Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
am cota xnis winaT cxinvalSi gamomaval gazeT `respublikaSi~<br />
romelic rusul enaze ibeWdeba, mkiTxvels<br />
SesTavaza xelmocaruli `mecnieris~ vinme zarbeg<br />
jagaevis statia, romelic Tavisi SexedulebiT Turme<br />
zemo qarTlSi arasodes ucxovria da sxva misTanani.<br />
amaze ra Tqma unda pasuxi male gaeca da amJamad<br />
Cveni Jurnalis mkiTxvels vTavazobT zemodxsenebuli<br />
anTroponimuli modelis Sesaxeb, romelsac<br />
qarTveloba didi xnidan atarebs, gansxvavebiT Tundac<br />
osebisagan, romlebic gvian arian Crdilo kavkasiaSi<br />
mosulebi. gvari maTTvis ucxo ram iyo, rac axlac<br />
asea. osini sakuTar gvars ar atareben, radgan saer-<br />
Tod ar gaaCniaT aseTi ram.<br />
qarTuli gvar-saxeli dokumenturad ukve meSvide<br />
saukuneSi gvxvdeba. qristianobis miRebis Semdeg sparsuli<br />
saxelebi Secvala kanonizebulma qristianulma<br />
saxelebma.<br />
`qarTlis cxovrebis~ pirvel tomSi warCinebulTa<br />
Soris ukve gxvdeba zviadi da kaxaberi. mTis regionebSi<br />
SemorCa gaanTroponimebuli qarTuli sityvebi:<br />
irema, loma, lekvia, mgela, mercxala, rCeula,<br />
saZagela, futkara, qoria, SoSia, Cqaria, ZaRlia, ciskara,<br />
xmala da mravali sxva. qarTul gvar-saxelTa siRrmeSia<br />
warmoqmnili. CvenTan moxda gvarovnuli gvaris<br />
jer gviandel gvarSi, Semdeg gvar-saxelSi gadasvla.<br />
memkvidreobiTi saxelis gareSe qarTuli enobriv-eTnikuri<br />
samyaro arasodes yofila. pirovnebebi qar-<br />
Tul saistorio sabuTebSi, ZeglebSi Cawerili arian,<br />
rogorc saxeliTa da gvariT, ise saxeliT, mamis saxeliTa<br />
da gvarsaxeliT. es dokumentebia: XIII_XIV<br />
saukuneebis qsnis erisTavTa sagvareulo matiane ,,Zegli<br />
erisTavTa~, Semdgomi saukunis ,,gergeTis sulTa<br />
matiane~, ikorTis Jamn-gelani, cxinvalis XVII saukunis<br />
davTari, 1715 wlis frones xeobis dafTari<br />
da sxvebi sadac saerTod ar aris osis xseneba da<br />
modeli da eTnikuroba mTlianad qarTulia, rac ase<br />
aRizianebT Sovinistebs. es imitom aRizianebT, rom<br />
qarTuli kulturis zeoba TavianT Seuracxyofad miaCniad<br />
da cdiloben daaZvelon TavianTi `kultura~,<br />
magram faqts ver gaeqcevian, radgan yvelaferi sicrue<br />
aris da iqneba.<br />
mejudis xeobis sofel breTis IX_X saukuneebis<br />
asomTavruli warwera mogviTxrobs `qriste meufeo<br />
yovelTao, adide erisTavT-erisTavi ioane Ze bakur yan-<br />
Caelisa~, erisTavisa da erisTavT_erisTavis tituls<br />
axsenebs X saukunis Zeglebis dodoTis, borcsjvris,<br />
tbeTis warwerebi, sadac vkiTxulobT `adiden RmerTo<br />
erisTavi-erisTavi ioane~.<br />
gvarsaxeli esaa memkvidreobiTi saxeli, romelic<br />
oTxi Taobis ganmavlobaSi mainc gadaecema Taobidan<br />
Taobas. Semdgom aseTi modelebi icvleboda, radgan<br />
politikuri movlenebis Sedegad Zveli qreboda da<br />
axali warmoiSoboda, magram modeli mainc rCeboda.<br />
zemoTxsenebuli asomTavruli warwerebi ki ukvdavi<br />
Zeglebia da Cveni xalxis saukunovan gamZleobaze<br />
miuTiTebs.<br />
Zvel ZeglebSi ZiriTadad oTxi jgufis gvarsax-<br />
20 XX<br />
sxva da sxva<br />
isev anTroponimebis anu<br />
gvarebis Sesaxeb<br />
elebi gvxvdeba. esenia: eponimuri, eTnonimuri, geografiuli<br />
da profesiuli. eponimur gvarsaxelebs<br />
safuZvlad udevT winapris saxeli. magaliTad oTinadanjer<br />
miviReT OoTinasZe, Semdeg oTinaSvili (dirbis<br />
eklesiis X saukunis asomTavruli warwera), go-<br />
Cadan_ goCaSvili, eliozidan _ elioziSvili da sxva.<br />
eTnonimur gvarsaxelebs miekuTvnebian: ZurZukeTidan<br />
_ ZurZuki, dvaleTidan _ dvali an dvaliSvili,<br />
dvaliZe, dvalaZe, basianidan _ basiSvili da sxva.<br />
geografiul gvarebs Cveni mxridan ganekuTvnebian:<br />
xideSidan _ xidaSeli, kasriskaridan _ kasraZe, Jameridan<br />
_ Jamereli, qemertidan _ qemerteliZe, Tuxarisidan<br />
_ Tuxareli, borcvisjvridan _ borcvaZe da sxva.<br />
Cveni gvarsaxelebis originaloba da TavisTavadoba<br />
maTi mawarmoeblebis mravalricxovnobaSi gamoixateba<br />
_ Ze, _ Svili, _ ian, _ ur, _ Si, _ fxe, _ Xee da sva.<br />
isini ZiriTadad krebiTobis, kuTvnilebis, sadaurobis<br />
gamomxatvelni arian. TviT _ Ta da _ Ti sufiqsebi,<br />
romlebiTac Cveni gvarebi formdeba osebmac<br />
gadaiRes da dRes isini TavianT kuTvnilebad miaCniaT,<br />
magram es ase ar aris, imitom, rom rogorc CvenSi<br />
aRniSnuli sufiqsebi geografiul da kuTvnilebis<br />
aRsaniSnavad gamoiyeneboda da axlac gamoiyeneba osebma<br />
qarTuli tomis dvalebisgan SeiTvises, romlebic<br />
kavkasionis qedis iqiTa da aqeTa samxreTis kalTebze<br />
cxovrobdnen da asemilireba ganicades osTagan.<br />
Tumca yvela geografiuli saxeli dResac qarTulia<br />
da qarTuli enis meSveoobiT ixsneba.<br />
nikoloz oTinaSvili<br />
sul male taZris<br />
kurTxeva<br />
moxdeba<br />
werovanSi wminda giorgis saxelobis taZari aSenda.<br />
iZulebiT gadaadgilebuli xalxi fiqrobs, rom<br />
amiT metad sasikeTo saqme gakeTda, radgan isedac<br />
uamravi problemebiT aRsavse devnilebs maTgan erT–<br />
erTi mniSvnelovani moexsnaT. aqamde maTi nawili wirva-locvaze<br />
sxvagan dadioda.<br />
,,– mas mere, rac xeobidan wamovediT, Cveni mrevli<br />
wirva-locvas dedaqalaqSi, samebis sakaTedro taZar-<br />
Si eswreba. garda amisa, Cven erTmaneTs vnaxulobT,<br />
vsaubrobT, rac fsiqologiuri ganmuxtvis erT-erTi<br />
saSualebaa. TbilisSi wasvlas yovelTvis ver vaxerxebT.xan<br />
dro ar gvaqvs, xan ki arc – samgzavro<br />
fuli. axla ki es sakiTxi mogvarda, werovnis axladaSenebul<br />
taZarSi vivliT.“ – ZarwemSi cxovrebis<br />
dros nana kasraZe, soflis sabavSvo baRSi aRmzrdel–<br />
maswavleblad muSaobda, kviraobiT da sxva dResac,<br />
rom gaigebda wirva tardeboda, igi qurTis eklesiaSi<br />
dadioda, ramdenime kilometris gavla xSirad fexiT<br />
uxdeboda, Tumca sulieri sazrdo misTvis imdenad