SEXU HEZIKETA«Bakoitza gustura bizi dadila emakume edo gizon gisa»Sexologian doktore da 1971tik. Titulua, jakina,Lovainan (Belgika) eskuratu zuen, oraindik ereEuropa osoan sexologiako karrera eskaintzen duenunibertsitate bakarrean.Espainiako Estatuko sexologiako profesionalenjardunaldi batzuetan Amezuak emandako hitzaldiarenzati batzuk jaso ditugu:“Sexu heziketaz ulertzen denaren egungo egoeraorokorraren azterketak oinarrizko akats bat du euskarri:giltzarri gisa sexua erabiltzea eta, hala, sexualtzatjotzen den guztia genitalari buruzkoa da.(...) Garrantzitsua da zuhaitzek ez dezatela basoaikustea eragotzi eta, halaber, genitalaren zuhaitzabasoarekin berarekin ez nahastea.(...) Sexu heziketa sexuen heziketatzat dut. Sexuena,pluralean eta ez sexuarena, singularrean, genitalarensinonimo gisa. Sexu heziketa, niretzat, besteezer baino lehen, subjektuen identitatearen heziketada: bakoitza gustura sentitu eta bizi ahal dadilaemakume eta gizon gisa. Horixe litzateke muina.Gainerakoa hortik abiatuta soilik uler daiteke. Inbaditzengaituen sexu heziketa delakoaren zati handibat brikolaje hutsa da. Baliozko muin nagusitiketengabe arreta galaraztea. Huskeriatan behin etaberriz galtzea, nagusiena hondakinen artean utzita.Esan dut sexu heziketaren funtsezko erreferentziasubjektuen identitatea dela eta horri buruzkobaieztapen batzuk nabarmendu nahi ditut. Lehenik,identitate hori subjektua maskulinotzat edo femeninotzatbiografikoki –eta ez soilik biologikoki– egituratzenduten sentsazioen,emozioen, sentimenduen,afektuen bidez –hau da, bizipenenbidez– taxutzen da.Horrek esan nahi du identitatea,halabeharrez, sexudunadela. Edo, bestela esanda,sexualitatea identitatearenberaren parte dela.Bigarrenik, identitatehorrek ezin du generikoa edogenerokoa izan, indibidualaeta konkretua baizik, hau da,norbanakoarena. Norbanakoaespezie generiko edogizarte baten parte izanik,rol, funtzio eta estereotipogeneriko eta publikoak ego-EFIGENIO AMEZUA (Palentzia, Espainia, 1941),kituko dizkiote; baina harenidentitatea ez da eztabaidapublikokoa, intimitatekoabaizik.Eta, azkenik, identitatehorren muin intimoenean6 2015EKO URTARRILAREN 4ASexu heziketa ugalketara, genitaleetara,gaixotasunen prebentziora... mugatu da orainarte. Sexologoak, Efigenio Amezua horienartean, sexu heziketaren ikuspegi zabalagoarenalde ari dira lanean.kokatzen da bere sexualitatea. Garbi dago intimitatearenkutsu moral eta konduktualaz abusatu dela.Egiten dena izaerari eta bizipenei gailendu zaie.Praktikak (gehienetan genitalak edo perigenitalak,sexuarekin obsesionatutakoen irizpideei dagokienmoduan) gehiegi nabarmendu dira eta sexu identitateaintimitatez hustu da.Zenbait sektoretan erro sexual hori saihestekoeta generoaren erroaz ordezkatzeko joera dagoegun; alderdikoia izateaz gain, identitateentzat arriskutsuaere izan daiteke hori.Azaldutakoak adierazten duenez, sexu heziketak,hau da, sexuenak, ia ez du zerikusirik gaur eguninbaditzen gaituenarekin. Gaixotasunen prebentzioa,haurdunaldiak saihestea eta antzekoak osasunedo gizarte ekintzak besterik ez dira, merituzkoaketa beharrezkoak, baina zerikusi gutxi dute subjektuenerrealitate sexualarekin.Beharbada horregatik sexu heziketa moden etalarrialdien arabera balantzaka dabilen efemeridegorabeheratsua besterik ez da. Heztea, funtsean,balioak aurkitzeko subjektuek dituzten gaitasunakbultzatzea, piztea eta akuilatzea baldin bada, horrahor balio bat: sexuen egintza. Eta balio horrekin bategitea garrantzitsua bada, sexual abizena duenaheziketak berez dagokion balio espezifiko horrekinbat egin beharko luke. Bestela, besterik gabe, osasunedo gizarte heziketaz hitz egin genezake.(...) Heziketa ororen xedea maila igotzea da, zuhaitzekbasoa ikustea eragotzi ez dezaten. Informatzeatestuinguruan kokatzea da. Eta genitalak subjektuenosotasunean kokatzea, etasubjektuak beren sexuetankokatzea, sexu heziketa egiteada, hau da, sexuen heziketa.(...) Genitalak basoko zuhaitzakdira, ez basoa bera”.Hitzaldia 1995ean emanzuen Amezuak, hau da, duelaia 20 urte, baina haren hitzekez dute gaurkotasunik galdu.20 urtetan gizarteak eta hezkuntzasistemak, oro har, ezdute diskurtso hori barneratu,eta sexu heziketarenhutsune nabarmenak berehorretan daude. Hala ere,sexologoak, denbora etabaliabide urriek uzten dietenneurrian, sexu heziketarenegungo zirrikitu estua baliatzenhasiak dira sexuen heziketa,Amezuak aldarrikatzenduen hura, pixkanaka ikasgeletantxertatzeko.
SEXU HEZIKETAasko alde batera uzten ditugu. Sexologoekgarbi dugu zer landu nahi dugun, baina ez daerraza”.Material didaktikoari dagokionez, gero etaiturri gehiago dago: sexologia elkarteak, telebistasaioak, unibertsitateak… etengabeeduki didaktikoak sortzen ari dira. Baita bestelakoelkarteak ere; 2014an, esaterako, Stee-Eilas sindikatuko LGBTI taldeak sexu aniztasunalantzeko unitate didaktikoa prestatu du,eskoletatik homofobia uxatzea helburu.“Gero, noski, guk eman beharreko edukiakadinaren arabera prestatu edo egokitzen ditugu”,dio Berastegik.Arazoa ez dago sexuari buruzko ikasmaterial espezifikotan, gainerako ikasgaietanerabiltzen direnetan baizik. Sexu heziketa osokontzeptu zabala da (praktikan era mugatuanlandu arren) eta ikasgai gehienak ukitzenditu. Esaterako, “matematikako testuliburuetan,problemak planteatzerakoan, generoaridagokionez oso adibide estereotipatu etadesegokiak erabiltzen dituzte maiz”. Hortaz,nahiz eta gero eta material berezi gehiagodagoen sexu ikastaroak eta tailerrak prestatzeko,gainerako ikasgaietako materialak,maiz, desegokiak dira sexu hezkuntzarako eta“irakasleak ere, oro har, ez daude horretarakobehar bezala prestatuta”.Suedian 7 eta 10 urte bitartean hastendira sexu eskolak jasotzen etaderrigorrezko zikloak amaitu bitarteaneskaintza zabaldu egiten da. Hainbatikasgaitan txertatuta dute, ez soilikbiologiari edo osasunari lotutaSexologoen prestakuntzari dagokionez,esan beharra dago sexologiako goi mailakoziklo osoa Europako unibertsitate bakarreaneskaintzen dela, Lovainan (Belgika). Hau da,sexologiako karrera egin nahi duenak hara(edo Quebecera) joan behar duela. Bestelapsikologia, pedagogia, antropologia edo denadelako karrera egin eta gradu ondoko ikasketakerantsita jasotzen dute prestakuntza sexologoek.Esan beharra dago, gradu ondokoikasketa horien aukera gero eta zabalagoa etahobea dela, eta ondorioz eskoletan sexu heziketaeskaintzen dutenen prestakuntza, sortzendituzten materialak… ere hobetzen aridirela.Eredua iristeko dagoHego Euskal Herrian sexu heziketaren egoerakaskarra dela ikusi dugu. Ipar Euskal2015EKO URTARRILAREN 4A 7
Change language