya Laut (HPL) 

yang terletak di Hutan Simpan (HS) Merbok seluas 3,881.90 hektar merangkumi 18 

kompartmen telah diwartakan pada tahun 1951 dan diusahasil untuk arang kayu dan kayu 

jaras. Bagaimanapun, 805.9 hektar kawasan HPL telah dikeluarkan untuk tujuan 

pembangunan, pertanian dan akuakultur. Keluasan HPL sedia ada berkeluasan 3,075 hektar 

diuruskan oleh Pejabat Hutan Daerah Kedah Tengah. Manakala HPL di Pulau Langkawi pula 

diwartakan pada tahun 1937 dengan keluasan 3,126 hektar dan diuruskan oleh Pejabat 

Hutan Daerah Kedah Utara. Kawasan HPL adalah seperti di Jadual 3.1 dan Peta 3.1. 

Jadual 3.1 

Hutan Simpan Kekal Paya Laut Di Negeri Kedah 

Daerah 

Hutan Simpan 

Keluasan 

Hektar 

Tarikh Di warta 

Kedah Utara Pulau Dayang Bunting 684 18.01.1951 

Kuala Kisap 1,336 16.05.1937 

Gua Cherita 208 24.05.1941 

Ayer Hangat 402 16.10.1937 

Kubang Badak (Sungai Ewa) 419 29.03.1951 

Pulau Langgun 14 01.05.1937 

Pulau Timun 27 29.05.1937 

Selat Pancor 9 19.03.1939 

Tanjung Dagu 27 02.08.1941 

Kedah Tengah Merbok 3,075 29.03.1951 

Jumlah 6,201 

Sumber: Rekod JPNK 

21

Peta 3.1 

Kawasan Hutan Simpan Kekal Paya Laut Negeri Kedah 

Sumber: Rekod Jabatan Perhutanan Negeri Kedah 

3.1.3. Objektif pengurusan hutan paya laut adalah bertujuan untuk memastikan sumber 

yang berkekalan bagi industri pembuatan arang, mewujudkan sumber pendapatan kepada 

penduduk setempat, memelihara dan mengawal kawasan pesisiran daripada hakisan dan 

pukulan ombak, mengekalkan ekosistem hutan paya laut sebagai pusat pembelajaran/kajian 

dan ekopelancongan serta memelihara kawasan sebagai habitat pembiakan hidupan laut. 

3.1.4. Pengurusan HPL melibatkan perbelanjaan aktiviti penanaman bakau. Bagi tahun 

2008 hingga 2010 perbelanjaan penanaman bakau adalah berjumlah RM1.5 juta manakala 

hasil yang diperolehi daripada usahasil yang telah dijalankan hanya berjumlah RM3,407. 


Pengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada pengurusan HPL dirancang dan 

dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mengambil kira kepentingannya terhadap 

alam sekitar. 


Pengauditan ini meliputi pengurusan hutan paya laut bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010 di 

Jabatan Perhutanan Negeri Kedah, Pejabat Perhutanan Daerah Kedah Tengah dan Kedah 

Utara serta Pejabat Tanah Kuala Muda dan Langkawi. Pengauditan dijalankan dengan 

menyemak rekod, fail, data dan dokumen bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010 berhubung 

dengan pengurusan hutan paya laut. Di samping itu, lawatan dan temu bual dengan pegawai 

yang terlibat, pengusaha HPL serta orang awam telah dilaksanakan. Pihak Audit juga 

mendapat khidmat kepakaran atau juru perunding dari beberapa agensi lain seperti Jabatan 

Perikanan, Jabatan Pengairan dan Saliran dan Universiti Putra Malaysia. 

22


Pengauditan yang dijalankan di antara bulan Ogos hingga Disember 2010 mendapati 

pengurusan hutan paya laut di Negeri Kedah boleh dipertingkatkan. Antara kelemahan yang 

ditemui adalah pengeluaran kawasan Hutan Simpan Kekal tidak diwartakan, tanah HPL yang 

diambil masih belum diganti, projek penanaman bakau di pesisiran pantai tidak berjaya, 

tebangan bakau di zon penampan dan pencerobohan di hutan paya laut. Penjelasan lanjut 

mengenai perkara yang ditemui adalah seperti di perenggan berikut: 

3.4.1. Pengurusan Hutan Paya Laut 

3.4.1.1. Pengeluaran Kawasan Hutan Simpan Kekal Tidak Diwartakan 

Mengikut Seksyen 11(b) Akta Perhutanan Negara (APN) 1984, Pihak Berkuasa Negeri 

(PBN) boleh mengeluarkan kawasan tanah daripada hutan simpanan kekal jika berpuas 

hati tanah tersebut diperlukan bagi kegunaan ekonomi yang lebih tinggi daripada 

kegunaan asal. Manakala Seksyen 13 APN 1984, menetapkan pengeluaran kawasan 

tanah daripada hutan simpan kekal hendaklah diwartakan oleh PBN. Semakan Audit 

mendapati seluas 999 hektar kawasan HPL telah dikeluarkan dari hutan simpanan kekal 

sejak tahun 1987 hingga 1991 tidak diwartakan walaupun telah diluluskan oleh Majlis 

Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMK). Daripada jumlah ini, seluas 909 hektar adalah dari 

Hutan Simpan Merbok, Daerah Kuala Muda di mana 27 hektar adalah kawasan 

penempatan nelayan dan 882 hektar adalah untuk projek akuakultur. Selain itu, 90 hektar 

lagi dikeluarkan dari Hutan Simpan Kisap, Daerah Langkawi di mana 85 hektar adalah 

kawasan penempatan dan perindustrian dan 5 hektar lagi digunakan untuk pembinaan 

restoran. Pengeluaran tanah adalah seperti di Jadual 3.2. Menurut JPNK, keputusan 

untuk mengeluarkan kawasan hutan daripada Hutan Simpan Kekal dibuat tanpa 

mendapat pandangan dan maklum balas pihak Jabatan terlebih dahulu. Pihak JPNK 

hanya dimaklumkan setelah keputusan dibuat. Manakala bagi isu pewartaan keluar 

daripada Hutan Simpanan Kekal, proses pewartaan melibatkan beberapa peringkat dan 

tidak dibuat oleh Jabatan. 

23

Jadual 3.2 

Kawasan Yang Dilulus Pengeluaran Tidak Diwartakan 

Bil. 

Tujuan Pengeluaran 

Kompartmen Keluasan Tahun 

Kawasan Hutan Simpanan 

Hektar Dikeluarkan 

1. Penempatan Nelayan Tanjung Dawai Sebahagian 

Kompartmen 1 

27.1 1991 

2. Projek Akuakultur LKIM Sebahagian 

Kompartmen 15 

202.3 TM 

3. Maxilaba Sdn. Bhd. Sebahagian 

Kompartmen 15 

104.4 1946 

4. Syarikat Seri Merbok Marine Sdn. Bhd. Kompartmen 14 132.3 1987 

5. Projek Akuakultur Kompartmen 13 &16 370.1 TM 

6. Jasa Satria Corporation Sdn. Bhd. Sebahagian 

52.6 1988 

7. Lipan Aquaculture Sdn.Bhd 

Kompartmen 13 dan 

Tanah Kerajaan 

TM 1987 

8. Projek Akuakultur Sebahagian 

Kompartmen 5 

20.2 TM 

9. Kawasan Penempatan Perindustrian Sebahagian 

Kompartmen 7 

85 1995 

10. Pembinaan Restoran Sebahagian 

Kompartmen 7 

5 1993 

Sumber : Rekod Pejabat Tanah Kuala Muda dan Langkawi 

Jumlah 999 

3.4.1.2. Kawasan HSK Yang Dikeluarkan Masih Belum Diganti 

Seksyen 12 APN 1984, menyatakan PBN hendaklah menggantikan kawasan tanah yang 

lebih kurang sama keluasannya bagi tanah yang dikeluarkan dari HSK. Manakala 

Seksyen 7 APN 1984, menetapkan kawasan tanah tersebut hendaklah diisytiharkan 

menjadi hutan simpan kekal dan diwartakan. Semakan Audit mendapati sejumlah 999 

hektar tanah HPL yang dikeluarkan sejak tahun 1987 hingga 1991, bagi tujuan 

penempatan dan perindustrian masih belum diganti disebabkan kawasan HPL Tanah 

Kerajaan yang dicadangkan untuk menggantikan keluasan hutan simpan adalah terhad. 

Mengikut maklum balas Jabatan tindakan untuk menggantikan kawasan HPL yang telah 

diluluskan untuk pembangunan ada dibuat dan sedang diambil tindakan di kawasan Kuala 

Muda (berdekatan dengan Jeti Semeling, Pulau Tiga) dan Langkawi (Pulau Tuba dan 

Pulau Dayang Bunting). 

3.4.1.3. Pengukuran Dan Penandaan Sempadan 

Mengikut Kaedah 9, Kaedah-kaedah Hutan 1988 dan perenggan 4.3 Bab 17 Manual 

Perhutanan, sempadan luar HSK hendaklah diukur, di tanda dan di selenggara. Semakan 

Audit mendapati kerja pengukuran dan penandaan sempadan HSK Negeri Kedah sedang 

dilakukan oleh Juruukur yang dilantik oleh Lembaga Juruukur Malaysia. Bagi kawasan 

HSK Merbok kerja pengukuran dan penandaan kawasan melibatkan bayaran berjumlah 

RM341,600 telah siap dilaksanakan iaitu meliputi 50% daripada keluasan keseluruhan. 

Baki 50% lagi akan dilaksanakan secara berperingkat mengikut peruntukan kewangan 

yang ada. Manakala kerja pengukuran sempadan bagi 11 kawasan HSK di Pulau 

Langkawi telah ditawarkan kepada 4 juruukur. Jumlah kos terlibat bagi penandaan 

keseluruhan kawasan HSK Negeri Kedah adalah berjumlah RM1,213,900. Semasa 

lawatan Audit ke Kompartmen 11, HSK Sungai Merbok dan HSK Pulau Dayang Bunting 

didapati kerja penandaan sempadan tidak dibuat. Tiada tanda sempadan diletakkan 

24

terutamanya di kawasan bersempadan dengan tanah bermilik dan kawasan penempatan 

seperti di Gambar 3.1 dan Gambar 3.2. Kerja pengukuran dan penandaan sempadan 

HPL secara berperingkat dilaksanakan oleh Jabatan mengikut peruntukan kewangan 

yang ada. Pada masa sekarang pengukuran dan penandaan sedang dibuat bagi HSK 

Merbok. Penandaan sempadan hutan simpan dibuat dengan meletakkan papan tanda 

hutan simpan di tempat yang strategik dan berisiko tinggi dari ancaman pencerobohan 

hutan. 

Gambar 3.1 

Tiada Tanda Sempadan 

Gambar 3.2 

Tiada Tanda Sempadan 

Kawasan HS Dayang Bunting 

Garisan sempadan 

Kawasan HS Merbok 

Tanah Kerajaan 

Kawasan Bermilik 


Lokasi: Kompartmen 10, HS Merbok 

Tarikh:7 Januari 2011 


Lokasi: HS Dayang Bunting, Langkawi 

Tarikh: 21 September 2010 

Pada pendapat Audit, pengeluaran kawasan hutan yang masih belum diwartakan dan 

diganti adalah tidak selaras dengan kehendak APN 1984. Di samping itu, kerja 

pengukuran dan penandaan sempadan perlu disegerakan bagi mengelak kawasan 

HSK dicerobohi. 

3.4.2. Perlindungan Dan Pemuliharaan Hutan Paya Laut 

Kawasan yang ditanam semula melalui aktiviti penanaman pokok bakau dapat mewujudkan 

satu kawasan zon penampan semula jadi yang kukuh dan stabil bagi mengurangkan 

keperluan dan kos pelaksanaan bagi kerja pengawalan hakisan pantai pada masa hadapan. 

Program penanaman ini juga bermatlamat memulihkan habitat semula jadi untuk 

pemuliharaan kepelbagaian biologi. Kawasan program penanaman bakau di pesisiran pantai 

negeri Kedah bagi tahun 2008 hingga 2010 adalah seperti di Jadual 3.3. 

25

Jadual 3.3 

Kawasan Program Penanaman Pokok Bakau 

Bagi Tahun 2008 hingga 2010 

Bilangan 

Tahun Lokasi Spesies Pokok 

Ditanam 

2008 

2009 

2010 

Luas 

Hektar 

Bilangan 

Pokok 

Yang Hidup 

Kompartmen 9 HS Merbok Bakau 301,767 51 120,707 


Kompartmen 11, HS Merbok Bakau 35,502 5 17,751 

Kampung Baru Pulau Sayak Bakau 39,751 7 7,950 

Pesisiran Pantai Kg.Meriam dan Sg.Yu Bakau 11,834 2 10,651 

Kampung Huma, Tanjung Dawai Bakau 60,000 10 30,000 

Kampung Huma, Tanjung Dawai Rhu 200 0.4 200 

Kampung Sungai Yu, Kuala Muda Bakau 6,000 1 4,200 

Tanjung Jaga, Yan Bakau 6,000 1 300 

Kompartmen 3, HS Dayang Bunting, 

Langkawi 

Bakau 72,000 12 43,200 

Kompartmen 17 HS Merbok Bakau 177,000 29.5 141,600 

Pesisiran Pantai Tanjung Dawai Nipah 6,000 1 4,800 

Sungai Meriam, Kampung Yu Bakau 18,000 3 12,600 


Kampung Huma, Tanjung Dawai Rhu 100 0.2 99 

Kuala Sala/Kuala Kangkong (Fasa1 & 2) Bakau Minyak 4,000 4 4,000 

Kuala Teriang, Langkawi Bakau Minyak 29,500 5 17,700 

Kampung Kepala Jalan Rhu 100 0.2 99 

Kampung Sungai Pial, Tanjung Dawai Bakau Minyak 29,500 5 28,025 

Kampung Sungai Limau (Blok 1) Bakau Minyak 17,751 3 15,976 




Kampung Sungai Limau (Blok 5) Bakau Minyak 26,627 4.5 22,633 

Kampung Sungai Meriam Bakau 2,200 2 1,980 

Kuala Sala / Kuala Kangkong (Blok 1) Bakau Minyak 17,751 3 15,088 

Kuala Sala / Kuala Kangkong (Blok 2) 

Kuala Sala / Kuala Kangkong (Blok 3) 


Bakau 

Minyak/Bakau 

Kurap 

Bakau 

Minyak/Bakau 

Kurap 

17,751 3 15,088 

23,668 4 21,301 

1,218,263 713,493 

3.4.2.1. Semakan Audit mendapati sejumlah RM1.51 juta bagi tahun 2008 hingga 2010 

telah dibelanjakan untuk melaksanakan program ini. Butiran perbelanjaan bagi projek 

tanaman pesisiran pantai adalah seperti di Jadual 3.4. 

26

Jadual 3.4 

Perbelanjaan Projek Tanaman Pesisiran Pantai 

Negeri Kedah Bagi Tahun 2008 Hingga 2010 

Perlaksanaan 

Tahun Bil. Projek 

Tanaman 

Keluasan 

(Hektar) 

Kos 

(RM Juta ) 

2008 5 90 600,000 

2009 9 77.9 529,995 

2010 14 42.9 378,000 

Jumlah 28 210.8 1,507,995 


3.4.2.2. Semakan Audit mendapati daripada 28 lokasi projek tanaman pesisiran pantai 

yang ditanam dengan bakau minyak, bakau kurap, nyireh dan pokok rhu hanya 16 lokasi 

bagi tahun 2008 hingga 2010 mencapai prestasi pokok hidup melebihi 75%. Secara 

keseluruhan hanya 691,893 atau 56.8% daripada anak pokok yang ditanam masih hidup. 

Punca kegagalan program adalah disebabkan pemilihan kawasan yang berisiko tinggi 

seperti kawasan di garisan pantai yang berombak besar. Prestasi tanaman pokok adalah 

seperti di Jadual 3.5 dan Carta 3.1. 

Jadual 3.5 

Prestasi Projek Tanaman Pesisiran Pantai 

Bagi Tahun 2008 Hingga 2010 

Bil. Bil. 

Bil. Lokasi Projek 

Mengikut Peratus Pokok Hidup 

Prestasi Keseluruhan 

Pokok Ditanam 

Tahun Lokasi Pokok 

Pokok Pokok 

Projek Ditanam >75% 50-74%

Pada pendapat Audit, perlindungan dan pemuliharaan Hutan Paya Laut adalah baik 

kerana JPNK melaksanakan aktiviti menanam semula pokok bakau bagi mewujudkan 

kawasan zon penampan semula jadi yang kukuh dan stabil. 

3.4.3. Projek Penanaman Bakau Di Pesisiran Pantai Tidak Berjaya 

Aktiviti penanaman, sulaman dan rawatan dijalankan bagi melindungi hutan paya laut 

terpelihara daripada ancaman dan kerosakan. Projek penanaman pokok bakau dilaksanakan 

dengan menggunakan teknik konvensional dan inovatif. Teknik konvensional penanaman 

pokok bakau adalah menggunakan biji benih dan anak pokok bakau. Manakala teknik 

inovatif pula adalah secara Comp-Mat, Comp-Pillow dan Bamboo Encasement Method 

(BEM) yang dijalankan dengan kerjasama Institut Penyelidikan Perhutanan Negara (FRIM). 

Lawatan Audit pada bulan September 2010 ke Kuala Sala, Yan dan Kuala Teriang, 

Langkawi mendapati 4 kawasan projek penanaman bakau di pesisiran pantai menggunakan 

teknik inovatif dan konvensional tidak berjaya disebabkan hakisan pantai dan ancaman 

ombak yang kuat. Kos projek yang terlibat adalah berjumlah RM149,320. Gambar 3.3 

hingga Gambar 3.6 menunjukkan kawasan tanaman bakau menggunakan teknik inovatif 

dan konvensional yang dilaksanakan oleh JPNK. JPNK memaklumkan teknik inovatif dan 

konvensional yang telah dijalankan secara kerjasama dengan pihak FRIM sebenarnya 

adalah di peringkat percubaan dan teknik ini telah diaplikasikan di kawasan yang berisiko 

dan terdedah kepada ancaman ombak serta hakisan. Teknik ini diakui tidak memberi 

kejayaan dan teknik-teknik baru sedang dibincangkan di peringkat Jawatankuasa 

Pembangunan dan Penyelidikan (R&D). 

Gambar 3.3 

Kegagalan Projek Kesan Ombak Kuat 

Projek Penanaman Bakau Secara Inovatif 

Gambar 3.4 

Kegagalan Projek Kesan Ombak Kuat Dan 

Hakisan Pantai 


Lokasi: Kuala Sala, Yan 



Lokasi: Kuala Sala, Yan 


28

Gambar 3.5 


Projek Penanaman Bakau Secara Konvensional 

Gambar 3.6 



Lokasi: Kuala Teriang, Langkawi 



Lokasi: Kuala Kangkong, Yan 


Pada pendapat Audit, projek penanaman bakau di pesisiran pantai masih tidak berjaya 

dan Jabatan Hutan perlu meneruskan penyelidikan untuk memastikan tanaman bakau 

di pesisiran berjaya. 

3.4.4. Sosio Ekonomi 

3.4.4.1. Pengeluaran Hasil Kayu Bakau 

Mengikut Jadual Ketiga, APN 1984 kadar ses pembangunan hutan untuk kayu jaras 

adalah 10% daripada nilai royalti. Semakan Audit mendapati pengusahasilan dari hutan 

paya laut di Negeri Kedah adalah kecil berdasarkan kepada kutipan royalti yang dipungut 

oleh Jabatan Perhutanan Negeri. Kutipan royalti dan ses pengeluaran bakau di Hutan 

Paya Laut Merbok, Kedah Tengah bagi tahun 2010 adalah berjumlah RM3,406. 

3.4.4.2. Tebangan Di Zon Penampan 

Mengikut perenggan 7 garis panduan mengenai Syarat-syarat Mengusahasil Kawasan 

Bakau Di Dalam Hutan Simpanan Kekal Negeri Kedah Darul Aman, pokok yang ditebang 

berserta sisanya ditegah dibuang ke dalam sungai. Di samping itu, kawasan simpanan 

sungai atau zon penampan sungai selebar 3 meter di sebelah kiri dan kanan mesti 

ditinggalkan, di mana pokok-pokok bakau tidak boleh ditebang di sepanjang semua 

sungai dan anak sungai. Lawatan Audit di Kompartmen 11A, Hutan Simpan Merbok 

mendapati kawasan usahasil bakau telah ditebang sehingga ke kawasan zon penampan 

tepi anak Sungai Telok Wang Kecil. Selain itu, pokok yang ditebang dibiarkan tumbang ke 

dalam sungai dan tidak dibersihkan. Pemeriksaan Audit juga mendapati tebangan 

tersebut dibuat tanpa pengetahuan Pejabat Hutan berkaitan. Tebangan yang telah dibuat 

sehingga ke zon penampan adalah seperti di Gambar 3.7 hingga Gambar 3.9. Mengikut 

maklum balas daripada JPNK, penemuan ini adalah kes pelanggaran peruntukan undangundang 

di bawah Akta Perhutanan Negara 1984. Tindakan undang-undang telah diambil 

oleh pihak Jabatan. 

29

Gambar 3.7 

Tebangan Di Zon Penampan 

Tanda Zon Penampan 


Lokasi: Kompartmen 11 A, Hutan Simpan Merbok 

Tarikh: 7 Februari 2011 

Gambar 3.8 

Tebangan Sehingga Zon Penampan 

Gambar 3.9 

Zon Penampan Tidak Wujud 

Jarak 3 meter bagi zon 

Kawasan zon penampan 3 meter di kiri dan 

kanan anak sungai. 







Pada pendapat Audit, penguatkuasaan yang berjadual perlu dilaksanakan dan 

dipantau agar semua peraturan berkaitan usahasilan dipatuhi termasuk pematuhan 

kepada rizab zon penampan. 

3.4.5. Kesan Aktiviti Kepada Hutan Paya Laut 

3.4.5.1. Pembinaan Restoran dan Projek Ternakan Udang Terbiar 

Semakan Audit mendapati kawasan hutan paya laut di Kompartmen 7, Hutan Simpan 

Kisap seluas 4.7 hektar dan sebahagian daripada 132 hektar di Kompartmen 16 HS 

Merbok telah dikeluarkan daripada hutan simpan kekal bagi tujuan pembinaan restoran 

dan projek ternakan udang. Lawatan Audit pada 22 September 2010 dan Januari 2011, 

mendapati projek-projek tersebut tidak lagi beroperasi dan terbiar seperti di Gambar 3.10 

hingga Gambar 3.13. Mengikut maklum balas JPNK, kawasan bekas tapak restoran akan 

30

dipenuhi dengan anak-anak bakau dalam tempoh satu hingga 2 tahun akan datang. 

Kawasan ini akan terpulih dengan sendirinya secara semula jadi. Manakala bagi kawasan 

pembinaan kolam untuk ternakan udang di Kompartmen 16, HSK Merbok semua urus 

niaga telah dihentikan pada masa kini dan tiada sebarang aktiviti ternakan udang 

dijalankan. 

Gambar 3.10 

Keadaan Semasa Restoran Beroperasi 

Gambar 3.11 

Bekas Tapak Restoran 


Lokasi: HS Kisap, Langkawi 

Tarikh: Laporan Audit Negeri Kedah Tahun 2008 

Gambar 3.12 

Kolam Ternakan Udang Tidak Beroperasi 




Gambar 3.13 

Tebing Kolam Udang Pecah 


Lokasi: Kompt.16, HS Merbok 



Lokasi: Kompt.16, HS Merbok 


Pada pendapat Audit, aktiviti yang dijalankan telah menyebabkan kerosakan terhadap 

ekosistem hutan paya laut. Tindakan pemulihan perlu diambil untuk memastikan 

kelestarian hutan paya laut dapat dikekalkan. 

3.4.5.2. Perumahan dan Projek Perusahaan Ikan Bilis 

Seksyen 11(b), Akta Perhutanan Negara 1984 menetapkan pengeluaran HSK hanya 

boleh dimajukan untuk tujuan kegunaan ekonomi yang lebih tinggi. Lawatan Audit ke 

Hutan Simpan Kisap, di Langkawi mendapati kawasan seluas 85 hektar telah dikeluarkan 

31

pada tahun 1995 untuk tujuan kawasan perumahan dan perusahaan ikan bilis seperti 

di Gambar 3.14 dan Gambar 3.15. Maklum balas JPNK, memandangkan kawasan ini 

telah dikeluarkan daripada hutan simpan untuk tujuan pembangunan, Jabatan tiada 

bidang kuasa terhadap kawasan ini. 

Gambar 3.14 

Perusahaan Ikan Bilis 

Gambar 3.15 

Kawasan Perumahan 







Pada pendapat Audit, Jabatan Perhutanan Negeri hendaklah mengambil tindakan 

untuk mewartakan kawasan kediaman dan projek perusahaan ikan bilis yang telah 

dibangunkan keluar daripada kawasan hutan simpan kekal dan seterusnya 

mengambil tindakan menggantikannya dengan kawasan tanah yang sama 

keluasannya. 

3.4.5.3 Kemusnahan Kawasan Pokok Bakau Di Pengkalan Kilim, Langkawi 

Lawatan Audit bersama pihak JPNK dan JPS Langkawi pada 21 September 2010 ke 

Hutan Simpan Kisap mendapati satu kawasan pokok bakau seluas 3000 meter persegi 

telah musnah kesan daripada aktiviti mendalamkan muara sungai. Kerja mendalam dan 

melebar muara sungai Pengkalan Kilim, di Mukim Ulu Ayer Hangat Langkawi dijalankan 

oleh kontraktor yang dilantik oleh Jabatan Pengairan dan Saliran Langkawi. Berdasarkan 

syarat-syarat Sebut harga, pihak syarikat perlu membawa keluar sisa korekan dan 

dibuang ke tempat pelupusan. Bagaimanapun, sisa korekan dilonggokkan di kawasan 

sepanjang sungai menyebabkan pokok-pokok bakau rosak dan mati seperti 

di Gambar 3.16 dan Gambar 3.17. Mengikut JPNK, aktiviti mengorek sungai (tujuan 

mendalamkan laluan untuk bot nelayan dan sebagainya)di bawah kawalan Jabatan 

Pengairan dan Saliran Langkawi. Kerja dilaksanakan secara kontrak. Jabatan ini percaya 

kontraktor tidak melaksanakan kerja yang diberikan mengikut ketetapan JPS. Lambakan 

bahan korekan di tebing menyebabkan kerosakan serta kematian tumbuhan. Kerosakan 

telah dilakukan dan pemantauan mengenai pertumbuhan pokok-pokok pada tebing yang 

ditambak akan dilakukan oleh Jabatan Perhutanan. Jabatan ini percaya bahawa 

pertumbuhan baru akan menguasai tebing tambakan dalam masa 2 hingga 3 tahun akan 

datang seperti yang pernah berlaku di hadapan Jeti Pelancongan Kisap. Aktiviti mengorek 

32

sungai akan diberi perhatian dan teguran Audit akan dilanjutkan kepada JPS untuk 

makluman dan perhatian. 

Gambar 3.16 

Kemusnahan Pokok Bakau 

Kesan Aktiviti Mendalam Dan Melebar Sungai 

Gambar 3.17 

Keadaan Pokok Bakau 


Lokasi: Sungai Garam, Kilim, Langkawi 



Lokasi: Kilim, Langkawi 


Pada pendapat Audit, aktiviti yang dijalankan telah menyebabkan kerosakan terhadap 

ekosistem hutan paya laut. Pemantauan terhadap aktiviti membaik pulih tebing sungai 

yang melibatkan hutan paya laut perlu dibuat mengikut syarat yang ditetapkan supaya 

kemusnahan kawasan pokok bakau dapat dielakkan. Tindakan pemulihan perlu 

diambil untuk memastikan kelestarian hutan paya laut dapat dikekalkan. 

3.4.6. Hakisan Pantai 

3.4.6.1. Hakisan pantai berpunca daripada angin kencang dan fenomena pasang surut 

air laut yang merubah keadaan dan profil pantai. Dalam usaha mencegah hakisan pantai 

atau mengurangkan impak hakisan pantai, Kerajaan melalui pelbagai Agensi dan jabatan 

mestilah mempunyai perancangan dan koordinasi yang baik bagi memastikan setiap 

aktiviti pencegahan yang dilaksanakan mendapat value for money. Antara kaedah 

perlindungan pantai yang dilaksanakan oleh Jabatan Pengairan Dan Saliran (JPS) 

adalah rock revetment, geotube breakwater dan softrock. Lawatan Audit ke Sungai 

Meriam, Sungai Yu dan Kampung Baru Pulau Sayak mendapati kawasan tanaman pokok 

bakau di tepi pantai sepanjang 4 kilometer telah mengalami hakisan. Pukulan ombak 

yang kuat telah menyebabkan tanah dan lumpur terhakis dan telah menumbangkan 

pokok bakau dan pokok api-api yang tumbuh di kawasan tersebut. Pihak Audit mendapati 

tiada kaedah perlindungan pantai daripada pukulan ombak dan arus deras dibina di 

kawasan ini oleh kerana Jabatan Perhutanan tiada peruntukan. Gambar 3.18 dan 

Gambar 3.19 menunjukkan kawasan pantai yang terhakis. 

33

Gambar 3.18 

Pokok Api-api Tumbang Kesan Hakisan 

Gambar 3.19 

Kawasan Pantai Yang Terhakis 


Lokasi:Sungai Meriam, Kota Kuala Muda 

Tarikh: 21 Oktober 2010 


Lokasi: Sungai Meriam, Kota Kuala Muda 


3.4.6.2. Perubahan aktiviti hidraulik pantai melibatkan kekuatan dan ketinggian ombak, 

arus deras, perbezaan paras air pasang surut maksimum dan minimum yang sangat 

dinamik dan aktif menyebabkan keadaan dan profil tanah boleh berubah. Oleh itu kejayaan 

teknik penanaman di kawasan pantai yang berisiko bergantung pada keadaan setempat. 

Lawatan Audit ke Kuala Sala dan Kuala Kangkong mendapati pihak JPS telah membina 

rock revetment di tebing pantai bagi menghalang hakisan. Manakala kerja penanaman 

pokok bakau oleh JPNK pula dilakukan di hadapan binaan rock revetment tersebut seperti 

di Gambar 3.20. Oleh demikian, projek tanaman bakau di sepanjang pantai kawasan ini 

seperti di Gambar 3.21 terdedah kepada ombak besar. Mengikut JPNK, Jabatan sentiasa 

berurusan dengan lain-lain Agensi yang berkaitan melalui Jawatankuasa Teknikal 

Kementerian yang dipengerusikan oleh Ketua Setiausaha Kementerian Sumber Asli Dan 

Alam Sekitar. Agensi-agensi lain yang terlibat di dalam jawatankuasa ini adalah seperti 

Unit Perancang Ekonomi Negeri, Jabatan Pengairan Dan Saliran, Institut Penyelidikan 

Hidraulik Kebangsaan Malaysia (NAHRIM), Institut Penyelidikan Perhutanan (FRIM), 

Badan Bukan Kerajaan (NGO) dan Pihak Berkuasa Tempatan. 

34

Gambar 3.20 

Kawasan Penanaman Bakau Di hadapan 

Rock Revetment 

Gambar 3.21 

Kawasan Tanaman Anak Bakau Terdedah 

Kepada Ombak Dan Arus Kuat 

Kawasan penanaman bakau terdedah 

kepada ombak kuat 

Pembinaan rock revetment oleh JPS 


Lokasi:Kuala Sala, Yan 



Lokasi:Kuala Sala, Yan 


Pada pendapat Audit, beberapa kawasan penanaman bakau di pesisiran pantai adalah 

terdedah kepada risiko ombak kuat dan arus deras. Koordinasi di antara JPNK dan 

lain-lain agensi diperlukan bagi menjamin kejayaan program penanaman pokok bakau 

di pesisiran pantai. 

3.4.7. Pencerobohan Hutan Paya Laut 

Mengikut Seksyen 45 hingga 49, Bab 6 APN 1984, adalah menjadi suatu kesalahan 

memasuki mana-mana HSK tanpa kebenaran Pengarah Perhutanan. PBN juga hendaklah 

memberi pertimbangan wajar terhadap keperluan perlindungan hutan daripada 

pencerobohan. Berdasarkan maklumat Jabatan Perhutanan kawasan hutan paya laut 

dicerobohi bagi tujuan pertanian, penempatan dan perindustrian. Semakan Audit mendapati 

perkara berikut: 

3.4.7.1. Penebangan Kayu Bakau Secara Haram 

Kawasan seluas 2.5 hektar di Kompartmen 3 hutan paya laut Pulau Dayang Bunting, 

telah dicerobohi dan pokok bakau telah ditebang secara haram sedikit demi sedikit dari 

tahun 2001. Pejabat Hutan Daerah Langkawi telah mengambil tindakan menanam semula 

dalam tahun 2010 dengan kos berjumlah RM30,800. Kawasan tanaman semula adalah 

seperti di Gambar 3.22. 

35

Gambar 3.22 

Kawasan Tanaman Semula Bakau 


Lokasi: Pulau Dayang Bunting, Langkawi 


3.4.7.2. Pembinaan Haram Di Kompartmen 12, HS Merbok 

Pemeriksaan Audit terhadap Laporan Pemantauan oleh Pengawas Hutan di Kompartmen 

12, Hutan Simpan Merbok mendapati aktiviti pendidikan alam sekitar dan marin yang 

dijalankan oleh sebuah badan persendirian telah membuat pembinaan seperti jeti dari 

kepingan papan yang disusun sepanjang lebih kurang 500 meter, jala halangan, buaian 

tayar, titi hayun dan rintangan dari tali. Sehingga kini aktiviti di HSK Merbok ini dijalankan 

tanpa kebenaran Jabatan Perhutanan. 

3.4.7.3. Kemusnahan Pokok Bakau 

Lawatan Audit bersama Renjer Hutan Pejabat Daerah Kedah Tengah pada bulan Januari 

2011, mendapati 100 anak pokok bakau yang ditanam pada bulan Mei 2008, telah 

dipangkas oleh penceroboh untuk memudahkan laluan bagi menangkap ketam di 

Kompartmen 17E, HSK Merbok. Gambar 3.23 dan Gambar 3.24 adalah berkaitan. 

Gambar 3.23 

Kawasan Pencerobohan 

Gambar 3.24 

Pokok Bakau Yang Telah Di Pangkas 


Lokasi: Kompt.17E, HSK Merbok 



Lokasi: Kompt.17E, HSK Merbok 


36

Pada pendapat Audit, JPNK perlu memastikan program pemantauan dan 

penguatkuasaan di laksana secara berkala bagi mengelakkan kejadian 

pencerobohan berlaku. 

3.4.8. Pemantauan Dan Penguatkuasaan 

3.4.8.1. Pemantauan dan penguatkuasaan dilaksanakan oleh Unit Penguatkuasaan 

JPNK dan Pejabat Hutan Daerah. Tugas anggota penguat kuasa adalah membuat 

rondaan setiap hari termasuk cuti umum meliputi kawasan Hutan Darat dan Paya Laut, 

Tanah Kerajaan, Tanah Milik dan Kilang Berasaskan Kayu. Semakan Audit mendapati 

penguat kuasa seperti Renjer dan Pengawas Hutan sedia ada tidak mencukupi untuk 

mengawal aktiviti pencerobohan di hutan paya laut kerana bebanan tugas. Kedudukan 

perjawatan anggota di Pejabat Renjer Hutan Langkawi, Daerah Kedah Utara dan Pejabat 

Renjer Hutan Sungai Petani, Daerah Kedah Tengah serta yang terlibat secara langsung 

dengan paya laut adalah seperti di Jadual 3.6. 

Jadual 3.6 

Kedudukan Perjawatan Berbanding Keluasan HSK 

Perjawatan (Orang) 

Keluasan(Ha) 

Pejabat 

Jumlah 

Nisbah 

Renjer 

HSK Paya HSK Keluasan 

Lulus Isi Kosong % 

(Orang:Luas/ha) 

Hutan 

Laut Darat (Ha) 

Langkawi 20 18 2 90 3,125 25,571 28,696 1:1,594 

Sungai Petani 9 9 - 100 3,076 - 3,076 1:341 

Unit 

Penguatkuasaan 5 5 - 100 6,201 300,845 307,046 1:61,409 

JPNK 

Jumlah 34 32 2 


3.4.8.2. Mengikut kedudukan perjawatan pada 31 Disember 2010, perjawatan yang 

diluluskan bagi kakitangan terlibat dengan pengurusan hutan paya laut adalah seramai 34 

orang. Bagaimanapun, hanya 32 jawatan yang diisi untuk menjalankan tugas 

penguatkuasaan terhadap kawasan keseluruhan hutan paya laut dan hutan darat. Nisbah 

tenaga pegawai berbanding keluasan HSK bagi Unit Penguatkuasaan JPNK yang terdiri 

daripada 5 pegawai adalah 1:61,409 hektar. Sementara bagi nisbah tenaga pegawai 

berbanding keluasan HSK di Pejabat Renjer Hutan Sungai Petani adalah 1:341 dan bagi 

Pejabat Renjer Hutan Langkawi adalah 1:1,594. Ini menunjukkan kawasan yang perlu 

dikawal untuk mencegah pencerobohan adalah terlalu luas berbanding dengan tenaga 

pegawai yang sedia ada. JPNK telah membuat penstrukturan semula dan perkara ini 

telah diangkat untuk kelulusan Kerajaan Negeri dan Jabatan Perhutanan Semenanjung 

Malaysia yang mana ia mengambil kira pengurusan hutan paya laut. Selain itu, 

kekurangan peralatan seperti bot peronda, kenderaan pacuan 4 roda dan anggota 

penguat kuasa tidak dilengkapi dengan senjata juga adalah masalah tambahan yang 

dihadapi oleh JPNK. Kedudukan senarai logistik adalah seperti di Jadual 3.7. 

37

Jadual 3.7 

Senarai Logistik Pengurusan HPL 

Jenis 

Kenderaan Bot Treler 

Pentadbiran Renjer 

Renjer Hutan Langkawi 3*(1 rosak) 2 1*(rosak) 

Renjer Hutan Sg.Petani 1 4 4 

Sumber: Pejabat Hutan Daerah 

Jumlah 4 6 5 

Pada pendapat Audit, pemantauan terhadap hutan paya laut adalah tidak memuaskan 

disebabkan perjawatan yang diluluskan tidak mencukupi. JPNK perlu mewujudkan 

Unit Khas yang bertanggungjawab terhadap pengurusan hutan paya laut untuk 

memastikan pemantauan dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan. 


Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam laporan ini, adalah disyorkan 

Jabatan Perhutanan Negeri Kedah melaksanakan perkara berikut: 

3.5.1. Pemantauan secara berkala hendaklah dilaksanakan seiring dengan 

penguatkuasaan bagi memastikan pencerobohan dapat dibendung. 

3.5.2. Mewartakan kawasan tanah yang dikeluarkan dari hutan simpanan kekal serta 

mengambil tindakan untuk menggantikan kawasan tersebut dengan keluasan tanah yang 

dikeluarkan. 

3.5.3. Kawasan hutan paya laut di tanah Kerajaan yang berada di kawasan garisan pantai 

dan kawasan bersesuaian perlu dikenal pasti untuk diwartakan sebagai Hutan Simpan 

Kekal. 

3.5.4. Zon penampan perlu dikawal dan dipelihara bagi mengelakkan ancaman hakisan. 

3.5.5. Mewujudkan unit khas untuk memantau aktiviti di pesisiran pantai di peringkat Negeri. 

38

PEJABAT TANAH DAN GALIAN NEGERI KEDAH 

4. PENGURUSAN PENGAMBILAN TANAH DAN PENGGUNAANNYA 


4.1.1. Akta Pengambilan Tanah 1960 (APT), Akta 34 telah mula berkuat kuasa di 

Semenanjung Malaysia sejak 13 Oktober 1960. Akta ini telah disemak melalui beberapa 

proses pindaan sejak mula berkuat kuasa. Pada tahun 1992, Akta ini telah disemak semula 

dan ia dikenali sebagai APT 1960, Akta 486. Mengikut Perlembagaan Persekutuan (PP), 

item 2(d), Senarai Negeri, Jadual Ke 9, tanah adalah di bawah bidang kuasa eksekutif 

Kerajaan Negeri. Walau bagaimanapun artikel 76(4) PP membenarkan Parlimen menggubal 

satu undang-undang tanah dengan tujuan untuk keseragaman dan kesamaan polisi di antara 

Negeri. Justeru APT 1960 telah digubal oleh Parlimen, akan tetapi kuasa-kuasa eksekutif di 

dalamnya masih lagi dipegang oleh pihak Negeri. 

4.1.2. Tujuan utama APT ini ialah untuk “memproses pengambilan balik tanah dan 

membayar pampasan yang mencukupi”. Maka pengwujudannya adalah selaras dengan 

kehendak artikel 13(2) PP, yang menyatakan “tiada undang-undang yang boleh membuat 

peruntukan bagi mengambil atau mengguna harta benda dengan paksa dengan tiada 

pampasan yang mencukupi”. 

4.1.3. APT memberi kuasa kepada Pihak Berkuasa Negeri (PBN) untuk mengambil tanah 

milik yang diperlukan untuk sesuatu maksud awam, oleh mana-mana orang atau badan bagi 

apa-apa maksud yang pada pendapat PBN adalah berfaedah untuk pembangunan ekonomi 

Malaysia atau mana-mana bahagian daripadanya atau kepada orang ramai amnya atau 

mana-mana kelas orang ramai atau untuk tujuan perlombongan atau kediaman, pertanian, 

perdagangan, industri atau tujuan rekreasi ataupun kombinasi daripada tujuan-tujuan 

tersebut. 

4.1.4. Unit Pengambilan Tanah Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Kedah (PTG) berfungsi 

memproses pengambilan tanah di Negeri Kedah. Mulai bulan Oktober 2010, fungsi 

memproses pengambilan tanah diserahkan kepada Pejabat Tanah Daerah masing-masing 

secara berperingkat. Pada tahun 2006 hingga 2010, PTG telah menerima 117 permohonan 

pengambilan tanah untuk tujuan pelbagai projek pembangunan seperti projek pembinaan 

landasan kereta api berkembar elektrik dari Ipoh ke Padang Besar, rumah pam dan laluan 

paip air, projek menaik taraf jalan, tapak sekolah, pejabat dan klinik. 


Objektif pengauditan adalah untuk menilai pengurusan pengambilan tanah dilaksanakan 

dengan cekap, berkesan dan mematuhi peraturan yang ditetapkan serta tanah yang diambil 

digunakan dan dimajukan mengikut tujuan pengambilannya. 

39


Skop kajian meliputi pengurusan pengambilan tanah dan penggunaannya bagi tahun 2006 

hingga 2010. Pengauditan dijalankan di PTG dan 3 Pejabat Tanah di daerah Kota Setar, 

Kuala Muda dan Kulim. Kaedah pengauditan yang dijalankan adalah dengan menyemak, 

mengkaji dan memeriksa rekod serta menganalisis data yang berkaitan. Di samping itu, 

perbincangan dengan pegawai yang terlibat serta lawatan ke kawasan tanah yang diluluskan 

untuk mengesahkan sama ada pembangunan yang dirancang telah dilaksanakan. 


Pengauditan yang dijalankan dari bulan November 2010 hingga Februari 2011 mendapati 

secara keseluruhannya pengurusan pengambilan tanah adalah kurang memuaskan. 

Terdapat kelemahan yang dikenal pasti perlu diberi perhatian oleh PTG seperti kelewatan 

memproses permohonan dan pewartaan, kelewatan dan terlebih bayar pampasan kepada 

tuan tanah, Rekod Pengambilan Tanah yang tidak dikemas kini dan tanah dibangunkan tidak 

mengikut syarat pemberian hak milik. Di samping itu terdapat hak milik yang masih belum 

dikeluarkan dan bayaran premium tanah yang tidak dapat dikutip oleh Pejabat Tanah 

Daerah. Penjelasan lanjut mengenai perkara yang ditemui adalah seperti di perenggan 

berikut: 

4.4.1. Prosedur Dan Proses Pengambilan Tanah 

PTG perlu mematuhi prosedur dan proses pengambilan yang telah ditetapkan untuk 

melicinkan urusan pengambilan tanah. Semakan Audit mendapati perkara berikut: 

4.4.1.1. Permohonan Dan Pewartaan 

a. Permohonan Pengambilan Tanah 

Seksyen 3 Akta Pengambilan Tanah 1960, PBN boleh meluluskan dan menolak 

permohonan pengambilan tanah. Permohonan pengambilan tanah perlu disertakan 

dengan borang permohonan, kertas cadangan projek, pelan pengambilan tanah, 

laporan penilaian tanah daripada Jabatan Penilaian Dan Perkhidmatan Harta, 

bayaran proses dan 50% deposit pampasan daripada nilai harta selaras dengan 

kehendak Seksyen 3 dan 4 Kaedah Pengambilan Tanah Tahun 1998. Kedudukan 

117 permohonan yang diterima bagi tempoh tersebut adalah seperti di Jadual 4.1. 

Daripada jumlah tersebut, sebanyak 107 permohonan telah diluluskan pada tahun 

semasa manakala 3 permohonan telah ditolak oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan 

Negeri (MMK), satu permohonan telah ditangguhkan oleh agensi, 2 permohonan 

dibatalkan oleh pemohon dan 4 permohonan masih di dalam proses kelulusan MMK. 

Semakan Audit terhadap Buku Daftar Permohonan mendapati semua permohonan 

didaftar dan difailkan. 

40

Tahun 

Jadual 4.1 

Permohonan Pengambilan Tanah Yang Diluluskan 

Bagi Tempoh Tahun 2006 Hingga 2010 

Bilangan Permohonan 

Terima Lulus Tolak Tangguh Batal 

Dalam 

Proses 

2006 34 33 - - - 1 

2007 30 29 - - 1 - 

2008 39 33 3 1 1 1 

2009 12 11 - - - 1 

2010 2 1 - - - 1 

Jumlah 117 107 3 1 2 4 

Sumber: Rekod PTG 

b. Tempoh Memproses Permohonan 

Proses pengambilan tanah melibatkan 2 peringkat iaitu sebelum dan selepas 

pewartaan. Sebelum pewartaan, kesesuaian tapak, laporan pegawai petempatan 

dan jabatan teknikal serta perakuan dari PTG perlu dilaksanakan dan seterusnya 

dihantar ke Percetakan Nasional Malaysia Berhad untuk diwartakan. Manakala 

proses selepas pewartaan melibatkan siasatan, bayaran pampasan sehingga 

pemilikan rasmi dikeluarkan. APT ada menyatakan tempoh kuat kuasa warta, 

tempoh siasatan perlu dijalankan, notis pemberian pampasan dan tempoh bayaran 

pampasan tetapi tempoh memproses pengambilan tidak dinyatakan. Analisis Audit 

terhadap Laporan Proses Pengambilan Balik Tanah Rancangan Malaysia Ke 

Sembilan mendapati proses pengambilan tanah sehingga selesai Wasilan Borang K 

mengambil masa di antara 4 hingga 31 bulan daripada tarikh pengambilan 

diwartakan. Daripada 2,975 lot, sebanyak 214 lot masih belum selesai Borang K dan 

635 lot lagi masih belum selesai Wasilan Borang K. Berdasarkan maklum balas, PTG 

telah dan sedang mengambil tindakan susulan kepada Pentadbir Tanah Daerah serta 

Pendaftar Hak milik Tanah Negeri Kedah untuk mewasilkan Borang K bagi tanah 

yang telah selesai proses pengambilan. Bagi tanah-tanah yang telah selesai 

pengambilan tetapi Borang K belum dikeluarkan, Unit Pengambilan telah dan sedang 

mengambil tindakan sewajarnya. 

c. Pewartaan 

Seksyen 8 APT menyatakan cadangan pengambilan tanah perlu diwartakan 

dan berkuat kuasa selama 2 tahun. Semakan Audit mendapati kelewatan 

proses pewartaan pengambilan tanah di antara 10 hingga 35 bulan berlaku 

kerana kesilapan di peringkat Pejabat Tanah Dan Galian semasa penyediaan 

Kertas Perakuan Borang D yang mengandungi jadual tanah. Kesilapan berlaku 

terhadap butiran lot tanah, nombor hak milik, keluasan diambil, nama mukim 

dan nama tuan tanah. Keadaan ini menyebabkan kesilapan dalam Warta 

Kerajaan yang disiarkan. Oleh itu, proses pembetulan dan pewartaan semula 

perlu dilakukan menyebabkan kelewatan dalam urusan pengambilan tanah. 

Butiran lengkap seperti di Jadual 4.2. Manakala bagi pewartaan, terdapat kes 

di mana maklumat sebenar bagi pemilik hanya diketahui semasa prosiding 

41

sedang berjalan dan pembetulan warta tidak dapat dielakkan. Selain itu, urusan 

pengambilan tanah boleh dilakukan tanpa menunggu tarikh pembetulan warta. 

Jadual 4.2 

Proses Pewartaan Yang Berulang Kali 

No. Fail 

Pembetulan Warta 

Kelewatan 

Tarikh 

Pewartaan 

Permohonan Warta 1 Warta 2 Warta 3 

(Bulan) 

PTG(K)L: 55/2001 05.04.2006 23.11.2006 19.11.2009 - 35 

PTG(K)L: 41/2006 01.11.2006 05.07.2007 05.07.2007 22.05.2008 10 

PTG(K)L: 22/2006 12.04.2007 12.04.2007 03.07.2008 - 14 

PTG(K)L: 1/2008 31.12.2007 19.06.2008 30.07.2009 - 13 


4.4.1.2. Bayaran Pampasan 

a. Kelewatan Bayaran Pampasan Kepada Pemilik Tanah 

Seksyen 29 Akta Pengambilan Tanah menyatakan Pentadbir Tanah 

bertanggungjawab membayar pampasan kepada orang berkepentingan dengan 

seberapa segera selepas Notis Borang H (Notis Award Dan Tawaran Pampasan) 

diserahkan. Semakan Audit terhadap bayaran pampasan bagi pengambilan tanah 

untuk Projek Menaik taraf Jalan Tanjung Bendahara, Alor Setar mendapati seramai 

400 pemilik tanah telah menerima bayaran pampasan berjumlah RM7.03 juta. 

Daripada jumlah tersebut, seramai 97 atau 24% pemilik tanah lewat menerima 

bayaran pampasan berjumlah RM2.62 juta. Tempoh kelewatan bayaran pampasan 

adalah di antara 6 hingga 162 hari dikira selepas 3 bulan dari tarikh Borang H 

dikeluarkan. Pihak Audit difahamkan ini berpunca daripada kelewatan agensi 

mendapatkan peruntukan bagi menyelesaikan bayaran kelewatan tersebut. 

b. Caj Bayaran Lewat 

Seksyen 32 (1C) Akta yang sama pula menghendaki pembayaran pampasan tanah 

dijelaskan dalam tempoh 3 bulan daripada tarikh tawaran jumlah pampasan 

disampaikan atau pada tarikh tanah telah diambil secara rasmi tertakluk kepada 

mana yang terdahulu. Sekiranya pembayaran pampasan tidak dijelaskan dalam 

tempoh masa yang ditetapkan, caj denda lewat 8% setahun dikenakan. Semakan 

Audit mendapati Pentadbir Tanah terpaksa menjelaskan caj bayaran lewat sejumlah 

RM60,991.37. Bagaimanapun, caj lewat bayar yang sepatutnya dibayar kepada 

pemilik tanah berjumlah RM99,372.21. Perbezaan sejumlah RM38,450.84 di antara 

pengiraan bayaran yang dibuat oleh PTG dan Audit adalah seperti di Jadual 4.3. 

Berdasarkan maklum balas, PTG sedang mengambil tindakan membuat tuntutan caj 

bayaran lewat daripada agensi pemohon. Terdapat agensi yang perlu mengambil 

masa untuk mendapatkan peruntukan bagi menyelesaikan bayaran kelewatan 

tersebut. 

42

Jadual 4.3 

Perbezaan Pengiraan Caj Bayaran Lewat Antara PTG Dan Audit 

Caj Bayaran Lewat (8%) 

No. Lot 

Mengikut Mengikut 

Bil. 

Pengiraan Pengiraan 

Lot 

PTG 

Audit 

Perbezaan 

(RM) (RM) (RM) 

1601 1 - - - 

2385 1 1,402.20 1,414.41 12.21 

4000 1 4,445.80 4,510.26 64.46 

4002 1 411.04 411.04 - 

4005 1 1,195.10 2,667.26 1,472.16 

4008 - 4009 2 3,245.94 5,104.61 1,858.67 

4011 1 - 356.47 356.47 

4013 1 - 6,564.49 6,564.49 

4018 - 4019 2 - 2,587.35 2,587.35 

4168 1 - 963.69 963.69 

4171 - 4172 2 - 1,527.94 1,527.94 

4174 1 - 1,391.18 1,391.18 

4176 - 4178 3 1,509.27 13,312.83 11,803.56 

4184 - 4185 2 1,677.09 1,752.29 75.20 

4375 - 4378 4 2 ,514.73 3,164.47 649.74 

5191 - 5193 3 4,237.70 7,946.67 3,708.97 

5198 - 5200 3 486.00 1,885.53 1,399.53 

5206 - 5209 4 16,916.11 18,091.43 1,175.32 

5213 - 5215 3 20,447.40 21,879.61 1,432.21 

5441 - 5442 2 1,299.70 2,313.38 1,083.68 

5466 1 - 85.73 85.73 

5788 1 - 198.17 198.17 

5790 1 - - - 

6180 1 1,203.29 1,243.40 40.11 

Jumlah 43 60,991.37 99,372.21 38,450.84 


Pada pendapat Audit, kelewatan pembayaran pampasan menyebabkan agensi 

pemohon menanggung caj faedah atas kelewatan sebanyak 8% setahun. Selain itu, 

PTG hendaklah memastikan pengiraan caj kelewatan yang dibayar kepada pemilik 

tanah adalah tepat. 

c. Bayaran Pampasan Terlebih Bayar 

i. Lot 236 GM 2309, Mukim Alor Malai, Daerah Kota Setar, Kedah 

Perintah mahkamah bertarikh 29 Januari 2007 menghendaki pemilik tanah 

tersebut diberi pampasan sebanyak RM1.03 juta atas keluasan tanah 70,389.53 

kaki persegi pada kadar RM14.70 satu kaki persegi dan faedah 8% setahun. 

Tanah tersebut diambil balik oleh Kerajaan untuk Projek Pusat Pengajian Tinggi 

Al-Bukhary. Semakan Audit mendapati bayaran pampasan termasuk faedah 

berjumlah RM1.16 juta sepatutnya dibayar kepada pemilik tanah berkenaan. 

Bagaimanapun, PTG telah membuat pembayaran berjumlah RM1.52 juta 

menyebabkan lebihan bayaran RM0.36 juta dibayar kepada pemilik tanah 

tersebut. Pihak PTG memaklumkan tuntutan bayaran balik telah selesai 

dijelaskan oleh pemilik tanah pada 21 Mac 2011. Butiran lanjut adalah seperti di 

Jadual 4.4. 

43

Bil. 

Jadual 4.4 

Jumlah Pampasan Dan Faedah Terlebih Dibayar 

Perkara 

Amaun 

(RM juta) 

1. Pampasan 1.03 

2. Faedah 8% atas kelewatan 0.13 

Jumlah Sepatutnya Dibayar (A) 1.16 

Jumlah Telah Dibayar (B) 1.52 


Jumlah Pampasan Dan Faedah Terlebih Dibayar (B-A) 0.36 

ii. Lot 7689 GM 3035 Bandar Alor Setar, Kedah 

Pentadbir Tanah telah memutuskan award pampasan di dalam Borang H 

berjumlah RM107,269.13 bertarikh 25 Februari 2007 diberikan kepada pemilik 

tanah bagi keluasan 7,151.27 kaki persegi (k.p.) pada kadar RM15.00 satu k.p.. 

Disebabkan terdapat bantahan oleh agensi pemohon, Pentadbir Tanah 

memutuskan supaya 75% daripada nilai bayaran atau RM80,451.85 dibayar atas 

nama Amanah Raya Berhad kerana pemiliknya telah meninggal dunia dan baki 

25% yang berjumlah RM26,817.28 dibayar atas nama Mahkamah Tinggi sebagai 

deposit. Semakan Audit mendapati pada 5 April 2007, bayaran kepada Amanah 

Raya Berhad Cawangan Alor Setar dan Mahkamah Tinggi Alor Setar telah dibuat 

dengan masing-masing berjumlah RM262,809.00 dan RM112,633.00. PTG telah 

mengemukakan permohonan pengeluaran wang pampasan yang disimpan di 

Mahkamah Tinggi Alor Setar bernilai RM112,633.00. Maka, jumlah pampasan 

yang terlebih bayar kepada waris pemilik tanah adalah RM155,539.87. Butiran 

lanjut adalah seperti di Jadual 4.5. Tindakan undang-undang sedang diambil 

bagi mendapatkan bayaran pampasan yang terlebih dibayar melalui saman sivil 

terhadap waris-waris pemilik tanah berkenaan. 

Jadual 4.5 

Pampasan Yang Terlebih Dibayar Kepada Waris Pemilik Tanah 

Amaun 

Perihal 

(RM) 

Jumlah Pampasan Yang Telah Dibayar (A) 375,442.00 

Jumlah Pampasan Yang Sepatutnya Dibayar (B) 107,269.13 

Jumlah Wang Deposit (C) 112,633.00 

Jumlah Pampasan Terlebih Dibayar (A-B-C) 155,539.87 


Pada pendapat Audit, lebihan pembayaran perlu dituntut dengan segera dan 

pegawai yang bertanggungjawab diambil tindakan sewajarnya. 

4.4.1.3. Rekod Pengambilan Tanah 

Sistem maklumat yang lengkap dan kemas kini boleh membantu melancarkan 

pengurusan pengambilan tanah. Pengauditan dijalankan terhadap rekod yang berkaitan 

mendapati perkara berikut: 

a. Daftar Kemajuan Pengambilan Tanah 

Pekeliling KPTG Bil. 27 Tahun 1977 menyatakan Pentadbir Tanah perlu 

menyelenggara satu Daftar Kemajuan yang lengkap dan kemas kini terhadap semua 

tindakan pengambilan tanah. Setiap kes pengambilan tanah hendaklah direkodkan 

44

dalam daftar kemajuan tersebut selepas sahaja pengisytiharannya diwartakan di 

bawah Seksyen 8 APT. Semakan Audit mendapati daftar berkenaan telah disediakan 

tetapi tidak dikemas kini. 

b. Daftar Bayaran Pampasan 

Pekeliling KPTG Bil. 3 Tahun 1999 menetapkan Pentadbir Tanah hendaklah 

menyelenggara dan mengemas kini Daftar Pampasan dengan merekod penerimaan 

dan penyerahan cek bayaran pampasan. Tujuannya adalah untuk memastikan 

bayaran pampasan dapat diuruskan dengan baik dan pemantauan bayaran dapat 

dibuat. Semakan Audit mendapati daftar tersebut hanya mula disediakan pada 

tahun 2010. 

Pada pendapat Audit, Rekod Pengambilan Tanah hendaklah sentiasa dikemas kini 

bagi memudahkan urusan rujukan. 

4.4.1.4. Penggunaan Tanah Selepas Pengambilan 

Mengikut Seksyen 3(1) APT, PBN boleh mengambil mana-mana tanah yang diperlukan 

bagi apa-apa maksud awam. Manakala, semua permohonan pengambilan tanah 

hendaklah dikemukakan kepada PBN untuk mendapat kelulusan. Pengambilan tanah 

yang telah diluluskan oleh PBN akan dibangunkan oleh pemohon mengikut perancangan 

asal pengambilan. Pembangunan tanah boleh dilaksanakan selepas tanah diambil milik 

oleh Kerajaan atau agensi melalui pengeluaran notis tanah diambil balik. Lawatan Audit 

ke 8 tapak projek pengambilan tanah mendapati perkara berikut: 

a. Tanah Telah Dibangunkan 

i. Tanah Dibangunkan Mengikut Perancangan 

Gambar 4.1 dan Gambar 4.2 merupakan projek pembinaan Ibu Pejabat Jabatan 

Pengangkutan Jalan (JPJ) Negeri Kedah dan kuartersnya yang telah siap dibina 

mengikut perancangan. Manakala Gambar 4.3 dan Gambar 4.4 merupakan 

projek dalam pembinaan bagi Ibu Pejabat Jabatan Ukur Dan Pemetaan Malaysia 

(JUPEM) dan Kompleks Pasar Raya. 

45

Gambar 4.1 

Projek Yang Telah Siap 

Ibu Pejabat JPJ Negeri Kedah 

Gambar 4.2 

Projek Yang Telah Siap 

Kuarters JPJ Negeri Kedah 


Lokasi: Jalan Suka Menanti, Alor Setar 


Gambar 4.3 

Projek Sedang Dalam Pembinaan 

Ibu Pejabat JUPEM 




Gambar 4.4 

Projek Sedang Dalam Pembinaan 

Kompleks Pasar Raya 





Lokasi:Stargate, Alor Setar 


ii. 

Tanah Dibangunkan Tidak Mengikut Syarat Pemberian Hak Milik 

Mengikut Seksyen 52 Kanun Tanah Negara 1965 (KTN), tanah yang diberi milik 

hendaklah dibangunkan mengikut tujuan ianya diluluskan. Semakan Audit 

mendapati tanah yang dikeluarkan hak milik pada 11 Mac 2008 di Lot PT.2317 di 

daerah Kota Setar telah diluluskan bagi tujuan pertanian tetapi dibangunkan 

sebagai kawasan perindustrian seperti di Gambar 4.5 dan Gambar 4.6. 

Berdasarkan maklum balas oleh PTG, permohonan Cabut Keluar Status Tanah 

telah diluluskan oleh Pihak Berkuasa Negeri pada 27 April 2011. 

46

Gambar 4.5 

Tanah Status Pertanian Dibangunkan 

Perindustrian 

Gambar 4.6 

Tanah Status Pertanian Dibangunkan 

Perindustrian 


Lokasi: Kawasan Perindustrian Alor Setar 



Lokasi: Kawasan Perindustrian Alor Setar 


Pada pendapat Audit, PTG hendaklah memastikan pembangunan tanah hendaklah 

mengikut syarat yang diluluskan kerana ianya melibatkan perbezaan kadar cukai 

yang boleh dikutip. 

b. Tanah Belum Dibangunkan 

Tanah-tanah yang telah diambil balik tetapi belum dibangunkan hendaklah dijaga dan 

diuruskan dengan sempurna. Mengikut syarat kelulusan pemilikan tanah, semua 

tanah hendaklah dibangunkan dalam tempoh 2 tahun. Semakan Audit mendapati 

tanah yang belum dibangunkan selepas tempoh 2 tahun seperti di Gambar 4.7 dan 

Gambar 4.8 yang merupakan contoh tanah yang tidak dibangunkan namun disewa 

sebagai tapak tanaman padi dan kawasan letak kereta. 

Gambar 4.7 

Kawasan Pengambilan Tanah Yang Tidak 

Dibangunkan Dan Boleh Mendatangkan Hasil 

Gambar 4.8 

Kawasan Pengambilan Tanah Yang Tidak 

Dibangunkan Telah Disewakan 





Lokasi: Belakang Bank Rakyat, Alor Setar 


47

Pada pendapat Audit, pengurusan tanah yang belum dibangunkan oleh Jabatan 

Pelanggan adalah memuaskan kerana tanah-tanah tersebut telah disewa bagi 

mendapatkan hasil. 

4.4.2. Pemberimilikan 

Pejabat Tanah Daerah hendaklah mengeluarkan Notis Bahawa Hasil Tanah Harus Dibayar 

(Notis 5A) kepada Jabatan yang membuat permohonan pengambilan tanah (Jabatan 

Pelanggan) selepas menerima surat kelulusan MMK daripada PTG. Hak milik tanah pula 

akan dikeluarkan selepas bayaran premium seperti yang dinyatakan dalam Notis 5A 

dijelaskan oleh Jabatan Pelanggan dan pembayaran telah dibuat sama ada sekali gus atau 

secara ansuran. 

4.4.2.1. Hak Milik Yang Masih Belum Dikeluarkan 

Bagi tempoh tahun 2006 hingga Oktober 2010, sebanyak 83 permohonan sokongan 

untuk mendapatkan kelulusan hak milik telah dikemukakan kepada MMK. Daripada 

jumlah tersebut sebanyak 70 permohonan telah diluluskan di mana 42 permohonan telah 

dikeluarkan hak milik dan 28 masih belum dikeluarkan hak milik. Semakan Audit 

mendapati hak milik belum dikeluarkan disebabkan Notis 5A belum dikeluarkan (5 kes), 

premium tanah berjumlah RM0.92 juta belum dibayar oleh pelanggan (5 kes) dan 

pengeluaran hak milik oleh Pejabat Tanah Daerah masih di dalam proses (18 kes). Antara 

sebab Notis 5A belum dikeluarkan adalah kelewatan nilaian daripada Pejabat Penilaian 

Daerah, proses penyediaan pelan hak milik dan keluasan pelan tidak bersamaan dengan 

kelulusan seperti di Jadual 4.6. 

Jadual 4.6 

Hak Milik Yang Masih Belum Dikeluarkan 

Tarikh 

Tarikh Notis 

Bil. Tujuan Pengambilan Daerah Nama Agensi Kelulusan 

5A 

MMK 

Notis 5A Belum Dikeluarkan 

1. 

Tapak Pusat Rawatan 

Islam Dan Tapak 

Pangsapuri 

Kota Setar 

Yayasan Islam 

Negeri Kedah 

2. Tapak Pejabat Kulim 

Lembaga Hasil 

Dalam Negeri 

3. Tapak Sekolah Pendang 

Pesuruhjaya Tanah 

Persekutuan 

Lembaga 

4. Tapak Air Based Industry Langkawi Pembangunan 

Langkawi 

5. 

Tapak Menara Pusat 

Majlis Pelancongan 

Langkawi 

Pemandangan Indah 

Langkawi 

Premium Tanah Belum Dibayar 

1. Tapak Sekolah Baling 

Majlis Amanah 

Rakyat 

2. 

Tapak Tambahan Klinik 


Kota Setar 

Desa 

Persekutuan 


3. Tapak Sekolah Kota Setar 

Persekutuan 



Persekutuan 


5. Tapak Pejabat Kota Setar 

Persekutuan 

26.04.2010 

10.11.2010 

02.02.2010 

07.02.2011 

13.01.2011 

Dalam 

proses 

Dalam 

proses 

Dalam 

proses 

Dalam 

proses 

Dalam 

proses 

07.06.2009 23.06.2009 

16.07.2009 11.08.2009 

07.06.2009 08.07.2009 

02.02.2010 03.05.2010 

02.02.2010 04.05.2010 

48

Bil. Tujuan Pengambilan Daerah Nama Agensi 

Dalam Proses Pengeluaran Hak Milik 



Persekutuan 


2. Tapak Pejabat Kota Setar 

Persekutuan 

3. 

Tapak Pejabat Dan 


Kota Setar 

Perumahan 

Persekutuan 

4. Tapak Sekolah 

Kuala Pesuruhjaya Tanah 

Muda Persekutuan 




6. Tapak Pejabat 



7. 

Tapak Pusat Kokurikulum Kuala Pesuruhjaya Tanah 

Negeri Kedah 


8. Tapak Sekolah Kulim 


Persekutuan 



Persekutuan 



Persekutuan 


Kubang Pesuruhjaya Tanah 

Pasu Persekutuan 

12. Tapak Pejabat 

Padang Pesuruhjaya Tanah 

Terap Persekutuan 

13. Tapak Tambahan Sekolah Langkawi 


Persekutuan 

14. 

Lembaga 

Tapak Rekreasi Dan 

Langkawi Pembangunan 

Taman Botani 

Langkawi 

Lembaga 

15. Tapak Pengindahan Sungai Langkawi Pembangunan 

Langkawi 

16. Tapak Kompleks Industri 

Pokok Majlis Amanah 

Sena 

Rakyat 

17. 

Tapak Bangunan 

Kuala Majlis Perbandaran 

Perniagaan 

Muda 

Tapak Bangunan Kompleks Kuala 

18. 

Sukan 

Muda 

Sumber: JKPTG dan Pejabat Tanah Daerah 

Sungai Petani 

Majlis Perbandaran 

Sungai Petani 

Tarikh 

Kelulusan 

MMK 

Tarikh Notis 

5A 

16.07.2009 11.08.2009 

19.08.2009 30.11.2009 

07.06.2009 22.06.2009 

20.05.2009 20.09.2010 

25.08.2009 20.09.2010 

25.08.2009 01.07.2009 

27.08.2009 20.09.2010 

16.07.2009 20.09.2010 

12.08.2009 20.09.2010 

12.08.2009 20.09.2010 

12.08.2009 01.07.2009 

12.04.2009 20.09.2010 

10.06.2009 20.09.2010 

08.07.2010 27.07.2010 

12.10.2010 24.01.2011 

30.11.2009 16.02.2010 

23.09.2008 07.01.2009 

23.09.2008 07.01.2009 

Pada pendapat Audit, kelewatan mengeluarkan hak milik oleh Pejabat Tanah Daerah 

akan menyebabkan hasil cukai tanah tidak dapat dikutip bagi tempoh tersebut. 

4.4.3. Tunggakan Premium Tanah 

Semakan Audit mendapati sehingga tahun 2010, premium tanah berjumlah RM0.92 juta 

masih belum dijelaskan oleh Pesuruhjaya Tanah Persekutuan dan Majlis Amanah Rakyat 

bagi 5 tapak yang diluluskan pengambilan. Butiran terperinci adalah seperti di Jadual 4.7. 

PTG menjelaskan bahawa tindakan mengutip tunggakan premium tanah adalah di bawah 

bidang kuasa Pentadbir Tanah Daerah. Bagaimanapun, tindakan pemantauan akan dibuat 

oleh pentadbiran ini. 

49

Jadual 4.7 

Tunggakan Premium Tanah Belum Dijelaskan Bagi Tahun 2006 Hingga 2010 

Tarikh Jumlah 

Jabatan Pelanggan 

Tujuan Pengambilan 

Notis 5A (RM juta) 

Majlis Amanah Rakyat Tapak Sekolah Di daerah Baling 23.06.2009 0.75 


Persekutuan 

Sumber: JKPTG dan Pejabat Tanah Daerah 

Tapak Tambahan Klinik Desa Di daerah 

Kota Setar 

11.08.2009 0.01 

Tapak Sekolah Di daerah Kota Setar 08.07.2009 0.09 

Tapak Sekolah Di daerah Kota Setar 03.05.2010 0.03 

Tapak Pejabat Di daerah Kota Setar 04.05.2010 0.04 

Jumlah 0.92 

Pada pendapat Audit, PTG hendaklah memastikan premium tanah yang tertunggak 

dapat dikutip oleh Pentadbir Tanah Daerah. 


Bagi mempertingkatkan lagi pengurusan pengambilan tanah, adalah disyorkan PTG 


4.5.1. Jabatan Pelanggan hendaklah dimaklumkan supaya bayaran pampasan dijelaskan 

segera bagi mengelakkan kos caj kelewatan. 

4.5.2. Mengarahkan Jabatan Pelanggan menjelaskan premium tanah dengan segera 

supaya hak milik tanah dapat dikeluarkan dan seterusnya cukai tanah dapat dikutip. 

4.5.3. PTG perlu mengambil tindakan terhadap Agensi yang membangunkan tanah tidak 


50

PEJABAT DAERAH DAN TANAH LANGKAWI 

5. PENGURUSAN PERTUKARAN SYARAT TANAH 


5.1.1. Seksyen 52 (1) Kanun Tanah Negara 1965 (KTN) mengkategorikan penggunaan 

tanah kepada 3 kategori iaitu pertanian, bangunan dan perusahaan. Seksyen 124 KTN pula 

memberi kebenaran kepada tuan punya tanah atau setiap orang atau badan yang 

mempunyai kepentingan berdaftar pada tanah itu memohon kepada Pihak Berkuasa Negeri 

(PBN) untuk mengubah syarat penggunaan tanah. Pertukaran syarat penggunaan tanah 

bertujuan sama ada untuk mengubah atau mengenakan kategori kegunaan tanah, 

membatalkan atau meminda syarat nyata, mengenakan syarat nyata baru dan membatalkan, 

meminda atau mengenakan sekatan kepentingan. 

5.1.2. Pejabat Daerah Dan Tanah Langkawi bertanggungjawab menguruskan hal ehwal 

kemajuan dan pembangunan daerah Langkawi. Bagi urusan pentadbiran dan pengurusan 

tanah, Pejabat Tanah Langkawi (Pejabat Tanah) adalah bertanggungjawab mengurus 

semua urusan mentadbir dan menguatkuasakan undang-undang dan peraturan berkaitan 

dengan tanah terutamanya undang-undang mengenai tanah yang ditetapkan dalam KTN, 

Aturan-Aturan Tanah Kedah 1966, Pekeliling Ketua Pengarah Tanah Dan Galian 

Persekutuan dan Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Kedah. Bagi melicinkan pentadbiran 

tanah, Pejabat Tanah dibahagikan kepada 7 bahagian iaitu Pentadbiran, Perundangan, 

Teknologi Maklumat, Pembangunan Tanah Dan Pelupusan, Penguatkuasaan Dan Teknikal, 

Pendaftaran dan Hasil. 

5.1.3. Daerah Langkawi meliputi 104 buah pulau dengan jumlah keluasan 48,237 hektar 

terdiri daripada kawasan pembangunan seluas 4,839 hektar, kawasan pertanian seluas 

9,690 hektar dan kawasan hutan serta tanah kosong seluas 33,708 hektar. Daerah ini 

terbahagi kepada 6 mukim iaitu Kuah, Padang Mat Sirat, Ayer Hangat, Bohor, Ulu Melaka 

dan Kedawang. 

5.1.4. Bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010, sejumlah RM0.02 juta hasil telah dikutip oleh 

Pejabat Tanah yang merupakan bayaran premium tukar syarat penggunaan tanah. 

Manakala sebanyak 19 permohonan daripada 45 permohonan tukar syarat penggunaan 

tanah yang diterima dalam tempoh yang sama telah diluluskan. 


Objektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada pengurusan pertukaran syarat tanah 

dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mematuhi peraturan dan undang-undang 

yang telah ditetapkan. 

51


Skop pengauditan tertumpu kepada aktiviti pengurusan pertukaran syarat tanah di Pejabat 

Tanah Langkawi bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010. Pengauditan dijalankan dengan 

menyemak fail, dokumen hak milik, rekod kewangan, laporan dan dokumen yang berkaitan 

dengan pengurusan pertukaran syarat tanah. Kesemua 45 permohonan tukar syarat tanah 

yang diterima bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010 telah diaudit. Selain itu, temu bual 

dengan pegawai dan kakitangan terlibat dibuat bagi tujuan pengesahan maklumat. Lawatan 

ke lokasi yang terpilih dan pengesahan pihak ketiga dilakukan bagi menentukan sama ada 

terdapat pelanggaran syarat penggunaan tanah. 


Pengauditan yang dijalankan antara bulan November 2010 hingga Februari 2011 mendapati 

secara keseluruhannya pengurusan pertukaran syarat tanah adalah kurang memuaskan 

kerana kelewatan memproses permohonan tukar syarat tanah, Piagam Pelanggan tidak 

disemak semula bagi disesuaikan dengan keperluan norma kerja semasa, pelanggaran jenis 

kegunaan dan syarat nyata tanah, pencerobohan tanah Kerajaan Negeri dan rancangan 

penguatkuasaan tanah tidak disediakan. Penemuan Audit mengenai perkara berbangkit 

adalah seperti di perenggan berikut: 

5.4.1. Pengurusan Permohonan Pertukaran Syarat Tanah 

5.4.1.1. Kelewatan Memproses Permohonan Tukar Syarat Tanah 

a. Piagam Pelanggan telah menetapkan bahawa tempoh penyelesaian tukar syarat 

tanah pertanian kepada pertanian adalah antara 2 hingga 4 bulan manakala 

ubahjenis kegunaan tanah pertanian kepada bangunan adalah antara 4 hingga 6 

bulan. Semakan Audit terhadap fail permohonan tukar syarat mendapati hanya satu 

daripada 19 permohonan tukar syarat dan ubah jenis kegunaan tanah bagi tempoh 

tahun 2008 hingga 2010 diluluskan dalam tempoh yang ditetapkan. Maklumat 

terperinci mengenai tempoh sebenar kelulusan permohonan tukar syarat dan jenis 

penggunaan tanah berbanding Piagam Pelanggan adalah seperti di Jadual 5.1. 

Jadual 5.1 

Tempoh Sebenar Kelulusan Permohonan Tukar Syarat 

Tanah Berbanding Piagam Bagi Tahun 2008 hingga 2010 

Jenis 

Bilangan Tempoh Masa Memproses Permohonan 

Permohonan Permohonan Piagam 

Sebenar 

Pertanian kepada 

11 2 hingga 4 bulan Melebihi 12 bulan 

Pertanian 

Pertanian kepada 

Bangunan 

Jumlah 19 

Sumber: Rekod Pejabat Tanah Langkawi 

1 4 hingga 6 bulan 4 bulan 

7 Melebihi 6 bulan 

b. Permohonan tukar syarat penggunaan tanah adalah bertujuan untuk mengenakan 

atau mengubah kategori penggunaan tanah daripada tanah pertanian kepada 

pertanian atau pertanian kepada bangunan. Semakan Audit terhadap Buku Daftar 

Ubah Syarat Tanah mendapati sebanyak 45 permohonan tukar syarat penggunaan 

52

tanah diterima bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010. Ianya terdiri daripada 22 

permohonan tukar syarat penggunaan tanah pertanian kepada pertanian dan 23 

permohonan tukar syarat penggunaan tanah pertanian kepada bangunan. Semakan 

Audit mendapati sehingga 31 Disember 2010 sebanyak 92 permohonan tukar syarat 

masih belum diselesaikan. Daripada jumlah tersebut, 55 permohonan yang belum 

selesai adalah terdiri daripada permohonan sebelum tahun 2008 iaitu 26 permohonan 

tukar syarat pertanian kepada pertanian dan 29 permohonan tukar syarat pertanian 

kepada bangunan. Kedudukan permohonan tukar syarat tanah yang belum selesai 

sehingga 31 Disember 2010 adalah seperti di Jadual 5.2. 

Jadual 5.2 

Permohonan Tukar Syarat Yang Belum Selesai Pada 31 Disember 2010 

Jenis Tukar Syarat 

Tahun 

Permohonan Pertanian Kepada Pertanian 

Pertanian Kepada Bangunan 

Bilangan Bilangan Baki Belum Bilangan Bilangan Baki Belum 

Permohonan Kelulusan Selesai Permohonan Kelulusan Selesai 

< 2008 34 8 26 32 3 29 

2008 - 2010 22 3 19 23 5 18 

Jumlah 56 11 45 55 8 47 


5.4.1.2. Piagam Pelanggan Tidak Disemak Semula 

a. Setiap organisasi perlu menetapkan standard kualiti perkhidmatan yang disediakan. 

Standard kualiti ini dijadikan sebagai janji organisasi kepada pelanggannya dalam 

bentuk Piagam Pelanggan. Piagam Pelanggan ialah satu komitmen bertulis 

organisasi terhadap penyampaian perkhidmatannya kepada pelanggan melalui 

pendekatan yang terbuka, jelas dan telus. Ia juga merupakan satu jaminan untuk 

menyampaikan perkhidmatan mengikut standard kualiti yang ditetapkan. Manakala 

dari sudut pelanggan pula, ia memberi jaminan terhadap tahap kualiti perkhidmatan 

yang dijanjikan. Merujuk kepada Pekeliling Kemajuan Pentadbiran Awam Bilangan 1 

Tahun 2008 mengenai Panduan Pengurusan Perhubungan Pelanggan, Piagam 

Pelanggan hendaklah disemak semula sekurang-kurangnya sekali dalam tempoh 12 

bulan untuk memastikan ianya sentiasa dikemas kini. Piagam Pelanggan Unit 

Pembangunan Tanah, Pejabat Tanah Langkawi adalah seperti di Jadual 5.3. 

Jadual 5.3 

Piagam Pelanggan Pejabat Tanah Langkawi (Unit Pembangunan Tanah) 

Jenis Permohonan 

Tempoh Kelulusan 

Ubah syarat Tanah: 

Pertanian kepada Pertanian** 

Bangunan kepada Bangunan* 

Industri kepada Industri* 

Ubah jenis Kegunaan Tanah** 

Penyerahan dan Pemberimilikan Semula Tanah** 

2 – 4 Bulan 

4 – 6 Bulan 

4 – 6 Bulan 

4 – 6 Bulan 

4 – 6 Bulan 

Cantuman Tanah** 

Pecahan Bahagian Tanah** 

2 – 4 Bulan 

2 – 4 Bulan 

53

Jenis Permohonan 

Pecahan Sempadan Tanah** 

Penyerahan Sebahagian Tanah** 

Penyerahan Kesemua Tanah** 

Petunjuk: 

* Bergantung kepada Jabatan Teknikal dan Pihak 

Berkuasa Negeri 

** Bergantung kepada Jabatan Teknikal. 


Tempoh Kelulusan 

2 – 4 Bulan 

2 – 4 Bulan 

2 – 4 Bulan 

b. Semakan Audit mendapati Pejabat Tanah tidak dapat memproses 44 permohonan 

tukar syarat tanah mengikut tempoh masa yang ditetapkan di Piagam Pelanggan bagi 

tahun 2008 hingga 2010. Pihak Audit dimaklumkan Pejabat Tanah tidak dapat 

memenuhi tempoh masa yang telah ditetapkan di dalam Piagam Pelanggan kerana 

proses kelulusan permohonan tukar syarat tanah melibatkan agensi lain dan di luar 

bidang kuasa Pejabat Tanah. Semakan Audit selanjutnya mendapati Piagam 

Pelanggan Pejabat Tanah tidak disemak semula bagi disesuaikan dengan keperluan 

norma kerja semasa. Tarikh penguatkuasaan Piagam Pelanggan tersebut juga tidak 

dapat disahkan. 

5.4.1.3. Pembayaran Premium Tambahan 

a. Mengikut Seksyen 124(5)(a) KTN, bayaran premium tambahan yang dikenakan untuk 

pengubahan syarat pertanian kepada bangunan (kediaman dan perniagaan) dan 

perusahaan ialah 8 kali ganda hasil baru. Bagi permohonan yang diluluskan, Pejabat 

Tanah akan mengeluarkan Notis Bayaran (Borang 7G) kepada pemohon untuk 

menjelaskan bayaran premium tambahan yang ditetapkan. Bayaran premium 

tersebut perlu dijelaskan oleh pemohon dalam tempoh 6 bulan daripada tarikh notis 

disampaikan. Pengarah Tanah dan Galian boleh meluluskan lanjutan masa tidak 

melebihi tempoh tambahan 6 bulan. Lanjutan masa selanjutnya hendaklah mendapat 

kelulusan daripada MMK dan akan dikenakan denda bayaran harga tanah tambahan 

tidak melebihi 3 kali ganda hasil baru. Maklumat terperinci mengenai pengeluaran 

Notis Bayaran dan pembayaran premium bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010 

adalah seperti di Jadual 5.4. 

Jadual 5.4 

Pengeluaran Notis Dan Pembayaran Premium Bagi Tahun 2008 Hingga 2010 

Perkara 

Tahun 

Jumlah 

2008 2009 2010 

Bil. Nilai Bil. Nilai Bil. Nilai Bil. Nilai 

Notis (RM) Notis (RM) Notis (RM) Notis (RM) 

Notis bayaran 

dikeluarkan 

3 65,099 3 119,110 1 13,665 7 197,874 

Jumlah 

kutipan 

2 26,771 3 119,110 1 13,665 6 159,546 

dipungut 

Notis tidak 

dibayar 

1 38,328 0 0 0 0 1 38,328 

Sumber: Pejabat Tanah Langkawi 

54

. Analisis Audit mendapati nilai premium berjumlah RM197,874 bagi 7 Notis Bayaran 

telah dikeluarkan dan dihantar kepada pemohon. Daripada jumlah tersebut sehingga 

akhir tahun 2010 sebanyak 6 pemohon telah menjelaskan premium yang ditetapkan 

berjumlah RM159,546. Bagaimanapun, satu permohonan dengan nilai premium 

berjumlah RM38,328 telah luput dan secara langsung terbatal kerana bayaran 

premium tidak dijelaskan dalam tempoh yang ditetapkan. Pemohon perlu menghantar 

semula permohonan ke Pejabat Tanah sekiranya mahu memohon pertukaran syarat 

bagi tanah yang sama. Manakala baki satu permohonan dikeluarkan Notis Bayaran 

kepada pemohon pada 16 Februari 2011 setelah Pejabat Tanah menerima surat 

kelulusan MMK pada 12 Disember 2010. 

Pada pendapat Audit, kelewatan memproses permohonan tukar syarat tanah tidak 

mencapai sasaran yang ditetapkan oleh Piagam Pelanggan. Pejabat Tanah hendaklah 

menyemak semula Piagam Pelanggan yang telah ditetapkan supaya bersesuaian 

dengan keadaan kerja semasa. 

5.4.2. Pelanggaran Jenis Kegunaan dan Syarat Nyata Tanah 

5.4.2.1. Aturan-Aturan Tanah Kedah 1966 menetapkan tanah tidak boleh digunakan bagi 

tujuan selain daripada jenis penggunaan tanah dan syarat nyata tanah seperti di dokumen 

hak milik. Selain itu, kadar cukai tanah tahunan yang dikenakan bagi setiap lot tanah 

mestilah berdasarkan kepada penggunaan tanah semasa sama ada pertanian, kediaman, 

perniagaan atau perusahaan. Lawatan Audit telah dijalankan pada 13 hingga 16 

Disember 2010 ke 38 lokasi tanah mendapati 26 pemegang hak milik telah melanggar 

jenis kegunaan dan syarat nyata kegunaan tanah seperti di Jadual 5.5. 

Jadual 5.5 

Hak Milik Yang Melanggar Jenis Kegunaan Dan Syarat Nyata Tanah 

Anggaran 

Kadar 

Maksimum 

Jenis 

Cukai 

Bil. No. Lot 

Syarat Nyata 

Kadar Cukai 

Kegunaan 

SUKHAT 

Sepatutnya 

(RM) 

(RM) 

1. 1051 Pertanian Bendang 12 5,214 

2. 1053 Pertanian Lain Tanaman 29 4,938 

3. 1666 Pertanian Kampung 13 2,670 

4. 58 Pertanian Kampung 5 556 


6. PT1010 Pertanian Getah 665 81,250 



9. 2547 Pertanian Padi 8 3,161 


11. 2591 Pertanian Lain Tanaman 6 842 






17. 2616 Pertanian Bendang 6 3,507 

18. 2946 Bangunan 

Rumah 

Sesebuah 

2,830 10,375 


55

Bil. 

No. Lot 

Jenis 

Kegunaan 

Syarat Nyata 

Kadar 

Cukai 

SUKHAT 

Anggaran 

Maksimum 

Kadar Cukai 

Sepatutnya 

(RM) 

(RM) 





24. PT174 Pertanian Bendang 9 3,786 

25. PT34 Pertanian Lain Tanaman 20 4,098 


Sumber: Pejabat Tanah Langkawi 

Jumlah 3,755 150,650 

5.4.2.2. Semakan Audit mendapati kadar cukai tanah bagi 26 hak milik ini tidak dikutip 

mengikut kegunaan sebenar tanah. Kadar cukai tanah mengikut Sistem Kutipan Hasil 

Tanah Berkomputer bagi 26 hak milik ialah sejumlah RM3,755. Mengikut perkiraan Audit, 

cukai tahunan maksimum yang sepatutnya dikutip oleh Pejabat Tanah berdasarkan 

keluasan tanah adalah berjumlah RM150,650. Ini mengakibatkan hasil Kerajaan Negeri 

berkurangan sejumlah RM146,895 kerana kutipan cukai bagi kategori pertanian adalah 

lebih rendah berbanding kategori bangunan. Mengikut maklum balas yang diberikan, 

MMK telah bersetuju untuk mengenakan fi tambahan mengikut kegunaan tanah semasa 

walaupun tiada permohonan pertukaran syarat tanah dikemukakan. Semakan Audit 

selanjutnya mendapati 4 daripada 26 hak milik yang melanggar jenis kegunaan dan 

syarat nyata tanah telah mengemukakan permohonan pada April 2008 dan Jun 2010. 

Laporan Tanah bagi permohonan pada April 2008 hanya dikeluarkan pada Mei 2010 

menyebabkan kelewatan selama 25 bulan. Antara hak milik yang telah melanggar jenis 

kegunaan dan syarat nyata tanah semasa lawatan Audit adalah seperti di Gambar 5.1 


Gambar 5.1 

Lot 1003 Beroperasi Tanpa 

Permohonan Tukar Syarat Tanah 

Gambar 5.2 

Lot 2595 Beroperasi 

Tanpa Permohonan Tukar Syarat Tanah 


Lokasi: Pantai Cenang, Daerah Langkawi 





56

Gambar 5.3 

Lot 1244 & Lot PT 1010 Beroperasi 


Gambar 5.4 

Lot 2616 Beroperasi 


Sumber:Jabatan Audit Negara 

Lokasi: Mukim Ulu Melaka, Daerah Langkawi 

Tarikh:15 Disember 2010 

Gambar 5.5 






Gambar 5.6 




Lokasi: Mukim Kuah, Daerah Langkawi 





57

Gambar 5.7 



Gambar 5.8 

Lot 2594 Beroperasi Tanpa Permohonan 

Tukar Syarat Tanah 




Gambar 5.9 






Gambar 5.10 

Lot 2547 Beroperasi Tanpa Permohonan 

Tukar Syarat Tanah 







Pada pendapat Audit, pelanggaran jenis kegunaan dan syarat nyata tanah telah 

mengurangkan hasil Kerajaan Negeri kerana cukai tanah tahunan yang dikenakan 

adalah tidak mengikut jenis kegunaan tanah semasa. 

5.4.3. Pencerobohan Tanah Kerajaan Negeri 

Mengikut KTN Seksyen 16(1)(c), Pentadbir Tanah boleh mengambil tindakan, guaman atau 

lain-lain prosiding mengenai apa-apa pencerobohan atau kesalahan-kesalahan lain yang 

dilakukan berkaitan tanah bagi pihak Penguasa Negeri. Lawatan Audit ke mukim Kelibang 

pada 14 Disember 2010 mendapati bangunan telah didirikan dan aktiviti perniagaan telah 

dijalankan di atas tanah Kerajaan Negeri. Pihak Audit mendapati bangunan yang 

menempatkan pejabat serta makmal penyelidikan dan pembangunan herba seluas 9,200 

meter persegi telah diusahakan sejak tahun 2008 seperti di Gambar 5.11 dan Gambar 5.12. 

58

Gambar 5.11 

Tanah Kerajaan Negeri Yang Di ceroboh 

Gambar 5.12 

Tanah Kerajaan Negeri Yang Di ceroboh 


Lokasi: Mukim Kelibang, Daerah Langkawi 



Lokasi: Mukim Kelibang, Daerah Langkawi 


Pada pendapat Audit, pembinaan bangunan kekal dan aktiviti perniagaan yang 

dijalankan di atas tanah Kerajaan Negeri adalah menyalahi undang-undang dan 

tindakan denda hendaklah diambil oleh Pentadbir Tanah. 

5.4.4. Rancangan Penguatkuasaan Tanah Tidak Disediakan 

5.4.4.1. Rancangan penguatkuasaan tanah perlu disediakan bagi memastikan pemilik 

tanah mengusahakan tanah mengikut jenis dan syarat seperti yang tercatat di dokumen 

hak milik. Bagi memastikan penguatkuasaan dapat dijalankan, Unit Penguatkuasaan Dan 

Teknikal diwujudkan untuk menjalankan kerja penguatkuasaan terhadap pelanggaran 

syarat penggunaan tanah, siasatan tanah serta menyediakan laporan penguatkuasaan. 

5.4.4.2. Mengikut Pekeliling Ketua Pengarah Tanah Dan Galian Persekutuan Bilangan 

5/1985 (Semakan 2007) - Tindakan Penguatkuasaan Apabila Berlaku Pelanggaran Syarat 

Penggunaan Tanah menyatakan apabila berlaku sesuatu pelanggaran syarat tanah, 

Pentadbir Tanah boleh mengambil tindakan sama ada terus merampas tanah tersebut di 

bawah Seksyen 129 atau memberi peluang kepada pemilik berdaftar tanah untuk 

meremedi di bawah Seksyen 128 atau mengenakan denda terhadap tuan punya tanah 

terlebih dahulu di bawah Seksyen 127(1A) KTN. 

5.4.4.3. Semakan Audit mendapati walaupun Unit Penguatkuasaan Dan Teknikal telah 

diwujudkan, namun rancangan penguatkuasaan yang khusus terhadap pelanggaran 

syarat tanah selaras dengan keperluan KTN dan Pekeliling-Pekeliling Ketua Pengarah 

Tanah Dan Galian Persekutuan tidak disediakan. Mesyuarat bulanan khusus bagi 

membincangkan isu-isu berkaitan tukar syarat tanah juga tidak pernah diadakan. Lawatan 

secara berkala juga tidak dirancang dan dilaksanakan oleh Unit Penguatkuasaan Dan 

Teknikal. Penolong Pegawai Tanah hanya melawat tapak hak milik berdasarkan aduan 

penduduk setempat. 

5.4.4.4. Semakan Audit selanjutnya mendapati tindakan penguatkuasaan yang telah 

dijalankan di Pejabat Tanah berhubung 13 aduan yang diterima daripada orang awam 

59

sejak tahun 2008 hingga 2010 adalah mengenai pengorekan pasir secara haram, 

pencerobohan tanah Kerajaan Negeri, pencemaran, pampasan tidak setimpal, pembinaan 

tanpa kebenaran, penambakan laut dan proses pengeluaran dokumen hak milik. 

Tindakan menyiasat telah dijalankan serta Laporan Aktiviti Penguatkuasaan telah 

disediakan dan dikemukakan kepada Biro Pengaduan Awam bagi aduan-aduan yang 

diterima melalui Biro Pengaduan Awam Negeri. 

Pada pendapat Audit, rancangan penguatkuasaan tanah secara khusus perlu 

disediakan bagi memastikan pelanggaran syarat kegunaan tanah dapat diatasi dan 

membantu meningkatkan hasil Kerajaan Negeri. 


Bagi memastikan pengurusan pertukaran syarat tanah diuruskan dengan cekap dan 



5.5.1. Mempercepatkan proses permohonan pertukaran syarat tanah mengikut tempoh 

masa yang ditetapkan di dalam Piagam Pelanggan. 

5.5.2. Piagam Pelanggan Unit Pembangunan Tanah Pejabat Tanah hendaklah dikaji dan 

disemak semula mengikut keperluan norma kerja semasa. 

5.5.3. Tindakan perundangan hendaklah diambil supaya kes pelanggaran jenis kegunaan 

dan syarat tanah serta pencerobohan tanah Kerajaan Negeri dapat dibendung dan 

meningkatkan kutipan hasil Kerajaan Negeri. 

5.5.4. Memastikan pengenaan kadar cukai tanah tahunan adalah mengikut penggunaan 

tanah semasa. 

5.5.5. Menjalankan pemantauan yang berterusan bagi memastikan proses permohonan 

pertukaran syarat tanah diuruskan dengan lancar dan kes pelanggaran syarat kegunaan 

tanah dapat ditangani secara berkesan. 

5.5.6. Rancangan penguatkuasaan perlu dirancang dan diberi keutamaan secara sistematik 

serta dilaksanakan secara menyeluruh bagi memastikan aktiviti penguatkuasaan dapat 

dijalankan dengan berkesan. 

60

PEJABAT DAERAH DAN TANAH PADANG TERAP 

6. KUTIPAN HASIL TANAH BERKOMPUTER 


6.1.1. Pejabat Daerah Dan Tanah Padang Terap bertanggungjawab menguruskan hal 

ehwal kemajuan dan pembangunan daerah Padang Terap. Bagi urusan pentadbiran tanah, 

Pejabat Tanah Padang Terap (Pejabat Tanah) adalah ditugaskan untuk mengurus semua 

urusan antaranya merangkumi pendaftaran tanah, pungutan hasil tanah, pembangunan 

tanah dan penguatkuasaan. Hasil utama Pejabat Tanah terdiri daripada cukai tanah, 

premium, lesen, permit, bayaran notis, denda, carian rasmi dan lain-lain hasil yang dikutip 

mengikut Aturan-Aturan Tanah Kedah 1966 (Pindaan 2009). Kutipan hasil bagi cukai tanah 

diuruskan oleh Unit Hasil Tanah. Sejumlah RM9.09 juta hasil cukai tanah telah berjaya 

dikutip bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010. 

6.1.2. Daerah Padang Terap mempunyai keluasan 133,870 hektar terdiri daripada 11 

mukim. Sehingga 31 Disember 2010, sebanyak 36,703 hak milik telah didaftarkan bagi 

kesemua mukim. Hak milik tersebut adalah terdiri daripada 36,315 hak milik di bawah 

seliaan Pejabat Tanah manakala 388 hak milik lagi di bawah seliaan Pendaftar di Pejabat 

Tanah Dan Galian Negeri Kedah (PTG). Semua urusan pendaftaran hak milik ini dibuat 

melalui Sistem Pendaftaran Tanah Berkomputer (SPTB). Manakala pengurusan kutipan hasil 

tanah pula dibuat melalui Sistem Kutipan Hasil Tanah Berkomputer (SUKHAT) yang 

menggantikan Sistem Pengurusan Hasil Tanah (SPHT) sejak tahun 2007. 

6.1.3. Objektif SUKHAT adalah untuk membina semula dan mengganti aplikasi sedia ada 

bagi tujuan memberi kemudahan kepada pelanggan, mempertingkatkan lagi hasil Kerajaan 

Negeri dan mengurangkan tunggakan hasil semasa. SUKHAT dibangunkan dengan tujuan 

dapat berinteraksi dengan SPTB dan Sistem Perakaunan Berkomputer Standard Kerajaan 

Negeri (SPEKS). Sistem ini telah diguna pakai di 12 Pejabat Tanah seluruh Negeri Kedah 

dan di bawah pengawasan PTG. SUKHAT menyediakan 9 menu iaitu Bayaran, Akaun, 

Laporan Kerani Akaun, Kemas kini, Pertanyaan Dan Semakan, Meja Bantuan, 

Penyelenggaraan, Laporan Pegawai dan Tukar Kata Laluan. Antara kemudahan yang 

disediakan kepada pelanggan untuk membayar cukai tanah adalah seperti pembayaran 

melalui kad kredit, internet dan pertanyaan melalui sistem pesanan ringkas (sms). 

6.1.4. Kerajaan Negeri telah melantik sebuah syarikat untuk melaksanakan projek SUKHAT 

di semua Pejabat Tanah Negeri Kedah. Kos bagi projek ini adalah bernilai RM2.16 juta bagi 

tempoh 2007 hingga 2010. Skop kerja yang dilaksanakan adalah membekal, menghantar, 

memasang, mengintegrasi, menguji, mentauliah dan menyenggara perkakasan (dalam 

tempoh jaminan), peralatan, perisian komputer dan sistem aplikasi tersebut. 

61


Objektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada kutipan hasil tanah berkomputer 

dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mencapai matlamat yang ditetapkan. 


Skop pengauditan tertumpu kepada aktiviti kutipan hasil tanah di Pejabat Daerah Dan Tanah 

Padang Terap bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010. Pengauditan dijalankan dengan 

menyemak fail, rekod kewangan, laporan dan dokumen yang berkaitan dengan pengurusan 

kutipan hasil tanah berkomputer di Pejabat Tanah serta pengesahan hak milik Pendaftar di 

PTG. Selain itu, semakan Audit juga dijalankan terhadap pelaksanaan pengurusan SUKHAT 

yang merangkumi kawalan keselamatan sistem, aplikasi dan persekitaran. Pemilihan 

sampel dan analisis data dibuat ke atas 36,257 daripada 36,703 hak milik yang melibatkan 

hak milik sehingga 26 Ogos 2010 dengan menggunakan perisian Audit Command Language 

(ACL). Soal selidik digunakan untuk mendapat maklum balas kepuasan pelanggan dan 

kakitangan yang terlibat secara langsung dalam penggunaan SUKHAT. Selain itu, temu bual 

dengan pegawai dan kakitangan terlibat dibuat bagi tujuan pengesahan maklumat. Lawatan 

ke lokasi tanah yang berkenaan juga turut dijalankan. 


Pengauditan yang dijalankan antara bulan Ogos 2010 hingga November 2010 mendapati 

secara keseluruhannya kutipan hasil tanah berkomputer melalui penggunaan SUKHAT 

adalah tidak memuaskan kerana kelemahan pengurusan integrasi data SUKHAT dengan 

SPTB, prestasi kutipan hasil tidak mencapai sasaran yang ditetapkan dan pengurusan 

tunggakan cukai tanah yang dijalankan secara tidak menyeluruh. Selain itu, menu ansuran 

SUKHAT masih tidak digunakan dan kawalan keselamatan sistem serta kawalan kata laluan 

untuk SUKHAT adalah tidak memuaskan. Penemuan Audit mengenai perkara berbangkit 

adalah seperti di perenggan berikut: 

6.4.1. Pengurusan Integrasi Data SUKHAT Dengan SPTB 

Objektif utama Pengurusan Integrasi Data adalah untuk mengekstrak data dari SPTB dan 

mewujudkan persamaan maklumat dan bilangan hak milik yang didaftarkan di SUKHAT. 

Analisis Audit mendapati: 

6.4.1.1. Perbezaan Data Di Antara SUKHAT Dan SPTB 

Data SUKHAT seperti status, keluasan hak milik dan kadar cukai tahunan hendaklah 

berpadanan dengan data SPTB bagi memastikan kadar cukai yang dikutip adalah tepat. 

Pihak Audit telah membuat perbandingan di antara data SUKHAT dengan SPTB dan 

mendapati perkara berikut: 

a. Ketepatan Dan Kesahihan Data SUKHAT 

Setiap hak milik yang didaftarkan di dalam SPTB hendaklah juga direkodkan di dalam 

SUKHAT dan sebaliknya. Ini bagi mengesahkan ketepatan hak milik tanah dan 

membolehkan setiap pemilik menjelaskan cukai tanah mengikut kadar cukai yang 

ditetapkan. Analisis Audit mendapati sehingga 31 Disember 2009 sebanyak 2,559 

62

hak milik yang telah didaftarkan di SPTB tidak direkodkan di SUKHAT melibatkan 

kadar cukai tahunan berjumlah RM0.11 juta. Manakala, sebanyak 15 hak milik yang 

direkodkan di SUKHAT tidak didaftarkan di SPTB melibatkan kadar cukai tahunan 

berjumlah RM177. Semakan Audit selanjutnya mendapati SUKHAT mampu menjana 

Laporan Senarai Hak Milik SUKHAT Yang Tiada Di SPTB. Namun, tindakan 

menyelesaikan masalah hasil daripada penemuan di laporan tersebut dilihat tidak 

diambil secara menyeluruh. Mengikut maklum balas, Pejabat Tanah dan PTG sedang 

melakukan urusan pemutihan data secara berperingkat. Bagaimanapun selepas 

teguran Audit, Pejabat Tanah telah merekodkan hak milik yang tidak terdapat 

di SPTB. 

b. Hak Milik Di SPTB Berstatus “BATAL” Tetapi Masih Aktif Di SUKHAT 

Setiap hak milik boleh dibatalkan atas sebab-sebab tertentu seperti pengambilan 

balik tanah oleh Pihak Berkuasa Negeri, pertukaran status Hak Sementara Mukim 

(HSM) kepada Geran Mukim (GM), pengeluaran hak milik baru dan lain-lain. Analisis 

Audit mendapati daripada 16,746 hak milik yang berstatus ‘‘BATAL’’ di SPTB, 

sebanyak 2,656 hak milik masih berstatus aktif di SUKHAT. Analisis seterusnya 

mendapati sebanyak 2,001 daripada 2,656 hak milik yang berstatus ‘BATAL’ telah 

menjelaskan cukai tahunan yang berjumlah RM0.11 juta. 

c. Perbezaan Keluasan Hak Milik 

i. Analisis Audit terhadap data hak milik SUKHAT dan SPTB mendapati sebanyak 

2,550 hak milik mempunyai keluasan yang berbeza seperti di Jadual 6.1. 

Jadual 6.1 

Perbezaan Keluasan 

Bil. Julat Perbezaan (m 2 ) Jumlah Hak Milik 

1. Kurang 100 1,146 

2. 100 – 500 465 

3. 501 – 1,000 347 

4. 1,001 – 5,000 506 

5. 5,001 – 10,000 60 

6. Lebih 10,000 26 

Jumlah 2,550 

Sumber: Pejabat Tanah Padang Terap 

ii. Analisis Audit selanjutnya mendapati 26 hak milik mempunyai julat perbezaan 

keluasan melebihi 10,000 meter persegi (m 2 ) dengan jumlah keseluruhan 

perbezaan keluasan 69,053,167m 2 . Maklumat terperinci adalah seperti di 

Jadual 6.2. 

Jadual 6.2 

Perbezaan Keluasan Hak Milik Melebihi 10,000 m 2 

Bil. No. Hak Milik 

Keluasan (m 2 ) 

SUKHAT SPTB Perbezaan 

1. 020301GM00000090 4,438 44,380,000 44,375,562 

2. 020306PM0000048A 2,450 24,520,000 24,517,550 

3. 020303GM00002311 9,700 37,256 27,556 

4. 020307GM00000206 1,113 27,719 26,606 

5. 020310GM00001888 16,200 40,057 23,857 

63


Keluasan (m 2 ) 

SUKHAT SPTB Perbezaan 

6. 020305GM00000788 1,870 18,057 16,187 

7. 020304GM00001307 2,251 17,528 15,277 

8. 020310GM00000430 9,900 24,418 14,518 

9. 020306GM00000169 2,213 16,592 14,379 

10. 020309HSM00001456 21,544 35,840 14,296 

11. 020305GM00000754 2,419 15,935 13,516 

12. 020305GM00000786 14,569 27,291 12,722 

13. 020303GM00001524 3,310 15,982 12,672 

14. 020304GM00001029 22,234 34,729 12,495 

15. 020306GM00001050 3,970 16,363 12,393 

16. 020306GM00001355 1,609 13,812 12,203 

17. 020309HSM00001457 24,566 35,840 11,274 

18. 020340GM00000684 16,450 27,633 11,183 

19. 020306GM00001107 5,415 15,911 10,496 

20. 020303GM00001507 10,200 167 10,033 

21. 020304GM00000546 10,800 531 10,269 

22. 020310HSM00001929 11,200 - 11,200 

23. 020306HSM00000552 17,267 1,745 15,522 

24. 020309GM00000132 17,900 112 17,788 

25. 020305GM00000568 20,110 2,011 18,099 

26. 020310GM00000282 23,198 4,534 18,664 

Jumlah 276,896 69,330,063 69,053,167 


d. Perbezaan Kadar Cukai Tahunan 

i. Kadar cukai tahunan yang direkodkan di SUKHAT hendaklah sama dengan 

kadar yang didaftarkan di SPTB. Analisis Audit mendapati sebanyak 31,729 hak 

milik berbeza kadar cukai yang dikenakan. Jumlah perbezaan adalah di antara 

RM1 hingga RM92,282. Perbezaan kadar cukai adalah seperti Jadual 6.3. 

Jadual 6.3 

Perbezaan Kadar Cukai 

Bil. Julat Perbezaan (RM) Jumlah Hak Milik 

1. 1 – 100 31,355 

2. 101 – 500 305 

3. 501 – 1,000 20 

4. 1,000 – 5,000 31 

5. Lebih 5,000 18 

Jumlah 31,729 


ii. Analisis Audit seterusnya mendapati perbezaan kadar cukai tahunan bagi 18 

hak milik yang mempunyai julat perbezaan kadar cukai melebihi RM5,000 adalah 


64

Jadual 6.4 

Perbezaan Kadar Cukai Tahunan Melebihi RM5,000 


Keluasan Kadar Cukai (RM) Perbezaan 

(m 2 ) SPTB SUKHAT (RM) 

1. 020310GM00000287 143,073 100,151 7,869 92,282 

2. 020340GM00000779 30,349 21,245 1,669 19,576 

3. 020340PM00000006 14,040 16,848 2,106 14,742 

4. 020370PM00000011 15,748 11,024 4,725 6,299 

5. 020340GM00000833 39,531 27,672 21,742 5,930 

6. 020308HSM00074/86 34,200 23,941 18,811 5,130 

7. 020309HSM00000356 33,994 23,796 18,696 5,100 

8. 020310PM00001481 12,045 1,205 6,625 5,420 

9. 020303HSM00000905 15,978 640 8,788 8,148 

10. 020303GM00001961 35,205 10,562 19,363 8,801 

11. 020306HSM00000552 1,745 524 9,497 8,973 

12. 020302HSM00000035 19,526 1,367 10,740 9,373 

13. 020310GM00002682 27,238 1,907 14,981 13,074 

14. 020310GM00000253 24,677 100 13,572 13,472 

15. 020370GM00000131 25,630 197 14,096 13,899 

16. 020340GM00000011 29,688 2,079 16,328 14,249 

17. 020309HSM00000975 34,607 3,063 19,033 15,970 

18. 020309GM00000396 37,740 151 20,757 20,606 

Jumlah 575,014 246,472 229,398 17,074 


Pada pendapat Audit, integrasi data di antara SUKHAT dan SPTB perlu 

dipertingkatkan bagi memastikan perbezaan data dan maklumat tidak berlaku. 

6.4.1.2. Data Hak Milik Tidak Lengkap 

Medan nama dan alamat pemilik hendaklah direkodkan dengan lengkap di dalam 

SUKHAT bagi memudahkan sebarang urusan antara pemilik dengan Pejabat Tanah. 

Analisis Audit mendapati perkara berikut: 

a. Tiada Maklumat Di Medan Nama Pemilik 

Medan nama pemilik bagi 18 hak milik dibiarkan kosong atau dicatatkan sebagai 

‘TIADA PEMILIK’ melibatkan tunggakan cukai berjumlah RM5,857. Mengikut maklum 

balas yang dikemukakan kepada pihak Audit, data tidak dapat dimasukkan 

sepenuhnya disebabkan oleh dokumen hak milik asal rosak sehingga tidak dapat 

dibaca. Butiran lengkap adalah seperti di Jadual 6.5. 

Jadual 6.5 

Hak Milik Yang Tidak Mempunyai Nama Pemilik 

Bil. No. Hak Milik Nama Pemilik 

Keluasan 

Tanah (m 2 ) 

Jumlah 

Tunggakan 

Cukai (RM) 

1. 020310HSM00002008 - 6,778 Tiada 

2. 020310HSM00003484 - 8,155 Tiada 

3. 020310HSM00002010 - 2,428 Tiada 

4. 020310HSM00002013 - 9,231 Tiada 

5. 020310HSM00002006 - 3,465 69 

6. 020310HSM00002011 - 2,883 531 

65

Bil. No. Hak Milik Nama Pemilik 

Keluasan 

Tanah (m 2 ) 

Jumlah 

Tunggakan 

Cukai (RM) 

7. 020306PM00000158 - 8,800 515 

8. 020302HSM00000242 - 4,325 94 

9. 020310HSM00002014 - 5,513 463 

10. 020310HSM00002220 - 4,138 374 

11. 020310HSM00002009 - 6,930 587 

12. 020307HSM00000089 - 5,792 121 

13. 020306HSM00000587 - 3,749 84 

14. 020310HSM00002012 - 8,422 489 

15. 020310HSM00003186 - 11,508 876 

16. 020310HSM00002007 - 2,655 367 

17. 020309HSM00000921 Tiada Pemilik 5,755 914 

18. 020310HSM00124-81 Tiada Pemilik 18,793 373 


b. Tiada Maklumat Di Medan Alamat Pemilik 

Jumlah 5,857 

SUKHAT mempunyai 6 medan alamat iaitu Alamat 1, Alamat 2, Alamat 3, Alamat 

4, Poskod dan Negeri. Kesemua medan ini perlu diisi bagi membolehkan Pejabat 

Tanah memperolehi alamat lengkap pemilik. Analisis Audit terhadap kesemua 

medan alamat pemilik mendapati sebanyak 2,894 daripada 36,257 hak milik 

tiada maklumat di medan alamat pemilik di SUKHAT yang melibatkan kadar 

cukai tahunan berjumlah RM0.23 juta dan tunggakan cukai berjumlah 

RM0.37 juta. 

Pada pendapat Audit, maklumat mengenai pemilik tanah perlulah lengkap dan 

kemas kini bagi memudahkan pemilik berkenaan dihubungi untuk menjelaskan 

pembayaran cukai. 

6.4.2. Prestasi Kutipan Hasil Cukai Tanah 

Prestasi kutipan hasil cukai tanah bagi tempoh tahun 2008 hingga 2010 adalah seperti 

berikut: 

6.4.2.1. Kutipan Cukai Tanah Tidak Mencapai Sasaran 

Cukai tanah berulang adalah cukai tanah tahunan bagi tanah milik yang dibayar kepada 

Kerajaan Negeri mengikut Aturan-Aturan Tanah Kedah 1966. Cukai ini hendaklah dibayar 

mulai hari pertama sehingga 31 Mei setiap tahun. Sekiranya bayaran cukai dijelaskan 

selepas tarikh tersebut, ia akan dikira sebagai tunggakan dan denda lewat akan 

dikenakan ke atas jumlah keseluruhan yang perlu dibayar. Semakan Audit mendapati 

perkara berikut: 

a. Kutipan Cukai Tanah Berulang 

Jumlah kutipan cukai tanah bagi tahun 2008 hingga 2010 adalah masing-masing 

berjumlah RM3.14 juta, RM3.05 juta dan RM2.90 juta. Prestasi pencapaian kutipan 

cukai tanah berbanding dengan jumlah yang patut dikutip adalah di antara 73.3% 

hingga 75.5%. Prestasi kutipan cukai tanah pada tahun 2008 hingga 2010 adalah 


66

Jadual 6.6 

Prestasi Kutipan Cukai Tanah Bagi Tahun 2008 Hingga 2010 

Kutipan 

Tahun Patut Kutip Sebenar Pencapaian 

(RM Juta) (RM Juta) (%) 

2008 4.16 3.14 75.5 

2009 4.16 3.05 73.3 

2010 3.88 2.90 74.7 

Jumlah 12.20 9.09 74.5 

Sumber: Rekod Pejabat Tanah Padang Terap 

b. Kutipan Tunggakan Cukai Tanah 

i. Mengikut Laporan Akaun Belum Terima (ABT), tunggakan cukai tanah sehingga 

31 Disember 2010 adalah berjumlah RM4.29 juta. Daripada jumlah tersebut, 

sebanyak RM4.12 juta adalah merupakan tunggakan melebihi 3 tahun. Butiran 

lanjut adalah seperti di Jadual 6.7 

Jadual 6.7 

Tunggakan Cukai Tanah Sehingga 31 Disember 2010 

Jumlah Tunggakan 

Tempoh Tunggakan 

(RM Juta) 

1 tahun 0.05 

2 tahun 0.07 

3 tahun 0.05 

Lebih daripada 3 tahun 4.12 

Jumlah 4.29 

Sumber: Laporan Tunggakan Pejabat Tanah Padang Terap 

ii. Semakan Audit selanjutnya mendapati sejumlah RM0.92 juta atau 24.3% 

tunggakan cukai tanah telah dikutip bagi tahun 2008. Manakala jumlah 

tunggakan cukai tanah yang dikutip bagi tahun 2009 adalah RM0.21 juta atau 

5.1% berbanding dengan jumlah tunggakan sebanyak RM4.10 juta. Sehingga 31 

Disember 2010, tunggakan cukai tanah yang dikutip berjumlah RM0.40 juta atau 

8.5% daripada jumlah tunggakan. Butiran terperinci adalah seperti di Jadual 6.8. 

Jadual 6.8 

Prestasi Kutipan Tunggakan Cukai Tanah 


Tahun 

Jumlah 

Tunggakan 

(RM Juta) 

Kutipan 

Tunggakan 

(RM Juta) 

Baki 

Tunggakan 

(RM Juta) 

Peratus 

Kutipan 

(%) 

2008 3.78 0.92 2.86 24.3 

2009 4.10 0.21 3.89 5.1 

2010 4.69 0.40 4.29 8.5 

Sumber: Laporan Tunggakan Pejabat Tanah Padang Terap 

Pada pendapat Audit, prestasi kutipan hasil cukai tanah adalah tidak memuaskan. 

Pentadbir Tanah perlu berusaha untuk mengurangkan jumlah tunggakan cukai dan 

mengambil tindakan yang sewajarnya memandangkan hasil tanah adalah merupakan 

hasil utama Kerajaan Negeri. 

67

6.4.2.2. Pengurusan Tunggakan Cukai Tanah 

a. Laporan Bulanan Tidak Disediakan 

i. Pekeliling Ketua Pengarah Tanah Dan Galian Persekutuan Bil. 14 Tahun 1977 

mengehendaki rekod pengeluaran dan penyerahan notis diselenggarakan 

dengan kemas kini. Ini bagi membolehkan Laporan Bulanan Pengeluaran Notis 

dapat disediakan. Selain itu, Notis Mengenai Siasatan (Notis 2A) hendaklah 

disampaikan kepada orang yang mempunyai kepentingan terhadap satu-satu 

hak milik sebelum menjalankan apa-apa siasatan. Semakan Audit mendapati 

laporan bulanan tidak disediakan selepas Notis Pentadbiran dan Notis 2A untuk 

siasatan dikeluarkan. Bilangan Notis Pentadbiran dan Notis 2A yang dikeluarkan 

dalam tahun 2008 hingga 2010 adalah seperti di Jadual 6.9. 

Jadual 6.9 

Bilangan Notis Pentadbiran Dan Notis 2A Yang Dikeluarkan 

Notis Pentadbiran 

Notis 2A 

Tahun 

Jumlah Yang 

Jumlah Yang 

Bil. Jumlah Dikutip Bil. Jumlah Dikutip 

(RM) (RM) 

(RM) (RM) 

2008 - - - 247 185,949 3,817 

2009 1,653 327,479 32,898 64 67,017 16,896 

2010 439 85,120 12,600 - - - 

Jumlah 2,092 412,599 45,498 311 252,966 20,713 

Sumber: Rekod Pejabat Tanah Padang Terap 

ii. Semakan Audit mendapati Notis Pentadbiran dan Notis 2A tidak dikeluarkan 

masing-masing pada tahun 2008 dan 2010. Sebanyak 2,092 Notis Pentadbiran 

berjumlah RM412,599 telah dikeluarkan dan tunggakan berjumlah RM45,498 

atau 11.03% telah berjaya dikutip pada tahun 2009 dan 2010. Seterusnya bagi 

tahun 2008 dan 2009, sebanyak 311 Notis 2A berjumlah RM252,966 telah 

dikeluarkan oleh Pejabat Tanah. Daripada jumlah tersebut, RM20,713 atau 

8.18% telah berjaya dikutip. Bagaimanapun, tiada tindakan susulan diambil 

terhadap pemilik tanah berkenaan selepas Notis Pentadbiran dan Notis 2A 

dikeluarkan walaupun bayaran tidak diterima dalam tempoh yang ditetapkan. 

b. Notis Tuntutan Hasil Terhutang - Notis 6A 

i. Mengikut Seksyen 97 KTN, Pentadbir Tanah boleh mengeluarkan Notis Tuntutan 

Hasil Terhutang (Notis 6A) kepada pemilik tanah jika cukai tanah bagi tanah 

yang diberi milik mempunyai tunggakan. Jika amaun yang dituntut tidak 

dijelaskan dengan sepenuhnya dalam tempoh 3 bulan, Pentadbir Tanah menurut 

kuasa yang diberi di bawah Seksyen 100 KTN akan mengisytiharkan dengan 

perintah bahawa tanah itu dilucuthak kepada Pihak Berkuasa Negeri (PBN). 

Semakan Audit mendapati sebanyak 10 hak milik mempunyai tunggakan di 

antara RM5,134 hingga RM2,853,862 bagi tahun 1967 hingga 2010 seperti di 

Jadual 6.10. 

68

Jadual 6.10 

Hak Milik Mempunyai Tunggakan Melebihi RM5,000 

Bil. No. Hak Milik Tahun Tunggakan 

Jumlah 

(RM) 

1. 020309HSD00000010 2000 - 2010 2,853,862 

2. 020309HSD00000008 2005 – 2010 807,487 

3. 020309HSD00000259 2005 - 2010 802,085 

4. 020309HSD00000009 2000 - 2010 312,070 

5. 020304GRN00034681 2008 - 2010 10,612 

6. 020304GM00000830 1980 - 2010 9,169 

7. 020340GM00001058 2005 - 2010 5,403 

8. 020310HSM00002077 1969 - 2010 5,504 

9. 020303HSM00000532 1967 - 2010 5,134 

10. 020303PM000000068 1998 - 2010 5,660 


Jumlah 4,816,986 

ii. Semakan Audit mendapati sungguhpun cukai tanah telah tertunggak begitu 

lama, Pejabat Tanah hanya mula mengeluarkan Notis 6A pada tahun 2010 dan 4 

hak milik tanah telah dikenakan tindakan. Manakala 6 pemilik lain masih belum 

dikenakan sebarang tindakan kerana pengeluaran Notis 6A dibuat secara 

berperingkat. Empat hak milik di mukim Pedu telah diambil tindakan Notis 6A 

oleh Pejabat Tanah seperti di Gambar 6.1 hingga Gambar 6.3. 

Gambar 6.1 

Hak Milik Dikenakan Notis 6A 

Gambar 6.2 

Tapak Pusat Peranginan Yang Terbiar 


Lokasi: Tasik Pedu 





69

Gambar 6.3 

Keadaan Tanah Hak Milik Terbiar 




iii. Semakan Audit selanjutnya mendapati 2 daripada 4 hak milik tersebut telah 

disampaikan Notis 6A pada 9 Jun 2010 untuk menjelaskan tunggakan cukai 

berjumlah RM1.61 juta dalam tempoh yang ditetapkan. Bagaimanapun, bayaran 

sepenuhnya gagal dijelaskan oleh pemilik tanah dan pada 22 September 2010, 

Notis 8A iaitu perintah perampasan tanah telah dikeluarkan. Mengikut maklum 

balas Pejabat Tanah, hak milik tersebut telah dirampas dan telah didaftarkan 

pada 30 Mac 2011. Manakala bagi 2 hak milik lagi yang mempunyai tunggakan 

cukai berjumlah RM3.17 juta, Notis 6A telah dihantar pada 1 Julai 2009 namun 

gagal disampaikan kepada pemilik tanah tersebut. Pejabat Tanah sedang dalam 

proses untuk mengeluarkan semula Notis 6A kepada pemilik tersebut dengan 

menyiarkan iklan pengeluaran notis tersebut di tapak pemilik dan akan diiklankan 

di akhbar. Pada pendapat Audit, Pejabat Tanah sepatutnya tidak menunggu 

tempoh yang begitu lama untuk mengeluarkan semula Notis 6A kepada tuan 

tanah berkenaan. 

Pada pendapat Audit, tindakan perampasan tanah yang diambil dapat mengurangkan 

tunggakan cukai tanah. Selain itu, tindakan menyampaikan Notis 6A dan perampasan 

tanah perlu dilaksanakan secara menyeluruh. 

6.4.3. Pengurusan Bayaran Tunggakan Cukai Tanah Secara Ansuran 

Pekeliling Kemajuan Pengurusan Pentadbiran Tanah Bil. 1 Tahun 2006 mengenai Tatacara 

Penyelesaian Tunggakan Cukai memberi kuasa kepada Pemungut Hasil Tanah untuk 

meluluskan pembayaran tunggakan hasil secara ansuran. Ansuran tersebut hendaklah 

dijelaskan pada setiap bulan sehingga bulan Disember tahun berkenaan. Daftar Tunggakan 

hendaklah di selenggara bagi merekodkan permohonan yang diluluskan. Adalah didapati 

menu ansuran SUKHAT ada disediakan meliputi penyelenggaraan akaun ansuran, 

pengiraan ansuran mengikut tahun, mengemas kini maklumat ansuran dan menjana 

Laporan Ansuran. Bagaimanapun menu ini tidak digunakan oleh Pejabat Tanah walaupun 

terdapat bayaran tunggakan cukai tanah yang dibuat secara ansuran pada tahun 2008 

70

hingga 2010. Kutipan tersebut diperakaunkan terus ke akaun hasil Pejabat Tanah. Mengikut 

maklum balas Pejabat Tanah, menu ansuran SUKHAT tidak digunakan kerana menu ini 

hanya praktikal sekiranya pemilik tanah menjelaskan ansuran secara konsisten mengikut 

jadual pembayaran yang telah ditetapkan. Sekiranya pemilik gagal mengikut jadual 

pembayaran yang telah ditetapkan, akaun tersebut akan ditutup secara automatik. 

Pada pendapat Audit, pengurusan bayaran tunggakan cukai tanah secara ansuran 

melalui SUKHAT perlu disemak semula bagi memudahkan Pejabat Tanah mengawal 

pembayaran tunggakan cukai tanah secara ansuran. 

6.4.4. Kawalan Am SUKHAT 

Dasar Keselamatan ICT yang dikeluarkan oleh MAMPU mengehendaki bahawa kawalan am 

sesuatu sistem berkomputer meliputi kawalan persekitaran, kawalan fizikal, pengurusan 

pelan bencana dan kawalan capaian logikal. Semakan Audit mendapati perkara berikut: 

6.4.4.1. Kawalan Persekitaran 

Kawalan persekitaran yang baik dapat mengurangkan risiko kerosakan peralatan ICT 

daripada ancaman banjir, kebakaran dan bencana alam. Pemeriksaan Audit terhadap bilik 

server Pejabat Tanah mendapati permukaan lantai bilik server telah dinaikkan dan 2 unit 

penghawa dingin telah dipasang dan berfungsi secara bergilir-gilir selama 12 jam sehari 

bagi setiap unit. Alat jangka suhu tidak dipasang bagi mengawal suhu bilik tersebut 

supaya berada di antara 22° hingga 25°celcius. Alat kawalan kebakaran yang terdapat di 

bilik server adalah smoke detector seperti di Gambar 6.4 tetapi alat pemadam api tidak 

disediakan. 

Gambar 6.4 

Smoke Detector Di Bilik Server 


Lokasi: Bilik Server, Pejabat Tanah Padang Terap 


6.4.4.2. Kawalan Fizikal/Capaian Bilik Server Dan Bilik Hasil 

Bilik server menempatkan 3 unit server iaitu server SPTB, server SUKHAT dan server 

backup SUKHAT. Bilik hasil pula mengandungi kaunter kutipan hasil, kakitangan Unit 

Hasil dan peralatan serta kelengkapan lain. Bagi memastikan keselamatan dan integriti 

data, kawalan terhadap kakitangan yang memasuki bilik server adalah amat penting. 

71

Oleh itu bilik server sepatutnya sentiasa berkunci dengan menggunakan kad akses atau 

kombinasi kad akses dan kata laluan. Semasa pemeriksaan Audit dijalankan pada 17 

Oktober 2010 mendapati pintu bilik server tidak berkunci. Di samping itu, buku log bagi 

merekod pergerakan keluar masuk kakitangan Pejabat Tanah dan vendor ke bilik server 

juga tidak di selenggara. Bagaimanapun, terdapat tanda amaran yang melarang 

kakitangan yang tidak berkaitan daripada memasuki bilik server dan bilik hasil. 

6.4.4.3. Pengurusan Pelan Bencana Dan Backup 

Bagi menjamin kesinambungan operasi ICT apabila berlaku bencana, sesebuah 

organisasi perlu mempunyai pelan pemulihan bencana (Disaster Recovery Plan) sama 

ada secara Hot Site atau Cold Site. Hot Site ialah lokasi yang dilengkapkan dengan 

peralatan, perisian dan aplikasi serta kemudahan komunikasi manakala Cold Site ialah 

lokasi yang hanya menyediakan ruang tanpa peralatan dan kemudahan komunikasi. 

Pemeriksaan Audit mendapati perkara ini tidak dilaksanakan oleh PTG kerana melibatkan 

kos yang tinggi. Sebaliknya semua data SUKHAT di Pejabat Tanah telah dibuat backup 

secara automatik 2 kali sehari dan secara mingguan ke dalam server backup di Pejabat 

Tanah. Manakala, backup data cukai dan bayaran dibuat secara harian ke dalam server 

backup zon utara di Pejabat Daerah Dan Tanah Pendang. 

6.4.4.4. Kawalan Capaian Logikal 

a. Pengurusan ID Pengguna Dan Kata Laluan 

Pentadbir Sistem terdiri daripada 3 orang pegawai di Unit Teknologi Maklumat PTG yang 

bertanggungjawab terhadap pengurusan ID pengguna. Hanya Pentadbir Sistem sahaja 

dibenarkan untuk menambah, mengubah dan menghapuskan ID pengguna. Kata laluan 

perlu dikawal bagi memastikan kerahsiaannya seperti tidak diberikan secara lisan kepada 

sesiapa, tidak boleh ditulis, ditampal atau dipamerkan di tempat yang mudah dilihat dan 

perlu ditukar dari semasa ke semasa. Terdapat 6 orang pengguna SUKHAT yang terdiri 

daripada semua pegawai di Unit Hasil Pejabat Tanah. Pemeriksaan Audit seterusnya 

mendapati SUKHAT tidak mempunyai fungsi expired password yang menyebabkan 

pengguna masih menggunakan kata laluan yang sama. Mengikut maklum balas Pejabat 

Tanah, kakitangan Unit Hasil telah diarahkan untuk menukar kata laluan setiap 3 bulan. 

Bagaimanapun, Unit Teknologi Maklumat PTG telah memaklumkan bahawa fungsi 

expired password akan dilaksanakan di semua Pejabat Tanah sebelum akhir bulan Mei 

2011 berikutan teguran Audit di Pejabat Tanah daerah Kuala Muda pada tahun 2010. 

b. Kata Laluan Utama 

Kata laluan utama amat penting dan perlu disimpan oleh Pentadbir Sistem untuk tujuan 

konfigurasi keseluruhan sistem. Bagi tujuan keselamatan, kata laluan utama ini perlu 

disimpan oleh Pentadbir Sistem sahaja. Jika kata laluan utama ini diberikan kepada pihak 

lain atas tujuan penyenggaraan, ianya hendaklah ditukar serta-merta selepas kerja 

berkenaan selesai. Semakan Audit mendapati kata laluan utama diketahui bersama di 

antara Pentadbir Sistem dan wakil syarikat dan tidak ditukar selepas kerja-kerja 

penyenggaraan dijalankan. 

72

Pada pendapat Audit, kawalan keselamatan persekitaran bilik server serta kawalan 

kata laluan untuk SUKHAT perlu dipertingkatkan bagi memastikan integriti dan 

keselamatan data terjamin. 

6.4.5. Impak Pelaksanaan SUKHAT 

Bagi menilai keberkesanan dan impak pelaksanaan SUKHAT, soal selidik telah diedarkan 

untuk mendapat maklum balas pelanggan dan kakitangan yang terlibat secara langsung 

dalam penggunaan SUKHAT di Pejabat Tanah. Maklum balas digunakan bagi menilai sejauh 

mana SUKHAT dapat membantu proses kerja dan input untuk menambah baik perkhidmatan 

pelanggan. Analisis terhadap maklum balas daripada 46 responden adalah seperti di 

Jadual 6.11. 

Jadual 6.11 

Analisis Responden Pelaksanaan SUKHAT 

Bilangan 

Tidak 

Bil. Responden 

Memuaskan (%) 

(%) 

Responden 

Memuaskan 

1. Pengguna 6 6 100 0 0 

2. Pelanggan 40 37 92.5 3 7.5 

Jumlah 46 43 3 

Sumber: Borang Soal Selidik,Jabatan Audit Negara 

6.4.5.1. Maklum Balas Pengguna 

Secara keseluruhannya 6 pengguna SUKHAT terdiri daripada kakitangan Pejabat Tanah 

yang berurusan secara langsung dengan pelanggan berpuas hati dengan pelaksanaan 

sistem ini kerana penggunaannya mudah serta memberi maklumat dengan tepat dan 

cepat. Namun begitu, pengguna sistem juga berpendapat peralatan yang dibekalkan di 

Pejabat Tanah adalah tidak mencukupi dan penggunaan komputer lama kerap kali 

mengganggu kelancaran proses kerja. 

6.4.5.2. Maklum Balas Pelanggan 

Pelanggan Pejabat Tanah secara amnya berpuas hati dengan pelaksanaan SUKHAT. 

Pelaksanaan sistem ini telah mempercepatkan urusan pembayaran cukai tanah di 

kaunter kutipan hasil dan pelanggan juga bersetuju bahawa layanan di kaunter adalah 

mesra pelanggan. Sebanyak 37 daripada 40 atau 92.5% pelanggan berpuas hati 

terhadap kelancaran sistem ini. 

Pada pendapat Audit, pelaksanaan SUKHAT memudahkan kerja dan 

mempercepatkan urusan pembayaran cukai tanah. 


Bagi memastikan kutipan hasil tanah berkomputer diuruskan dengan cekap dan berkesan, 

Pejabat Tanah adalah disyorkan supaya melaksanakan perkara-perkara berikut dengan 

segera: 

6.5.1. Pembersihan data dilakukan secara kerap dan berterusan untuk memastikan data 

SUKHAT adalah betul dan tepat. Arahan perlu dikeluarkan oleh Pentadbir Tanah supaya 

pembersihan data dibuat secara menyeluruh terhadap setiap laporan perbezaan maklumat 

yang dijana oleh SUKHAT dan mengikut tempoh ditetapkan. 

73

6.5.2. Mewujudkan koordinasi di antara Unit Hasil dan Unit Pendaftaran bagi memastikan 

ketepatan data hak milik di antara SUKHAT dan SPTB. 

6.5.3. Satu kumpulan task force ditubuhkan untuk mengemas kini maklumat pemilik tanah 

dan Daftar Hasil Tahunan. 

6.5.4. Memantau laporan hasil tahunan dan bulanan yang disediakan bagi mengetahui 

kedudukan tunggakan cukai tanah dan jumlah kutipan semasa serta menilai prestasi kutipan. 

6.5.5. Siasatan dan lawatan ke tapak pemilik tanah yang mempunyai tunggakan cukai 

tanah dibuat bagi membolehkan tindakan pengeluaran notis diambil. 

74

MAJLIS BANDARAYA ALOR SETAR 

7. PENGURUSAN TEMPAT MELETAK KENDERAAN 


7.1.1. Majlis Bandaraya Alor Setar (Majlis) telah diisytiharkan sebagai sebuah bandar raya 

pada 21 Disember 2003. Majlis berperanan merancang, memaju dan membangunkan 

kawasan pentadbirannya meliputi seluruh daerah Kota Setar dan Pokok Sena. Antara 

peranan terpenting Majlis ialah menyedia dan menyenggara kemudahan awam seperti 

menyediakan kemudahan tempat letak kenderaan yang mencukupi dan bersistematik. 

7.1.2. Sehingga akhir tahun 2010, Majlis mempunyai sebanyak 2,563 petak letak kereta dan 

774 tempat letak motosikal. Pengurusan tempat letak kenderaan Majlis adalah dilaksanakan 

melalui 3 kaedah iaitu dilaksanakan sendiri oleh Majlis, syarikat yang dilantik dan pengusaha 

persendirian yang diberi lesen. 

7.1.3. Kaedah kutipan bayaran parkir yang dilaksanakan oleh Majlis adalah secara 

bermeter, beresit (enclosed parking), pas bulanan, kad akses dan petak khas. Pada tahun 

2008, sejumlah RM1.25 juta telah dapat dikutip dan jumlah ini meningkat sebanyak 8.8% 

kepada RM1.36 juta pada tahun 2009. Sehingga Disember 2010, Majlis telah berjaya 

mengutip sejumlah RM2.34 juta dengan peningkatan sebanyak 72.1% atau RM0.98 juta 

berbanding kutipan pada tahun 2009. 


Pengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada Majlis telah menguruskan tempat letak 

kenderaan dengan cekap dan teratur selaras dengan matlamat yang telah ditetapkan. 


Skop pengauditan adalah meliputi aspek pengurusan tempat letak kenderaan yang 

dilaksanakan oleh Majlis bagi tempoh 2008 hingga 2010. Semakan dijalankan terhadap fail, 

dokumen, laporan dan daftar yang diselenggarakan di Unit Tempat Letak Kereta (TLK), Unit 

Kutipan Luar (UKL) dan Bahagian Penguat kuasa. Selain itu, temu bual dengan pegawai 

yang terlibat serta lawatan ke kawasan letak kenderaan di sekitar Bandaraya Alor Setar dan 

Pekan Kuala Kedah turut dijalankan. 


Pengauditan yang dijalankan antara bulan Oktober hingga Disember 2010 mendapati secara 

keseluruhannya pelaksanaan pengurusan tempat letak kenderaan adalah tidak memuaskan. 

Kelemahan yang dikenal pasti adalah seperti perjanjian penyewaan antara Majlis dan 

Starpark Urus Sdn. Bhd. (SUSB) tidak disediakan walaupun telah beroperasi selama 7 

tahun. Selain itu, terdapat kawasan tempat letak kenderaan yang telah diwartakan tidak 

75

eroperasi dan kutipan sewa petak khas dibuat melebihi kadar yang telah diwartakan. 

Penjelasan lanjut berhubung dengan kelemahan yang dibangkitkan adalah seperti 

perenggan berikut: 

7.4.1. Pengurusan Dan Penyenggaraan Tempat Letak Kenderaan 

Pengurusan tempat letak kenderaan di sekitar Bandaraya Alor Setar telah disewakan 

kepada beberapa syarikat kecuali tempat letak kereta milik Majlis di Kompleks MBAS dan 

Kuala Kedah. Butiran lanjut adalah seperti di Jadual 7.1. Majlis mula menguruskan tempat 

letak kenderaan secara berperingkat mulai Julai 2009 selepas operasi syarikat yang dilantik 

ditamatkan. Majlis juga mengeluarkan lesen kepada pengusaha tempat letak kereta 

persendirian. Sehingga Disember 2010, terdapat 21 pengusaha tempat letak kereta 

persendirian beroperasi dengan lesen yang sah. 

Jadual 7.1 

Senarai Penyewa Dan Kawasan 

Tempoh Nama Syarikat Kawasan 

Jenis 

Parkiran 

2002 - Jun 2009 Starpark Urus Sdn. Bhd. Sekitar Bandaraya Alor Setar Kereta 

2007 – 2010 My One Solution Sdn. Bhd. 

• Persiaran Sultan Abdul Hamid 

• Pekan Simpang Kuala 

Kereta 

April 2010 - Izz Park Management Service 

Mac 2012 Sdn. Bhd. 

Sekitar Bandaraya Alor Setar Motosikal 

Sumber: Unit Tempat Letak Kereta Majlis 

7.4.1.1. Perjanjian Penyewaan Tidak Disediakan 

Pengurusan penyewaan tempat letak kenderaan hendaklah dilaksanakan dengan cekap 

dan teratur. Pihak Majlis juga hendaklah memastikan perjanjian penyewaan antara Majlis 

dan syarikat yang dilantik ditandatangani. Sehingga tahun 2010, 2 syarikat telah dilantik 

untuk mengendalikan tempat letak kereta kepunyaan Majlis. Majlis telah melantik Starpark 

Urus Sdn. Bhd. (SUSB) untuk menguruskan 2,462 petak letak kereta dengan kadar sewa 

RM0.60 satu petak sehari di sekitar Bandaraya Alor Setar mulai tahun 2002 hingga Jun 

2009 sebelum operasi tempat letak kereta ditamatkan. Penamatan operasi berkenaan 

dibuat selaras dengan keputusan Mesyuarat Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri Kedah 

pada 6 Ogos 2008. Semakan Audit mendapati perjanjian antara Majlis dengan SUSB 

tidak disediakan. Sehingga tarikh pengauditan dijalankan, SUSB masih belum 

menjelaskan bayaran sewa tertunggak berjumlah RM704,533. Pihak Majlis memaklumkan 

tindakan undang-undang bagi menuntut tunggakan sewa daripada SUSB tidak dapat 

diteruskan kerana perjanjian penyewaan tidak ditandatangani. Bayaran tunggakan sewa 

juga tidak dapat diselaraskan disebabkan tuntutan daripada SUSB berkaitan 

pembahagian bayaran kompaun letak kereta yang diterima Majlis. SUSB beranggapan 

hasil kompaun yang patut dibayar kepada mereka melebihi tunggakan sewa berkenaan. 

Pada pendapat Audit, ketiadaan perjanjian adalah satu kecuaian yang serius dipilih 

Majlis. Majlis hendaklah mengadakan rundingan dengan SUSB bagi menyelesaikan 

jumlah tunggakan berkenaan memandangkan tiada perjanjian ditandatangani. 

76

7.4.1.2. Syarat Perjanjian Tidak Dipatuhi Oleh My One Solution Sdn. Bhd. 

Perjanjian penyewaan tempat letak kereta antara Majlis dengan My One Solution Sdn. 

Bhd. (MOSSB) bagi tempoh Januari 2007 hingga Disember 2009 telah ditandatangani 

pada 7 Januari 2007. Mengikut perjanjian, MOSSB perlu menjelaskan sewa bulanan 

berjumlah RM13,000 sebulan bagi tahun pertama operasi dan RM15,000 sebulan bagi 

tahun kedua dan ketiga. Sehingga akhir tahun 2009, MOSSB gagal menjelaskan bayaran 

sewa bagi bulan September hingga Disember 2009 berjumlah RM48,360. Majlis telah 

membuat pelarasan tunggakan bayaran pada 17 Januari 2011 dengan deposit berjumlah 

RM45,000 yang dipegang. Pada 15 Julai 2010 Majlis bersetuju membenarkan MOSSB 

kembali menjalankan operasi tempat letak kereta di Persiaran Sultan Abdul Hamid dan 

Pekan Simpang Kuala dengan kadar sewaan bulanan berjumlah RM26,478. Pihak 

MOSSB telah mendepositkan sejumlah RM79,435 sebelum menyambung semula operasi 

tempat letak kereta. Bagaimanapun, operasi berkenaan ditamatkan selepas pihak 

MOSSB tidak mematuhi syarat yang dipersetujui iaitu gagal menjelaskan bayaran sewa 

bulanan bagi tempoh 15 Julai 2010 hingga Oktober 2010 yang berjumlah RM92,674. 

Majlis memaklumkan wang deposit berjumlah RM79,435 adalah dalam proses untuk 

diselaraskan oleh Bahagian Kewangan. Baki tunggakan tahun 2009 dan 2010 berjumlah 

RM16,598 akan diselaraskan dengan pembahagian kompaun 60:40 antara MOSSB dan 

Majlis. 

Pada pendapat Audit, Majlis hendaklah mengambil tindakan sewajarnya untuk 

menyelesaikan jumlah tunggakan berkenaan. 

7.4.1.3. Kawasan Yang Telah Diwartakan Tidak Beroperasi 

a. Majlis telah mewartakan peraturan berkaitan kawasan tempat letak kenderaan sejak 

tahun 1982. Sehingga Mac 2011, sebanyak 4 peraturan telah diwartakan. Butiran 

lanjut kawasan yang diwartakan adalah seperti di Jadual 7.2. Daripada keseluruhan 

kawasan yang telah diwartakan, terdapat kawasan tumpuan utama yang masih 

belum beroperasi. Pihak Audit dimaklumkan bahawa Majlis merancang untuk 

melaksanakan sendiri operasi tempat letak kereta setelah menamatkan operasi 

syarikat yang dilantik. Antara kawasan yang terlibat ialah Kawasan Perindustrian 

Tandop, Pokok Sena, Jalan Stadium, Shahab Perdana dan Lebuh Raya Sultanah 

Bahiyah. Analisis Audit mendapati Majlis tidak menyediakan sebarang rancangan 

tahunan untuk menguruskan tempat letak kereta dengan lebih teratur terutamanya di 

kawasan yang telah diwartakan. Berdasarkan temu bual Audit dengan Ketua Unit 

TLK, cadangan pelaksanaan operasi tempat letak kereta hanya akan dibuat 

sekiranya sesuatu kawasan itu telah dikenal pasti boleh memberi pulangan kepada 

Majlis. 

77

Peraturan 

Perintah (Tempat-tempat Letak 

Kereta) Kereta-kereta 

Berjentera, MPKS 1982 

Jadual 7.2 

Pewartaan Kawasan Tempat Letak Kenderaan 

Tahun Kawasan (Seperti Yang Dinyatakan Dalam Jadual 

Diwartakan 

Perintah-perintah) 

1982 

Seluruh wilayah/kawasan yang ditafsirkan sebagai 

kawasan Majlis dan tempat letak kereta yang 

diselenggarakan oleh Majlis 

Perintah Lalu lintas Jalan 

(Letak Kereta Bermeter) MPKS 

1993 


(Letak Kereta Bermeter) 

(Pindaan) MPKS 2001 


(Letak Kereta Berkupon) MBAS 

2009 

Sumber: Bahagian Undang-undang Majlis 

1994 

2002 

Jalan/Lorong 

Kawasan sekitar bangunan Kerajaan dan perniagaan 

Kawasan tempat letak kereta Majlis 

Sepanjang Jalan/Lebuh raya 

Kawasan Perindustrian/Kompleks Perniagaan 

2009 Semua kawasan di dalam pentadbiran Majlis 

b. Lawatan Audit ke Kompleks Terminal Bas Shahab Perdana dan Kompleks 

Perniagaan Utama, Lebuh Raya Sultanah Bahiyah mendapati kawasan ini 

merupakan tempat tumpuan penduduk untuk menjalankan aktiviti harian. 

Bagaimanapun, tiada kutipan tempat letak kereta dibuat. Kompleks Terminal Bas 

Shahab Perdana mula diuruskan oleh Majlis mulai Julai 2009 dan kali terakhir kutipan 

dibuat ialah pada 15 November 2009. Manakala tiada kutipan tempat letak kereta 

dibuat di kawasan Kompleks Perniagaan Utama yang mula beroperasi sejak tahun 

2008. Majlis telah kehilangan peluang untuk meningkatkan hasil kerana kawasan ini 

merupakan kawasan tumpuan seperti di Gambar 7.1 dan Gambar 7.2. 

Gambar 7.1 

Kompleks Terminal Bas Shahab Perdana 

Gambar 7.2 

Kompleks Perniagaan Utama 


Lokasi: Kompleks Terminal Bas Shahab Perdana 



Lokasi: Lebuh Raya Sultanah Bahiyah 


Pada pendapat Audit, Majlis boleh meningkatkan pendapatan jika kutipan tempat 

letak kereta dilaksanakan di kawasan tumpuan yang telah diwartakan. 

78

7.4.1.4. Garis Panduan Permohonan Lesen Tempat Letak Kereta Persendirian 

Majlis hendaklah memastikan setiap garis panduan dan arahan berhubung proses 

kelulusan permohonan lesen tempat letak kereta persendirian adalah jelas terutamanya 

berhubung dengan tanggungjawab pemegang lesen. Semakan Audit terhadap garis 

panduan dan syarat kelulusan lesen tempat letak kereta persendirian mendapati Majlis 

tidak memberi penekanan kepada beberapa aspek penting seperti tempat letak kereta 

mestilah berturap dan garisan petak letak kereta dicat. Perkara ini penting dalam 

menentukan jumlah petak letak kereta dalam kawasan tersebut sebelum fi lesen tahunan 

yang ditetapkan dalam Undang-undang Kecil Pelesenan Tempat Letak Kereta 

Persendirian (MPKS) 1988 dikenakan terhadap pemilik. Berdasarkan temu bual Audit 

dengan pegawai Majlis, kelulusan dan fi yang dikenakan hanyalah berdasarkan jumlah 

petak yang dinyatakan oleh pemohon di dalam borang permohonan tanpa pengesahan 

daripada pihak Majlis. Pihak Audit berpendapat kaedah sebegini adalah terlalu lemah. 

Majlis sepatutnya memeriksa kawasan tersebut dan membuat penilaian ke atas 

permohonan yang dikemukakan sebelum kelulusan dikeluarkan. Lawatan Audit ke 4 

lokasi tempat letak kereta persendirian yang berlesen mendapati operator tempat letak 

kereta persendirian tidak mengecat garisan petak letak kereta dan juga tidak berturap 

seperti di Gambar 7.3 dan Gambar 7.4. Majlis memaklumkan garis panduan permohonan 

lesen tempat letak kereta persendirian sedang dalam proses penambahbaikan dan 

pewartaan. Suatu kadar baru akan dikenakan kepada operator tempat letak kereta 

persendirian. 

Gambar 7.3 Gambar 7.4 

Tempat Letak Kereta Persendirian 

Yang Tidak Berpetak 

Tempat Letak Kereta Persendirian 

Yang Tidak Berturap 



Lokasi: Kawasan S.K. Haji Ismail, Kuala Kedah Lokasi: Belakang Bank Rakyat, Jalan Langgar, 


Alor Setar 


Pada pendapat Audit, garis panduan dan arahan yang tidak jelas boleh 

menyebabkan fi tahunan yang dikenakan kurang daripada yang sepatutnya boleh 

dikutip. 

7.4.1.5. Bayaran Yang Dikutip Melebihi Kadar Yang Diwartakan 

Perintah (Tempat-tempat Letak Kereta) Kereta-kereta Berjentera, MPKS 1982 telah 

menetapkan bahawa kadar bayaran meletak kenderaan yang dikenakan adalah tidak 

79

melebihi RM1 sejam atau sebahagian daripadanya atau tidak melebihi RM5 sehari atau 

tidak melebihi RM100 sebulan. Semakan Audit mendapati Majlis telah mengenakan kadar 

berjumlah RM105 sebulan bagi satu petak khas di mana-mana kawasan tempat letak 

kereta milik Majlis. Lebihan kadar yang dikenakan ini sepatutnya diluluskan oleh Kerajaan 

Negeri dan diwartakan tetapi kelulusan hanya dibuat melalui Mesyuarat Jawatankuasa 

Tetap Pengurusan Dan Kewangan Bil. 11 Tahun 2009. Sehingga Februari 2011, terdapat 

sebanyak 204 petak khas yang telah diluluskan oleh Majlis di sekitar pusat bandar Alor 

Setar dan lebihan kadar yang dikutip ialah RM1,020 sebulan. Pindaan Undang-undang 

Kecil berkaitan kutipan kadar bayaran petak khas yang dikutip melebihi kadar yang 

diwartakan akan dibentangkan dalam Mesyuarat Teknikal Undang-undang 

selewat-lewatnya pada Ogos 2011. 

Pada pendapat Audit, Majlis hendaklah memastikan perubahan kadar adalah 

diluluskan oleh Kerajaan Negeri supaya kadar baru yang dikenakan adalah sah di 

sisi undang-undang. 

7.4.1.6. Persekitaran Tempat Letak Kereta Tidak Di senggara 

Majlis hendaklah memastikan penyenggaraan infrastruktur kawasan tempat letak kereta 

dilaksanakan dengan cekap dan teratur. Kawasan tempat letak kereta hendaklah sentiasa 

bersih, tidak berlopak atau berlubang dan garisan petak letak kereta adalah jelas. 

Lawatan Audit ke tempat letak kereta Terminal Feri Kuala Kedah, Kompleks Terminal Bas 

Shahab Perdana, Kompleks MBAS, Simpang Kuala dan Kompleks Alor Setar mendapati 

ianya tidak di senggara dengan baik. Sampah terbiar tidak dibersihkan, longkang dipenuhi 

sampah sarap serta jalan ke tempat letak kereta berlopak. Perkara sedemikian tidak 

sepatutnya berlaku memandangkan kawasan tempat letak kereta berkenaan adalah di 

senggara oleh Majlis. Keadaan tempat letak kereta yang tidak di senggara adalah seperti 

di Gambar 7.5 hingga Gambar 7.8. 

Gambar 7.5 

Sampah Terbiar Tidak Dibersihkan 

Gambar 7.6 

Longkang Dipenuhi Sampah Sarap 


Lokasi: Terminal Feri Kuala Kedah 



Lokasi: Terminal Feri Kuala Kedah 


80


Cat Garisan Petak Letak 

Kereta Telah Pudar 

Jalan Ke Tempat Letak 

Kereta Yang Berlopak 







Pada pendapat Audit, penyenggaraan yang tidak cekap akan menjejaskan imej 

Majlis terutamanya di tempat tumpuan pelancong. Pemantauan daripada Bahagian 

Kawalan Persekitaran, Majlis yang bertanggungjawab menyelia aspek kebersihan 

perlu dipertingkatkan agar kawasan tempat letak kereta Majlis sentiasa bersih. 

7.4.1.7. Kemudahan Tempat Mengutip Hasil Tidak Disediakan Dan Aspek 

Keselamatan Diabaikan 

Kaunter kutipan hasil yang selesa dan memiliki aspek keselamatan perlu diberi perhatian 

di setiap kawasan tempat letak kereta. Lawatan Audit ke kawasan tempat letak kereta 

terkawal Zon 1 mendapati kaunter kutipan hasil tidak disediakan dan peti wang tunai 

untuk menyimpan wang kutipan juga tidak dibekalkan. Ketiadaan ciri-ciri keselamatan di 

tempat kutipan akan mengakibatkan hasil kutipan terdedah kepada kecurian. 

Keselamatan petugas juga tidak terjamin. Sekiranya hujan turun berterusan, kutipan tidak 

dibuat. Selain itu, ketiadaan palang halangan akan memungkinkan berlakunya kes 

pengguna keluar tanpa membayar caj letak kereta yang menyebabkan Majlis kehilangan 

hasil. Pihak Majlis memaklumkan bahawa pondok berkenaan telah dibaiki dan 

pemasangan ‘barrier gate’ telah dijalankan pada bulan April 2011 seperti di Gambar 7.9 


81

Gambar 7.9 

Keadaan Atendan Yang Bertugas Di Bawah 

Payung Besar 

Gambar 7.10 

Hasil Kutipan Diletakkan Secara Terbuka 

Di Atas Meja 


Lokasi: TLK Zon 1 – Hadapan Bangunan Tabung Haji 


Gambar 7.11 

Pondok Kutipan Sedia Ada Yang Dikunci 




Gambar 7.12 

Palang Halangan Tidak Disediakan 


Lokasi: TLK Zon 1 – Hadapan KWSP 





Pada pendapat Audit, pengurusan dan penyenggaraan tempat letak kereta 

hendaklah dipertingkatkan terutamanya penyediaan perjanjian sewaan, kawasan 

yang telah diwartakan perlu beroperasi dengan kadar segera dan menyemak 

semula garis panduan pengeluaran lesen tempat letak kereta persendirian. Selain 

itu, aspek kebersihan dan keselamatan kawasan tempat letak kereta perlu diberi 

perhatian sewajarnya oleh Majlis. Majlis juga disarankan untuk menjalankan 

rundingan dengan SUSB untuk mengambil alih pondok sedia ada memandangkan 

operasi SUSB telah ditamatkan. 

7.4.2. Pengurusan Kutipan Hasil Tempat Letak Kereta 

Majlis hendaklah memastikan kutipan hasil tempat letak kenderaan diuruskan dengan cekap 

dan teratur. Kawalan dalaman yang baik perlu diwujudkan bagi memastikan hasil yang 

dikutip adalah tepat dan diperakaunkan dengan betul serta rekod diselenggarakan dengan 

82

sempurna. Majlis melaksanakan beberapa kaedah kutipan seperti kutipan bermeter, resit, 

kad akses, petak khas dan pas bulanan mengikut kawasan seperti di Jadual 7.3. UKL, 

Bahagian Hasil bertanggungjawab mengurus dan menyelia hasil kutipan tempat letak kereta 

manakala Unit TLK Majlis bertanggungjawab membuat kutipan di meter tempat letak kereta. 

Semua kutipan di meter akan diserahkan kepada UKL, Bahagian hasil sebelum 

diperakaunkan. Hasil kutipan tempat letak kereta Terminal Feri Kuala Kedah, Kompleks 

MBAS dan kawasan terkawal akan diserahkan terus ke kaunter hasil untuk diperakaunkan. 

Jadual 7.3 

Senarai Kawasan Dan Kaedah Kutipan 

Bil Kawasan Tempat Letak Kenderaan Kaedah Kutipan 

1. Tempat letak kereta terkawal terdiri 

daripada: 

• Zon 1 – CIMB, Hotel Regency dan Tabung 

Haji 

• Zon 2 – TNB 

• Zon 3 – Kampung Perak 

• Zon 4 – Star Parade 

• Zon 5 – Seberang Perak (Ban Hoo) 

• Zon 6 – Kompleks Alor Setar (Kanchut) 

• Zon 7 – Shahab Perdana 

Resit (Kutipan dibuat berdasarkan masa dan 

sekali masuk) 

2. Terminal Feri Kuala Kedah Resit (Kutipan dibuat berdasarkan masa) 

3. Kompleks MBAS 

• Resit (Kutipan dibuat berdasarkan masa 

dan sekali masuk) 

• Kad Akses 

4. 

Sekitar Kawasan Bandaraya (selain 

daripada TLK terkawal) 

Bermeter 

5. Semua Petak Letak Kereta Milik Majlis Pas bulanan 

6. Petak Khas Dibeli oleh pengguna 

Sumber: Unit Tempat Letak Kereta Majlis 

Bagi tempoh 2008 hingga 2010, sejumlah RM4.95 juta telah dikutip oleh Majlis 

masing-masing berjumlah RM1.25 juta, RM1.36 juta dan RM2.34 juta. Hasil pengauditan 

terhadap pengurusan kutipan hasil tempat letak kenderaan mendapati perkara berikut: 

7.4.2.1. Hasil Tempat Letak Kereta Bermeter Tidak Dikutip Setiap Hari 

a. Salah satu usaha untuk meningkatkan hasil kutipan tempat letak kereta, Majlis 

hendaklah memastikan kutipan dibuat pada setiap hari terutamanya di kawasan 

tumpuan dan pusat bandar. Kakitangan yang mencukupi adalah perlu untuk 

menguruskan hasil kutipan dengan lebih cekap. Majlis mula menguruskan tempat 

letak kereta bermeter mulai November 2009. Bagi kutipan tempat letak kereta 

bermeter, Majlis menyewa meter daripada Raisevest Sdn. Bhd. dengan kadar 

sewaan RM0.95 sehari setiap meter. Sehingga Disember 2010, sebanyak 980 unit 

meter telah dipasang dan beroperasi di 6 zon sekitar Bandaraya Alor Setar. Analisis 

Audit terhadap resit bayaran rincik kutipan tempat letak kereta bermeter mendapati 

kutipan tidak dibuat pada setiap hari. Hasil dikutip antara sekali hingga 2 kali sahaja 

seminggu seperti di Jadual 7.4. 

83

Jadual 7.4 

Kutipan Tempat Letak Kereta Bermeter Bagi Bulan November 2010 

Tarikh 

Jumlah Kutipan (RM) 

Kutipan Zon A Zon B Zon C Zon D Zon F Zon H 

2/11 1,266 - - - - 1,222 

3/11 - - 386 270 - - 

4/11 - 1,332 - - 728 - 

8/11 - 309 - - 183 - 

9/11 1,912 - - - - - 

10/11 - - 436 677 - - 

11/11 - 579 - - 453 - 

12/11 1,106 - - - - - 

14/11 - - 932 443 - - 

15/11 - 749 - - 400 - 

16/11 1,582 - - - - - 

19/11 619 - - - - - 

21/11 - - 969 604 - - 

22/11 - 1,304 - - 588 - 

23/11 1,703 - - - - - 

24/11 - - 764 521 - - 

25/11 - 911 - - 648 - 

26/11 1,372 - - - - - 

28/11 1,595 - 782 583 - - 

29/11 - 839 - - 434 - 

Jumlah 11,155 6,023 4,269 3,098 3,434 1,222 

Sumber: Unit Kutipan Luar Majlis 

b. Berdasarkan maklum balas daripada Majlis, hanya 3 orang atendan ditugaskan untuk 

membuat kutipan tempat letak kereta bermeter di semua zon. Seorang ditugaskan 

untuk membuat rondaan pemeriksaan meter dan membuat laporan kepada syarikat 

pembekal sekiranya berlaku kerosakan meter. Manakala 2 orang lagi ditugaskan 

untuk mengutip wang di dalam meter. Kekurangan kakitangan menyebabkan hasil 

tidak dapat dikutip dengan lebih kerap terutama di kawasan tumpuan pengguna. 

Pihak Audit dimaklumkan bahawa meter tempat letak kereta akan menunjukkan 

rosak apabila dipenuhi syiling. Majlis akan kehilangan hasil sekiranya wang tidak 

dikutip setiap hari terutamanya di kawasan tumpuan seperti di Zon A (kawasan 

sekitar pusat bandar Alor Setar). 

Pada pendapat Audit, Majlis dapat meningkatkan pendapatan sekiranya kutipan 

wang di meter dibuat dengan lebih kerap. 

7.4.3. Penguatkuasaan 

Penguatkuasaan yang berkesan akan memastikan undang-undang dan perintah yang 

dikeluarkan oleh Majlis dipatuhi. Seramai 4 orang Pembantu Penguat kuasa Gred N17 

ditugaskan untuk menjalankan penguatkuasaan terhadap kesalahan tempat letak kenderaan 

di sekitar Bandaraya Alor Setar. Semakan Audit terhadap pelaksanaan aktiviti 

penguatkuasaan mendapati perkara berikut: 

84

7.4.3.1. Rekod Dan Maklumat Kompaun Tidak Di selenggara Dengan Kemas kini 

a. Pada tahun 2010, sebanyak 50,619 kompaun telah dikeluarkan oleh Majlis. Semakan 

Audit terhadap Laporan Pengeluaran Kompaun Dan Notis 108 tahun 2010 mendapati 

jenis kesalahan yang paling banyak dikeluarkan kompaun adalah kesalahan di bawah 

Perintah Lalu lintas Jalan (Letak Kereta Bermeter) MPKS 1993. Butiran lanjut adalah 


Jadual 7.5 

Jenis Kesalahan Yang Dikenakan Kompaun Tahun 2010 

Bilangan Jenis Kesalahan 

Bulan 

A 

B 

C 

Jumlah 

(Kes) (Kes) (Kes) 

(Kes) 

Januari 2,072 109 57 2,238 

Februari 1,988 646 30 2,664 

Mac 2,737 3,003 62 5,802 

April 1,826 4,139 38 6,003 

Mei 1,922 3,513 45 5,480 

Jun 595 2,589 35 3,219 

Julai 630 2,835 44 3,509 

Ogos 1,061 3,986 77 5,124 

September 672 2,462 49 3,183 

Oktober 1,803 4,088 77 5,968 

November 834 2,095 - 2,929 

Disember 1,325 3,007 168 4,500 

Jumlah 17,465 32,472 682 50,619 

• A - Perintah (Tempat Letak Kereta) Kereta-kereta Berjentera MPKS 1982 

• B - Perintah Lalu lintas Jalan (Letak Kereta Bermeter) MPKS 1993 

• C - Clamping 

Sumber: Bahagian Penguat kuasa Majlis 

b. Analisis Audit mendapati hanya 7,231 dari 50,619 kompaun yang dikeluarkan Majlis 

telah dijelaskan dan jumlah yang dikutip adalah berjumlah RM84,803. Jumlah 

kompaun yang diselesaikan hanya 14.3% daripada jumlah keseluruhan yang 

dikeluarkan. Sekiranya anggaran nilai kompaun yang dikeluarkan adalah denda 

minimum iaitu sejumlah RM10 (kesalahan meletak kenderaan tanpa membayar caj) 

maka anggaran nilai kompaun tahun 2010 yang boleh dikutip adalah berjumlah 

RM499,370. Oleh itu, kutipan sebenar kompaun tahun 2010 hanyalah 16.9% 

daripada anggaran nilai kompaun jika kompaun minimum RM10 dilaksanakan. Antara 

inisiatif yang diambil oleh Majlis untuk mengutip denda yang tidak dibayar oleh 

pesalah tempat letak kereta ialah mengeluarkan Notis Tawaran Kompaun. Notis yang 

dikeluarkan dihantar kepada pesalah melalui pos berdasarkan alamat yang diperolehi 

daripada Jabatan Pengangkutan Jalan. 

7.4.3.2. Pelaksanaan Aktiviti Penguatkuasaan Tidak Menyeluruh 

Bahagian Penguat kuasa Majlis bertanggungjawab menguatkuasakan Akta dan Undangundang 

Kecil Majlis. Selaras dengan itu, Ketua Bahagian Penguat kuasa adalah 

bertanggungjawab memastikan semua aktiviti penguatkuasaan dijalankan secara 

menyeluruh. Lawatan Audit mendapati perkara berikut: 

85

a. Tempat Letak Kereta Persendirian Beroperasi Tanpa Lesen 

Perenggan 3, Undang-Undang Kecil Pelesenan Tempat Letak Kereta Persendirian 

(MPKS) 1988 menetapkan bahawa tiada seorang pun boleh menjalankan suatu 

tempat letak kereta persendirian melainkan jika ia memiliki lesen yang sah diberikan 

di bawah Undang-undang Kecil ini. Sebanyak 4 tempat letak kereta persendirian di 

Kuala Kedah telah dilawati dan didapati seorang pengusaha memiliki lesen yang sah, 

2 pengusaha tidak berlesen dan satu telah tamat tempoh. Pihak Audit dimaklumkan 

terdapat 16 pengusaha tempat letak kereta persendirian di kawasan Kuala Kedah 

tidak memiliki lesen yang sah. Berdasarkan temu bual Audit dengan Pembantu 

Tadbir Unit TLK Majlis, kebanyakan pengusaha ini beroperasi di atas tanah milik 

orang lain dan tidak mendapat kebenaran pemilik tanah. Kebenaran daripada pemilik 

tanah merupakan antara syarat utama yang ditetapkan oleh Majlis sebelum kelulusan 

diberikan. Gambar 7.15 dan Gambar 7.16 menunjukkan kawasan tempat letak 

kereta persendirian yang beroperasi tanpa lesen. Kesan daripada kewujudan banyak 

tempat letak kereta persendirian tidak berlesen di kawasan ini menyebabkan ramai 

‘ulat’ parkir berkeliaran mencari pelanggan terutamanya ketika musim perayaan dan 

cuti sekolah. Kebarangkalian pengguna ditipu atau dikenakan caj yang tidak 

munasabah adalah tinggi di mana kes pengguna ditipu ‘ulat’ parkir pernah dilaporkan 

dalam akhbar Harian Metro pada 13 Disember 2010 seperti Gambar 7.17. 

Berdasarkan maklum balas daripada Majlis, tindakan penguatkuasaan terhadap 

operator tempat letak kereta persendirian tanpa lesen tidak pernah dilaksanakan. 

Ianya akan merugikan Majlis kerana kutipan hasil tidak dapat dibuat. Kekurangan 

pegawai juga menjadi sebab utama pelaksanaan undang-undang tidak dapat diambil 

terhadap operator tanpa lesen. 


Tempat Letak Kereta Tidak Berlesen di Jeti 

Kuala Kedah 

Tempat Letak Kereta Tidak Berlesen di Jalan 

Kuala Kedah 


Lokasi: Kuala Kedah 



Lokasi: Kuala Kedah 


86

Gambar 7.17 

Keratan Akhbar Berkenaan Pengguna Ditipu 

‘Ulat’ Parkir Di Terminal Feri Kuala Kedah 

Sumber: Akhbar Harian Metro 


b. Undang-undang Pemilikan Lesen Tempat Letak Kereta Persendirian Tidak 

Dipatuhi 

Pemantauan yang cekap dan berterusan perlu dilaksanakan oleh Majlis bagi 

memastikan pemilik lesen tempat letak kereta persendirian sentiasa mematuhi 

peraturan yang telah ditetapkan. Seksyen 16, Undang-undang Kecil Pelesenan 

Tempat Letak Kereta Persendirian (MPKS) 1988 menetapkan bahawa sekiranya 

peruntukan Undang-Undang Kecil ini tidak dipatuhi, denda tidak melebihi RM2,000 

akan dikenakan dan tambahan tidak lebih RM200 bagi setiap hari kesalahan itu 

berterusan selepas disabitkan. Lawatan Audit ke 4 lokasi tempat letak kereta 

persendirian mendapati antara syarat yang tidak dipatuhi adalah tidak menyediakan 

alat pemadam api, menambah petak tempat letak kereta serta terdapat gerai makan 

beroperasi tanpa kebenaran bertulis daripada Majlis seperti di Gambar 7.18 dan 

Gambar 7.19. Semakan Audit terhadap fail pemilik di Unit TLK dan notis kompaun di 

Bahagian Penguat kuasa mendapati tindakan penguatkuasaan terhadap pengusaha 

tempat letak kereta persendirian berlesen tidak pernah dilaksanakan. Lawatan 

semula ke lokasi tempat letak kereta persendirian juga tidak pernah dilaksanakan 

oleh Unit TLK sebelum permohonan memperbaharui lesen diluluskan. 

87

Gambar 7.18 

Tambahan Petak Tempat Letak Kereta Tanpa 

Kebenaran Majlis 

Gambar 7.19 

Gerai Makan Beroperasi Tanpa Kebenaran 

Majlis 


Lokasi: Jalan Putra, Alor Setar 



Lokasi: Jalan Putra, Alor Setar 


c. Halangan Di Petak Letak Kereta 

Perintah 18 (1), Perintah (Tempat-tempat Letak Kereta) Kereta-kereta Berjentera, 

MPKS 1982 menetapkan tiada sesiapapun boleh menghalang atau menyebabkan 

terhalang mana-mana petak letak kereta. Selain itu, perintah 17 (3) pula menetapkan 

tiada seorang pun boleh meletak kenderaan pengangkutan awam, kereta sewa, teksi, 

motosikal atau basikal di dalam mana-mana petak letak kereta melainkan di dalam 

tempat letak kereta yang dikuatkuasakan dan dikhaskan oleh Majlis. Lawatan Audit 

ke kawasan tempat letak kereta terkawal berdekatan Bangunan Tabung Haji dan Star 

Parade serta Kompleks Perniagaan Utama, Lebuh Raya Sultanah Bahiyah 

mendapati peniaga restoran makanan meletakkan meja dan kerusi di petak letak 

kereta, pemandu teksi meletakkan teksi sambil menunggu penumpang dan khemah 

didirikan tanpa kebenaran Majlis seperti di Gambar 7.20 dan Gambar 7.21. Notis 

kompaun tidak dikeluarkan terhadap kesalahan menggunakan petak letak kereta 

tanpa kebenaran Majlis. 

88

Gambar 7.20 

Khemah Didirikan Di Dalam 

Petak Letak Kereta 

Gambar 7.21 

Pemandu Teksi Menunggu Pelanggan 

Di Petak Letak Kereta 


Lokasi: Berdekatan Bangunan Tabung Haji, 

Medan Tunku 



Lokasi: Star Parade, Jalan Teluk Wanjah 


Pada pendapat Audit, pelaksanaan aktiviti penguatkuasaan adalah tidak memuaskan 

kerana aktiviti penguatkuasaan yang dijalankan tidak menyeluruh. Kelonggaran 

aktiviti penguatkuasaan yang dijalankan boleh menyebabkan hasil Majlis 

berkurangan. 


Bagi memastikan objektif pengurusan tempat letak kenderaan Majlis yang dirancang dapat 

dilaksanakan dengan cekap dan teratur, adalah disyorkan supaya Majlis mengambil 

langkah-langkah berikut: 

7.5.1. Tuntutan secara pentadbiran diteruskan terhadap tunggakan sewa petak tempat letak 

kereta daripada SUSB dan MOSSB yang telah ditamatkan operasi. 

7.5.2. Menyediakan rancangan tahunan cadangan pelaksanaan operasi kutipan tempat 

letak kereta di kawasan yang telah diwartakan. 

7.5.3. Mengemas kini garis panduan dan arahan berhubung permohonan lesen tempat 

letak kereta persendirian agar lebih jelas dan memudahkan. Lawatan semula pegawai Majlis 

ke lokasi tempat letak kereta persendirian perlu dibuat sebelum permohonan pembaharuan 

lesen diluluskan. 

7.5.4. Menyediakan kemudahan mengutip hasil yang selamat di kawasan tempat letak 

kereta terkawal di Zon 1. 

89

SYARIKAT AIR DARUL AMAN SDN. BHD. 

8. PENGURUSAN PENGEBILAN BEKALAN AIR 


8.1.1. Jabatan Bekalan Air Negeri Kedah (JBA Kedah) telah dikorporatkan menjadi Syarikat 

Air Darul Aman Sdn. Bhd. (SADA) pada 1 Januari 2010. SADA bertanggungjawab 

memberikan perkhidmatan bekalan air bersih kepada pengguna untuk kegunaan domestik, 

perniagaan dan industri serta bertanggungjawab menyediakan perkhidmatan pelanggan, 

pengebilan dan kutipan hasil. 

8.1.2. Aktiviti utama pengebilan ialah pengeluaran bil air dan mengedarkannya kepada 

pelanggan mengikut jadual, mengemas kini data pengguna dan maklumat yang berkaitan 

dengannya. Semua aktiviti pengebilan di Negeri Kedah diswastakan kepada BPO Innovation 

(Kedah) Sdn. Bhd. (BPO) manakala daerah Langkawi diswastakan kepada Taliworks 

(Langkawi) Sdn. Bhd. (TLSB). Perjanjian penswastaan telah ditandatangani di antara 

Kerajaan Negeri dengan TLSB dan BPO iaitu masing-masing pada 4 Jun 1995 dan 

12 Februari 2008. 

8.1.3. Kadar caj bekalan air kepada pengguna mengikut tarif dan isi padu penggunaan air 

adalah di antara RM0.40/meter padu (m³) hingga RM1.80/m³ bagi tempoh tahun 2007 

hingga bulan September 2010. Bermula pada 1 Oktober 2010, kadar caj dan tarif bekalan air 

baru telah dinaikkan dan dikenakan kepada pengguna ialah di antara RM0.50/m³ hingga 

RM3.00/m³ yang melibatkan 6 tarif dan 13 kumpulan pengguna seperti di Jadual 8.1. 

Kod Tarif 

T1 

T2 

T3 

T4 

Jadual 8.1 

Kategori Kumpulan Pengguna Baru 

Kumpulan Pengguna 

Kediaman 

Institusi Kerajaan 

Institusi Pengajian 

Perniagaan 

Pejabat 

Perkhidmatan 

Kulim Hi-Tech Park 

Perhotelan 

Perindustrian 

Bekalan Sementara 

Penggunaan 

(m 3 ) 

0 - 20 

21 - 35 

Melebihi 35 

0 - 50 

51 - 200 

201 - 350 

Melebihi 350 

0 - 10,000 

10,001 - 50,000 

Melebihi 50,000 

0 - 1,000 

1,001 - 10,000 

10,001 - 50,000 

Melebihi 50,000 

Kadar 

(RM) 

0.50 

0.90 

1.30 

1.40 

1.50 

1.60 

1.80 

1.05 

1.15 

1.20 

1.40 

1.60 

1.80 

2.10 

Bayaran 

Minima 

(RM) 

6.00 

15.00 

15.00 

15.00 

T5 Perkapalan Kadar Purata 3.00 20.00 

0 - 20 

0.40 

T6 

Rumah Ibadat 

21 - 40 

0.70 

Rumah Amal 

41 – 60 

0.90 

6.00 

Lebih 60 

1.10 

Sumber: SADA 

90


Objektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada pengurusan pengebilan air oleh SADA 

telah dilaksanakan dengan cekap, ekonomik dan berkesan serta mencapai matlamat yang 

ditetapkan. 


Skop pengauditan meliputi perancangan, pelaksanaan dan pemantauan terhadap aktiviti 

pengebilan air di SADA, BPO dan TLSB bagi tempoh tahun 2007 hingga 2010. Pengauditan 

ini dijalankan di daerah Kota Setar, Kulim dan Langkawi. Semakan telah dibuat terhadap fail, 

rekod, dokumen dan menganalisis data menggunakan perisian Audit Command Language 

(ACL). Temu bual dengan pegawai berkenaan dan lawatan ke premis pelanggan juga 

dilaksanakan. 


Pengauditan yang dijalankan dari bulan Oktober 2010 hingga Januari 2011 mendapati 

secara keseluruhannya, pengurusan pengebilan air adalah memuaskan. Namun begitu, 

terdapat beberapa kelemahan yang perlu diberi perhatian oleh SADA bagi memastikan 

pengurusan pengebilan dapat dilaksanakan dengan cekap, ekonomik dan berkesan serta 

mencapai matlamat yang ditetapkan. Antara kelemahan yang dikenal pasti adalah 

pengeluaran bil anggaran semakin meningkat, meter air tidak diagihkan, deposit bekalan air 

tidak dikutip, tiada pewartaan bagi deposit yang tidak dituntut dan penggunaan saiz meter 

yang tidak bersesuaian. Penjelasan lanjut mengenai perkara yang dikenal pasti adalah 

seperti di perenggan-perenggan berikut : 

8.4.1. Pengurusan Pembacaan Meter Dan Pengebilan 

Pembacaan meter dilaksanakan setiap bulan mengikut kawasan, kumpulan pengguna dan 

tarif masing-masing. Peralatan untuk bacaan meter yang digunakan oleh BPO dan TLSB 

adalah handheld berjenama Casio DTX-5 dan pencetak berjenama Zebra RW420. Sebelum 

proses pembacaan meter dilaksanakan, Unit ICT SADA memuat turun data blok bacaan 

harian di Consumer Information Billing System (CIBS) Server Ibu Pejabat SADA ke dalam 

Route Manager Application (RMA) untuk pembacaan di semua daerah. Unit Bacaan di BPO 

dan TLSB menjalankan proses muat turun Blok Bacaan Harian dari RMA ke handheld untuk 

dibaca oleh Pembaca Meter di premis pengguna. Setelah bacaan dibuat, Pembaca Meter 

akan menyerahkan bil melalui serahan tangan atau pos kepada pengguna berkenaan. 

Setelah selesai membuat bacaan untuk hari berkenaan, Pembaca Meter akan memuat naik 

data dari handheld ke RMA sebelum dihantar ke CIBS untuk dikemas kini dalam akaun 

pengguna. Bil dikeluarkan setiap bulan berdasarkan bacaan yang telah dimuat naik. 

Terdapat 2 jenis bacaan iaitu bacaan sebenar dan anggaran. Bacaan sebenar ialah bil yang 

dikeluarkan berdasarkan bacaan sebenar pada meter yang berfungsi secara normal. 

Bacaan anggaran pula ialah bil yang dikeluarkan berdasarkan bacaan meter purata 3 bulan 

terdahulu kerana bacaan biasa tidak dapat dibuat disebabkan halangan seperti cuaca 

buruk, pagar berkunci, meter rosak, meter kotor, meter tidak jumpa, anjing garang, meter 

terkambus dan meter tidak berfungsi. 

91

8.4.1.1. Pembacaan Meter Menggunakan Automatic Meter Reading (AMR) Masih 

Belum Dilaksanakan Sepenuhnya 

Perolehan 46 unit meter AMR termasuk perisian, aksesori dan kos pemasangan 

berjumlah RM1.04 juta dibuat pada 20 November 2009 melalui kaedah rundingan terus 

bagi membolehkan pembacaan meter dilakukan tanpa perlu ke lokasi. Melalui kaedah ini, 

web portal perlu dihubungkan dengan Consumer Information Billing System (CIBS). 

Bagaimanapun, semakan Audit mendapati web portal tidak disambungkan dengan CIBS. 

Oleh itu, pengeluaran bil bagi semua akaun pengguna AMR masih dibuat secara 

spot reading di mana pembaca meter perlu ke lokasi untuk membuat bacaan. Pembacaan 

meter AMR yang dibuat secara spot reading tidak mencapai objektif pembeliannya iaitu 

pembacaan meter boleh dilakukan tanpa perlu ke lokasi. Semakan Audit selanjutnya 

terhadap 36 penyata akaun pengguna AMR pada 9 Januari 2011 di daerah Kulim dan 

Kota Setar mendapati sebanyak 7 akaun dibilkan secara bacaan anggaran di antara 1 

hingga 8 kali manakala baki 29 akaun dibilkan secara bacaan sebenar. Bil anggaran yang 

dikeluarkan disebabkan pagar berkunci. Butiran terperinci adalah seperti di Jadual 8.2. 

Lawatan Audit ke lokasi meter AMR yang dibilkan secara anggaran pada 17 Januari 2011 

mendapati meter tersebut berada di kawasan pagar berkunci seperti di Gambar 8.1 

dan Gambar 8.2. Berdasarkan maklum balas SADA, projek ini tidak dilaksanakan 

bersekali dengan program AMR. Walau bagaimanapun, ianya boleh dinaiktaraf ke AMR 

pada masa hadapan memandangkan terdapat peralatan seperti Logger,Transmitter/ 

Aerial Mobile GSM Network sedia ada dan pembacaan secara spot reading masih 

dikekalkan. 

Jadual 8.2 

Akaun Pengguna Meter AMR Dibaca Secara Anggaran 

Bil. No. Akaun No. Meter 

Tarikh 

Pasang 

Meter 

Tarikh Akhir 

Bacaan 

Sebenar 

Tarikh 

Akhir Bil 

Anggaran 

Bil. 

Bacaan 

Anggaran 

1. 310044822001 SADAEM48315 27.06.2010 11.10.2010 08.01.2011 3 

2. 310021959101 SADAEM40692 20.04.2010 17.10.2010 08.01.2011 3 

3. 110000838301 SADAEM47008 06.05.2010 28.10.2010 29.11.2010 1 

4. 110000170401 SADAEM40709 23.04.2010 26.09.2007 27.12.2010 8 

5. 110052968901 SADAEM48317 28.05.2010 25.10.2010 25.11.2010 1 

6. 110053143101 SADAEM40698 20.04.2010 28.09.2010 27.12.2010 3 

7. 110006873701 SADAEM40715 12.04.2010 18.07.2010 18.12.2010 5 

Sumber: Penyata Akaun Pengguna Pada 9 Januari 2011 

92

Gambar 8.1 

Pagar Berkunci 

Gambar 8.2 

Lokasi Meter Di Dalam Pagar 


Lokasi: Nombor Akaun 110000170401, Kota Setar 



Lokasi: Nombor Akaun 110000170401, Kota Setar 


Pada pendapat Audit, pengurusan pembacaan meter secara AMR masih belum 

dilaksanakan sepenuhnya yang mengakibatkan bacaan masih dibuat secara bacaan 

sebenar di tapak (spot reading) dan ini bercanggah dengan objektif sebenar 

pelaksanaan AMR iaitu bacaan secara online. 

8.4.1.2. Peningkatan Pengeluaran Bil Anggaran 

a. Bacaan anggaran ialah bil yang dikeluarkan berdasarkan bacaan meter purata 3 

bulan kerana bacaan biasa tidak dapat dibuat disebabkan halangan seperti cuaca 

buruk, pagar berkunci, meter rosak, meter kotor, meter tidak jumpa, anjing garang, 

meter terkambus dan meter tidak berfungsi. Semakan Audit terhadap Laporan 

Bulanan Pengebilan mendapati bagi tahun 2007 hingga 2010, peratusan pengeluaran 

bil anggaran bagi BPO dan TLSB telah meningkat masing-masing adalah di antara 

3.7% hingga 6% dan 0.9% hingga 3.6%. Pengeluaran bil bagi tahun 2007 hingga 

2010 yang dikeluarkan oleh BPO dan TLSB bagi seluruh Negeri Kedah adalah 


Jenis Bacaan 

Anggaran 

Jadual 8.3 

Pengeluaran Bil Bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

2007 2008 2009 2010 

BPO TLSB BPO TLSB BPO TLSB BPO TLSB 

E01- Cuaca Buruk 419 - 1,690 - 3,072 - 11,591 - 

E02- Pagar Kunci 9,723 255 26,159 593 30,119 835 32,348 980 

E03- Meter Rosak 343 315 2,351 413 2,145 444 2,444 1,174 

E04- Meter Kotor 823 16 2,045 16 2,635 38 3,410 29 

E05- Halangan 6,982 61 18,026 117 29,070 351 32,093 667 

E06- Meter Tidak 

Jumpa 

495 26 817 52 696 59 1,111 56 

E07- Anjing Garang 1,008 10 2,507 20 3,668 25 3,723 85 

E08- Meter 

Terkambus 

258 12 814 24 877 25 962 85 

E09- Lain-Lain Hal 5,808 28 7,615 25 6,783 46 16,842 162 

E10- Meter Tidak 

Berfungsi 

43,435 679 130,992 1,110 160,228 1,911 230,549 6,676 

93

Jenis Bacaan 

Anggaran 

2007 2008 2009 2010 

BPO TLSB BPO TLSB BPO TLSB BPO TLSB 

E11- Pembaca 

Meter Bercuti 

8 - 17 - 10 - 7 - 

E20- Anggaran 

Terlampau Tinggi 

5,812 6 11,053 7 9,338 5 13,038 1 

Jumlah Bil 

Anggaran 

75,114 1,408 204,086 2,377 248,641 3,739 348,118 9,915 

N- Bacaan Sebenar 1,805,475 141,725 5,241,736 250,491 5,366,985 259,433 5,426,270 265,332 

Jumlah 1,880,589 143,133 5,445,822 252,868 5,615,626 263,172 5,774,388 275,247 

Bacaan Sebenar (%) 96.0 99.0 96.3 99.1 95.6 98.6 94.0 96.4 

Bil Anggaran (%) 4.0 1.0 3.7 0.9 4.43 1.4 6.0 3.6 

Sumber: Laporan Pengurusan Bulanan BPO dan TLSB 

b. Analisis Audit mendapati punca utama peningkatan bilangan bil bacaan anggaran 

setiap tahun disebabkan oleh meter tidak berfungsi. Peratus kenaikan bilangan bil 

anggaran berpunca daripada meter tidak berfungsi adalah di antara 57.6% hingga 

66.3% bagi tahun 2007 hingga 2010. Maklumat lanjut adalah seperti di Jadual 8.4. 

Jadual 8.4 

Bilangan Bil Anggaran Meter Tidak Berfungsi (Kod E10) 

Berbanding Keseluruhan Bil Anggaran Bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

Wilayah 

2007 2008 2009 2010 

A B A B A B A B 

Kedah Utara 37,606 60,463 65,837 104,007 75,573 115,900 109,263 166,054 

Kedah Tengah 3,191 10,227 49,477 79,101 62,149 106,470 91,744 146,338 

Kedah Selatan 2,638 4,424 15,678 20,978 22,506 26,271 29,542 35,726 

Langkawi 679 1,408 1,110 2,377 1,911 3,739 6,676 9,915 

Jumlah 44,114 76,522 132,102 206,463 162,139 252,380 237,225 358,033 

Bil. Kod E10 

(%) 

57.6 64.0 64.2 66.3 

Sumber: Laporan Pengurusan Bulanan BPO dan TLSB 

Nota : A - Jumlah Bil Anggaran Bagi Meter Tidak Berfungsi 

B - Jumlah Keseluruhan Bil Anggaran Yang Dikeluarkan 

c. Analisis Audit terhadap Laporan Bil Anggaran Meter Tidak Berfungsi (Kod E10) yang 

dijana oleh ACL mendapati 24 akaun pengguna dikeluarkan bil anggaran di antara 4 

hingga 49 kali. Pihak Audit dimaklumkan bahawa SADA tidak menetapkan had 

bilangan bacaan anggaran yang dibenarkan bagi penggantian meter tidak berfungsi 

dilakukan. Lawatan Audit ke 8 lokasi pengguna di daerah Kulim mendapati metermeter 

tersebut tidak menunjukkan pergerakan bacaan walaupun paip air dibuka. 

Penggunaan air yang dianggarkan adalah di antara 0 m 3 hingga 13,269m 3 bagi 

keseluruhan bacaan anggaran setiap meter. Butiran terperinci adalah seperti di 

Jadual 8.5 dan hasil lawatan Audit adalah seperti di Gambar 8.3. 

94

Jadual 8.5 

Pengeluaran Bil Anggaran Di Antara 4 hingga 50 Kali 

Daerah Bil. 

Bacaan Anggaran Bil. 

Nombor 

Nombor Meter Tarif 

Anggaran Penggunaan 

Akaun 

Mula Terkini 

(kali) (m 3 ) 

1. 110000449501 09551977 T1 22/12/2006 09/12/2010 48 961 

2. 110010238601 9919149 T2 20/09/2009 29/11/2010 15 254 

3. 110050513601 01K32121 T2 25/10/2009 28/11/2010 14 1,671 

4. 110053766701 08A14960 T4 01/02/2010 01/12/2010 11 13,269 

Kota 5. 110005812501 93734950 T1 18/10/2007 16/12/2010 39 0 

Setar 6. 110036350501 93W016249 T2 09/12/2006 06/12/2010 49 200 

7. 110011036601 09767696 T2 30/12/2007 27/12/2010 37 0 

8. 110002468201 09717363 T4 08/11/2009 06/01/2010 14 269 

9. 110010245401 2009036918 T2 23/06/2010 22/12/2010 7 145 

10. 110054283001 08A18879 T1 13/08/2009 16/12/2010 17 0 

11. 310056249001 JKR05K0932 T4 07/12/2009 08/12/2010 13 201 

12. 310023895801 09739972 T4 04/12/2008 08/12/2010 15 297 

13. 310021335201 93142989 T1 28/01/2010 29/11/2010 11 0 

Kulim 

14. 310020754901 JBAK07A21251 T2 28/03/2010 30/11/2010 9 433 

15. 310020758401 00K21735 T1 29/08/2010 30/11/2010 4 300 

16. 310021400201 132670 T1 18/11/2007 21/12/2010 38 0 

17. 310021404501 93126270 T1 18/11/2007 21/12/2010 38 0 

18. 310051425601 02C0092 T4 06/05/2010 09/12/2010 8 131 

19. 410035847601 00K14564 T4 24/04/2010 27/12/2010 9 305 

20. 410053061301 KSM080001597 T1 08/12/2009 08/12/2010 13 442 

Langkawi 

21. 410053050501 KSM080001580 T1 07/01/2010 08/12/2010 12 105 

22. 410053055701 KSM080001551 T1 08/12/2009 08/12/2010 13 137 

23. 410053061401 KSM080001665 T1 08/11/2009 08/12/2010 14 469 

24. 410056090501 080003231 T1 10/01/2010 09/12/2010 12 42 

Sumber: ACL dan Penyata Akaun Pengguna 

Gambar 8.3 

Meter Tidak Berfungsi 


Lokasi: Nombor Akaun 310020758401, Kulim 


95

Pada pendapat Audit, SADA perlu menetapkan had bilangan bacaan anggaran yang 

dibenarkan disebabkan meter rosak dan tidak berfungsi untuk penggantian meter 

baru supaya dapat dilakukan dengan lebih teratur dan bil dapat dikeluarkan kepada 

pengguna berdasarkan penggunaan sebenar. 

8.4.2. Pengurusan Meter Air 

8.4.2.1. Penggantian Meter Air Berusia Dan Rosak 

a. Program penggantian meter air adalah salah satu pelan pengurusan dalam 

pembekalan air di mana ia memberi peluang untuk meningkatkan pendapatan entiti 

bekalan air dan dapat mempertingkatkan perkhidmatan kepada pelanggannya. 

Bacaan meter dijangka kurang tepat apabila usia meter air meningkat dan ini akan 

menyebabkan kehilangan pendapatan oleh entiti bekalan air. Berdasarkan amalan 

terbaik, tempoh penggantian meter adalah di antara 7 hingga 10 tahun. Pihak Audit 

tidak dapat membuat pengesahan bagi usia meter terkini bagi tahun 2010 kerana 

maklumat berkaitan tidak diserah bagi tujuan pengauditan. Maklumat usia meter bagi 

tahun 2009 adalah seperti di Jadual 8.6. 

Jadual 8.6 

Usia Meter Air Bagi Tahun 2009 

Usia Meter (Bilangan) 

Daerah 

7-12 13-20 >20 

(tahun) (tahun) (tahun) 

Jumlah 

Kota Setar 43,465 5,490 2 48,957 

Kubang Pasu 23,220 2,289 0 25,509 

Pokok Sena 17,229 303 0 17,532 

Pendang 10,641 536 0 11,177 

Kuala Muda 1 23,943 2,272 138 26,353 

Kuala Muda 2 15,569 2,782 72 18,423 

Gurun 4,198 563 7 4,768 

Sik 4,359 1,038 18 5,415 

Yan 5,498 1,013 0 6,511 

Kulim 27,999 1,224 2 29,225 

Bandar Baharu 2,644 7 0 2,651 

Baling 8,651 847 21 9,519 

Langkawi 8,909 44 1 8,954 

Jumlah 196,325 18,408 261 214,994 

Sumber : Bahagian ICT SADA 

b. Pada tahun 2010, SADA telah menukar sejumlah 21,143 unit meter semasa 

pelaksanaan program penggantian meter rosak dan meter berusia. Semakan Audit 

terhadap program penggantian meter air yang dilaksanakan oleh SADA mendapati 

sebanyak 17,976 unit atau 85% adalah penukaran bagi meter yang tidak berfungsi 

dan 479 unit atau 2% adalah penukaran meter lama yang berusia lebih daripada 15 

tahun manakala 2,688 unit atau 13% lagi adalah disebabkan meter kotor, meter 

rosak, meter hilang, meter diubahsuai, ujian meter dan lain-lain. Maklumat program 

penggantian meter adalah seperti di Jadual 8.7. 

96

Jadual 8.7 

Program Penggantian Meter Oleh SADA Bagi Tahun 2010 

Kategori 

Penggantian Meter (unit) 

Meter Tidak Berfungsi 17,976 

Meter Kotor 11 

Meter Dirosakkan 89 

Meter Hilang 493 

Meter Diubahsuai 22 

Ujian Meter 100 

Meter Lama (Lebih 15 Tahun) 479 

Lain-Lain 1,973 

Jumlah 21,143 

Sumber: SADA 

8.4.2.2. Meter Air Tidak Diagihkan 

Kontrak perolehan 7,000 unit Smart Meter jenis Fluidic Oscillator Meter SM150E bernilai 

RM1.08 juta telah ditandatangani pada 12 September 2007 bagi menangani masalah 

bacaan bil under registration di mana alat tersebut boleh merakamkan pengaliran isi padu 

air di dalam saluran paip secara tepat. Syarat kontrak menetapkan tempoh waranti 

selama 12 bulan dari tarikh penghantaran dibuat pada 17 Mei 2008. Lawatan Audit pada 

17 Januari 2011 mendapati 1,000 unit masih belum diagihkan dan berada di Stor Pusat 

SADA seperti di Gambar 8.4. Manakala 6,000 unit lagi telah pun diagihkan kepada 

semua daerah pada sekitar bulan Ogos 2008. Oleh kerana tempoh warantinya tamat 

pada 16 Mei 2009, adalah dikhuatiri sekiranya meter-meter tersebut tidak berfungsi, 

SADA terpaksa menanggung kerugian kerana tidak dapat menggantinya dari pembekal 

berkenaan tanpa bayaran. Harga bagi setiap unit meter tersebut adalah RM155. Pihak 

SADA memaklumkan bahawa baki 1,000 unit yang belum dipasang di tapak adalah 

disebabkan faktor ketahanan meter (meter body) yang tidak memuaskan terutama pada 

thread & body, terlalu sensitif kepada faktor elektrisiti di dalam tanah yang kerap 

mengganggu bacaan meter (jumped) dan sangat terdedah kepada aktiviti kacau ganggu 

dan vandalism. 

Gambar 8.4 

Smart Meter Yang Belum Diagihkan 


Lokasi: Stor Pusat SADA, Mergong 


97

8.4.2.3. Saiz Meter Tidak Bersesuaian Dengan Penggunaan Air 

a. Saiz meter hendaklah sepadan dengan penggunaan air. Temu bual Audit mendapati 

SADA tidak menyediakan garis panduan khusus untuk diguna pakai bagi 

pemasangan meter pengguna. Pihak Audit menggunakan Garis Panduan Sistem 

Bekalan Air Negeri Melaka sebagai perbandingan bagi menentukan kriteria 

pemasangan saiz meter yang bersesuaian seperti di Jadual 8.8. 

Jadual 8.8 

Kriteria Pemasangan Saiz Meter Yang Bersesuaian 

Saiz Meter 

Aliran Maksimum Kegunaan Air Bulanan 

(m3/Jam) 

(m3) 

15mm 3 130 

25mm 7 700 

50mm 30 5,000 

100mm 150 20,000 

150mm 300 45,000 

Sumber: Garis Panduan Sistem Bekalan Air Negeri Melaka 

b. Lawatan Audit di daerah Langkawi pada 18 Januari 2011 mendapati 2 meter bersaiz 

150mm mencatatkan penggunaan bulanan tertinggi masing-masing sebanyak 290m 3 

dan 520m 3 . Penggunaan air yang sedikit bagi saiz meter yang besar boleh 

menyebabkan bacaan meter under registration kerana saiz meter tidak sesuai 

dengan aliran air. Keadaan ini boleh mengakibatkan kerugian kepada SADA. Meter 

yang dimaksudkan adalah seperti di Gambar 8.5 dan Gambar 8.6. Berdasarkan 

maklum balas, SADA mempunyai program mensaizkan semula meter mengikut 

penggunaan sebenar (actual consumption) dan projek pemasangan Electromagnetic 

Flow Meter oleh syarikat EPMB adalah merupakan salah satu atau sebahagian 

daripada program ini. 

Gambar 8.5 

Meter Bersaiz Besar Tetapi 

Penggunaan Air Sedikit 

Gambar 8.6 

Meter Bersaiz Besar Tetapi 

Penggunaan Air Sedikit 


Lokasi: Nombor Akaun 410035847601, Langkawi 



Lokasi: Nombor Akaun 410051637201, Langkawi 


Pada pendapat Audit, garis panduan berkaitan penggantian meter air lama dan 

penggunaan saiz meter yang bersesuaian dengan pengguna perlu disediakan. 

98

8.4.3. Pengurusan Kutipan Hasil Air 

Hasil utama SADA adalah kutipan bil air. Sehubungan itu, pusat kutipan dan kaedah 

pembayaran mestilah mesra pengguna. Pembayaran bil boleh dibuat di 12 pusat 

perkhidmatan SADA dan pusat pembayaran bil setempat seperti Tenaga Nasional Berhad, 

Telekom Malaysia Berhad dan Pos Malaysia Berhad. Selain itu, pembayaran bil juga boleh 

dibuat di Bank Simpanan Nasional, Bank Rakyat, EON Bank, Bank Islam Malaysia Berhad, 

CIMB dan AGRO Bank. Bayaran secara online boleh dibuat melalui HSBC, Ambank dan 

Maybank2u. Kaedah pembayaran bil air boleh dibuat secara tunai, cek, wang pos, bank draf, 

kad kredit dan kad debit. 

8.4.3.1. Prestasi Kutipan Hasil Air 

Semakan Audit mendapati kutipan hasil meningkat setiap tahun seiring peningkatan 

bilangan bil yang dikeluarkan kepada pengguna kecuali bagi tahun 2009 nilai kutipan hasil 

menurun berbanding nilai bil dikeluarkan. Peratusan bagi kutipan hasil menurun 

berbanding nilai bil yang dikeluarkan pada tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun, 

peratusan kutipan bagi tahun 2010 meningkat dengan pencapaian 102.6%. Status 

pencapaian prestasi kutipan hasil air Negeri Kedah adalah seperti di Jadual 8.9. Bagi 

tahun 2010, SADA telah mengemas kini dan menukar format pelaporan kepada yang 

lebih terkini dan tepat. Caj bil yang dikeluarkan pada tahun 2010 adalah RM201.93 juta 

manakala kutipan yang diperolehi bagi tahun tersebut berjumlah RM207.17 iaitu 

pencapaian sebanyak 102.6%. 

Jadual 8.9 

Prestasi Kutipan Hasil Berbanding Bil Dikeluarkan Bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

Butiran 

2007 2008 2009 2010 

Domestik Industri Domestik Industri Domestik Industri Domestik Industri 

Bilangan Bil 

Dikeluarkan 

5,019,137 479,036 5,167,286 510,206 5,336,371 539,448 5,473,863 587,081 

Nilai Bil Dikeluarkan 

(RM juta) 

92.84 46.29 105.35 59.63 108.68 69.02 122.03 79.90 

Nilai Bil Dikeluarkan 

(RM juta) 

139.13 164.97 177.70 201.93 

Nilai Kutipan Hasil 

(RM juta) 

162.88 167.89 174.01 207.17 

Perbezaan Nilai 

(RM juta) 

23.75 2.91 (3.69) 5.24 

Prestasi Kutipan (%) 117.1 101.8 97.9 102.6 

Sumber: SADA 

Pada pendapat Audit, prestasi kutipan hasil air berbanding nilai bil dikeluarkan 

adalah memuaskan kerana telah mengalami peningkatan dalam tahun 2010 iaitu 

daripada RM97.9 juta kepada RM102.6 juta. 

8.4.4. Pengurusan Deposit Air 

8.4.4.1. Deposit Air Tidak Dikutip 

a. Seksyen 16(1) Enakmen Bekalan Air (Pindaan Pertama) 1990 bagi Negeri Kedah 

menghendaki pengguna perlu membayar deposit mengikut kadar yang telah 

ditetapkan sebelum air boleh dibekalkan kepada premis. Kadar deposit air yang 

masih diguna pakai adalah seperti di Jadual 8.10. 

99

Kumpulan Pengguna 

Jadual 8.10 

Kadar Deposit Ditetapkan 

Kadar (RM) 

Kediaman 60 - 150 

Rumah Kerajaan 100 - 200 

Pejabat/ Institusi Kerajaan 150 – 3,000 

Pejabat Swasta 200 – 3,500 

Sekolah 100 – 10,000 

Tempat Ibadat/ Kelab 150 - 300 

Air Kegunaan Pertanian 200 – 2,000 

Pelbagai Perniagaan 250 – 5,000 

Bekalan Sementara 1,000 – 10,000 

Industri/ Kilang 1,000 – 15,000 

Universiti/ Pusat Pengajian Tinggi 10,000 – 80,000 

Hotel/ Chalet/ Pusat Peranginan/ Rumah 

Tumpangan 

1,500 – 20,000 

Hospital 200 – 5,000 

Hydrant (persendirian) 2,000 

Sumber: Rekod JKR (Bekalan Air) Kedah 

b. Analisis ACL terhadap maklumat akaun di 3 daerah mendapati 2,295 akaun 

pengguna yang masih aktif tidak dikenakan bayaran deposit. Keadaan ini disebabkan 

akan-akaun berkategori kerajaan yang didaftarkan sebelum tahun 2006, kesilapan 

kod semasa penerimaan deposit di kaunter bayaran dan membuat off-set deposit 

bagi akaun yang mempunyai tunggakan. Tindakan pembetulan dan pelarasan kod 

telah dibuat oleh pihak SADA. Pecahan akaun-akaun terlibat adalah seperti di 

Jadual 8.11. 

Jadual 8.11 

Pecahan Akaun Aktif Yang Tiada Deposit 

Kumpulan Pengguna Tarif 

Daerah 

Kota Setar Kulim Langkawi 

01- Kediaman T1 1,325 499 47 

02- Institusi Kerajaan T1 7 8 0 

03- Institusi Pengajian T1 26 46 12 

04- Perniagaan T2 11 4 5 

05- Pejabat T2 174 109 0 

06- Perkhidmatan T2 0 3 4 

09- Perindustrian T4 0 5 0 

11- Rumah Ibadat T6 8 2 0 

Jumlah 1,551 676 68 

Sumber: Data ACL Jabatan Audit Negara 

8.4.4.2. Deposit Air Tidak Dituntut Dan Tidak Diwartakan 

Mengikut Arahan Perbendaharaan 162, deposit yang tidak dituntut dalam masa 3 bulan 

selepas pewartaan hendaklah dikreditkan ke dalam hasil Kerajaan. Analisis Audit 

terhadap 328 akaun pengguna berstatus disconnection on request yang tiada tunggakan 

mendapati deposit melebihi tempoh setahun berjumlah RM0.84 juta masih tidak dituntut. 

Pihak Audit dimaklumkan bahawa tiada tindakan pewartaan diambil oleh JBA Kedah 

mahupun SADA bagi menguruskan perkara berkaitan. Maklumat terperinci mengenai 

deposit yang tidak dituntut melebihi tempoh setahun bagi daerah Kota Setar, Kulim dan 

Langkawi adalah seperti di Jadual 8.12. Pihak SADA memaklumkan bahawa Jabatan 

Hasil sedang dalam proses mengenal pasti semua akaun yang terlibat dan akan 

100

menyerahkan kepada Jabatan Undang-Undang bagi melaksanakan proses pewartaan 

serta seterusnya pengkreditan ke hasil Kerajaan. 

Jadual 8.12 

Deposit Yang Tidak Dituntut Melebihi Tempoh Setahun 

Daerah 

Bilangan Jumlah 

Akaun (RM Juta) 

Kota Setar 156 0.30 

Kulim 98 0.29 

Langkawi 74 0.25 

Jumlah 328 0.84 

Sumber: Data ACL Jabatan Audit Negara 

Pada pendapat Audit, pengurusan deposit air adalah tidak memuaskan kerana 

terdapat pengguna aktif yang berdaftar tanpa deposit dan deposit yang tidak 

dituntut melebihi 12 bulan tidak diwartakan. 

8.4.5. Aktiviti Penguatkuasaan Dan Pemotongan Bekalan Air 

Pada tahun 2010, sebanyak 11 operasi pemotongan dilakukan oleh SADA di 7 daerah yang 

mempunyai tunggakan bil air tinggi. Operasi yang dilaksanakan hasil kerjasama daripada 

pelbagai agensi seperti TLSB, Polis Diraja Malaysia (PDRM), Suruhanjaya Pencegahan 

Rasuah Malaysia (SPRM), Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) serta hebahan melalui stesen 

radio tempatan dan masjid. Kesan daripada operasi ini, jumlah tunggakan telah berkurangan 

sejumlah RM0.80 juta atau 64% berbanding RM1.26 juta. Maklumat terperinci mengenai 

kedudukan tunggakan bil selepas operasi pemotongan adalah seperti di Jadual 8.13. 

Manakala Gambar 8.7 dan Gambar 8.8 menunjukkan operasi pemotongan bekalan air. 

Jadual 8.13 

Kedudukan Tunggakan Bil Selepas Operasi Pemotongan 

Sehingga Disember 2010 

Daerah / Kawasan 

Jumlah Jumlah Peratus 

Bilangan 

Tunggakan Bayaran Pembayaran 

Akaun 

(RM Juta) (RM Juta) (%) 

Sungai Petani 377 0.22 0.13 60 

Kota Setar 1,001 0.27 0.07 27 

Kulim 146 0.08 0.02 19 

Kubang Pasu 130 0.04 0.04 103 

Pendang 218 0.09 0.08 91 

Yan 119 0.04 0.02 47 

Langkawi 531 0.52 0.44 84 

Jumlah 2,522 1.26 0.80 64 

Sumber: SADA 

101

Gambar 8.7 

Operasi Pemotongan Bekalan Air 

Secara Pemotongan Meter 

Gambar 8.8 

Operasi Pemotongan Bekalan Air 

Secara Penutupan Ferule 


Lokasi: Pantai Cenang, Langkawi 



Lokasi: Bukit Malut, Langkawi 


Pada pendapat Audit, aktiviti penguatkuasaan dan pemotongan bekalan air yang 

dilaksanakan oleh SADA adalah baik kerana berjaya mengurangkan tunggakan hasil 

bekalan air. 


Bagi meningkatkan prestasi pengurusan pengebilan air, adalah disyorkan SADA mengambil 

tindakan berikut: 

8.5.1. Mengadakan rancangan tahunan penggantian meter rosak atau tidak berfungsi 

supaya penggantian meter baru dapat dilakukan dengan lebih teratur. 

8.5.2. Memastikan pengguna menjelaskan deposit bagi setiap permohonan baru sebelum 

pemasangan meter dilakukan dan sambungan semula turut dikenakan bayaran deposit. 

8.5.3. Menyediakan garis panduan dan program berkaitan penggunaan saiz meter yang 

bersesuaian dengan penggunaan air sebenar. 

8.5.4. Menyediakan peruntukan dan program berkaitan dengan penggantian meter air 

berusia sejajar dengan amalan terbaik SADA di antara 7 hingga 10 tahun. 

8.5.5. Pihak SADA perlu memastikan objektif sebenar pelaksanaan program AMR 

dilaksanakan iaitu bacaan meter dibuat secara online. 

102

BAHAGIAN II 

PENGURUSAN SYARIKAT 

KERAJAAN NEGERI

, 

BAHAGIAN II 

PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI 


Seksyen 5(1)(d), Akta Audit 1957 memberi kuasa kepada Ketua Audit Negara untuk 

mengaudit sesebuah syarikat yang didaftarkan di bawah Akta Syarikat 1965. Syarikat yang 

boleh diaudit ialah Syarikat yang menerima geran/pinjaman/jaminan daripada Kerajaan 

Persekutuan atau Negeri dan di mana lebih daripada separuh modal saham berbayarnya 

dipegang oleh Kerajaan Persekutuan atau Kerajaan Negeri atau Agensi Kerajaan Negeri. Ini 

juga selaras dengan Warta Kerajaan Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong Jilid 53 

No. 26 bertarikh 17 Disember 2009, di bawah perintah P.U (A) 443 Perlembagaan 

Persekutuan yang dinamakan perintah Audit (Akaun Syarikat) 2009 yang memberi kuasa 

kepada Ketua Audit Negara untuk memeriksa, menyiasat dan mengaudit syarikat Kerajaan. 

Pada tahun 2010, Jabatan Audit Negara telah memilih untuk mengaudit Kulim Technology 

Park Corporation Sdn. Bhd., Yiked Bina Sdn. Bhd., Kumpulan Ladang-ladang Perbadanan 

Kedah Sdn. Bhd. dan Amanah Saham Kedah Berhad. 

PERBADANAN KEMAJUAN NEGERI KEDAH 

10. KULIM TECHNOLOGY PARK CORPORATION SDN.BHD. 


10.1.1. Kulim Technology Park Corporation Sdn. Bhd. (KTPC) adalah syarikat subsidiari 

KHTP Holding Sdn. Bhd. yang merupakan syarikat milik penuh Perbadanan Kemajuan 

Negeri Kedah (PKNK). KTPC mula beroperasi pada 8 Januari 1979 dengan modal berbayar 

berjumlah RM10 juta dengan nama asalnya KSDC Management Sdn. Bhd. Pada masa 

sekarang, KTPC bergiat secara langsung dalam aktiviti pembangunan dan pengurusan 

tanah seluas 1,700 hektar di daerah Kulim, Kedah yang dikenali sebagai Kulim Hi-Tech 

Park (KHTP). KHTP merupakan taman perindustrian berteknologi tinggi yang pertama 

di Malaysia. 

10.1.2. Objektif penubuhan KHTP adalah untuk menjadi pemangkin dalam merealisasikan 

Wawasan 2020, iaitu visi Kerajaan untuk menjadi sebuah negara maju. Oleh itu, kewujudan 

KTPC adalah selaras dengan visi KHTP untuk muncul sebagai sebuah taman teknologi 

pilihan utama dan terulung di Malaysia seterusnya di Asia menjelang tahun 2020. Bagi 

mencapai hasrat berkenaan KTPC telah mewujudkan satu kawasan taman berteknologi 

tinggi yang dikenali sebagai “Bandaraya Sains Masa Hadapan’’ (Science City Of Future) 

yang menempatkan pelbagai syarikat tempatan dan antarabangsa. 

105

10.1.3. KHTP merupakan salah satu projek yang diberi penekanan oleh Kerajaan 

Persekutuan dalam Rancangan Malaysia Ke-Sembilan (RMKe9) untuk meningkatkan 

keupayaan negara di dalam pembangunan sektor teknologi tinggi dan penyelidikan. Selaras 

dengan usaha berkenaan, Kerajaan telah memperuntukkan sejumlah RM120 juta dalam 

RMKe9 bagi projek pembesaran kawasan KHTP di mana sejumlah RM60 juta merupakan 

geran pembangunan infrastruktur dan RM60 juta lagi dalam bentuk pinjaman bagi tujuan 

pengambilan tanah. 

10.1.4. Pada akhir tahun 2010 terdapat 26 syarikat yang merangkumi pelbagai sektor 

teknologi tinggi seperti elektronik, mekanikal, telekomunikasi, semikonduktor, optoelectronics, 

bio-teknologi, pusat penyelidikan dan pembangunan industri, pusat sumber ilmu 

sains dan teknologi serta pusat latihan program keusahawanan tekno industri kecil dan 

sederhana sedang beroperasi di KHTP. 

10.1.5. KTPC mempunyai 10 Ahli Lembaga Pengarah (ALP) termasuk seorang wakil dari 

Kementerian Kewangan dan seorang wakil dari PKNK. Manakala pengurusan syarikat 

diketuai oleh Presiden dan dibantu oleh 57 kakitangan eksekutif serta bukan eksekutif. 


Pengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada prestasi kewangan syarikat memuaskan, 

pengurusan aktiviti dan kewangan serta tadbir urus korporat telah dilaksanakan dengan 

teratur selaras dengan objektif penubuhannya. 


Pengauditan dijalankan merangkumi prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan tadbir urus 

korporat. Pengauditan dijalankan dengan meneliti Memorandum dan Artikel Syarikat, Akta 

Syarikat 1965, peraturan kewangan, minit mesyuarat ALP dan rekod berkaitan dengan 

pengurusan syarikat KTPC bagi tahun 2007 hingga 2010. Analisis kewangan juga dilakukan 

terhadap Penyata Kewangan bagi tempoh 3 tahun iaitu daripada tahun 2007 hingga 2009. 

Di samping itu, temu bual dan perbincangan dengan pegawai yang berkaitan serta 

pemeriksaan fizikal terhadap peralatan dan aset juga dijalankan. Lawatan Audit ke kawasan 

industri KTPC dibuat bagi meninjau pelaksanaan aktivitinya. 


Pengauditan yang dijalankan di antara bulan Disember 2010 hingga Januari 2011 

mendapati pada umumnya, kedudukan kewangan KTPC adalah baik dengan mencatatkan 

keuntungan sepanjang tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun, pengurusan aktiviti 

berkaitan penyewaan bangunan dan pemantauan projek pembangunan boleh 

dipertingkatkan. Selain itu, terdapat kelemahan dalam aspek pengurusan kewangan seperti 

pengurusan pinjaman Kerajaan, pengurusan syarikat subsidiari serta pembayaran bonus 

dan dividen yang tidak mengikut Pekeliling Perbendaharaan. Penjelasan lanjut berhubung 

dengan prestasi kewangan dan aktiviti KTPC adalah seperti berikut: 

106

10.4.1. Prestasi Kewangan 

10.4.1.1. Analisis Trend 

a. Prestasi kewangan KTPC bagi tahun 2007 hingga 2009 secara keseluruhannya 

adalah baik dengan mencatatkan keuntungan sebelum cukai bagi 3 tahun tersebut. 

Antara faktor penyumbang kepada keuntungan KTPC adalah pendapatan jualan lot 

industri Fasa I hingga Fasa III di mana KTPC berjaya menjual lot industri bernilai di 

antara RM34 juta hingga RM39.26 juta setahun. Manakala peningkatan keuntungan 

yang drastik pada tahun 2009 adalah disebabkan KTPC memperolehi pendapatan 

luar biasa berjumlah RM11 juta hasil kerjasama pembinaan projek Business Centre 

II. Keadaan ini menyebabkan keuntungan KTPC pada tahun 2009 meningkat kepada 

RM24.58 juta iaitu peningkatan sejumlah RM11.85 juta atau 93.1% berbanding 

tahun 2007. Berikutan prestasi keuntungan yang dicatatkan setiap tahun, Dana 

Pemegang Saham KTPC telah melonjak kepada RM103.19 juta iaitu peningkatan 

sebanyak 931.2% berbanding pelaburan modal asal berjumlah RM10 juta. 

b. Pendapatan utama KTPC adalah melalui penjualan lot industri dan perumahan, 

penyewaan bangunan serta pendapatan daripada ladang getah dan kelapa sawit. 

KTPC juga menerima pendapatan sampingan seperti dividen dan faedah pelaburan, 

caj bayaran elektrik bagi penyewa bangunan dan pendapatan sebagai konsultan 

untuk projek di luar negara. Pendapatan KTPC pada tahun 2007 adalah berjumlah 

RM46.03 juta, meningkat kepada RM51.54 juta pada tahun 2008 dan seterusnya 

meningkat kepada RM53.33 juta pada tahun 2009. Analisis Audit mendapati 

peningkatan pendapatan sejumlah RM5.51 juta atau 12% pada tahun 2008 adalah 

disebabkan peningkatan pendapatan daripada penjualan lot tanah industri yang 

meningkat kepada RM39.26 juta atau 15.5% berbanding tahun 2007. Manakala 

peningkatan pendapatan sejumlah RM1.79 juta atau 3.5% pada tahun 2009 adalah 

disebabkan oleh pendapatan luar biasa berjumlah RM11 juta walaupun pada tahun 

tersebut pendapatan jualan lot industri merosot kepada RM34.87 juta berbanding 

tahun 2008. 

c. Perbelanjaan KTPC bagi tahun 2007 hingga 2009 adalah di antara RM34.90 juta 

hingga RM37.35 juta dan majoriti perbelanjaan adalah terdiri daripada kos jualan lot 

industri, penyenggaraan bangunan dan kos perladangan. Lain-lain perbelanjaan 

seperti perbelanjaan am dan pentadbiran, cukai dan kos kewangan menunjukkan 

peningkatan setiap tahun terutamanya cukai yang meningkat sebanyak RM38.9 juta 

atau 172.1% berbanding tahun 2007. 

d. Kedudukan pendapatan dan perbelanjaan serta untung rugi KTPC bagi tahun 

kewangan 2007 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 10.1, Carta 10.1 dan 10.2. 

107

Jadual 10.11 

Penyata Pendapatan Dan Perbelanjaan Serta Untung Rugi 


Tahun 

Butiran 

2007 

2008 

(RM Juta) (RM 

Juta) 

Pendapatan 

Perbelanjaan Operasi 

Untung Kasar 

Lain-lain Pendapatan 

Perbelanjaan Am 

dan Pentadbiran 

Kos Kewangan 

Untung/(Rugi) Sebelum Cukai 

Pelarasan Cukai 

Untung/(Rugi) Bersih Semasa 

Sumber: Penyata Kewangan KTPC 

44.29 

(21.58) 

22.71 

1.74 

(11.24) 

(0.48) 

12.73 

(2.26) 

10.47 

44.63 

(21.38) 

23.25 

6.91 

(10.86) 

( 0.45) 

18.85 

( 4.66) 

14.19 

2009 

(RM Juta) 

39.899 

(17.28) 

22.61 

13.444 

(11.31) 

(0.16) 

24.58 

(6.15) 

18.43 

Carta 10.1 

Trend Keuntungan Sebelum Cukai KTPC 

Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

(RM Juta) 

30 

24.58 

25 

18.85 

20 

15 

12.73 

10 

5 

0 

2007 2008 

2009 

Tahun 

Sumber: Penyataa Kewangan KTPC 

Carta 10.2 

Trend Pendapatan Dan Perbelanjaan 

KTPC Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

(RM Juta) 

60 

51.54 

50 46.03 

40 35.56 

37.35 

30 

20 

10 

0 

53.33 

34.90 

2007 2008 2009 

Pendapatan 

Perbelanjaan 

Tahun 


10.4. .1.2. Analisis Nisbah 

Bagi menilai prestasi kewangan KTPC, beberapa analisis nisbah 

kewangan telah 

dijalankan terhadap butiran yang ditunjukkan dalam Lembaran Imbangan serta Penyata 

Pendapatan KTPC bagi tahun kewangan 2007 hingga 2009. Hasil analisiss nisbah 

kewangan adalah seperti di Jadual 10.2. 

Jadual 10.2 

Analisis Nisbah Kewangan Bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 

2009 

Butiran 

Tahun Kewangan 

2007 

2008 

2009 

Nisbah Semasa 

Margin Untung 

Bersih 

Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 

Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 


1.04:1 

24% 

0.03:1 

0.17:1 

1.21:11 

32% 

0.04:1 

0.17:11 

1.06:1 

46% 

0.05:1 

0.18:1 

108

a. Nisbah Semasa 

Nisbah Semasa dikira dengan membandingkan aset semasa dengan liabiliti semasa. 

Nisbah ini digunakan bagi menentukan sejauh mana kemampuan aset semasa 

syarikat yang boleh ditukar segera kepada tunai bagi menampung liabiliti jangka 

pendek syarikat. Semakin tinggi nisbah ini, semakin meningkat kecairan syarikat. 

Berdasarkan pengiraan Audit, Nisbah Semasa KTPC menunjukkan syarikat masih 

berupaya membayar balik nilai semasanya kerana nilai asetnya adalah melebihi nilai 

liabiliti. Bagaimanapun, nisbah ini adalah kecil dan tidak konsisten dari tahun ke 

tahun. Keadaan ini menunjukkan bahawa KTPC akan mengalami masalah kewangan 

pada masa hadapan dan KTPC perlu membuat penambahbaikan sehingga melebihi 

penanda aras iaitu 2:1. Keadaan nisbah yang kecil adalah kerana KTPC mempunyai 

pinjaman daripada Kerajaan yang masih belum dibayar berjumlah RM112.60 juta 

pada tahun 2009. 

b. Margin Untung Bersih 

Margin ini merupakan pendekatan yang lazim digunakan bagi mengukur peratusan 

keuntungan yang diperolehi daripada setiap ringgit pendapatan yang dipungut. 

Peningkatan margin ini menunjukkan kecekapan syarikat di mana bagi setiap ringgit 

kenaikan pendapatan, ia memberi kesan langsung dan nilai tambah (value-added) 

terhadap peningkatan kadar keuntungan syarikat. Semakan Audit mendapati Margin 

Untung Bersih KTPC menunjukkan peningkatan terutamanya pada tahun 2009 di 

mana bagi setiap ringgit hasil pendapatan, KTPC berjaya memperolehi keuntungan 

berjumlah 46%. Pencapaian nisbah yang baik adalah disebabkan KTPC berjaya 

meningkatkan pendapatannya melalui penjualan lot industri dan hartanah. Selain itu, 

pada tahun 2009 KTPC juga memperolehi jaminan keuntungan minimum bagi projek 

pembinaan Business Centre II dengan kos RM11 juta. 

c. Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 

Nisbah ini mengukur pulangan pelaburan asetnya iaitu pulangan bersih yang 

diperoleh bagi setiap ringgit aset yang dilaburkan. Semakin tinggi hasil yang 

diperoleh daripada setiap ringgit yang digunakan, semakin cekap syarikat 

menguruskan asetnya. Berdasarkan pengiraan Audit, Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 

KTPC adalah positif iaitu di antara 0.03:1 hingga 0.05:1. Bagaimanapun nisbah ini 

masih kecil jika dibandingkan dengan jumlah aset KTPC yang melebihi RM347 juta. 

Ini menunjukkan KTPC masih kurang produktif untuk menggunakan aset yang dimiliki 

bagi menjana keuntungan yang maksimum. 

d. Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 

Nisbah ini mengukur pulangan terhadap jumlah modal syarikat yang dilaburkan iaitu 

pulangan bersih yang diperoleh bagi setiap ringgit modal. Semakin tinggi hasil yang 

diperoleh daripada setiap ringgit modal, semakin cekap syarikat menguruskan 

modalnya. Berdasarkan pengiraan Audit mendapati Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 

KTPC menunjukkan trend peningkatan tahun 2007 hingga 2009. Ini kerana KTPC 

telah berjaya memperolehi keuntungan di antara RM10.47 juta hingga RM18.43 juta. 

109

Kejayaan tersebut menyebabkan ekuiti pemegang saham KTPC melonjak secara 

drastik daripada RM10 juta kepada RM103 juta. 

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan KTPC adalah baik kerana berjaya 

mencatat keuntungan pada tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun KTPC masih 

belum menjelaskan tunggakan pinjaman kepada Kerajaan walaupun tempoh 

pembayaran balik telah tamat. 

10.4.2. Pengurusan Aktiviti 

10.4.2.1. Pembangunan Tanah 

Pada awal pembangunan Kulim Hi-Tech Park (KHTP), KTPC telah membangunkan 

Fasa I dan Fasa II seluas 1,700 hektar. Bagi pembangunan Zon Industri Fasa III, KTPC 

telah membuat pengambilan tanah baru seluas 175 hektar di kawasan berdekatan. 

Kemasukan pelaburan baru daripada syarikat multinasional telah membolehkan KTPC 

diluluskan geran dan pinjaman daripada Kerajaan Persekutuan yang keseluruhannya 

berjumlah RM120 juta. Tujuan pembangunan ini adalah bagi menyediakan lot industri 

dilengkapi dengan pelbagai kemudahan infrastruktur dan dijual kepada pelabur secara 

pajakan. KTPC hendaklah menyediakan kemudahan infrastruktur mengikut kontrak yang 

telah ditandatangani dengan Syarikat Uzaimin Enterprise Sdn. Bhd. KTPC telah 

menyenaraikan 12 kontraktor Kelas A untuk tujuan pembangunan ini. Pemilihan 

kontraktor adalah dipersetujui bersama oleh Bahagian Pelaburan, Kementerian 

Kewangan, MECD, MIDA dan PKNK. Pemeriksaan Audit terhadap fail projek mendapati 

beberapa kelemahan seperti berikut: 

a. Peningkatan Harga Kontrak Sebanyak 45% 

Berdasarkan perjanjian kontrak yang telah ditandatangani, harga kontrak yang 

ditetapkan berjumlah RM69.90 juta. Bagaimanapun semakan Audit mendapati jumlah 

kos projek telah meningkat kepada RM101.39 juta atau 45% berbanding harga 

kontrak asal. Peningkatan kos ini disebabkan kajian tentang komposisi tanah (soil 

investigation) tidak dijalankan secara menyeluruh sehingga menyebabkan bongkah 

batu pejal yang dianggarkan berkeluasan 1.6 juta meter padu tidak dapat di kesan 

pada peringkat awal. Ini menyebabkan kos bahan letupan untuk memecah bongkah 

batu dan kos pindaan pelan mengenai kedudukan kolam takungan dan saluran paip 

meningkat sejumlah RM31.49 juta. KPTC memaklumkan kenaikan kos adalah 

disebabkan oleh kesuntukan masa yang dihadapi KTPC kerana menerima pelaburan 

luar negara bernilai RM8 billion. Pelabur meminta tapak Modul 3 dan 4 dipercepatkan 

untuk memenuhi permintaan produk mereka. Dalam keadaan yang mendesak, kerjakerja 

tanah yang dijalankan adalah secara ‘Balance Cut & Fill’ dan mengguna pakai 

laporan uji tanah sedia ada bagi tujuan rekabentuk tanpa uji tanah tambahan. 

Lapisan batu keras mula ditemui setelah beberapa bulan kerja dimulakan. Kesemua 

harga tambahan ini telah diluluskan oleh Kementerian Kewangan Malaysia. 

Pada pendapat Audit, penambahan kos ini pastinya membebankan kedudukan 

masa depan kewangan KTPC. 

110

. Projek Lewat Disiapkan 

Mengikut kontrak, kontraktor diberikan tempoh 18 bulan bermula 1 September 2007 

hingga 20 Februari 2009 bagi menyiapkan projek pembangunan infrastruktur asas 

zon industri Fasa III. Bagi tempoh 21 Februari 2009 hingga 31 Disember 2009, 

Kontraktor telah diluluskan 3 kali Lanjutan Masa (EOT) hingga akhirnya Perakuan 

Tidak Siap Kerja (CNC) telah dikeluarkan kepada kontraktor pada 31 Disember 2009 

apabila kontraktor masih gagal menyiapkan kerja-kerja. Kontraktor akan didenda 

RM20,000 bagi setiap hari kelewatan sebagai Gantirugi Yang Ditentu Dan Ditetapkan 

atau “Liquidated and Ascertained Damages” (LAD). Amalan kebiasaannya, selepas 

pengeluaran CNC, EOT tidak akan dikeluarkan supaya LAD dapat dikenakan kepada 

kontraktor. Bagaimanapun EOT ketiga telah dikeluarkan pada 31 Disember 2009 iaitu 

pada tarikh yang sama CNC dikeluarkan. Pengeluaran EOT ketiga yang berakhir 31 

Mei 2010 tersebut telah menyebabkan CNC terbatal dan LAD tidak boleh dikenakan 

kepada Kontraktor selepas mendapat kelulusan daripada Kementerian Kewangan. 

Projek telah disiapkan pada 14 Mei 2010 iaitu 17 hari lebih awal daripada tarikh 

lanjutan EOT ketiga. KTPC memaklumkan kelewatan penyiapan projek tersebut 

adalah disebabkan oleh permohonan kontraktor untuk semakan semula harga 

kontrak kerana penemuan batuan keras yang menyebabkan jentera berkuasa tinggi 

perlu digunakan. Selain itu kontraktor juga perlu melakukan perubahan kepada 

rekabentuk dan kedudukan asal kolam takungan selaras dengan kehendak Jabatan 

Pengairan Dan Saliran. 

Pada pendapat Audit, pelaksanaan projek adalah kurang memuaskan kerana 

projek pembangunan lewat disiapkan mengikut tempoh kontrak selama 444 

hari. 

10.4.2.2. Projek Perumahan 

KTPC telah membangunkan kawasan perumahan Fasa I, II dan III sebagai kawasan 

kediaman kepada penduduk sekitarnya. Semakan Audit terhadap fail projek mendapati 

projek perumahan yang dibangunkan oleh KTPC lewat disiapkan. Projek ini sepatutnya 

disiapkan pada 31 Ogos 2009 tetapi gagal disiapkan hingga akhir tahun 2010. Lawatan 

Audit ke tapak projek perumahan Fasa II pula mendapati rumah yang dibina mengalami 

kerosakan dan keretakan serius sehingga menyebabkan KTPC terpaksa membeli balik 

rumah yang telah dijual. Penjelasan lanjut mengenai penemuan Audit adalah seperti 

berikut: 

a. Projek Pembinaan 64 Unit Rumah Berkembar dan 2 Unit banglo Kulim Perdana 

Fasa III 

i. Kontrak Lewat Ditandatangani 

Surat Pekeliling Perbendaharaan Bil. 2 Tahun 1995 menetapkan kontrak 

hendaklah ditandatangani dalam tempoh 4 bulan selepas Surat Setuju Terima 

(LOA) dikeluarkan. Mengikut kontrak projek pembinaan bermula pada 1 Januari 

2008 dan tamat kontrak pada 31 Ogos 2009. Semakan Audit mendapati kontrak 

111

agi pembinaan 64 unit rumah berkembar dan 2 unit banglo lewat ditandatangani 

pada 20 Ogos 2009 iaitu 11 hari sebelum tarikh tamat kontrak. KPTC 

memaklumkan kelewatan berlaku disebabkan pihak pengurusan tinggi yang baru 

memerlukan masa untuk meneliti kontrak yang akan ditandatangani. KTPC boleh 

mengambil tindakan undang-undang berdasarkan surat tawaran yang 

dikeluarkan dan disahkan penerimaannya oleh kontraktor sekiranya berlaku 

pelanggaran syarat. 

ii. 

Kerja Pembinaan Rumah Lewat Disiapkan 

Merujuk kepada dokumen kontrak, projek pembinaan hendaklah disiapkan dalam 

tempoh 20 bulan iaitu bermula pada 1 Januari 2008 hingga 31 Ogos 2009. 

Pemeriksaan Audit terhadap fail projek mendapati projek gagal disiapkan 

mengikut jadual asal. Kontraktor telah diberi EOT sehingga 10 Mac 2010 untuk 

menyiapkan projek tersebut, bagaimanapun projek masih lewat disiapkan oleh 

kontraktor. CNC telah dikeluarkan kepada kontraktor pada 10 Mac 2010 dan 

denda sejumlah RM3,500 bagi setiap hari kelewatan sehingga projek selesai. 

Sehingga 30 November 2010 LAD terkumpul adalah berjumlah RM0.93 juta dan 

akan diselaraskan melalui bayaran muktamad projek. 

iii. Kelewatan Pemasangan Hoarding Dan Kolam Takungan Membasuh Tayar 

Kontraktor sepatutnya memasang hoarding di keliling tapak pembinaan sebagai 

langkah keselamatan sebelum kerja di tapak pembinaan dimulakan. Semakan 

Audit mendapati setelah amaran diberikan oleh Pihak Berkuasa Tempatan KHTP 

kontraktor telah memasang hoarding selepas 9 bulan pembinaan dan membina 

kolam takungan membasuh tayar selepas 11 bulan projek dilaksanakan. 

b. Rumah Perumahan Kulim Perdana Fasa II Mengalami Kerosakan 

Pemeriksaan Audit mendapati 5 unit rumah teres 2 tingkat yang diduduki sejak tahun 

2006 iaitu Lot 188, 189, 217, 218 dan 219 telah mengalami keretakan di bahagian 

rasuk tetulang utama, keretakan di dinding bilik tidur utama, keretakan di dinding 

bilik air, keretakan di balkoni serta keretakan di bahagian atas tangga. Keretakan ini 

walaupun telah beberapa kali dibaiki ianya masih berulang. KTPC memaklumkan 

kerosakan adalah disebabkan terdapat aliran air di bawah tanah yang telah 

menyebabkan mendapan. Sebagai pemaju yang bertanggungjawab dan untuk 

menjaga imej KTPC, pihak pengurusan KTPC mengambil keputusan untuk membeli 

balik 2 buah rumah berkenaan untuk tujuan pembaikan atau dirobohkan sekiranya 

perlu. Bagi lot-lot rumah yang lain, pembelian akan dilakukan setelah proses 

rundingan harga dengan pembeli rumah selesai. Lawatan Audit terhadap lot 219 

mendapati berlaku keretakan seperti di Gambar 10.1 dan 10.2. 

112

Gambar 10.1 

Keretakan Di Balkoni 

Tingkat Bawah Rumah Di Lot 219 

Gambar 10.2 

Keretakan Di Atas Pintu 

Bilik Tidur Utama Di Lot 219 


Lokasi: Kulim Perdana Fasa II 



Lokasi: Kulim Perdana Fasa II 


Pada pendapat Audit, kelewatan menyiapkan pembinaan rumah dan pembinaan 

yang tidak berkualiti boleh menjejaskan imej KTPC. 

10.4.2.3. Bangunan Business Centre II Tidak Disewakan 

Bangunan Business Centre II dengan kos berjumlah RM12.3 juta telah siap dibina pada 2 

Julai 2009 dan telah diberikan Sijil Layak Menduduki (CF) pada 27 Oktober 2009. 

Bangunan ini dibina bertujuan untuk disewakan kepada pelanggan dan pelabur di KTPC. 

Bagaimanapun, semakan Audit mendapati bangunan tersebut masih belum disewakan. 

KTPC memaklumkan pihaknya dalam proses rundingan menjual bangunan kepada 

pembida tertinggi secara sewa beli yang dianggarkan bernilai RM20.25 juta. Proses 

pembelian ini masih belum muktamad dan dijangkakan selesai pada bulan Ogos 2011. 

Bangunan Business Centre II adalah seperti di Gambar 10.3. 

Gambar 10.3 

Bangunan Business Centre II 


Lokasi: Business Centre II, KHTP 


113

10.4.2.4. Prestasi Penyewaan Bangunan Komersial KTPC 

Penyewaan bangunan komersial KTPC tidak memuaskan kerana masih terdapat lot yang 

belum disewa terutamanya di bangunan Business Centre I dan II, Admin Centre dan 

Techno Centre. Semakan Audit mendapati, hanya 59.4% daripada keseluruhan ruang 

berjaya disewakan bagi 5 bangunan komersial kepunyaan KTPC disebabkan oleh 

pemasaran yang kurang berkesan. KTPC memaklumkan pihaknya hanya dapat 

menerima beberapa industri tertentu untuk penyewaaan bangunan bagi menjaga 

statusnya sebagai taman teknologi tinggi. KTPC juga perlu menyimpan beberapa lot 

bangunan untuk tujuan penyewaan pelabur baru yang masih belum memiliki bangunan 

sendiri di KTPC. Butiran lanjut adalah seperti di Jadual 10.3. 

Jadual 10.3 

Penyewaan Bangunan KTPC Sehingga Disember 2010 

Ruang Ruang Yang Ruang 

Bangunan 

Bangunan Disewa 

Kosong 

Sewaan 

(Kaki Persegi) (Kaki Persegi) (Kaki Persegi) (%) 

Business Centre I 170,647 119,049 51,598 69.8 

Business Centre II 60,000 - 60,000 - 

Admin Centre 66,140 45,470 20,670 68.8 

Techno Centre 69,434 47,441 21,993 68.3 

Toxic Waste Storage Yard 14,822 14,553 269 98.2 

Jumlah 381,043 226,513 154,530 59.4 

Sumber: Rekod KTPC 

10.4.2.5. Prestasi Pelaburan Syarikat Subsidiari 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993 menetapkan semua pelaburan syarikat 

subsidiari Kerajaan termasuk penubuhan syarikat baru perlu diluluskan oleh Lembaga 

Pengarah. Penubuhan syarikat subsidiari dengan pegangan ekuiti 100% oleh Kerajaan 

atau syarikat Kerajaan tidak dibenarkan kecuali atas sebab mendesak dan mustahak. 

Lembaga Pengarah Badan/syarikat induk perlu melupuskan/menswastakan kepentingan 

Kerajaan dalam syarikat yang menghadapi kerugian besar berterusan, dorman dan telah 

menamatkan operasi. Sehingga Disember 2010, KTPC mempunyai 8 buah syarikat 

subsidiari di mana 6 buah syarikat adalah aktif manakala 2 lagi tidak aktif. Semakan Audit 

mendapati kesemua syarikat subsidiari KTPC mencatatkan kerugian terkumpul 

keseluruhannya berjumlah RM24.81 juta. Ini bermakna pelaburan KTPC berjumlah 

RM57.08 juta di dalam syarikat subsidiarinya tidak mendatangkan hasil malah 

membebankan KTPC. KTPC Resort Development Bhd.(KRDB) mengalami kerugian 

sehingga RM80 juta sebelum tahun 2007. Bagi menyelamatkan KRDB daripada muflis, 

KTPC terpaksa menyuntik tambahan modal saham KTPC sejumlah RM50 juta. Selain itu, 

KTPC juga telah menjual sebahagian hartanah KRBD sehingga menyebabkan KTPC 

mencatatkan keuntungan luar biasa pada tahun 2007 sebanyak RM42.36 juta. Manakala 

Restu Harmoni Sdn. Bhd. pula masih dalam proses pembubaran dan akaun beraudit 

terakhir yang dikeluarkan adalah pada tahun 2003. KPTC memaklumkan anak 

syarikatnya sukar mencatatkan keuntungan dalam jangka masa pendek tetapi ianya perlu 

menyediakan perkhidmatan sokongan yang dapat menarik pelabur. Bagi tujuan 

penambahbaikan, KTPC telah melakukan penstrukturan semula pengurusan atasan anak 

114

syarikat, menyediakan pelan strategi perniagaan, melaksanakan pemantauan berkala dan 

memperkenalkan Key Performance Indicator (KPI) terhadap syarikat subsidiarinya. 

Butiran lanjut syarikat-syarikat subsidiari KTPC adalah seperti di Jadual 10.4. 

Jadual 10.4 

Prestasi Syarikat Subsidiari KTPC bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009 

Keuntungan/ (Kerugian) 

Kerugian 

Pelaburan Ekuiti 

Tahun 

Terkumpul 

Subsidiari 

2007 2008 2009 2009 

(RM Juta) (%) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) 

Syarikat Aktif 

KTPC Resort Development 

Bhd. 

50 100 42.36 (0.18) 0.19 (5.27) 

Kulim Technology 

Management Sdn. Bhd. 

1.0 90 0.03 (0.40) 0.08 (0.24) 

Kedah Bioresources 

Corporation Sdn. Bhd. 

0.50 100 (0.29) (0.19) (0.10) (0.84) 

KTPC Contruction Sdn. Bhd. 0.75 100 (0.93) 0.11 0.06 (2.78) 

Kedah Information 

Technology Sdn. Bhd. 

1.00 100 (0.002) (0.002) (0.24) (1.40) 

Kulim Golf & Country 

Resort Sdn. Bhd. 

1.00 100 (0.70) (0.43) 0.13 (6.20) 

Syarikat Tidak Aktif (Dorman) 

Kulim Advance Education 

Corporation Sdn. Bhd. 

1.20 70 (0.003) (0.006) 0.002 (2.30) 

Restu Harmoni Sdn. Bhd. 1.63 51 - - - 

Pada 2003 

(5.78) 

Jumlah 57.08 - 40.47 (1.10) 0.12 (24.81) 


Pada pendapat Audit, pelaburan dalam syarikat subsidiari yang berterusan 

mengalami kerugian wajar disemak semula untuk ditamatkan operasinya kerana 

KTPC tidak menerima sebarang dividen dan perkongsian keuntungan. 

10.4.2.6. Pendahuluan Dan Pinjaman Kepada Syarikat Subsidiari 

Mengikut Pekeliling Perbendaharaan Bil.12 Tahun 1993, pinjaman yang diberikan tanpa 

faedah atau dengan kadar faedah yang subsidized serta syarat yang longgar, hendaklah 

dihentikan. Semakan Audit mendapati pada tahun 2007 hingga 2009, KTPC telah 

memberi pendahuluan kepada syarikat subsidiari dengan baki terhutang pada 31 

Disember 2009 berjumlah RM44.66 juta. Pendahuluan ini dilakukan untuk membiayai 

projek dan operasi syarikat subsidiarinya. Semakan lanjut mendapati tiada perjanjian 

dibuat berkaitan pendahuluan tersebut bagi menyatakan secara terperinci syarat-syarat 

berkaitan faedah yang dikenakan dan tempoh bayaran balik di antara KTPC dengan 

syarikat subsidiarinya. Implikasinya, tiada bayaran balik dilakukan oleh syarikat subsidiari 

kepada KTPC. Pemeriksaan Audit juga mendapati, KTPC telah mempermodalkan 

pendahuluan kepada syarikat subsidiari iaitu KRDB berjumlah RM35 juta untuk 

menyelamatkan daripada muflis. 

115

Pada pendapat Audit, pendahuluan yang dikeluarkan tanpa perjanjian akan 

menyebabkan tindakan undang-undang tidak dapat diambil sekiranya bayaran balik 

gagal dibuat mengikut tempoh yang ditetapkan. 

10.4.3. Tadbir Urus Korporat 

Akta Syarikat 1965, pekeliling yang dikeluarkan oleh Kementerian Kewangan serta Kod 

Tadbir Urus Korporat telah memperincikan elemen penting yang perlu dipatuhi oleh syarikat 

untuk memastikan tadbir urus korporat dan pengurusan kewangan yang baik. Kod tadbir 

urus korporat yang telah disemak semula pada tahun 2007 menekankan elemen penting 

seperti pematuhan undang-undang dan peraturan, struktur organisasi, keanggotaan, 

peranan dan tanggungjawab Lembaga Pengarah kepada pemegang saham, penetapan dan 

pendedahan ganjaran yang diterima oleh Lembaga Pengarah, polisi dan prosedur, 

penubuhan jawatankuasa tertentu dan peranan Jawatankuasa Audit terhadap akauntabiliti 

syarikat. Tadbir urus korporat merujuk kepada proses yang digunakan untuk mengurus dan 

mengawal aktiviti/program serta kebajikan syarikat ke arah meningkatkan prestasi dan 

akauntabiliti korporat dengan objektif utama memastikan kepentingan stakeholders 

dipertahankan bagi menyumbang kepada perkembangan perniagaan. Penemuan Audit 

terhadap tadbir urus korporat KTPC adalah seperti berikut: 

10.4.3.1. Pembayaran Dividen 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 11 Tahun 1993 menetapkan dasar dan garis panduan 

mengenai bayaran dividen oleh syarikat Kerajaan dan dikehendaki membayar dividen 

sekurang-kurangnya 10% setahun sebagai pulangan modal kepada Kerajaan sebagai 

pemegang saham. Cadangan bayaran dividen perlu dikemukakan secara serentak 

dengan cadangan bayaran bonus untuk kelulusan Lembaga Pengarah Badan Induk dan 

Pihak Berkuasa Negeri (PBN). Semakan Audit mendapati KTPC hanya membayar dividen 

berjumlah RM0.75 juta kepada PKNK dalam tahun kewangan 2009, manakala peruntukan 

dividen berjumlah RM2.16 juta yang masih tertunggak masih belum dijelaskan 

oleh KTPC. 

Pada pendapat Audit, memandangkan KTPC memperolehi keuntungan, KTPC 

sepatutnya menjelaskan segera dividen kepada PKNK. 

10.4.3.2. Pembayaran Bonus 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993 menetapkan semua pembayaran bonus 

hendaklah diluluskan oleh Lembaga Pengarah Badan Induk sebelum dikemukakan 

kepada PBN. Semakan Audit mendapati pembayaran bonus kepada kakitangan 

berjumlah RM1.55 juta telah dibayar pada tahun 2007 hingga 2009 berdasarkan 

kelulusan Lembaga Pengarah KTPC. Bagaimanapun pembayaran ini tidak dikemukakan 

kepada Lembaga Pengarah PKNK dan PBN untuk diluluskan seperti yang dikehendaki 

oleh peraturan. 

10.4.3.3. Jawatankuasa Audit Dalam Tidak Aktif 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 menggariskan keperluan penubuhan 

Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan untuk meningkatkan kawalan terhadap syarikat 

116

Kerajaan; mengawasi dasar dan sistem perakaunan, kawalan dalaman, laporan 

kewangan serta etika perniagaan syarikat; dan menentukan sumber kerajaan diurus 

seberapa cekap dan efektif untuk memenuhi objektif korporat dan sosial. Semakan Audit 

mendapati KTPC telah menubuhkan Jawatankuasa Eksekutif (Jawatankuasa EXCO) 

yang turut berperanan memantau pengurusan kewangan dan operasi KTPC. 

Bagaimanapun, Jawatankuasa Audit yang diwujudkan tidak aktif kerana mesyuarat 

terakhir diadakan pada 20 Mac 2006. Kesannya, keberkesanan kawalan dalaman 

terhadap pengurusan kewangan dan tahap pematuhan syarikat terhadap dasar serta 

peraturan kerajaan tidak dapat ditentukan. 

10.4.3.4. Mesyuarat Lembaga Pengarah 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993 pula menetapkan Lembaga Pengarah 

syarikat dan Lembaga Pengarah Badan Induk perlu mengawal rapi dan teliti berkaitan 

prestasi syarikat Kerajaan terutamanya bagi syarikat Kerajaan yang mempunyai prestasi 

yang tidak memuaskan. Prestasi dan analisis kewangan yang terperinci mengenai 

syarikat hendaklah dibentangkan sekurang-kurangnya 4 kali setahun dalam mesyuarat 

Ahli Lembaga Pengarah Badan Induk. Semakan Audit mendapati kekerapan mesyuarat 

Lembaga Pengarah KTPC adalah seperti Jadual 10.5. Lembaga Pengarah telah 

memutuskan untuk menubuhkan Jawatankuasa Kecil Lembaga Pengarah (EXCO) bagi 

meneliti dan mengkaji semua kertas cadangan sebelum dibentangkan kepada Lembaga 

Pengarah. Mesyuarat EXCO yang pertama telah diadakan pada 19 Mei 2011. 

Jadual 10.5 

Kekerapan Mesyuarat Lembaga Pengarah KTPC 

bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

Tahun Kekerapan Mesyuarat Kurangan Mesyuarat 

2007 3 (1) 

2008 2 (2) 

2009 3 (1) 

2010 3 (1) 


10.4.3.5. Pinjaman Kerajaan Tidak Dijelaskan 

Pemeriksaan Audit terhadap akaun KTPC mendapati 3 pinjaman diterima daripada 

Kerajaan Persekutuan yang keseluruhannya berjumlah RM160.72 juta. Pinjaman 

disalurkan melalui Kerajaan Negeri dan seterusnya kepada PKNK serta KHTP Holding 

Sdn. Bhd. (KHTPH). Semakan Audit mendapati KTPC belum menjelaskan baki pinjaman 

termasuk faedah adalah berjumlah RM112.60 juta kepada PKNK dan KHTPH walaupun 

tempoh pembayaran balik telah tamat. Butiran terperinci adalah seperti di Jadual 10.6. 

117

Bil. 

Sumber 

Pinjaman 

Jadual 10.6 

Baki Pinjaman Belum Dijelaskan Sehingga Tahun 2010 

Tarikh 

Perjanjian 

Jumlah 

Pinjaman 

(RM Juta)* 

Tempoh 

Bayaran 

Jumlah 

Dibayar 

(RM Juta) 

Baki 

Pinjaman 

(RM Juta) 

1. KHTPH 

10.11.199 

2 

46.16 

8 Tahun 

(1996-2001) 

29.42 23.42 

2. PKNK 

20.11.199 

4 

66.00 

8 Tahun 

(1995-2002) 

38.32 35.23 

3. KHTPH 

22.08.199 

7 

48.56 

6 Tahun 

(1998-2003) 

8.34 53.95 

Jumlah 160.72 76.08 112.60 


* Pinjaman tidak termasuk faedah 


Bagi membolehkan objektif penubuhan KTPC dicapai seperti mana yang telah ditetapkan, 

KTPC perlu menangani kelemahan yang telah dibangkitkan dalam laporan ini. Bagi 

mengatasi kelemahan yang dibangkitkan, Lembaga Pengarah KTPC disyorkan supaya 


10.5.1. Mengkaji dengan mendalam setiap penubuhan syarikat subsidiari dan menutup 

syarikat subsidiari yang tidak aktif dan dorman, menetapkan dasar/garis panduan berkaitan 

pemberian pendahuluan/pinjaman kepada syarikat subsidiari. Syarikat subsidiari perlu 

dipantau dengan lebih teliti supaya pelaburan yang dilakukan tidak mengalami kerugian. 

10.5.2. Memperkukuhkan aktiviti promosi, pemasaran dan perniagaan peringkat global 

supaya syarikat dapat meningkatkan prestasi keuntungan melalui peningkatan pelaburan 

oleh syarikat asing yang maju dalam bidang berteknologi tinggi melalui kerjasama 

berterusan dengan agensi Kerajaan seperti MITI, MIDA, Majlis Amanah Rakyat (MARA) dan 

Kementerian serta agensi yang mempunyai kemahiran dan pelaburan yang sama. Di 

samping itu, KTPC juga perlu meningkatkan promosi yang lebih berkesan bagi 

meningkatkan hasil sewaan ruang bangunannya. 

10.5.3. Memperkemaskan dan mengamalkan tadbir urus korporat syarikat dengan 

menjadikan Pekeliling Kerajaan dan Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia sebagai amalan 

terbaik. 

10.5.4. Pemeriksaan Audit Dalam perlu dijalankan secara berkala dan lebih kerap serta 

memastikan Jawatankuasa Audit berfungsi mengikut peraturan yang ditetapkan. 

118

11. YIKED BINA SDN. YAYASAN BHD. ISLAM NEGERI KEDAH 

11. YIKED BINA SDN. BHD. 


11.1.1. Yiked Bina Sdn. Bhd. (YBSB) merupakan subsidiari Yiked Holding Sdn. Bhd. 

(YHSB). YHSB merupakan syarikat milik penuh Yayasan Islam Negeri Kedah (YINK). YBSB 

telah ditubuhkan dan didaftarkan pada 15 Oktober 2000 dengan modal dibenarkan 

berjumlah RM1 juta dan modal berbayar berjumlah RM0.70 juta. YBSB merupakan syarikat 

usahasama di antara YHSB dan Tele-Flow Corporation Sdn. Bhd. (TCSB) dengan pegangan 

ekuiti YHSB (51%) dan TCSB (49%). Objektif utama penubuhan syarikat adalah untuk 

menjalankan perniagaan dalam bidang telekomunikasi. 

11.1.2. Aktiviti utama YBSB adalah menjalankan pembinaan, penyewaan dan 

penyenggaraan infrastruktur telekomunikasi di seluruh Negeri Kedah. YBSB telah diberikan 

lesen Network Facility Provider (NFP) di bawah Seksyen 30 dan 126 Akta Komunikasi Dan 

Multimedia 1998 oleh Suruhanjaya Komunikasi Dan Multimedia Malaysia (SKMM) pada 

tahun 2005. SKMM juga telah melantik YBSB sebagai Syarikat Sokongan Negeri (SBC) 

yang mempunyai hak eksklusif dan bertanggungjawab sebagai One Stop Centre (OSC) bagi 

menguruskan hal berkaitan perlesenan, pembinaan menara telekomunikasi serta 

mengkoordinasikan pengurusan infrastruktur telekomunikasi di seluruh Negeri Kedah. Ini 

adalah selaras dengan keputusan Kerajaan Persekutuan yang mewajibkan perkongsian 

menara telekomunikasi di antara operator selular. 

11.1.3. YBSB telah menjalankan kerja pembinaan menara telekomunikasi sejak tahun 2005 

di bawah Program Time Two (T2) kelolaan SKMM. Projek ini meliputi kawasan yang 

memerlukan liputan dan kualiti termasuk kawasan berpenduduk, laluan sekunder, kawasan 

tumpuan ramai, laluan keretapi dan sebagainya. Sehingga kini 166 menara telah dibina dan 

disewakan kepada operator selular serta operator internet dan jaringan data. 

11.1.4. Lembaga Pengarah YBSB terdiri daripada 6 orang Ahli Lembaga Pengarah (ALP) 

termasuk seorang wakil YHSB. Tiga wakil daripada YHSB telah dilantik sebagai ALP YBSB 

bagi menjalankan kerja pemantauan. Operasi syarikat diuruskan oleh TCSB yang berpejabat 

di Seri Kembangan, Selangor. Selain itu, 2 kakitangan YHSB telah dilantik oleh YBSB 

sebagai Pengarah Urusan dan Pengurus bagi memastikan hal berkaitan pentadbiran 

syarikat berjalan lancar khususnya di pejabat YBSB Alor Setar. Manakala tiada wakil YHSB 

terlibat secara langsung dalam operasi syarikat. 

119






Pengauditan dijalankan merangkumi aspek prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan 

tadbir urus korporat. Kaedah pengauditan dijalankan dengan meneliti Memorandum dan 

Artikel Syarikat, Akta Syarikat 1965, Akta Perancang Bandar Dan Desa 1976, peraturan 

kewangan, minit mesyuarat Lembaga Pengarah dan rekod berkaitan dengan pengurusan 

syarikat YBSB bagi tempoh tahun 2006 hingga 2010. Analisis kewangan juga dilakukan 

terhadap Penyata Kewangan YBSB bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009. Di samping itu 

temu bual dan perbincangan dengan pegawai yang berkaitan juga dijalankan. Lawatan Audit 

ke menara telekomunikasi milik YBSB dibuat bagi meninjau pelaksanaan aktiviti 

perniagaan YBSB. 


Pengauditan yang dijalankan antara bulan Disember 2010 hingga Mac 2011 mendapati 

pengurusan aktiviti YBSB adalah selaras dengan objektif penubuhannya. Prestasi kewangan 

YBSB secara keseluruhannya adalah memuaskan. YBSB mencatatkan kerugian pada tahun 

2007 berjumlah RM0.01 juta. Pada 2 tahun berikutnya, YBSB berjaya memperbaiki 

kedudukan kewangan syarikat dengan memperolehi keuntungan bersih berjumlah RM0.10 

juta pada tahun 2008 dan RM0.16 juta pada tahun 2009. Pengurusan aktiviti YBSB secara 

keseluruhannya adalah tidak memuaskan kerana terdapat beberapa kelemahan yang boleh 

menjejaskan kepentingan Kerajaan selaku pemegang ekuiti secara amnya. Antara 

kelemahan yang ditemui adalah perjanjian usahasama tidak memihak kepada YBSB kerana 

hak menguruskan operasi syarikat diserahkan sepenuhnya kepada TCSB, royalti yang 

diterima rendah berbanding hasil sewaan dan perjanjian Proceeds Assignment tidak 

dipatuhi. Manakala tadbir urus korporat YBSB secara keseluruhannya adalah memuaskan. 

Penjelasan lanjut berhubung dengan prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan tadbir urus 

korporat adalah seperti berikut: 



a. YBSB mencatatkan kerugian pada tahun 2007 berjumlah RM0.01 juta. Mulai tahun 

2008 YBSB berjaya mencatatkan keuntungan berjumlah RM0.10 juta manakala pada 

tahun 2009 keuntungan YBSB meningkat kepada RM0.16 juta. Kerugian yang 

dialami oleh YBSB adalah berpunca daripada kebanyakan menara masih didalam 

peringkat pembinaan. YBSB berjaya memulihkan kedudukan kewangan pada tahun 

2008 dan 2009 apabila menara telah diserahkan kepada operator telekomunikasi 

untuk penyewaan. 

120

. Pendapatan utama YBSB adalah terdiri daripada hasil sewaan menara dan kabin. 

Pendapatan YBSB menunjukkan trend peningkatan terutamanya pada tahun 2008. 

Pendapatan YBSB pada tahun 2007 adalah berjumlah RM12.20 juta, telah meningkat 

pada tahun 2008 kepada RM16.96 juta dan meningkat lagi pada tahun 2009 kepada 

RM18.78 juta. Analisis Audit mendapati peningkatan pendapatan pada tahun 2008 

dan 2009 adalah kerana tambahan menara telekomunikasi telah berjaya disiapkan 

dan disewakan kepada operator telekomunikasi. Selain itu, permintaan terhadap 

penyewaan kabin dilokasi menara juga telah bertambah. 

c. Perbelanjaan operasi, am dan pentadbiran YBSB adalah terdiri daripada kos 

penyenggaraan, faedah yang dikenakan terhadap kos pembinaan menara dan susut 

nilai menara serta kabin. Analisis Audit mendapati perbelanjaan operasi, am dan 

pentadbiran YBSB menunjukkan trend peningkatan terutamanya pada tahun 2008. 

Pada tahun 2007 hingga 2009 perbelanjaan operasi, am dan pentadbiran YBSB 

masing-masing berjumlah RM12.22 juta, RM16.87 juta dan RM18.63 juta. Pihak Audit 

mendapati peningkatan kos perbelanjaan operasi, am dan pentadbiran pada tahun 

2008 dan 2009 adalah disebabkan oleh pertambahan kos penyenggaraan menara, 

susut nilai, faedah terhadap kos pembinaan menara serta bayaran royalti. 

d. Kedudukan pendapatan perbelanjaan dan untung rugi YBSB bagi tahun 2007 hingga 

2009 adalah seperti di Jadual 11.1, Carta 11.1 dan Carta 11.2. 

Jadual 11.1 



Tahun 

Butiran 

2007 

(RM Juta) 

2008 

(RM Juta) 

2009 

(RM Juta) 

Pendapatan 12.20 16.96 18.78 

Perbelanjaan Operasi (12.02) (16.71) (18.24) 

Untung Kasar 0.18 0.25 0.54 

Lain-lain Pendapatan 0.01 0.01 0.006 

Perbelanjaan Am dan Pentadbiran (0.20) (0.16) (0.39) 

Untung/(Rugi) Sebelum Cukai (0.01) 0.10 0.16 

Pelarasan Cukai (0.07) (0.002) (0.001) 

Untung/(Rugi) Bersih Semasa (0.08) 0.10 0.16 

Sumber: Penyata Kewangan YBSB 

121

(RM Juta) 

0.18 

0.16 

0.14 

0.12 

0.1 

0.08 

0.06 

0.04 

0.02 

0 

-0.02 

Carta 11.11 

Trend Keuntungan YBSB 

Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

0.100 

-0.01 

2007 2008 2009 

Tahun 


0.16 

Carta 11.2 


YBSB Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

(RM Juta) 

20 

15 

10 

5 

0 

12.21 

12.22 22 

16.97 

16.87 

2007 2008 2009 

Pendapatan 

Perbelanjaan 

Tahun 

Sumber: Penyataa Kewangan YBSB 

18.78 

18.63 

11.4. .1.2. Analisis Nisbah 

Bagi menilai prestasi kewangan YBSB, analisis Nisbah Semasa, Margin Untung 

Bersih, 

Nisbah Pulangan Ke Atas 

Aset dan 

Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti telah dilakukan 

berdasarkan lembaran imbangan dan penyata pendapatan YBSB bagi tahun 2007 

hingga 

2009 


Jadual 11.2 

Analisiss Nisbah Kewangan 

Bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009 

Butiran 


2007 2008 2009 

Nisbah Semasa 

0.57:1 0.51:1 0.23:1 

Margin Untung 

Bersih 

(0.08%) 0.6% 

0.9% 

Nisbah Pulangan Ke Atas Aset (0.001):1 0.001:1 0.003:1 

Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti (0.5):1 0.38:1 0.37:1 

Sumber: Penyataa Kewangan YBSB 


Nisbah ini menunjukkan YBSB tidak berupaya membayar balik liabiliti semasanya. 

Trend penurunan menunjukkan 

kadar keupayaan membayar balik pinjaman yang 

kritikal oleh 

YBSB. Ini 

adalah disebabkan pertambaha 

an kos menara telekomunikasi 

yang dibayar secara ansuran kepada TCSB. 


Margin Untung Bersih 

adalah negatif pada tahun 2007 kerana syarikat mengalami 

kerugian pada tahun tersebut. Kerugian ini disebabkan banyak menaraa belum 

disewakan. Bagaimanapun YBSBB mencatatkan margin keuntungan yang sangat kecil 

pada tahun 

2008 dan 

2009 iaitu kurang daripada 1% berikutan banyak menara 

telekomunikasi telah disewakan dan mula beroperasi. 

122


Nisbah Pulangan Ke Atas Aset adalah negatif pada tahun 2007 manakala 

mencatatkan pulangan yang sangat kecil pada tahun 2008 dan 2009 berbanding 

setiap ringgit yang dibelanjakan. Keadaan ini menunjukkan syarikat tidak produktif 

dan gagal menggunakan sepenuhnya aset yang dimiliki untuk memaksimumkan 

keuntungan. 


YBSB gagal memberikan pulangan kepada pemilik syarikat iaitu YHSB dan TCSB 

pada tahun 2007. Trend mulai berubah pada tahun 2008 dan 2009 di mana YBSB 

telah berjaya memberikan pulangan berikutan banyak menara telekomunikasi telah 

disewakan. 

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan YBSB adalah memuaskan walaupun 

syarikat hanya mencatatkan keuntungan minimum. Selain itu, dana pemegang 

saham berjaya mencatatkan peningkatan walaupun masih di bawah paras modal 

permulaan syarikat. 


Selaras dengan lesen Network Facility Provider yang diperolehi YBSB, aktiviti utama 

perniagaan YBSB adalah mengurus serta menjalankan kerja pembinaan, penyewaan, dan 

penyenggaraan infrastruktur telekomunikasi di seluruh Negeri Kedah. YBSB telah 

menandatangani usahasama dengan TCSB untuk memastikan operasi YBSB berjalan 

lancar. Sebanyak 5 perjanjian telah di tandatangani di antara YHSB, YBSB dan TCSB dalam 

memastikan kepentingan semua pihak terjamin. Perjanjian yang telah ditandatangani adalah 

seperti di Jadual 11.3. Sehingga Januari 2011 sebanyak 166 buah menara telekomunikasi 

telah dibina dan disewakan kepada operator telekomunikasi. Butiran terperinci dan contoh 

gambar menara yang telah didirikan dan dimiliki oleh YBSB adalah seperti di Jadual 11.4, 

Gambar 11.1 dan Gambar 11.2. 

Jadual 11.3 

Perjanjian Yang Telah Ditandatangani 

Di Antara YHSB, YBSB dan TCSB 

Bil Nama Perjanjian Tarikh Perjanjian 

1 Shareholders Agreement 19 September 2005 

2 Management Agreement 19 September 2005 

3 Proceeds Agreement 19 September 2005 

4 Power Attorney 19 September 2005 

5 First Supplemental Management Agreement 30 September 2005 

Sumber: Rekod YBSB 

123

Jadual 11.4 

Menara Telekomunikasi Dimiliki YBSB 

Bil Jenis Menara Unit 

1 Monopole 45m 3 

2 Monopole 100ft 2 


4 Menara 250ft 8 



7 Lampole 20ft 1 






13 Lampole 18m 3 

14 Lampole 24m 1 


Jumlah Keseluruhan 166 

Gambar 11.1 

Menara Monopole 30m 

Gambar 11.2 

Menara 300ft 


Lokasi: Berhampiran Masjid Al-Aqla, Kubang Pasu 



Lokasi: Nami, Padang Terap 


11.4.2.1. Perjanjian Usahasama Tidak Memihak Kepada YHSB dan YBSB 

a. Perjanjian Tidak Dirujuk Kepada Penasihat Undang-Undang Negeri 

YBSB sebagai sebuah syarikat Kerajaan Negeri (GLC) hendaklah mengemukakan 

draf perjanjian dengan pihak ketiga kepada Penasihat Undang-Undang Negeri untuk 

semakan dan ulasan. Ini adalah untuk memastikan kepentingan Kerajaan dalam 

perjanjian tersebut terjamin. Semakan Audit mendapati perjanjian yang 

ditandatangani di antara YHSB dengan TCSB dan YBSB dengan TCSB tidak dirujuk 

kepada Penasihat Undang-Undang Negeri. 

124

Pada pendapat Audit, perjanjian yang telah ditandatangani tanpa merujuk 

kepada Penasihat Undang-Undang Negeri adalah tidak selaras dengan amalan 

terbaik. 

b. Hak Menguruskan Operasi Syarikat Diserahkan Sepenuhnya Kepada Pihak 

Ketiga 

Adalah menjadi amalan kebiasaan pemegang saham majoriti akan menguruskan 

operasi syarikat. Mengikut Management Agreement yang telah ditandatangani di 

antara YBSB dengan TCSB pada 19 September 2005, YBSB telah menyerahkan hak 

menguruskan operasi syarikat sepenuhnya kepada TCSB. Perjanjian tersebut juga 

menyatakan Ketua Pegawai Eksekutif (KPE) hendaklah dicalonkan oleh TCSB. Ini 

bermakna YHSB tidak mempunyai sebarang kuasa dalam operasi YBSB walaupun 

mempunyai pegangan ekuiti sebanyak 51%. 

Pada pendapat Audit, YHSB telah kehilangan kuasa menguruskan operasi 

YBSB walaupun YHSB merupakan pemegang saham majoriti. 

c. Royalti Yang Diterima Rendah Berbanding Hasil Sewaan 

Setiap menara telekomunikasi disewakan kepada operator telekomunikasi di antara 

RM5,000 hingga RM34,800 sebulan. Sehingga 31 Disember 2010 terdapat 7 

operator telekomunikasi yang menyewa menara milik YBSB. Bagaimanapun, 

berdasarkan Management Agreement yang telah ditandatangani pada 19 September 

2005, YBSB hanya menerima royalti berjumlah RM200 sebulan manakala YINK akan 

menerima RM700 sebulan bagi setiap menara yang disewakan. Analisis Audit 

mendapati YBSB dan YINK hanya menerima sekitar 4% hingga 6.5% setahun 

daripada jumlah hasil yang diterima daripada operator telekomunikasi. Royalti yang 

diterima oleh YBSB dan YINK adalah rendah berbanding hasil sewaan menara. 

Perbandingan di antara hasil sewaan yang diterima dan royalti yang diterima oleh 

YBSB dan YINK adalah seperti di Jadual 11.5. 

Jadual 11.5 

Perbandingan Di antara Hasil Sewaan Dan Royalti 

Yang Diterima YBSB Dan YINK 

Tahun Hasil 

Sewaan 

(RM Juta) 

Royalti Yang Dibayar 

Kepada YBSB Dan YINK 

(RM Juta) 

Peratus 

Royalti 

(%) 

2006 6.47 0.42 6.5 

2007 12.20 0.70 5.7 

2008 16.96 0.67 4 

2009 18.78 1.07 5.7 


d. Perjanjian Proceeds Assignment Tidak Dipatuhi 

Setiap hasil syarikat hendaklah dimasukkan terus ke dalam akaun syarikat bagi 

memastikan tidak berlaku kehilangan dan ketirisan terhadapnya. Tambahan pula 

hasil tersebut diperolehi dengan menggunakan nama syarikat. Semakan Audit 

mendapati semua hasil sewaan menara telekomunikasi, peralatan serta kabin yang 

diperolehi daripada operator telah diarahkan untuk dimasukkan ke dalam akaun pihak 

125

ketiga iaitu Tele-Flow Capital Sdn. Bhd. (TeleCap). Ini adalah berdasarkan klausa 

yang terdapat di dalam Proceeds Assignment yang telah dipersetujui di antara YBSB 

dengan TCSB. Sepatutnya hasil sewaan dimasukkan terus ke akaun YBSB. 

Bagaimanapun, semakan Audit selanjutnya mendapati surat tawaran sewaan yang 

dikeluarkan oleh YBSB kepada Packet One Networks(M) Sdn. Bhd. menghendaki 

bayaran sewaan bulanan dimasukkan ke akaun TCSB. Pada pendapat Audit, surat 

tawaran sewaan ini adalah bertentangan dengan klausa yang dipersetujui di 

dalam perjanjian Proceeds Assignment yang telah ditandatangani. Aliran masuk 

hasil sewaan YBSB adalah seperti di Gambarajah 11.1. 

Gambarajah 11.1 

Aliran Masuk Hasil Sewaan 

Operator 

Telekomunikasi 

TeleCap 

TCSB 

YBSB 

Hasil Sewaan Hasil disalurkan Royalti Dibayar 

Sumber: Lakaran Jabatan Audit Negara 

e. Kos Faedah Pembiayaan Menara 

Melalui Management Agreement yang telah dimeterai di antara YBSB dengan TCSB 

pada 19 September 2005, kedua-dua pihak telah bersetuju di mana TCSB akan 

membiayai keseluruhan kos pembinaan dan YBSB akan membayar balik 

keseluruhan kos tersebut secara bayaran ansuran selama 120 bulan. Bagaimanapun 

melalui First Supplemental Management Agreement yang ditandatangani pada 30 

September 2005, YBSB dikehendaki membayar kos faedah terhadap kos pembinaan 

menara sebanyak 4.5% setahun. Semakan Audit mendapati kos faedah pembinaan 

menara bagi tahun 2007 hingga 2009 adalah berjumlah RM5.78 juta. 

Pada pendapat Audit, tindakan YBSB menandatangani First Supplemental 

Management Agreement telah menyebabkan kos operasi meningkat. 

11.4.2.2. Pembinaan Menara Di Atas Tanah Berstatus Pertanian 

Aturan-Aturan Tanah Kedah 1966 menyatakan tanah tidak boleh digunakan bagi tujuan 

selain jenis penggunaan tanah yang dinyatakan pada syarat nyata di dokumen hak milik 

tanah. Mengikut Undang-Undang menara telekomunikasi hanya boleh dibina atas tanah 

berstatus industri atau komersial. Tuan tanah perlu mengemukakan permohonan 

pengecualian penggunaan syarat tanah kepada Pentadbir Tanah. YBSB perlu 

memastikan pengecualian penggunaan syarat tanah di perolehi sebelum menara 

didirikan. Semakan Audit terhadap 166 fail menara telekomunikasi mendapati semua 

menara telah didirikan di atas tanah berstatus pertanian. Bagaimanapun tidak ada bukti 

dapat menunjukkan pengecualian diperolehi daripada Pentadbir Tanah Daerah 

berkenaan. Pada pendapat Audit, pembinaan menara telekomunikasi di atas tanah 

berstatus pertanian adalah bertentangan dengan syarat nyata kegunaan tanah. Bagi 

126

mengelak daripada dikenakan tindakan undang-undang, YBSB hendaklah segera 

mengemukakan permohonan permit sementara kepada Pentadbir Tanah Daerah 

yang berkenaan. Contoh butiran lokasi menara yang telah didirikan di atas tanah 

berstatus pertanian adalah seperti di Jadual 11.6. 

Jadual 11.6 

Butiran Menara Yang Dibina Di Atas Tanah Berstatus Pertanian 

Bil. Lokasi Status Tanah 

Lot 1154 Kg. Bendang Raya, Mukim Belimbing Kiri 

1. Daerah Padang Terap 

(Bendang Raja) 

2. 

Lot 2361 Mukim Padang Temak Daerah Padang Terap 

(Bukit Tembaga) 

3. 

Lot 68 Mukim Padang Terap Kiri Daerah Padang Terap 

(Kampung Pisang) 

4. 

Lot 1155 Mukim Tolak Daerah Padang Terap 

(Kampung Pasir Putih) 

5. 

Lot 190 Mukim Kurung Hitam Daerah Padang Terap 

(Kampung Perik) 

6. 

Lot 2203 Mukim Bongor Daerah Baling 

(Bonggol Tower) 

7. 

Tanah Hutan Simpan Pulau Tuba Langkawi 

(Pulau Tuba) 

8. 

Lot 194 Mukim Ulu Melaka Langkawi 

(Tok Senik) 

9. 

Lot 793 Mukim Malau Daerah Kubang Pasu 

(Bukit Wang) 

10. 

Lot 332 Mukim Padang Cina Daerah Kulim 

(Batu Puteh) 

11. 

Lot 2596 Mukim Karangan Kulim 

(Selarong Panjang) 

12. 

Lot 2980 Mukim Tobiar Daerah Pendang 

(Bukit Patong) 

13. 

Tanah Hutan Simpan Bukit Malut Langkawi 

(Jeti Lembong) 

14. 

Lot 2781 Mukim Siong Daerah Baling 

(Kampung Lalang) 

15. 

Lot 1103 Mukim Pulai Daerah Baling 

(Carok Kelian) 


Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Hutan Simpan 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Pertanian 

Hutan Simpan 

Pertanian 

Pertanian 

11.4.2.3. Perjanjian Serah Hak Menara Tidak Disediakan 

Selepas pembinaan menara disiapkan TCSB akan menyerahkan menara tersebut kepada 

YBSB untuk disewakan kepada operator telekomunikasi. Pihak Audit mendapati 

penyerahan setiap menara dibuat melalui invois yang hanya menyatakan jumlah kos 

menara. Obligasi TCSB dan YBSB selepas penyerahan tidak dinyatakan seperti jadual 

pembayaran balik, tempoh tanggungan kecacatan dan spesifikasi menara. Oleh yang 

demikian, YBSB terdedah kepada risiko sekiranya berlaku perkara yang tidak diingini. 

Tambahan pula nilai keseluruhan menara telekomunikasi berjumlah RM68.86 juta. 

Pada pendapat Audit, penyerahan menara oleh TCSB kepada YBSB hendaklah 

dibuat melalui Perjanjian Penyerahan Menara bagi melindungi kepentingan 

kedua-dua pihak. 

127

11.4.2.4. Jumlah Perbelanjaan Penyenggaraan Tidak Mempunyai Butiran Terperinci 

Setiap butiran kewangan hendaklah mempunyai butiran terperinci bagi memastikan 

ketelusan dalam penyediaan akaun. Semakan Audit terhadap Penyata Kewangan YBSB 

bagi tahun 2006 hingga 2009 mendapati item penyenggaraan berjumlah RM11.81 juta 

tidak mempunyai butiran terperinci bagi menyokong perbelanjaan yang telah dibuat. 

Butiran adalah seperti di Jadual 11.7. 

Pada pendapat Audit, kos penyenggaraan perlu disokong dengan dokumen 

sokongan yang lengkap bagi memastikan penyata kewangan yang disediakan 

menunjukkan kedudukan yang benar dan saksama. 

Jadual 11.7 

Kos Penyenggaraan 


Tahun Kos Penyelenggaraan 

(RM Juta) 

2006 0.71 

2007 2.79 

2008 3.65 

2009 4.66 

Jumlah 11.81 


11.4.2.5. Papan Tanda Tidak Disediakan 

Pemaju atau pemilik menara telekomunikasi hendaklah mengadakan papan tanda 

amaran yang berkaitan di kawasan menara telekomunikasi. Ini adalah bertujuan memberi 

peringatan tentang bahaya yang terdapat di kawasan tersebut. Selain itu pemilik menara 

juga hendaklah mengadakan papan tanda di tempat-tempat yang sesuai bagi 

mempamerkan butiran syarikat, makluman juruperunding dan permit pemasangan oleh 

PBT. Lawatan Audit ke 10 menara telekomunikasi yang dimiliki oleh YBSB mendapati 

tiada papan tanda amaran dan papan tanda maklumat berkaitan menara disediakan. Ini 

menyukarkan maklumat disalurkan sekiranya berlaku kecemasan atau perkara yang tidak 

diingini. Selain itu, papan tanda memudahkan PBT atau agensi lain membuat 

pemantauan dan pemeriksaan. Pada pendapat Audit, YBSB hendaklah mengambil 

tindakan penambahbaikan dengan menyediakan papan tanda di kawasan menara 

telekomunikasi. Contoh lokasi yang tidak mempunyai papan tanda adalah seperti di 

Gambar 11.3 hingga 11.6. 

128

Gambar 11.3 

Menara Tidak Mempunyai Papan Tanda 

Gambar 11.4 



Lokasi: Nami, Padang Terap 



Lokasi: Masjid Al-Aqla, Kubang Pasu 


Gambar 11.5 


Gambar 11.6 



Lokasi: Pida 3, Kubang Pasu 



Lokasi: Paya Terendam, Sik 


11.4.2.6. Jarak Pembinaan Menara Tidak Mematuhi Syarat 

Pembinaan menara telekomunikasi hendaklah berpandukan kepada garis panduan 

Regulatory Framework On The Sharing Of Radiocommunications Infrastructure yang 

dikeluarkan oleh Jabatan Telekomunikasi Malaysia pada 1 Ogos 1998. Jarak minimum 

menara yang mempunyai ketinggian melebihi 45 meter hendaklah berada sekurangkurangnya 

30 meter daripada kediaman berhampiran bagi menjamin keselamatan 

penghuni bangunan. Semakan Audit mendapati 2 lokasi menara tidak diluluskan 

pembinaannya oleh SKMM kerana jarak menara dengan rumah kediaman berdekatan 

adalah kurang daripada 30 meter. Dua lokasi tersebut adalah di Institut Perguruan Sultan 

Abdul Halim (IPSAH), Sungai Petani dan Pida 3, Kubang Pasu. Jarak menara 

129

telekomunikasi di IPSAH dengan rumah berhampiran adalah di antara 15 hingga 20 

meter. Manakala jarak menara di Pida 3 dengan rumah berhampiran adalah 26 meter. 

Pada pendapat Audit, pembinaan menara telekomunikasi hendaklah mematuhi 

syarat yang ditetapkan. Ini adalah bagi menjamin keselamatan penghuni 

berhampiran serta mengelakkan tindakan Undang-Undang diambil terhadap YBSB. 

Lokasi menara yang tidak diluluskan adalah seperti di Gambar 11.7 dan Gambar 11.8. 

Gambar 11.7 

Kedudukan Menara 

Berada 26 Meter 

Daripada Kediaman Berhampiran 

Gambar 11.8 

Kedudukan Menara Berada Diantara 

15 Hingga 20 Meter Daripada 

Kediaman Berhampiran 


Lokasi: Pida3, Kubang Pasu 



Lokasi: IPSAH, Sungai Petani 


11.4.3 Tadbir Urus Korporat 

Amalan tadbir urus korporat yang baik dan berterusan amat penting kerana ia membantu 

mengukuhkan jenama syarikat, di samping meningkatkan budaya tanggungjawab korporat 

yang baik. Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC) telah memperkenalkan Kod Tadbir Urus 

Korporat Malaysia pada tahun 2000 yang dikemaskini pada tahun 2007. Kod ini telah 

menetapkan beberapa prinsip dan amalan terbaik, termasuk penstrukturan, bidang kuasa, 

komposisi dan ganjaran Lembaga Pengarah, komunikasi di antara syarikat dengan 

pemegang saham, aspek pelaporan dalaman dan luaran serta aspek akauntabiliti syarikat. 

Hasil penemuan Audit adalah seperti berikut: 


Kerajaan melalui pelbagai agensi Kerajaan menubuhkan syarikat atau entiti perniagaan 

sendiri bertujuan menjana pendapatan untuk digunakan dalam melaksanakan 

pembangunan atau program yang dirancang. Pekeliling Perbendaharaan Bil. 11 Tahun 

1993 telah menetapkan setiap syarikat Kerajaan hendaklah memberi pulangan berbentuk 

dividen sebanyak 10% daripada keuntungan tahunan kepada Kerajaan. Semakan Audit 

mendapati YBSB telah membayar dividen kepada kerajaan negeri berjumlah RM30,000 

pada tahun 2009, manakala dividen tidak dibayar pada tahun 2008. Selain itu tiada bukti 

pengecualian pembayaran dividen telah diberikan kepada YBSB. 

130

11.4.3.2. Jawatankuasa Audit Dalam 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 menetapkan setiap syarikat Kerajaan 

hendaklah menubuhkan Jawatankuasa Audit Dalam sejajar dengan usaha untuk 

meningkatkan kawalan dalaman yang berkesan agar kepentingan Kerajaan sebagai 

pemegang saham terpelihara. Semakan Audit mendapati YBSB belum menubuhkan 

Jawatankuasa Audit Dalam dan Unit Audit Dalam. Selain itu YBSB tidak pernah diaudit 

oleh syarikat induk. 

Pada pendapat Audit, kegagalan YBSB menubuhkan Jawatankuasa Audit Dalam 

dan Unit Audit Dalam menyebabkan operasi syarikat tidak mempunyai check and 

balance. 


Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan YBSB mencapai objektif 

penubuhannya adalah disyorkan pihak yang bertanggungjawab mengambil tindakan 

terhadap perkara-perkara berikut : 

11.5.1. YBSB hendaklah memastikan pembinaan menara mematuhi Undang-Undang dan 

peraturan yang sedang berkuatkuasa bagi mengelakkan kerugian dan tindakan dikenakan. 

11.5.2. YBSB perlu memastikan penyerahan menara daripada TCSB dilakukan melalui 

perjanjian yang lengkap bagi menjamin kepentingan kedua-dua pihak. 

11.5.3. YBSB perlu mengkaji semula kadar royalti yang diterima supaya kadarnya 

bersesuaian dengan hasil sewaan yang diterima. 

11.5.4. Mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh Kerajaan/Agensi Kerajaan terutama 

berkaitan dengan penyediaan rancangan korporat, dividen, Jawatankuasa Audit Dalam, 


131


12. KUMPULAN LADANG-LADANG PERBADANAN KEDAH SDN. BHD. 


12.1.1. Kumpulan Ladang-Ladang Perbadanan Kedah Sdn. Bhd. (KLPK) ditubuhkan pada 

24 Januari 1980 di bawah Akta Syarikat 1965 merupakan sebuah perniagaan milik penuh 

Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah (PKNK) dengan modal yang dibenarkan berjumlah 

RM1 juta dan modal berbayar berjumlah RM0.5 juta. 

12.1.2. Objektif penubuhan KLPK adalah untuk bertindak sebagai agensi pengurusan 

peladangan dan penasihat untuk PKNK bagi menguruskan ladang-ladang getah dan kelapa 

sawit milik PKNK yang merupakan penyumbang terbesar kepada pendapatan PKNK. Pada 

masa kini, KLPK telah diberi tanggungjawab untuk mengendalikan 10 ladang milik PKNK 

yang berkeluasan 9,785.84 hektar dan sebuah kilang memproses getah. Selain itu, KLPK 

juga menguruskan 6 ladang kelapa sawit dan getah milik syarikat swasta dan koperasi 

berkeluasan 1,162.8 hektar. KLPK berusaha menambahkan sumber pendapatannya dengan 

mempelbagaikan aktiviti perniagaan seperti terlibat dalam penternakan dan penjualan lembu 

dan penjualan pasir. Bagaimanapun aktiviti penjualan pasir dihentikan pada tahun 2007. 

Manakala bagi memastikan aktiviti penternakan lembu dan pertanian dijalankan dengan 

lebih fokus dan bersistematik, KLPK telah menubuhkan 2 anak syarikat iaitu Laka Temin 

Silaj Sdn. Bhd. dan KLPK Ventures Sdn. Bhd. untuk meneruskan kesinambungan aktiviti 

berkenaan. 

12.1.3. KLPK mempunyai 8 Ahli Lembaga Pengarah termasuk seorang wakil daripada 

PKNK manakala pengurusan syarikat diketuai oleh Pengurus Besar dan dibantu oleh 94 

kakitangan eksekutif serta bukan eksekutif. 






Pengauditan ini dijalankan merangkumi aspek prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan 

tadbir urus korporat. Kaedah pengauditan dijalankan dengan meneliti Memorandum dan 

Artikel Syarikat, Akta Syarikat 1965, peraturan kewangan, minit mesyuarat Ahli Lembaga 

Pengarah dan rekod berkaitan dengan pengurusan syarikat KLPK bagi tahun 2007 hingga 

2010. Analisis kewangan juga dilakukan terhadap Penyata Kewangan bagi tempoh 

2007 hingga 2009. Di samping itu, temu bual dan perbincangan dengan pegawai yang 

132

erkaitan serta pemeriksaan fizikal aset juga dijalankan. Lawatan Audit ke sebahagian 

ladang dan kilang KLPK pula dibuat bagi meninjau pelaksanaan aktivitinya. 


Pengauditan yang dijalankan antara bulan September hingga Disember 2010 mendapati 

prestasi kewangan KLPK adalah memuaskan. KLPK telah berjaya mencatatkan keuntungan 

bersih di antara RM0.39 juta hingga RM4.46 juta bagi tahun 2007 hingga 2009. Pengurusan 

aktiviti perladangan KLPK juga memuaskan kerana berjaya memberi pulangan yang tinggi 

setiap tahun. Bagaimanapun, dalam aspek tadbir urus korporat pula terdapat beberapa 

kelemahan seperti pengurusan kewangan yang tidak teratur dan tidak mematuhi Pekeliling 

Perbendaharaan. Penjelasan lanjut berhubung dengan prestasi kewangan dan pengurusan 

aktiviti serta tadbir urus KLPK adalah seperti berikut: 



a. KLPK telah mencatatkan keuntungan sebelum cukai bagi 3 tahun berturut-turut 

sepanjang tahun kewangan 2007 hingga 2009. Pada tahun 2007, KLPK telah 

mencatatkan keuntungan sebelum cukai sebanyak RM2.36 juta. Keuntungan ini 

adalah disebabkan oleh kenaikan harga komoditi getah di mana KLPK telah 

memperolehi komisen jualan yang tinggi daripada PKNK. Selain itu, penambahan 

hasil daripada penjualan lembu dan pelbagai pendapatan lain seperti faedah 

simpanan tetap dan projek penjualan pasir juga menyumbang kepada peningkatan 

keuntungan pada tahun berkenaan. Pada tahun 2008, keuntungan sebelum cukai 

syarikat telah merosot kepada RM0.91 juta iaitu penurunan sebanyak RM1.45 juta 

atau 61.4% berbanding tahun 2007. Kemerosotan ini antaranya berpunca daripada 

peningkatan perbelanjaan pentadbiran sejumlah RM1.2 juta berbanding tahun 2007. 

Bagaimanapun, pada tahun 2009 prestasi kewangan KLPK telah mencatatkan 

keuntungan sebelum cukai sebanyak RM6.01 juta iaitu peningkatan sebanyak 

RM5.10 juta atau 560.4%. Lonjakkan ini adalah disebabkan kenaikan harga komoditi 

getah dan kenaikan kadar komisen jualan serta yuran pengurusan ladang yang 

diterima daripada PKNK. 

b. Pendapatan utama KLPK adalah terdiri daripada komisen jualan dan belian serta 

yuran pengurusan ladang. Ianya diterima daripada PKNK dan syarikat swasta 

sebagai ganjaran mengurus ladang-ladang milik mereka. Selain itu, syarikat juga 

menerima pendapatan melalui penjualan lembu dan pasir, penyewaan bangunan, 

dividen pelaburan dan faedah simpanan tetap. Pendapatan KLPK menunjuk trend 

yang tidak konsisten di mana pendapatan syarikat pada tahun 2007, 2008 dan 2009 

masing-masing berjumlah RM5.43 juta, RM5.18 juta dan RM9.69 juta. Analisis Audit 

mendapati penurunan pendapatan pada tahun 2008 adalah disebabkan yuran 

pengurusan ladang telah merosot sebanyak RM0.72 juta berbanding tahun 2007. 

Selain itu, projek penternakan dan penjualan lembu juga telah mencatatkan kerugian 

133

erjumlah RM0.04 juta berbanding tahun 

2007. Manakala peningkatan 

drastik 

pendapatann KLPK pada tahun 2009 adalah selaras dengan kenaikan kadar komisen 

jualan dan yuran pengurusan. 

c. Analisis Audit terhadap perbelanjaan KLPKK mendapati terdapat trend peningkatan 

bagi setiap tahun 2007, 2008 dan 

2009 iaitu 

masing-masing berjumlah RM3.68 juta, 

RM4.79 juta 

dan RM5.23 juta. Peningkatan 

sebanyak RM1.11 juta atau 30.2% pada 

tahun 2008 

antaranyaa disebabkan kenaikan perbelanjaan derma dan sumbangan 

yang meningkat kepada RM1.07 

juta berbanding hanya RM0.53 juta pada tahun 

2007. Selain itu, gaji 

kakitangan juga meningkat sejumlah RM0.48 juta selaras 

dengan penambahan 

pekerja dan pelarasan gaji. Manakala kenaikan pada tahun 

2009 adalah berjumlah 

RM0.44 juta berbanding tahun 2008. Antara sebab utamanya 

ialah peningkatan cukai kepada RM1.55 juta 

daripada hanya RM0.52 juta pada tahun 

2008. 

d. Kedudukan 

pendapatan dan perbelanjaann serta untung/(rugi) 

KLPK bagi tahun 

kewangan 2007 hingga 

2009 adalah seperti di Jadual 12.1, Carta 12.1 dan 12.2. 

Jadual 12.11 

Pendapatan, Perbelanjaann Serta Untung Rugi Bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009 

Tahun 

Butiran 

2007 

2008 

2009 

(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) 

Pendapatan 

Lain-lain pendapatan 

Perbelanjaan Am 

dan 

Pentadbiran 

Untung Sebelum 

Cukai 

Pelarasan Cukai 

Untung Bersih Semasa 

Sumber: Penyata Kewangan KLPK 

5.05 

0.38 

(3.07) 

2.36 

(0.61) 

1.75 

4.67 

0.51 

(4.27) 

0.91 

(0.52) 

0.39 

8.68 

1.01 

(3.68) 

6.01 

(1.55) 

4.46 

(RM Juta) 

Carta 12.1 

Trend Keuntungan Sebelum Cukai 

KLPK Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

7 

6.03 

6 

5 

4 

3 

2.36 

2 

1 

0.91 

0 

2007 2008 

2009 

Tahun 


Carta 12.2 


KLPK Bagi Tahun Kewangan 

2007 Hingga 2009 

( RM Juta) 

10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

5.43 

3.68 

2007 

2008 

Pendapatann 

5.18 

4.79 

Perbelanjaan 

Sumber: Penyataa Kewangan KLPK 

9.69 

5.23 

2009 

Tahun 

134

12.4.1.2. Analisis Nisbah 

Bagi menilai prestasi kewangan KLPK, beberapa analisis nisbah kewangan telah 

dijalankan terhadap butiran yang ditunjukkan dalam Lembaran Imbangan serta Penyata 

Pendapatan Syarikat bagi tahun kewangan 2007 hingga 2009. Hasil analisis nisbah 

kewangan adalah seperti di Jadual 12.2 

Jadual 12.2 

Analisis Nisbah Kewangan 


Butiran 


2007 2008 2009 

Nisbah Semasa 3.06:1 4.48:1 5.84:1 

Margin Untung Bersih 34.7% 8.35% 51.4% 

Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 0.09:1 0.02:1 0.20:1 

Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 0.11:1 0.02:1 0.23:1 



Nisbah Semasa dikira dengan membandingkan aset semasa dengan liabiliti semasa. 

Nisbah ini digunakan bagi menentukan sejauh mana kemampuan aset semasa 

syarikat yang boleh ditukar segera kepada tunai bagi menampung liabiliti jangka 

pendek syarikat. Semakin tinggi nisbah ini, semakin meningkat kecairan syarikat. 

Berdasarkan perkiraan Audit, nisbah semasa KLPK menunjukkan peningkatan dari 

3.06:1 pada tahun 2007 kepada 5.84:1 pada tahun 2009. Keadaan ini menunjukkan 

syarikat berada dalam keadaan selesa kerana berupaya membayar balik nilai 

semasanya kerana nilai asetnya jauh melebihi nilai liabiliti. Peningkatan ini adalah 

kerana KLPK telah berjaya melangsaikan sebahagian daripada hutangnya di mana 

liabiliti semasanya telah menurun sebanyak RM2.62 juta atau 49.1% iaitu daripada 

RM5.33 juta pada tahun 2007 kepada RM2.71 juta pada tahun 2009. 


Margin ini merupakan pendekatan yang lazim digunakan bagi mengukur peratusan 

keuntungan yang diperolehi daripada setiap ringgit pendapatan yang dipungut. 

Peningkatan margin ini menunjukkan kecekapan syarikat di mana bagi setiap ringgit 

kenaikan pendapatan, ia memberi kesan langsung dan nilai tambah (value-added) 

terhadap peningkatan kadar keuntungan syarikat. Mengikut perkiraan Audit, bagi 

setiap ringgit hasil pendapatan, KLPK berjaya memperolehi keuntungan 34.7% pada 

tahun 2007. Bagaimanapun, ianya menunjukkan penurunan yang ketara kepada 

hanya 8.35% pada tahun 2008. Keadaan ini adalah disebabkan KLPK gagal 

mengawal kenaikan perbelanjaan pentadbiran termasuk perbelanjaan gaji, derma 

dan sumbangan walaupun terdapat sedikit peningkatan hasil pendapatannya. Selain 

itu, pada tahun tersebut juga KLPK menerima kesan daripada pelaburan dari saham 

yang merugikan. Pada tahun 2009 pula pendapatan syarikat meningkat secara 

drastik di mana ianya meningkat kepada 51.45% bagi setiap ringgit hasil pendapatan. 

Keadaan ini disebabkan KLPK telah memperbaharui perjanjian mengenai komisen 

135

jualan dan yuran pengurusan yang diterima daripada PKNK kepada kadar yang lebih 

tinggi. Implikasinya, pendapatan hasil utama KLPK telah meningkat sekali ganda. 


Nisbah ini mengukur pulangan pelaburan asetnya iaitu pulangan bersih yang 

diperoleh bagi setiap ringgit aset yang dilaburkan. Semakin tinggi hasil yang 

diperoleh daripada setiap ringgit yang digunakan, semakin cekap syarikat 

menguruskan asetnya. Berdasarkan perkiraan Audit, nisbah pulangan ke atas aset 

adalah konsisten di mana ianya adalah positif sepanjang tahun 2007 hingga 2009. 

Keadaan ini menunjukkan kecekapan pengurusan dalam menjana keuntungan 

daripada penggunaan aset. 


Nisbah ini mengukur pulangan terhadap jumlah modal syarikat yang dilaburkan iaitu 

pulangan bersih yang diperoleh bagi setiap ringgit modal. Semakin tinggi hasil yang 

diperoleh daripada setiap ringgit modal, semakin cekap syarikat menguruskan 

modalnya. Berdasarkan perkiraan Audit adalah didapati kadar pulangan ke atas ekuiti 

KLPK adalah memuaskan. Syarikat telah berjaya menjana keuntungan bagi tahun 

kewangan 2007 hingga 2009 iaitu di antara 2 sen hingga 23 sen. Keadaan ini 

menyebabkan dana pemegang saham meningkat daripada RM15.43 juta pada tahun 

2007 kepada RM19.50 juta pada tahun 2009. Ini menunjukkan syarikat mampu 

beroperasi tanpa memerlukan suntikan modal tambahan daripada badan induknya. 

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan KLPK memuaskan kerana KLPK berjaya 

mencatatkan keuntungan serta meningkatkan dana pemegang saham pada tahun 

2007 hingga tahun 2009. 


Pengurusan aktiviti yang cekap akan memastikan kelancaran perjalanan syarikat dan 

seterusnya menjamin pencapaian objektif. Aktiviti utama KLPK adalah menguruskan ladangladang 

getah dan kelapa sawit serta kilang memproses getah milik PKNK. Selain itu, KLPK 

juga terlibat dalam penternakan lembu sebagai aktiviti sampingan bagi menambahkan 

pendapatannya. Sepanjang tahun 2007 hingga 2008, perniagaan lembu lebih berkonsepkan 

secara transit di mana lembu-lembu dibeli daripada pengusaha tempatan atau diimport dari 

Thailand dan ditempatkan di kandang khas sebelum dijual kepada pengguna tempatan. 

Manakala, pada tahun 2009 KLPK telah menubuhkan anak syarikat Laka Temin Silaj Sdn. 

Bhd. (LTS) untuk mengambil alih perniagaan ini. Pengauditan yang dijalankan terhadap 2 

aktiviti utama syarikat mendapati perkara seperti berikut: 

12.4.2.1. Pengurusan Ladang PKNK 

Perladangan merupakan aktiviti utama PKNK dan merupakan penyumbang terbesar 

kepada hasil PKNK di mana lebih kurang 85% hasilnya daripada aktiviti perladangan. 

KLPK telah diberi tanggungjawab untuk menguruskan kesemua ladang dan kilang getah 

milik PKNK tersebut. Secara keseluruhan ladang PKNK yang diuruskan oleh KLPK 

berkeluasan 9,785.84 hektar di mana 7,078.79 hektar adalah kawasan tanaman getah 

136

dan 2,361.15 hektar adalah kawasan tanaman kelapa sawit. Manakala baki selebihnya 

iaitu 1,783.36 hektar adalah kawasan pejabat, rumah pekerja serta kawasan yang belum 

lagi dibangunkan. Pemerhatian Audit terhadap pengurusan aktiviti perladangan KLPK 

adalah seperti berikut: 

a. Pengurusan Ladang Getah PKNK 

Pengurusan ladang getah milik PKNK terbahagi kepada 8 ladang. Daripada 8 ladang 

ini hanya 7 ladang yang mengeluarkan hasil iaitu Ladang Hosba, Ladang Bukit Perak 

Utara, Ladang Bukit Perak Selatan, Ladang Sungai Ular, Ladang Sungai Pau, 

Ladang Aman Jaya dan Ladang Bukit Nguan. Manakala Ladang Laka Temin masih 

dalam proses penanaman semula dan pokoknya belum matang. Jumlah keluasan 

ladang getah milik PKNK adalah 7,078.79 hektar. Daripada jumlah tersebut, 4,083.98 

hektar adalah kawasan pokok matang dan boleh mengeluarkan hasil, manakala baki 

selebihnya iaitu 2,994.81 hektar adalah kawasan pokok belum matang. Usia pokok 

bagi ladang-ladang ini adalah antara 3 hingga 20 tahun. Kebiasaannya klon pokok 

getah yang ditanam KLPK mengambil masa 7 tahun untuk mencapai kematangan 

dan boleh mengeluarkan hasil. Keluasan tanaman getah dan usia pokok bagi setiap 

ladang pada tahun 2010 adalah seperti di Jadual 12.3. 

Jadual 12.3 

Keluasan Ladang Dan Usia Pokok Pada Tahun 2010 

Bil. Ladang 

Keluasan 

Tanah 

Tanaman 

Getah 

(Hektar) 

Keluasan 

Tanaman 

Matang 

(Hektar) 

Keluasan 

Tanaman 

Belum 

Matang 

(Hektar) 

Usia Pokok 

(Tahun) 

1. Ladang Hosba 78 78 - 15 -20 

2. Ladang Laka Temin 485 - 485 3 - 4 

3. 

Ladang Bukit Perak 

Utara 

2,256 1,833 423 4 -20 

4. 


Selatan 

2,057 1,517 540 4 -20 

5. Ladang Sungai Ular 331 331 - 15 -20 

6. Ladang Sungai Pau 110 110 - 15 -20 

7. Ladang Bukit Nguan 1,539 76 1,463 4 - 7 

8. Ladang Aman Jaya 222.79 138.98 83.81 4 -20 

Jumlah 7,078.79 4,083.98 2,998.81 

Sumber: Rekod KLPK 

i. Pengeluaran Getah Kering Ladang PKNK 

KLPK telah mensasarkan pengeluaran di antara 4.35 juta kg/DRC hingga 5.53 

juta kg/DRC pada tahun 2007 hingga 2010 bagi 8 ladang getah yang 

diuruskannya. Semakan Audit mendapati pengeluaran getah kering atau Dry 

Rubber Content (DRC) bagi 7 ladang adalah di antara 5.03 juta kg/DRC hingga 

5.40 juta kg/DRC. Pengeluaran getah adalah kurang daripada sasaran 

pengeluaran yang dirancang pada tahun 2007, 2009 dan 2010. Keadaan ini 

adalah disebabkan oleh faktor cuaca seperti hujan lebat dan kekurangan tenaga 

pekerja terutamanya buruh harian. Kedudukan produktiviti pengeluaran getah 

berbanding sasaran pengeluaran adalah seperti di Jadual 12.4. 

137

Jadual 12.4 

Pengeluaran Getah Kering Berbanding Sasaran Bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

Tahun 

Bil. Ladang 

2007 

(Kg/DRC Juta) 

2008 

(Kg/DRC Juta) 

2009 

(Kg/DRC Juta) 

2010 

(Kg/DRC Juta) 

Sasaran 

Keluaran 

Keluaran 

Keluaran 

Keluaran 

Sasaran 

Sasaran 

Sasaran 

Sebenar 

Sebenar 

Sebenar 

Sebenar 

1. Ladang Hosba 0.13 0.09 0.10 0.14 0.13 0.12 0.08 0.08 

2. 

Ladang Laka 

Temin 

- - - - - - - - 

3. 

Ladang Bukit 

Perak Utara 

2.26 2.36 1.92 2.45 2.75 2.16 2.46 2.41 

4. 

Ladang Bukit 

Perak Selatan 

2.21 2.06 1.95 2.19 2.12 2.57 2.10 2.10 

5. 

Ladang 

Sungai Ular 

0.44 0.32 0.21 0.16 0.33 0.29 0.24 0.24 

6. 

Ladang 

Sungai Pau 

0.20 0.20 0.17 0.15 0.20 0.13 0.14 0.14 

7. 

Ladang Bukit 

Nguan 

- - - - - - 0.01 0.01 

8. 

Ladang Aman 

Jaya 

- - - - 0.13 0.13 0.15 0.15 

Jumlah 5.24 5.03 4.35 5.09 5.53 5.40 5.18 5.13 

Lebihan / (Kurangan) (0.21) 0.74 (0.13) (0.05) 


Nota: Ladang Aman Jaya mula beroperasi pada tahun 2009 

Sebahagian Taman Getah Ladang Bukit Nguan telah matang pada 2010 

Tanaman Getah Ladang Laka Temin masih belum matang 

ii. Benchmarking Pengeluaran Getah Kering Ladang Getah PKNK 

Secara puratanya, kadar pengeluaran DRC pada tahun 2007 hingga 2010 

adalah di antara 710.57 kg hingga 762.84 kg/hektar bagi 7,078.79 hektar 

kawasan tanaman getah. Bagaimanapun, semakan Audit mendapati purata 

pengeluaran ladang berbanding kadar purata pengeluaran getah kering yang 

dikeluarkan oleh Lembaga Getah Malaysia (LGM) adalah lebih rendah iaitu di 

antara 2.39% hingga 13.3% kecuali bagi tahun 2009. KLPK memaklumkan telah 

mengambil inisiatif untuk meningkatkan pengeluaran getah dengan menjalankan 

kempen Yield Gap Sifar dengan benchmarking pengeluaran getah 1800 kg 

sehektar setahun. Antara kaedah yang digunakan adalah memperkenalkan 

teknik V-Cut bagi pokok torehan tinggi, penggunaan ubat penggalak susu, 

rancangan penanaman semula pokok getah yang menjangkaui hayat tua, 

pembukaan kawasan torehan baru dan meningkatkan kuota pekerja asing. 

Perbandingan purata pengeluaran DRC ladang dengan purata pengeluaran 

seluruh Malaysia pada tahun 2007 hingga 2010 adalah seperti di Jadual 12.5. 

Jadual 12.5 

Pengeluaran Getah Kering Berbanding Purata Pengeluaran LGM 


Pengeluaran Getah Kering 

Butiran 

(Kg/Hektar) 

2007 2008 2009 2010 

Pengeluaran Ladang Getah PKNK 710.57 719.04 762.84 724.70 

Purata Pengeluaran Getah Asli Kering Malaysia (Laporan 

819.83 736.68 725.61 823.08 

LGM) 

Peratus Melebihi / (Kurang) Daripada Purata 

(13.3) (2.39) 5.13 (12.0) 

Pengeluaran LGM (%) 


138

Pada pendapat Audit, produktiviti pengeluaran getah boleh mencapai sasaran yang 

ditetapkan sekiranya semua pokok getah yang ditanam boleh mengeluarkan hasil. 

b. Pengurusan Ladang Kelapa Sawit PKNK 

Pengurusan ladang kelapa sawit milik PKNK terbahagi kepada 4 ladang. iaitu Ladang 

Sungai Ular, Ladang Pinang Tunggal, Ladang Gurun dan Ladang Aman Jaya. 

Kesemua ladang ini telah mendatangkan hasil kepada PKNK. Jumlah keluasan 

ladang kelapa sawit milik PKNK adalah 2,361.15 hektar. Daripada jumlah tersebut, 

1,637.19 hektar adalah kawasan pokok matang dan boleh mengeluarkan hasil, 

manakala baki selebihnya iaitu 723.96 hektar adalah kawasan pokok belum matang 

dan dijangka matang di antara tahun 2011 hingga 2014. Usia pokok kelapa sawit 

yang terdapat di ladang tersebut adalah antara 3 hingga 25 tahun. Keluasan tanaman 

kelapa sawit dan usia pokok bagi setiap ladang pada tahun 2010 adalah seperti di 

Jadual 12.6. 

Jadual 12.6 

Keluasan Ladang Dan Usia Pokok Kelapa Sawit Pada Tahun 2010 

Keluasan 

Tanah Keluasan Keluasan 

Bil. Ladang 

Tanaman Tanaman Tanaman 

Kelapa Matang Belum Usia Pokok 

Sawit 

(Hektar) (Hektar) 

Matang 

(Hektar) (Tahun) 

1. Ladang Sungai Ular 1,507.38 864.14 643.24 3 - 25 

2. 

Ladang Pinang 

Tunggal 

308.10 227.38 80.72 3 - 25 

3. Ladang Gurun 45 45 - 15 - 25 

4. Ladang Aman Jaya 500.67 500.67 - 15 - 25 

Jumlah 2,361.15 1,637.19 723.96 


i. Pengeluaran Buah Tandan Segar Kelapa Sawit Ladang PKNK 

KLPK telah mensasarkan pengeluaran Buah Tandan Segar (BTS) Kelapa Sawit 

di antara 15,865 tan metrik hingga 36,900 tan metrik pada tahun 2007 hingga 

2010 bagi 4 ladang getah yang diuruskannya. Semakan Audit mendapati 

pengeluaran BTS bagi 4 ladang adalah di antara 15,336 tan hingga 27,783 tan. 

Pengeluaran BTS adalah kurang daripada sasaran pengeluaran yang dirancang 

pada tahun 2007, 2009 dan 2010. Keadaan ini adalah disebabkan kebanyakan 

pokok telah melebihi usia 25 tahun dan tidak produktif. Kedudukan produktiviti 

pengeluaran BTS berbanding sasaran pengeluaran adalah seperti 

di Jadual 12.7. 

139

Bil. 

1. 

2. 

Ladang 

Ladang 

Sungai Ular 

Ladang 

Pinang 

Tunggal 

Jadual 12.7 

Pengeluaran BTS Ladang-Ladang PKNK Berbanding Sasaran 


Sasaran 

2007 

(Tan Metrik) 

Keluaran 

Sebenar 

Sasaran 

2008 

(Tan Metrik) 

Keluaran 

Sebenar 

Tahun 

Sasaran 

2009 

(Tan Metrik) 

Keluaran 

Sebenar 

Sasaran 

2010 

(Tan Metrik) 

Keluaran 

Sebenar 

12,900 11,623 11,217 10,686 11,900 11,372 17,300 11,886 

5,000 3,713 3,548 3,786 3,800 3,738 4,550 3,107 

3. Ladang Gurun - - 1,100 1,192 1,200 1,368 1,350 1,076 

4. 

Ladang Aman 

Jaya 

- - - - 11,305 11,305 13,700 8,229 

Jumlah 17,900 15,336 15,865 15,664 28,205 27,783 36,900 24,298 

Lebihan / 

(Kurangan) 

(2,564) 201 (422) (12,602) 


Nota: Ladang Gurun mula beroperasi pada tahun 2008 dan Laman Aman Jaya pada tahun 2009. 

ii. Benchmarking Pengeluaran Buah Tandan Segar Kelapa Sawit Ladang PKNK 

Secara puratanya, kadar pengeluaran BTS pada tahun 2007 hingga 2010 adalah di 

antara 6.50 tan hingga 11.76 tan/hektar bagi 2,361.15 hektar kawasan tanaman 

kelapa sawit. Bagaimanapun, semakan Audit mendapati purata pengeluaran BTS 

berbanding purata pengeluaran BTS Semenanjung Malaysia yang dikeluarkan oleh 

Malaysian Palm Oil Board (MPOB) adalah lebih rendah iaitu di antara 39.3% 

hingga 66.2%. KLPK memaklumkan telah menjalankan penanaman semula seluas 

945.52 hektar terutamanya di Ladang Sungai Ular dari tahun 2005 hingga 2010. 

Bagaimanapun, program tanaman semula terhadap pokok yang melebihi umur 

adalah tidak menyeluruh kerana hasil daripada pokok tersebut masih menjadi 

punca pendapatan syarikat sementara menunggu kawasan baru ditanam dapat 

mengeluarkan hasil. Program ini akan disambung pada tahun 2012 hingga 2014 

secara berperingkat. Perbandingan purata pengeluaran BTS ladang dengan BTS 

Semenanjung Malaysia pada tahun 2007 hingga 2010 adalah seperti di 

Jadual 12.8. 

Jadual 12.8 

Pengeluaran BTS Berbanding Purata Pengeluaran MPOB 


Pengeluaran BTS 

Butiran 

(Tan/Hektar) 

2007 2008 2009 2010 

Pengeluaran Ladang Kelapa Sawit PKNK 6.50 6.63 11.76 10.29 

Purata Pengeluaran BTS Semenanjung 

17.59 19.63 19.36 17.91 

Malaysia (Laporan MPOB) 

Peratus Melebihi / (Kurang) Daripada 

(63.1) (66.2) (39.3) (42.5) 

Purata Pengeluaran MPOB (%) 


140

Pada pendapat Audit, produktiviti pengeluaran ladang adalah di bawah purata 

pengeluaran yang dikeluarkan oleh MPOB kerana terdapat pokok kelapa sawit yang 

berusia melebihi 25 tahun. 

c. Prestasi Kewangan Ladang-Ladang PKNK 

Pendapatan utama ladang adalah terdiri daripada penjualan getah dan kelapa sawit. 

Selain itu, ladang juga menerima faedah daripada simpanan tetap yang disimpan di 

institusi kewangan. Semakan Audit mendapati 10 ladang yang diuruskan KLPK telah 

berjaya mendatangkan pulangan yang tinggi kepada PKNK setiap tahun mulai 2007. 

Antara faktor pencapaian yang baik ini adalah disebabkan oleh kenaikan drastik 

harga komoditi getah dan kebanyakan pokok getah yang ditanam semula oleh KLPK 

telah matang dan boleh dikutip hasil. Keuntungan bersih ladang PKNK bagi tempoh 

tahun 2007 hingga 2010 adalah seperti di Jadual 12.9. 

Jadual 12.9 

Keuntungan Bersih Ladang 



Keluasan 

Bil. 

Butiran 

2007 2008 2009 2010 

(Hektar) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) 

1. Ladang Hosba 83 0.32 0.42 0.22 0.60 

2. Ladang Laka Temin 485 1.29 0.20 0.13 - 

3. Ladang Bukit Perak Utara 2,320 10.35 9.81 6.43 15.48 

4. 


Selatan 

2,233 12.04 7.71 8.76 12.53 

5. Ladang Sungai Ular 1,839.38 6.21 3.86 2.63 4.66 

6. Ladang Sungai Pau 110 1.00 0.83 0.04 0.93 

7. Ladang Pinang Tunggal 405 1.04 0.93 0.65 1.08 

8. Ladang Bukit Nguan 1,539 0.25 0.24 - 0.03 

9. Ladang Gurun 48 - - 0.33 0.40 

10. Ladang Aman Jaya 723.46 - - 2.84 2.98 

Jumlah 9,785.84 33.73 17.03 23.27 41.66 

Keuntungan Per Hektar 0.003 0.002 0.002 0.004 

Sumber: Kertas Kerja Audit PKNK dan Laporan Kewangan Ladang 

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan ladang adalah baik kerana peningkatan 

keuntungan yang dicatatkan pada tahun 2010 adalah tertinggi dalam tempoh 

4 tahun. 

12.4.2.2. Pengurusan Kilang Getah PKNK 

a. Prestasi produktiviti Kilang Hevea Bukit Perak 

Kilang Hevea Bukit Perak (KHBP) beroperasi dengan membeli susu getah dan getah 

beku dari ladang PKNK, pekebun kecil berdekatan dan pengusaha getah dari 

Thailand, India dan Vietnam untuk diproses dan kemudiannya menjual semula 

kepada industri berasaskan getah. KLPK telah mensasarkan pengeluaran KHBP di 

antara 6.64 juta kg/DRC hingga 12.73 juta kg/DRC pada tahun 2007 hingga 2010. 

141

Semakan Audit mendapati produktiviti getah yang dihasilkan oleh KHBP tidak 

mencapai sasaran yang ditetapkan terutamanya pada tahun 2009 dan 2010. KLPK 

memaklumkan sasaran pengeluaran pada tahun 2009 dan 2010 disediakan dengan 

mengambil kira pengeluaran getah gred lateks pekat, SMR 10/20. Bagaimanapun 

operasi pengeluaran getah SMR dihentikan untuk kerja-kerja pengubahsuaian untuk 

meningkatkan kapasiti pengeluaran. Kedudukan produktiviti pengeluaran getah 

berbanding bajet adalah seperti di Jadual 12.10. 

Jadual 12.10 

Pengeluaran Getah Kering KHBP Berbanding Sasaran 


Tahun 

Butiran 

2007 

2008 

2009 

2010 

(Kg/DRC Juta) (Kg/DRC Juta) (Kg/DRC Juta) (Kg/DRC Juta) 

A B A B A B A B 

KHBP 8.09 7.03 6.64 5.82 12.61 4.31 12.73 5.76 

Kurangan (1.06) (0.82) (8.30) (6.97) 

Kurangan (%) 13.1 12.3 65.8 54.8 


Nota:A = Sasaran 

:B = Keluaran Sebenar 

Pada pendapat Audit, KLPK perlu mengkaji semula justifikasi sasaran pengeluaran 

KHBP kerana berdasarkan trend yang dicatatkan berlaku kurangan pengeluaran 

sebenar melebihi 50%. 

b. Prestasi Kewangan KHBP 

KHBP telah mencatatkan keuntungan pada tahun 2007 berjumlah RM1.23 juta dan 

2009 berjumlah RM1.24 juta. Bagaimanapun, KHBP telah mengalami kerugian 

berjumlah RM6.97 juta dan RM3.41 juta masing-masing pada tahun 2008 dan 2010. 

Kerugian pada tahun 2008 adalah disebabkan oleh lebihan stok getah yang tinggi 

pada bulan Disember 2008 kerana pada masa itu harga pasaran getah telah jatuh 

secara drastik. Pihak pengurusan mengambil keputusan untuk menyimpan stok dan 

menunggu sehingga harga getah menjadi lebih stabil bagi mengelak daripada 

mengalami kerugian jangka panjang yang lebih teruk. Manakala kerugian pada tahun 

2010 pula disebabkan KHBP tidak dapat menjual getah yang telah dibeli terutama 

getah yang diimport dari luar negara seperti India, Thailand dan Vietnam dengan 

harga yang lebih tinggi. Keadaan ini adalah disebabkan pada masa berkenaan 

kejatuhan harga getah melebihi kos belian dan pemprosesan getah. KLPK 

memaklumkan bagi mengurangkan risiko kerugian akibat turun naik harga pasaran, 

KHBP akan bertindak sebagai kilang memproses getah sahaja dan mengambil 

upahan daripada ladang-ladang. 

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan KHBP adalah tidak memuaskan kerana 

mencatatkan kerugian yang besar pada tahun 2008 dan 2010 walaupun berjaya 

mencatatkan keuntungan pada tahun 2007 dan 2009. 

142


Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC) telah memperkenalkan Kod Tadbir Urus Korporat 

Malaysia Tahun 2000 yang dikemaskini pada tahun 2007, di mana kod ini telah menekankan 

beberapa prinsip dan amalan terbaik, termasuk penstrukturan, bidang kuasa, komposisi dan 

anjaran Lembaga Pengarah, komunikasi antara syarikat dengan pemegang saham, aspek 

pelaporan dalaman dan luaran serta aspek akauntabiliti syarikat. Kod Tadbir Urus Korporat 

Malaysia menitik beratkan isu pengelakan rasuah, ketelusan, percanggahan kepentingan 

antara diri, saham syarikat dan masyarakat. Hasil penemuan Audit adalah seperti berikut: 


Pekeliling Perbendaharaan Bil. 11 Tahun 1993 menetapkan dasar dan garis panduan 

mengenai pembayaran dividen oleh syarikat kerajaan di mana syarikat dikehendaki 

membayar dividen sekurang-kurangnya 10% setahun sebagai pulangan modal kepada 

Kerajaan sebagai pemegang saham. Semakan Audit mendapati KLPK telah membayar 

dividen kepada PKNK pada tahun 2008 dan 2009 masing-masing berjumlah RM0.10 juta. 

Dividen tidak dibayar pada tahun 2007 walaupun syarikat mencatatkan keuntungan. 

12.4.3.2. Bayaran Bonus 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993 menetapkan semua pembayaran bonus 

hendaklah diluluskan oleh Lembaga Pengarah Badan Induk sebelum dikemukakan 

kepada Pihak Berkuasa Negeri (PBN). Cadangan pembayaran bonus perlu dikemukakan 

serentak dengan cadangan pembayaran dividen kepada pemegang saham. Semakan 

Audit mendapati bayaran bonus kepada kakitangan telah dilakukan pada tahun 2007, 

2008 dan 2009 masing-masing melibatkan sejumlah RM0.37 juta, RM0.23 juta dan 

RM0.38 juta telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah tetapi tidak dikemukakan kepada 

PKNK dan PBN untuk kelulusan. 

12.4.3.3. Ketiadaan Jawatankuasa Audit 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 telah menetapkan setiap syarikat Kerajaan 

hendaklah menubuhkan Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan. Antara objektif 

penubuhannya adalah untuk memelihara kepentingan Kerajaan melalui kawalan dan 

pengawasan ke atas pengurusan syarikat induk serta semua syarikat subsidiari dan 

bersekutu secara berterusan. Semakan Audit mendapati Jawatankuasa Audit Dan 

Pemeriksaan serta Unit Audit Dalam belum ditubuhkan di KLPK. Bagaimanapun fungsi 

audit dalam telah dilaksanakan oleh Unit Audit Dalam PKNK dan ianya tidak dapat 

dijalankan secara berkala dan lebih kerap kerana kekurangan kakitangan. Sepanjang 

tahun 2007 hingga 2010, pemeriksaan oleh Unit Audit Dalam hanya dijalankan sebanyak 

sekali iaitu pada tahun 2009. Pemerhatian Audit hanya dibincang di antara pihak 

pengurusan KLPK sahaja dan tidak dipanjangkan kepada Jawatankuasa Audit Dan 

Pemeriksaan. KLPK berpendapat belum ada keperluan untuk mewujudkan Jawatankuasa 

Audit di KLPK pada ketika ini kerana ia melibatkan penambahan kakitangan dan 

peningkatan kos operasi. Pada masa sekarang KLPK masih lagi bergantung kepada Unit 

Audit Dalam PKNK. 

143

12.4.3.4. Pengeluaran Cek Tunai Tanpa Dokumen Sokongan Yang Lengkap 

Prosedur dan tatacara kewangan perlu dipatuhi sebelum pembayaran dilakukan dengan 

memastikan baucar bayaran disokong dengan dokumen sokongan yang lengkap. 

Seksyen 167 (1) Akta Syarikat 1965 pula menyatakan pengarah dan pengurus syarikat 

hendaklah memastikan rekod-rekod perakaunan disimpan dengan lengkap sehingga 

dapat menerangkan dengan jelasnya setiap transaksi bagi membolehkan ianya diaudit 

dengan mudah dan betul. Semakan Audit mendapati sejumlah RM0.43 juta transaksi cek 

tunai tidak disertakan dokumen sokongan. Perkara ini adalah bertentangan dengan Akta 

Syarikat 1965 dan KLPK juga terdedah kepada risiko penyelewengan. Maklumat lanjut 


Jadual 12.11 

Pengeluaran Cek Tunai Tanpa Dokumen Sokongan Yang Lengkap 

Bagi Tahun 2008 Dan 2009 

Tahun 

Bil. 

Butiran Perbelanjaan 

2008 2009 

1. Derma dan Sumbangan 220,500 90,000 

2. Hari Keluarga - 13,300 

3. Urusan Pengambilan Pekerja Asing - 19,310 

4. Tuntutan Pengurus Ladang - 15,760 

5. Kenduri Korban - 3,500 

6. Pembelian Rumah - 5,500 

7. Perbelanjaan Tunai - 2,000 

8. Perbelanjaan Ke Luar Negara - 22,800 

9. Lain-lain Perbelanjaan 18,516 15,676 

Jumlah 239,016 187,846 

Sumber: Rekod KLPK dan Laporan Audit Dalam 

12.5 SYOR AUDIT 

Bagi membolehkan objektif penubuhan KLPK dicapai seperti mana yang telah ditetapkan, 

pihak KLPK perlu menangani kelemahan yang telah dibangkitkan dalam laporan ini. Bagi 

mengatasi kelemahan yang dibangkitkan, Lembaga Pengarah KLPK disyorkan supaya 


12.5.1. Mematuhi kehendak Akta Syarikat 1965 dan semua pekeliling yang telah dikeluarkan 

oleh Kerajaan bagi memastikan pengurusan kewangan KLPK yang meliputi pengurusan 

pembayaran, aset serta sumber manusia dibuat dengan telus, teratur dan berhemat. 

12.5.2. Memantau operasi Kilang Hevea Bukit Perak dengan lebih terancang bagi 

memastikan kilang dapat memperolehi keuntungan pada masa hadapan. 

144

PERBADANAN MENTERI BESAR KEDAH 

13. AMANAH SAHAM KEDAH BERHAD 

13.1 LATAR BELAKANG 

13.1.1. Amanah Saham Kedah Berhad (ASKB) yang diperbadankan pada 10 September 

1994 adalah merupakan anak syarikat milik penuh Permodalan Kedah Berhad (PKB). PKB 

adalah syarikat subsidiari milik penuh Perbadanan Menteri Besar Kedah (PMBKed). ASKB 

telah ditubuhkan dengan modal yang dibenarkan berjumlah RM10 juta dan modal berbayar 

berjumlah RM8.42 juta. Visi Korporat ASKB adalah menjadi penyumbang utama ke arah 

kecemerlangan pengurusan aset dan akauntabiliti sektor korporat dalam PKB. Misi korporat 

ASKB pula adalah untuk melaksanakan pengurusan secara profesional dan beretika ke arah 

meningkatkan akauntabiliti pengurusan korporat. 

13.1.2. ASKB yang dilesenkan di bawah Akta Pasaran Modal Dan Perkhidmatan 2007 

berpengalaman lebih daripada 17 tahun di dalam bidang unit amanah dan pengurusan aset. 

Sehingga kini ASKB menguruskan Tabung Amanah Saham Kedah (Tabung ASK) dan 

pengurusan aset Perbadanan Kemajuan Negeri Kedah (PKNK) serta Yayasan Islam Negeri 

Kedah (YINK). 

13.1.3. Aktiviti utama ASKB adalah bertindak sebagai pengurus dengan menentukan 

matlamat pelaburan, mengurus pelaburan Tabung ASK, mengatur penjualan dan pembelian 

unit Amanah Saham Kedah (ASK), pengagihan pendapatan atau unit tambahan kepada 

pemegang unit dan menyimpan rekod Tabung ASK dengan baik. 

13.1.4. Lembaga Pengarah ASKB terdiri daripada 6 orang Ahli Lembaga Pengarah (ALP) 

termasuk seorang wakil PKB. Pada 1 Januari 2011, ASKB mempunyai 24 orang kakitangan 

yang terdiri daripada 11 eksekutif serta 13 bukan eksekutif. 






Pengauditan dijalankan merangkumi aspek prestasi kewangan, pengurusan aktiviti dan 

tadbir urus korporat. Pengauditan dijalankan dengan meneliti Memorandum dan Artikel 

Syarikat, Akta Syarikat 1965, Akta Pasaran Modal Dan Perkidmatan 2007, peraturan 

kewangan, minit Mesyuarat Lembaga Pengarah dan rekod berkaitan dengan pengurusan 

syarikat ASKB dan Tabung ASK bagi tempoh tahun 2006 hingga 2010. Analisis kewangan 

145

juga dilakukan terhadap Penyata Kewangan ASKB bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009. Di 

samping itu temu bual dan perbincangan dengan pegawai yang berkaitan juga dijalankan. 


Pengauditan yang dijalankan di antara bulan November 2010 hingga Februari 2011 

mendapati prestasi kewangan ASKB secara keseluruhannya adalah tidak memuaskan. 

ASKB mencatatkan kerugian pada tahun 2007 hingga 2009 masing-masing berjumlah 

RM1.12 juta, RM1 juta dan RM0.57 juta. Sungguhpun didapati pengurusan aktiviti ASKB 

adalah selaras dengan objektif penubuhannya tetapi pengurusan aktivitinya adalah tidak 

memuaskan kerana terdapat beberapa kelemahan yang boleh menjejaskan kepentingan 

Kerajaan selaku pemegang ekuiti secara amnya. Selain itu, kelemahan pengurusan aktiviti 

ASKB boleh menjejaskan kepentingan para pelabur Tabung ASK. Antara kelemahan yang 

ditemui adalah keuntungan tahunan Tabung ASK semakin berkurangan, kerugian terkumpul 

Tabung ASK serta penyusutan Nilai Aset Bersih (NAB) Tabung ASK berada pada tahap 

yang tinggi, sumbangan Kerajaan Negeri bagi menampung kos pembayaran dividen dan 

pelaburan ekuiti mengalami rosot nilai yang tinggi. Tadbir urus korporat ASKB secara 

keseluruhannya adalah tidak memuaskan. Di antaranya adalah insentif ALP pada tahun 

2007 tidak mendapat kelulusan Mesyuarat Agung dan gaji bekas Ketua Pegawai Eksekutif 

(KPE) terlebih bayar. Penjelasan lanjut berhubung dengan prestasi kewangan, pengurusan 

aktiviti dan tadbir urus korporat adalah seperti berikut: 



a. ASKB mencatatkan kerugian selama 3 tahun berturut-turut dari tahun 2007 sehingga 

tahun 2009. Kerugian yang dialami masing-masing berjumlah RM1.12 juta, RM1.01 

juta dan RM0.57 juta. Kerugian adalah berpunca daripada kegagalan ASKB untuk 

mengawal perbelanjaan operasi dan pentadbiran syarikat sehingga menyebabkan 

untung kasar yang diperolehi tidak mampu membiayai kos perbelanjaan pentadbiran 

dan operasi syarikat. Bagaimanapun kerugian yang dialami menunjukkan penurunan 

pada tahun 2009 berbanding 2008 setelah pengurusan ASKB berjaya mengurangkan 

kos operasi syarikat kepada RM1.68 juta berbanding RM2.10 juta pada tahun 2007. 

b. Pendapatan utama ASKB adalah terdiri daripada jualan ASK dan yuran pengurusan 

daripada Tabung ASK serta dana korporat. Pendapatan jualan ASK menunjukkan 

trend yang tidak konsisten di mana pendapatan ASKB telah meningkat pada tahun 

2008 berbanding 2007 namun menyusut sedikit pada tahun 2009. Pendapatan jualan 

ASK pada tahun 2007 adalah berjumlah RM2.53 juta meningkat kepada RM6.10 juta 

pada tahun 2008. Namun pada tahun 2009 trend pendapatan menunjukkan 

penurunan iaitu menyusut sebanyak 23.1% atau berjumlah RM1.41 juta. Analisis 

Audit mendapati peningkatan pendapatan pada tahun 2008 adalah berpunca 

daripada kenaikan mendadak jualan unit ASK. Penurunan pendapatan pada tahun 

2008 berbanding 2009 adalah disebabkan kemerosotan jualan unit ASK.

c. Analisis Audit terhadap perbelanjaan operasi dan pentadbiran ASKB mendapati 

terdapat trend penurunan pada tahun 2008 dan 2009. Pada tahun 2007 perbelanjaan 

operasi dan 

pentadbiran ASKB adalah berjumlah RM2.10 juta. Trend mulai berubah 

pada tahun 

2008 ke arah positif apabila perbelanjaan operasi dan pentadbiran 

mencatatkan penurunan berbanding tahun 2007. Pada tahun 2008 jumlah 

perbelanjaan operasi dan pentadbiran adalah RM1.68 juta dan menurun pada 2009 

di mana perbelanjaan 

operasi dan pentadbiran hanya berjumlah RM1.55 juta. Pihak 

Audit mendapati penurunan kos perbelanjaan operasi dan pentadbiran pada tahun 

2008 adalah disebabkan ASKB telah mengurangkan kos perjalanan, yuran pengarah 

serta yuran profesional. 

d. Kedudukan 

pendapatan dan perbelanjaann serta untung/(rugi) 

ASKB bagi tahun 

kewangan 2007 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 13.1, Carta 13.1 dan 

Carta 13.2. 

Jadual 13.11 




Butiran 

2007 2008 

2009 

(RM Juta) 

(RM Juta) (RM Juta) 

Jualan Unit Amanah 

2.53 6.10 

4.69 

Kos Jualan 

(2.50) (6.17) 

(4.64) 

Untung/ (Rugi) Kasar 

0.03 (0.07) 

0.05 

Yuran Pengurusan 

0.78 0.59 

0.50 

Lain-lain Pendapatan 

0.17 0.15 

0.43 

Perbelanjaan Operasi dan 

Pentadbiran 

(2.10) (1.68) 

(1.55) 

Untung/(Rugi) Sebelum Cukai (1.12) (1.01) 

(0.57) 

Pelarasan 

Cukai 

- 

- 

- 

Untung/(Rugi) Bersih 

Semasa (1.12) (1.00) 

(0.57) 

Sumber: Penyata Kewangan ASKB 

Carta 13.1 

Trend 

Kerugian ASKB 


Carta 13.2 


ASKB 


(RM Juta) 

0 

-0.2 

-0.4 

-0.6 

-0.8 

-1 

-1.2 

-0.57 

-1.12 

-1.01 

2007 2008 

2009 

Tahun 

(RM Juta) 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

3.48 

4.60 

6.84 

7.85 

5.62 

619 6.19 

2007 2008 2009 

Tahun 

Pendapatan 

Perbelanjaan 



147

13.4.1.2. Analisis Nisbah 

Bagi menilai prestasi kewangan ASKB, Nisbah Semasa, Margin Untung Bersih, Nisbah 

Pulangan Ke Atas Aset dan Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti telah dianalisis berdasarkan 

lembaran imbangan dan penyata pendapatan YBSB bagi tahun 2007 hingga 2009 seperti 

di Jadual 13.2. 

Jadual 13.2 

Analisis Nisbah Kewangan Bagi 

Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009 

Butiran 


2007 2008 2009 

Nisbah Semasa 8.08:1 1.70:1 8:1 

Margin Untung Bersih (44.3%) (16.6%) (12.2%) 


Aset 

(0.14):1 (0.12):1 (0.07):1 


Ekuiti 

(0.14):1 (0.14):1 (0.08):1 



Nisbah ini menunjukkan ASKB mempunyai keupayaan yang sangat baik untuk 

membayar balik liabiliti semasanya pada tahun 2007 hingga 2009 terutama pada 

tahun 2007 dan 2009. 


Margin Untung Bersih ASKB adalah negatif pada tahun 2007 sehingga 2009 di mana 

ASKB mengalami kerugian pada tahun tersebut. Ini adalah kerana pendapatan yang 

diterima tidak mampu untuk menanggung kos operasi yang tinggi. Bagaimanapun 

kadar kerugian yang ditanggung ASKB semakin berkurangan. 


Nisbah Pulangan Ke Atas Aset adalah negatif pada tahun 2007 hingga 2009. 

Keadaan ini menunjukkan ASKB tidak produktif dan gagal menggunakan sepenuhnya 

aset yang dimiliki untuk memaksimumkan keuntungan. 


Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti adalah negatif bagi tahun 2007 hingga 2009. Ini 

bermakna ASKB gagal memberikan pulangan kepada pemilik syarikat iaitu PKB. 

ASKB memaklumkan bagi mengatasi prestasi kewangan syarikat yang tidak memuaskan 

Lembaga Pengarah ASKB telah meluluskan Pelan Korporat ASKB untuk 3 tahun (2011- 

2013). Objektif utama pelan ini adalah untuk mengurangkan kerugian syarikat sebanyak 

25% pada tahun 2011, mencapai “breakeven” pada tahun 2012 dan mencatatkan 

keuntungan pada tahun 2013. Antara 3 perkara penting dilakukan adalah mendapatkan 

dana baru berjumlah RM100 juta, mengambil kakitangan baru yang berkelayakan dan 

meningkatkan prestasi Tabung ASK. 

148

Pada pendapat Audit, prestasi kewangan ASKB adalah tidak memuaskan kerana 

mengalami kerugian selama 3 tahun berturut-turut. Operasi syarikat masih belum 

mampu memberikan pulangan kepada pemegang ekuitinya iaitu PKB. 


Aktiviti utama ASKB adalah menguruskan Tabung ASK selaras dengan pelaksanaan surat 

ikatan bertarikh 24 Februari 1995 antara ASKB dengan Pemegang Amanah (HSBC 

(Malaysia) Trustee Berhad) dan Pemegang Berdaftar Amanah. Objektif pelaburan Tabung 

ASK adalah untuk memberi peluang peningkatan modal dan pengagihan pendapatan melalui 

pelaburan berteraskan prinsip Syariah pada risiko yang wajar. Tabung ASK menggunakan 

konsep dana pendapatan dan pertumbuhan modal di mana modalnya dilaburkan di dalam 

sekuriti pasaran saham di Bursa Malaysia serta instrumen pasaran wang tempatan. Pelabur 

akan dapat menikmati pulangan daripada kenaikan harga unit ataupun dividen apabila 

diisytiharkan. Kegiatan utama Tabung ASK ialah melabur dalam ‘Pelaburan Dibenarkan’ 

seperti yang dijelaskan di bawah Fasal 2 surat ikatan yang meliputi syer syarikat yang 

disenaraikan atau tidak disenaraikan di Bursa Malaysia, serta pelaburan lain yang boleh 

diterima di bawah prinsip Islam. Sehingga 31 Ogos 2010 Tabung ASK mempunyai 32,114 

pelabur atau bersamaan Nilai Aset Bersih bernilai RM33.88 juta. Pecahan pegangan unit 

Tabung ASK adalah seperti di Jadual 13.3. Manakala komposisi portfolio pelaburan Tabung 

ASK sehingga 31 Ogos 2010 adalah seperti di Jadual 13.4. 

Jadual 13.3 

Pecahan Pegangan Unit Tabung ASK Pada 31 Ogos 2010 

Kedudukan Pelabur Mengikut Pegangan Unit 

Unit 

NAB 

Pegangan Unit Bil. Pelabur 

(Juta) 

(RM Juta) 

5,000 ke bawah 29,060 11.41 2.72 

5,001 ke 10,000 914 6.14 1.47 

10,001 ke 50,000 1,842 33.19 7.92 

50.001 ke 500,000 285 28.17 6.72 

500,001 ke atas 13 61.41 14.65 

Stok Pengurus 1.68 0.40 

Jumlah 32,114 142 33.88 

Sumber: Laporan Tahunan Tabung ASK 

Jadual 13.4 

Komposisi Portfolio PelaburanTabung ASK Sehingga 31 Ogos 2010 

Pegangan Ekuiti Mengikut Sektor (%) 

Barangan Pengguna 5.7 

Barangan Industri 23.1 

Pembinaan 7.3 

Perkhidmatan/Dagangan 23.5 

Hartanah 34 

Perladangan 4.5 

Teknologi 1.9 

Jumlah 100 

Pelaburan Mengikut Kategori (%) 

Ekuiti 44.2 

Pasaran Wang 55.8 

Jumlah 100 

Sumber: Penyata Kewangan Tabung ASK 

149

13.4.2.1. Prestasi Kewangan Tabung ASK Tidak Memuaskan 

a. Keuntungan Tahunan Tabung ASK Semakin Berkurangan 

Tabung ASK seharusnya berupaya mencatatkan keuntungan yang tinggi oleh kerana 

tabung berkenaan diuruskan oleh ASKB yang merupakan syarikat Kerajaan dan 

sentiasa mendapat sokongan daripada Kerajaan Negeri. Semakan Audit mendapati 

keuntungan Tabung ASK menunjukkan peningkatan pada tahun 2008 berbanding 

2007 dan kemudiannya jatuh mendadak pada tahun 2009 dan seterusnya menurun 

lagi pada tahun 2010. Pada tahun 2007 Tabung ASK mencatatkan lebihan 

pendapatan berjumlah RM3.60 juta dan seterusnya mengalami peningkatan drastik 

kepada RM7.67 juta pada tahun 2008. Bagaimanapun, trend keuntungan mulai 

berubah apabila lebihan pendapatan Tabung ASK menyusut sebanyak 77.8% atau 

RM5.97 juta kepada RM1.70 juta pada tahun 2009. Lebihan pendapatan Tabung 

ASK terus menyusut kepada RM1.52 juta pada tahun 2010 berbanding tahun 

sebelumnya. Butiran terperinci prestasi kewangan Tabung ASK adalah seperti di 

Jadual 13.5. 

Jadual 13.5 

Ringkasan Penyata Pendapatan Dan Perbelanjaan Tabung ASK 

Tahun Kewangan Berakhir 28/29 Februari 

Item 

2007 2008 2009 2010 

(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) 

Jumlah Pendapatan 

4.64 8.85 2.52 2.22 

Pelaburan 

Jumlah Perbelanjaan (0.83) (0.92) (0.71) (0.60) 

Keuntungan/(Kerugian) 

3.81 7.93 1.81 1.62 

Sebelum Cukai 

Cukai (0.21) (0.26) (0.11) (0.10) 

Keuntungan/(Kerugian) 

3.60 7.67 1.70 1.52 

Selepas Cukai 


b. Kerugian Terkumpul Tabung ASK Adalah Tinggi 

Setiap pengurus dana perlu memantau aktiviti pelaburan yang dijalankan bagi 

memastikan setiap transaksi tidak mengalami kerugian atau sekurang-kurangnya 

mendapat titik pulang modal. Ini bertujuan memastikan kepentingan pemegang unit 

adalah terjamin. Semakan Audit mendapati Tabung ASK mempunyai kerugian 

terkumpul yang tinggi jika dibandingkan dengan modal pemegang unit di peringkat 

awal. Kerugian terkumpul Tabung ASK menunjukkan trend penurunan mulai tahun 

2008. Sehingga tahun 2010, kerugian terkumpul Tabung ASK berjumlah RM66.67 

juta disebabkan oleh aktiviti pemotongan kerugian (cut loss) dan pengstrukturan 

semula yang telah dilakukan pada tahun 2000 dan 2002. Pihak Audit juga mendapati 

pihak pengurusan tidak menyediakan Pelan Pemulihan Prestasi Tabung ASK untuk 

dijadikan panduan dalam usaha untuk mengurangkan kerugian terkumpul. Pada 

pendapat Audit, kerugian terkumpul Tabung ASK berada pada tahap yang 

tinggi. Keadaan ini boleh menyebabkan para pelabur kurang keyakinan untuk 

membeli unit ASK. Oleh itu, tindakan pemulihan perlu diambil dengan segera 

150

dalam mengurangkan jumlah kerugian terkumpul. Butiran terperinci kerugian 

terkumpul Tabung ASK adalah seperti di Jadual 13.6. 

Jadual 13.6 

Kerugian Terkumpul Tabung 

ASK Pada Tahun 2007 Hingga 2010 

Kerugian Terkumpul 

Tahun 

(RM Juta) 

2007 67.16 

2008 66.83 

2009 66.73 

2010 66.67 


c. Penyusutan Nilai Aset Bersih (NAB) Tabung ASK 

Nilai Aset Bersih Tabung ASK ialah nilai pasaran kesemua pelaburan dalam sekuriti, 

pasaran wang, tunai serta harta lain setelah ditolak liabiliti atau caj yang berkaitan 

pada sesuatu titik penilaian. Semakan Audit mendapati NAB Tabung ASK 

menunjukkan trend penurunan yang drastik dari tahun 2007 hingga 2009 iaitu dari 

RM50.91 juta kepada RM30.08 juta. Di samping itu, pihak Audit mendapati NAB 

Tabung ASK pada tahun 2010 berjumlah RM34 juta. Jumlah ini adalah jauh lebih 

rendah berbanding modal pemegang unit yang berjumlah RM127.10 juta di mana 

perbezaannya berjumlah RM93.10 juta. ASKB memaklumkan penyusutan NAB 

Tabung ASK adalah bergantung kepada prestasi Tabung ASK, pengagihan 

pendapatan dan aktivti penerbitan dan pembatalan unit ASK yang dilaksanakan 

syarikat. Butiran terperinci adalah seperti di Jadual 13.7. 

Jadual 13.7 

Modal Pemegang Unit Berbanding NAB Tabung ASK 

Pada Tahun 2007 Hingga 2010 

Modal Pemegang 

Unit 

NAB Perbezaan 

Tahun 


(a) 

(b) (c=a-b) 

2007 128.48 50.91 77.57 

2008 127.46 41.18 86.28 

2009 130.00 30.08 99.92 

2010 127.10 34.00 93.10 


Pada pendapat Audit, NAB Tabung ASK adalah terlalu rendah jika dibandingkan 

dengan modal pemegang unit. Keadaan ini menyebabkan pelabur hilang keyakinan 

terhadap Tabung ASK. 

13.4.2.2. Sumbangan Kerajaan Negeri Bagi Tujuan Pembayaran Dividen 

Matlamat asal penubuhan syarikat Kerajaan adalah untuk mendapatkan pulangan 

daripada pelaburan yang dilakukan dan seterusnya dana tersebut digunakan untuk 

pembangunan ekonomi negeri. Selain itu, pengagihan pendapatan kepada para pelabur 

seharusnya menggunakan wang hasil keuntungan pelaburan. Ini adalah bagi memastikan 

pengurus dana berusaha menjana pendapatan yang mencukupi untuk diagihkan kepada 

semua pelabur. Semakan Audit mendapati ASKB menerima sumbangan Kerajaan Negeri 

151

erjumlah RM2.03 juta bagi menampung kos pembayaran dividen kepada pemegang unit 

ASK pada tahun 2006, 2009 dan 2010 melalui penjualan unit ASK yang dimilki oleh State 

Secretary Incorporated (SSI). Butiran terperinci sumbangan Kerajaan Negeri bagi tujuan 

pembayaran dividen adalah seperti di Jadual 13.8. 

Jadual 13.8 

Sumbangan Kerajaan Negeri 

Bagi Tujuan Pembayaran Dividen Tabung ASK 

Tahun Pembayaran 

Jumlah 

Dividen 

(RM Juta) 

2006 0.61 

2009 1.20 

2010 0.22 

Jumlah 2.03 


Pada pendapat Audit, pembayaran dividen kepada pelabur hendaklah berdasarkan 

kemampuan kewangan Tabung ASK. 

13.4.2.3. Pelaburan Ekuiti Mengalami Rosot Nilai Yang Tinggi 

Setiap pengurus dana seharusnya memantau setiap pelaburan yang dilakukan bagi 

memastikan risiko kerugian dapat diminimumkan. Langkah ini juga dapat memastikan 

syarikat memperolehi pendapatan yang sewajarnya daripada setiap transaksi pelaburan 

yang dilakukan. Pelaburan ekuiti perlu diberi perhatian serius kerana ia mempunyai 

potensi pendapatan dan risiko kerugian yang tinggi. Semakan Audit mendapati pelaburan 

ekuiti yang dilakukan oleh Tabung ASK mengalami rosot nilai yang tinggi sehingga 

RM33.25 juta atau 65% daripada kos pelaburan pada tahun 2009. Pada tahun 2007 

hingga 2010 rosot nilai yang dialami oleh pelaburan ekuiti Tabung ASK masing-masing 

berjumlah RM10.42 juta, RM19.45 juta, RM33.25 juta dan RM25.44 juta. ASKB 

memaklumkan rosot nilai yang tinggi adalah disebabkan oleh pegangan saham yang tidak 

mempunyai potensi dan telah mengalami kerugian belum direalisasi yang tinggi. 

Jawatankuasa Pelaburan telah meluluskan cadangan pelupusan pegangan saham 

sedemikian bagi membolehkan Tabung ASK melabur didalam saham berpotensi. Butiran 

terperinci rosot nilai yang dialami oleh Tabung ASK adalah seperti di Jadual 13.9. 

Jadual 13.9 

Rosot Nilai Pelaburan Ekuiti Tabung ASK 

Berbanding Kos Pelaburan Bagi Tahun 2007 Hingga 2010 

Kos 

Nilai 

Tahun Pelaburan Pasaran Rosot Nilai % 


2007 49.81 39.39 10.42 20.9 

2008 52.41 32.96 19.45 37.1 

2009 51.18 17.93 33.25 65.0 

2010 48.87 23.43 25.44 52.1 


Pada pendapat Audit, ASKB perlu meningkatkan tahap pemantauan terhadap 

pelaburan ekuiti bagi mengurangkan rosot nilai yang dialami. Selain itu, ASKB juga 

perlu mengambil tindakan melupuskan ekuiti yang merugikan. 

152

13.4.2.4. Aktiviti Pemasaran Tidak Memuaskan 

Aktiviti pemasaran merupakan tonggak utama kepada setiap organisasi dalam 

memastikan visi dan misi syarikat tercapai. Umumnya tanpa pemasaran yang berkesan, 

produk yang berkualiti tidak akan mendapat permintaan. Pelan pemasaran hendaklah 

didokumentasikan dengan lengkap dan sempurna bagi memastikan pemasaran dapat 

dilakukan dengan teratur dan berkesan. Sebagai syarikat Kerajaan Negeri, ASKB 

seharusnya mengambil peluang untuk meningkatkan prestasi pemasaran syarikat. 

Semakan Audit mendapati kebanyakan unit Tabung ASK yang dijual adalah terdiri 

daripada pembelian balik unit melalui pengagihan dividen yang tidak ditunaikan selepas 

tempoh masa yang diberikan. Pihak Audit mendapati ASKB tidak menyediakan pelan 

pemasaran. Aktiviti pemasaran hanya dijalankan mengikut keperluan seperti mengadakan 

taklimat kepada agensi Kerajaan Negeri, syarikat Kerajaan Negeri dan Jabatan Kerajaan. 

ASKB memaklumkan mulai 1 April 2011 aktiviti pemasaran telah dipertanggungjawabkan 

kepada Jabatan Pembangunan Perniagaan. Pelan pemasaran yang lengkap telah 

diluluskan oleh pihak pengurusan dan Lembaga Pengarah pada 30 Mei 2011. 

Pada pendapat Audit, aktiviti pemasaran yang dijalankan ASKB untuk 

mempromosikan Tabung ASK perlu dipertingkatkan. 

13.4.2.5. Pelan Kesinambungan Perniagaan Tidak Disediakan 

Pelan Kesinambungan Perniagaan (BCP) adalah merupakan sebuah pelan lengkap untuk 

organisasi berhadapan dengan sebarang kontigensi yang berlaku di luar dugaan seperti 

banjir, kebakaran, tanah runtuh dan sebagainya. BCP adalah penting dalam memastikan 

operasi syarikat dapat diteruskan walaupun pejabat operasi syarikat berhadapan dengan 

masalah besar. Sebagai sebuah syarikat yang bergantung kepada pasaran turun naik 

saham, ASKB perlu menyediakan BCP yang didokumentasikan dengan lengkap seperti 

arahan ketika kecemasan, penurunan kuasa yang diberikan kepada kakitangan dan 

tempat operasi alternatif sekiranya berlaku kecemasan. Pihak Audit mendapati ASKB 

tidak menyediakan BCP. 

Pada pendapat Audit, kegagalan menyediakan BCP boleh mendedahkan risiko 

kerugian kepada ASKB. Ini adalah kerana sekiranya berlaku sebarang kontigensi, 

syarikat tidak mempunyai garis panduan yang teratur untuk memastikan operasi 

syarikat tidak terjejas. 


Amalan tadbir urus korporat yang baik dan berterusan amat penting kerana ia membantu 

mengukuhkan jenama syarikat, di samping meningkatkan budaya tanggungjawab korporat 

yang baik. Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC) telah memperkenalkan Kod Tadbir Urus 

Korporat Malaysia pada tahun 2000 yang dikemas kini pada tahun 2007. Kod ini telah 

menetapkan beberapa prinsip dan amalan terbaik, termasuk penstrukturan, bidang kuasa, 

komposisi dan ganjaran Lembaga Pengarah, komunikasi antara syarikat dengan pemegang 

saham, aspek pelaporan dalaman dan luaran serta aspek akauntabiliti syarikat. Hasil 

penemuan Audit adalah seperti berikut: 

153

13.4.3.1. Rancangan Korporat Tidak Disediakan 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993 menetapkan semua syarikat Kerajaan 

perlu menyediakan rancangan korporat sebagai wawasan syarikat untuk mencapai 

matlamat jangka pendek dan jangka panjang. Ini penting dalam menentukan hala tuju 

sesuatu organisasi. Semakan Audit mendapati ASKB tidak menyediakan rancangan 

korporat seperti yang dikehendaki. Ketiadaan rancangan korporat akan menyebabkan 

sesebuah organisasi sukar mencapai visi dan misi yang dikehendaki. Bagaimanapun, 

Pelan Korporat ASKB telah disediakan untuk tahun 2011 hingga 2013 dan telah 

diluluskan oleh Lembaga Pengarah pada 6 Disember 2010. 

13.4.3.2. Pelaksanaan Audit Dalaman Dan Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan 

Pekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993, menghendaki Jawatankuasa Audit Dan 

Pemeriksaan ditubuhkan oleh syarikat Kerajaan. Antara fungsinya adalah untuk 

memastikan keutuhan kawalan dalaman syarikat, mengesan kelemahan pengurusan 

syarikat dan mengeluarkan garis panduan untuk pembetulan dan penambahbaikan serta 

mengawasi semua fungsi audit dalam. Jawatankuasa ini perlu bermesyuarat sekali dalam 

tempoh 3 bulan atau 4 kali setahun. Semakan Audit mendapati Jawatankuasa Audit telah 

ditubuhkan dan dianggotai oleh seorang Pengarah Bukan Eksekutif serta 3 orang ahli 

bebas. Mesyuarat terakhir yang diadakan adalah pada tahun 2005. Sehingga bulan 

Januari 2011 jawatankuasa ini masih belum mengadakan mesyuarat seperti mana yang 

ditetapkan. Mengikut carta organisasi ASKB, Unit Audit Dalam diwujudkan dalam struktur 

organisasi syarikat di bawah Jabatan Hal Ehwal Korporat. Mulai 1 September 2010 unit 

ini telah ditukar kepada Unit Pematuhan. Semakan Audit mendapati Jabatan Hal Ehwal 

Korporat ASKB tidak menyediakan rancangan audit tahunan dan tidak melaksanakan 

pengauditan dalaman pada tahun 2008 hingga 2010. ASKB memaklumkan Lembaga 

Pengarah yang telah bermesyuarat pada 10 Mac 2011 telah membuat keputusan supaya 

pelaksanaan audit dalam dilaksanakan oleh PMBKed. Di samping itu Lembaga Pengarah 

juga telah mengstruktur semula keahlian Jawatankuasa Audit Pematuhan dan 

Pengurusan Risiko yang telah mengambil kira faktor percanggahan kepentingan. 

Pada pendapat Audit, kegagalan Unit Audit Dalaman menjalankan pengauditan 

menyebabkan Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan tidak dapat bermesyuarat 

sejak tahun 2005. Keadaan ini menyebabkan syarikat tidak mempunyai check and 

balance dalam operasinya. 

13.4.3.3. Insentif Lembaga Pengarah Tanpa Kelulusan Mesyuarat Agung 

Mengikut Seksyen 132(2) Akta Syarikat 1965, pengarah syarikat tidak boleh 

menggunakan kedudukannya sebagai Pengarah untuk mendapat manfaat bagi dirinya 

tanpa kebenaran atau pengesahan Mesyuarat Agung. Semakan Audit mendapati, 

mesyuarat Lembaga Pengarah Bil. 2/2007 dan Bil. 6/2007 telah memutuskan 

pembayaran insentif Lembaga Pengarah berjumlah RM20,000 seorang bagi tahun 2007. 

Jumlah keseluruhan pembayaran kepada 5 orang Ahli Lembaga Pengarah adalah 

berjumlah RM100,000. Kelulusan dan pengesahan pembayaran tidak dibentangkan 

didalam Mesyuarat Agung. 

154

Pada pendapat Audit, pembayaran insentif Lembaga Pengarah adalah tidak wajar 

kerana syarikat mengalami kerugian dan bertentangan dengan Akta Syarikat 1965. 

13.4.3.4. Gaji Terlebih Bayar 

Berdasarkan amalan tadbir urus korporat terbaik, setiap kenaikan gaji tahunan hendaklah 

dibentang dan diluluskan oleh mesyuarat Lembaga Pengarah syarikat. Mengikut Syarat 

Perkhidmatan ASKB, gaji kakitangan dibayar berasaskan 3 sekatan dengan setiap 

sekatan diberi 5 kenaikan gaji. Semakan Audit mendapati Ketua Pegawai Eksekutif telah 

menerima lebihan gaji berjumlah RM135,000 bagi tempoh Februari 2006 hingga Mac 

2010. Beliau telah meletak jawatan pada 1 April 2010. ASKB perlu menuntut kembali 

lebihan bayaran gaji tersebut. Pihak Audit juga mendapati kenaikan gaji tahunan beliau 

tidak dibentang dan diluluskan oleh Lembaga Pengarah ASKB. Butiran terperinci gaji 

yang terlebih bayar adalah seperti di Jadual 13.10. 

Jadual 13.10 

Gaji Terlebih Dibayar Kepada KPE 

Februari 2006 Hingga Mac 2010 

Tahun 

Gaji Patut Terima Gaji Telah Bayar Perbezaan 

(RM) 

(RM) 

(RM) 

2006 207,000 219,000 12,000 

2007 207,000 231,000 24,000 

2008 207,000 243,000 36,000 

2009 207,000 255,000 48,000 

2010 51,750 66,750 15,000 

Jumlah 879,750 1,014,750 135,000 

Sumber: Rekod Kewangan ASKB 

13.4.3.5. Mesyuarat Jawatankuasa Pelaburan 

Mengikut Garis Panduan Bahagian Pelaburan dan Sumber Manusia ASKB yang 

diluluskan pada tahun 2000, Jawatankusa Pelaburan bertanggungjawab dalam 

pengurusan pelaburan, merangka polisi dan strategi Tabung ASK dan bermesyuarat 

sekurang-kurangnya sekali setiap bulan bagi meneliti prestasi Tabung ASK, menyemak 

kedudukan ekonomi dan pasaran, menentukan strategi pelaburan, mengkaji semula 

portfolio dan membincangkan isu pelaburan berbangkit. Jawatankuasa Pelaburan ini 

terdiri daripada komposisi ahli bebas dan ahli bukan bebas. Semakan Audit mendapati 

agenda mesyuarat telah dibincangkan dengan teratur. Bagaimanapun mesyuarat tidak 

diadakan mengikut ketetapan iaitu sebulan sekali. ASKB memaklumkan pada 10 Mac 

2011 Lembaga Pengarah telah meluluskan terma rujukan baru Jawatankuasa Pelaburan 

yang menetapkan Mesyuarat Jawatankuasa Pelaburan hendaklah diadakan sekurangkurangan 

sekali dalam setiap 2 bulan. 

Pada pendapat Audit, pemantauan yang dilakukan melalui Mesyuarat Jawatankuasa 

Pelaburan adalah kurang memuaskan kerana mesyuarat tidak diadakan mengikut 

ketetapan iaitu sebulan sekali. 

155

13.4.3.6. Mesyuarat Majlis Penyeliaan Syariah ASK 

Mesyuarat Majlis Penyeliaan Syariah ASK ditubuhkan bagi menasihati Pengurus 

berkaitan aspek syariah agar pengurusan Tabung ASK tidak bercanggah dengan prinsip 

Islam. Mesyuarat Majlis Penyeliaan Syariah ASK membincangkan isu berbangkit dari 

semasa ke semasa dan bermesyuarat sekurang-kurangnya 2 kali setahun, antara lain 

bagi menyemak dan memastikan pelaburan ASK patuh terhadap prinsip Syariah pada 

sepanjang masa. Ahli mesyuarat ini terdiri daripada mereka yang berkelayakan dalam 

bidang pelaburan syariah. Semakan Audit mendapati Mesyuarat Majlis Penyeliaan 

Syariah diadakan mengikut ketetapan yang telah digariskan. 

Pada pendapat Audit, pemantauan yang dilakukan melalui mesyuarat Majlis 

Penyeliaan Syariah adalah baik. 


Bagi mengatasi kelemahan yang dibangkitkan dan membolehkan ASKB mencapai objektif 

penubuhannya adalah disyorkan ASKB mengambil tindakan terhadap perkara-perkara 

berikut: 

13.5.1. Menyediakan Pelan Pemulihan Prestasi Tabung ASK. 

13.5.2. Jawatankuasa Pelaburan ASKB hendaklah menyemak semula pelaburan Tabung 

ASK dan mengkaji semula strategi pelaburan bagi memastikan setiap pelaburan 

mendatangkan keuntungan 

13.5.3. Mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh Kerajaan terutama berkaitan dengan 

penyediaan rancangan korporat, pembayaran bonus, dividen, Jawatankuasa Audit Dalam, 


156

BAHAGIAN III 

PERKARA AM

BAHAGIAN III 

PERKARA AM 


Bagi memastikan tindakan pembetulan diambil oleh Jabatan/Agensi terhadap perkara yang 

dibangkitkan melalui Laporan Ketua Audit Negara yang lalu, pemeriksaan susulan telah 

dijalankan di Jabatan/Agensi berkenaan. Hasil daripada pemeriksaan itu dilaporkan dalam 

Bahagian ini di bawah tajuk berikut: 

14.1. Kedudukan Masa Kini Perkara Yang Dibangkitkan Dalam Laporan Ketua Audit 

Negara Mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi Bagi Tahun 2009. 





14.4. Pembentangan Laporan Ketua Audit Negara Mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi Dan 

Pengurusan Syarikat Kerajaan Negeri Kedah Tahun 2009. 

14.5. Mesyuarat Jawatankuasa Kira-Kira Wang Awam Negeri Kedah. 

15. KEDUDUKAN MASA KINI PERKARA YANG DIBANGKITKAN DALAM LAPORAN 

KETUA AUDIT NEGARA TAHUN 2009 

Bagi membantu Jabatan/Agensi memperbetulkan kelemahan-kelemahan yang telah 

dibangkitkan dalam Laporan Ketua Audit Negara bagi tahun 2009, sejumlah 60 syor telah 

dikemukakan oleh Jabatan Audit Negara untuk tujuan tersebut. Pemeriksaan susulan yang 

telah dijalankan mendapati setakat 30 April 2011, Jabatan/Agensi telah mengambil tindakan 

terhadap 47 syor bagi tahun 2009. Bagi 13 syor lagi, Jabatan/Agensi yang berkenaan telah 

mengambil tindakan susulan, bagaimanapun perkara tersebut masih belum selesai dan 

butirannya adalah seperti di Jadual 15.1. Sehubungan ini, Jabatan/Agensi yang terlibat 

adalah digesa untuk mengambil tindakan berterusan bagi memperbetulkan kelemahan yang 

dibangkitkan dengan melaksanakan syor-syor yang telah diberi oleh pihak Audit. 

Bil. 

Jadual 15.1 

Kedudukan masa kini perkara yang dibangkitkan dalam 

Laporan Ketua Audit Negara Mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi bagi tahun 2009 

Tindakan Susulan Yang Belum 

Perkara Yang Dibangkitkan Dan Syor Audit 

Diambil/Selesai 

JABATAN PERKHIDMATAN VETERINAR NEGERI KEDAH 

- Pengurusan Program Peningkatan Populasi Pembiak 

1. Pemilihan peserta TRUST adalah tidak mengikut 

kriteria yang ditetapkan kerana Jawatankuasa 

TRUST Peringkat Negeri tidak ditubuhkan. Maka, 

jawatankuasa ini perlu diwujudkan seperti yang 

ditetapkan di dalam syarat Skim TRUST. 

Jawatankuasa TRUST Negeri Kedah 

telah diwujudkan untuk kelulusan peserta 

TRUST tetapi tidak dilaporkan secara 

bertulis. Ahli jawatankuasa tersebut terdiri 

daripada Pengarah, Ketua Bahagian 

Pembangunan Industri Ternakan, Ketua 

159

Bil. 


2. Jabatan dan Pejabat Perkhidmatan Veterinar 

Daerah (PPVD) tidak mengemas kini daftar 

bayaran balik oleh peserta dan status bayaran balik 

oleh peserta. Maka, Jabatan perlulah menguruskan 

proses pembayaran balik ternakan dengan lebih 

teratur dan berkesan. 

3. Rekod dan maklumat Skim TRUST tidak di 

selenggara dengan baik, teratur dan kemas kini 

kerana tiada pegawai yang ditugaskan untuk 

menyelenggara rekod TRUST. Maka, Jabatan 

hendaklah memastikan pengurusan rekod dan 

maklumat di selenggara dengan teratur dan 

lengkap. 

4. Rancangan atau jadual lawatan ke lokasi peserta 

tidak disediakan di peringkat Jabatan serta PPVD 

dan lawatan hanya dibuat jika terdapat aduan 

daripada peserta. Jabatan hendaklah menyediakan 

jadual pemantauan terhadap penternak. 


- Pengurusan Projek Menaik taraf Pusat Peranginan Gunung Jerai 

5. 

Perjanjian Rasmi di antara pihak terlibat iaitu 

Perbadanan, PKNK Hotel dan The Regency 

International Hotel tidak dibuat bagi menjamin 

kepentingan pihak terlibat seperti kadar 

keuntungan, tanggungan risiko dan tuntutan 

perundangan. 

MAJLIS PERBANDARAN LANGKAWI BANDARAYA PELANCONGAN 

- Pengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap Alam Sekitar 

6. 

Loji rawatan air larut resap tidak berfungsi untuk 

merawat air larut resap sejak tahun 2007. Lawatan 

Audit pada 4 November 2009 mendapati kolam 



Unit Ruminan dan semua Pegawai 

Perkhidmatan Veterinar Daerah. 

Merujuk kepada Perjanjian Skim TRUST, 

bayaran balik boleh dilakukan pada bilabila 

masa tetapi hendaklah diselesaikan 

dalam tempoh 7 tahun bagi ternakan 

lembu dan 5 tahun bagi ternakan 

kambing. Justeru itu, tempoh bayaran 

balik bagi perjanjian yang dibuat pada 

tahun 2007 hanya akan tamat pada tahun 

2014 dan 2012 bagi ternakan lembu dan 

kambing. Sehingga tahun 2010 belum 

ada lagi bayaran balik dibuat. Perkara ini 

mungkin dipengaruhi oleh beberapa 

faktor. Antaranya: 

- Kegagalan ternakan itu sendiri untuk 

bunting disebabkan oleh masalah 

pengurusan yang tidak baik. 

- Kecenderungan penternak untuk 

membayar balik pinjaman di akhir 

tempoh perjanjian. 

- Terdapat kelahiran yang tidak 

dimaklumkan kepada Jabatan. 

- Kekurangan pegawai pemantau di 

peringkat negeri dan daerah. 

Sehubungan dengan itu, Jabatan telah 

merangka beberapa program 

pemantauan lapangan di bawah Program 

Pengembangan Veterinar (PPV) bagi 

mengenal pasti dan menangani masalah 

tersebut. 

Perkara tersebut telah diambil tindakan di 

mana terdapat pegawai yang telah dilantik 

bagi mengemaskinikan rekod TRUST. 

Namun begitu, kerja-kerja 

pengemaskinian data mungkin akan 

mengambil masa memandangkan 

ketiadaan pegawai yang menguruskan 

rekod tersebut sebelum ini. 

Kekurangan pegawai di lapangan 

(daerah) telah menyebabkan aktiviti 

pemantauan lewat/tertangguh. Tindakan 

pembaikan akan diambil dengan kapasiti 

pegawai yang ada bagi melakukan aktiviti 

pemantauan ini secara berjadual. 

Perjanjian antara PKNK Hotel Sdn. Bhd. 

dengan The Regency International Hotel 

belum dimuktamadkan dan masih di 

peringkat perbincangan. 

Dalam proses tindakan Jabatan 

Kejuruteraan Majlis Perbandaran 

160

Bil. 


takungan air telah dipenuhi oleh air larut resap dan 

air hujan, manakala rumah pam yang dibina juga 

telah ditakungi air. Loji berkenaan tidak boleh 

digunakan kerana sistem yang dibangunkan bagi 

pengoperasian loji berkenaan tidak memenuhi 

standard A (pelepasan affluent standard A) seperti 

mana yang ditetapkan oleh Jabatan Alam Sekitar. 



Langkawi. 

KEDAH RESORT SDN. BHD. 

7. Kedah Resort Sdn. Bhd. telah beroperasi mulai 

awal bulan Disember 2008 di bangunan tambahan 

SP Inn walaupun CFO belum diperoleh sehingga 

kini. 

Sokongan daripada JKR belum diterima. 

SERI TEMIN DEVELOPMENT CORPORATION SDN. BHD. 

8. Projek Pembangunan Taman Tuanku Haminah, 

Sungai Petani 

Satu perjanjian di antara Perbadanan Kemajuan 

Negeri Kedah (PKNK) dan Seri Temin 

Development Corporation Sdn.Bhd. (STDC) telah 

ditandatangani pada 4 Mei 2005 di mana STDC 

dikehendaki membayar RM12.19 juta jaminan 

keuntungan yang diterima daripada Panglima Maju 

Sdn.Bhd. (PMSB) kepada PKNK secara berjadual 

berjumlah RM2.44 juta setahun mulai tahun 2008 

hingga 2012. Namun begitu, sehingga 31 Mac 2010 

STDC hanya membayar sejumlah RM0.10 juta 

kepada PKNK walaupun telah menerima 

pembayaran jaminan keuntungan berjumlah 

RM6.78 juta daripada PMSB. 

9. Projek Pembangunan Laka Temin, Kubang Pasu 

Perjanjian telah ditandatangani antara STDC 

dengan Jesin Development Sdn. Bhd. (JDSB) pada 

30 April 2003 untuk pembinaan taman perumahan 

dan rumah kedai. Melalui perjanjian ini, STDC 

bersetuju menyerahkan tanah miliknya kepada 

JDSB dengan bayaran RM5.86 juta atau 25% 

daripada hasil jualan bersih. Bayaran atau 

keuntungan tersebut akan dibayar secara berjadual 

berjumlah RM1.17 juta setahun selama lima tahun. 

Namun begitu, sehingga akhir tahun 2009, STDC 

masih belum menerima sebarang bayaran daripada 

JDSB. 

10. Prosedur Kerja 

STDC tidak mempunyai prosedur kerja mengenai 

pengurusan kewangan. 

Pihak syarikat akan membuat 

penjadualan semua (reschedule) 

pembayaran kepada PKNK. Ini akan 

dibuat selepas perbincangan diadakan 

bersama syarikat usaha sama projek 

(PMSB) dan setelah syarikat menerima 

jaminan bayaran seterusnya dari PMSB. 

Syarikat telah menerima bayaran 

sebanyak RM1.35 juta daripada JDSB 

pada tahun 2010. 

Mesyuarat ALP yang dijangka pada 15 

Mei 2011 akan meluluskan Prosedur 

Kerja yang telah siap dirangka oleh pihak 

pengurusan. 

11. Rancangan Korporat 

STDC tidak menyediakan rancangan korporat. Rancangan Korporat sedang dalam 

proses didokumentasikan. 

12. Mesyuarat Lembaga Pengarah 

Mesyuarat Lembaga Pengarah STDC hanya 

diadakan sebanyak dua kali setahun pada tahun 

2007 dan 2008. 

Pihak syarikat akan cuba adakan 

Mesyuarat Lembaga Pengarah tersebut 

sekurang-kurangnya empat kali setahun 

mulai tahun ini. 

161

Bil. 




KSDC INSURANCE BROKERS SDN. BHD. 

13. Kemudahan Ahli Lembaga Pengarah 

Ahli Lembaga Pengarah KSDC telah membuat 

tuntutan perbelanjaan berdasarkan jumlah sebenar 

di bil. Kadar kemudahan dan keistimewaan yang 

boleh dituntut oleh Ahli Lembaga Pengarah tidak 

dinyatakan dengan jelas sama ada di dalam surat 

pelantikan atau polisi syarikat. Kemudahan dan 

keistimewaan yang dimaksudkan adalah seperti 

elaun perbelanjaan, elaun makan, elaun 

penginapan dan lain-lain. 

Segala tuntutan perbelanjaan oleh pihak 

Pengarah adalah atas urusan rasmi 

syarikat. Walau bagaimanapun, syarikat 

akan memanjangkan perkara ini di dalam 

Mesyuarat Ahli Lembaga Pengarah KSDC 

yang akan datang. 




Bil. Perkara Yang Dibangkitkan Dan Syor Audit 


JABATAN HAL EHWAL AGAMA ISLAM NEGERI KEDAH (JHEAIK) 

- Pengurusan Kelas Al-Quran Dan Fardu Ain (KAFA) 

1. Terdapat 4 permohonan penubuhan KAFA 

daripada daerah Kuala Muda belum diluluskan 

walaupun telah dimohon sejak tahun 2006. Oleh 

itu, JHEAIK perlu membuat permohonan kepada 

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) 

supaya menambah kuota guru KAFA agar dapat 

menampung permintaan waris untuk mewujudkan 

KAFA baru. 

2. Guru KAFA tidak pernah dibayar imbuhan 

tahunan walaupun layak menerimanya. Oleh itu, 

guru KAFA seharusnya menerima imbuhan 

tersebut. 

3. Penempatan secara menggabungkan murid 

daripada darjah yang berbeza di dalam satu kelas 

menyukarkan guru yang mengajar dan murid tidak 

dapat memberikan tumpuan sepenuhnya 

terhadap pengajaran dan pembelajaran silibus 

KAFA. Oleh itu, JHEAIK perlu memastikan 

matlamat KAFA diberi keutamaan dengan 

membuat penempatan murid yang lebih teratur. 

4. Jawatankuasa Pelaksanaan KAFA Peringkat 

Negeri (JPKPN) tidak berfungsi dengan 

sewajarnya. Seharusnya JPKPN bermesyuarat 

dalam tempoh yang ditetapkan dan menjalankan 

tanggungjawab yang telah ditetapkan. 

Permohonan tersebut masih belum 

diluluskan kerana kuota guru KAFA masih 

terhad. 

JAKIM tidak mengeluarkan arahan 

supaya guru KAFA dibayar imbuhan 

tahunan. Ini kerana semua peruntukan 

adalah di bawah JAKIM manakala 

JHEAIK hanya bertindak selaku agensi 

pelaksana sahaja. 

Murid daripada darjah yang berbeza 

digabungkan di dalam satu kelas kerana 

kuota guru KAFA masih terhad. 

Mesyuarat tidak dapat dilaksanakan 

sehingga kini kerana kesibukan ahli 

mesyuarat. Walaupun demikian, 

mesyuarat akan diadakan dengan kadar 

yang sepatutnya. 

162

Bil. 


JABATAN PERHUTANAN NEGERI KEDAH 

- Pengurusan Hutan Dan Kepentingannya Kepada Alam Sekitar 

5. Pewartaan Hutan Perlindungan 

Seluas 31,219 hektar (ha) atau 20% sahaja 

daripada keluasan kawasan hutan perlindungan 

diwartakan sebagai Hutan Tadahan Air 

manakala baki hutan perlindungan seluas 

126,563 hektar atau 80% belum lagi diwartakan 

mengikut kelas masing-masing. 

6. Kelewatan Pewartaan Kawasan Cadangan 

Hutan Simpan Kekal (CHSK) 

Sembilan kawasan CHSK seluas 35,567 hektar 

tanah Kerajaan belum diwartakan sepenuhnya 

sebagai HSK. 

7. Penggantian Kawasan Tadahan Yang 

Dikeluarkan Dari Hutan Simpan Kekal 

24 kawasan HSK seluas 4,479 hektar yang 

diluluskan oleh Kerajaan Negeri untuk tujuan 

pembangunan masih belum diwartakan keluar 

daripada HSK dan belum diganti balik 

sebagaimana yang ditetapkan oleh APN 1984. 

8. Kekurangan Kenderaan Dan Peralatan 

Sokongan 

Semakan Audit terhadap rekod Harta Modal 

JPNK mendapati Unit Silvikultur Dan 

Perlindungan Hutan hanya mempunyai 2 

kenderaan pacuan empat roda untuk digunakan 

oleh 15 orang pegawai berbanding dengan 

keluasan kawasan HSK yang perlu dikawal dan 

dilindungi. Ini mengakibatkan aktiviti 

pemeliharaan dan pemulihan HSK tidak dapat 

dijalankan dengan lancar. 

9. Pemantauan hutan Melalui Sistem Informasi 

JPNK (GIS) 

JPNK memiliki perkakasan komputer dan 

perisian GIS. Bagaimanapun, sistem ini tidak 

digunakan sepenuhnya kerana ketiadaan 

pegawai yang berkemahiran untuk 

mengendalikannya. Ini menjejaskan pencapaian 

objektif SMPN. 



Seluas 31,219 ha Hutan Tadahan Air 

telah diwartakan. Manakala baki Hutan 

Tadahan Air seluas 90,685 ha telah 

mendapat kelulusan Kerajaan Negeri 

untuk diwartakan dan dalam tindakan 

untuk pewartaan. 

Seluas 35,567 ha CHSK masih belum 

diwartakan. Bagi CHSK Bukit Keramat 

seluas 10,226 ha dan CHSK Bukit Saiong 

seluas 8,191 ha proses pewartaan adalah 

sedang berjalan di mana mesyuarat 

bersama Pejabat Tanah dan Galian 

bersama agensi-agensi terlibat telah 

diadakan sebanyak 2 kali bagi 

membincangkan pewartaan bagi keduadua 

CHSK tersebut. 

Proses pewartaan keluar Hutan 

Simpanan Kekal adalah dijalankan oleh 

Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Kedah 

sepertimana APN 1984. Proses tersebut 

dalam tindakan Pejabat Tanah dan Galian 

Negeri Kedah. 

JPNK telah pun mendapat kelulusan 

dalam Bajet 2011 di bawah Unit 

Pembangunan bagi pembelian sebuah 

kenderaan Toyota Hilux dan pentadbiran 

ini masih belum lagi mendapat kelulusan 

Pejabat Perbendaharaan Negeri Kedah 

untuk urusan pembelian kenderaan 

tersebut yang boleh diguna pakai oleh 

Unit tersebut. 

Melalui Geospatial Database System 

(PDGP) dan Forest Monitoring Remote 

Sensing (FMRS) pemantauan hutan, 

keadaan mukabumi hutan, aktiviti 

pembalakan dan pencerobohan hutan 

dalam kawasan Hutan Simpanan Kekal 

akan dapat dijalankan. Walau 

bagaimanapun sistem ini masih di 

peringkat awal di mana penambahbaikan 

sedang dijalankan dari semasa ke 

semasa. Dari segi pengguna berdaftar, 

pihak Jabatan Perhutanan Semenanjung 

Malaysia akan memperluaskan ke 

peringkat Renjer Hutan bagi 

membolehkan pemantauan dijalankan 

setiap masa dan tindakan akan bermula 

pada Jun 2011 bagi semua pengguna. 

163

Bil. 




PEJABAT KEWANGAN NEGERI KEDAH/PERBENDAHARAAN NEGERI KEDAH 

- Pengurusan Sistem Perakaunan Berkomputer Standard Kerajaan Negeri Kedah (SPEKS) 

10. Empat Modul SPEKS Belum Digunakan 

Sepenuhnya 

Sebanyak empat Modul SPEKS iaitu Modul 

Pinjaman, Pelaburan, Aset Dan Sistem 

Pengurusan Maklumat (MIS) belum digunakan 

sepenuhnya. 

11. Penyata Kewangan Kerajaan Negeri Tidak 

Dijana Sepenuhnya Dari Modul SPEKS 

Penyata Pelaburan, Penyata Pinjaman dan 

Penyata Akaun Memorandum masih disediakan 

secara manual. 

Modul Pinjaman sedang dalam proses 

pelaksanaan untuk mengemas kini data 

bayaran balik dan terimaan pinjaman di 

bawah pemantauan Penolong Pegawai 

Kewangan (Gred N44) 

Modul Pelaburan sedang dalam proses 

pelaksanaan untuk kemas kini maklumat 

pelaburan di bawah pemantauan 

Akauntan (Gred W41). Bagaimanapun 

masih terdapat skrin bermasalah; 

Kelulusan Cadangan Deposit dan 

Pasaran Wang Matang dan 

Perbendaharaan Negeri Kedah sedang 

menunggu pihak JANM untuk mengambil 

tindakan pembetulan. 

Penjanaan Penyata Kewangan melalui 

Sistem SPEKS dijangka dapat 

dilaksanakan setelah Modul Pinjaman dan 

Pelaburan dilaksanakan sepenuhnya. 

12. Pelan Pemulihan Bencana (DRP) Dan Pelan 

Kesinambungan Business (BCP) 

Kedua-dua pelan masih belum dilaksanakan. Pelan Perlaksanaan BCP telah 

dipanjangkan oleh Perbendaharaan 

Negeri kepada Pusat Teknologi Maklumat 

Negeri Kedah dalam Mesyuarat 

Penyelarasan Projek/ Aplikasi ICT Negeri 

Kedah pada 25 April 2011 untuk 

diintegrasikan bagi semua sistem di 

Kerajaan Negeri Kedah yang akan 

ditempatkan di satu DRC. Perbincangan 

selanjutnya di antara Perbendaharaan 

Negeri Kedah dan Pusat Teknologi 

Maklumat Negeri Kedah akan diadakan 

pada tarikh yang akan diberitahu kelak. 

13. Kata Laluan Pengguna SPEKS Tidak Di 

encrypt 

Kata laluan pengguna di server SPEKS tidak di 

encrypt. 

Kata laluan Pengguna SPEKS tidak di 

encrypt (di bawah tindakan JANM). 

14. Pengesahan ID Pengguna Dan Keselamatan 

Kata Laluan Pengguna 

Tiada fungsi log off secara automatik 

sekiranya tidak digunakan bagi sesuatu 

tempoh yang ditetapkan. 

 

Log in menggunakan ID yang sama melalui 

komputer yang berbeza pada masa yang 

sama dibenarkan. 

Log in menggunakan ID yang sama 

walaupun tidak berjaya di log in sebelumnya 

sebanyak 3 kali berturut-turut dibenarkan. 

 

Tiada fungsi amaran kepada pengguna 

secara automatik di skrin komputer bagi kata 

laluan yang hampir tamat tempoh masa 

penggunaannya. 

Pengesahan ID pengguna dan 

Keselamatan Kata Laluan Pengguna (di 

bawah tindakan JANM). 

164



Bil. 


PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI KEDAH 

- Pembinaan Perumahan Awam Kos Rendah 

1. Rumah Disewa Kepada Kolej Universiti 

Insaniah (KUIN) 

Sebanyak 80 unit di Blok 1, PAKR Taman Seri 

Gemilang telah disewa kepada KUIN. Arahan 

mengosongkan rumah telah dikeluarkan bulan 

Januari 2008. KUIN hanya membayar sewa 

untuk 53 unit berjumlah RM47,700. Baki 27 unit 

rumah tidak dapat diagihkan kerana berada di 

dalam kawasan berpagar. Kadar sewa seunit 

ialah RM150. 



Satu blok (Blok I) masih disewakan 

kepada KUIN. 

Sewa bagi bulan Januari hingga Jun 2008 

telah dibayar pada 9 November 2008 

berjumlah RM56,700 bagi 63 unit rumah 

dan sewa bagi bulan Julai hingga 

Disember 2008 telah dibayar pada 5 

Februari 2009 berjumlah RM72,000 bagi 

80 unit rumah. 

MAJLIS BANDARAYA ALOR SETAR DAN MAJLIS PERBANDARAN LANGKAWI BANDARAYA 

PELANCONGAN 

- Pembinaan Dan Pengurusan Gerai 

2. Sehingga 31 Disember 2007, kerja menaik taraf 

gerai dan kerja landskap di Mukim Ulu Melaka, 

Langkawi masih belum disiapkan sepenuhnya. 

Peratusan kerja yang disiapkan pada tarikh 

berkenaan adalah sebanyak 28%. Lanjutan 

masa pertama telah diberikan kepada kontraktor 

dan kerja perlu disiapkan pada 3 Mac 2008. 

3. Majlis Bandaraya Alor Setar tidak menghantar 

bil bulanan kepada penyewa. Pihak Audit 

dimaklumkan bahawa kekangan utama dalam 

proses menyerahkan bil kepada penyewa 

adalah kerana kekurangan kakitangan untuk 

menguruskan hal berkenaan mencetak, 

mengepos dan menyerahkan bil kepada 

penyewa. 

4. 

Amaun bil sewaan yang dicetak melalui Sistem 

Perakaunan Pihak Berkuasa Tempatan (SPBT) 

berbanding Daftar Lejar Tunai yang 

di selenggara adalah berbeza. Perbezaan ini 

disebabkan oleh kelemahan sistem SPBT yang 

tidak dapat mengeluarkan maklumat jumlah 

tunggakan yang tepat. Bagaimanapun, 

Bahagian Pengurusan Perniagaan Majlis akan 

membuat semakan semula terhadap Daftar 

Lejar Tunai yang diselenggarakan bagi 

memastikan jumlah tunggakan sewa sebenar 

semasa penyewa datang membuat bayaran di 

pejabat Majlis. 

Kerja pembinaan masih belum siap 

sepenuhnya walaupun telah diberi 2 

lanjutan masa. Sehingga April 2011, 

peratusan siap kerja adalah 80% dan 

bayaran kemajuan yang telah dibayar 

kepada kontraktor adalah berjumlah 

RM416,735. Lanjutan masa ketiga masih 

belum diluluskan. 

Pihak Majlis masih belum mengambil 

tindakan untuk menyerahkan bil bulanan 

yang dicetak kepada penyewa sehingga 

kini. 

Perbezaan jumlah tunggakan bil yang 

dicetak melalui sistem SPBT berbanding 

Daftar Lejar Tunai masih lagi wujud. Pihak 

Majlis memaklumkan tindakan sedang 

diambil untuk membuat pelarasan ke atas 

perbezaan rekod berkenaan. 

165

18. PEMBENTANGAN LAPORAN KETUA AUDIT NEGARA MENGENAI AKTIVITI 

JABATAN/AGENSI DAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI KEDAH 

TAHUN 2009 

Mengikut Perkara 107 (2) Perlembagaan Persekutuan, Laporan Ketua Audit Negara 

mengenai Akaun Awam Kerajaan Negeri hendaklah dibentangkan di Dewan Undangan 

Negeri. Laporan Ketua Audit Negara mengenai Akaun Awam dan Aktiviti Jabatan/Agensi 

dan Pengurusan Syarikat Kerajaan Negeri bagi tahun 2009 telah dibentangkan di Dewan 

Undangan Negeri pada 14 November 2010. 

19. MESYUARAT JAWATANKUASA KIRA-KIRA WANG AWAM NEGERI KEDAH 

Jawatankuasa Kira-Kira Wang Awam Negeri Kedah telah diberi taklimat berkenaan Laporan 

Ketua Audit Negara Tahun 2008 dan 2009. Sehingga bulan April 2011, Jawatankuasa masih 

belum bersidang. Jawatankuasa sepatutnya telah membincangkan Laporan Ketua Audit 

Negara Tahun 2008 dan 2009. Ini adalah selaras dengan peranan Jawatankuasa untuk 

menegakkan akauntabiliti awam di mana Jawatankuasa perlu mengadakan mesyuarat bagi 

memastikan isu Laporan Ketua Audit Negara yang dibincangkan adalah isu terkini. Selain 

mengadakan mesyuarat, Jawatankuasa juga perlu membuat lawatan ke tapak projek dan 

syarikat subsidiari Kerajaan Negeri, memantau keberkesanan Jawatankuasa yang 

ditubuhkan oleh Kerajaan Negeri, mengkaji kes lama yang belum selesai dan memastikan 

syor Jawatankuasa diambil tindakan oleh Jabatan/Agensi Kerajaan Negeri. 

166

PENUTUP

PENUTUP 

Secara keseluruhannya, pengauditan yang dijalankan mendapati wujud beberapa 

kelemahan dalam pelaksanaan aktiviti dari segi perancangan, pelaksanaan dan 

pemantauan. Antara faktor utama yang menyebabkan wujudnya kelemahan adalah 

kurangnya latihan kepada pegawai terlibat serta tidak ada penyeliaan yang berkesan 

terhadap kerja-kerja yang dilaksanakan oleh kakitangan bawahan, kontraktor dan vendor. 

Jika kelemahan tersebut tidak diberi perhatian yang serius dan tidak diperbetulkan, ia boleh 

menjejaskan pencapaian objektif aktiviti/program berkenaan serta menjejaskan imej 

Kerajaan Negeri dan perkhidmatan awam. 

Beberapa Jabatan/Agensi Negeri yang terlibat telah mengambil tindakan pembetulan 

selepas mendapat teguran daripada pihak Audit, namun bagi mengelakkan kelemahan yang 

sama daripada berulang, langkah pembetulan perlu dibuat secara berterusan. Pegawai 

Pengawal yang terlibat juga perlu mengatur supaya pemeriksaan secara menyeluruh 

dijalankan untuk menentukan sama ada kelemahan yang sama juga berlaku di 

program/aktiviti lain yang tidak diaudit dan seterusnya mengambil tindakan pembetulan yang 

sewajarnya. 

Kerajaan Negeri juga perlu memantau aktiviti syarikat miliknya untuk memastikan syarikat 

mewujudkan tadbir urus korporat yang baik, mematuhi undang-undang dan peraturan 

kerajaan, berdaya saing dan memperoleh keuntungan seterusnya berupaya membayar 

dividen kepada Kerajaan Negeri. 


Putrajaya 

27 Jun 2011 

169

LAPORAN - Jabatan Audit Negara

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?