negeri selangor - Jabatan Audit Negara

KANDUNGANPERKARAKATA PENDAHULUANMUKA SURATviiINTISARI LAPORANBAHAGIAN I – AKTIVITI JABATAN/AGENSIPendahuluanPerbendaharaan Negeri SelangorPengurusan Pinjaman Boleh Dituntut Oleh Kerajaan Negeri SelangorJabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorPengurusan Program Transformasi Industri Lembu PedagingMajlis Perbandaran KajangPengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap Alam SekitarPejabat Tanah Dan Galian Negeri SelangorPengurusan Aktiviti Perlombongan Dan Pengambilan Pasir SertaKesannya Terhadap Alam SekitarMajlis Bandaraya Shah AlamPembinaan Dan Pengurusan Bangunan Teater Diraja Shah Alamxi3315284873Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri SelangorPengurusan Projek Penswastaan Kerajaan Negeri SelangorJabatan Kehakiman Syariah Negeri SelangorPengurusan Projek Pembinaan Ibu Pejabat Jabatan KehakimanSyariah Negeri Selangor Dan Mahkamah Rendah Syariah DaerahMajlis Bandaraya Shah AlamPengurusan Penyenggaraan Jalan8595103BAHAGIAN II - PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERIPendahuluanPermodalan Negeri Selangor BerhadSelangor Industrial Corporation Sdn. Bhd.117117135iii

BAHAGIAN III - PERKARA AMPendahuluanKedudukan Masa Kini Perkara Yang Dibangkitkan Dalam Laporan KetuaAudit Negara Tahun 2006 dan 2008.Pembentangan Laporan Ketua Audit Negara Mengenai AktivitiJabatan/Agensi Dan Pengurusan Syarikat Kerajaan Negeri SelangorMesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri155155167167PENUTUP 173iv

KATA PENDAHULUAN

vi 2

KATA PENDAHULUAN1. Perkara 106 dan 107 Perlembagaan Persekutuan dan Akta Audit 1957 menghendakiKetua Audit Negara mengaudit aktiviti Kerajaan Negeri dan mengemukakan Laporanmengenainya kepada Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong dan Duli Yang MahaMulia Sultan Selangor. Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong akan menitahkansupaya Laporan Ketua Audit Negara dibentangkan di Parlimen, manakala Duli Yang MahaMulia Sultan Selangor menitahkan untuk dibentangkan di Dewan Negeri Selangor. Bagimemenuhi tanggungjawab ini, Jabatan Audit Negara telah menjalankan pengauditan prestasiuntuk menilai sama ada sesuatu aktiviti Kerajaan dilaksanakan dengan cekap, berhemat danmencapai matlamat yang telah ditetapkan.2. Laporan saya mengenai Aktiviti Jabatan/Agensi Dan Pengurusan Syarikat KerajaanNegeri Selangor Tahun 2009 adalah hasil daripada pengauditan yang dijalankan terhadapaktiviti/program di 10 Jabatan/Agensi dan Syarikat Kerajaan Negeri Selangor iaituPerbendaharaan Negeri Selangor, Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Selangor, MajlisPerbandaran Kajang, Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Selangor, Majlis Bandar Raya ShahAlam, Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri, Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Selangor,Majlis Bandar Raya Shah Alam, Anak Syarikat Kerajaan dan Agensi Negeri. Program/aktivitiyang diaudit adalah berkaitan dengan Pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut Oleh KerajaanNegeri Selangor, Pengurusan Program Transformasi Industri Lembu Pedaging, PengurusanSisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap Alam Sekitar, Pengurusan Aktiviti Perlombongan DanPengambilan Pasir Serta Kesannya Terhadap Alam Sekitar, Pembinaan Dan PengurusanBangunan Teater Diraja Shah Alam, Pengurusan Projek Penswastaan Kerajaan NegeriSelangor, Pengurusan Pembinaan Ibu Pejabat Jabatan Kehakiman Syariah Negeri SelangorDan Mahkamah Rendah Syariah Daerah, Pengurusan Penyenggaraan Jalan, PermodalanNegeri Selangor Berhad dan Selangor Industrial Corporation Sdn. Bhd.(SIC).3. Pengauditan terhadap aktiviti Kerajaan Negeri adalah untuk menilai program dan projekyang telah dirancang telah dilaksanakan dengan berkesan mengikut tempoh yangditetapkan, tidak ada pembaziran serta program/projek mencapai matlamatnya. Padaumumnya, aktiviti yang dilaksanakan oleh Jabatan/Agensi dan Anak Syarikat KerajaanNegeri Selangor adalah tidak memuaskan. Pelaksanaan aktiviti perlu diberi perhatian dandiambil tindakan penambahbaikan. Sekiranya tindakan pembetulan dan penambahbaikantidak diambil boleh menjejaskan imej Kerajaan Negeri dan sistem penyampaianperkhidmatan awam. Antara kelemahan yang ditemui ialah bayaran balik pinjaman yangtidak dikutip serta projek yang dibiayai oleh pinjaman Kerajaan Negeri tidak berdaya maju.Matlamat Program Transformasi Industri Lembu Pedaging kepada tahap komersial kurangberjaya. Majlis Perbandaran Kajang (MPKj) tidak mempunyai Standard Operating Procedure(SOP) serta pengurusan sampah haram di kawasan MPKj yang tidak berkesan. Aktivitiperlombongan dan pengambilan pasir menyebabkan alam sekitar terjejas seperti kerosakancerun, kuarters lama JPS dan jambatan runtuh serta kemusnahan bentuk muka bumi.vii

Bangunan Teater Diraja Shah Alam belum digunakan walaupun telah siap melebihi setahuniaitu sejak 6 Ogos 2008. Pulangan berbentuk in-kind daripada projek penswastaan tidakditerima sepenuhnya seperti yang ditetapkan di dalam perjanjian penswastaan. KerajaanNegeri mengalami kerugian sejumlah RM1.77 juta bagi kos reka bentuk bangunan IbuPejabat JAKESS dan JKR Selangor tidak memantau projek tersebut. Pengurusanpenyenggaraan jalan oleh Majlis Bandar Raya Shah Alam (MBSA) tidak memuaskan keranaperuntukan tidak mencukupi, rancangan penyenggaraan berkala tidak disediakan dan MBSAlewat mengambil tindakan terhadap aduan yang diterima. Permodalan Negeri SelangorBerhad (PNSB) gagal mendapat pulangan dari projek yang dilaksanakan kerana projek lewatsiap. Kawalan dalaman dan prestasi SIC tidak memuaskan dan tahap tadbir urus korporattidak selaras dengan kod Tadbir Urus Korporat Malaysia.4. Semua Pegawai Pengawal yang berkenaan telah dimaklumkan tentang perkara yangdilaporkan untuk tindakan pembetulan dan penambahbaikan. Laporan ini juga mengandungitindakan susulan yang telah diambil terhadap perkara yang dibangkitkan dalam Laporansaya bagi tahun 2008 untuk memberi gambaran sejauh mana tindakan susulan danpembetulan telah diambil oleh pihak Jabatan/Agensi Negeri berkenaan isu yang telahdibangkitkan.5. Selain daripada memenuhi kehendak perundangan, saya berharap laporan ini dapatdijadikan asas untuk usaha penambahbaikan dan meningkatkan akauntabiliti dan integritiperkhidmatan awam di peringkat Negeri. Laporan ini telah memberi panduan kepadaJabatan/Agensi/Syarikat Kerajaan Negeri mengenai penilaian Jabatan Audit Negaraterhadap program/Aktiviti dari aspek ekonomi, kecekapan dan keberkesanan sertapencapaian matlamatnya. Segala kelemahan yang ditemui hendaklah diambil tindakansegera untuk mengelakkan berlakunya pembaziran, pemborosan dan penyelewengansesuatu program/aktiviti.6. Saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada semua penjawat awam diJabatan/Agensi dan Syarikat Kerajaan Negeri yang telah memberikan kerjasama kepadapegawai Audit sepanjang tempoh pengauditan dijalankan. Saya juga ingin melahirkanpenghargaan dan terima kasih kepada semua pegawai saya yang telah berusaha dengangigih serta memberikan sepenuh komitmen untuk menyiapkan Laporan ini.(TAN SRI DATO’ SETIA HAJI AMBRIN BIN BUANG)Ketua Audit NegaraMalaysiaPutrajaya31 Mei 2010viii

INTISARI LAPORAN

INTISARI LAPORANBAHAGIAN I - AKTIVITI JABATAN/AGENSI1. Perbendaharaan Negeri Selangor - Pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut OlehKerajaan Negeri SelangorPada keseluruhannya pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut Oleh Agensi KerajaanNegeri adalah kurang memuaskan dan perlu dipertingkatkan. Empat agensi langsung tidakmembuat bayaran balik sejak pinjaman dikeluarkan oleh Kerajaan Negeri antara tahun 1998hingga 2005 berjumlah RM80.20 juta. Sejumlah RM77.80 juta atau 12.3% baki pinjamandaripada jumlah baki pinjaman boleh dituntut iaitu RM631.08 juta tidak dapat ditentukandengan jelas status peminjam dan keupayaan Perbendaharaan Negeri Selangormendapatkan balik pinjaman yang tertunggak. Tiga projek yang dilaksanakan oleh AgensiPeminjam tidak mencapai matlamat iaitu sama ada telah ditutup; tidak berdaya maju; tidakmencapai pulangan yang disasarkan atau tidak dapat menampung bayaran balik pinjaman.Bagi memperbaiki pengurusan pemberian pinjaman kepada Agensi, Perbendaharaan NegeriSelangor hendaklah menyediakan garis panduan atau prosedur pengurusan pemberianpinjaman yang menyeluruh meliputi prosedur permohonan dan kelulusan pinjaman,penjadualan semula pinjaman dan pemantauan prestasi bayaran balik pinjaman.2. Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Selangor - Pengurusan ProgramTransformasi Industri Lembu PedagingJabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Selangor telah melaksanakan ProgramTransformasi Industri Lembu Pedaging (Program) melalui Skim Pinjaman Tanpa Faedah(PINTAF). Program ini dilaksanakan di bawah RMKe-9 dengan peruntukan berjumlahRM3.35 juta. Objektif Program adalah untuk meningkatkan populasi lembu pedagingdaripada 19,825 ekor kepada 27,970 ekor dan pengeluaran daging daripada 3,965 tanmetrik kepada 5,594 tan metrik menjelang tahun 2010; mentransformasikan penternaklembu pedaging kecil-kecilan kepada tahap semi komersial atau daripada semi komersialkepada komersial serta meningkatkan pendapatan penternak kepada sekurang-kurangnyaRM36,000 setahun. Pada keseluruhannya, pelaksanaan Program adalah memuaskan.Prestasi pencapaian objektif Program untuk mentransformasikan penternak lembu pedagingkecil-kecilan kepada tahap semi komersial menjelang tahun 2010 adalah memuaskanmanakala transformasi penternak kepada tahap komersial kurang berjaya. Prestasipencapaian objektif untuk meningkatkan populasi lembu pedaging adalah baik keranaperatus pencapaian sasaran tahunan adalah sebanyak 84.3% manakala objektif untukmeningkatkan pengeluaran daging lembu tidak tercapai. Antara kelemahan lain yangdiperhatikan ialah penilaian prestasi pendapatan penternak tidak dibuat; syarat perjanjianxi

tidak sesuai dan sukar dipatuhi; lembu dijual sebelum tempoh dua tahun dan Buku RekodTernakan Ladang tidak diselenggarakan dengan lengkap dan kemas kini.3. Majlis Perbandaran Kajang - Pengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya TerhadapAlam SekitarMajlis Perbandaran Kajang (MPKj) telah menswastakan pengurusan sisa pepejal dikawasan seliaannya kepada Syarikat Alam Flora Sdn. Bhd. (AFSB). Perjanjian yangditandatangani pada bulan Jun 1998 merupakan perjanjian interim sehingga penswastaanpenuh oleh Kerajaan Persekutuan. Matlamat penswastaan ini adalah untuk meningkatkankecekapan kerja pembersihan dan pelupusan sisa pepejal selaras dengan pembangunanyang pesat di MPKj. Bermula tahun 2006, sisa pepejal MPKj dilupuskan dengan teknologimoden yang bercirikan kitar semula oleh Syarikat Recycle Energy Sdn. Bhd. (RESB) melaluiperjanjian yang ditandatangani dengan MPKj pada bulan Januari 2004. Syarikat inimemproses dan mengitar semula sampah untuk menghasilkan tenaga elektrik dan resinplastik. Pada keseluruhannya, walaupun pengurusan sisa pepejal di MPKj adalah kurangmemuaskan, kesannya terhadap alam sekitar adalah terkawal. Antara kelemahan yangdiperhatikan ialah penggunaan lori yang tidak sesuai untuk kutipan sampah; kriteriapengeluaran Notice to Correct tidak jelas dan tiada mekanisme pengesahan kekerapankutipan sampah. Selain itu, pengurusan sampah haram di MPKj juga tidak berkesan keranaterdapat pembuangan sampah haram yang berulang selepas operasi pembersihan dibuatdan sampah haram tidak dilupuskan dengan cara yang betul. Perjanjian dengan RESB jugatidak menyeluruh kerana perjanjian yang ditandatangani tidak mempunyai klausa mengenaidenda dan tanggungjawab RESB sekiranya berlaku kegagalan operasi.4. Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Selangor - Pengurusan Aktiviti PerlombonganDan Pengambilan Pasir Serta Kesannya Terhadap Alam SekitarSehingga akhir tahun 2009, sebanyak 294 permit perlombongan pasir telahdikeluarkan dengan jumlah pengeluaran pasir sebanyak 4,612,244 meter padu. Padakeseluruhannya, pengurusan aktiviti perlombongan dan pengambilan pasir di NegeriSelangor adalah kurang memuaskan sehingga menyebabkan kemusnahan alam sekitar dibeberapa tempat. Antara kelemahan yang diperhatikan ialah aktiviti pengambilan pasirdibuat terlalu hampir dengan premis awam di dua daerah menyebabkan kerosakan cerundan tebing sungai yang boleh mengancam keselamatan penduduk. Kegiatan pengambilanpasir tanpa permit di Sungai Kuang, Kampung Gombak telah menyebabkan hakisan tebingdan mengubah jajaran Sungai Kuang dari kedudukan asal. Ia juga menyebabkan kerosakanpada tempat tinggal awam dan jambatan justeru perhubungan penduduk di kawasansekitarnya terputus. Jabatan Pengairan Dan Saliran Daerah Gombak telah membelanjakanRM105,000 sebagai kos membaik pulih jambatan tersebut. Aktiviti pengambilan pasir tanpapermit memberi kesan buruk kepada alam sekitar iaitu kemusnahan habitat flora dan faunaserta menjejaskan ekologi dan hidupan akuatik. Infrastruktur dan utiliti awam seperti jalanraya, guardrail dan longkang di beberapa daerah yang dilawati didapati rosak. Sejumlahxii

RM3.24 juta telah dibelanjakan oleh Jabatan dan Agensi berkenaan untuk membaikikerosakan tersebut. Antara masalah yang dihadapi oleh agensi pemantau ialah mengenaiperjawatan di Unit Pemantauan dan Penguatkuasaan yang tidak diisi sepenuhnya di PejabatTanah Dan Galian Selangor, Pejabat Daerah Dan Tanah serta agensi lain yang berkaitan.Jabatan Audit Negara mengesyorkan beberapa tindakan diambil bagi mengawal aktivitiperlombongan pasir iaitu dengan memperkasakan agensi penguat kuasa berdasarkanperaturan dan syarat perjanjian perlombongan pasir serta mengisi kekosongan jawatan diUnit Penguatkuasaan.5. Majlis Bandar Raya Shah Alam - Pembinaan Dan Pengurusan Bangunan TeaterDiraja Shah AlamPembinaan bangunan Teater Diraja Shah Alam (Teater) bertujuan untuk pementasanteater dan persembahan orkestra serta sebagai pusat kegiatan kebudayaan dan kesenian diNegeri Selangor. Projek ini dilaksanakan oleh Majlis Bandaraya Shah Alam bagi pihakKerajaan Negeri dengan kos projek berjumlah RM43.84 juta. Secara keseluruhannya,pembinaan dan pengurusan projek ini adalah tidak memuaskan dan masih bolehdipertingkatkan. Antara kelemahan yang diperhatikan ialah Bangunan Teater belumdigunakan walaupun telah siap melebihi setahun iaitu sejak 6 Ogos 2008; kualiti kerja-kerjapembinaan kurang memuaskan; projek lewat disiapkan selama 14 bulan dan perancanganteknikal tidak menyeluruh. Kontraktor telah dikenakan denda lewat pada kadar RM7,200sehari selama 66 hari iaitu berjumlah RM475,200. Persembahan pentas tidak dapatdilaksanakan kerana aspek-aspek penting seperti kekurangan keluasan ruang pentas, ruanglatihan dan ruang jamuan, serta sistem bar, peralatan lampu dan audio yang tidakmencukupi.6. Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri - Pengurusan Projek PenswastaanKerajaan Negeri SelangorDasar Penswastaan Negara menggariskan empat matlamat utama iaitu untukmeningkatkan pertumbuhan ekonomi, mengurangkan beban pentadbiran dan kewanganKerajaan, meningkatkan kecekapan dan produktiviti serta membantu mempercepatkanDasar Pembangunan Nasional. Unit Perancang Ekonomi Negeri Selangor (UPEN) di bawahpentadbiran Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor (SUK) bertanggungjawabmengurus dan memantau projek penswastaan yang diluluskan. Pada tahun 1995 sehingga2009, Kerajaan Negeri Selangor telah meluluskan sebanyak 49 projek penswastaan.Sehingga bulan Disember 2009, sebanyak 27 daripada 49 projek telah selesai dilaksanakanmanakala 17 projek lagi dalam peringkat pelaksanaan manakala baki lima projek telahdibatalkan oleh Kerajaan Negeri Selangor mulai tahun 2007 hingga 2009 bagi menjagakepentingan Kerajaan Negeri. Jumlah pulangan mengikut perjanjian yang sepatutnyaditerima sehingga bulan Disember 2009 adalah berjumlah RM468.90 juta dalam bentuk tunaidan in kind. Pada keseluruhannya, pelaksanaan 49 projek penswastaan yang diluluskan olehKerajaan Negeri Selangor adalah memuaskan dan telah berjaya mewujudkan Perbandaranxiii

xvi 2

BAHAGIAN IAKTIVITI JABATAN/AGENSI

BAHAGIAN IAKTIVITI JABATAN/AGENSI1. PENDAHULUANSeksyen 6 (d), Akta Audit 1957 menghendaki Jabatan Audit Negara menjalankanpengauditan terhadap program dan aktiviti Kerajaan Negeri untuk menilai sama ada programdan aktiviti tersebut dilaksanakan dengan cekap, ekonomi dan berkesan. Bagi memenuhiperuntukan Akta ini, 10 aktiviti telah dikaji iaitu Pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut OlehKerajaan Negeri Selangor, Pengurusan Program Transformasi Industri Lembu Pedaging,Pengurusan Sisa Pepejal Dan Kesannya Terhadap Alam Sekitar, Pengurusan AktivitiPerlombongan Dan Pengambilan Pasir Serta Kesannya Terhadap Alam Sekitar, PembinaanDan Pengurusan Bangunan Teater Diraja Shah Alam, Pengurusan Projek PenswastaanKerajaan Negeri Selangor, Pengurusan Pembinaan Ibu Pejabat Jabatan Kehakiman SyariahNegeri Selangor Dan Mahkamah Rendah Syariah Daerah dan Pengurusan PenyenggaraanJalan Oleh Majlis Bandaraya Shah Alam. Pemerhatian Audit hasil daripada kajian tersebuttelah dikemukakan kepada Ketua Jabatan/Agensi berkenaan. Hanya penemuan Audit yangpenting dilaporkan di Bahagian ini.PERBENDAHARAAN NEGERI SELANGOR2. PENGURUSAN PINJAMAN BOLEH DITUNTUT OLEH KERAJAAN NEGERISELANGOR2.1 LATAR BELAKANG2.1.1 Pinjaman Boleh Dituntut merupakan pinjaman yang dikeluarkan oleh Kerajaan NegeriSelangor kepada Agensi Kerajaan Negeri seperti Badan Berkanun Negeri, Pihak BerkuasaTempatan (PBT) dan Syarikat Kerajaan Negeri. Pengeluaran pinjaman adalah tertaklukkepada kelulusan Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) dan dikenakan kepadaKumpulan Wang Amanah.2.1.2 Pinjaman yang dikeluarkan adalah terhad kepada siling peruntukan yang ditetapkandan amaun pinjaman yang diluluskan oleh MMKN. Siling peruntukan yang diluluskan bagiKumpulan Wang Pinjaman Kepada Badan Berkanun Negeri Dan Badan-badan Lain padatahun 2009 berjumlah RM450 juta. Jumlah ini termasuk RM66.46 juta yang telah diluluskanpada bulan Oktober 2009 melalui Enakmen Perbekalan Tambahan. Matlamat pinjamandikeluarkan adalah untuk membiayai kos projek, program dan aktiviti Agensi antaranyaseperti berikut:3

a) Projek pembangunan.b) Operasi dan pengurusan Agensi.c) Bantuan sewa dan pembelian rumah kediaman.2.1.3 Baki Pinjaman Boleh Dituntut sehingga bulan Disember 2009 berjumlah RM631.08juta atau 78.6% daripada keseluruhan pinjaman yang dikeluarkan berjumlah RM803.25 jutasejak tahun 1982 hingga 2009.2.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada pengurusan Pinjaman BolehDituntut diurus dengan cekap dan berkesan selaras dengan matlamat yang ditetapkan.2.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan meliputi pengurusan pinjaman bagi tempoh tahun 2007 hingga2009. Pengauditan dijalankan di Pejabat Perbendaharaan Negeri Selangor (PerbendaharaanNegeri) dan Agensi Kerajaan Negeri yang terlibat seperti berikut:a) Pejabat Perbendaharaan Negeri Selangor (Perbendaharaan Negeri)Pengauditan dijalankan di Bahagian Analisa Pemantauan Pelaburan Dan Pinjaman danUnit Pengurusan Perakaunan Perbendaharaan Negeri yang mengurus dan memantauPinjaman Boleh Dituntut.b) Agensi Kerajaan NegeriSebanyak lapan daripada 15 Agensi Kerajaan Negeri dengan pinjaman berjumlahRM476.07 juta iaitu 59.3% daripada keseluruhan pinjaman berjumlah RM803.25 jutatelah dipilih sebagai sampel pengauditan seperti di Jadual 2.1.Bil.Jadual 2.1Agensi Peminjam Yang Dipilih Sebagai Sampel AuditBilanganPeminjamPinjamanJumlahPinjaman(RM juta)1. Kumpulan Darul Ehsan (KDEB) 5 220.002. Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS) 2 130.913. Perbadanan Kemajuan Pertanian Selangor (PKPS) 3 62.544. Majlis Perbandaran Ampang Jaya (MPAJ) 5 22.305. Amanah Saham Selangor (ASAS) 1 20.006. INPENS International College (INPENS) 1 17.007. Majlis Daerah Sabak Bernam (MDSB) 1 3.028. PKPS Landskaping Sdn. Bhd. (PLSSB) 1 0.30Jumlah 19 476.07Sumber: Perbendaharaan Negeri Selangor4

Pemilihan sampel Audit adalah berdasarkan jumlah pinjaman yang besar serta masalahpengurusan pinjaman yang dikenal pasti seperti kelewatan bayaran balik pinjaman danpinjaman tanpa perjanjian. Semakan Audit dibuat terhadap rekod, dokumen perjanjiandan fail berkaitan pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut serta ketepatan PenyataPinjaman tersebut pada akhir bulan Disember 2009. Temu bual dan perbincangandengan pegawai berkenaan diadakan dan analisis dibuat terhadap pinjaman tersebut.Lawatan Audit telah dibuat ke lokasi projek Pemprosesan Baja Kompos Jerami,Sekinchan; Fidlot Ternakan dan Pusat Penyelidikan Ikan Air Tawar, Mukim Ulu Tinggi,Daerah Kuala Selangor; pembelian rumah kediaman di Taman Perwira, Sabak Bernamdan pembinaan jalan di Ampang.2.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan pada bulan Oktober hingga Disember 2009 mendapatipada keseluruhannya pengurusan Pinjaman Boleh Dituntut Oleh Agensi Kerajaan Negeriadalah kurang memuaskan dan perlu dipertingkatkan. Antara kelemahan yang diperhatikanialah bayaran balik pinjaman tidak dibuat, penjadualan semula bayaran balik pinjaman tidaktepat dan prestasi projek yang dibiayai oleh pinjaman tidak memuaskan. Penjelasan lanjutmengenai kelemahan yang diperhatikan adalah seperti berikut:2.4.1 Pinjaman Yang Langsung Tidak Dibayar Balik Oleh Agensi Kerajaan NegeriBayaran balik pinjaman hendaklah dibuat mengikut Jadual Bayaran Balik Pinjaman yangmenetapkan amaun dan tempoh bayaran balik yang dipersetujui melalui perjanjian yangditandatangani.Semakan Audit terhadap prestasi bayaran balik pinjaman mendapati empat agensi langsungtidak membuat bayaran balik sejak pinjaman dikeluarkan oleh Kerajaan Negeri antara tahun1998 hingga 2005. Pinjaman tersebut adalah seperti di Jadual 2.2.Jadual 2.2Pinjaman Yang Langsung Tidak Dibayar Balik Oleh Agensi Kerajaan NegeriTahun Jumlah Baki TunggakanPinjaman Pinjaman Pada 31 DisemberBil. Peminjam Tujuan PinjamanDibuat20091. KDEB / Tabung AmanahSaham Selangor Berhad(TASSB)Membiayai skimAmanah SahamSelangor (ASAS).2. Yayasan Selangor Membiayai kos operasiINPENS.3. KDEB Membiayai kospembangunanUniversiti IndustriSelangor (UNISEL).4. KDEB / INPENS Membiayaipengurusan INPENS.(RM Juta) (RM Juta)1998 20.00 20.002001 20.80 20.802005 20.00 22.402004 17.00 17.00Jumlah 77.80 80.20Sumber: Penyata Kewangan Negeri Selangor Pada 31 Disember 20095

Analisis terhadap jadual tersebut mendapati baki tunggakan pada akhir bulan Disember2009 berjumlah RM80.20 juta berbanding dengan pinjaman berjumlah RM77.80 juta.Perbezaan sejumlah RM2.40 juta merupakan faedah yang dikenakan ke atas pinjamanKDEB bagi membiayai kos pembangunan UNISEL. Semakan Audit selanjutnya mendapatiperkara berikut:a) Pinjaman Untuk Membiayai Skim ASASPinjaman Kerajaan Persekutuan kepada Kerajaan Negeri berjumlah RM20 juta telahdisalurkan kepada KDEB bagi menguruskan Amanah Saham Selangor. KDEB telahmenubuhkan Tabung Amanah Saham Selangor Berhad (TASSB) pada tahun 1994 dantabung ini dianggotai oleh lima ahli Lembaga Pengarah. Bagaimanapun, ASAS telahdibubarkan pada bulan Ogos 2005 kerana mengalami kerugian. Sebelum pembubarantersebut, kos pegangan saham oleh pelabur awam telah dikembalikan sewajarnya.Semakan Audit mendapati pinjaman bagi membiayai Skim ASAS belum dibayar balikkepada Kerajaan Negeri. Bagaimanapun, tiada perjanjian ditandatangani antaraPerbendaharaan Negeri, KDEB atau TASSB bagi menetapkan tatacara pengurusanASAS dan bayaran balik pinjaman tersebut. Selain itu, menurut KDEB jumlah pinjamanini tidak pernah diambil kira dalam akaun KDEB atau TASSB. Akibatnya, KerajaanNegeri tidak dapat membuat bayaran balik kepada Kerajaan Persekutuan.Menurut pihak Perbendaharaan Negeri, tuntutan tidak dikemukakan kepada KDEBkerana KDEB hanya bertindak sebagai pemegang amanah bagi projek tersebut. Entitiyang bertanggungjawab terhadap bayaran balik pinjaman ASAS kepada KerajaanNegeri tidak dapat dikenal pasti. Perbendaharaan Negeri sedang memohon supayapinjaman daripada Kerajaan Persekutuan ini dilupuskan sebelum tindakan melupuskanpinjaman di peringkat Kerajaan Negeri diambil.b) Pinjaman Pembiayaan Kos Operasi INPENS Oleh Yayasan Selangor Dan KosPembangunan UNISEL Oleh KDEBPerjanjian pinjaman sejumlah RM20.80 juta ditandatangani antara Kerajaan Negeri danYayasan Selangor pada bulan September 2001 bagi membiayai kos operasi INPENS.Manakala pada bulan Julai 2005, perjanjian pinjaman sejumlah RM20 jutaditandatangani antara KDEB dan Kerajaan Negeri bagi membiayai kos pembangunanUNISEL.Semakan Audit mendapati bayaran balik tidak dibuat bagi kedua-dua pinjaman tersebutmulai bulan Januari 2003 bagi pinjaman oleh Yayasan Selangor dan pada bulanNovember 2005 bagi pinjaman oleh KDEB. Sehingga bulan Disember 2009, jumlahbayaran balik pinjaman yang sepatutnya dibuat oleh Yayasan Selangor berjumlahRM14.56 juta. Manakala jumlah bayaran balik pinjaman yang sepatutnya dibuat olehKDEB berjumlah RM22.40 juta.6

Pada bulan Januari 2007, dua perjanjian novasi telah ditandatangani. Perjanjianpertama adalah antara Pendidikan Industri YS Sdn. Bhd. (PIYS) dengan KDEB,Yayasan Selangor dan SAP Holdings Berhad. Manakala perjanjian kedua adalah antaraMenteri Besar Selangor (Pemerbadanan) atau Menteri Besar Selangor Incorporated(MBI) dengan KDEB dan Yayasan Selangor.Perjanjian pertama adalah mengenai perolehan saham INPENS oleh PIYS daripadaKDEB, Yayasan Selangor dan SAP Holdings Berhad. Seterusnya perjanjian keduamelibatkan perolehan saham PIYS oleh MBI daripada KDEB dan Yayasan Selangor.PIYS adalah pemilik berdaftar UNISEL. Peralihan pemilikan saham akibat perjanjiannovasi tersebut adalah seperti di Rajah 2.1.Rajah 2.1Peralihan Saham INPENS Dan PIYS Kepada MBISaham INPENSKDEB 55%Yayasan 30%SelangorSAP15%HoldingsJumlah 100%Diambil Alih Oleh:PIYSSaham PIYSKDEB 70%Yayasan 30%SelangorJumlah 100%Diambil Alih Oleh:MBISumber: Perjanjian Perolehan Saham INPENS dan PIYS bertarikh 23 Januari 2007Kesan daripada kedua-dua perjanjian novasi tersebut, Yayasan Selangor dan KDEB tidakmembuat bayaran balik kepada Kerajaan Negeri kerana menganggap MBIbertanggungjawab terhadap bayaran balik baki kedua-dua pinjaman tersebut.Bagaimanapun, menurut pihak Perbendaharaan Negeri, perjanjian pinjaman di antaraKerajaan Negeri dengan Yayasan Selangor dan KDEB masih berkuat kuasa danKerajaan Negeri berhak membuat tuntutan bayaran balik pinjaman daripada kedua-duapihak tersebut. Ini adalah kerana perjanjian novasi tersebut dibuat tanpa persetujuanKerajaan Negeri. Tindakan tersebut juga tidak mematuhi klausa 8, Perjanjian Pinjamanyang ditandatangani pada bulan September 2001 dan bulan Julai 2005 antara KerajaanNegeri dengan Yayasan Selangor dan KDEB iaitu mengenai penyerahan hak dantanggungjawab mereka dalam perjanjian tanpa konsultasi dan kebenaran bertulisdaripada Kerajaan Negeri.Semakan Audit terhadap Penyata Pinjaman kepada Badan-badan Berkanun dan BadanbadanLain (Penyata F1a) pada 31 Disember 2009, mendapati Yayasan Selangor danKDEB masih disenaraikan sebagai peminjam dalam Penyata Kewangan Kerajaan Negeri.7

c) Pinjaman Pengurusan INPENSPada bulan Jun 2004, MMKN telah meluluskan penangguhan bayaran balik pinjamanKDEB berjumlah RM17 juta bagi membiayai pengurusan INPENS. Selaras dengankeputusan MMKN, KDEB telah membelanjakan sejumlah RM17 juta bagi membiayaipengurusan INPENS.Semakan Audit mendapati pihak KDEB telah mengurangkan baki akaun pinjamannyakepada Kerajaan Negeri sebanyak jumlah tersebut. Pada bulan Mei 2005,Perbendaharaan Negeri telah mengeluarkan baucar jurnal berjumlah RM17 juta bagimemindahkan baki pinjaman daripada akaun KDEB kepada INPENS.Semakan Audit selanjutnya mendapati tiada kelulusan MMKN bagi pemindahan bakipinjaman daripada KDEB kepada INPENS. Selain itu pihak Audit mendapati tiadaperjanjian disediakan antara Kerajaan Negeri dengan INPENS selepas pemindahan bakipinjaman tersebut. Akibatnya, baki pinjaman sejumlah RM17 juta tersebut tidak dibayarbalik sama ada oleh KDEB ataupun INPENS.Menurut pihak Perbendaharaan Negeri, Kerajaan Negeri dan pihak INPENS mengiktirafpinjaman ini sebagai jumlah yang boleh dituntut daripada INPENS. Bagaimanapun,Kerajaan Negeri dalam proses mempermodalkan jumlah terhutang tersebut memandangkankedudukan kewangan INPENS yang tidak stabil selain ia merupakan sebuah entiti yang tidakberasaskan keuntungan dan menjalankan aktiviti berasaskan pendidikan.Pada pendapat Audit, pengurusan kutipan balik pinjaman kurang memuaskan keranasurat peringatan berkala tidak dikeluarkan oleh Perbendaharaan Negeri.Bagaimanapun, surat pengesahan baki pinjaman mula dikeluarkan olehPerbendaharaan Negeri pada bulan September 2009. Sejumlah RM77.80 juta atau12.3% baki pinjaman daripada jumlah baki pinjaman boleh dituntut iaitu RM631.08 jutatidak dapat ditentukan dengan jelas status peminjam dan keupayaan PerbendaharaanNegeri mendapatkan balik pinjaman yang tertunggak.2.4.2 Penjadualan Semula Bayaran Balik Pinjaman MPAJ Tidak TepatPenjadualan semula bayaran balik pinjaman terhadap baki pinjaman boleh dibuat dengankelulusan Perbendaharaan Negeri. Pada tahun 2007 hingga 2009 sebanyak tujuhpenjadualan semula baki pinjaman sejumlah RM76.37 juta telah diluluskan.Semakan Audit mendapati pengiraan penjadualan semula bayaran balik pinjaman bagiProjek Tambahan Penyelesaian Masalah Setinggan dan Projek Pembinaan Jalan oleh MPAJadalah tidak tepat. Ini adalah kerana penjadualan semula ini tidak mengambil kira tunggakanbaki pinjaman sebelumnya (termasuk pokok dan faedah) yang menyebabkan sejumlahRM0.28 juta kurang diambil kira dalam penjadualan semula seperti di Jadual 2.3.8

Jadual 2.3Penjadualan Semula Bayaran Balik Pinjaman MPAJ Kurang Diambil KiraBaki Pinjaman JumlahBil. Tujuan PinjamanJumlahPada Masa YangTahun PerjanjianPinjamanPenjadualan DijadualDitandatanganiSemula Dibuat SemulaKekurangan(RM Juta)(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)1. TambahanPenyelesaian10.23 2008 7.44 7.27 0.17Masalah Setinggan2. Pembinaan Jalan100 Kaki/JalanWawasan 1 DariBandar BaruAmpang KePersimpangan JalanPandan Indah DanJalan Merdeka3.20 2007 3.16 3.05 0.11Jumlah 0.28Sumber: Penyata Kewangan Kerajaan Negeri Pada 31 Disember 2009 dan Jadual Bayaran Balik PinjamanMenurut pihak Perbendaharaan Negeri, baki pinjaman yang diambil kira semasa kelulusanpenjadualan semula dibuat tidak mengambil kira faedah dan baki pokok yang tertunggakkerana Perbendaharaan Negeri memberi pertimbangan terhadap masalah aliran tunai MPAJpada masa tersebut. Bagaimanapun, justifikasi dan keputusan mengenainya tidakdidokumenkan dan tidak dapat dikemukakan untuk semakan Audit.Pada pendapat Audit, pengurusan penjadualan semula adalah memuaskan dan bolehdipertingkatkan lagi dengan mendokumenkan dengan jelas justifikasi dan keputusanyang dibuat.2.4.3 Prestasi Projek Yang Dibiayai Oleh Pinjaman Kerajaan Negeri TidakMemuaskanPinjaman yang diluluskan hendaklah digunakan untuk maksud ianya dimohon. Wangpinjaman harus digunakan dengan cekap dan berkesan.Lawatan Audit ke lima lokasi projek yang dibiayai oleh Pinjaman Kerajaan Negeri iaitu projekPemprosesan Baja Kompos Jerami di Sekinchan; Fidlot Ternakan dan Pusat PenyelidikanIkan Air Tawar, Mukim Ulu Tinggi, Daerah Kuala Selangor; pembelian rumah kediaman diTaman Perwira, Sabak Bernam dan pembinaan jalan di Ampang mendapati tiga projek yangdilaksanakan oleh Agensi Peminjam tidak mencapai matlamat iaitu sama ada telah ditutup;tidak berdaya maju; tidak mencapai pulangan yang disasarkan serta tidak dapat menampungbayaran balik pinjaman. Projek tersebut adalah projek Pemprosesan Baja Kompos Jerami,Sekinchan; Fidlot Ternakan, Mukim Ulu Tinggi, Daerah Kuala Selangor dan pembelianrumah kediaman di Taman Perwira, Sabak Bernam. Manakala projek Pusat PenyelidikanIkan Air Tawar, Mukim Ulu Tinggi, Daerah Kuala Selangor dan pembinaan jalan di Ampangtelah dilaksanakan dengan memuaskan. Penjelasan lanjut adalah seperti berikut:9

2.4.3.1 Projek Pemprosesan Baja Kompos Jerami Oleh PLSSB Telah DitutupPada bulan November 2006 Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri telah meluluskan pinjamanberjumlah RM301,331 bagi cadangan pembelian mesin baler, traktor dan lori bagi ProjekPemprosesan Baja Kompos Jerami oleh PLSSB. Perjanjian pinjaman tersebut telahditandatangani pada bulan Februari 2007.Lawatan Audit ke tapak projek tersebut mendapati projek pemprosesan baja kompos jeramitidak beroperasi mulai bulan Julai 2009 dan bangunan pemprosesan baja kompos telahdirobohkan oleh PKPS seperti di Foto 2.1 dan Foto 2.2.Foto 2.1Bangunan Projek Baja KomposJerami PLSSB(Sebelum Dirobohkan)Foto 2.2Tapak Projek Baja KomposJerami PLSSB(Selepas Bangunan Dirobohkan)Sumber: PKPSLokasi: Sekinchan, SelangorTarikh: 22 Mei 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sekinchan, SelangorTarikh: 16 November 2009Mengikut minit mesyuarat Jemaah Ahli PKPS yang diadakan pada bulan Mei 2009, projektersebut ditutup selaras dengan penutupan PLSSB. Ini adalah kerana prospek perniagaanPLSSB malap akibat kegagalan mendapat kontrak pembekalan baja kepada ladang-ladangPKPS setelah PKPS mendapat bekalan baja secara tender terbuka. Selain itu, mesin balerberserta dua unit aset PLSSB yang lain iaitu paddy straw cutter dan cage wheel telahdiserahkan semula kepada syarikat pembekal bagi penyelesaian hutang tertunggak PLSSBsejumlah RM58,000. Manakala traktor dan lori telah dijual kepada Selangor Oil PalmIndustries Corporation Sdn. Bhd. (SOPIC) pada nilai buku masing-masing sejumlahRM73,067 dan RM60,241. Foto 2.3 dan Foto 2.4 menunjukkan mesin baler dan traktorberkenaan.10

Foto 2.3Mesin Baler PLSSB Yang DilupuskanKepada Syarikat PembekalFoto 2.4Traktor PLSSB Yang DilupuskanKepada SOPICSumber: PKPSLokasi: Sekinchan, SelangorTarikh: 2 Jun 2009Sumber: PKPSLokasi: Sekinchan, SelangorTarikh: 2 Jun 2009Perkara ini berlaku kerana tiada kajian awal terhadap daya maju projek dibuat oleh PLSSBdan tidak diambil kira dalam penilaian kelulusan projek oleh Perbendaharaan Negeri.Akibatnya projek yang dilaksanakan tidak menjana hasil bagi pembayaran balik pinjamandan bayaran balik pinjaman terpaksa ditanggung oleh PKPS. Pihak PKPS telah menjelaskankeseluruhan jumlah pinjaman berserta faedah sejumlah RM36,160 kepada Kerajaan Negeri.2.4.3.2 Projek Fidlot Ternakan PKPS Tidak Berdaya MajuPada bulan Februari 2006, MMKN telah meluluskan sejumlah RM5 juta pinjaman kepadaPKPS bagi pembiayaan projek fidlot ternakan lembu, kambing dan biri-biri serta pengeluaranmakanan ternakan iaitu rumput napier dan jagung. Perjanjian pinjaman telah ditandatanganipada bulan Januari 2007. Projek tersebut telah dilaksanakan secara usaha sama antaraPKPS dan Syarikat United Falcon Sdn. Bhd.. Tanah seluas 100 ekar milik PKPS telahdipajakkan kepada Syarikat United Falcon Sdn. Bhd. bagi tempoh 30 tahun. Bagaimanapun,menurut pihak PKPS hanya 10 ekar tanah sahaja digunakan untuk tujuan projek tersebut.Lawatan Audit ke lokasi projek hanya mendapati ternakan kambing dan biri-biri dalamanggaran 367 ekor, manakala kandang lembu didapati dalam keadaan terbiar dan kosongseperti di Foto 2.5 hingga Foto 2.8.11

Foto 2.5 Foto 2.6Kandang Fidlot Ternakan Lembu PKPSYang Kosong Dan TerbiarSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Mukim Ulu Tinggi, Kuala SelangorTarikh: 12 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Mukim Ulu Tinggi, Kuala SelangorTarikh: 12 NovemberFoto 2.7Ternakan Biri-biri Yang Masih AdaDi Tapak ProjekFoto 2.8Kandang Kambing Dan Biri-biri YangTidak Digunakan SepenuhnyaSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Mukim Ulu Tinggi, Kuala SelangorTarikh: 12 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Mukim Ulu Tinggi, Kuala SelangorTarikh: 12 November 2009Selain itu, tiada aktiviti pengeluaran rumput napier dan jagung sepertimana dinyatakandalam perjanjian pinjaman.Keadaan ini berlaku kerana kajian awal terhadap daya maju projek dan keupayaan syarikatusaha sama tidak dijalankan oleh PKPS. Selain itu, penilaian tidak dibuat olehPerbendaharaan Negeri sebelum meluluskan pinjaman.12

Pada tahun 2009, pihak Perbendaharaan Negeri telah membuat penjadualan semula bagisemua pinjaman PKPS termasuk pinjaman bagi Projek Fidlot tersebut. Bagaimanapun,semakan Audit mendapati bayaran balik yang dibuat pada tahun 2009 tidak dikelaskanmengikut jenis pinjaman. Setakat 31 Disember 2008 baki pinjaman Projek Fidlot PKPStermasuk faedah yang dikenakan berjumlah RM5.6 juta yang menunjukkan tiadapembayaran balik dibuat sejak perjanjian ditandatangani.2.4.3.3 Rumah Yang Dibeli MDSB Tidak Digunakan SepenuhnyaMDSB telah membuat pinjaman berjumlah RM3.02 juta bagi membiayai pembelian 19 unitkediaman teres dua tingkat untuk kegunaan kakitangan MDSB.Semakan Audit mendapati hanya lapan daripada 19 unit rumah disewakan dan satu unitdijadikan rumah tetamu. Hasil sewaan lapan unit rumah tersebut berjumlah RM2,000sebulan tidak dapat menampung bayaran balik pinjaman mengikut jadual bayaran balik yangditetapkan iaitu RM35,198 sebulan. Pada bulan Mei 2008, pihak MDSB telah mendapatkelulusan MMKN supaya bayaran balik pinjaman dibuat mengikut jumlah kutipan sewa yangditerima.Keadaan ini berlaku kerana MDSB tidak menjalankan kajian awal mengenai keperluansebenar unit kediaman dan keupayaan untuk membayar balik pinjaman tersebut mengikutjadual bayaran balik yang telah ditetapkan.Akibat daripada ketidakupayaan MDSB membayar balik pinjaman, Perbendaharaan Negeritelah mengambil tindakan memotong sejumlah RM844,760 wang peruntukanPenyelenggaraan Jalan Raya Negeri (MARRIS) daripada sejumlah RM5 juta yangsepatutnya diterima oleh MDSB pada tahun 2009.Pihak Perbendaharaan Negeri telah membuat penambahbaikan terhadap prosedurpermohonan pinjaman dengan memperincikan maklumat pada borang permohonan projektermasuk butiran penting seperti daya maju projek, kedudukan kewangan agensi dan kajiankemungkinan projek. Maklumat pada borang permohonan pinjaman yang akan muladigunakan pada tahun 2010 ini diharapkan dapat memastikan projek yang akan dijalankanberdaya maju dan mampu menjana pendapatan bagi membantu bayaran balik pinjamankepada Kerajaan Negeri.Pada pendapat Audit, kawalan dan pemantauan Perbendaharaan Negeri terhadapprestasi projek yang dibiayai oleh pinjaman Kerajaan Negeri kurang memuaskankerana kelulusan pinjaman tidak dibuat berdasarkan penilaian terhadap keperluansebenar dan daya maju projek. Garis panduan pemantauan dan prosedur penilaianprestasi projek tidak disediakan oleh pihak Perbendaharaan Negeri bagi memantauprestasi projek Agensi yang dibiayai oleh pinjaman Kerajaan Negeri selepas pinjamandiluluskan.13

2.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pengurusan pinjaman Kerajaan Negeri kepada Agensikurang memuaskan kerana kelemahan kawalan dan pemantauan terhadap pinjaman yangdikeluarkan. Bagi membaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam Laporan ini dan jugamemastikan perkara yang sama tidak berulang, adalah disyorkan supaya PerbendaharaanNegeri memberi pertimbangan terhadap perkara berikut:a) Menyediakan garis panduan atau prosedur pengurusan pemberian pinjaman yangmenyeluruh meliputi prosedur permohonan dan kelulusan pinjaman, penjadualansemula pinjaman dan pemantauan prestasi bayaran balik pinjaman.b) Memastikan perjanjian pinjaman disediakan bagi setiap pinjaman yang dikeluarkan.c) Memantau dan menilai prestasi projek yang dilaksanakan oleh agensi dengan lebih rapisupaya matlamat yang ditetapkan tercapai.14

JABATAN PERKHIDMATAN VETERINAR NEGERI SELANGOR3. PENGURUSAN PROGRAM TRANSFORMASI INDUSTRI LEMBU PEDAGING3.1 LATAR BELAKANG3.1.1 Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Selangor (Jabatan) bertanggungjawabmenjayakan dasar Kerajaan Negeri untuk meningkatkan pengeluaran daging lembu bagimemenuhi permintaan dalam negeri dan mengurangkan import daging. Penternakan lembupedaging secara kecil-kecilan masih merupakan penyumbang utama bekalan daging lembusegar di Negeri Selangor. Jabatan telah melaksanakan Program Transformasi IndustriLembu Pedaging (Program) dengan mewujudkan Skim Pinjaman Tanpa Faedah (PINTAF)bagi mempertingkatkan sistem pengurusan ternakan sedia ada supaya lebih komersial,berdaya saing dan meningkatkan pengeluaran daging lembu.3.1.2 Program ini dilaksanakan di bawah RMKe-9 (tahun 2006 hingga 2010) denganperuntukan berjumlah RM3.35 juta. Sehingga akhir tahun 2009, sejumlah RM2.52 juta atau75.2% telah dibelanjakan daripada peruntukan tersebut. Objektif Program adalah untukmeningkatkan populasi lembu pedaging daripada 19,825 ekor kepada 27,970 ekor danpengeluaran daging daripada 3,965 tan metrik kepada 5,594 tan metrik menjelang tahun2010; mentransformasikan penternak lembu pedaging kecil-kecilan kepada tahap semikomersial atau daripada semi komersial kepada komersial; dan meningkatkan pendapatanpenternak yang menerima bantuan Skim PINTAF kepada sekurang-kurangnya RM36,000setahun.3.1.3 Program ini dilaksanakan di seluruh Negeri Selangor melalui Skim PINTAF.Penternak yang terpilih dibekalkan 10 hingga 100 ekor bibit lembu pedaging (ibu lembu)bermutu. Wang cagaran sejumlah RM400 dikenakan kepada penternak untuk setiap ekorbibit yang dibekalkan. Penternak dikehendaki menyerah kepada Jabatan seekor anak lembuberumur sembilan bulan dalam tempoh dua tahun. Khidmat nasihat teknikal dan pengurusanberkaitan pemakanan, kesihatan, pembiakan ternakan serta latihan diberikan kepadapenternak oleh Jabatan. Jadual 3.1 menunjukkan pengagihan ternakan lembu PINTAF diseluruh Negeri Selangor bagi tahun 2006 hingga 2009.15

DaerahJadual 3.1Pengagihan Ternakan Lembu Pedaging Skim PINTAFDi Seluruh Negeri Selangor Bagi Tahun 2006 Hingga 20092006 2007 2008 2009 JumlahP T P T P T P T P TKuala Langat 7 70 5 140 1 30 4 120 17 360Sabak Bernam 2 20 1 30 3 160 1 40 7 250Sepang 1 20 1 30 1 30 2 40 5 120Hulu Langat 3 30 1 17 0 0 0 0 4 47Kuala Selangor 2 20 0 0 0 0 2 60 4 80Klang 1 20 0 0 1 30 0 0 2 50Gombak 0 0 0 0 1 30 0 0 1 30Hulu Selangor 1 10 0 0 0 0 0 0 1 10Petaling 1 10 0 0 0 0 0 0 1 10Jumlah 18 200 8 217 7 280 9 260 42 957Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorNota: P – Penternak (Orang) T – Ternakan (Ekor)3.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada Program Transformasi IndustriLembu Pedaging telah dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mencapai objektifyang ditetapkan.3.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN3.3.1 Pengauditan ini meliputi pelaksanaan Program bagi tahun 2006 hingga 2009.Pengauditan dijalankan di Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri Selangor dan empatPejabat Perkhidmatan Veterinar Daerah iaitu Daerah Kuala Langat, Sabak Bernam, Sepangdan Hulu Langat. Seramai 18 atau 69.2% daripada 26 penternak Skim PINTAF dari empatdaerah tersebut sehingga tahun 2008 telah dipilih sebagai sampel Audit. Pemilihan sampelini adalah berdasarkan jumlah agihan ternakan yang banyak dan yang belum menyelesaikanpinjaman Skim PINTAF. Sampel penternak tidak termasuk yang menerima bantuan padatahun 2009 kerana ternakan hanya diagihkan pada bulan Disember 2009.3.3.2 Pengauditan ini dijalankan dengan menyemak rekod dan dokumen berkaitan denganProgram dan membuat analisis data. Lawatan ke ladang penternakan dilakukan bagimendapatkan gambaran sebenar kemajuan Program. Temu bual dengan pegawai danpenternak juga diadakan untuk mendapatkan penerangan dan penjelasan terperinci. Selainitu, soal selidik juga digunakan untuk mendapat maklumat daripada penternak berhubungdengan pelaksanaan Program ini.16

3.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan daripada bulan Ogos hingga November 2009mendapati pada keseluruhannya pelaksanaan Program adalah memuaskan. Prestasipencapaian objektif Program untuk mentransformasikan penternak lembu pedaging kecilkecilankepada tahap semi komersial adalah memuaskan, manakala transformasi kepadatahap komersial kurang berjaya. Prestasi pencapaian objektif untuk meningkatkan populasilembu pedaging daripada 19,825 ekor pada tahun 2005 kepada 27,970 ekor menjelangtahun 2010 adalah baik kerana peratus pencapaian sasaran tahunan adalah sebanyak84.3%. Manakala objektif untuk meningkatkan pengeluaran daging lembu daripada 3,965 tanmetrik pada tahun 2005 kepada 5,594 tan metrik menjelang tahun 2010 tidak tercapai.Antara kelemahan yang diperhatikan ialah transformasi penternak kepada tahap komersialkurang berjaya; pengeluaran daging lembu tidak mencapai sasaran; penilaian prestasipendapatan penternak tidak dibuat; syarat perjanjian tidak sesuai dan sukar dipatuhi; lembudijual sebelum tempoh dua tahun dan Buku Rekod Ladang Ternakan tidak diselenggarakandengan lengkap dan kemas kini. Penjelasan lanjut mengenai kelemahan yang diperhatikanadalah seperti di perenggan berikut:3.4.1 Transformasi Penternak Kepada Tahap Komersial Kurang BerjayaAntara objektif Program Transformasi Industri Lembu Pedaging ialah mentransformasikanpenternak kecil-kecilan kepada tahap semi komersial dan daripada semi komersial kepadakomersial dengan melaksanakan projek secara integrasi. Jabatan telah mengklasifikasikanpenternak kepada tiga kategori mengikut bilangan lembu yang dimiliki. Penternak yangmempunyai 1 hingga 50 ekor lembu dikategorikan sebagai penternak kecil-kecilan; 51hingga 129 ekor sebagai penternak semi komersial dan 130 ekor ke atas sebagai penternakkomersial. Semakan Audit terhadap Laporan Tahunan Data Asas Penternak mendapatitransformasi kategori penternak lembu pedaging daripada tahun 2006 hingga 2009 seperti diJadual 3.2.Jadual 3.2Transformasi Kategori Penternak Lembu PedagingDaripada Tahun 2006 Hingga 2009Kategori PenternakSemiJumlahTahun Kecil-KecilanKomersialKomersialP T P T P T P T2005 679 9,694 57 4,289 22 4,934 758 18,9172006 617 9,191 58 4,128 22 4,045 697 17,3642007 564 9,561 77 5,822 27 6,071 668 21,4542008 535 10,594 74 5,426 22 5,862 631 21,8822009 504 9,638 89 6,533 22 5,908 615 22,079Sumber: Laporan Tahunan Data Asas Penternak, Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorNota: P – Penternak (Orang) T – Ternakan (Ekor)17

Analisis Audit terhadap Jadual 3.2 mendapati perkara berikut:a) Penternak Kecil-kecilan - Bilangan penternak kecil-kecilan telah menurun daripada 679penternak pada akhir tahun 2005 kepada 504 penternak pada tahun 2009, iaitupenurunan sebanyak 25.8%. Menurut Pegawai Veterinar, antara sebab berlakupenurunan ialah ada penternak yang menternak secara sambilan, tidak berminat ataukurang mempunyai daya tahan untuk meneruskan projek dan ada yang telah menjadipenternak semi komersial.b) Penternak Semi Komersial - Bilangan penternak bertaraf semi komersial telahmeningkat daripada 57 penternak pada akhir tahun 2005 kepada 89 penternak padatahun 2009, iaitu peningkatan sebanyak 56.1%. Peningkatan ini disebabkan terdapatpenerima Skim PINTAF yang telah berubah daripada kategori penternak kecil-kecilankepada kategori semi komersial.c) Penternak Komersial - Penternak komersial bagi tahun 2005, 2006, 2008 dan 2009kekal seramai 22 penternak kecuali pada tahun 2007 meningkat kepada 27 penternak.Ini kerana kawasan untuk ternakan secara komersial tidak mencukupi, kos makananlembu meningkat dan tenaga kerja di ladang berkurangan.Akibatnya industri ternakan lembu pedaging tidak dapat berkembang secara besar-besaran.Foto 3.1 menunjukkan salah seorang penternak bertaraf komersial di Daerah Sepang.Foto 3.1Penternak Bertaraf KomersialSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah SepangTarikh: 2 September 2009Pada pendapat Audit, prestasi transformasi penternak kepada tahap semi komersialadalah memuaskan manakala transformasi kepada tahap komersial kurang berjaya.18

3.4.2 Prestasi Peningkatan Populasi Lembu PedagingMengikut objektif Program, populasi lembu pedaging akan dipertingkatkan daripada 19,825ekor pada tahun 2005 kepada 27,970 ekor menjelang tahun 2010. Semakan Audit terhadapLaporan Tahunan Data Asas Penternak mendapati prestasi peningkatan populasi lembupedaging adalah seperti di Jadual 3.3 dan Carta 3.1.Jadual 3.3Prestasi Peningkatan Populasi Lembu Pedaging Bagi Tahun 2005 Hingga 2009Populasi LembuPencapaian Sasaran TidakTahun Sasaran Pencapaian (Ekor) Sasaran Dicapai(Ekor) Jantan Betina Jumlah (%)(Ekor)2005 19,825 8,243 10,674 18,917 95.4 9082006 21,400 6,105 11,259 17,364 81.1 4,0362007 25,000 5,917 15,537 21,454 85.8 3,5462008 25,600 8,071 13,811 21,882 85.5 3,7182009 26,100 8,542 13,537 22,079 84.6 4,021Sumber: Laporan Tahunan Data Asas Penternak, Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorCarta 3.1Prestasi Peningkatan Populasi Lembu Pedaging Bagi Tahun 2005 Hingga 2009Sumber: Laporan Tahunan Data Asas Penternak, Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorAnalisis Audit terhadap Jadual 3.3 di atas mendapati populasi lembu pedaging semakinmeningkat daripada tahun 2006 hingga 2009. Peratus pencapaian sasaran bagi tahun 2006hingga 2009 ialah antara 81.1% hingga 85.8%. Manakala purata peratus pencapaiansasaran ialah sebanyak 84.3%. Antara sebab Jabatan tidak dapat mencapai sasaran 100%adalah tanah untuk ternakan secara besar-besaran tidak mencukupi di Negeri Selangordisebabkan oleh pembangunan hartanah dan perindustrian, kenaikan kos makanan lembuserta kekurangan tenaga kerja dalam bidang ternakan akibat persaingan daripada industrilain.Pada pendapat Audit, prestasi peningkatan populasi lembu pedaging adalah baikkerana telah mencapai purata peratus pencapaian sasaran sebanyak 84.3%.19

3.4.3 Pengeluaran Daging Lembu Tidak Mencapai SasaranAntara objektif Program ialah untuk meningkatkan pengeluaran daging lembu daripada 3,965tan metrik pada tahun 2005 kepada 5,594 tan metrik menjelang tahun 2010. Jabatan telahmengambil tindakan untuk meningkatkan pengeluaran daging di Negeri Selangor denganmelaksanakan pelan tindakan yang merangkumi penambahan bilangan penternak. Selainitu, Jabatan juga telah melaksanakan projek penternakan secara integrasi iaitu menternaklembu di kawasan ladang kelapa sawit bagi meningkatkan populasi lembu. Foto 3.2 danFoto 3.3 menunjukkan ternakan lembu pedaging secara integrasi.Foto 3.2Ternakan Lembu Pedaging Secara IntegrasiDi Daerah SepangFoto 3.3Ternakan Lembu Pedaging Secara IntegrasiDi Daerah Kuala LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah SepangTarikh: 2 September 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah Kuala LangatTarikh: 27 Ogos 2009Semakan Audit terhadap Laporan Bulanan Pengeluaran Komoditi Utama yang disediakanoleh Jabatan mendapati prestasi pengeluaran daging lembu di Negeri Selangor bagi tahun2005 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 3.4 dan Carta 3.2.Jadual 3.4Prestasi Pengeluaran Daging Lembu Di Negeri SelangorBagi Tahun 2005 Hingga 2009Pengeluaran Daging Lembu Pencapaian Sasaran TidakTahun Sasaran(Tan Metrik)Pencapaian(Tan Metrik)Sasaran(%)Dicapai(Tan Metrik)2005 3,965.00 2,232.62 56.3 1,732.382006 4,327.70 2,422.34 56.0 1,905.362007 4,561.95 2,112.36 46.3 2,449.592008 4,889.50 2,223.67 45.5 2,665.832009 5,259.27 2,290.20 43.5 2,969.07Sumber: Laporan Bulanan Pengeluaran Komoditi Utama, Jabatan Perkhidmatan VeterinarNegeri Selangor20

Carta 3.2Prestasi Pengeluaran Daging Lembu Di Negeri SelangorBagi Tahun 2005 Hingga 2009Sumber: Laporan Bulanan Pengeluaran Komoditi Utama, Jabatan PerkhidmatanVeterinar Negeri SelangorAnalisis Audit terhadap Jadual 3.4 di atas mendapati peratus pencapaian sasaran tahunanpengeluaran daging lembu semakin menurun daripada tahun 2006 hingga 2009, iaitudaripada 56% pada tahun 2006 kepada 43.5% pada tahun 2009. Purata peratus pencapaiansasaran tahunan ialah sebanyak 47.8%.Menurut pihak Jabatan, antara faktor yang menyebabkan sasaran Program tidak dapatdicapai sepenuhnya adalah tanah untuk ternakan lembu pedaging secara besar-besarantidak mencukupi dan kekurangan kawasan ragut untuk lembu. Mengikut Pegawai Veterinar,seekor lembu memerlukan tanah seluas sekurang-kurangnya 1.5 hektar untuk mendapatmakanan rumput segar sekurang-kurangnya 20 kilogram sehari. Foto 3.4 dan Foto 3.5menunjukkan rumput jenis Napier yang merupakan rumput berkualiti untuk makanan lembu.Foto 3.4 Foto 3.5Rumput Napier Untuk Makanan LembuSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah Hulu LangatTarikh: 7 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah SepangTarikh: 2 September 200921

Selain daripada kekurangan kawasan ragut, penurunan peratus pencapaian sasarantahunan juga disebabkan oleh peningkatan kos pengeluaran daging lembu. Harga bahanasas untuk membuat makanan lembu seperti jagung, kacang soya dan isirong kelapa sawittelah meningkat dengan ketara seperti di Jadual 3.5.Jadual 3.5Perbandingan Harga Bahan Asas MakananAntara Tahun 2005 Dan 2008Tahun Tahun PeratusBahan Makanan 2005 2008 KenaikanHarga (RM/Tan Metrik) (%)Jagung 595 1,055 77.3Kacang Soya (Tempatan) 1,102 1,780 61.5Kacang Soya (Import) 1,047 1,743 66.5Isirong Kelapa Sawit 172 678 294.2Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorKenaikan kos makanan lembu ini menyebabkan penternak tidak mampu membeli bahanmakanan tersebut. Seterusnya penternak tidak dapat mempertahankan ladang ternakanmereka. Jabatan juga memaklumkan sasaran pengeluaran daging lembu yang ditetapkanoleh Jabatan Perkhidmatan Veterinar Malaysia adalah terlalu tinggi dan sukar dicapai.Akibat sasaran pengeluaran daging lembu tidak tercapai, Negeri Selangor masih perlumengimport daging lembu bagi memenuhi permintaan pasaran dalam negeri. Jadual 3.6menunjukkan perbandingan antara pengeluaran daging lembu dengan keperluan pendudukdi Negeri Selangor bagi tahun 2006 hingga 2009.Jadual 3.6Pengeluaran Daging Lembu Berbanding Dengan Keperluan PendudukDi Negeri Selangor Bagi Tahun 2006 Hingga 2009Populasi Keperluan Keperluan Pengeluaran Kegunaan KekuranganTahunPenduduk Per Kapita Penduduk Sebenar Sendiri Bekalan(Orang) (Kg) (Tan Metrik) (Tan Metrik) (%)(%)a b c=(a*b)/1000 d e=(d/c)*100 f=100-e2006 4,850,100 5.38 26,093.54 2,422.34 9.3 90.72007 4,960,000 5.38 26,684.80 2,112.36 7.9 92.12008 5,070,000 5.38 27,276.60 2,223.67 8.2 91.82009 5,179,600 5.38 27,866.25 2,290.20 8.2 91.8Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorAnalisis terhadap Jadual 3.6 mendapati Negeri Selangor masih kekurangan bekalan daginglembu antara 90.7% hingga 92.1% bagi tahun 2006 hingga 2009.Pada pendapat Audit, objektif untuk meningkatkan sasaran pengeluaran daging lembusetakat tahun 2009 tidak tercapai.22

3.4.4 Penilaian Prestasi Pendapatan Penternak Tidak DibuatSalah satu objektif Program adalah meningkatkan pendapatan penternak yang menerimabantuan Skim PINTAF kepada sekurang-kurangnya RM36,000 setahun. Semakan Auditmendapati Jabatan tidak memantau prestasi pendapatan penternak kerana kekurangankakitangan. Oleh itu, Jabatan tidak dapat mengukur prestasi pendapatan penternak samaada penternak mencapai sasaran pendapatan minimum RM36,000 setahun. Bagaimanapun,berdasarkan maklum balas soal selidik yang dikeluarkan kepada 18 penternak (sampelAudit), sembilan penternak atau 50% mencapai pendapatan sekurang-kurangnya RM36,000setahun pada tahun 2009 seperti di Jadual 3.7.Jadual 3.7Pendapatan Penternak Skim PINTAFPada Tahun 2009Pendapatan Setahun(RM)Bilangan Penternak(Orang)12,000 – 24,000 624,001 – 36,000 336,001 dan ke atas 9Jumlah 18Sumber: Maklum Balas Soal Selidik AuditMengikut maklum balas Jabatan, pihak Jabatan telah mewujudkan Laporan PemantauanPINTAF (dokumen Prosedur Kualiti) yang mengandungi antara lain butiran pendapatanpenternak semasa. Laporan ini perlu dihantar oleh semua daerah setiap enam bulan mulaibulan Jun 2010.Pada pendapat Audit, Jabatan perlu memantau pendapatan penternak sebagaimekanisme untuk mengukur prestasi pendapatan penternak bagi mencapai objektifProgram.3.4.5 Syarat Perjanjian Tidak Sesuai Dan Sukar DipatuhiMengikut Perjanjian Penerimaan Bantuan Bibit Ternakan Kerajaan (surat perjanjian) yangditandatangani antara Kerajaan Negeri Selangor dengan penternak Skim PINTAF, penternakhendaklah menyerahkan balik kepada Kerajaan seekor anak lembu berumur sembilan bulandaripada setiap ekor bibit yang dibekalkan oleh Jabatan dalam tempoh dua tahun. Sekiranyapenternak gagal berbuat demikian, Kerajaan berhak mengambil wang cagaran mengikutbilangan lembu tersebut. Contoh bibit yang dibekalkan dan anak lembu berumur sembilanbulan adalah masing-masing seperti di Foto 3.6 dan Foto 3.7.23

Foto 3.6Bibit Yang DibekalkanFoto 3.7Anak Lembu Berumur Sembilan BulanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah Sabak BernamTarikh: 12 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Daerah Kuala LangatTarikh: 20 Ogos 2009Semakan Audit mendapati 12 daripada 21 penternak di empat daerah yang menerima lembuSkim PINTAF pada tahun 2006 dan 2007 tidak menyerahkan balik anak lembu mengikutsyarat perjanjian. Bagaimanapun, penternak tersebut telah membayar wang berjumlahRM82,772 bersamaan harga berat timbangan anak lembu pada kadar RM4.50 sekilogramsebagai cara penyelesaian syarat perjanjian. Walaupun cara penyelesaian ini tidakdinyatakan dalam perjanjian tetapi telah diluluskan oleh pihak Perbendaharaan NegeriSelangor. Penternak memilih untuk membeli balik anak lembu tersebut daripadamenyerahkan semula kepada Jabatan kerana cara penyelesaian ini lebih menguntungkanmereka. Selain itu, memandangkan kemudahan untuk memelihara anak lembu yang diserahbalik tidak disediakan oleh Jabatan, maka cara penyelesaian tersebut telah dipersetujui olehKerajaan Negeri. Kedudukan penyelesaian PINTAF oleh penternak yang menerima lembupada tahun 2006 dan 2007 adalah seperti di Jadual 3.8.Jadual 3.8Penyelesaian PINTAF Oleh Penternak Yang Menerima LembuPada Tahun 2006 Dan 2007Penerima LembuTelah Selesai PINTAFPINTAFDaerah2006 2007 2006 2007 JumlahP T P T P T (RM) P T (RM) P T (RM)Hulu Langat 3 30 1 17 2 20 9,018 1 17 4,626 3 37 13,644Kuala Langat 7 70 5 140 2 20 6,786 2 60 22,315 4 80 29,101Sabak Bernam 2 20 1 30 2 20 6,790 1 30 9,936 3 50 16,726Sepang 1 20 1 30 1 20 8,577 1 30 14,724 2 50 23,301Jumlah 13 140 8 217 7 80 31,171 5 137 51,601 12 217 82,772Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorNota: P – Penternak (Orang) T – Ternakan (Ekor)24

Sementara itu, 9 penternak yang menerima lembu PINTAF pada tahun 2006 dan 2007masih belum menyelesaikan PINTAF iaitu sebanyak 140 ekor anak lembu dalam tempohdua tahun kerana bibit telah dijual, bibit tidak beranak dan penternak tidak menyerah ataumembeli balik anak lembu. Penternak yang belum menyelesaikan PINTAF mengikut daerahseperti di Jadual 3.9.Jadual 3.9Penternak Yang Belum Menyelesaikan PINTAFSebab Belum SelesaiDaerahPenternakBibit Bibit TidakTidak SerahDijual BeranakAnak/BayarJumlahP T P T P T P THulu Langat 0 0 0 0 1 10 1 10Kuala Langat 2 30 1 10 5 90 8 130Jumlah 2 30 1 10 6 100 9 140Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorNota: P – Penternak (Orang) T – Ternakan (Ekor)Semakan Audit selanjutnya mendapati Jabatan telah menghantar surat peringatan kepadapenternak berkenaan supaya menyerah balik anak lembu atau membayar balik harga anaklembu untuk tujuan penamatan perjanjian. Kesan daripada penternak tidak menyerahkanbalik anak lembu, objektif Program terjejas kerana Jabatan tidak dapat meminjamkan anaklembu kepada penternak lain untuk meningkatkan populasi lembu dan pengeluaran daging.Mengikut pandangan Pegawai Veterinar, tempoh dua tahun yang ditetapkan untukpenyerahan balik anak lembu adalah terlalu singkat kerana sekiranya bibit mengalamikeguguran, masa untuk bibit tersebut bunting semula adalah dalam tempoh satu hingga duatahun. Perbandingan telah dibuat oleh pihak Audit dengan Perjanjian Pinjaman TernakanSkim Transformasi Usahawan Sektor Ternakan (TRUST) yang ditandatangani antaraJabatan Perkhidmatan Veterinar Malaysia dengan penternak mengenai aspek ini. Adalahdidapati tempoh untuk penyerahan balik induk lembu adalah tujuh tahun, iaitu satu tempohyang lama dibandingkan dengan tempoh dua tahun dalam perjanjian PINTAF Jabatan untukpenyerahan balik anak lembu.Pada pendapat Audit, Jabatan perlu mengkaji syarat perjanjian mengenai penyerahanbalik anak lembu supaya lebih realistik dan dapat dipatuhi.3.4.6 Lembu Dijual Sebelum Tempoh Dua TahunMengikut surat perjanjian, sekiranya penternak menjual ternakan sebelum cukup tempohdua tahun, penternak akan disenaraihitamkan daripada menerima apa-apa bantuan ternakandi masa hadapan dan wang cagaran luput mengikut bilangan ternakan yang dijual. SemakanAudit mendapati dua penternak di Daerah Kuala Langat telah menjual kesemua 30 ekorlembu PINTAF yang dibekalkan oleh Jabatan sebelum tempoh dua tahun sepertidi Jadual 3.10.25

DaerahKualaLangatJadual 3.10Penternak Yang Menjual Lembu Sebelum Tempoh Dua TahunTarikh Bilangan Kos Bilangan TarikhLembu Lembu Pembelian Lembu LembuDiterima Diterima Lembu Dijual Dijual(Ekor) (RM) (Ekor)TarikhSuratMakluman9.2.2007 10 21,500 10 Mei 2007 9.7.20098.9.2007 20 58,340 20 Oktober 2007 15.11.2007Jumlah 30 79,840 30Sumber: Rekod Jabatan Perkhidmatan Veterinar Negeri SelangorPenternak berkenaan berbuat demikian kerana ingin mendapat keuntungan segera. Selainitu, syarat surat perjanjian adalah terlalu longgar kerana penternak yang melanggar syarattidak dikenakan denda. Jabatan telah menyenaraihitamkan penternak yang melanggarsyarat perjanjian berkenaan daripada menerima bantuan lembu di masa hadapan.Bagaimanapun, sehingga akhir tahun 2009, Jabatan masih belum merampas wang cagaransejumlah RM12,000 daripada dua penternak berkenaan walaupun surat makluman untukmerampas wang cagaran telah dikeluarkan masing-masingnya pada bulan November 2007dan Julai 2009. Akibatnya, pencapaian objektif Program terjejas dan Kerajaan terpaksamenanggung kos pembelian lembu berjumlah RM79,840.Pada pendapat Audit, perjanjian sedia ada tidak menjaga kepentingan Kerajaan Negerikerana penternak yang melanggar syarat tidak dikenakan denda.3.4.7 Buku Rekod Ladang Ternakan Tidak Diselenggara Dengan Lengkap Dan KemasKiniMengikut Buku Panduan Menternak Lembu Pedaging, penternak perlu menyelenggara bukurekod ladang ternakan sebagai satu amalan penternakan yang baik. Buku Rekod tersebuthendaklah mengandungi maklumat berkaitan belian, jualan, kelahiran dan kematian lembu,rawatan kesihatan lembu serta pendapatan untuk menganalisis prestasi pengurusanternakan dan pendapatan penternak.Semakan Audit mendapati hanya dua daripada 18 penternak atau 11.1% menyelenggarabuku rekod ladang ternakan dengan lengkap dan kemas kini. Ini disebabkan sikap penternakdan Jabatan kurang tegas menguatkuasakan penyelenggaraan rekod. Tanpa rekod yanglengkap dan teratur, Pegawai Veterinar sukar membuat verifikasi terhadap belian, jualan,kematian, kelahiran, rawatan kesihatan lembu dan menilai prestasi pengurusan ternakan.Mengikut maklum balas Jabatan, pengurusan Skim PINTAF telah dimasukkan di bawahskop pensijilan MS ISO 9001:2008. Antara rekod kualiti yang dikawal adalah Rekod Ladang.Pada pendapat Audit, Jabatan perlu memberi nasihat berterusan kepada penternaklembu supaya menyelenggara Rekod Ladang dengan teratur supaya mematuhistandard kualiti MS ISO 9001:2008.26

3.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya Pengurusan Program Transformasi Industri Lembu Pedagingadalah memuaskan. Prestasi pencapaian objektif Program untuk mentransformasikanpenternak lembu pedaging kecil-kecilan kepada tahap semi komersial menjelang tahun 2010adalah memuaskan manakala transformasi penternak kepada tahap komersial kurangberjaya. Prestasi pencapaian objektif untuk meningkatkan populasi lembu pedaging adalahbaik kerana peratus pencapaian sasaran tahunan adalah sebanyak 84.3%, manakalaobjektif untuk meningkatkan pengeluaran daging lembu tidak tercapai.Bagi menambah baik pengurusan Program, adalah disyorkan supaya Jabatan PerkhidmatanVeterinar Negeri Selangor mengambil tindakan berikut:a) Memantau prestasi pendapatan penternak bagi menilai pencapaian sasaranpendapatan.b) Menambah syarat dalam perjanjian supaya penternak yang menjual lembu sebelumcukup tempoh yang ditetapkan dikenakan denda.c) Mengkaji tempoh penyerahan balik anak lembu dalam syarat perjanjian.d) Memberi nasihat berterusan kepada penternak terhadap kepentingan penyelenggaraanBuku Rekod Ladang Ternakan.27

MAJLIS PERBANDARAN KAJANG4. PENGURUSAN SISA PEPEJAL DAN KESANNYA TERHADAP ALAM SEKITAR4.1 LATAR BELAKANG4.1.1 Sisa pepejal adalah bahan buangan hasil daripada aktiviti sosio-ekonomi atau bahanyang tidak lagi dikehendaki atau lebihan setelah penyiapan sesuatu proses. Sisa pepejaltermasuk sisa buangan domestik, sisa buangan pembinaan, sampah kebun dan sampahpukal. Penjanaan sisa pepejal sedang dan akan terus meningkat di negara ini disebabkanbeberapa aspek seperti pertambahan penduduk, pembangunan, aktiviti perdagangan danperubahan cara dan amalan hidup penduduk.4.1.2 Majlis Perbandaran Kajang (MPKj) adalah Pihak Berkuasa Tempatan yangditubuhkan pada tahun 1997 di bawah Akta Kerajaan Tempatan 1976. Melalui perjanjianyang ditandatangani oleh MPKj dan Syarikat Alam Flora Sdn. Bhd. (AFSB) pada bulan Jun1998, perkhidmatan pengurusan sisa pepejal bagi keseluruhan kawasan pentadbiran MPKjtelah diswastakan kepada AFSB. Matlamat penswastaan ini adalah untuk meningkatkankecekapan kerja pembersihan dan pelupusan sisa pepejal selaras dengan pembangunanyang pesat di MPKj. Kawasan di bawah pentadbiran MPKj adalah seluas 787 kilometerpersegi dengan kepadatan penduduk lebih kurang 700,000 orang. Dua bandar utama dalamkawasan pentadbiran MPKj adalah Bandar Baru Bangi dan Bandar Kajang. Kawasanpentadbiran MPKj adalah seperti di Peta 4.1.Peta 4.1Kawasan Pentadbiran MPKjSumber: Laman Web28

4.1.3 Kitar semula adalah penyelesaian terbaik bagi menangani masalah peningkatanpenghasilan sisa pepejal. Justeru itu, satu perjanjian telah ditandatangani antara MPKjdengan Syarikat Recycle Energy Sdn. Bhd. (RESB) pada bulan Januari 2004. Syarikat inimemproses dan mengitar semula sampah untuk menghasilkan tenaga elektrik danresin plastik. Kaedah pelupusan sisa pepejal dan teknologi yang digunakan olehsyarikat ini sejak bulan Julai 2006 adalah yang pertama di Malaysia.4.1.4 Walaupun perkhidmatan pengurusan sisa pepejal telah diswastakan, MPKj tetapberfungsi untuk memberi perkhidmatan perbandaran. Di peringkat MPKj, BahagianPerkhidmatan Perbandaran di bawah Jabatan Perkhidmatan Perbandaran dan Kesihatantelah diberi peranan menyelia dan memantau kerja yang dikontrakkan kepada AFSB,menerima dan membuat siasatan aduan, memastikan tindakan pembetulan dibuat sekiranyawujud kegagalan melaksanakan kerja oleh AFSB, menyenggara tapak pelupusan danmenganjurkan program kesedaran kebersihan dan kesihatan.4.1.5 Hasil cukai taksiran MPKj bagi tahun 2007, 2008 dan 2009 masing-masing berjumlahRM64.10 juta, RM66.96 juta dan RM66.73 juta. Manakala perbelanjaan pengurusan sisapepejal bagi tempoh yang sama berjumlah RM36.14 juta, RM37.93 juta dan RM41.72 jutaterdiri daripada pembayaran kepada AFSB dan RESB. Jumlah perbelanjaan berbandinghasil cukai taksiran adalah 56.4% pada tahun 2007, 56.7% pada tahun 2008 dan 62.5%pada tahun 2009. Jadual 4.1 menunjukkan hasil cukai taksiran dan perbelanjaanpengurusan sisa pepejal bagi tahun 2007 hingga 2009.Jadual 4.1Hasil Dan Perbelanjaan Pengurusan Sisa Pepejal MPKjTahun 2007 Hingga 2009Perbelanjaan PengurusanTahunHasil CukaiSisa PepejalTaksiran AFSB RESB Jumlah(RM) (RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)2007 64.10 31.78 4.36 36.14 56.42008 66.96 33.17 4.76 37.93 56.72009 66.73 34.54 7.18 41.72 62.5Sumber: Rekod Majlis Perbandaran Kajang4.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPeratusPerbelanjaanBerbandingHasil (%)Objektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada pengurusan sisa pepejaldilaksanakan secara cekap dan berkesan selaras dengan matlamat yang ditetapkan denganmengambil kira aspek-aspek berkaitan alam sekitar.29

4.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan meliputi pengurusan sisa pepejal dan tapak pelupusan sisapepejal bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009 di MPKj. Pengauditan dijalankan denganmenyemak data, rekod dan dokumen berkaitan dengan pengurusan sisa pepejal di MPKj.Selain itu, lawatan fizikal dilakukan ke tiga daripada 24 zon seliaan MPKj, iaitu Zon BandarBaru Bangi, Zon Kajang(1) dan Zon Cheras Kanan(2)/ Hulu Langat. Tiga zon tersebut dipilihkerana mewakili kawasan perumahan terancang, kawasan bandar dan industri sertakawasan pinggir bandar. Lawatan Audit dibuat ke kawasan perumahan, pasar, premisperniagaan, tapak sampah haram dan pusat pelupusan sisa pepejal. Temu bual jugadiadakan dengan pegawai MPKj yang terlibat dan 100 borang soal selidik diedarkan untukmendapat maklumat daripada orang awam, kontraktor dan pegawai MPKj.4.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang telah dijalankan antara bulan Oktober hingga Disember 2009mendapati pada keseluruhannya pengurusan sisa pepejal di MPKj adalah kurangmemuaskan kerana terdapat beberapa kelemahan. Antara kelemahan yang diperhatikanialah jenis lori kutipan sampah tidak ditetapkan; kriteria pengeluaran Notice to Correct (NTC)tidak jelas ; tiada mekanisme pengesahan kekerapan kutipan sampah; pengurusan sampahharam tidak berkesan; perjanjian perkhidmatan perbandaran antara MPKj dan AFSB masihdi peringkat interim; perjanjian dengan RESB tidak menyeluruh. Semakan Audit mendapatiperkara berikut:4.4.1 Pengurusan Sisa PepejalPengurusan sisa pepejal di MPKj meliputi pungutan sisa pepejal domestik daripada premis dikawasan MPKj yang dikenakan cukai dan pelupusan di pusat pelupusan sampah RESB.Pengauditan terhadap pengurusan sisa pepejal mendapati perkara berikut:4.4.1.1 Pengurusan Pungutan SampahSkop kerja yang dikontrakkan kepada AFSB meliputi pungutan sampah domestik,pembersihan longkang dan pemotongan rumput. Kerja pungutan sampah dilakukan olehAFSB dan kontraktor yang bernaung di bawah Konsortium Alam Flora Sdn. Bhd.. Sehinggabulan Disember 2009, sebanyak 116 kontraktor telah dilantik oleh AFSB untuk menjalankankutipan sampah di 24 zon kawasan seliaan MPKj. Pengauditan terhadap pengurusanpungutan sampah mendapati perkara berikut:a) Jenis Lori Kutipan Sampah Tidak DitetapkanMengikut amalan terbaik (Best Practice), lori jenis Compactor adalah lori paling sesuaiuntuk kerja kutipan sampah kerana mempunyai fungsi memadatkan sampah,mempunyai takungan air larut resap (leachate) dan tertutup.Semakan Audit mendapati bilangan, jenis, spesifikasi dan usia lori yang perlu digunakanuntuk membuat kutipan sampah serta keperluan penyenggaraan lori tersebut tidak30

ditetapkan. Menurut maklum balas MPKj, ini disebabkan di bawah perjanjian interim,MPKj dikehendaki menyerahkan semua perkhidmatan yang dibuat oleh MPKj (logistikseperti lori dan jentera berkaitan sedia ada serta pekerja) dan perkhidmatan olehkontraktor kepada AFSB.Pada bulan Disember 2009, sebanyak 246 buah lori digunakan oleh AFSB dankontraktor untuk kutipan sampah. Daripada jumlah tersebut, 157 buah lori atau 63.8%adalah jenis RORO dan Open Tipper. Manakala 89 buah lori atau 36.2% lagi adalahjenis Compactor. Foto 4.1 dan Foto 4.2 merupakan lori jenis Open Tipper danFoto 4.3 adalah lori jenis Compactor.Foto 4.1Ruang Belakang Lori Open Tipper YangTerbuka Mengeluarkan Titisan Air LeachateDan Berbau BusukFoto 4.2Muatan Penuh Lori Open TipperMendatangkan Risiko KepadaPengguna Jalan RayaSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Zon Bandar Baru Bangi, MPKjTarikh: 18 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Zon Bandar Baru Bangi, MPKjTarikh: 18 November 2009Foto 4.3Lori Jenis Compactor Lebih Sesuai UntukKerja Kutipan SampahSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Zon Kajang (1) MPKjTarikh: 19 November 200931

Penggunaan lori terbuka jenis RORO dan Open Tipper mendatangkan risiko kepadapengguna jalan raya kerana muatan sampah boleh terjatuh. Selain itu, titisan air larutresap (leachate) dan bau busuk membawa kesan negatif kepada persekitaranpenduduk.Analisis ke atas maklum balas daripada 100 responden terhadap soal selidik Auditmengenai perkhidmatan pungutan sampah mendapati 71 orang atau 71% tidak berpuashati kerana wujud tumpahan air leachate daripada lori sampah semasa kutipan dibuat.Antara sebab tumpahan berlaku adalah kerana penggunaan lori jenis terbuka, tangkitakungan air leachate pada lori Compactor telah bocor akibat tidak disenggarakandengan baik dan proses pemadatan sampah oleh sistem mekanikal lori Compactor.Kontraktor mengutip sampah perlu membuat perbelanjaan yang besar untuk memiliki lorijenis Compactor kerana harganya lebih mahal iaitu dianggarkan RM260,000 seunitberbanding jenis Open Tipper atau RORO yang berharga antara RM140,000 hinggaRM180,000 seunit. Menurut pihak MPKj dan semakan Audit terhadap senaraipendaftaran kenderaan kontraktor, sebanyak 59 kontraktor tidak mampu memiliki lorijenis Compactor kerana mempunyai agihan kawasan yang sedikit serta nilai kontrakyang tidak ekonomik. Untuk mengatasi masalah tersebut, MPKj sedang merangkapengezonan semula kawasan kontraktor supaya kerja kutipan menjadi lebih cekap dankos operasi kontraktor lebih berekonomi. Pelaksanaan proses pengezonan sepertilantikan kontraktor dan agihan kawasan akan dibuat oleh Kerajaan Negeri melalui UnitPerancang Ekonomi Negeri (UPEN) dan AFSB.b) Kriteria Pengeluaran Notice To Correct (NTC) Tidak JelasNTC adalah notis yang dikeluarkan oleh MPKj kepada AFSB sekiranya kontraktor yangbertanggungjawab gagal membuat kutipan sampah atau kerja lain yang telahdikontrakkan. Kegagalan membuat atau menyempurnakan kutipan sampah dikesandaripada aduan orang awam atau siasatan pihak MPKj. Bagi setiap NTC yangdikeluarkan, sejumlah RM300 dipotong daripada bayaran bulanan kepada AFSB.Tempoh selama 18 jam diberikan untuk kontraktor membuat pembetulan terhadapkegagalan mengutip atau menyempurnakan kutipan sampah. Pemeriksaan lanjut dibuatoleh Pengawas Kawal Selia untuk memastikan pembetulan telah dibuat dalam tempohyang disyaratkan. Sekiranya tindakan pembetulan gagal dilaksanakan, satu suratpemberitahuan dikeluarkan kepada AFSB mengarahkan supaya pembetulan dibuat bagipihak kontraktor.Semakan Audit mendapati sebanyak 1,640 NTC telah dikeluarkan sepanjang tahun2007 hingga 2009. Daripada jumlah tersebut, 451 atau 27.5% adalah berkaitan dengansampah seperti ditunjukkan di Jadual 4.2.32

TahunJadual 4.2NTC Yang Dikeluarkan Pada Tahun 2007 Hingga 2009Bilangan NTCNTC BerkaitanSampahPeratus(%)PeratusanKenaikan/(Penurunan)(%)2007 769 219 28.5 -2008 473 124 26.2 (38.5)2009 398 108 27.1 (15.9)Jumlah 1,640 451 27.5 -Sumber: Rekod Majlis Perbandaran KajangAnalisis Audit terhadap Jadual 4.2 di atas mendapati jumlah NTC yang dikeluarkansemakin menurun daripada tahun 2007 hingga 2009. Peratusan penurunan adalahantara 15.9% dan 38.5%, iaitu purata 27.2%. Ini menunjukkan prestasi kutipan sampahtelah bertambah baik.Bagaimanapun, semakan Audit mendapati NTC yang dikeluarkan untuk setiapkesalahan tidak mengambil kira kuantum kesalahan yang dilakukan. Sebagai contoh,sama ada kontraktor melakukan kesalahan tidak mengutip sampah di seluruh tamanperumahan, atau tidak mengutip sampah daripada separuh jumlah pegangan di tamanperumahan yang sama, hanya satu NTC dikeluarkan oleh MPKj.c) Tiada Mekanisme Pengesahan Kekerapan Kutipan SampahKekerapan kutipan sampah berbeza mengikut jenis kediaman dan pegangan sepertiyang dinyatakan dalam Jadual 1 Perjanjian Pengurusan Untuk Operasi Sisa Pepejal DiKajang (Management Agreement For Solid Waste Operation In Kajang). Kekerapankutipan sampah seperti di Jadual 4.3.Jadual 4.3Kekerapan Kutipan Sampah Mengikut Jenis PeganganBil. Jenis Sampah Dan Pegangan Kekerapan1. Sisa pepejal dari rumah teres 3 kali seminggu2. Sisa pepejal dari rumah pangsa seperti flat dan 6 kali seminggukondominium3. Sisa pepejal komersial dari rumah kedai 6 kali seminggu4. Institutional Solid Waste dari sekolah, IPT dan 6 kali seminggupejabat Kerajaan5. Sisa pepejal dari penjaja, gerai dan pasar setiap hariSumber: Rekod Majlis Perbandaran KajangSelain itu, AFSB juga bertanggungjawab untuk mengutip sampah daripada semua tongsampah Majlis yang terletak di laluan awam, stesen bas, stesen teksi, hentian bas,hadapan kompleks membeli belah dan lain-lain tempat awam. Semakan Auditmendapati MPKj tidak mewujudkan mekanisme pemantauan untuk memastikanpungutan sampah dibuat oleh kontraktor mengikut jadual yang ditetapkan. Selain itu,soal selidik Audit telah diedarkan kepada 100 orang awam untuk menilai tahapkepuasan terhadap perkhidmatan pembersihan yang diberikan oleh AFSB. Hasil33

daripada analisis terhadap maklum balas soal selidik mendapati 57 daripada 100responden atau 57% berpuas hati dengan perkhidmatan kutipan sampah di kediamanmereka yang telah dibuat tiga kali seminggu dan lebih. Manakala 19 dan 24 respondenatau 19% dan 24% masing-masing memberi maklum balas kutipan hanya dibuat duadan satu kali seminggu.Menurut pihak MPKj, prestasi kekerapan kutipan sampah juga dipantau melalui aduan yangditerima daripada penduduk. Aduan kelewatan kutipan disalurkan oleh penduduk kepadaUnit Perancangan Korporat dan Perhubungan Awam MPKj, Unit Audit Dalam MPKj, AhliMajlis MPKj, laman web MPKj dan berhubung terus dengan AFSB. Lanjutan daripada aduanyang diterima, pengawas bandaran akan membuat siasatan dan mengambil tindakanpenyelesaian yang perlu selain daripada menjalankan lawatan berjadual. Kawasan yang luasdi samping kerja-kerja rasmi yang lain menyebabkan lawatan berjadual ini tidak dapat diikutisepenuhnya.Pada pendapat Audit, kualiti kerja pungutan sampah oleh AFSB boleh dipertingkatkanlagi sekiranya jenis lori kutipan sampah ditetapkan, NTC dikeluarkan berdasarkankuantum kesalahan yang dilakukan dan pengesahan kekerapan kutipan sampahdibuat.4.4.1.2 Pengurusan Pelupusan Sisa Pepejal Yang BaikKerajaan Negeri dan MPKj telah menutup tapak pelupusan sisa pepejal Sungai Kembong,Semenyih kerana masalah pengaliran leachate yang menyebabkan pencemaran SungaiBeranang. Lanjutan daripada penutupan tersebut, sisa pepejal MPKj telah mula dilupuskanoleh Syarikat RESB pada bulan Julai 2006 dengan teknologi baru yang dikenali sebagaiRefuse Derived Fuel (RDF). Syarikat ini telah membina Pusat Pelupusan ResourceRecovery Centre/ Waste To Energy di Lot 3041 dan Lot 3042 Semenyih, Hulu Langatdengan keluasan 28 ekar yang dipajak daripada MPKj untuk tempoh 30 tahun dengan hargapajakan RM13,000 setahun. Operasi RESB melupuskan sampah dengan cara memprosessisa pepejal untuk dijual semula, dijadikan resin plastik dan ‘fuel pellets/energy’ untukdijadikan bahan bakar turbin penjana tenaga elektrik. Kapasiti pemprosesan fasiliti syarikatadalah antara 450 tan hingga 500 tan sehari. Bagaimanapun, daripada jumlah tersebut,sebanyak 20% adalah inert waste atau sampah lengai yang tidak dapat diproses dan perludilupuskan di Sanitary Landfill di Sungai Sedu, Kuala Langat. Foto 4.4 hingga Foto 4.7adalah berkaitan penghasilan resin plastik dan tenaga elektrik daripada sisa pepejal yangtelah diproses.34

Foto 4.4Filem Plastik Yang Di Ekstrak Dari SampahUntuk Diproses Menjadi Resin PlastikFoto 4.5Mesin Memproses Filem Plastik UntukDijadikan Resin PlastikSumber: RESBLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: Tahun 2007Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: 11 Januari 2010Foto 4.6Sampah Yang Telah Diproses Dan Dijadikan‘Fuel pellets/energy’ Sebagai Bahan BakarLoji Janakuasa ElektrikFoto 4.7Loji Janakuasa MenghasilkanTenaga ElektrikSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: 11 Januari 2010Sumber: RESBLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: Tahun 2007Pemeriksaan Audit terhadap pengurusan pelupusan sisa pepejal MPKj mendapati perkaraberikut:a) Kawalan Terhadap Pencemaran Alam Sekitar Oleh Aktiviti PelupusanPelupusan sisa pepejal merupakan satu aktiviti kritikal yang akan memberi impak besarterhadap alam sekitar jika tidak diurus dengan baik. Aktiviti melupuskan sisa pepejaloleh RESB berpotensi menyebabkan pencemaran air, udara dan bunyi. Iklim negarayang lembab dengan kuantiti hujan yang tinggi menyebabkan penghasilan leachateyang banyak mencemari air di permukaan dan di bawah tanah. Pencemaran udaraberlaku disebabkan oleh pembakaran RDF untuk menghasilkan tenaga elektrik serta35

au busuk sampah. Manakala pencemaran bunyi adalah disebabkan operasi jenteradan mesin di tapak pelupusan. Pihak Audit mendapati RESB telah melaksanakanlangkah pengawalan pencemaran dan melantik syarikat perunding bagi mengendalikanpemantauan kualiti alam sekitar seperti berikut:i) Pencemaran Air - Jabatan Alam Sekitar mensyaratkan leachate hendaklahdi kumpul dan diolah supaya mematuhi had-had parameter Piawai A, Jadual Ketiga,Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kumbahan dan Effluen-EffluenPerindustrian) 1979, P.U.(A) 12, sebelum dilepaskan ke mana-mana pengairandaratan atau untuk diguna semula di dalam operasi loji. Untuk memastikan tumpahanleachate daripada lori sampah dan sampah tidak mencemari air di permukaan dan dibawah tanah, fasiliti RESB dilengkapi dengan Sistem Pengumpulan Air ResapanSisa. Melalui sistem ini, leachate terkumpul di saluran sistem dan dialirkan ke tangkisimpanan sebelum dirawat di loji rawatan air sisa. Air daripada leachate yang dirawatdigunakan semula untuk pembersihan fasiliti RESB dan lori sampah. Selain itu,sebuah kolam ikan digunakan sebagai ‘Indicator Pond’ untuk memastikan airleachate yang dirawat selamat sebelum digunakan semula. Foto 4.8 dan Foto 4.9adalah berkaitan.Foto 4.8Loji Rawatan LeachateFoto 4.9Ikan Dibela Dalam‘Indicator Pond’ Untuk Memastikan Air DariLeachate Yang Dirawat SelamatSumber: RESBLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: Tahun 2007Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pusat Pelupusan Sampah RESBTarikh: 11 Januari 2010ii) Pencemaran Udara - Laporan pemantauan kualiti udara yang dikeluarkan olehsyarikat perunding untuk perhatian Jabatan Alam Sekitar Selangor pada 30 Mac 2009hingga 1 April 2009 mendapati kualiti udara di sekitar pusat pelupusan sisa pepejalRESB adalah terkawal kerana tahap pencemarannya tidak melebihi had yangditetapkan oleh Malaysia Air Quality Guideline.36

iii) Pencemaran Bunyi - Laporan pemantauan kualiti bising yang dikeluarkan olehsyarikat perunding untuk perhatian Jabatan Alam Sekitar Selangor pada 30 Mac 2009hingga 3 April 2009 mendapati kualiti bising daripada operasi RESB tidak melebihihad yang ditetapkan oleh Environmental Noise Limits and Control.Pada pendapat Audit, pengurusan pelupusan sisa pepejal MPKj yang diuruskan olehRESB adalah baik kerana menggunakan teknologi moden, mengitar semula sampahdan meminimumkan kesan pencemaran yang disebabkan oleh sisa pepejal.4.4.2 Pengurusan Sampah Haram Tidak BerkesanSampah haram adalah pelbagai jenis sampah yang dilonggokkan di tempat awam.Kewujudan sampah haram mencemarkan pemandangan dan menjejaskan kualiti hidupmasyarakat setempat akibat daripada wabak penyakit serta pencemaran. Perbuatanmembuang sampah di tempat awam menjadi satu kesalahan di bawah Undang-undang KecilPemungutan, Pembuangan dan Pelupusan Sampah Sarap (Majlis Perbandaran Kajang)2007 dan boleh dikenakan denda sebanyak RM1,000. Lawatan Audit ke tiga zon seliaanMPKj iaitu Zon Bandar Baru Bangi, Zon Kajang(1) dan Zon Cheras Kanan(2)/ Hulu Langatmendapati banyak aktiviti pembuangan sampah haram. Foto 4.10 hingga Foto 4.15 adalahantara longgokan sampah haram di empat lokasi berbeza.Foto 4.10Longgokan Sampah HaramDi Kawasan Perindustrian Seksyen 10Bandar Baru BangiFoto 4.11Sampah Dilonggokkan Di Luar Tong SampahDi Kawasan Perumahan Seksyen 16Bandar Baru BangiSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 10 Bandar Baru BangiTarikh: 18 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 16 Bandar Baru BangiTarikh: 18 November 200937

Foto 4.12Longgokan Sampah HaramDi Tepi Jalan Seksyen 10 KawasanPerindustrian Bandar Baru BangiFoto 4.13Longgokan Sampah HaramDi Tepi Jalan Seksyen 16 KawasanPerumahan Bandar Baru BangiSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 10 Bandar Baru BangiTarikh: 18 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 16 Bandar Baru BangiTarikh: 8 Mac 2010Foto 4.14Sampah Haram Dilonggokkan Di Bawah PapanTanda Larangan Membuang Sampah DiKawasan Perindustrian Sungai ChuaFoto 4.15Sampah Haram Jenis Sampah IndustriDilonggokkan Di Tepi JalanSungai Tekali Hulu LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kawasan Perindustrian Sungai ChuaTarikh: 19 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sungai Tekali Hulu LangatTarikh: 19 Disember 2009Pembersihan sampah haram menjadi tanggungjawab MPKj kerana di luar skop kerjapengendalian sisa pepejal yang telah dikontrakkan kepada AFSB. Pemeriksaan Auditmendapati perkara berikut:38

4.4.2.1 Sampah Haram Selepas Operasi PembersihanKerja pembersihan sampah haram dibuat mengikut keperluan oleh lapan orang kakitanganunit Task Force daripada Jabatan Perkhidmatan Perbandaran Dan Kesihatan MPKj. Lokasipembersihan adalah berdasarkan laporan Pengawas Bandaran dan sekiranya jumlah kerjapembersihan yang diperlukan banyak, ia akan dibuat mengikut giliran dan keutamaan.Bilangan pembersihan sampah haram yang dilakukan pada tahun 2007 hingga 2009 adalahseperti di Jadual 4.4.Jadual 4.4Bilangan Pembersihan Sampah HaramTahun 2007 Hingga 2009TahunBilangan Pembersihan2007 472008 1562009 92Jumlah 295Sumber: Rekod Majlis Perbandaran KajangLawatan Audit telah dibuat pada 16 Disember 2009 ke empat lokasi operasi pembersihansampah haram di Zon Cheras Kanan(2)/Hulu Langat yang dijalankan pada 11 Disember2009. Lawatan susulan Audit ke lokasi yang sama selepas 33 hari operasi pembersihan,iaitu pada 13 Januari 2010 mendapati dua daripada empat tapak yang dibersihkan telahdipenuhi semula dengan timbunan sampah haram. Foto 4.16 hingga Foto 4.18menunjukkan keadaan longgokan sampah haram di Jalan Sungai Tekali, Hulu Langatsebelum operasi pembersihan, lima hari selepas operasi pembersihan dan 33 hari selepasoperasi pembersihan sampah haram.39

Foto 4.17Keadaan Di Jalan Sungai Tekali5 Hari Selepas Operasi PembersihanFoto 4.16Sampah Haram Di Jalan Sungai TekaliSebelum Operasi PembersihanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sungai Tekali, Hulu LangatTarikh: 16 Disember 2009Foto 4.18Longgokan Sampah HaramDi Jalan Sungai Tekali 33 HariSelepas Operasi PembersihanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sungai Tekali, Hulu LangatTarikh: 9 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sungai Tekali, Hulu LangatTarikh: 13 Januari 2010Foto 4.19 hingga Foto 4.21 pula menunjukkan keadaan longgokan sampah haram di JalanAmpang/Hulu Langat, Hulu Langat sebelum operasi pembersihan dijalankan pada 11Disember 2009, lima hari selepas operasi pembersihan dan 33 hari selepas operasipembersihan sampah haram oleh MPKj.40

Foto 4.20Keadaan Di Jalan Ampang/Hulu Langat5 Hari Selepas Operasi PembersihanFoto 4.19Sampah Haram Di Jalan Ampang/Hulu LangatSebelum Operasi PembersihanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Ampang/Hulu LangatTarikh: 16 Disember 2009Foto 4.21Longgokan Sampah HaramDi Jalan Ampang/ Hulu Langat 33 HariSelepas Operasi PembersihanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Ampang/Hulu LangatTarikh: 9 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Ampang/Hulu LangatTarikh: 13 Januari 2010Untuk mengurangkan sampah haram, MPKj telah mengambil tindakan meletakkan papantanda larangan membuang sampah di lokasi sampah haram. Bagaimanapun, pihak yangtidak bertanggungjawab mengabaikan larangan tersebut. Antara kaedah lain yangdipraktikkan oleh MPKj untuk mengurangkan sampah haram dan memudahkan kerjapembersihan adalah meletakkan tong RORO di lokasi sampah haram yang kritikal. Namun,kaedah tersebut tidak dapat menyelesaikan masalah dan telah dihentikan kerana tongRORO menjadi tumpuan pembuangan sampah industri dan peniaga secara besar-besaran.Bagaimanapun, tong RORO di Pekan Batu 18, Hulu Langat dikekalkan untuk mengelakkansampah dibuang ke dalam sungai berhampiran. Foto 4.22 dan Foto 4.23 adalah berkaitan.41

Foto 4.22Tong RORO Diletakkan Di Pekan Batu 18,Hulu Langat untuk Mengelakkan SampahDibuang Ke Dalam Sungai BerhampiranFoto 4.23Leachate Mengalir Ke Sungai Kerana SampahTidak Dibuang Ke DalamTong RORO Yang DisediakanSungaiLeachateSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pekan Batu 18 Hulu LangatTarikh: 9 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pekan Batu 18 Hulu LangatTarikh: 9 Disember 2009Selain itu, MPKj juga telah menjalankan intipan dan mengenakan kompaun di bawahUndang-undang Kecil Pemungutan, Pembuangan Dan Pelupusan Sampah Sarap (MajlisPerbandaran Kajang) 2007. Maklumat berkaitan aktiviti intipan dan pengeluaran kompaunoleh MPKj pada tahun 2007 hingga 2009 seperti di Jadual 4.5.Jadual 4.5Aktiviti Intipan Sampah Haram Dan Kompaun Yang DikeluarkanPada Tahun 2007 Hingga 2009PeratusPeratusTahunOperasi Intipan Peningkatan/Peningkatan/KompaunSampah Haram (Penurunan)(Penurunan)(%)(%)2007 180 - 71 -2008 385 113.9 89 25.42009 60 (84.4) 18 (79.8)Jumlah 625 178Sumber: Rekod Majlis Perbandaran KajangAnalisis Audit terhadap Jadual 4.5 di atas mendapati sebanyak 180 operasi intipan sampahharam telah dibuat pada tahun 2007. Jumlah operasi meningkat kepada 385 operasi padatahun 2008 atau peningkatan sebanyak 113.9%. Bagaimanapun, bilangan operasi intipantelah turun kepada 60 operasi pada tahun 2009 iaitu penurunan sebanyak 84.4%. Manakalakompaun yang dikeluarkan untuk kesalahan sampah haram pada tahun 2007 berjumlah 71kompaun meningkat kepada 89 kompaun pada tahun 2008 iaitu peningkatan sebanyak25.4%. Jumlah kompaun telah menurun kepada 18 kompaun pada tahun 2009 iaitupenurunan sebanyak 79.8%.42

Menurut pihak MPKj trend penurunan ketara bilangan operasi intipan dan bilanganpengeluaran kompaun pada tahun 2009 adalah disebabkan Jabatan PerkhidmatanPerbandaran tidak mempunyai kenderaan khusus seperti pacuan empat roda di manabanyak tapak baru pembuangan sampah haram hanya boleh dimasuki denganmenggunakan kenderaan tersebut.Mengikut maklum balas kepada pemerhatian Audit yang dibangkitkan, MPKj sedang dalamproses mendapatkan kenderaan serta kelengkapan bagi menangani masalah pembersihansampah haram. Selain itu, papan tanda dan kain rentang ‘’Larangan Membuang Sampah’’diletakkan di kawasan-kawasan yang dikenal pasti sebagai tumpuan pembuangan sampahharam.4.4.2.2 Sampah Haram Tidak Dilupuskan Dengan Cara Yang BetulSampah haram terdiri daripada pelbagai jenis sampah seperti sampah bahan binaan,sampah pukal, sampah domestik dan sampah industri. Sampah haram dilupuskan di tempatdan cara yang berbeza mengikut jenis sampah. Sampah pukal dan industri dilupuskan ditapak pelupusan Dengkil, Sepang manakala sampah domestik dilupuskan di pusatpelupusan sampah RESB.Pemeriksaan Audit selepas operasi pembersihan di Zon Cheras Kanan(2)/ Hulu Langatpada 11 Disember 2009 mendapati sampah haram di dua daripada empat tapak sampahharam tidak dilupuskan dengan cara yang sepatutnya. Di lokasi pertama di Jalan SungaiTekali, longgokan sampah haram yang sepatutnya dilupuskan di pusat pelupusan RESBtelah ditolak ke dalam semak berhampiran. Pemeriksaan lanjut mendapati pembersihanyang sebelumnya juga dibuat dengan cara yang sama dan sampah telah diliputi dengantumbuhan. Di lokasi kedua di jalan yang sama, sampah haram jenis sampah industri telahditolak ke tepi jalan dan ditimbus dengan tanah merah. Foto 4.24 dan Foto 4.25 adalahberkaitan.Foto 4.24Sampah Ditolak Ke DalamSemak BerhampiranFoto 4.25Sampah Ditolak Ke Tepi DanDitimbus Dengan Tanah MerahSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Lokasi Pertama, Jalan Sungai TekaliTarikh: 16 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Lokasi Kedua, Jalan Sungai TekaliTarikh: 16 Disember 200943

Kelemahan pengurusan sisa pepejal ini antara lain berpunca daripada kekurangankenderaan dan jentera untuk membersihkan sampah haram secara berkesan. Sehinggabulan Disember 2009, MPKj hanya mempunyai tiga kenderaan dan jentera yang terdiridaripada sebuah lori, sebuah backhoe dan sebuah shovel untuk digunakan dalampembersihan sampah haram. Bagaimanapun, hanya lori diperuntukkan secara khususkepada Jabatan Perkhidmatan Perbandaran Dan Kesihatan, manakala jentera backhoe danshovel perlu dikongsi penggunaannya dengan Jabatan lain dalam MPKj. Dengan tempohmasa penggunaan lori yang terhad dan perjalanan berulang-alik dari setiap lokasi sampahharam ke pusat pelupusan yang mengambil masa yang panjang, kerja pembersihan sukardisiapkan dalam tempoh yang dirancang. Akibatnya sampah haram yang tidak dilupusdengan sempurna telah mencemarkan udara dan pemandangan terutamanya di laluan kekawasan pelancongan Sungai Tekala.Pada pendapat Audit, pengurusan sampah haram di MPKj adalah tidak memuaskankerana isu sampah haram yang berulang walaupun pelbagai tindakan telah diambiloleh MPKj. Sampah haram yang dibersihkan tidak dilupuskan dengan cara yang betuldisebabkan kekangan kekurangan kenderaan dan jentera.4.4.3 Penyakit Berkaitan Pengurusan Sampah Yang Tidak SempurnaPengurusan sampah yang tidak sempurna mengundang pembiakan tikus, lalat, lipas dannyamuk. Antara penyakit yang disebabkan oleh haiwan tersebut ialah Lectospirasis, AcuteGastroenteritis (cirit-birit), Tyhpoid, Cholera, Disentri, Denggi dan Chikungunya. SemakanAudit terhadap statistik penyakit tersebut di Pejabat Kesihatan Daerah Hulu Langatmendapati penyakit paling banyak dilaporkan adalah Acute Gastroenteritis dengan bilangan7,615 kes pada tahun 2007, 6,493 kes pada tahun 2008 dan 3,584 kes pada tahun 2009.Manakala penyakit Denggi pula, sebanyak 2,444 kes pada tahun 2007, 5,018 kes padatahun 2008 dan 4,588 kes pada tahun 2009. Jadual 4.6 menunjukkan penyakit yangberkaitan pengurusan sampah yang tidak sempurna bagi tahun 2007 hingga 2009.Jadual 4.6Bilangan Kes Penyakit Berkaitan Pengurusan Sampah Yang Tidak SempurnaBagi Tahun 2007 Hingga 2009Bilangan KesBil. Jenis PenyakitTahun 2007 Tahun 2008 Tahun 20091. Acute Gastroenteritis 7,615 6,493 3,5842. Demam Denggi 2,444 5,018 4,5883. Chikungunya 0 191 884. Demam Typhoid 19 7 145. Disentri 12 5 176. Leptospirosis 0 12 187. Cholera 0 0 0Sumber: Pejabat Kesihatan Daerah Hulu Langat44

Langkah kawalan dan pencegahan penyakit yang diambil oleh Pejabat Kesihatan DaerahHulu Langat adalah mengikut jenis penyakit. Kawalan dan pencegahan demam Denggiseperti operasi fogging dibuat dengan kerjasama MPKj. Antara langkah kawalan lain yangdiambil adalah penguatkuasaan, pendidikan kesihatan, siasatan kes dan siasatan susulan.Selain itu, kemudahan Makmal Kesihatan Awam digunakan untuk diagnosis specimenpenyakit.4.4.4 Pengurusan Perjanjian Kurang MemuaskanPengurusan sisa pepejal di MPKj secara umumnya meliputi kerja kutipan sisa pepejal danpelupusan sisa pepejal. Kutipan sisa pepejal termasuk di dalam kerja-kerja khidmatperbandaran yang telah dikontrakkan kepada Syarikat AFSB manakala pelupusan sisapepejal telah dikontrakkan kepada RESB. Semakan Audit mendapati perkara berikut:4.4.4.1 Perjanjian Antara MPKj Dengan AFSB Masih Di Peringkat InterimSatu perjanjian yang dinamakan Perjanjian Pengurusan Untuk Operasi Sisa Pepejal DiKajang (Management Agreement For Solid Waste Operation In Kajang) antara MPKj danAFSB telah ditandatangani pada 30 Jun 1998. Perjanjian tersebut merupakan perjanjianjangka pendek yang diperbaharui setiap dua tahun sehingga mula pelaksanaanpenswastaan penuh oleh Kerajaan Persekutuan atau perjanjian ditamatkan yang manaterdahulu. Menurut pihak MPKj, ini menyebabkan AFSB dan kontraktor yang bernaung dibawah Konsortium AFSB tidak yakin untuk membuat pelaburan besar membeli jentera dankelengkapan kerana bimbang sekiranya perjanjian tidak diperbaharui.Pada pendapat Audit, kualiti perkhidmatan pengurusan sisa pepejal di MPKj bolehdipertingkatkan sekiranya perjanjian antara MPKj dan AFSB dimuktamadkan keranaperancangan dan hala tuju MPKj dan syarikat masing-masing dapat dibuat denganberkesan.4.4.4.2 Perjanjian Dengan RESB Tidak MenyeluruhSatu Perjanjian antara MPKj dan RESB telah ditandatangani pada 13 Januari 2004 untukkerja pelupusan sisa pepejal. Pusat pelupusan sisa pepejal RESB mula beroperasi padabulan Julai 2006. Semakan Audit terhadap kandungan perjanjian mendapati perkara berikut:a) Tiada Klausa Mengenai Kegagalan Operasi RESBKlausa 4 perjanjian menyatakan MPKj akan membekalkan sisa pepejal kepada RESBdaripada kawasan seliaannya dan RESB tidak akan menolak sebarang sisa pepejalyang dibekalkan. Memandangkan fungsi fasiliti RESB yang kritikal sebagai satu-satunyapusat pelupusan sampah MPKj, perjanjian sepatutnya menetapkan pelan kontigensi dankos terlibat. Semakan Audit mendapati perjanjian yang ditandatangani tidak menyentuhperihal kemungkinan RESB tidak dapat menerima sisa pepejal daripada MPKj akibatdaripada kegagalan operasi. Pada 26 Disember 2009 hingga 10 Januari 2010, fasilitiRESB telah gagal beroperasi selama 15 hari. Akibatnya, sisa pepejal bandaran telahdihantar ke tapak pelupusan Sungai Kembong yang telah ditutup. Tiada tindakan boleh45

dikenakan terhadap RESB bagi tempoh kegagalan operasi tersebut kerana ketiadaanklausa mengenainya dalam perjanjian yang ditandatangani.Menurut maklum balas MPKj, tanggungjawab RESB dalam menguruskan pelupusansisa pepejal telah diperincikan dan diputuskan dalam Mesyuarat Jawatankuasa KecilPerkhidmatan Bandar Bil.2/2010 yang telah bersidang pada 19 Februari 2010.Mesyuarat tersebut juga telah mengarahkan Unit Undang-undang MPKj untukmenyemak semula perjanjian dan memasukkan klausa baru di mana RESB perlubertanggungjawab sepenuhnya untuk menyelesaikan masalah pelupusan sampahsekiranya berlaku kegagalan operasi loji pelupusan milik RESB.b) Kenaikan Kadar Tipping Fee Tidak Konsisten Dengan PerjanjianTipping fee adalah bayaran yang dikenakan kepada MPKj untuk sampah yang dihantarke pusat pemprosesan sampah RESB. Perjanjian menetapkan kadar RM30 se tansebagai bayaran minima tipping fee. Bayaran ini perlu dibayar oleh MPKj pada hujungsetiap bulan berkenaan. Perjanjian juga memperuntukkan kadar tipping fee dikaji semulasetiap lima tahun.Semakan Audit mendapati kadar tipping fee yang dikenakan di peringkat awal syarikatberoperasi adalah RM30 se tan. Syarikat telah memohon supaya menaikkan bayaran inikepada RM50 se tan selepas satu tahun beroperasi. Asas kepada permohonan ini ialahkenaikan harga minyak diesel dan RESB tidak mampu untuk membiayai kos pelupusansisa lengai (inert waste) yang perlu dihantar ke tapak pelupusan Sungai Sedu, KualaLangat. MPKj telah menaikkan kadar tipping fee sebanyak dua kali antara tahun 2007dan 2008, iaitu daripada RM30 se tan kepada RM38 se tan atau kenaikan 26.7% padabulan Jun 2007 dan kepada RM46 se tan atau kenaikan 21.1% pada bulan November2008. Jadual 4.7 menunjukkan tipping fee yang dibayar oleh MPKj kepada RESB bagitahun 2007 hingga 2009.TahunJadual 4.7Pembayaran Tipping Fee Oleh MPKj Kepada RESBBagi Tahun 2007 Hingga 2009Berat(Tan)Kadar(RM/Tan)Jumlah(RM Juta)PeratusKenaikan( % )2007 125,644 30/38 4.35 -2008 125,300 38/46 4.76 9.42009 155,473 46 7.18 50.8Jumlah 406,417 16.29Sumber: Rekod Majlis Perbandaran KajangAnalisis Audit terhadap Jadual 4.7 di atas mendapati jumlah tipping fee yang dibayaroleh MPKj kepada RESB pada tahun 2009 meningkat dengan ketara iaitu sebanyak50.8% berbanding dengan bayaran pada tahun 2008. Ini adalah kesan daripadakenaikan kadar tipping fee pada bulan November 2008.46

Pada pendapat Audit, perjanjian antara MPKj dan RESB adalah kurang memuaskankerana tidak menetapkan tanggungjawab RESB secara jelas sekiranya gagalmematuhi syarat perjanjian.4.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pengurusan sisa pepejal oleh MPKj adalah kurangmemuaskan kerana masih terdapat longgokan sampah haram di sekitar kawasan seliaanMPKj. Bagaimanapun, kesan pengurusan sisa pepejal terhadap alam sekitar adalah terkawalkerana penggunaan teknologi tinggi dalam pelupusan sisa pepejal. Bagi meningkatkan lagikualiti perkhidmatan pengurusan dan pelupusan sisa pepejal, MPKj disyorkan mengambiltindakan seperti berikut:a) Menetapkan secara terperinci jenis lori yang membuat kutipan sampah, menyemaksemula kriteria pengeluaran NTC dan mewujudkan mekanisme pengesahan kekerapankutipan sampah dengan penglibatan orang awam/penduduk di dalam sesebuahkejiranan.b) Memperkukuhkan penguatkuasaan terhadap aktiviti pembuangan sampah haramdengan melengkapkan sumber manusia dan kelengkapan bagi membolehkanpemantauan dilaksanakan secara berterusan dan berkesan.c) Menyemak semula perjanjian dengan RESB dan menetapkan peranan RESB denganjelas sekiranya berlaku kegagalan operasi. Klausa mengenai denda dan tanggungjawabsyarikat secara menyeluruh hendaklah ditentukan di dalam perjanjian yangditandatangani.47

PEJABAT TANAH DAN GALIAN NEGERI SELANGOR5. PENGURUSAN AKTIVITI PERLOMBONGAN DAN PENGAMBILAN PASIR SERTAKESANNYA TERHADAP ALAM SEKITAR5.1 LATAR BELAKANG5.1.1 Pasir merupakan salah satu bahan utama dalam industri pembinaan terutamanyayang melibatkan binaan konkrit dan jalan raya. Selain itu, pasir juga digunakan untuk kerjakerjatebus guna tanah. Sumber bekalan pasir yang paling banyak dan mudah didapati dinegeri Selangor ialah dari dasar sungai dan lombong. Pengambilan pasir adalah tertaklukkepada penggunaan kaedah/jentera antaranya kapal korek; pam dan pontun; jengkaut jenisdragline atau hidrolik; dan kaedah manual menggunakan tenaga manusia. Kegiatanpengambilan pasir sekiranya tidak diuruskan dengan baik boleh menimbulkan beberapamasalah kepada alam sekitar antaranya, kemusnahan habitat flora dan fauna, menjejassistem ekologi hidupan akuatik, hakisan dan ketidakstabilan tebing sungai; kerosakan keatas persekitaran sungai; serta kerosakan infrastruktur seperti jalan raya dan kemudahanlain.5.1.2 Seiring dengan status negeri maju, Negeri Selangor merupakan salah sebuah negeridi Semenanjung Malaysia yang menjalankan aktiviti pengeluaran pasir secara aktif keranapermintaan pasir yang tinggi untuk industri pembinaan dan infrastruktur. Bagi memastikanaktiviti pengeluaran pasir terkawal dan kurang memberi impak negatif terhadap alam sekitar,Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) ke 21/2009 bertarikh 1 Julai 2009 telah bersetujuuntuk meluluskan dasar dan strategi jangka panjang Kerajaan Negeri Selangor berhubungpengeluaran permit bahan batuan di bawah Seksyen 72 Kanun Tanah Negara (KTN), 1965.Antaranya memastikan aktiviti perlombongan pasir dilaksanakan mengikut syarat-syaratkelulusan permit dan mesra alam sekitar.5.1.3 Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Selangor (PTGS) bertanggungjawab menguruskanpermohonan permit serta memantau aktiviti pengambilan pasir di Negeri Selangor.Bagaimanapun, pada bulan Jun 2008, Kumpulan Semesta Sdn. Bhd. (KSSB) iaitu sebuahsyarikat di bawah Pemerbadanan Menteri Besar telah dilantik sebagai badan penyelarasbagi mengendalikan aktiviti pengeluaran pasir di Negeri Selangor. Lembaga Pengarahsyarikat tersebut dianggotai oleh tiga orang ahli terdiri daripada Pengerusi, Pengarah danPengarah Eksekutif. Sehingga akhir tahun 2009, sebanyak 294 permit telah dikeluarkankepada pengusaha dengan jumlah pengeluaran pasir sebanyak 4,612,244 meter padu.48

5.1.4 Kutipan royalti pengeluaran pasir bagi tahun 2007 hingga 2009 berjumlah RM13.93juta. Pada tahun 2009 Kerajaan Negeri telah mengutip bayaran royalti berjumlah RM4.62juta daripada kutipan yang disasarkan berjumlah RM10 juta. Royalti yang dikutip bagitempoh tahun 2007 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 5.1.Jadual 5.1Kutipan Royalti Bagi Tahun 2007 Hingga 2009RoyaltiTahun(RM Juta)2007 2.512008 6.802009 4.62Jumlah 13.93Sumber: Pejabat Daerah Dan Tanah Negeri Selangor5.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sejauh mana aktiviti perlombongan danpengambilan pasir memberi kesan terhadap alam sekitar.5.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan adalah tertumpu kepada kesan aktiviti perlombongan danpengambilan pasir terhadap alam sekitar bagi tahun 2007 hingga 2009. Pengauditan inidijalankan di empat daerah yang dipilih iaitu Daerah Hulu Selangor, Hulu Langat, Gombakdan Sepang melibatkan Pejabat Daerah Dan Tanah (PDT) di empat daerah tersebut,Jabatan Pengairan Dan Saliran (JPS) Negeri Selangor, Lembaga Urus Air Selangor (LUAS),Jabatan Alam Sekitar (JAS) Negeri Selangor, Jabatan Mineral Dan Geosains (JMG) NegeriSelangor dan Pihak Berkuasa Tempatan.Kaedah pengauditan adalah seperti berikut:a) Menyemak, mengkaji dan menganalisis maklumat berasaskan rekod, fail, data dandokumen bagi tempoh 2007 hingga 2009 berhubung dengan pengurusan aktivitipengambilan pasir.b) Lawatan Audit ke tapak aktiviti dijalankan serta meninjau keadaan persekitaransungai/lombong di empat daerah yang dipilih dan jalan-jalan yang menjadi laluan loripasir. Temu bual dengan pengusaha pasir, penduduk di kawasan berhampiran dan jugapakar dalam bidang alam sekitar diadakan.c) Mendapatkan bantuan dan khidmat kepakaran serta kerjasama jabatan teknikal sepertiJAS, JPS, Jabatan Kerja Raya (JKR), LUAS, JMG dan Pihak Berkuasa Tempatan.d) Borang Soal Selidik diedarkan kepada 50 responden di Pejabat Daerah Dan Tanah dan100 responden di KUIS untuk mendapatkan maklum balas dan pandangan mengenaikesan negatif terhadap alam sekitar.49

5.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan Oktober hingga Disember 2009 mendapatipada keseluruhannya aktiviti perlombongan dan pengambilan pasir di Negeri Selangoradalah kurang memuaskan. Antara kelemahan yang diperhatikan ialah kemusnahan floradan fauna, kehidupan akuatik dan ekologi terjejas, kestabilan tanah dan tebing sungaiterjejas; aktiviti pemindahan pasir; pencemaran udara dan bunyi bising disebabkan aktivitipengeluaran pasir; kerosakan infrastruktur dan utiliti serta pemindahan pasir tanpa permit.Syarikat KSSB menganggarkan pemindahan pasir tanpa permit sebanyak satu juta tanmetrik sebulan dengan potensi royalti berjumlah RM1.82 juta. Penjelasan lanjut mengenaikelemahan yang diperhatikan adalah seperti berikut:5.4.1 Kestabilan Tanah Dan Tebing Sungai TerjejasMengikut perenggan 1.2 Garis Panduan Pembangunan Melibatkan Sungai Dan RizabSungai JPS (Garis Panduan), rizab sungai adalah penting bagi memastikan sungai dapatberfungsi dengan sepatutnya. Ia mestilah memberi manfaat kepada keseluruhan kawasantadahan dan berupaya menampung pertambahan luahan akibat pembangunan. Rizabsungai juga bertindak sebagai penampan di antara sungai dengan tanah yang bersebelahandengannya bagi melindungi sungai dari aktiviti yang boleh menjejaskan fungsi sungaitersebut.Pemeriksaan Audit terhadap aktiviti pengambilan pasir di Sungai Semenyih, Daerah HuluLangat, serta Sungai Kuang dan Sungai Pusu, di Daerah Gombak mendapati aktivitipengambilan pasir telah menjejaskan kestabilan dan keadaan semulajadi tebing sungaiseperti di perenggan berikut:a) Kerosakan Cerun Berhampiran Bangunan Kolej Universiti Islam Selangor (KUIS)Mengikut Pekeliling Pengarah Tanah Dan Galian Negeri Selangor Bil. 3 Tahun 2004 ,pasir tidak boleh diambil dari mana-mana struktur hidraulik yang penting seperti rumahpam, water intake dan sebagainya dalam lingkungan 200 meter dari lain-lain strukturhidraulik yang kecil termasuk jambatan, bangunan dan sebagainya kecuali dengankebenaran JPS.Lawatan Audit ke kawasan aktiviti pengambilan pasir di Sungai Semenyih mendapatipasir dikorek terlalu hampir dengan bangunan asrama pelajar KUIS sebuah IPTSkepunyaan Kerajaan Negeri) di Bandar Seri Putra, Bangi, Selangor seperti di Foto 5.1.Aktiviti pengambilan pasir ini menyebabkan cerun yang berhampiran pagar KUISterhakis seperti di Foto 5.2.50

Foto 5.1Aktiviti Pengambilan Pasir BerhampiranBangunan Asrama Pelajar KUISFoto 5.2Cerun Yang Dikorek HampirDengan Pagar KUISPagar KUISCerunSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Semenyih Berhampiran Asrama KUISTarikh: 27 Oktober 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Semenyih Berhampiran Asrama KUISTarikh: 13 Januari 2010Pihak pengurusan KUIS telah membuat aduan bertulis kepada PDT Hulu Langat padabulan November 2009. Antara kandungan aduan berkenaan ialah kebimbangan pihakKUIS mengenai keruntuhan tanah pada cerun yang berhampiran dengan pagar KUISkerana tanah jenis poros di kawasan tersebut senang terhakis. Oleh itu, pihakpengurusan KUIS mencadangkan set back sejauh enam meter disediakan bermula darisempadan tanah KUIS hingga ke kawasan pengambilan pasir.Sehingga tarikh lawatan Audit pada bulan Januari 2010 masih tiada sebarang tindakanatau maklum balas oleh PDT Hulu Langat diterima oleh pihak KUIS terhadap aduantersebut.b) Pengorekan Pasir Pada Tebing SungaiPerenggan 3.4.2.1 (b) Garis Panduan JPS menyatakan pasir hanya boleh diambil disepertiga bahagian tengah sungai sahaja. Bagaimanapun, Pemerhatian Audit pada 21Januari 2010 jam 5.30 petang di kawasan pengambilan pasir Sungai Semenyihberhampiran dengan bangunan asrama pelajar KUIS mendapati tebing sungai dikorekuntuk mengeluarkan pasir seperti di Foto 5.3 dan Foto 5.4.51

Foto 5.3 Foto 5.4Pengorekan Pasir Pada Tebing SungaiSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Semenyih, Hulu LangatTarikh: 21 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Semenyih, Hulu LangatTarikh: 21 Januari 2010Kerja-kerja pengorekan tebing sungai jelas menunjukkan pengusaha tersebut tidakmematuhi garis panduan JPS walaupun aktiviti tersebut dijalankan oleh pengusahayang mempunyai permit pengeluaran pasir. Pasir yang dikorek pada tebing sungai initelah menyebabkan tebing sungai terhakis dan memberi kesan negatif terhadapkeutuhan cerun yang berdekatan.Pihak JPS Negeri Selangor telah memberi maklum balas iaitu telah menjalankansiasatan dan mendapati pihak pengusaha pasir tidak memenuhi syarat-syarat khususdan am yang ditetapkan oleh JPS dalam proses pengambilan pasir di SungaiSemenyih sehingga menyebabkan kerosakan cerun berlaku berhampiran pagar KUIS.c) Kerosakan Tebing Sungai Berhampiran Rumah Orang AwamAktiviti pengambilan pasir di Kampung Sungai Pusu, Gombak telah menyebabkankerosakan tebing sungai di kawasan tersebut. Pemeriksaan Audit mendapati kerosakantebing sungai berlaku berhampiran kawasan rumah orang awam di pinggir sungaitersebut. Selain itu, terdapat juga timbunan pasir (stock pile) yang diletakkan di atastebing sungai telah masuk semula ke dalam sungai menyebabkan sungai menjadi cetekdan boleh mengakibatkan banjir. Foto 5.5 dan Foto 5.6 menunjukkan keadaan tebingsungai yang mengalami kerosakan akibat aktiviti pengambilan pasir.52

Foto 5.5Kerosakan Tebing Sungai BerhampiranRumah Orang AwamFoto 5.6Stock Pile Yang Diletakkan Di Tebing SungaiKerosakan tebingdisebabkan aktivitipengambilan pasirPasir dari stockpile yang masuksemula ke sungaiSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kg. Sg. Pusu, GombakTarikh: 19 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kg. Sg. Pusu, GombakTarikh: 19 November 2009Maklum balas daripada pihak JPS Negeri Selangor menjelaskan bahawa stockpile(timbunan pasir) yang diletakkan di atas tebing Sungai Pusu adalah daripada kerja-kerjapengorekan sungai bagi mengelak banjir. Pasir ini tidak dapat dikeluarkan kerana tiadalaluan khas.d) Hakisan Tebing Sungai Mengubah Jajaran Asal SungaiPerenggan 2.1.1 Garis Panduan JPS menyatakan hakisan tebing sungai ataumendapan boleh menjejaskan alam sekitar. Kerja-kerja yang dilaksanakan untukmengawal proses ini ataupun untuk mengurangkan impaknya, akan menyumbangkepada pemeliharaan alam sekitar walaupun kesan langsung daripada kerja ini terhadapmorfologi sungai adalah ketara. Kesan sampingan seperti perubahan kepada kelajuanaliran air atau beban enapan (sedimen) perlu diberi perhatian.Lawatan Audit ke kawasan pengambilan pasir di Sungai Kuang, Kampung Gombak,Gombak, mendapati berlaku hakisan tebing sungai. Hasil temu bual dengan pendudukkampung, mereka menyatakan hakisan tersebut melibatkan tanah persendirian danmaklumat tersebut telah disahkan oleh pihak JPS Daerah Gombak. Pihak Audit jugadimaklumkan bahawa jajaran Sungai Kuang telah berubah dari kedudukan asaldisebabkan hakisan tebing tersebut. Perubahan jajaran Sungai Kuang adalah seperti diPelan 5.1 dan Foto 5.7.53

Pelan 5.1Pelan Menunjukkan PerubahanJajaran Sungai KuangFoto 5.7Gambar Satelit Menunjukkan Jajaran SungaiKuang Pada Tahun 2007 Dan PenandaanMenggunakan GPS Pada Tahun 2009Titik KordinatSumber: JPS Daerah GombakSumber: Google Earth JPS Daerah GombakPelan Ukur di atas menunjukkan garisan merah adalah jajaran asal sungai yang diambilpada tahun 2007. Titik-titik koordinat berwarna ungu dan bertanda pin kuning menunjukkantempat berlaku hakisan melibatkan tanah milik persendirian iaitu di Lot 3151, 3152 dan 3262.Hakisan tersebut telah menyebabkan terbentuk jajaran sungai yang baru seperti yang adasekarang. Titik koordinat ini diambil oleh JPS menggunakan alat Geographical PositioningSystem (GPS) pada tahun 2009.Foto 5.8 pula adalah kawasan tanah persendirian yang telah mengalami hakisan tebingyang mengakibatkan kerosakan harta benda penduduk. Manakala Foto 5.9 menunjukkanpokok buah-buahan yang tumbang disebabkan hakisan tebing sungai.Foto 5.8Hakisan Tebing Pada Tanah PersendirianFoto 5.9Pokok Buah-buahan Yang TumbangHakisan tebingdisebabkan aliranair yang derasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Kuang, Kampung GombakTarikh: 4 Februari 2010Pokok tumbangdisebabkanhakisan tebingSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Kuang, Kampung GombakTarikh: 4 Februari 201054

JPS Negeri Selangor memaklumkan proses hakisan tebing sungai berlaku sepanjang masamengikut cuaca dan kederasan air sungai. Keadaan menjadi semakin rumit apabila kapasitisungai yang kecil tidak mampu menampung jumlah air yang banyak. Maka proses hakisandan perubahan jajar sungai berlaku. Ini juga akan melibatkan tanah persendirian yangberada di tebing-tebing sungai. Proses penambahbaikan tebing sungai yang terhakis akanmelibatkan kos yang tinggi. JPS Negeri Selangor pada masa ini tiada rancangan untukproses penambahbaikan tersebut.e) Jambatan Dan Kuarters JPS RuntuhPengorekan pasir secara tidak terkawal akan mendatangkan pelbagai kesan negatifterhadap alam sekitar antaranya seperti ketidakstabilan tebing sungai akibat dari aliranyang deras dari keadaan biasanya disebabkan sungai yang semakin dalam. Puncatebing sungai runtuh dan tidak stabil juga boleh dikaitkan dengan isi padu air yangbertambah dan aliran sungai yang semakin deras berpunca dari hujan lebat.Hakisan tebing di Sungai Kuang telah menyebabkan jambatan di Lorong Mat Yunan,Kampung Gombak, dan sebuah kuarters kepunyaan JPS yang terletak berhampirandengan aktiviti pengambilan pasir telah runtuh. Pada bulan November 2009 JPSGombak ada menyediakan laporan Kesan Aktiviti Pengorekan Pasir Sungai di SungaiKuang yang mana berkaitan dengan kedua-dua kerosakan tersebut.Semakan Audit terhadap laporan berkenaan mendapati hakisan tebing sungai telahmenyebabkan jambatan dan kuarters JPS runtuh. Menurut laporan itu juga, aktivitipengambilan pasir tanpa permit yang tidak terkawal di kawasan hilir sungai (downstream) telah menyebabkan kadar aliran dari hulu sungai (up stream) mengalir denganderas dan menyebabkan berlaku ketidakstabilan tebing sungai dan hakisan tebing.Akibatnya jambatan di Lorong Mat Yunan runtuh seperti di Foto 5.10 menyebabkanperhubungan penduduk di kawasan sekitarnya terputus. Tindakan membaik pulihjambatan telah dilaksanakan oleh JPS Daerah Gombak seperti di Foto 5.11. ManakalaFoto 5.12 dan Foto 5.13 adalah sebahagian kuarters yang telah runtuh, dan tindakanpembaikan sepatutnya belum diambil lagi oleh pihak JPS.55

Foto 5.10Jambatan Runtuh Disebabkan HakisanTebingSebelumSelepasFoto 5.11Jambatan Yang Sedang DibaikiJambatan runtuhSumber: Rekod JPS Daerah GombakSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Kuang, Kampung GombakTarikh: 4 Februari 2010Foto 5.12 Foto 5.13Sebahagian Kuarters JPS Yang RuntuhHakisan tebingmenyebabkankuarters runtuhSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Kuang, Kampung GombakTarikh: 4 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Kuang, Kampung GombakTarikh: 4 Februari 2010Kestabilan tanah dan tebing sungai terjejas disebabkan aktiviti pengambilan pasir tanpapermit yang tidak terkawal. Penguatkuasaan yang dijalankan oleh agensi-agensi terlibatdidapati tidak berkesan dan memberi peluang kepada pihak yang tidakbertanggungjawab menjalankan aktiviti tersebut tanpa mengambil kira kesan negatifterhadap alam sekitar. Selain itu, pihak yang berkuasa seperti PDT Gombak dan JPSDaerah Gombak tidak mewartakan kawasan rizab sungai.Mengikut anggaran JPS, tanah persendirian telah terhakis sejauh antara 15 hingga18.60 meter ke dalam dan membentuk lekukan yang semakin membesar. Hakisantebing memberi impak keselamatan penduduk seperti runtuhan rumah penduduk yangdibina berdekatan dengan tebing sungai dan berlaku kejadian banjir. Mengikut pendapatJPS Daerah Gombak, dalam tempoh lima tahun akan datang, tebing ini boleh terhakis56

lebih jauh ke dalam sekiranya aktiviti pengambilan pasir tidak diberhentikan. Selain itu,JPS Daerah Gombak telah membelanjakan RM105,006 sebagai kos membaik pulihjambatan yang runtuh.PTG Selangor memaklumkan isu pengambilan pasir yang tidak terkawal biasanya berlakukepada mana-mana tanah yang terdapatnya pengeluaran pasir secara tidak sah. Bagikawasan pengambilan pasir yang mempunyai permit sah, pemegang permit terikat dengansyarat-syarat yang dikenakan oleh jabatan teknikal dan PDT yang berkenaan. PihakBerkuasa Negeri juga telah menubuhkan Pasukan Petugas Khas Pemantauan Permit Pasiryang terdiri daripada wakil PTG Selangor, LUAS, JPS serta JMG untuk melaksanakanpemantauan terhadap syarat-syarat yang dikenakan oleh PDT dan jabatan teknikal yangberkenaan dan mengambil langkah-langkah tertentu yang difikirkan sesuai untukmemastikan penggunaan langkah-langkah berjaga-jaga yang wajar dalam semua kegiatanperlombongan pasir untuk menghindarkan apa-apa bahaya, kerosakan atauketidaksenangan kepada harta atau nyawa.JPS Negeri Selangor pula memaklumkan bahawa JPS Gombak sedang dalam tindakanuntuk melupuskan kuarters JPS yang terletak berhampiran Sungai Kuang. Adalah dijangkaproses pelupusan tersebut dapat diselesaikan pada bulan Jun 2010. Tindakan untuk kerjakerjapembaikan jangka pendek cerun di hadapan kuarters juga akan dijalankan pada bulanJun 2010. Selain itu, JPS Negeri Selangor sedang mewujudkan inventori bagi prosespewartaan Sungai Kuang. Jawatankuasa Teknikal Pemantauan dan PenyeragamanBerkaitan Bahan Batuan & Mineral telah ditubuhkan untuk memantau kesan-kesansampingan berikutan pengambilan pasir sungai.Pada pendapat Audit, aktiviti pengambilan pasir di Sungai Semenyih tidak memuaskankerana pihak yang berwajib seperti PDT Hulu Langat dan syarikat KSSB tidakmelaksanakan pemantauan yang berterusan bagi memastikan garis panduan danperaturan yang telah ditetapkan telah dipatuhi. Selain itu, pengurusan danpemantauan oleh PDT Gombak, JPS Daerah Gombak dan pihak LUAS terhadap aktivitipengambilan pasir tanpa permit juga tidak memuaskan. Sekiranya aktivitipengambilan pasir dipantau dan dibuat secara terkawal akan mendatangkan banyakmanfaat seperti aliran air sungai yang lancar dan juga boleh mengelakkan banjir kilatdi samping membantu industri pembekalan pasir yang berterusan. Pengambilan pasiryang tidak terkawal telah menyebabkan pelbagai kerosakan antaranya hakisan tanahawam serta jambatan dan kuarters yang runtuh.57

5.4.2 Aktiviti Pengambilan Pasir Tanpa PermitMengikut Kanun Tanah Negara Seksyen 70 dan 71, Pihak Berkuasa Negeri bolehmembenarkan pengeluaran dan peralihan bahan batu-batan serta pengeluaran permit untukmengeluar, mengalih dan mengangkut bahan batu-batan.Pihak Audit telah melawat 26 lokasi pengambilan pasir di empat daerah iaitu HuluLangat, Hulu Selangor, Gombak dan Sepang seperti di Jadual 5.2.Jadual 5.2Bilangan Lokasi Pengambilan Pasir Yang DilawatiBil. DaerahBilangan Lokasi PermitYang Dilawati Ada Tiada1. Hulu Langat 8 4 42. Hulu Selangor 7 7 -3. Gombak 7 3 44. Sepang 4 4 -Jumlah 26 18 8Sumber: Pejabat Daerah Dan TanahLawatan Audit mendapati lapan lokasi aktiviti pengambilan pasir dijalankan tanpapermit yang sah daripada Pihak Berkuasa Negeri. Lokasi berkenaan ialah KampungSungai Pusu, Gombak; Sungai Selangor dan Sungai Sembah, Batu 29 Jalan BatangBerjuntai; Sungai Kuang Kampung Gombak, Kuang; Sungai Langat Kampung Batu 10, JalanCheras; Sungai Langat Cheras Jaya bersebelahan Kuala Sungai Long; Sungai KembongHilir dan Sungai Sompo Mukim Beranang, Hulu Langat. Aktiviti tersebut telah menyebabkankemusnahan bentuk muka bumi seperti pembentukan tempat air bertakung dan tiadatumbuhan hijau. Selain dari lapan lokasi di atas, pasukan Audit bersama-sama Pegawai PDTHulu Langat telah melawat dua lokasi pengambilan pasir tanpa permit iaitu di Batu 19, JalanSemenyih dan Taman Pinggiran Sikamat, Hulu Langat, Selangor. Semasa lawatan Audit,pada Oktober 2009 mendapati aktiviti tersebut masih dijalankan berdasarkan kepadakeadaan permukaan tanah serta peralatan yang ada di kawasan tersebut seperti di Foto5.14 dan Foto 5.15.Foto 5.14 Foto 5.15Keadaan Muka Bumi Yang Rosak Disebabkan Aktiviti Pengambilan Pasir Tanpa PermitJentera PengorekPasirSumber:Jabatan Audit NegaraLokasi: Batu 19 Jalan Semenyih, Hulu LangatTarikh: 14 Oktober 2009Sumber:Jabatan Audit NegaraLokasi: Taman Pinggiran Sekamat, Hulu LangatTarikh: 14 Oktober 200958

Semakan fail aduan di PDT Hulu Langat mendapati terdapat aduan daripada penduduksekitar, di mana pengusaha tersebut mengangkut pasir dengan lori pada waktu malam danhari minggu.Keadaan tersebut berlaku disebabkan aktiviti dijalankan tanpa permit yang sah. Oleh ituoperator yang terlibat tidak mematuhi syarat dan peraturan yang ditetapkan oleh agensiteknikal yang bertanggungjawab terhadap pemeliharaan sungai dan alam sekitar sepertiPDT Hulu Langat, JPS, LUAS dan JAS.Aktiviti tersebut telah memberi kesan yang buruk terhadap alam sekitar secara amnyaseperti sungai menjadi cetek seperti di Foto 5.16 dan kawasan tersebut juga tidak ditumbuhitumbuhan hijau yang telah menyumbang kepada tahap kepanasan bumi.Foto 5.16Sungai Yang Cetek Akibat Pengambilan PasirSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sg. Sekamat, Taman Pinggiran Sekamat,Hulu LangatTarikh: 14 Oktober 2009Pada pendapat Audit, tindakan penguatkuasaan oleh PDT Hulu Langat kurangmemuaskan dalam menangani masalah aktiviti pengeluaran pasir tanpa permit.Perkara ini menyebabkan kehilangan hasil kepada Kerajaan Negeri dan kesan yangburuk kepada alam sekitar seperti sungai menjadi cetek, keruh dan persekitarannyaberlubang dan tidak mempunyai tumbuhan. Selain itu, temu bual dengan Profesor Dr.Ku Halim bin Ku Hamid (Ketua Pusat Penyelidikan Alam Sekitar UiTM) telahmenyatakan bahawa pengambilan pasir tanpa kawalan boleh menjejaskan sistemekologi hidupan akuatik seperti ikan dan lain-lain hidupan air.5.4.3 Pencemaran Udara Dan Bunyi Disebabkan Aktiviti Pengeluaran PasirBerdekatan Bangunan Asrama Pelajar KUISAktiviti pengambilan pasir hendaklah dijalankan mengikut peraturan supaya tidakmenjejaskan persekitaran terutama pencemaran udara, kebisingan dan keselamatan.Pemerhatian Audit mendapati aktiviti pengambilan pasir di Sungai Semenyih yangberdekatan bangunan asrama pelajar KUIS menimbulkan bunyi bising serta pencemaranudara akibat daripada habuk dan debu pasir. Bunyi enjin jentera pengorek pasir dan loriyang memunggah pasir mengganggu ketenteraman kawasan kampus. Selain itu, habuk dan59

debu berterbangan semasa musim panas memberi kesan tidak selesa kepada pelajar yangtinggal di blok asrama yang berhampiran. Bagi menilai tahap kacau ganggu di kawasantersebut, borang soal selidik telah diedarkan kepada 100 responden yang terdiri daripadapelajar, kakitangan dan penghuni kuarters KUIS. Maklum balas yang diterima seperti diCarta 5.1.Carta 5.1Analisis Soal Selidik Kepada Pelajar,Kakitangan Dan Penghuni Kuarters KUISSumber: Jabatan Audit NegaraCarta di atas menunjukkan hasil analisis terhadap maklum balas soal selidik yang diedarkan.Seramai 64 responden iaitu 64% telah memberi maklum balas. Sebanyak 55% daripada 64responden menyatakan terganggu dengan pencemaran udara seperti persekitaran yangberdebu dan berhabuk. 44% responden terganggu dengan bunyi bising jentera dan lori darikawasan pengambilan pasir. Selain itu 34% responden berpendapat isu keselamatan perludiambil kira memandangkan asrama pelajar yang berhampiran dengan kawasan tersebutadalah asrama pelajar perempuan. Keadaan kacau ganggu ini disebabkan kawasan operasiamat berhampiran dengan kawasan kampus iaitu lebih kurang 20 meter sahaja.Analisis yang dibuat terhadap 50 soal selidik yang diedarkan pada bulan September hinggaDisember 2009 kepada orang awam yang berurusan (pelanggan) di PDT Hulu Langat,Gombak dan Hulu Selangor mendapati kesan daripada aktiviti perlombongan pasir adalahseperti di Jadual 5.3.Jadual 5.3Analisis Soal Selidik Kepada Pelanggan Di Tiga PDTBil. Isu Responden %1. Kerosakan kepada harta persendirian termasuk banjir 35 702. Kerosakan kepada tebing sungai 28 563. Pencemaran/gangguan bising 20 404. Pencemaran udara, habuk dan debu 35 705. Pencemaran air 29 586. Menjejaskan keselamatan lalu lintas 28 56Sumber: Soal Selidik Jabatan Audit Negeri Selangor60

Analisis Audit menunjukkan aktiviti perlombongan pasir telah memberi kesan yang ketaraterhadap kerosakan harta benda, pencemaran udara, habuk dan debu serta pencemaranair. Selain itu, daripada soal selidik tersebut, mereka telah memberi pendapat JPS perlumendalamkan sungai untuk mengelakkan kejadian banjir; Kerajaan Negeri digesa supayakerap memantau aktiviti perlombongan pasir; dan kegiatan perlombongan pasir telahmenjejaskan mata pencarian penduduk sekitar.PTGS memaklumkan sebelum sesuatu kelulusan atau permit dikeluarkan, PentadbirTanah akan mendapatkan ulasan daripada Jabatan Teknikal berhubung kebolehlaksanaanaktiviti pengambilan atau pengeluaran pasir di kawasan yang dipohon. Sekiranya, lokasiyang dimaksudkan di dalam laporan ini mempunyai permit yang sah, pemegang permitadalah terikat dengan syarat-syarat yang dikenakan oleh Jabatan Teknikal yangberkenaan. Pentadbir Tanah mempunyai kuasa untuk membatalkan permit serta-mertasekiranya terdapat ketidakakuran terhadap syarat-syarat yang dikenakan.Pada pendapat Audit, secara umumnya soal selidik berkenaan membuktikan bahawaaktiviti pengambilan pasir berdekatan premis awam telah memberi kesan negatifkepada alam sekitar dan keselamatan orang awam.5.4.4 Infrastruktur Dan UtilitiKeadaan infrastruktur dan utiliti di kawasan aktiviti pengambilan pasir hendaklah sentiasadalam keadaan yang baik serta tidak menjejaskan keperluan pengguna dan setiapkerosakan hendaklah dibaiki dengan seberapa segera.Pemeriksaan Audit di Daerah Hulu Selangor dan di Daerah Hulu Langat mendapati keadaanjalan dan bahu jalan yang rosak disebabkan aktiviti pengangkutan dan pengambilan pasir.Berikut adalah keadaan yang berlaku di kedua-dua daerah tersebut:a) Kerosakan Jalan Raya Disebabkan Lori Mengangkut Pasir Di Daerah HuluSelangorWarta Kerajaan Negeri Selangor iaitu Sel. PU.26 bertarikh 11 November 1993 telahmenetapkan bahawa had muatan bagi kenderaan yang melalui laluan B44 adalah tidakmelebihi 13 tan. Laluan B44 Hulu Selangor merupakan antara jalan yangmenghubungkan Daerah Batang Padang, Tapah, Perak dengan Daerah Hulu Selangor,Selangor.Lawatan Audit ke Daerah Hulu Selangor pada 30 September 2009 mendapati kerosakanjalan di laluan B44 iaitu dari Sri Kledang ke Simpang 3 Gedangsa; Seksyen 65 SungaiSelisek ke Hulu Bernam; dan Jalan Hulu Bernam ke Tanjung Malim. Jalan-jalan tersebutmerupakan laluan utama penduduk sekitar selain lori yang membawa pasir dari NegeriPerak ke Negeri Selangor. Ketiga-tiga laluan ini mengalami kerosakan teruk yang manakeadaan permukaan jalan yang berturap lapisan tar telah pecah, berlubang sertaberlopak. Antara sebab kerosakan jalan tersebut berpunca daripada lori membawa pasir61

melebihi had muatan melalui jalan tersebut seperti di Foto 5.17. Manakala Foto 5.18dan Foto 5.19 adalah jalan Sri Kledang yang mengalami kerosakan semasa lawatanAudit dan seperti yang dilaporkan oleh akhbar Berita Harian pada 16 April 2010.Foto 5.17Lori Melebihi 13 Tan Yang MelaluiJalan Sri KledangFoto 5.18Jalan Sri Kledang Yang RosakJalan Berlopakdan BerlubangJalan Berlopakdan BerlubangSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sri Kledang, Hulu SelangorTarikh: 30 September 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sri Kledang, Hulu SelangorTarikh: 30 September 2009Foto 5.19Jalan Sri Kledang Yang RosakSumber: Berita HarianTarikh: 16 April 2010Tindakan penguatkuasaan di kawasan laluan ada dilaksanakan oleh PDT HuluSelangor, Pejabat Polis Daerah Hulu Selangor dan juga Jabatan Pengangkutan JalanDaerah Hulu Selangor. Bagaimanapun, operasi penguatkuasaan yang dibuat secaraberkala tidak berkesan.Oleh kerana jalan-jalan di laluan B44 merupakan jalan utama, kerosakan tersebutmenyebabkan pengguna yang melalui kawasan itu menghadapi risiko kemalangan yangboleh merosakkan kenderaan atau kematian. Walaupun pada tahun 2007 hingga 2009JKR Daerah Hulu Selangor telah membelanjakan RM1.57 juta bagi kos membaik pulihlaluan B44, namun kerosakan jalan masih berlaku lagi kerana aktiviti mengangkut pasirdari Negeri Perak masih berterusan.62

) Kerosakan Bahu Jalan Dan Guardrail Di Persiaran Mahkota, CherasKerosakan bahu jalan dan guardrail di Persiaran Mahkota Cheras, Bandar MahkotaCheras berpunca daripada aktiviti pengambilan pasir di Daerah Hulu Langat. Kerosakantersebut dilakukan oleh pihak yang menjalankan aktiviti pengambilan pasir bagimembolehkan jentera dan lori mengangkut pasir melalui kawasan itu. Laluan tersebutjuga menjadi laluan utama aktiviti pengambilan dan pemindahan pasir. Kerosakan bahujalan dan guardrail seperti di Foto 5.20 dan Foto 5.21.Foto 5.20 Foto 5.21Bahu Jalan Yang Rosak Disebabkan Aktiviti Pengambilan PasirKerosakan bahujalan dan guardraildisebabkan aktivitipengambilan pasirSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Mahkota, CherasTarikh:12 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Mahkota, CherasTarikh:12 November 2009c) Longkang Konkrit Di Jalan Kg. Sungai Pusu RosakPihak Audit telah membuat lawatan bersama pihak PDT Gombak ke Kg. Sungai Pusu,Gombak pada 19 November 2009. Hasil lawatan mendapati longkang jalan di Kg.Sungai Pusu telah dirosakan oleh operator pengeluar pasir bagi membolehkan jenteradan lori yang mengangkut keluar pasir melalui kawasan tersebut. Foto 5.22 adalahlongkang yang telah ditimbus untuk dijadikan laluan.Foto 5.22Longkang Jalan Yang Ditimbus OlehOperator PasirLongkangkonkrit ditimbusuntuk dijadikanlaluan lori pasirSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kg. Sungai Pusu, GombakTarikh: 19 November 200963

Pemeriksaan Audit mendapati, perbuatan merosakkan bahu jalan, guardrail danlongkang jalan adalah disebabkan aktiviti pengambilan pasir dijalankan tanpa permit diPersiaran Mahkota, Cheras dan Kg. Sungai Pusu, Gombak. Oleh itu, operator telahmengabaikan syarat-syarat dan peraturan yang telah ditetapkan bagi pengeluaran pasir.Keadaan jalan di Persiaran Mahkota, Cheras dan Kg. Sungai Pusu memberi kesanburuk seperti berikut:i) Kesan tumpahan pasir yang bertaburan di atas jalan raya menyebabkan debu danhabuk berterbangan ke udara apabila ada kenderaan awam yang melalui kawasantersebut. Keadaan yang berdebu menjadikan pandangan pemandu kabur.ii) Jalan menjadi licin semasa hujan menyebabkan permukaan jalan diliputi tanahmenjadi basah dan licin. Keadaan ini membahayakan pengguna jalan yang manaboleh menyebabkan berlaku kemalangan jalan raya.iii) Pihak Majlis Perbandaran Kajang telah menganggarkan kos tambahan berjumlahRM40,470 bagi membaikpulih bahu jalan serta guardrail yang rosak.iv) JKR Daerah Gombak menganggarkan RM55,000 bagi membaikpulih longkang jalankonkrit di Kg. Sungai Pusu.PTGS memaklumkan bahawa PDT Hulu Selangor telah mengadakan beberapa mesyuaratdengan PTG Perak dan PTD Batang Padang bagi menyelesaikan isu kerosakan jalandisebabkan oleh kemasukan lori-lori pasir (lebih muatan) dari Negeri Perak. PDT HuluSelangor juga telah mengadakan operasi bersepadu dengan JPJ dan PDRM bagimenghalang lori-lori pasir tersebut melalui jalan di laluan B44.PDT Hulu Selangor juga memaklumkan bahawa lori-lori dari Negeri Perak tidak lagi melaluilaluan B44 kerana jambatan besi di Sg. Bernam telah dirobohkan.PDT Hulu Langat telah mengadakan rondaan berkala bagi menangani isu pengambilan pasirsecara tidak sah dan seterusnya mengawal laluan keluar masuk lori-lori yang disyakimengambil pasir dari sumber yang tidak sah. Selain itu, PDT Hulu Langat juga telahmengeluarkan Notis 7A kepada tuan tanah untuk membaik pulih tanah di bawah Seksyen128 Kanun Tanah Negara.Pada pendapat Audit, pemantauan pihak berkuasa terhadap aktiviti membawa pasirdari Negeri Perak dan aktiviti pengambilan pasir tanpa permit di kawasan Daerah HuluLangat tidak memuaskan. Kerosakan jalan dan infrastruktur lain seperti bahu jalan,guardrail dan jalan raya telah mengakibatkan Kerajaan terpaksa membelanjakanRM1.67 juta.5.4.5 Pemantauan Dan PenguatkuasaanPTGS, PDT serta jabatan teknikal seperti JPS, JAS dan LUAS serta pihak syarikatpenyelaras pasir iaitu KSSB merupakan agensi yang bertanggungjawab terhadappemantauan dan penguatkuasaan terhadap aktiviti pengambilan pasir. Semua agensi inihendaklah sentiasa memastikan aktiviti pengambilan pasir dijalankan mengikut peraturan64

yang ditetapkan. Setiap agensi hendaklah bertindak mengikut tanggungjawab masingmasingbagi memastikan aktiviti perlombongan pasir tidak menjejaskan kestabilan alamsekitar. Kedudukan perjawatan Unit Penguatkuasaan di pejabat, agensi dan syarikat yangmenjalankan pemantauan dan penguatkuasaan adalah seperti di Jadual 5.4.Jadual 5.4Kedudukan Perjawatan Unit PenguatkuasaanDi Agensi Yang Menjalankan Pemantauan Dan PenguatkuasaanPerjawatan DiisiAgensi Perjawatan DilulusKekosonganLelaki PerempuanPTGS 36 5 1 30PDT (9 Daerah) 181 148 13 20JAS 6 5 - 1LUAS 7 5 - 2JPSKSSBTiada Unit Pemantauan danPenguatkuasaanTiada Unit Pemantauan danPenguatkuasaan- - TB- - TBJumlah 230 163 14 53Sumber: Rekod Pejabat/Agensi Dan SyarikatAnalisis terhadap jadual di atas mendapati secara keseluruhannya 230 perjawatan telahdiluluskan bagi enam agensi kerajaan yang terlibat dengan aktiviti penguatkuasaanpengambilan pasir. Daripada jumlah tersebut, 53 jawatan masih belum diisi iaitu sebanyak30 kekosongan atau 83% di PTGS; 20 kekosongan di sembilan PDT, satu dan duakekosongan masing-masing di JAS dan LUAS. Bilangan perjawatan yang dilulus bagi JASdan LUAS secara keseluruhannya adalah 13 orang sahaja. Manakala 10 jawatan yang diisibertanggungjawab untuk memantau aktiviti pengambilan pasir di seluruh negeri Selangor.Selain itu, JPS dan KSSB, tidak menubuhkan Unit Pemantauan dan Penguatkuasaan bagisama-sama turut serta semasa operasi penguatkuasaan secara bersepadu dijalankan.Analisis Audit juga menunjukkan bahawa bilangan anggota penguat kuasa lelaki berbandingpenguat kuasa wanita adalah pada kadar nisbah 12:1.Pada pendapat Audit, kedudukan perjawatan bagi Unit Penguatkuasaan DanPemantauan di Agensi yang terlibat dengan aktiviti pengambilan pasir adalah tidakmemuaskan kerana 77% sahaja perjawatan diisi. Manakala JPS dan KSSB, tidakmenubuhkan Unit Pemantauan dan Penguatkuasaan. Keadaan ini menyebabkan tugaspemantauan dan penguatkuasaan yang perlu dijalankan terjejas.Semakan Audit terhadap aktiviti penguatkuasaan oleh Agensi berkaitan mendapati perkaraberikut:a) Tindakan Oleh PTGSMengikut Seksyen 426A Kanun Tanah Negara antaranya menyebut perkara yangberkaitan kuasa menahan dan merampas oleh Pendaftar, Pentadbir Tanah dan lain-lain65

pegawai yang diberi kuasa oleh Pihak Berkuasa Negeri terhadap mana-mana orangyang melakukan kesalahan yang berkaitan seperti di Seksyen 425(1)(c) iaitu memotongatau memindah apa-apa kayuan atau hasil atas atau dari tanah yang berkenaan. Olehitu, sebagai pihak yang telah diberi kuasa PTGS juga berperanan untuk memantau danmenguatkuasakan peraturan mengenai tanah/perlombongan pasir di Negeri Selangor.Mekanisme yang perlu ada di PTGS untuk tujuan itu adalah seperti berikut:i) Unit penguatkuasaanii) Mesyuarat berkala dengan PDT dan Jabatan Teknikaliii) Maklum balas/retan kemajuan/laporaniv) Jawatankuasa Khas.Pengauditan yang dijalankan mendapati PTGS mempunyai satu Unit Penguatkuasaandan Pemantauan yang dianggotai oleh enam anggota seperti di Jadual 5.5.Jadual 5.5Bilangan Anggota Unit Penguatkuasaan Di PTGS Pada Tahun 2009Bil. Jawatan GredPerjawatan PerjawatanKosongLulus Diisi1. Ketua Penolong Pengarah (M48) M48 1 12. Penolong Pegawai Tanah Dan Galian M41 1 - 13. Penolong Pegawai Tanah NT36 1 - -4. Penolong Pegawai Tanah NT32 2 1 15. Penolong Pegawai Tanah NT22 3 1 26. Penolong Pegawai Tanah NT17 27 - 277. Penolong Pegawai Tadbir N27 1 - -8. Pembantu Penguatkuasa N22 - 19. Pembantu Penguatkuasa N17 - 2Jumlah 36 6 30Sumber: Senarai Perjawatan Pejabat Daerah Dan Tanah SelangorBagi tujuan pemantauan, PTGS juga telah mengadakan mesyuarat JawatankuasaTeknikal Pemantauan Dan Penyeragaman yang dipengerusikan oleh SetiausahaKerajaan Negeri. Mesyuarat ini diadakan pada setiap minggu atau dua minggu sekalimengikut keperluan. Pihak yang menganggotai Jawatankuasa ini ialah semua PentadbirTanah, Jabatan-jabatan Teknikal dan pihak PBT. Selain itu, mulai bulan Mei 2010, satulagi jawatankuasa telah ditubuhkan iaitu Jawatankuasa Pasukan Petugas Khas PermitPasir yang dianggotai oleh PTGS, LUAS, JMG, JAS dan JPS. Tujuan jawatankuasa iniditubuhkan adalah untuk memantau dan memastikan aktiviti pengambilan pasirdilaksanakan mengikut peraturan serta syarat-syarat permit yang telah ditetapkan.PTGS juga ada menerima laporan pengeluaran pasir dari pihak KSSB setiap bulan.66

) Tindakan Oleh PDTMengikut Seksyen 426A Kanun Tanah Negara sepertimana kuasa dan tanggungjawabPTGS, PDT juga hendaklah menjalankan aktiviti penguatkuasaan masing-masing.Bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009, PDT Hulu Langat telah menjalankan 421 aktivitipenguatkuasaan dan telah berjaya menahan serta mengenakan kompaun sejumlah RM178,500 terhadap pihak yang melakukan kesalahan. Jumlah aktiviti penguatkuasaanyang diadakan serta kompaun yang dikeluarkan dari tahun 2007 hingga 2009 adalahseperti di Jadual 5.6.Jadual 5.6Kompaun Yang Telah Dikutip Bagi Tahun 2007 Hingga 2009TahunAktivitiKompaunPenguatkuasaan(RM)2007 71 35,5002008 262 124,0002009 88 19,000Jumlah 421 178,500Sumber: PDT Hulu LangatSelain itu, pihak penguat kuasa PDT Hulu Langat juga telah mengambil tindakanmenyita peralatan pengambilan pasir yang telah ditahan semasa aktivitipenguatkuasaan dijalankan seperti jentera pengorek pasir dan lori. Pada masa lawatanAudit ke PDT Hulu Langat pada 10 Mac 2010 mendapati peralatan yang telah disita daritahun 2007 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 5.7.Jadual 5.7Peralatan Yang Disita Bagi Tahun 2007 Hingga 2009Tahun Jengkaut Lori Jumlah2007 11 - 112008 12 - 122009 13 5 18Jumlah 36 5 41Sumber: PDT Hulu LangatJentera dan peralatan yang disita seperti di Foto 5.23, 5.24 dan 5.25.67

Foto 5.23Jentera Pengorek Pasir Yang Disita OlehPDT Hulu LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pejabat Daerah Dan Tanah Hulu LangatTarikh: 10 Mac 2010Foto 5.24 Foto 5.25Lori Pasir Yang Disita Oleh PDT Hulu LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pejabat Daerah Dan Tanah Hulu LangatTarikh: 10 Mac 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pejabat Daerah Dan Tanah Hulu LangatTarikh: 10 Mac 2010c) Tindakan Oleh LUASPihak LUAS melaksanakan aktiviti penguatkuasaan dan mengawal selia sungai denganmenetapkan peraturan dan prosedur berdasarkan Enakmen Lembaga Urus Air SelangorNo. 2 tahun 1999. Penguatkuasaan ini adalah bertujuan untuk memastikan sumber air,lembangan sungai dan alam persekitarannya berada di dalam keadaan yang terpeliharadan mampan bagi menyokong pembangunan sosioekonomi negeri sentiasa berdayamaju.Semakan Audit mendapati bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009, LUAS telahmenjalankan beberapa aktiviti penguatkuasaan serta mengeluarkan 611 notis kesalahandari pelbagai kategori. Bagaimanapun, sebanyak lima kompaun dikenakan mulai tahun2009 yang berjumlah RM79,500 bagi kesalahan antaranya, aktiviti pengambilan airtanpa permit, aktiviti pengubahan sumber air tanpa kebenaran bertulis, mengganggualiran semula jadi air tanpa kelulusan dan aktiviti yang boleh menyebabkan pencemaran68

sungai. Pengeluaran notis kesalahan bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009 adalahseperti di Jadual 5.8.Jadual 5.8Pengeluaran Notis Dan Kompaun Bagi Tahun 2007 Hingga 2009KategoriNotisTahunNotis NotisJumlahPemberitahuanKompaunAm AmaranKesalahan2007 45 48 8 - 1012008 178 40 6 - 2242009 222 55 4 5 286Jumlah 445 143 18 5 611Sumber: LUASBahagian Perundangan Dan Penguatkuasaan LUAS telah menyediakan StandardOperating Procedure (SOP) iaitu satu garis panduan bagi aktiviti penguatkuasaan,pengeluaran notis dan tawaran kompaun. Selain itu, LUAS juga telah menubuhkanpasukan petugas yang terdiri daripada pegawai-pegawai dari Pejabat Daerah DanTanah, Jabatan Pengairan Dan Saliran, Jabatan Alam Sekitar dan Pihak BerkuasaTempatan yang bertanggungjawab terhadap pemeliharaan dan kawalan sungai.Mesyuarat Pasukan Petugas yang dipengerusikan oleh Pengarah LUAS diadakanmengikut lembangan sungai iaitu Lembangan Sungai Klang, Lembangan Sungai Langatdan Lembangan Sungai Selangor bagi membincangkan perkara berkaitan denganpengurusan sungai. Antara perkara yang dibincangkan adalah aktiviti pengambilanpasir, pemeliharaan sungai dan pencemaran sungai. Bagi tempoh tahun 2007 hingga2009 sebanyak 20 mesyuarat telah diadakan seperti di Jadual 5.9.Jadual 5.9Mesyuarat Pasukan Petugas Bagi Tahun 2007 Hingga 2009TahunBil. Lembangan SungaiJumlah2007 2008 20091. Klang - 2 3 52. Langat 3 2 3 83. Selangor 2 2 3 7Jumlah 5 6 9 20Sumber: LUASPada pendapat Audit, aktiviti penguatkuasaan yang telah dijalankan oleh PTGS,PDT dan LUAS adalah tidak berkesan. Bagaimanapun, jumlah kekerapan aktivitipenguatkuasaan perlu dipertingkatkan bagi mencegah aktiviti pengambilan pasirtanpa permit.d) Tindakan Oleh KSSBMengikut Pekeliling PTGS Bil.3 Tahun 2009, perenggan 3.6.4 dan 3.6.7, KSSBhendaklah bertanggungjawab memantau aktiviti perlombongan dan penjualan pasir.Antara tugas pemantauan adalah dengan mengadakan/menempatkan pengawalkeselamatan di kawasan perlombongan bagi memastikan tidak berlaku pengeluaranpasir secara tidak sah.69

Hasil pengauditan yang dijalankan mendapati pihak KSSB tidak menjalankan kerja-kerjapemantauan kerana tiada bukti yang menunjukkan kerja-kerja pemantauan dilakukan.Tiada pengawal keselamatan ditempatkan di kawasan perlombongan. Kegagalan pihakPTGS memastikan pematuhan KSSB mengenai aspek pemantauan telahmengakibatkan berlakunya pelanggaran syarat-syarat teknikal oleh pengusaha yangberlesen seperti yang dilaporkan di perenggan terdahulu.Pada pendapat Audit, aktiviti penguatkuasaan yang telah dijalankan oleh PTGS,PDT Hulu Langat, LUAS dan KSSB adalah tidak berkesan. Jumlah kekerapanaktiviti penguatkuasaan perlu dipertingkatkan bagi mencegah aktiviti pengambilanpasir tanpa permit.5.4.6 Sasaran Royalti Kerajaan Negeri Tidak TercapaiPekeliling Pengarah Tanah Dan Galian Selangor Bil. 3 Tahun 2009 adalah berkaitanGarispanduan Pengeluaran Permit Bahan Batuan (Borang 4c) Di Bawah Seksyen 72 KanunTanah Negara (KTN), 1965 Bagi Tujuan Perlombongan Pasir Di Atas Tanah Milik. Pekelilingini telah membuat penetapan seperti berikut:a) Perenggan 3.4.1 - Kerajaan Negeri melantik KSSB sebagai badanpenyelaras bagi permohonan permit di atas tanahhak milik; danb) Perenggan 3.4.2 - Permit pasir dikeluarkan atas nama KSSB.c) Perenggan 2.2 (iii) danperenggan 3.6.4- Penglibatan tuan tanah persendirian dalam industriperlombongan pasir perlu dibuat secara teratur danbersyarat seperti memastikan aktiviti perlombongandilaksanakan mengikut syarat-syarat kelulusanpermit dan mesra alam sekitar.Manakala Perenggan 5, Minit Mesyuarat Majlis Mesyuarat Kerajaan (MMKN) NegeriSelangor Bilangan 13/2009 pada 24 April 2009 antaranya menyebut YAB. Tan Sri Pengerusitelah mengarahkan supaya semua Pentadbir Tanah Daerah membatalkan serta mertasemua permit pengeluaran pasir dan pengeluaran Lesen Menduduki Sementara (TOL) bagitanah berpasir kepada mana-mana pengusaha selain KSSB.Semakan Audit mendapati syarikat KSSB berfungsi sebagai penyelaras aktiviti pengeluaranpasir di Negeri Selangor dan merupakan syarikat yang telah diberi kuasa untuk menilaisetiap permohonan dari tuan tanah. Kriteria penilaian oleh KSSB adalah berdasarkankedudukan sumber kewangan, peralatan dan jentera, pengalaman, kaedah melombong yangdicadangkan serta status tanah dan lokasi. Setelah syarikat bersetuju, permohonan tersebutakan diangkat untuk kelulusan MMKN dan seterusnya dikemukakan kepada PDT untukkeluaran permit. PDT pula akan mendapatkan ulasan daripada Jabatan Teknikal seperti70

JKR, JPS, JAS, LUAS, JMG dan juga PBT. Sekiranya dipersetujui oleh Jabatan Teknikal,permit akan dikeluarkan atas nama KSSB.Mengikut kertas perbahasan Dewan Negeri Selangor, tujuan KSSB ditubuhkan adalah untukmeningkatkan hasil royalti Kerajaan Negeri. Bagaimanapun, tujuan ini tidak tercapai keranaperbandingan bagi tempoh 18 bulan sebelum KSSB beroperasi sebagai penyelaras aktivitipengambilan pasir dengan selepas 18 bulan ia ditubuhkan, mendapati jumlah royalti yangdikutip oleh Kerajaan Negeri Selangor berkurangan sejumlah RM3.12 juta. Perbandingan royaltiyang dikutip adalah seperti di Jadual 5.10.Jadual 5.10Perbandingan Jumlah Royalti Yang Dikutip Oleh Kerajaan NegeriBagi Tempoh Tahun 2007 Hingga 2009Jumlah RoyaltiTempoh(RM Juta)Sebelum KSSB8.53Januari 2007 – Jun 2008Selepas KSSB5.40Julai 2008 – Disember 2009Perbezaan 3.13Sumber: Rekod Kutipan Royalti Di Sembilan PDTBerbanding dengan jumlah sasaran royalti yang ditetapkan oleh Kerajaan Negeri bagi tahun2009, jumlah royalti yang dikutip juga tidak tercapai. Sasaran yang ditetapkan adalah RM10 jutanamun pencapaian sebenar adalah cuma RM4.62 juta. Salah satu punca berlakunyakekurangan di dalam kutipan royalti adalah kerana syarat yang dikenakan oleh Kerajaan Negerisebelum ini menetapkan bahawa keluasan minima tanah yang dipohon untuk mendapatkanpermit pengeluaran pasir adalah 50 ekar. Bagaimanapun, setelah perkara ini dibangkitkanpihak Kerajaan Negeri telah meminda peraturan tersebut kepada tahap minima 20 ekar sahaja.Pada pendapat Audit, pelantikan KSSB sebagai badan penyelaras untuk meningkatkanhasil Kerajaan Negeri tidak mencapai matlamatnya kerana jumlah royalti yang dikutiptelah berkurangan.5.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, aktiviti pengeluaran pasir di Negeri Selangor kurangmemuaskan kerana aktiviti pengambilan pasir tanpa permit serta pemantauan danpenguatkuasaan yang tidak berkesan oleh beberapa pihak seperti JPS, LUAS dan PejabatDaerah Dan Tanah. Pemantauan dan penguatkuasaan yang lemah terhadap aktiviti ini telahmenyebabkan berlakunya pencemaran terhadap alam sekitar yang boleh menjejaskansistem ekologi semula jadi di kawasan tersebut. Bagi memastikan aktiviti penguatkuasaanyang lebih berkesan, adalah disyorkan Pejabat Tanah Dan Galian Negeri Selangor sertaagensi yang berkaitan memberi pertimbangan terhadap perkara berikut:a) Mengambil tindakan yang tegas serta mengenakan hukuman berat terhadap setiapkesalahan yang dilakukan oleh operator pengeluar pasir seperti menjalankan kerja tanpapermit yang sah dan mencuri pasir.71

) Aktiviti penguatkuasaan hendaklah dijalankan secara bersepadu bersama pasukankeselamatan seperti pihak Polis Diraja Malaysia (PDRM), Suruhanjaya PencegahRasuah Malaysia (SPRM), Jabatan Pengangkutan Jalan (JPJ) dan anggota pasukanIkatan Relawan Rakyat Malaysia (RELA). Ini disebabkan pasukan penguat kuasa seringdiganggu oleh tonto yang bertindak sebagai pelindung kepada pengusaha pengeluaranpasir tanpa permit.c) Peralatan seperti jentera dan lori yang berada di kawasan pengeluaran pasir tanpapermit dirampas serta merta. Untuk itu, pihak PDT, JPS dan LUAS perlu mendapatkankerjasama dari jabatan lain seperti Polis dan JKR bagi mendapatkan bantuan untukmembawa peralatan tersebut keluar dari kawasan pengeluaran pasir.d) Pegawai penguat kuasa perlu diberi latihan dan dibekalkan peralatan yang bersesuaianuntuk mempertahankan diri sekiranya menghadapi ugutan dari pihak yang tidakbertanggungjawab.e) Kerajaan Negeri hendaklah memainkan peranan melalui EXCO (Jawatankuasa TetapPelancongan, Hal Ehwal Pengguna Dan Alam Sekitar) untuk mengembeling Jabatandan Agensi Kerajaan seperti JAS, JPS, PTGS, PDT dan LUAS yang terlibat dalammemastikan penjagaan alam sekitar akibat aktiviti perlombongan pasir.f) Kerajaan Negeri hendaklah memastikan supaya pengusaha pasir didaftarkan mengikutjenis kerja atau dikategorikan mengikut kelas berdasarkan keluasan tanahperlombongan pasir.g) Perjawatan bagi Unit Penguatkuasaan dan Pemantauan yang diluluskan perlu diisiterutama di PTGS dan di PDT. Bilangan perjawatan Unit Penguatkuasaan di PTGS dandi PDT perlu ditambah bagi menangani masalah kekangan guna tenaga untukmelaksanakan penguatkuasaan di seluruh Negeri Selangor. Manakala UnitPenguatkuasaan dan Pemantauan di LUAS dan JAS perlu dikaji untuk menambahanggota penguat kuasa.h) JPS dan syarikat KSSB hendaklah bekerjasama dengan Pihak Berkuasa Negeri untukmemantau dan memastikan bahawa pelesen mematuhi syarat-syarat yang ditetapkandalam garis panduan, peraturan dan syarat-syarat perjanjian perlombongan pasir.72

MAJLIS BANDARAYA SHAH ALAM6. PEMBINAAN DAN PENGURUSAN BANGUNAN TEATER DIRAJA SHAH ALAM6.1 LATAR BELAKANG6.1.1 Pembinaan bangunan Teater Diraja Shah Alam (Teater) bertujuan untuk pementasanteater dan persembahan orkestra serta sebagai pusat kegiatan kebudayaan dan kesenian diNegeri Selangor. Pada bulan September 2003, Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN)telah meluluskan Cadangan Mereka Bentuk, Membina Dan Menyiapkan Sebuah TeaterNegeri. Kerajaan Negeri memperuntukkan sejumlah RM43.84 juta untuk membiayai kosprojek iaitu pembinaan bangunan RM36.80 juta, peralatan sistem teater RM5.82 juta dankerja landskap RM1.22 juta.6.1.2 Bangunan Teater terletak di kawasan seluas 4.462 ekar di Seksyen 14 Shah Alamseperti di Peta 6.1. Bangunan Teater yang telah siap dibina seperti di Foto 6.1.Teater DirajaShah AlamPeta 6.1Lokasi ProjekFoto 6.1Bangunan Teater Diraja Shah AlamSumber: Google MapSumber: Rekod MBSA6.1.3 Projek ini dilaksanakan oleh Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA) bagi pihakKerajaan Negeri Selangor dan Datuk Bandar Shah Alam merupakan Pengarah Projek.Perolehan kerja dibuat secara rundingan terus dengan sebuah syarikat swasta melaluikontrak design and build selama 30 bulan mulai 5 Disember 2004 sehingga 4 Jun 2007.Bangunan Teater akan diserah kepada Kerajaan Negeri setelah siap pembinaannya.Kerajaan Negeri melalui mesyuarat MMKN pada bulan Februari 2004 menetapkan bangunanTeater yang akan dibina adalah bagi memuatkan 800 penonton dan bahagian hadapanTeater menghadap ke arah Dataran Kemerdekaan Shah Alam serta konsep reka bentukbercirikan Melayu Bugis.73

6.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada pembinaan dan pengurusanbangunan Teater telah dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mencapaimatlamatnya.6.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANPengauditan ini meliputi pengurusan pembinaan projek bangunan Teater.Pemeriksaan Audit dilakukan dengan menyemak rekod dan dokumen yang berkaitan dipejabat MBSA. Temu bual dan perbincangan dengan pegawai di Unit Perancang EkonomiNegeri Selangor (UPEN), Jabatan Kebudayaan Dan Kesenian Negeri Selangor (JKKNSelangor) dan Jabatan Bangunan, Bahagian Tender Dan Kontrak serta JabatanPerancangan MBSA juga diadakan untuk mendapatkan maklumat serta penjelasan. Selainitu, lawatan Audit ke bangunan Teater dan persekitarannya turut dibuat untuk pengesahansecara fizikal.6.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan November 2009 hingga Januari 2010mendapati pada keseluruhannya pelaksanaan projek Pembinaan Dan PengurusanBangunan Teater Diraja Shah Alam adalah kurang memuaskan dan boleh dipertingkatkan.Antara kelemahan yang diperhatikan ialah bangunan Teater belum digunakan selama lebihsetahun walaupun telah siap pada 6 Ogos 2008, kerja-kerja pembinaan kurang memuaskan,projek lewat disiapkan selama 14 bulan dan perancangan teknikal tidak menyeluruh.Penjelasan lanjut mengenai kelemahan yang diperhatikan adalah seperti di perengganberikut:6.4.1 Bangunan Teater Belum DigunakanMesyuarat MMKN pada bulan Disember 2006 telah bersetuju supaya pengurusan,penyenggaraan bangunan dan pengisian program Teater Diraja Shah Alam dikendalikansepenuhnya oleh JKKN Selangor. Selain itu, mesyuarat Jawatankuasa Tetap Kebudayaanpada bulan Januari 2008 telah bersetuju melantik JKKN Selangor sebagai end userbangunan Teater tersebut dengan menyediakan perancangan dan senarai program yangberkualiti untuk merancakkan industri teater termasuk mengadakan kelas serta pertandinganteater. Bangunan Teater ini juga perlu digunakan secepat mungkin bagi memastikanbangunan tersebut dapat di senggara dengan baik dan dapat menampung kospenyenggaraan semasa bangunan tersebut.Semakan Audit mendapati bangunan Teater ini masih belum digunakan walaupun projek initelah siap sepenuhnya pada 6 Ogos 2008 dan telah mendapat Sijil Kelayakan MendudukiBangunan pada 21 Oktober 2008. Bangunan Teater telah diserahkan oleh kontraktorkepada MBSA pada 22 Oktober 2008. Bagaimanapun, mesyuarat MMKN pada bulan74

November 2008 telah menangguhkan cadangan pengurusan, penyenggaraan dan pengisianprogram Teater Diraja Shah Alam kerana hasil lawatan tapak dan perbincangan bersamaMBSA dan Pengerusi Jawatankuasa Tetap Kebajikan, Hal Ehwal Wanita, Sains, TeknologiDan Inovasi pada bulan September 2008 mendapati perkara berikut yang perlu diteliti:a) Satu pelaksanaan audit dibuat oleh syarikat yang dilantik tanpa sebarang caj;b) Kerja-kerja penyenggaraan bangunan dilaksanakan oleh sebuah syarikat yang dilantiksecara tender terbuka;c) Menubuhkan satu bahagian pengurusan acara (event management division); ataud) Melantik satu syarikat untuk menguruskan pusat teater termasuk memasarkan danmerancang aktiviti teater sepanjang tahun.Selain itu, semakan Audit juga mendapati aspek pengurusan dan penyenggaraan bangunanserta pemasaran dan pengisian aktiviti seperti yang dicadangkan tidak disediakan semasaperancangan awal pembinaan bangunan Teater.Semakan Audit selanjutnya mendapati mesyuarat MMKN pada bulan Disember 2008 telahbersetuju melantik independent checker bagi menyemak semula dan mengesahkan kossebenar pembinaan projek ini. Sehingga kini, pihak Audit masih belum mendapat maklumanbertulis mengenai kedudukan terkini independent checker yang dilantik.Keputusan mesyuarat MMKN menangguhkan penggunaan bangunan Teater telahmengakibatkan perkara berikut:6.4.1.1 Tunggakan Bil UtilitiSemakan Audit terhadap penyata tunggakan bil elektrik dan air bagi tempoh bulanNovember 2008 sehingga Januari 2010 mendapati MBSA mempunyai tunggakan berjumlahRM35,024 iaitu RM33,625 untuk elektrik dan RM1,399 untuk air. Oleh itu, bekalan elektrikke bangunan Teater telah ditamatkan pada bulan Ogos 2009. Lawatan Audit ke bangunanTeater pada 13 Januari 2010 untuk pemeriksaan fizikal telah dijalankan dengan bantuangenerator dan lampu suluh. Foto 6.2 menunjukkan keadaan gelap dalam auditoriumsemasa pemeriksaan fizikal dijalankan.75

Foto 6.2Keadaan Gelap Di Dalam Auditorium KeranaBekalan Elektrik Telah DitamatkanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Auditorium Teater Diraja Shah AlamTarikh: 13 Januari 20106.4.1.2 Saluran Paip Air BocorLawatan Audit ke kawasan luar bangunan Teater pada 15 Januari 2010 mendapati kawasandi sekitar meter air basah dan air bertakung. Foto 6.3 menunjukkan kawasan di sekitarmeter air yang basah. Lawatan Audit pada 25 Januari 2010 pula mendapati keadaan iniadalah berpunca daripada kebocoran saluran paip air di dalam tanah. Foto 6.4 menunjukkankeadaan kebocoran yang berlaku pada saluran paip air di dalam tanah.Foto 6.3Kawasan Di Sekitar Meter Air Yang BasahFoto 6.4Kebocoran Saluran Paip Di Dalam TanahAir BertakungAir Bertakung –Saluran Paip DiDalam TanahBocorSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kawasan Meter Air Di Teater Diraja Shah AlamTarikh: 15 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kawasan Meter Air Di Teater Diraja Shah AlamTarikh: 25 Januari 2010Analisis Audit terhadap penyata akaun pengguna bagi meter bernombor SYA08P0032188yang dikeluarkan oleh Syarikat Bekalan Air Selangor Sdn. Bhd. (SYABAS) pada 26 Januari2010 mendapati kebocoran tersebut berkemungkinan berlaku mulai bulan Disember 2009.Ini berdasarkan penggunaan air bagi bulan tersebut meningkat dengan ketara daripada 9m 3iaitu RM17 (bayaran minima) pada bulan November 2009 kepada 56m 3 bernilai RM90 padabulan Disember 2009. Semakan Audit terhadap penyata akaun pengguna pada 18 Januari2010 mendapati kuantiti penggunaan air terakhir yang dicatatkan ialah 676m 3 bernilaiRM1,088. Kebocoran ini menyebabkan pembaziran air sebanyak 712m 3 bernilai RM1,14476

erasaskan kuantiti penggunaan dan kadar bayaran air bulanan sebanyak 9m 3bernilai RM17.6.4.1.3 Landskap Tidak Di senggaraPada 10 Ogos 2009, kontraktor memaklumkan kepada MBSA bahawa tempohpenyenggaraan landskap telah tamat pada 6 Ogos 2009 iaitu 12 bulan daripada tarikh SijilSiap Kerja dikeluarkan. Selepas tamat tempoh penyenggaraan tersebut, Kerajaan Negerihendaklah menyenggara kawasan landskap. Bagaimanapun, lawatan Audit pada Januari2010 mendapati persekitaran landskap tidak di senggara dengan sempurna kerana terdapattumbuhan liar di persekitaran landskap dan pokok bunga serta rumput jenis cow grass yangditanam terbiar seperti di Foto 6.5, Foto 6.6, Foto 6.7 dan Foto 6.8.Foto 6.5Pokok Bunga Raya Dipenuhi Tumbuhan LiarDan Rumput Jenis Cow Grass Menjadi KeringFoto 6.6Pokok Bunga Raya, Fan Palm Dan BungaKertas Tidak Di senggaraSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persekitaran Landskap TeaterDiraja Shah AlamTarikh: 25 Januari 2010Foto 6.7Pokok Lady Palm Dipenuhi Tumbuhan LiarSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persekitaran Landskap TeaterDiraja Shah AlamTarikh: 15 Januari 2010Foto 6.8Rumput Jenis Cow Grass Yang DitanamTidak DisenggaraSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persekitaran Landskap TeaterDiraja Shah AlamTarikh: 15 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persekitaran Landskap TeaterDiraja Shah AlamTarikh: 27 Januari 201077

6.4.1.4 Bangunan Teater Telah DicerobohiLawatan Audit pada 13 Januari 2010 mendapati bangunan Teater telah dicerobohi dandinding kaca di lobi utama telah dipecahkan. Walaupun MBSA menyediakan perkhidmatanpengawal keselamatan, namun tidak berkesan kerana kawasan bangunan mudah diaksesdan persekitaran yang gelap pada waktu malam. Laluan masuk ke lobi utama hanyadiletakkan pengadang sementara bagi menghalang akses kenderaan. Selain itu, bangunanTeater ini juga tidak dilengkapi dengan sistem kawalan kamera litar tertutup.Foto 6.9 dan Foto 6.10 menunjukkan keadaan dinding kaca yang telah dipecahkanmanakala Foto 6.11 dan Foto 6.12 menunjukkan bahagian hadapan bangunan Teater yangtidak berpagar dan boleh diakses dengan mudah.Foto 6.9Dinding Kaca Di Lobi UtamaDipecahkanFoto 6.10Dinding Kaca Di Lobi UtamaDipecahkanDinding KacaDipecahkanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Lobi Utama Bangunan TeaterTarikh: 27 Januari 2010Foto 6.11Kawasan Bangunan Teater Tidak BerpagarSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Lobi Utama Bangunan TeaterTarikh: 13 Januari 2010Foto 6.12Ramp Ke Lobi Utama Dikawal DenganMeletakkan PengadangSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Sempadan Antara Dataran KemerdekaanShah Alam Dengan Bangunan TeaterTarikh: 25 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Ramp Ke Lobi Utama Bangunan TeaterTarikh: 25 Januari 201078

Penangguhan penggunaan bangunan Teater telah merugikan Kerajaan Negeri kerana tidakdapat dimanfaatkan sebagai mana objektif pembinaan bangunan ini untuk pementasanteater dan persembahan orkestra serta sebagai pusat kegiatan kebudayaan dan kesenian diNegeri Selangor. Sebaliknya Kerajaan Negeri terpaksa membiayai kos perkhidmatankeselamatan, elektrik dan air yang berjumlah RM97,901 untuk tempoh Ogos 2008 sehinggaJanuari 2010. Selain itu, kos tambahan seperti bil air yang banyak akibat kebocoran paip,membaiki kerosakan akibat pencerobohan serta membaik pulih landskap yang telah terbiartanpa penyenggaraan perlu ditanggung oleh Kerajaan Negeri Selangor.Pada pendapat Audit, pengurusan bangunan Teater tidak memuaskan keranabangunan ini belum beroperasi walaupun telah siap sepenuhnya pada bulan Ogos2008. Oleh itu, penilaian tidak dapat dibuat sama ada projek ini berdaya maju danmampu memberi faedah ekonomi kepada Kerajaan Negeri serta meningkatkan tarafindustri teater, kesenian dan kebudayaan di Negeri Selangor.6.4.2 Kerja-kerja Pembinaan Kurang MemuaskanMerujuk kepada perkara 14.0, Contractual and General Requirements dalam dokumenkontrak, kontraktor hendaklah melaksanakan kerja-kerja pembinaan dengan berkualiti.Pemeriksaan Audit mendapati kerja-kerja pembinaan kurang memuaskan di beberapabahagian bangunan seperti berikut:6.4.2.1 Kemasan Jubin Renggang Dan PecahTerdapat kemasan jubin yang telah pecah di kawasan ramp dan lobi utama. Kemasan jubindi dinding sebelah kiri pada laluan masuk ke pantry kafeteria dan pada dinding antara pantrydan stor kafeteria telah renggang. Foto 6.13, Foto 6.14, Foto 6.15 dan Foto 6.16menunjukkan keadaan tersebut.Foto 6.13Kemasan Jubin Pecah Di HadapanLobi UtamaFoto 6.14Kemasan Jubin Pecah Di KawasanRamp Ke Lobi UtamaJubin YangPecahSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Di Hadapan Pintu Masuk Lobi UtamaBangunan TeaterTarikh: 15 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bahu Ramp Ke Lobi Utama Bangunan TeaterTarikh: 15 Januari 201079

Foto 6.15Kemasan Jubin Renggang Di Dinding AntaraPantry Dengan Stor Kafeteria Aras BawahFoto 6.16Kemasan Jubin Renggang Di DindingSebelah Kiri Pintu Masuk PantryDi Kafeteria Aras BawahJubinRenggangSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pantry Di Kafetaria Aras BawahBangunan TeaterTarikh: 15 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Pantry Di Kafetaria Aras BawahBangunan TeaterTarikh: 15 Januari 20106.4.2.2 Batang Besi Pengikat Siling Tidak DibersihkanTerdapat batang besi pengikat siling tidak dibersihkan di auditorium bangunan Teater yangboleh mencacatkan pemandangan seperti di Foto 6.17.Foto 6.17Batang Besi Pengikat SilingTidak DibersihkanSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Auditorium Bangunan TeaterTarikh: 13 Januari 20106.4.2.3 Ketinggian Penaik Anak Tangga Tidak SeragamMengikut seksyen 106(1) Undang-undang Kecil Bangunan Seragam 1984, tinggi penaiksesuatu anak tangga hendaklah seragam dan tidak lebih daripada 180 milimeter. MengikutLukisan Nombor C/SST/DTL/A11/01 ukuran tinggi penaik anak tangga adalah 161.75 mm.Bagaimanapun, lawatan Audit pada 25 Januari 2010 mendapati ketinggian penaik anaktangga di sebelah kiri dan kanan tempat duduk VIP adalah tidak mengikut lukisan tersebutdan tidak seragam serta terdapat anak tangga yang mempunyai ketinggian penaik melebihi180 milimeter. Foto 6.18 menunjukkan ukuran anak tangga tersebut.80

Foto 6.18Ketinggian Penaik Anak Tangga Tidak SeragamDan Melebihi 180 milimeter Seperti KehendakUndang-undang Kecil Bangunan Seragam1260 mm12Foto 4.19200mm32200 mmSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Auditorium Bangunan TeaterTarikh: 25 Januari 20103190 mm6.4.2.4 Pengaliran Air Tersekat Dan Bertakung Di Dalam LongkangPembinaan struktur di atas longkang telah menyebabkan pengaliran air tersekat danbertakung seperti di Foto 6.19 dan Foto 6.20.Foto 6.19Pengaliran Air Tersekat Dan BertakungDi Dalam LongkangFoto 6.20Pengaliran Air Tersekat Dan BertakungDi Dalam LongkangBinaanMenghalangPengaliran AirSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bahagian Luar Bangunan TeaterTarikh: 13 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bahagian Luar Bangunan TeaterTarikh: 13 Januari 2010Pihak MBSA memaklumkan segala kerosakan dan kecacatan yang berlaku sebelum7 Ogos 2010 adalah masih di bawah tanggungan kecacatan untuk diambil tindakanpembaikan oleh kontraktor dari semasa ke semasa. MBSA juga masih memegang bakibayaran muktamad berjumlah RM368,371 yang hanya akan dibayar setelah tempohtanggungan kecacatan tamat dan setelah semua kerja-kerja kecacatan dibaiki sepenuhnya.81

Pada pendapat Audit, kerja-kerja pembinaan kurang memuaskan serta bolehmengakibatkan risiko kemalangan, mencacatkan pemandangan dan kurang selesakepada pengguna.6.4.3 Projek Lewat SiapMengikut kontrak yang ditandatangani pada bulan September 2005, projek hendaklahdisiapkan pada 4 Jun 2007. Semakan Audit mendapati projek hanya disiapkan pada 6 Ogos2008 iaitu kelewatan selama 14 bulan. Semakan Audit selanjutnya mendapati MesyuaratMajlis Tindakan Ekonomi Negeri pada bulan November 2007 telah meluluskan lanjutanmasa sehingga 31 Mei 2008 dengan sebab kelewatan seperti di Jadual 6.1.Jadual 6.1Sebab Kelewatan Yang Diluluskan Bagi Lanjutan Masa PertamaBil.Sebab KelewatanTempoh(Bulan)1. Kelewatan Tarikh Kelulusan Kebenaran Merancang 62.Tambahan Kerja PembinaanMaterial Hoist & Disable Lift83.Cadangan Tambahan Kerja JawatankuasaPengelola Panggung Teater14Sumber: Rekod MBSAPihak kontraktor juga telah memohon lanjutan masa kedua pada 3 Jun 2008 bagimelanjutkan tempoh kontrak sehingga 31 Ogos 2008. Bagaimanapun, pihak MBSA tidakmeluluskan permohonan lanjutan masa kedua kerana mesyuarat MMKN telah memutuskanperlanjutan masa hanya diberikan sehingga 31 Mei 2008 sahaja dan kelewatan selepas ituakan dikenakan Ganti Rugi Tertentu dan Ditetapkan. Oleh itu, kontraktor telah dikenakanGanti Rugi Tertentu dan Ditetapkan selama 66 hari bermula 1 Jun 2008 hingga 5 Ogos 2008iaitu berjumlah RM475,200 pada kadar RM7,200 sehari.Kelewatan projek disiapkan telah mengakibatkan kelewatan penyerahan bangunan Teaterkepada JKKN Selangor dan sehingga kini bangunan Teater belum beroperasi lagi.Pada pendapat Audit, pengurusan terhadap pelaksanaan projek adalah tidakmemuaskan kerana projek telah lewat disiapkan selama 14 bulan.82

6.4.4 Perancangan Teknikal Tidak MenyeluruhPada bulan Januari 2007, MBSA telah menerima surat permohonan daripada JKKNSelangor berkenaan cadangan penambahbaikan bangunan Teater yang melibatkan kostambahan berjumlah RM13.67 juta. Cadangan penambahbaikan tersebut adalah sepertiberikut:a) Pengubahsuaian ruang pentas untuk persediaan persembahan dan susun atur setperalatan sewaktu persembahan berlangsung.b) Penambahan ruang latihan untuk peserta persembahan supaya tidak menggangguaktiviti di ruang pentas utama.c) Penambahan ruang jamuan bagi mengadakan jamuan bagi persembahan yangmelibatkan jemputan tetamu kehormat.d) Laluan untuk Orang Kurang Upaya (OKU) ke tempat duduk VIP sekiranya OKU dijemputsebagai tetamu khas atau peserta dalam persembahan.e) Penambahan sistem bar sebanyak 40 berdasarkan keperluan semasa untukmengadakan persembahan.f) Penambahan peralatan lampu sebanyak 100 unit diperlukan untuk menghidupkan watakpada suatu persembahan.g) Penambahan peralatan audio kepada 42 saluran daripada 24 saluran sedia ada.Pihak MBSA telah mengemukakan cadangan penambahbaikan tersebut kepada mesyuaratEXCO Majlis Tindakan Ekonomi Selangor pada bulan Februari 2007 dengan mengesyorkanbahawa penambahbaikan ini ‘amat perlu’ untuk membolehkan persembahan teater dijayakandengan baik dan menarik minat lebih ramai penggiat seni untuk membuat persembahan.Bagaimanapun mesyuarat MMKN pada bulan Mei 2007 hanya meluluskan rear projectionsystem dengan kos RM700,000 manakala cadangan penambahbaikan lain telah ditolak.Kontraktor diminta meneruskan pembinaan bangunan Teater dengan infrastruktur danperalatan asas yang telah diluluskan oleh Kerajaan Negeri sebelum ini.Cadangan penambahbaikan hanya dikemukakan kepada mesyuarat MMKN selepas kerjapembinaan mencapai 66.2%. Oleh itu, kebanyakan cadangan penambahbaikan tidak dapatdilaksanakan kerana melibatkan kos tambahan dan perubahan struktur bangunan.Pada pendapat Audit, perancangan teknikal tidak memuaskan kerana aspek-aspekpenting tidak diambil kira semasa perancangan awal. Akibatnya pandangan pihakyang terlibat secara teknikal dengan industri teater bagi melicinkan pengurusanpersembahan pentas tidak dapat dilaksanakan.83

6.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, pembinaan dan pengurusan bangunan Teater tidakmemuaskan kerana belum digunakan walaupun telah siap pada bulan Ogos 2008. Aspekpengurusan, penyenggaraan, pemasaran dan pengisian aktiviti hanya berbangkit selepasbangunan disiapkan. Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam Laporan iniadalah disyorkan supaya MBSA dan Kerajaan Negeri memberi pertimbangan terhadapperkara berikut:a) Memastikan penyenggaraan berjadual dirancang dan dilaksanakan dengan berkesan.b) Bangunan yang telah siap dan mendapat Sijil Kelayakan Menduduki Bangunandigunakan dengan segera bagi menyuburkan industri kesenian di Negeri Selangor.c) Menentukan kaedah pengurusan bangunan Teater meliputi aspek pengurusan hasil, kosoperasi dan penyenggaraan bangunan.d) Mempromosi aktiviti teater, kesenian dan kebudayaan bagi menarik minat pelbagaigolongan masyarakat.84

PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI SELANGOR7. PENGURUSAN PROJEK PENSWASTAAN KERAJAAN NEGERI SELANGOR7.1 LATAR BELAKANG7.1.1 Dasar Penswastaan Negara menggariskan empat matlamat utama iaitu untukmeningkatkan pertumbuhan ekonomi, mengurangkan beban pentadbiran dan kewanganKerajaan, meningkatkan kecekapan dan produktiviti serta membantu mempercepatkanDasar Pembangunan Nasional. Unit Perancang Ekonomi Negeri Selangor (UPEN) di bawahpentadbiran Pejabat Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor (SUK) bertanggungjawabmengurus dan memantau projek penswastaan yang diluluskan.7.1.2 Bagi tempoh tahun 1995 sehingga 2009, Kerajaan Negeri Selangor telah meluluskansebanyak 49 projek penswastaan. Sehingga bulan Mei 2010, sebanyak 27 daripada 49projek telah selesai dilaksanakan, 17 projek dalam peringkat pelaksanaan, manakala limaprojek telah dibatalkan. Jumlah pulangan mengikut perjanjian yang sepatutnya diterimasehingga bulan Mei 2010 berjumlah RM468.90 juta dalam bentuk tunai dan in kind. Bilanganprojek penswastaan Kerajaan Negeri Selangor mengikut daerah dan pulangan yangsepatutnya diterima bagi tahun 1995 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 7.1.Jadual 7.1Bilangan Projek Penswastaan Dan Pulangan Mengikut DaerahBagi Tahun 1995 Hingga 2009Bil. Daerah Bil. ProjekPulangan(RM Juta)1. Petaling 13 238.952. Gombak 7 59.633. Hulu Langat 9 38.724. Klang 4 36.825. Kuala Langat 2 13.736. Kuala Selangor 3 15.957. Sabak Bernam 3 3.028. Sepang 2 59.489. Hulu Selangor 1 2.60Jumlah 49 468.90Sumber: Rekod Seksyen Makro, UPEN7.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada pengurusan projek penswastaantelah dilaksanakan dengan cekap, berkesan dan mencapai matlamatnya.85

7.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANSkop pengauditan meliputi projek penswastaan yang diluluskan oleh Kerajaan NegeriSelangor pada tahun 1995 hingga 2009. Pengauditan ini dijalankan di UPEN dan enamPejabat Daerah Dan Tanah iaitu Daerah Sepang, Petaling, Sabak Bernam, Klang, KualaSelangor dan Kuala Langat bagi menilai pulangan kepada Kerajaan Negeri mengikutperjanjian.Pengauditan ini dijalankan dengan menyemak rekod dan dokumen yang berkaitan denganprojek penswastaan serta temu bual dengan pegawai terlibat. Dua atau 10% daripada 12projek penswastaan yang bermasalah telah dipilih sebagai sampel pengauditan iaitu ProjekPembangunan Bercampur seluas 134.57 ekar di atas PT 1802 hingga PT 1807 MukimDengkil, Bandar Baru Salak Tinggi, Daerah Sepang (Projek Mukim Dengkil) oleh GetrahomeSdn. Bhd. dan Projek Pembangunan di atas Tanah Kerajaan seluas 23.75 ekar di atas PT41835 dan PT 41836 Hutan Simpan Sungai Buloh, Seksyen U5, Shah Alam (Projek MukimSungai Buloh) oleh Cekal Raya Sdn. Bhd.. Lawatan Audit dilakukan ke tapak projekpembangunan yang dipilih.7.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan September hingga Disember 2009mendapati sejumlah 49 projek penswastaan telah diluluskan oleh Kerajaan Negeri Selangor.Setakat bulan Mei 2010, sebanyak 27 atau 55.1% daripada 49 projek penswastaan telahberjaya diselesaikan oleh pemaju. Projek penswastaan ini meliputi seluruh daerah di NegeriSelangor. Hasil pengauditan di Daerah Sepang mendapati projek penswastaan ini telahberjaya mewujudkan perbandaran baru di Salak Tinggi. Bagaimanapun, hasil pengauditan didua projek yang bermasalah iaitu Projek Mukim Dengkil dan Projek Mukim Sungai Bulohmendapati pulangan berjumlah RM18.18 juta belum diterima sepenuhnya oleh KerajaanNegeri dan dokumen perjanjian bagi projek Mukim Sungai Buloh belumditandatangani. Penjelasan lanjut adalah seperti berikut:7.4.1 Prestasi Pengurusan Projek Penswastaan Yang Diluluskan Kerajaan NegeriSelangor Bagi Tahun 1995 Hingga 2009Berdasarkan rekod UPEN, Kerajaan Negeri Selangor telah mengklasifikasikan projekpenswastaan ini kepada dua kategori iaitu projek selesai dan projek sedang dalampelaksanaan bertujuan untuk memudahkan pemantauan projek yang dijalankan kelak.Semakan Audit terhadap maklumat projek penswastaan yang diluluskan oleh KerajaanNegeri Selangor mendapati sehingga bulan Mei 2010, 27 projek penswastaan telahberjaya diselesaikan, 17 projek lagi sedang dalam peringkat pelaksanaan manakalalima projek telah dibatalkan pada tahun 2007 hingga 2009 oleh Kerajaan Negeri Selangorbagi menjaga kepentingan Kerajaan Negeri. Status projek penswastaan mengikut daerahseperti di Jadual 7.2.86

Jadual 7.2Status Projek Penswastaan Yang Diluluskan Oleh Kerajaan Negeri SelangorMengikut Daerah Bagi Tahun 1995 Hingga 2009Kategori ProjekProjek Dalam PelaksanaanBil. DaerahDimasukkanJumlahTidakSelesaiBermasalah Bermasalah ProjekKaveatBatalPendaftar1. Petaling 8 2 - 3 - 132. Gombak 2 1 4 - - 73. Hulu Langat 6 2 1 - 1 104. Klang 3 - - 1 - 45. Kuala Langat 2 - - - 26. Kuala Selangor 3 - - - 2 57. Sabak Bernam 3 - - - - 38. Sepang - - 2 - 2 49. Hulu Selangor - - 1 - - 1Jumlah 27 5 8 4 5 49Peratus (%) 55.1 10.2 16.3 8.2 10.2 100Sumber: Rekod Seksyen Makro, UPENSelain itu, UPEN telah mengambil tindakan untuk memasukan kaveat pendaftar ke atastanah yang telah diberi milik kepada pemaju bagi empat projek untuk memastikankepentingan Kerajaan Negeri terjamin. Tanah yang telah dimasukkan kaveat pendaftar olehUPEN antara tahun 2005 hingga 2009 adalah seperti di Jadual 7.3.Jadual 7.3Tanah Yang Diberi Milik Kepada Pemaju Telah Dimasukkan Kaveat PendaftarBil. Pemaju Nama Projek Daerah Permohonan(Tahun)1. Cekal RayaSdn. Bhd.2. DesaDamansaraSdn. Bhd.3. Kumpulan A.Besik Sdn.Bhd.4. EcoasliDevelopmentSdn. Bhd.CadanganPembangunan DiAtas Tanah KerajaanSeluas 23.75 ekar DiHutan Simpan Sg.Buloh Seksyen U5,Shah AlamCadanganPembangunanSemula TanahKerajaan NegeriSelangor seluas 4.2ekar di JalanImigresen, Off JalanPersiaran Raja Uda,Daerah KlangCadanganPembangunan PasarDi Seri KembanganMukim Petaling,Daerah PetalingCadanganPembangunan DiAtas Tanah KerajaanSeluas 273 ekar DiBukit Cherakah,Daerah PetalingSumber: Rekod Seksyen Makro, UPENKaveatDidaftarkan(Tahun)Petaling 1999 2005Klang 2004 2007Petaling 1995 2009Petaling 1998 2009CatatanPremium telah dibayardan tanah telahdimasukkan KaveatPendaftar.Premium telah dibayardan tanah telahdimasukkan KaveatPendaftar. MPK telahmerizabkan tapaksebagai kolamtakungan.Premium telah dibayardan tanah telahdimasukkan KaveatPendaftar.Premium telah dibayardan tanah telahdimasukkan KaveatPendaftar. Pulanganin-kind diselesaikansecara berperingkatoleh pemaju.87

Berdasarkan rekod UPEN, Kerajaan Negeri Selangor akan menerima pulangan berjumlahRM468.90 juta bagi 49 projek penswastaan yang diluluskan.Semakan Audit sehingga bulan Mei 2010 mendapati daripada jumlah tersebut pulanganyang telah diperoleh Kerajaan Negeri berjumlah RM277.66 juta atau 59.2%; manakala bakipulangan yang belum diperoleh bernilai RM191.24 juta atau 40.8%. Maklumat pulangankepada Kerajaan Negeri mengikut daerah bagi tahun 1995 hingga 2009 adalah seperti diJadual 7.4.Jadual 7.4Pulangan Kepada Kerajaan Negeri Selangor Mengikut DaerahBagi Tahun 199 Hingga 2009Pulangan Mengikut PerjanjianBil.DaerahBil.ProjekJumlahSebenar(RM Juta)Telah SerahBelum SerahKaveat/Batal(RM Juta) (%) (RM Juta) (%) (RM Juta)1. Petaling 13 238.95 201.03 84.1 37.92 15.9 25.482. Gombak 7 59.63 20.14 33.8 39.49 66.2 03. Hulu Langat 10 38.72 7.08 18.3 31.64 81.7 0.144. Klang 5 36.82 21.16 57.5 15.66 42.5 4.005. Kuala Langat 2 13.73 13.73 100 0 0 06. Kuala Selangor 4 15.95 9.21 57.7 6.74 42.3 6.747. Sabak Bernam 3 3.02 3.02 100 0 0 08. Sepang 4 59.48 2.29 3.9 57.19 96.1 42.489. Hulu Selangor 1 2.60 0.00 0 2.60 100 0Jumlah 49 468.90 277.66 59.2 191.24 40.8 78.85Sumber: Rekod Seksyen Makro Dan Penswastaan, UPENAnalisis terhadap Jadual di atas menunjukkan pulangan kepada Kerajaan Negeri Selangordaripada syarikat projek penswastaan di Daerah Kuala Langat dan Sabak Bernam berjumlahRM16.75 juta telah diserahkan sepenuhnya. Manakala pulangan daripada projekpenswastaan sejumlah RM2.60 juta di daerah Hulu Selangor belum diserahkan lagi diikutidaerah Sepang, Kuala Selangor, Hulu Langat, Gombak, Klang dan Petaling iaitu sejumlahRM188.64 juta masih belum diserahkan oleh syarikat ini. Perkara ini berlaku kerana masalahpelaksanaan projek seperti projek lewat siap dan 10 perjanjian penswastaan tidakditandatangani seperti di Jadual 7.5. Selain itu, tiada pemantauan dan penguatkuasaanyang berterusan dibuat terhadap semua projek penswastaan yang diluluskan. AkibatnyaKerajaan Negeri mengalami kerugian dari segi pulangan yang sepatutnya diterima.Jadual 7.5Bilangan Perjanjian Penswastaan Yang TidakDitandatangani Mengikut TahunKeluasan TanahBilangan ProjekTahunYang TerlibatDiluluskan(Ekar)1999 3 572000 3 1502001 3 202004 1 5Jumlah 10 232Sumber: Rekod Seksyen Makro Dan Penswastaan, UPEN88

Menurut UPEN, satu projek penswastaan di daerah Hulu Selangor yang memberi pulangansejumlah RM2.6 juta telah dibatalkan oleh EXCO MMKN pada 12 Mei 2010.Pada pendapat Audit, prestasi pengurusan projek penswastaan yang diluluskan olehKerajaan Negeri bagi tahun 1995 hingga 2009 adalah memuaskan kerana 27 atau55.1% daripada 49 projek penswastaan yang diluluskan telah berjaya diselesaikan.Selain daripada tindakan pembatalan lima projek, empat tanah yang diberi milikkepada pemaju terhadap projek penswastaan bermasalah telah dimasukkan kaveatpendaftar oleh pihak UPEN.Semakan Audit selanjutnya terhadap dua projek yang bermasalah iaitu Projek MukimDengkil dan Projek Mukim Sungai Buloh masing-masing dengan pulangan belum selesaiberjumlah RM14.99 juta dan RM3.19 juta yang merupakan 9.5% daripada keseluruhan bakipulangan belum selesai. Pulangan belum diterima daripada kedua-dua pemaju adalahseperti berikut:7.4.1.1 Pulangan Belum Diterima Daripada Getrahome Sdn. Bhd.Perjanjian penswastaan bagi Projek Mukim Dengkil antara Kerajaan Negeri dan GetrahomeSdn. Bhd. telah ditandatangani pada 17 Julai 2002. Mengikut perjanjian ini, pemaju bersetujumembayar pulangan berjumlah RM19.67 juta iaitu dalam bentuk bayaran premium berjumlahRM3.63 juta, pembinaan kompleks sukan bernilai RM15 juta dan pembinaan surau bernilaiRM1 juta. Bagaimanapun, mengikut keputusan mesyuarat MMKN pada bulan September2002 pulangan dalam bentuk pembinaan kompleks sukan diganti dengan membina dan baikpulih surau bernilai RM6 juta dan RM10 juta yang akan digunakan untuk kemudahaninfrastruktur (menaik taraf jalan). Sehubungan dengan itu, perjanjian penswastaan(tambahan) antara Kerajaan Negeri Selangor dengan Getrahome Sdn. Bhd. Iaitu pemajuProjek Mukim Dengkil telah ditandatangani pada 29 Julai 2003. Semakan Audit mendapati,Klausa 2 perjanjian tambahan ini menyatakan pulangan adalah dalam bentuk pembinaansurau berjumlah RM6 juta. Pembinaan surau perlu disiapkan dalam tempoh dua tahundaripada tarikh perjanjian ini ditandatangani iaitu pada bulan Julai 2005 atau mulai dari tarikhtapak surau diserahkan untuk pembinaan mengikut mana yang terkemudian. Manakalapulangan dalam bentuk menaik taraf jalan berjumlah RM10 juta, perlu disiapkan dalamtempoh 2 tahun daripada tarikh surau disiapkan iaitu pada bulan Julai 2007.Semakan Audit juga mendapati, sehingga bulan Disember 2009 Kerajaan Negeri Selangorbelum menerima semua pulangan itu daripada Pemaju Projek Mukim Dengkil ini. KerajaanNegeri hanya menerima sebahagian pulangan dalam bentuk premium tanah, pembinaan danbaik pulih surau dan infrastruktur di Selangor yang bernilai RM4.64 juta atau 23.6% daripadanilai pulangan berjumlah RM19.63 juta seperti di Jadual 7.6.89

Jadual 7.6Pulangan Kepada Kerajaan Negeri Daripada Getrahome Sdn. Bhd.Bil.Nilai Tahun Telah Serah Belum SerahBentukPulangan SepatutnyaPulangan(RM Juta) (%) (RM Juta) (%)(RM Juta) Selesai1. Premium Tanah 3.63 Tiada 2.80 77.1 0.83 22.92. Pembinaan danBaik Pulih6.00 2005 1.68 28.0 4.32 72.0Surau3. InfrastrukturTermasuk Jalan, 10.00 2007 0.16 1.6 9.84 98.4Parit dan SaliranJumlah 19.63 4.64 23.6 14.99 76.4Sumber: Rekod Seksyen Makro dan Penswastaan, UPENAnalisis terhadap jadual di atas menunjukkan pulangan infrastruktur mencatatkan nilaipulangan tertinggi yang belum diserahkan kepada Kerajaan Negeri iaitu sejumlah RM9.84juta atau 98.4% diikuti dengan pulangan pembinaan dan baik pulih surau iaitu sejumlahRM4.32 juta atau 72% dan pulangan premium tanah sejumlah RM0.83 juta atau 22.9%.Pulangan dalam bentuk pembinaan dan baik pulih surau belum diserahkan kerana pihaksyarikat belum menerima cadangan alternatif daripada pihak Kerajaan Negeri atauAgensinya seperti Jabatan Agama Islam Selangor (JAIS) dan UPEN mengenai lokasi yangsesuai bagi pembinaan surau dan menentukan surau yang perlu di baik pulih. Foto 7.1hingga Foto 7.2 menunjukkan antara pulangan bagi pembinaan dan baik pulih surau yangtelah serahkan kepada Kerajaan Negeri. Manakala Foto 7.3 dan 7.4 menunjukkan projekPemaju Mukim Dengkil yang berjaya dibangunkan oleh pemaju secara berfasa di Sepangtelah siap dan diduduki oleh pembeli sejak tahun 2005.Foto 7.1 Foto 7.2Pulangan Bagi Pembinaan Dan Baik Pulih Surau Yang TelahDiserahkan Kepada Kerajaan NegeriSurau di Institut TaufiqIslami Jalan Kebun,Klang Telah Siap DibinaSurau Al-Hidayah BukitTinggi, Klang TelahSiap Dibaik Pulih25 Ogos 2009 25 Ogos 2009Sumber:Jabatan Audit NegaraLokasi: Surau di Institut Taufiq Islami Jalan Kebun, Klang dan Surau Al Hidayah Bukit Tinggi, KlangTarikh: 25 Ogos 200990

Foto 7.3 Foto 7.4Projek Mukim Dengkil Yang Dibangunkan Secara BerfasaTelah Di siap Dan Duduki Oleh PembeliSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Tapak Projek Pembangunan Pemaju ProjekMukim Dengkil, SepangTarikh: 24 Ogos 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Tapak Projek Pembangunan Pemaju ProjekMukim Dengkil, SepangTarikh: 24 Ogos 2009Semakan Audit selanjutnya mendapati ada usaha yang dijalankan oleh pemaju ProjekMukim Dengkil untuk menyelesaikan pulangan menaik taraf jalan berjumlah RM10 juta. Padabulan Oktober 2009 pemaju Projek Mukim Dengkil telah membentangkan kertas cadangankepada Kerajaan Negeri Selangor mengenai Cadangan Pembinaan Jalan Penghubung dariBandar Baru Salak Tinggi ke Stesen ERL Sepang bernilai RM10 juta. Wakil dari PejabatDaerah Dan Tanah Sepang, Majlis Perbandaran Sepang, Jabatan Kerja Raya dan JabatanPerancang Bandar Dan Desa Negeri Selangor turut hadir dalam pembentangan tersebut.Gambar Rajah 7.1 menunjukkan lokasi Cadangan Pembinaan Jalan Penghubung dariBandar Baru Salak Tinggi ke Stesen ERL Sepang.Jalan penghubung dari BandarBaru Salak Tinggi ke StesenERL SepangGambar Rajah 7.1Lokasi Cadangan Pembinaan JalanPenghubung Dari Bandar Baru SalakTinggi Ke Stesen ERLSumber: Seksyen Makro dan Penswastaan, UPENLokasi: Projek Pembangunan Mukim Dengkil, SepangProjek ini akan dapat memberi kemudahan jalan alternatif kepada penduduk Sepang keStesen ERL, Cyberjaya, Putrajaya dan Kuala Lumpur. Bagaimanapun, sehingga bulan Mei2010 keputusan muktamad masih belum dibuat oleh Kerajaan Negeri terhadap cadangantersebut. Pihak UPEN memaklumkan, ia masih menunggu ulasan daripada Jabatan Teknikal91

mengenai spesifikasi bahan dan reka bentuk serta nilai sebenar kos cadangan pembinaanjalan tersebut sama ada ianya munasabah.7.4.1.2 Pulangan Belum Diterima Daripada Cekal Raya Sdn. Bhd.Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri pada bulan Mac 1999 telah meluluskan ProjekPembangunan Di atas Tanah Kerajaan seluas 23.75 ekar di Mukim Sungai Buloh denganKerajaan Negeri mendapat pulangan dalam bentuk premium berjumlah RM2.1 juta, 64 unitrumah kos rendah berjumlah RM2.69 juta, perpustakaan awam, tadika, dewan orang ramaiserta surau berjumlah RM0.50 juta. Projek Mukim Sungai Buloh telah siap dibangunkanpada tahun 2005 termasuk pulangan dalam bentuk 64 unit rumah kos rendah.Bagaimanapun, pulangan rumah kos rendah tersebut seperti di Foto 7.5 dan Foto 7.6 belumdiserahkan kepada Kerajaan Negeri sebaliknya pemaju Projek Mukim Sungai Buloh telahmenjualnya kepada orang awam. Foto 7.7 hingga Foto 7.8 menunjukkanprojek Pemaju Mukim Sungai Buloh yang telah siap dibangunkan oleh Syarikat Cekal RayaSdn. Bhd..Foto 7.5 Foto 7.6Projek Yang Siap Dibangunkan Oleh Pemaju Projek Mukim Sungai BulohRumah Telah SiapDan DidudukiFoto 7.7 Foto 7.8Projek Yang Siap Dibangunkan Oleh Pemaju Projek Mukim Sungai BulohRumah Kediaman YangTelah Siap Dan DidudukiRumah KedaiYang Telah SiapDan DidudukiSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Projek Pembangunan di Mukim Sungai Buloh, PetalingTarikh: 20 Ogos 200920.08.2009 20.08.200992

Semakan Audit mendapati Kerajaan Negeri belum menerima pulangan berjumlah RM3.19juta atau 60.3% daripada RM5.29 juta yang sepatutnya diterima daripada pemaju Projektersebut seperti di Jadual 7.7.Jadual 7.7Pulangan Kepada Kerajaan Negeri Daripada Projek Mukim Sungai BulohNilai Tahun Telah Serah Belum SerahBil. Bentuk Pulangan Pulangan Sepatutnya(RM Juta) Selesai(RM Juta) (%) (RM Juta) (%)1. Premium Tanah 2.10 Tiada Maklumat 2.10 100 0 0- Perjanjian tidakditandatangani2. Pembinaan 64 unitRumah Kos Rendah2.69 Tiada Maklumat- Perjanjian tidak0 0 2.69 1003. Perpustakaan Awam,Tadika, DewanOrang Ramai danSurauditandatangani0.50 Tiada Maklumat- Perjanjian tidakditandatangani0 0 0.50 100Jumlah 5.29 2.10 39.7 3.19 60.3Sumber: Rekod Seksyen Makro dan Penswastaan, UPENAnalisis terhadap jadual di atas menunjukkan pulangan oleh pemaju bagi pembinaan 64unit Rumah Kos Rendah berjumlah RM2.69 juta dan perpustakaan awam; tadika, dewanorang ramai dan surau berjumlah RM0.50 juta belum diserah kepada Kerajaan Negeri.Hanya pulangan dalam bentuk premium berjumlah RM2.10 juta telah diserahkansepenuhnya kepada Kerajaan Negeri pada bulan Julai 2000.Akibatnya Kerajaan Negeri mengalami kerugian kerana 64 unit rumah kos rendah tidakdapat dijual oleh Kerajaan Negeri kepada orang awam. Manakala kemudahanperpustakaan awam, tadika, dewan orang ramai dan surau yang sepatutnya dibina belumditerima oleh Kerajaan Negeri. Bagaimanapun, pada tahun 2005, UPEN telah memasukkanKaveat Pendaftar ke atas tanah yang telah diberi milik kepada pemaju Projek MukimSungai Buloh ini bagi menjamin kepentingan Kerajaan Negeri.Pada pendapat Audit, pengurusan pulangan projek penswastaan bagi pemaju ProjekMukim Dengkil dan Pemaju Projek Mukim Sungai Buloh adalah tidak memuaskankerana Kerajaan Negeri masih belum menerima pulangan sepenuhnya seperti yangtelah ditetapkan dalam kelulusan projek penswastaan ini.7.4.2 Dokumen Perjanjian Projek Cekal Raya Sdn. Bhd. Tidak DitandatanganiMerujuk kepada Garis Panduan untuk perjanjian Kerajaan yang dikeluarkan oleh JabatanPeguam Negara bertarikh 21 Januari 2003 menyatakan dokumen perjanjian hendaklahdisediakan dan ditandatangani oleh Jabatan/Agensi sebelum melaksanakan sesuatuprogram/pembangunan.Semakan Audit mendapati, dokumen perjanjian tidak ditandatangani oleh UPEN bagiPemaju Projek Mukim Sungai Buloh sungguhpun projek tersebut telah siap dan mendapatCentificate of Fitness pada tahun 2005. Sehingga bulan Mei 2010, dokumen perjanjian93

masih belum ditandatangani oleh pemaju Projek Mukim Sungai Buloh walaupun pihakUPEN telah menghantar empat surat peringatan kepada pemaju tersebut iaitu pada 11 dan28 Mac 2003, serta 24 Mei dan 16 Ogos 2005 dan tindakan Kaveat pendaftar telah dibuatpada tahun 2005 lagi. Perkara ini berlaku kerana pemaju Projek Mukim Sungai Buloh tidakmenghadirkan diri ke Pejabat UPEN untuk menandatangani dokumen perjanjian danpengurusan projek telah diserahkan kepada pihak pemaju lain tanpa mendapat persetujuanterlebih dahulu daripada Kerajaan Negeri. Akibatnya Kerajaan Negeri Selangor kehilanganpulangan sejumlah RM3.19 juta yang dijanjikan dan tindakan mahkamah tidak dapatdiambil terhadap pemaju Projek Mukim Sungai Buloh ini.Pada pendapat Audit, ketiadaan perjanjian menyukarkan Kerajaan Negeri mengawaltindak tanduk pemaju yang bertentangan dengan kepentingan Kerajaan Negeri.7.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya pengurusan projek penswastaan Kerajaan Negeri Selangor bagitempoh tahun 1995 hingga 2009 oleh UPEN adalah memuaskan. Projek penswastaan initelah berjaya menwujudkan kawasan perbandaran baru (new township) di Negeri Selangor.Bagaimanapun, bagi dua sampel Audit yang dipilih mendapati, pengurusan projek adalahtidak memuaskan kerana projek lewat disiapkan, perjanjian tidak ditandatangani,pemantauan dan penguatkuasaan terhadap projek penswastaan tidak dijalankan secaraberterusan. Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam Laporan ini dan jugamemastikan perkara yang sama tidak berulang dalam pelaksanaan projek yang lain, adalahdisyorkan pihak Kerajaan Negeri Selangor perlu memberi pertimbangan terhadap perkaraberikut:a) Mengkaji semula semua bentuk pulangan sedia ada yang masih belum diterima olehKerajaan Negeri sama ada ianya masih relevan dengan keperluan semasa.b) Mewujudkan satu Jawatankuasa Khas bagi memantau secara berterusan terhadappulangan kepada Kerajaan Negeri yang masih belum diserahkan sepenuhnya.c) Mendapatkan pandangan serta ulasan daripada Penasihat Undang-undang NegeriSelangor mengenai tindakan yang diambil terhadap pemaju projek penswastaan yangmasih belum menandatangani perjanjian.94

JABATAN KEHAKIMAN SYARIAH NEGERI SELANGOR8. PENGURUSAN PROJEK PEMBINAAN IBU PEJABAT JABATAN KEHAKIMANSYARIAH NEGERI SELANGOR DAN MAHKAMAH RENDAH SYARIAH DAERAH8.1 LATAR BELAKANG8.1.1 Pada bulan Februari 2006, Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri (MMKN) telahmeluluskan pembinaan Ibu Pejabat Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Selangor dansembilan Mahkamah Rendah Syariah Daerah (Projek JAKESS) secara Build, Lease andTransfer (BLT). Amanah Raya Development Sdn. Bhd. (ARD) telah dilantik bagimelaksanakan projek berkenaan. Kos keseluruhan projek ini berjumlah RM160.59 juta iaituRM40.24 juta bagi bangunan Ibu Pejabat Jabatan Kehakiman Syariah Negeri Selangor (IbuPejabat JAKESS) dan RM120.35 juta bagi sembilan buah Mahkamah Rendah SyariahDaerah (MRSD) dan dibiayai sepenuhnya oleh ARD. Pihak ARD dikehendaki menyiapkanprojek ini dalam tempoh 30 bulan daripada tarikh kelulusan pelan bangunan oleh PihakBerkuasa Tempatan (PBT) yang berkenaan. Kos setiap mahkamah, tarikh kelulusan pelanbangunan dan tarikh jangkaan penyerahan bangunan adalah seperti di Jadual 8.1.Jadual 8.1Kos Setiap Mahkamah Dan Tarikh Penyerahan Bangunan (Jangkaan)TarikhTarikhBil. MahkamahKos Kelulusan PenyerahanPelan Bangunan(RM Juta) Bangunan (Jangkaan)1. Ibu Pejabat JAKESS 40.24 12.6.2008 11.12.20102. MRSD Klang 12.95 30.3.2009 29.9.20113. MRSD Petaling 14.85 - -4. MRSD Hulu Langat 12.95 7.4.2009 6.10.20115. MRSD Gombak 14.85 - -6. MRSD Kuala Selangor 12.95 14.11.2008 13.5.20117. MRSD Kuala Langat 12.95 28.5.2008 27.11.20108. MRSD Sabak Bernam 12.95 10.4.2009 9.10.20119. MRSD Hulu Selangor 12.95 3.2.2009 24.8.201110. MRSD Sepang 12.95 3.9.2007 2.3.2010Jumlah 160.59Sumber: Perjanjian BLT dan Rekod ARD8.1.2 Antara justifikasi bagi pelaksanaan Projek JAKESS ini adalah untuk menampungpertambahan perjawatan baru di JAKESS, bangunan MRSD yang sedia ada telah usang danuzur serta terletak jauh daripada pusat pentadbiran daerah. Pemilihan lokasi bagi ProjekJAKESS secara dasarnya telah diputuskan oleh MMKN pada bulan Mei 2006.8.1.3 Satu perjanjian BLT antara Kerajaan Negeri Selangor dengan ARD telahditandatangani pada bulan Julai 2007 dan menetapkan tempoh pajakan selama 20 tahundengan bayaran sewa berjumlah RM17.64 juta setahun seperti di Jadual 8.2.95

Jadual 8.2Bayaran Sewa Kepada ARDBil.MahkamahKadar SewaSetahun(RM Juta)1. Ibu Pejabat JAKESS 4.442. MRSD Klang 1.423. MRSD Petaling 1.634. MRSD Hulu Langat 1.425. MRSD Gombak 1.636. MRSD Kuala Selangor 1.427. MRSD Kuala Langat 1.428. MRSD Sabak Bernam 1.429. MRSD Hulu Selangor 1.4210. MRSD Sepang 1.42Sumber: Perjanjian BLTJumlah 17.648.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada pengurusan Projek JAKESS telahdilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mencapai matlamatnya.8.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANPengauditan ini meliputi pengurusan projek pembinaan Ibu Pejabat JAKESS diSeksyen 5, Shah Alam dan sembilan buah MRSD. Semakan terhadap fail dan dokumenberkaitan dijalankan di Seksyen Makro Dan Penswastaan, Unit Perancang Ekonomi Negeri(UPEN), Unit Pembangunan, JAKESS dan Bahagian Bangunan, Jabatan Kerja Raya NegeriSelangor (JKR Selangor). Selain itu, temu bual pegawai yang terlibat serta lawatan fizikal dilima daerah yang dipilih iaitu Sepang, Petaling, Hulu Langat, Kuala Langat dan Gombak.8.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan Oktober hingga Februari 2010 mendapatipada keseluruhannya pengurusan Projek JAKESS adalah memuaskan. Lawatan ulanganbersama dengan Unit Teknikal Audit pada bulan Februari 2010 mendapati kerja-kerja dalampelaksanaan adalah memuaskan. Jadual 8.3 menunjukkan kemajuan pelaksanaan ProjekJAKESS sehingga bulan April 2010 yang telah mencapai kemajuan kerja secarakeseluruhan 69% iaitu 11.90% melebihi sasaran awal yang ditetapkan 57.10%.96

Jadual 8.3Kemajuan Projek JAKESS Sehingga Bulan April 2010Kemajuan PelaksanaanBil. Mahkamah Perancangan(%)Sebenar(%)Catatan1. Ibu Pejabat JAKESS 76 792. MRSD Klang 55 713. MRSD Petaling 65 834. MRSD Hulu Langat 45 695. MRSD Gombak - -6. MRSD Kuala Selangor 71 927. MRSD Kuala Langat 78 608. MRSD Sabak Bernam 42 589. MRSD Hulu Selangor 57 7310. MRSD Sepang 100 80 Kerja pembinaan tertangguhkerana masalah pertindihantanah dengan JabatanPelajaran Daerah.Sumber: Rekod ARDFoto 8.1 hingga Foto 8.10 menunjukkan projek pembinaan Bangunan Ibu Pejabat JAKESS,MRSD Petaling, MRSD Hulu Langat, MRSD Sepang dan MRSD Kuala Langat.Foto 8.1 Foto 8.2Bangunan Ibu Pejabat JAKESSSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 5, Shah AlamTarik: 13 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 5, Shah AlamTarik: 13 Februari 201097

Foto 8.3 Foto 8.4Mahkamah Rendah Syariah Daerah PetalingSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen U5, Shah AlamTarikh: 19 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen U5, Shah AlamTarikh: 19 Februari 2010Foto 8.5 Foto 8.6Mahkamah Rendah Syariah Daerah Hulu LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru BangiTarikh: 20 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru BangiTarikh: 20 Februari 201098

Foto 8.7 Foto 8.8Mahkamah Rendah Syariah Daerah SepangSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru Salak TinggiTarikh: 20 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru Salak TinggiTarikh: 20 Februari 2010Foto 8.9 Foto 8.10Mahkamah Rendah Syariah Daerah Kuala LangatSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kota Seri LangatTarikh: 20 Februari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Kota Seri LangatTarikh: 20 Februari 2010Semakan Audit mendapati antara kelemahan dalam pengurusan Projek JAKESS adalahKerajaan Negeri kerugian sejumlah RM1.77 juta bagi kos reka bentuk bangunan Ibu PejabatJAKESS; Jabatan Kerja Raya Negeri Selangor (JKR Selangor) tidak memantau projektersebut bagi pihak Kerajaan Negeri dan tapak bangunan Mahkamah belum ditukar hakmilik. Penjelasan berhubung kelemahan tersebut adalah seperti berikut:8.4.1 Keputusan Kaedah Pembinaan Tidak KonsistenProjek pembinaan hendaklah dirancang secara menyeluruh meliputi penentuan keperluan,kajian awal, kos pembinaan serta kaedah pembiayaan projek.99

Semakan Audit mendapati pada tahun 2005, Kerajaan Negeri telah meluluskan peruntukanberjumlah RM25 juta untuk pembinaan bangunan Ibu Pejabat JAKESS dan diuruskansepenuhnya oleh JKR Selangor. Sehubungan itu, JKR Selangor telah melantik enam juruperunding untuk mereka bentuk bangunan Ibu Pejabat JAKESS. Juru perunding yangdilantik adalah terdiri daripada arkitek, perunding ukur bahan, perunding mekanikal danelektrikal, perunding awam dan struktur, juru ukur dan perunding penyiasatan tanah.Bagaimanapun, pada bulan Februari 2006, MMKN telah meluluskan pembinaan ProjekJAKESS secara BLT. Kerajaan Negeri telah melantik ARD bagi melaksanakan projekberkenaan. Kos keseluruhan projek ini berjumlah RM160.59 juta iaitu RM40.24 juta bagibangunan Ibu Pejabat JAKESS dan RM120.35 juta bagi sembilan buah MRSD dan dibiayaisepenuhnya oleh ARD. Maklumat mengenai keputusan tersebut seperti justifikasi kaedahpembinaan dan pertambahan skop kerja tidak dikemukakan untuk semakan Audit.Akibatnya, JKR Selangor telah menamatkan perkhidmatan juru perunding yang telah dilantikpada tahun 2005 walaupun sejumlah RM1.77 juta telah dibayar kepada juru perundingberkenaan pada tahun 2006 dan 2007 seperti di Jadual 8.4.Jadual 8.4Bayaran Kepada Oleh JKR Selangor Juru Perunding DanStatus Kerja Yang Telah DilaksanakanKerja Yang Telah DilaksanakanJuru PerundingBil.Bayaran(RM Juta)1. Perunding Arkitek Dokumen Kontrak (70%) 0.852. Perunding Ukur Bahan Penyiapan Bills Of Quantities DanDokumen Tender Yang Lain. (60%)3. Perunding Mekanikal Dan Elektrikal Peringkat Reka Bentuk 1 (50%) 0.204. Perunding Awam Dan Struktur Peringkat Reka Bentuk 2 (80%) 0.415. Perunding Penyiasatan Tapak Laporan Kerja-kerja Penyiasatan Tanah 0.01Dan Ujian Makmal (100%)6. Juru Ukur Berlesen Pelan Ukur Tanah Tapak Projek 0.02(100%)Jumlah 1.77Sumber: Baucar Bayaran Tahun 2006 Dan 2007, JKR SelangorSemakan Audit selanjutnya terhadap minit mesyuarat Jawatankuasa Cadangan PembinaanKompleks Ibu Pejabat JAKESS Dan Pembangunan Sembilan Buah MRSD(Jawatankuasa Cadangan) pada bulan November 2006 mendapati ARD telah melantik juruperunding yang baru bagi melaksanakan projek ini. Hanya juru perunding arkitek sahajayang dilantik semula oleh ARD. Berdasarkan maklumat daripada JKR Selangor, semualaporan juru perunding yang dilantik oleh JKR Selangor tidak digunakan semula oleh ARD.0.28Pada pendapat Audit, pengurusan Projek JAKESS tidak memuaskan keranaperancangannya tidak menyeluruh dan keputusan yang tidak konsistenmengakibatkan pembaziran kos juru perunding berjumlah RM1.77 juta.100

8.4.2 JKR Selangor Tidak Memantau Projek Bagi Pihak Kerajaan NegeriKlausa 7.1, perjanjian BLT antara Kerajaan Negeri dan ARD ada menyatakan bahawaKerajaan Negeri melantik JKR Selangor sebagai penasihat dan wakil kepada KerajaanNegeri untuk menjalankan pemantauan di tapak projek. Antara tanggungjawab JKRSelangor adalah memastikan bahan yang digunakan mengikut spesifikasi yang ditetapkan;memastikan ujian yang bersesuaian dijalankan mengikut standard piawaian dan JKRSelangor berhak menjalankan sendiri ujian sekiranya perlu. Selain itu, JawatankuasaCadangan pada bulan November 2006 telah melantik JKR Selangor sebagai project directorbagi memantau projek ini secara fizikal. Sehubungan itu, UPEN telah memaklumkan JKRSelangor supaya bertanggungjawab memantau Projek JAKESS dari segi fizikal bangunanbagi memastikan nilai bangunan tersebut selaras dengan prinsip value for money dan tiadapenyelewengan dari segi ukur bahan (bill of quantity).Semakan Audit mendapati JKR Selangor tidak memantau projek ini secara fizikal tetapihanya terlibat sebagai ahli di dalam Jawatankuasa Cadangan. Sebaliknya, pihak Auditmendapati pemantauan projek secara fizikal dijalankan oleh Unit Pembangunan, JAKESSbagi memastikan projek dilaksanakan mengikut spesifikasi yang ditetapkan. Laporankemajuan kerja projek juga disediakan oleh Unit ini dan dibentangkan di dalam mesyuaratJawatankuasa Cadangan yang dipengerusikan oleh wakil UPEN.Pihak JKR Selangor tidak jelas mengenai peranan mereka dalam pemantauan projek inikerana UPEN tidak mengemukakan salinan perjanjian BLT. Wakil JKR Selangor telahmemaklumkan kepada mesyuarat Jawatankuasa Cadangan pada bulan Januari 2009bahawa pihaknya perlu merujuk perjanjian BLT bagi mengenal pasti peranannya. SalinanPerjanjian BLT hanya dikemukakan kepada JKR Selangor oleh UPEN pada bulan Mac 2009iaitu 22 bulan selepas perjanjian berkenaan ditandatangani. Kelewatan UPENmengemukakan Perjanjian BLT menyebabkan JKR Selangor tidak dapat menjalankantanggungjawabnya. Ini adalah kerana di dalam tempoh kelewatan tersebut kontraktor ARDtelah memulakan pembinaan di sembilan daripada 10 Projek JAKESS. Jadual 8.5menunjukkan tarikh pembinaan dimulakan dan status Projek JAKESS sehingga bulanFebruari 2009 iaitu sebelum UPEN menyerahkan salinan Perjanjian BLT kepada JKRSelangor.101

Bil.Jadual 8.5Tarikh Mula Pembinaan Dan Status Projek JAKESSSehingga Bulan Februari 2009Projek JAKESSTarikh PembinaanDimulakanStatus ProjekJAKESS(%)1. Ibu Pejabat JAKESS 26.9.2008 282. MRSD Klang 30.4.2008 153. MRSD Petaling 1.11.2007 494. MRSD Hulu Langat 4.8.2008 115. MRSD Sepang 3.3.2008 406. MRSD Kuala Selangor 26.11.2007 427. MRSD Kuala Langat 15.11.2007 348. MRSD Sabak Bernam 3.4.2008 179. MRSD Hulu Selangor 18.6.2008 7Sumber: Rekod ARDSelain itu, pihak UPEN atau JAKESS tidak meminta laporan pemantauan projek daripadaJKR Selangor untuk tujuan pemantauan keseluruhan projek. Akibatnya Kerajaan Negeritidak mendapat pandangan teknikal terhadap kerja-kerja yang telah dilaksanakan olehkontraktor sama ada selaras dengan prinsip value for money dan mematuhi spesifikasi yangditetapkan.JKR Selangor telah memaklumkan kepada pihak Audit, pihaknya ada menjalankanpemantauan secara fizikal terhadap projek JAKESS selepas Perjanjian BLT dikemukakanoleh pihak UPEN iaitu pada 30 Mac 2009, 23 November 2009, 29 Januari 2010 dan16 Mac 2010.Pada pendapat Audit, pemantauan Projek JAKESS adalah tidak memuaskan keranaprinsip value for money dan spesifikasi projek tidak dipantau oleh pegawai dariJabatan Teknikal.8.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya pengurusan Projek JAKESS adalah memuaskan dari segipembinaan fizikal. Bagaimanapun, terdapat berapa kelemahan dalam pengurusan projektersebut. Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam Laporan ini dan jugamemastikan perkara yang sama tidak berulang dalam pengurusan projek yang lain, adalahdisyorkan supaya pihak UPEN, JKR Selangor dan JAKESS memberi pertimbangan terhadapperkara berikut:a) Perancangan yang menyeluruh bagi mengelakkan pembaziran terhadap perbelanjaanyang tidak perlu atau berulang kerana keputusan yang tidak konsisten.b) Salinan perjanjian hendaklah dikemukakan kepada JKR Selangor dan JAKESS sebaiksahaja perjanjian ditandatangani supaya agensi berkenaan dapat melaksanakantanggungjawab masing-masing.102

MAJLIS BANDARAYA SHAH ALAM9. PENGURUSAN PENYENGGARAAN JALAN9.1 LATAR BELAKANG9.1.1 Kawasan pentadbiran Majlis Bandaraya Shah Alam (MBSA) berkeluasan 290.3 kmpersegi dibahagikan kepada 56 seksyen merangkumi Daerah Petaling dan sebahagianDaerah Klang. MBSA bertanggungjawab membina dan menyenggara jalan yangmenghubungkan semua seksyen di kawasan pentadbirannya. MBSA dianggar perlumenyenggara jalan sepanjang 2,070 km. Objektif penyenggaraan adalah bagi memastikanpermukaan dan persekitaran jalan sentiasa memberi pemanduan yang selesa dan selamatserta mengurangkan kos operasi kenderaan.9.1.2 Penyenggaraan jalan bermaksud pemeliharaan, penjagaan dan pemulihan jalan,longkang, pembetungan dan perabot tepi jalan seperti papan tanda nama jalan/amaran,pondok peta, papan tanda maklumat dan alat keselamatan jalan yang menjadi sebahagiandaripada jalan tersebut. Kos untuk menyenggara jalan dibiayai bersama dari peruntukanMBSA dan Kerajaan Persekutuan melalui Pemberian Penyenggaraan Jalan Raya KepadaNegeri (MARRIS), program BP1 (Projek-projek Kecil Di Kawasan Pihak Berkuasa Tempatan)dan BP6 (Pembangunan Penempatan Tradisional Dan Tersusun Dalam Kawasan PihakBerkuasa Tempatan) serta Lembaga Kemajuan Perindustrian Malaysia (MIDA).Perbelanjaan yang dilakukan terhadap penyenggaraan jalan bagi tahun 2007, 2008 dan2009 adalah masing-masing berjumlah RM20.72 juta, RM36.41 juta dan RM19.88 juta.9.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada penyenggaraan jalan dikawasan MBSA telah dilaksanakan dengan cekap dan berkesan serta mencapaimatlamatnya.9.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN9.3.1 Skop pengauditan meliputi kerja penyenggaraan jalan yang dilaksanakan oleh MBSAdan diswastakan bagi tempoh tahun 2007 hingga 2009. Pengauditan dijalankan di PejabatMBSA dan Pejabat Unit Perancang Ekonomi Negeri (UPEN).9.3.2 Pemeriksaan dilakukan terhadap rekod dan dokumen berkaitan yang diselenggara dipejabat MBSA dan UPEN. Temu bual dengan pegawai yang bertanggungjawab juga telahdiadakan bagi mendapatkan maklumat dan penjelasan. Selain itu lawatan fizikal ke lokasi103

jalan yang dipilih iaitu Seksyen 7, 13, 25, U8 dan 15 yang mana MBSA telah menerimabanyak aduan kerosakan jalan raya juga dijalankan.9.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan September hingga Mac 2010 mendapatipada keseluruhannya pengurusan penyenggaraan jalan adalah kurang memuaskan keranaterdapat beberapa kelemahan yang menyebabkan kesulitan kepada pengguna jalan rayakhususnya penduduk di sekitar kawasan. Semakan Audit mendapati MBSA telahmembelanjakan sejumlah RM77.01 juta pada tahun 2007 hingga 2009 bagi penyenggaraanjalan di kawasan pentadbirannya. Lawatan Audit ke lokasi mendapati jalan raya di Seksyen7, 13, 25, U8 dan 15 mengalami kerosakan antaranya seperti jalan berlubang, air bertakungatas jalan dan jalan yang ditampal tidak rata seperti di Jadual 9.1.Jadual 9.1Maklumat Kerosakan Jalan Mengikut KawasanBil. SeksyenJumlah Sampel JalanJalan Jalan RosakCatatan1. 7 236 15 4 Jalan Berlubang2. 13 124 15 6 Jalan Berlubang Dan Air Bertakung3. 25 216 15 4 Jalan Berlubang Dan Air Bertakung4. U8 211 15 6 Jalan Berlubang5. 15 25 10 3 Jalan Berlubang dan Jalan YangDitampal Tidak RataJumlah 812 70 23Sumber: Jabatan Audit Negara Dan Rekod MBSAKerosakan jalan di Seksyen 7, 13, 25, U8 dan 15 adalah seperti di Foto 9.1, Foto 9.3,Foto 9.5, Foto 9.7, Foto 9.9 dan Foto 9.11. Bagaimanapun, lawatan susulan Audit pada 26April dan 5 Mei 2010 mendapati tindakan telah diambil untuk menampal jalan yangberlubang di Seksyen 13, U8 dan 15 seperti di Foto 9.4, Foto 9.10 dan Foto 9.12.Manakala, kerosakan jalan di Seksyen 7 dan 25 masih belum diambil tindakan oleh MBSAseperti di Foto 9.2, Foto 9.6 dan Foto 9.8.Foto 9.1Jalan Berlubang Di Jalan Platinum 7/59,Seksyen 7SebelumFoto 9.2Jalan Masih Berlubang Di Jalan Platinum7/59, Seksyen 7SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Platinum7/59, Seksyen 7Tarikh: 18 Mac 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Platinum7/59, Seksyen 7Tarikh: 26 April 2010104

Foto 9.3Jalan Berlubang dan Air BertakungDi Jalan Renang 13/20, Seksyen 13SebelumFoto 9.4Tindakan Telah Diambil Oleh MBSADi Jalan Renang 13/20, Seksyen 13SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Renang 13/20, Seksyen 13Tarikh: 18 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Renang 13/20, Seksyen 13Tarikh: 26 April 2010Foto 9.5Air Bertakung Di Jalan Sepadu 25/123,Seksyen 25SebelumFoto 9.6Air Masih Bertakung Di Jalan Sepadu 25/123,Seksyen 25SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sepadu 25/13, Seksyen 25Tarikh: 26 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Sepadu 25/13, Seksyen 25Tarikh: 26 Januari 2010105

Foto 9.7Jalan Berlubang Dalam Kawasan PangsapuriDi Jalan Harapan 25/29, Seksyen 25SebelumFoto 9.8Jalan Masih Berlubang Dalam KawasanPangsapuri Di Jalan Harapan 25/29,Seksyen 25SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Harapan 25/29, Seksyen 25Tarikh: 26 Januari 2010Foto 9.9Jalan Berlubang Di Persiaran Anjung Seri,Seksyen U8SebelumSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Harapan 25/29, Seksyen 25Tarikh: 26 Januari 2010Foto 9.10Tindakan Telah Diambil Oleh MBSA DiPersiaran Anjung Seri, Seksyen U8SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Anjung Seri, Seksyen U8Tarikh: 19 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Anjung Seri, Seksyen U8Tarikh: 5 Mei 2010106

Foto 9.11Jalan Berlubang Dan Ditampal Tidak Rata DiPersiaran Selangor, Seksyen 15SebelumFoto 9.12Tindakan Telah Diambil Oleh MBSA DiPersiaran Selangor, Seksyen 15SelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Selangor, Seksyen 15Tarikh: 18 Mac 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Selangor, Seksyen 15Tarikh: 5 Mei 2010Semakan Audit mendapati keadaan kerosakan jalan seperti di atas berlaku keranapengurusan penyenggaraan jalan yang lemah seperti peruntukan tidak mencukupi,rancangan penyenggaraan berkala tidak disediakan, daftar inventori jalan raya tidakdiselenggarakan, tiada pemantauan oleh Jabatan Kejuruteraan MBSA dan aduan yangditerima lewat diambil tindakan. Butiran lanjut adalah seperti berikut:9.4.1 Peruntukan Tidak MencukupiMBSA memerlukan sejumlah RM102.51 juta bagi menampung perbelanjaan menyenggarajalan pada tahun 2007 hingga 2009. Bagaimanapun, peruntukan yang telah diluluskan olehMBSA dan Kerajaan Negeri Selangor terhadap kerja penyenggaraan tersebut berjumlahRM77.47 juta bagi tempoh yang sama. Maklumat keperluan, peruntukan diterima danperbelanjaan sebenar penyenggaraan jalan MBSA bagi tahun 2007 hingga 2009 seperti diJadual 9.2.Jadual 9.2Peruntukan Diterima Dan Perbelanjaan Penyenggaraan JalanBagi Tahun 2007 Hingga 2009Perbezaan PeruntukanPeruntukan DiterimaDiterima DenganKeperluan SebenarTahunKeperluanKerajaanBelanjaMBSA MBSA Persekutuan JumlahSebenar(RM Juta) (RM Juta)/Negeri(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta) (%) (RM Juta)2007 20.90 12.02 12.21 24.23 3.33 15.9 20.722008 28.84 15.09 18.47 33.56 4.72 16.4 36.412009 52.77 10.95 8.73 19.68 (33.09) (62.7) 19.88Jumlah 102.51 38.06 39.41 77.47 (25.04) (24.4) 77.01Sumber: Rekod MBSA107

Analisis Audit terhadap jadual di atas menunjukkan peruntukan penyenggaraan jalan yangditerima bagi tahun 2007 berjumlah RM24.23 juta dan pada tahun 2008 berjumlahRM33.56 juta melebihi keperluan peruntukan masing-masing berjumlah RM20.90 juta padatahun 2007 dan RM28.84 juta pada tahun 2008. Bagaimanapun, pada tahun 2009peruntukan yang diterima berjumlah RM19.68 juta daripada RM52.77 juta yang diperlukan.Jumlah peruntukan yang diterima pada tahun tersebut adalah 62.7% kurang daripadakeperluan MBSA menyebabkan kerja penyenggaraan jalan tidak dapat dilaksanakanmengikut keperluan sebenar. Selain itu, peruntukan yang diterima daripada KerajaanPersekutuan/Negeri adalah rendah iaitu RM8.73 juta berbanding RM18.47 juta pada tahun2008 dan RM12.21 juta pada tahun 2007.Semakan Audit terhadap rekod-rekod kewangan mendapati MBSA telah membelanjakansejumlah RM77.01 juta pada tahun 2007 hingga 2009 untuk kerja penyenggaraan jalandaripada sejumlah RM77.47 juta yang diperuntukkan bagi tempoh tersebut.MBSA memaklumkan pihaknya akan memohon tambahan peruntukan dalam tahun semasasekiranya kerja-kerja yang akan dijalankan telah tiada baki peruntukan. MBSA jugamenyenaraikan kerja-kerja yang akan dilaksanakan dan jumlahnya dengan membentangkankertas kerja dan mendapat kelulusan dalam Mesyuarat Pengurusan, MesyuaratJawatankuasa Kewangan dan Mesyuarat Penuh Majlis.9.4.2 Rancangan Penyenggaraan Berkala Tidak DisediakanMengikut A Guide for District Engineers Staff On Pavement Maintenance yang dikeluarkanoleh JKR, penyenggaraan jalan yang baik tidak sahaja memastikan permukaan danpersekitaran jalan sentiasa memberi pemanduan yang selesa dan selamat tetapi jugamemastikan struktur jalan mempunyai kekuatan yang mencukupi untuk menampung bebantrafik bagi menjamin jangka hayat jalan dapat bertahan lebih lama. Penyenggaraan secarapencegahan (preventive maintenance) memerlukan pemeriksaan dan penilaian secaraberkala ke atas keupayaan struktur pavement jalan bagi menentukan kaedah pembaikanyang sesuai.Semakan Audit mendapati MBSA tidak menyediakan rancangan penyenggaraan berkalabagi memastikan jalan yang berusia melebihi lima tahun diperiksa dan dinilai keupayaanstruktur pavementnya supaya dapat mencegah dari berlaku kerosakan. Rancanganpenyenggaraan yang dijalankan oleh MBSA adalah berasaskan kepada aduan yang diterimadaripada penduduk, laporan hasil lawatan pegawai MBSA, atau permintaan daripada WakilRakyat yang menghendaki jalan tertentu di senggara. Akibatnya, kerja penyenggaraan jalantertumpu kepada aduan awam terhadap jalan rosak yang melibatkan pembaikan kecil dantidak menyeluruh. Kerja-kerja pembaikan kecil terhadap aduan kerosakan jalan adalah tidakberkualiti kerana jalan rosak semula selepas dibaiki seperti di Foto 9.13 dan Foto 9.15.Lawatan susulan Audit pada 5 Mei 2010 mendapati, tindakan telah diambil bagi menampaljalan yang rosak seperti di Foto 9.14 dan Foto 9.16.108

Foto 9.13Jalan Rosak Semula Selepas DitampalSebelumSelepasFoto 9.14Jalan Telah DitampalSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Plumbum 7/100, Seksyen 7Tarikh: 3 Disember2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Plumbum 7/100, Seksyen 7Tarikh: 5 Mei 2010Foto 9.15Jalan Rosak Semula Selepas DitampalSebelumSelepasFoto 9.16Jalan Telah DitampalSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Astaka U8/82, Seksyen U8Tarikh: 19 Januari 2010Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Persiaran Astaka U8/82, Seksyen U8Tarikh: 5 Mei 2010MBSA memaklumkan mulai bulan Jun 2010, penyenggaraan jalan telah dibuat sebut hargamengikut empat zon bagi tempoh masa dua tahun. Untuk tujuan penyenggaraan berkala,empat kontraktor diberi tanggungjawab untuk menjaga zon masing-masing. Pegawai MBSAakan memantau dan membuat perancangan yang lebih terperinci antaranya merekodkanpenyenggaraan jalan yang lepas; mengutamakan penyenggaraan jalan-jalan protokol;mengenal pasti jenis kerosakan jalan dan cadangan pembaikan serta meramal jumlahkerosakan jalan dan kos pembaikan yang terlibat.9.4.3 Daftar Inventori Jalan Dan Rekod Penyenggaraan Jalan Tidak Di selenggaraMengikut amalan terbaik, Daftar Inventori Jalan perlu di selenggara. Daftar ini hendaklahmengandungi butiran jalan raya serta kerja penyenggaraan yang telah dijalankan.109

Dengan adanya daftar ini, perancangan jadual penyenggaraan jalan raya dapat disediakandengan cepat dan tepat.Semakan Audit di Jabatan Kejuruteraan MBSA mendapati Daftar Inventori Jalan tidak diselenggara.Oleh itu, pihak Jabatan Kejuruteraan MBSA sukar menilai keadaan jalan yang telahdisenggara serta sukar mendapat maklumat dengan cepat dan tepat mengenai jalan bagitujuan merancang kerja-kerja penyenggaraan jalan dengan berkesan. Selain itu, jalan yangsiap disenggara dan rosak semula tidak dibaiki seperti semasa lawatan Audit pada bulanSeptember dan Disember 2009 di Kampung Paya Jaras, Sungai Buloh dan Seksyen 27,Shah Alam seperti berikut:a) Kerja penyenggaraan jalan di Jalan Gajah 10 Kampung Paya Jaras, Sungai Buloh telahsiap dilaksanakan pada bulan September 2008 dengan kos RM103,101.Bagaimanapun, lawatan Audit pada 30 September 2009 (selepas 12 bulan) mendapatijalan tersebut rosak semula iaitu berlubang dan air bertakung seperti di Foto 9.17.Keadaan ini membahayakan pengguna jalan raya. Lawatan susulan Audit pada 5 Mei2010 mendapati, tindakan telah diambil terhadap kerosakan jalan tersebut seperti diFoto 9.18.Foto 9.17Jalan Berlopak Dan Air BertakungSebelumFoto 9.18Jalan Berlopak Dan Air Bertakung TelahDisenggara Oleh MBSASelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Gajah 10, Kampung Paya JarasTarikh: 30 September 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Jalan Gajah 10, Kampung Paya JarasTarikh: 5 Mei 2010b) Kerja penyenggaraan jalan di jalan utama kawasan perumahan dan rumah pangsaSeksyen 27, Shah Alam telah siap dilaksanakan pada bulan Mac 2008 dengan kosRM750,000. Bagaimanapun, lawatan Audit pada 2 Disember 2009 (selepas 10 bulan)mendapati jalan tersebut rosak semula dan jalan berlubang seperti di Foto 9.19.Lawatan susulan Audit pada 5 Mei 2010 mendapati, jalan ini masih berlubang serta airbertakung seperti di Foto 9.20 walaupun tindakan menampal jalan telah diambil olehMBSA.110

Foto 9.19Jalan Berlubang Serta Air BertakungSebelumFoto 9.20Jalan Masih Berlubang Serta Air BertakungSelepasSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 27, Shah AlamTarikh: 2 Disember 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Seksyen 27, Shah AlamTarikh: 5 Mei 2010MBSA memaklumkan, rekod jenis kerosakan dan cara pembaikan akan disenaraikanbermula tahun 2009 untuk semua jalan yang terlibat. Oleh itu, kerja-kerja penyenggaraanpada masa hadapan akan berpandukan kepada rekod yang telah disenaraikan. Denganadanya rekod pembaikan/penyenggaraan jalan, maka segala rancangan pembaikan akanberbentuk jangka panjang dan lebih terancang.9.4.4 Aduan Awam Lewat Diambil TindakanMBSA menggunakan sistem iResponz untuk menyelaras aduan awam yang diterima. SistemiResponz adalah di bawah Bahagian Audit Dalam Dan Pengaduan Awam (BADPA), MBSA.Pihak MBSA menetapkan pada setiap hari Selasa, Mesyuarat Aduan yang dipengerusikanoleh Pegawai BADPA diadakan bagi membincangkan aduan semasa dan aduan tertunggak.Merujuk Piagam Pelanggan Jabatan Kejuruteraan, semua aduan awam dijanjikan tindakanakan diambil dalam tempoh lima hari bekerja. Piagam pelanggan pihak BADPA pulamenetapkan semua aduan awam akan diberi maklum balas lengkap kepada pengadu dalamtempoh 14 hari bekerja. Sehubungan itu, semua jabatan di MBSA perlu memberi maklumbalas dalam tempoh 10 hari kepada BADPA.Aduan berkaitan kerosakan jalan yang diterima oleh BADPA disalurkan ke JabatanKejuruteraan untuk diambil tindakan. Pada tahun 2007 hingga 2009, Jabatan Kejuruteraantelah menerima sebanyak 5,559 aduan awam mengenai kerosakan jalan. Dari jumlahtersebut sebanyak 1,979 aduan merupakan aduan berkaitan kerosakan jalan dan perabotjalan. Pecahan aduan pada tahun tersebut adalah seperti di Jadual 9.3.111

Jadual 9.3Aduan Awam Bagi Tahun 2007 Hingga 2009Bil.Jenis KerosakanTahun2007 2008 2009Jumlah1. Jalan Mendap/Berlubang/Rosak 339 398 437 1,1742. Jalan Berdebu 54 80 52 1863. Longkang Senggara Pecah 85 112 111 3084. Penutup Longkang Hilang 40 63 51 1545. Papan Tanda Nama Jalan Rosak/Hilang 43 31 25 996. Bonggol Haram 18 20 20 58Sumber: Rekod MBSAJumlah 579 704 696 1,979Semakan Audit terhadap rekod aduan awam yang diselenggara oleh Jabatan Kejuruteraanbagi bulan Mac dan Disember 2009 mendapati sebanyak 156 aduan diterima. Aduantersebut adalah mengenai kerosakan jalan dan perabot jalan. Hasil semakan Audit terhadapdaftar aduan dan laporan dari sistem iResponz mendapati berlaku kelewatan di JabatanKejuruteraan dalam memberi maklum balas terhadap aduan melebihi tempoh yangditetapkan iaitu 10 hari. Jadual 9.4 menunjukkan maklum balas yang lewat diberi olehpegawai penyelia Jabatan Kejuruteraan kepada pegawai BADPA.Jadual 9.4Bilangan Aduan Bulan Mac Dan Disember 2009BulanAduanMaklum TempohMaklum BalasKerosakanBalas Lewat kelewatanBelum DiberiJalanDiberi (Hari)Mac 76 Tiada 33 1-39Disember 83 1 31 1-33Jumlah 159 1 64 1-39Sumber: Rekod MBSAAnalisis Audit terhadap jadual di atas mendapati bilangan aduan awam berkaitan kerosakanjalan bagi bulan Mac dan Disember 2009 adalah masing-masing berjumlah 76 dan 83aduan. Pada bulan Mac dan Disember 2008, maklum balas yang lewat dikemukakan olehJabatan Kejuruteraan kepada BADPA adalah masing-masing berjumlah 33 dan 31 dengantempoh kelewatan antara satu hingga 39 hari. Jadual 9.5 menunjukkan contoh kelewatanmengambil tindakan ke atas aduan awam oleh Jabatan Kejuruteraan.Jadual 9.5Contoh Kelewatan Mengambil Tindakan Terhadap Aduan AwamBil.No.AduanTarikhAduanJenis AduanTarikh MaklumBalasLewat(Hari)1. 081/03/2009 03.03.2009 Jalan 7/60 rosak. 23.04.2009 372. 560/03/2009 19.03.2009 Jalan U8/2P ditakungi air 28.04.2009 293. 116/03/2009 04.03.2009 Persiaran Tengku Ampuan Rosak 18.03.2009 44. 855/03/2009 31.03.2009 Jalan Persiaran Raja Muda rosak 20.04.2009 105. 257/03/2009 10.03.2009 Jalan 25/13C mendap 15.04.2009 266. 257/12/2009 08.12.2009 Jalan Persiaran Kayangan rosak 29.12.2009 117. 552/12/2009 21.12.2009 Jalan Kristal 7/76 rosak 06.01.2010 68. 309/12/2009 09.12.2009 Jalan Kristal 7/70 berlubang 06.01.2010 189. 627/12/2009 22.12.2009 Jalan U9/26 rosak 06.01.2010 510. 634/12/2009 23.12.2009 Jalan Lebuh Keluli rosak 06.01.2010 4Sumber: Rekod MBSA112

Semakan Audit selanjutnya mendapati maklum balas yang direkodkan oleh BADPA dalamsistem iResponz bukan merupakan tindakan penyelesaian terhadap aduan yang diterima.Antara maklum balas tersebut ialah seperti aduan telah disiasat dan sedang menunggukelulusan inden. Tarikh sebenar tindakan pembaikan jalan di lokasi tidak direkodkan dalamsistem iResponz. Oleh itu, pihak Audit tidak dapat memastikan sama ada aduan yangdirekodkan dalam sistem iResponz telah sebenarnya diambil tindakan.MBSA memaklumkan sistem pemantauan iResponz digunakan untuk mengawal tempohmasa aduan yang diterima. Pihak Jabatan Kejuruteraan MBSA mengadakan mesyuaratbersama kakitangan yang terlibat setiap hari. Segala masalah dari segi peruntukan, tapakdan pihak kontraktor diselesaikan dalam mesyuarat tersebut. Dengan adanya kontraktahunan, semua aduan akan diambil tindakan segera dengan menggunakan prosedurdokumen yang lebih ringkas.Pada pendapat Audit, pengurusan penyenggaraan jalan MBSA adalah tidakmemuaskan kerana rancangan penyenggaraan jalan secara berkala tidak disediakan,daftar inventori penyenggaraan jalan tidak diselenggara, tiada pemantauan olehJabatan Kejuruteraan MBSA dan aduan yang diterima lewat diambil tindakan.9.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITPada keseluruhannya pengurusan penyenggaraan jalan MBSA adalah kurangmemuaskan. Bagi memperbaiki kelemahan yang dibangkitkan dalam Laporan ini, adalahdisyorkan supaya MBSA memberi pertimbangan terhadap perkara berikut:a) MBSA perlu mempertingkatkan lagi aspek perancangan pemilihan jalan yang perludisenggara berdasarkan kepada jumlah peruntukan yang diluluskan. Penyenggaraanjalan hendaklah dilaksanakan mengikut perancangan, keperluan semasa, kepentinganpengguna jalan raya dan tahap kerosakan jalan.b) Kerja-kerja penyenggaraan yang mendesak perlu diutamakan bagi menjaminkeselamatan dan keselesaan pengguna jalan raya.c) Daftar inventori dan rekod penyenggaraan jalan perlu sentiasa dikemas kini untukdijadikan sebagai salah satu sumber rujukan bagi perancangan penyenggaraan jalan.d) Tindakan pembaikan hendaklah dilakukan dengan segera ke atas aduan penggunajalan raya bagi mengelakkan kemungkinan berlakunya kerosakan yang lebih besar.113

114 2

BAHAGIAN IIPENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI

116 2

BAHAGIAN IIPENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERI10. PENDAHULUANSeksyen 5(1)(d) Akta Audit 1957, memberi kuasa kepada Ketua Audit Negara untukmengaudit sesebuah syarikat yang didaftarkan di bawah Akta Syarikat 1965 yang manalebih daripada 50% modal saham berbayar adalah dimiliki oleh Kerajaan Persekutuan,Kerajaan Negeri atau Agensi Kerajaan. Satu perintah yang dinamakan Perintah Audit (AkaunSyarikat) 2009 telah diwartakan pada 17 Disember 2009 bagi membolehkan Jabatan AuditNegara menjalankan pengauditan terhadap syarikat tersebut. Pada tahun 2009, JabatanAudit Negara Cawangan Negeri Selangor telah memilih untuk mengaudit syarikat subsidiariMenteri Besar Selangor (Pemerbadanan) iaitu syarikat Permodalan Negeri Selangor Berhad(PNSB) dan Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS) iaitu Selangor CorporationSdn. Bhd. (SIC).MENTERI BESAR SELANGOR (PEMERBADANAN)11. PERMODALAN NEGERI SELANGOR BERHAD11.1 LATAR BELAKANG11.1.1 Permodalan Negeri Selangor Berhad (PNSB) merupakan anak syarikat milik penuhKerajaan Negeri Selangor dan telah diperbadankan pada 15 Oktober 1990 di bawah AktaSyarikat 1965. PNSB mula beroperasi pada 1 Disember 1991 dengan modal yangdibenarkan sejumlah RM100 juta dan modal berbayar adalah sejumlah RM24 juta. PNSBtelah ditubuhkan untuk mengambil alih operasi projek komersial Setiausaha KerajaanSelangor (Perbadanan) atau The Selangor State Incorporation (SSI) dan melaksanakanprojek pembangunan PNSB sendiri yang melibatkan pelbagai aktiviti seperti pembangunanhartanah, pelancongan, pelaburan dan perkhidmatan.11.1.2 Pada tahun 2006 hingga bulan Februari 2009 Lembaga Pengarah PNSB dianggotaioleh Menteri Besar Selangor sebagai Pengerusi dan ahli-ahlinya terdiri daripada TimbalanPegawai Kewangan Negeri Selangor, Timbalan Setiausaha Kerajaan Negeri Selangor(Pembangunan) dan Ketua Pegawai Eksekutif PNSB. Pada tahun 1992, Menteri BesarSelangor (Pemerbadanan) atau Menteri Besar Selangor Incorporated (MBI) telah memberi“Power Of Attorney” kepada Kumpulan Darul Ehsan Berhad (KDEB) untuk memantau danmengurus operasi dan perjalanan projek sejak PNSB ditubuhkan. Bagaimanapun, pada117

ulan Disember 2008 kuasa ini telah dibatalkan melalui Mesyuarat Ahli Lembaga PengarahMBI. Mulai bulan Januari 2009 PNSB adalah di bawah tanggungjawab MBI sepenuhnya.11.1.3 Sebagai syarikat di bawah Kerajaan Negeri, PNSB perlu mematuhi undang- undangdan peraturan yang ditetapkan di bawah Akta Syarikat 1965, peraturan Kerajaan NegeriSelangor serta Kod Tadbir Urus Korporat (semakan 2007). Syarikat Kerajaan jugadikehendaki mematuhi peraturan yang dikeluarkan oleh Kerajaan/Agensi Kerajaan yangberkaitan.11.2 OBJEKTIF PENGAUDITANPengauditan ini dijalankan untuk menilai sama ada prestasi kewangan PNSB adalahmemuaskan, pengurusan aktiviti, kewangan dan tadbir urus korporat telah dilaksanakandengan teratur selaras dengan objektif penubuhannya.11.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITAN11.3.1 Pengauditan meliputi aspek kewangan dan aktiviti utama PNSB dengan tujuanuntuk menilai sama ada wang yang disumbangkan oleh Kerajaan Negeri Selangor telahdiuruskan dan digunakan dengan teratur selaras dengan objektif yang ditetapkan. Aspekyang ditekankan ialah Prestasi Kewangan, Pengurusan Aktiviti Syarikat dan Tadbir UrusKorporat. Semakan Audit dijalankan di pejabat PNSB meliputi pengauditan terhadapdokumen, fail serta rekod yang berkaitan bagi tempoh tiga tahun iaitu dari tahun 2005 hingga2007. Selain itu, temubual dan perbincangan telah diadakan dengan pegawai PNSB yangberkenaan bagi mendapatkan penjelasan lanjut. Lawatan ke tapak projek PNSB jugadilakukan.11.3.2 Analisis kewangan bagi tempoh tiga tahun berdasarkan Penyata Kewangan beraudittahun 2005 hingga 2007 merangkumi nisbah dan trend analisis yang dilakukan secaraperbandingan antara indeks prestasi syarikat dengan tahun sebelumnya. Pengauditan inijuga meliputi pengauditan terhadap pengurusan aktiviti syarikat iaitu projek usaha sama SSIdan PNSB dengan pemaju swasta dan projek pembangunan yang diusahakan oleh PNSBdari tahun 1992 hingga 2009.11.4 PENEMUAN AUDITPengauditan yang dijalankan antara bulan April hingga September 2009 mendapatisecara keseluruhannya prestasi kewangan PNSB adalah tidak memuaskan. Kerugianselepas cukai pada tahun 2007 berjumlah RM2.28 juta berbanding keuntungan selepascukai berjumlah RM4.23 juta pada tahun 2006. Pengurusan aktiviti utama PNSB kurangmemuaskan kerana tidak dilaksanakan dengan cekap dan tidak mencapai objektif syarikat.Terdapat beberapa kelemahan Tadbir Urus Korporat dan sistem kawalan dalaman sepertiJawatankuasa Audit dan Audit Dalam tidak berfungsi, tidak mempunyai prosedur118

pengurusan bayaran serta pengurusan pelaburan yang tidak memuaskan. Penjelasan lanjutberhubung dengan prestasi kewangan dan pengurusan aktiviti serta tadbir urus syarikatadalah seperti berikut:11.4.1 Prestasi Kewangana) Sehingga akhir bulan April 2010, penyata kewangan PNSB bagi tahun kewangan 2008dan 2009 masih belum disediakan dan diaudit oleh juruaudit awam bertauliah. Inimenyebabkan pihak Audit tidak dapat menganalisis prestasi kewangan PNSB bagitahun kewangan 2008 dan 2009 untuk menilai sama ada PNSB berupaya mencatatkeuntungan selepas cukai yang munasabah dan berjaya memberi pulangan yang tinggiatas nilai pelaburan Kerajaan Negeri Selangor. Menurut PNSB Penyata Kewanganberaudit bagi tahun 2008 dan 2009 akan dikemukakan kepada pihak Audit pada bulanJun 2010.b) Analisis Audit berdasarkan Penyata Pendapatan PNSB bagi tahun kewangan 2005hingga 2007 mendapati untung kasar pada tahun 2007 berjumlah RM31.20 jutameningkat berbanding tahun 2006 berjumlah RM19.66 juta dan tahun 2005 berjumlahRM16.42 juta. Peningkatan untung kasar pada tahun 2007 disebabkan meningkatnyapendapatan yang diperoleh daripada projek usaha sama dan dividen berjumlahRM24.30 juta berbanding tahun 2006 berjumlah RM13.15 juta. Pada tahun 2007 tiadapendapatan dijana daripada aktiviti pembangunan projek. Bagaimanapun PNSB telahmelaraskan semula pendapatan dan kos jualan pembangunan projek berjumlah RM5.89juta yang telah diiktiraf pada tahun sebelumnya kerana pembatalan penjualan 90 unitrumah dan rumah kedai di Bandar Baru Salak Tinggi Sepang dan 79 unit rumah diTaman Kandis Permai, Klang kerana pembeli gagal menjelaskan bayaran tunggakanyang ditetapkan.Pada tahun 2007 PNSB telah mencatatkan kerugian selepas cukai berjumlahRM2.28 juta lebih tinggi berbanding kerugian pada tahun 2005 berjumlah RM0.64juta manakala pada tahun 2006 PNSB mencatatkan keuntungan selepas cukaiberjumlah RM4.23 juta. Ini menunjukkan prestasi kewangan terhadap operasi syarikatini semakin menurun dan tidak memuaskan. PNSB mencatat kerugian selepas cukaibagi tahun kewangan 2007 dan 2005 disebabkan antaranya perbelanjaan am danpentadbiran yang tinggi berbanding untung kasar yang diperoleh pada tahun tersebut.Perbelanjaan am dan pentadbiran tahun 2007 berjumlah RM34.95 juta adalah lebihtinggi berbanding tahun 2006 berjumlah RM15.75 juta disebabkan antaranya perkaraberikut:i) Kos kakitangan berjumlah RM8.71 juta meningkat berbanding tahun 2006 berjumlahRM6.23 juta. Pertambahan kos kakitangan disebabkan antaranya bayaran bonus,manfaat Lembaga Pengarah, belanja faedah dan kebajikan, faedah percutian, faedahpersaraan dan subsidi berjumlah RM4.52 juta meningkat berbanding tahun 2006berjumlah RM1.97 juta.119

ii) Perbelanjaan hutang lapuk berjumlah RM10.09 juta lebih tinggi berbanding tahun2006 hanya berjumlah RM86,380.iii) Kerugian atas rosot nilai kos pembangunan harta berjumlah RM3.28 juta yangdialami pada tahun 2007 berbanding tiada kerugian dicatatkan pada tahun 2006.iv) Pertambahan perbelanjaan perjalanan yang berjumlah RM2.17 juta pada tahun 2007berbanding tahun 2006 berjumlah RM0.98 juta.v) Pelbagai belanja operasi pada tahun 2007 berjumlah RM7.30 juta meningkatberbanding tahun 2006 berjumlah RM4.64 juta. Peningkatan disebabkanpertambahan pelbagai perbelanjaan antaranya seperti belanja majlis makan malamtahunan, hari keluarga, program BALKIS, program Mesra Rakyat, kerugian ataspelupusan saham tersiar harga, kerugian atas pelupusan syarikat subsidiari, danperuntukan rosotnilai pelaburan tersiar harga berjumlah RM6.09 juta pada tahun2007 berbanding tahun 2006 berjumlah RM1.97 juta.Menurut PNSB, prestasi kewangan bagi tahun 2007 adalah tidak memuaskanberdasarkan kepada keputusan yang dibuat oleh Juruaudit Luar yang mencadangkansupaya peruntukan hutang lapuk berjumlah RM10.09 juta diambil kira dalam tahunkewangan 2007. Selain itu, peruntukan atas rosot nilai bagi pembangunan di BandarBaru Salak Tinggi (BBST) sejumlah RM3.28 juta juga menyebabkan prestasi kewanganPNSB tidak memuaskan.c) Berdasarkan Penyata Kewangan PNSB bagi tahun 2005 hingga 2007, prestasikeuntungan sebelum dan selepas cukai adalah seperti di Jadual 11.1 dan trendpendapatan, perbelanjaan bagi tahun tersebut seperti di Carta 11.1.Jadual 11.1Pendapatan, Perbelanjaan Serta Untung/ (Rugi)Bagi Tahun Kewangan 2005 Hingga 20072005 2006 2007Butiran(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)Pendapatan 28.70 21.51 25.31Kos Jualan (12.28) (1.85) 5.89Untung Kasar 16.42 19.66 31.20Pendapatan Lain 4.06 3.12 4.04Perbelanjaan Am dan Pentadbiran (18.92) (15.75) (34.95)Untung / (Rugi) Operasi 1.56 7.03 0.30Kos Kewangan - - -Untung / (Rugi) Sebelum Cukai 1.56 7.03 0.3Cukai (2.20) (2.80) (2.58)Untung/ (Rugi) Selepas Cukai (0.64) 4.23 (2.28)Sumber: Penyata Kewangan PNSB Tahun 2005 hingga 2007120

Carta 11.1Trend Pendapatan, Perbelanjaan Dan KeuntunganBagi Tahun Kewangan 2005 Hingga 2007Sumber: Penyata Kewangan PNSBSumber: Penyata Kewangan PNSBd) Analisis Audit terhadap Penyata Aliran Tunai PNSB bagi tahun kewangan 2005 hingga2007 mendapati pada tahun 2007 terdapat aliran tunai masuk yang dijanakan daripadaoperasi berjumlah RM7.47 juta berbanding penggunaan tunai bersih pada tahun 2006dan 2005. Pada tahun 2007, aliran tunai bersih yang diguna dalam aktiviti pelaburanberjumlah RM6.88 juta berbanding yang dijana masuk pada tahun 2006 berjumlahRM5.48 juta dan pada tahun 2005 berjumlah RM5.88 juta. Ini disebabkan PNSB telahmembeli hartanah, loji dan peralatan berjumlah RM8.48 juta. Secara keseluruhannyaprestasi aliran tunai PNSB adalah memuaskan dan perlu dipertingkatkan. Walaupunterdapat pertambahan tunai bagi tahun kewangan 2007 berjumlah RM0.58 juta namunpertambahan tunai masih tidak memberangsangkan dan menurun sedikit berbandingtahun 2006 berjumlah RM0.60 juta. Penyata Aliran Tunai PNSB Bagi TahunKewangan Berakhir 31 Disember 2005 hingga 2007 seperti di Jadual 11.2.Jadual 11.2Penyata Aliran Tunai PNSB Bagi Tahun Kewangan Berakhir31 Disember 2005 Hingga 20072005 2006 2007BUTIRAN(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam operasi (23.74) (4.89) 7.47Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam aktivitipelaburan5.88 5.48 (6.88)Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam aktivitipembiayaan- - -Pertambahan/ (Pengurangan) tunai dan setara tunai (17.85) 0.60 0.58Tunai dan setara tunai pada awal tahun 87.42 69.57 70.17Tunai dan setara tunai pada akhir tahun 69.57 70.17 70.75Sumber : Penyata Kewangan PNSB Tahun 2005 hingga 2007e) Bagi menilai prestasi kewangan PNSB, beberapa nisbah kewangan telah dijalankanterhadap butiran yang ditunjukkan dalam Lembaran Imbangan serta Penyata121

Pendapatan bagi tahun 2005 hingga 2007. Hasil analisis nisbah kewangan adalahseperti di Jadual 11.3.Jadual 11.3Analisis Nisbah Kewangan PNSB Bagi Tahun 2005 Hingga 2007Bil.ButiranTahun Kewangan2005 2006 20071. Nisbah Semasa 5.23 : 1 6.49 : 1 5.06 : 12. Margin Keuntungan -2% 17% -8%3. Nisbah Pulangan Ke Atas Aset -0.2% 1.4% -0.8%4. Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti -0.2% 1.5% -0.8%Sumber: Penyata Kewangan PNSB Tahun 2005 hingga 2007i) Nisbah SemasaNisbah Semasa digunakan bagi menentukan sejauh mana kemampuan asetsemasa syarikat boleh ditukar segera kepada tunai bagi menampung liabiliti jangkapendek syarikat. Pada amnya, nisbah semasa 2:1 dianggap memuaskan dansemakin tinggi nisbah ini, semakin teguh kemampuan syarikat menanggung liabilitijangka pendek.Analisis Audit mendapati nisbah semasa PNSB bagi tahun 2007 adalah baik padakadar 5.06:1. Nisbah ini menunjukkan kedudukan kewangan PNSB mempunyaikecairan yang tinggi bagi menampung tanggungan semasa iaitu setiap ringgittanggungan semasa dibiayai oleh aset semasa antara RM5.06 hingga RM6.49.ii) Margin KeuntunganMargin Keuntungan adalah pendekatan yang lazim digunakan bagi mengukurkadar keuntungan yang diperolehi daripada setiap ringgit hasil yang diperolehdaripada perniagaan utama sesebuah syarikat. Peningkatan nisbah inimenunjukkan meningkatnya kecekapan sesebuah syarikat di mana bagi setiapkenaikan hasil ia memberi nilai tambah terhadap peningkatan kadar keuntungansyarikat.Analisis Audit mendapati PNSB hanya mendapat margin keuntungan padakadar 17 sen (17%) pada tahun 2006. Manakala pada tahun 2005 dan 2007,PNSB telah mencatat kerugian sebanyak 0.08 sen (8%) dan 0.02 sen (2%) bagisetiap ringgit hasil masing-masing. Secara keseluruhan margin keuntungan PNSBadalah tidak memuaskan kerana tiada nilai tambah pendapatan terhadap kadarkeuntungan syarikat pada tahun 2005 dan 2007.iii) Nisbah Pulangan Ke Atas AsetNisbah pulangan ke atas aset adalah bagi mengukur pulangan yang diperolehi olehsyarikat daripada pelaburan asetnya iaitu pulangan bersih yang diperolehi bagisetiap ringgit aset yang digunakan. Keupayaan pengurusan menggunakan asetyang dimiliki untuk menjana pendapatan operasi dimana semakin tinggi hasil yang122

diperoleh daripada setiap ringgit aset yang digunakan, semakin cekap syarikatmengurus asetnya.Analisis Audit mendapati kadar pulangan ke atas aset pada tahun 2005 dan2007 adalah sangat tidak memuaskan kerana tiada pulangan diperoleh bagisetiap ringgit aset yang digunakan. Manakala pulangan ke atas aset pada tahun2006 adalah sangat rendah iaitu pada setiap ringgit aset yang digunakan, PNSBhanya memperoleh pulangan sejumlah 0.014 sen atau 1.4%.iv) Nisbah Pulangan Atas EkuitiNisbah pulangan atas ekuiti mengukur pulangan ke atas jumlah modal syarikatdilaburkan iaitu pulangan bersih yang diperolehi bagi setiap ringgit modal yangdigunakan. Semakin tinggi hasil yang diperolehi daripada setiap ringgit modal yangdigunakan, semakin cekap syarikat menguruskan modalnya.Analisis Audit mendapati kadar pulangan ke atas ekuiti pada tahun 2005 dan2007 adalah sangat tidak memuaskan kerana tiada pulangan diperoleh bagisetiap ringgit modal yang digunakan. Manakala kadar pulangan ke atas ekuitipada tahun 2006 adalah sangat rendah iaitu daripada setiap ringgit modalPNSB hanya memperoleh pulangan sebanyak 0.02 sen atau 2%.11.4.2 Pengurusan AktivitiAktiviti utama PNSB adalah dalam pembangunan dan pelaburan hartanah serta pelaburansaham. Secara keseluruhannya, prestasi pengurusan aktiviti utama PNSB adalah tidakmemuaskan. Antara kelemahan yang diperhatikan adalah Projek Pembangunan Di BandarBaru Salak Tinggi gagal disiapkan seperti yang dirancang dan pengurusan pelaburanhartanah Al-Marwa Tower di Mekah Al-Mukarramah adalah tidak memuaskan.a) Projek Pembangunan Di BBSTPNSB melaksanakan projek pembinaan kedai/pejabat tiga hingga lima tingkat di BBST,daerah Sepang dengan kos pembangunan bernilai RM55.73 juta dari tahun 1995 hingga2009. Selain itu, PNSB juga merancang untuk membina kompleks komersial, pejabat,hotel, pusat perubatan, stesen minyak, stesen bas dan teksi seperti di Jadual 11.4.123

Bil.1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.Jenis ProjekPembinaanUnit KedaiPejabat 3TingkatUnit KedaiPejabat 4 dan5 TingkatUnit KedaiPejabat 4 dan5 TingkatStatusPembinaanProjekJadual 11.4Projek Pembangunan Di BBSTJumlahUnit TelahDijualUnit Belum DijualUnitUnit YangDisewakanUnit (RM Juta) Unit (RM Juta) UnitSiap 22 22 12.04 0 0 -Siap 32 6 3.90 26 19.20 6Siap 58 8 10.6 50 47.00 8Jumlah Kecil 112 36 26.54 76 66.20 14Unit KompleksKomersial/PejabatUnit Komersial/KompleksBersepaduKomersial/HotelKompleksKomersial/Pejabat/ BankKomersial/PusatPerubatanStesyenMinyakStesyen BasDan Teksi/TLKBertingkatBelumdimulakanBelumdimulakanBelumdimulakanBelumdimulakanBelumdimulakanBelumdimulakanBelumdimulakanSumber : Rekod Projek Pembangunan BBSTCatatanGagalmemperoleh SijilKelayakanMendudukiBangunan.Gagalmemperoleh SijilKelayakanMendudukiBangunan.Gagalmemperoleh SijilKelayakanMendudukiBangunan.2 - - - - -1 - - - - -1 - - - - -1 - - - - -1 - - - - -1 - - - - -1 - - - - -Analisis Audit terhadap jadual di atas mendapati pembangunan di BBST bagi membina 112unit kedai dan pejabat tiga hingga lima tingkat telah siap pada tahun 2005. Bagaimanapun,sehingga bulan Disember 2009, PNSB masih belum memperoleh Sijil Kelayakan MendudukiBangunan bagi projek yang telah siap dibina. Daripada 112 unit kedai pejabat yangdisiapkan dengan kos sejumlah RM55.73 juta, sebanyak 76 unit iaitu RM66.20 juta atau67.9% masih belum dijual. Keadaan ini berlaku kerana tiada sambutan terhadap jualanbangunan komersial di kawasan Salak Tinggi. Bagaimanapun, PNSB telah menyewakan 14unit daripada 76 unit kedai pejabat yang tidak dapat dijual mulai Julai 2008 hingga Mei 2010dengan kadar sewa antara RM700 hingga RM3,800 sebulan.124

Selain itu, PNSB mengalami kerugian sejumlah RM29.19 juta bagi projek BBST seperti diJadual 11.5. Foto 11.1 dan Foto 11.2 menunjukkan projek pembangunan di BBST.Jadual 11.5Hasil Jualan Dan Kos Pembangunan Projek BBSTKos PembangunanJumlah Jumlah(RM Juta) (RM Juta)Hasil Jualan (Perolehan Projek BBST) 26.54Kos Pembangunan/Kerja Yang Telah DijalankanKos Premium Tanah 3.91Kos Kerja Tanah 5.28Kerja Perparitan, Menara Tangki Air, Tangki Sedut,Sistem Retikulasi Air Dan Pembentungan danTembok Penahan (60) ekar 2.60Loji rawatan Kumbahan (30) ekar 2.05Kerja Lanskap (Sebahagian 30 ekar) 0.16Kos Konsultan Lanskap 0.012Kos Bangunan 58 Unit Kedai Pejabat 4 dan 5 tingkat 23.64Kos Bangunan 32 unit Kedai Pejabat 4 dan 5 tingkat 11.28Kos Bangunan 22 unit kedai Pejabat 3 tingkat 6.80Jumlah Keseluruhan Kos Pembangunan 55.73 (55.73)Kerugian Kos Projek 29.19Sumber: Rekod Projek Pembangunan BBSTFoto 11.1Projek Pembangunan 22 Unit KedaiPejabat 3 Tingkat Di BBSTFoto 11.2Projek Pembangunan 32 Unit KedaiPejabat 4 Dan 5 Tingkat Di BBSTSumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru Salak TinggiTarikh: 25 November 2009Sumber: Jabatan Audit NegaraLokasi: Bandar Baru Salak TinggiTarikh: 25 November 2009Menurut PNSB, Sijil Layak Menduduki (CF) bagi projek pembangunan di BBST belumdikeluarkan oleh Majlis Perbandaran Sepang kerana Indah Water Konsortium (IWK) engganmengambil alih pengurusan Loji Rawatan Kumbahan yang telah rosak dan perlu diperbaiki.PNSB telah melantik semula syarikat Ocned Water Teknology Sdn. Bhd. iaitu kontraktor asaluntuk menjalankan kerja-kerja membaik pulih kerosakan tersebut sebelum penyerahan lojidibuat kepada IWK. Selain itu, PNSB telah memperoleh Sijil Kelayakan MendudukiSementara(TCF) pada bulan November 2005 dari Majlis Perbandaran Sepang yang manaTCF tersebut diperbaharui setiap enam bulan sekali dengan bayaran permohonan berjumlahRM5,693.22. Sehingga bulan Mei 2010 sejumlah RM51,238.98 bayaran permohonan TCFtelah dibuat.125

) Pengurusan PelaburanPerenggan 3(24) Memorandum Penubuhan Syarikat menetapkan kuasa PNSB untukmelabur dalam pasaran kewangan. Seksyen 8(3)(b) dalam Akta Prosedur Kewangan1957 menetapkan jenis pelaburan yang dibenarkan oleh Pihak Berkuasa KewanganNegeri iaitu dalam bentuk simpanan, sekuriti, pelaburan amanah dan lain-lain pelaburanyang memberi manfaat kepada Kerajaan Negeri. PNSB telah melabur dalam syarikatsubsidiari dan pelbagai pelaburan untuk mendapatkan pulangan yang optima. Berikutadalah hasil pelaburan tersebut:i) Hasil Pajakan Lima Unit Apartment Al-Marwa Tower Berjumlah RM8.35 JutaPada Tahun 2007 Belum DiperolehPerolehan hartanah di luar negara hendaklah mendapat kelulusan LembagaPengarah PNSB dan Pihak Berkuasa Kerajaan Negeri Selangor seperti yangditetapkan dalam Seksyen 8(b) Akta Tatacara Kewangan 1957. Akta KawalanPertukaran 1953 pula menetapkan segala pembayaran di luar Malaysiahendaklah mendapat kelulusan Bank Negara Malaysia sebelum memperolehhartanah luar negara.Semakan Audit mendapati PNSB telah melabur RM25.6 juta dalam sektor hartanahdi luar negara dengan perolehan pajakan Apartment Al-Marwa Tower, Al-BaitResidential & Commercial Towers Complex, Makkah Al-Mukarramah, Arab Saudipada tahun 2007. Keuntungan pelaburan atas sewaan dijangka akan diperolehdengan kadar 12% atas nilai perolehan pajakan bagi setiap tahun untuk tempoh 25tahun. Al-Marwa Tower adalah sebahagian daripada projek berskala besar diMekah di bawah Projek Pembinaan Abraj Al-Bait seperti di Foto 11.3.Foto 11.3Kompleks Abraj Al-Bait, Mekah,Arab SaudiSumber: Google ImagePembelian ini telah diluluskan oleh Lembaga Pengarah PNSB melalui KetetapanPekeliling Lembaga Pengarah PNSB bertarikh 14 September 2007 denganmeluluskan perolehan pajakan lima unit Apartment Al-Marwa Tower bernilaiRM8.35 juta.126

• Pada keseluruhannya PNSB telah memperoleh 12 unit Apartment Al-MarwaTower bernilai RM25.60 juta pada 17 September 2007 dan 19 September 2007di mana tujuh daripada 12 unit ini diperoleh dengan nilai RM17.25 juta tanpamendapat kelulusan Lembaga Pengarah. Maklumat terperinci seperti diJadual 11.6.Jadual 11.6Perolehan ApartmentAl-Marwa TowerJumlahTarikh PerolehanUnit(RM Juta)17.09.2007 5 8.3517.09.2007 2* 8.0019.09.2007 5* 9.25Jumlah 12 25.60Sumber: Minit Mesyuarat Pekeliling Lembaga Pengarah PNSB* Nota: Pemajakan tujuh unit apartment tanpa kelulusan Lembaga Pengarah PNSBSelain itu, PNSB tidak mempunyai rekod yang menunjukkan kelulusan telahdiperolehi dari Pihak Berkuasa Kerajaan Negeri seperti kehendak Seksyen 8(b)Akta Tatacara Kewangan 1957 untuk perolehan 12 unit Apartment Al-MarwaTower bernilai RM25.60 juta. Perolehan hartanah tersebut dibayar dalam matawang Riyal yang memerlukan kelulusan Bank Negara Malaysia seperti kehendakAkta Kawalan Pertukaran 1953 tetapi dokumen mengenai kelulusan tersebuttidak dapat dikemukakan untuk semakan Audit.• Tujuh unit ApartmentAl-Marwa Tower bernilai RM17.25 juta kemudiannya dijualsemula kepada seorang individu tanpa kelulusan Lembaga Pengarah PNSBpada 26 September 2007 dengan harga yang sama dan PNSB telah menerimabayaran tersebut dari 25 September 2007 hingga 3 Oktober 2007.• Lembaga Pengarah PNSB hanya meluluskan pembelian dan pelupusan semulatujuh unit ApartmentAl-Marwa Tower pada 31 Januari 2008 iaitu hanya selepastransaksi pembelian dan pelupusan dilaksanakan pada bulan September 2007.Perkara ini berlaku kerana Jawatankuasa Pelaburan tidak ditubuhkan untuk memantaupelaburan hartanah di luar Negara. Akibatnya, PNSB masih belum memperoleh pulanganhasil daripada pelaburan hartanah tersebut sehingga kini.Menurut PNSB, Kerajaan Negeri Selangor melalui MBI dipertanggungjawabkan untukmenyelaras semua urusan berkaitan dengan kedudukan lima unit apartment di Al-MarwaTower, Arab Saudi. Dua sesi mesyuarat telah diadakan pada bulan Februari dan Mac 2010bagi mencari pelabur yang berminat untuk membeli hartanah tersebut yang melibatkanAmanah Raya Berhad dan Kumpulan Darul Ehsan Berhad. Bagaimanapun, setakat bulanMei 2010 belum ada pelabur yang berminat untuk membeli hartanah tersebut.127

11.4.3 Tadbir Urus KorporatTadbir Urus Korporat adalah merujuk kepada proses yang digunakan untuk mentadbir,mengurus dan mengawal syarikat. Tadbir Urus Korporat yang baik dapat membantu syarikatmempertingkatkan kecekapan dalam mencapai objektifnya serta membolehkan operasisyarikat diurus dengan sempurna, telus dan bertanggungjawab. Semakan Audit mendapatiperkara berikut:a) StrukturPengurusan PNSB dikawal oleh Lembaga Pengarah dan mulai bulan Januari 2009ianya bertanggungjawab terus kepada MBI. Pengurusan Syarikat PNSB diketuai olehKetua Pegawai Eksekutif dan dibantu oleh enam pengurus bagi melaksanakan aktivitisyarikat. Pengauditan dijalankan dengan meneliti rekod pengurusan bagi menilaikeberkesanan pentadbiran dan pengawalan syarikat oleh Lembaga Pengarah dan pihakpengurusan PNSB.Semakan Audit mendapati pengurusan tadbir urus PNSB adalah seperti berikut:i) Mesyuarat Lembaga Pengarah tidak diadakan mengikut kekerapan sepertiditetapkan dalam Amalan Terbaik Kod Tadbir Urus Korporat iaitu sekurangkurangnyaempat kali setahun bagi tahun 2006 hingga 2008. Bagaimanapun, bagitahun 2009 mesyuarat telah diadakan sebanyak tujuh kali seperti di Jadual 11.7.Jadual 11.7Mesyuarat Lembaga Pengarah PNSBTahunPerkara2006 2007 2008 2009Bilangan Mesyuarat 1 3 3 7Sumber: Rekod Fail Mesyuarat PNSBSelain itu, Pengerusi dan Ahli Lembaga Pengarah menerima bayaran yurantahunan pengarah, manfaat pakej percutian dan elaun mesyuarat berbandingdengan kekerapan mesyuarat yang diadakan seperti di Jadual 11.8.Jadual 11.8Manfaat Yang Diterima Oleh Lembaga Pengarah DanSetiausaha Syarikat PNSBTahunBil. Manfaat Jawatan2006 2007 2008 2009(RM) (RM) (RM) (RM)1.Bayaran YuranTahunan AhliLembagaPengarahPengerusi 45,000 60,000 60,000 60,000Ahli Lembaga 35,000 40,000 40,000 40,000Setiausaha Syarikat 30,000 30,000 30,000 30,0002. Manfaat PakejPercutianPengerusi 30,000 60,000 60,000 60,000Ahli Lembaga 25,000 40,000 40,000 40,000Pengerusi 1,000 3,000 10,000 25,0003. Elaun MesyuaratAhli Lembaga 3,000 11,500 31,000 22,000Sumber: Minit Mesyuarat Lembaga Pengarah PNSB128

Akibat tidak mengadakan mesyuarat mengikut kekerapan ianya boleh menjejaskanpengurusan operasi PNSB dan matlamat penubuhan PNSB sukar dicapai keranabanyak perkara perlu dibincang serta mendapat kelulusan dalam mesyuaratLembaga Pengarah PNSB.Menurut PNSB bagi tahun 2006 dan 2007 Elaun Mesyuarat bagi Pengerusi adalahRM1,000 dan Elaun Ahli Lembaga Pengarah adalah RM500 setiap kali menghadirimesyuarat. Pada tahun 2008 dan 2009, Elaun Pengerusi dan Elaun Ahli Lembagatelah dinaikkan kepada RM5,000 dan RM2,000 masing-masingnya.ii) Jawatan Audit Dalam pernah diisi pada tahun 2002 hingga November 2008.Bagaimanapun, setakat bulan Jun 2010 kekosongan jawatan tersebut masih belumdiisi sejak bulan Disember 2008.Menurut PNSB selepas kakitangan tersebut menamatkan perkhidmatannya padabulan November 2008, PNSB tidak membuat lantikan baru selaras dengan arahanKerajaan Negeri yang membekukan perlantikan baru dan kenaikan pangkat dalamorganisasi.iii) Rancangan Korporat PNSB bagi tahun 2006 hingga 2010 masih belum diluluskanoleh Lembaga Pengarah yang mengakibatkan PNSB gagal mengukur prestasisebenar syarikat secara keseluruhan dan tiada hala tuju dalam mencapai matlamatyang ditetapkan.Menurut PNSB perancangan lima tahun PNSB bagi tahun 2006 hingga 2010 yangtelah dibuat tidak dapat diteruskan dengan berlakunya perubahan dalampengurusan tertinggi PNSB.b) Pembayaran DividenPekeliling Perbendaharaan Bil. 11 Tahun 1993 menetapkan dasar dan garis panduanmengenai bayaran dividen oleh syarikat kerajaan. Dividen perlu dibayar kepadakerajaan sebagai pemegang saham daripada sebahagian keuntungan yang diperolehbagi sesuatu tahun kewangan. Pembayaran dividen sekurang-kurangnya 10%setahun sebagai pulangan modal kepada kerajaan hendaklah dijadikan sebagaimatlamat syarikat. Cadangan bayaran dividen perlu dikemukakan secara serentakdengan cadangan bayaran bonus untuk kelulusan Lembaga Pengarah SyarikatKerajaan dan dikemukakan kepada Pihak Berkuasa Negeri untuk pertimbangan Y.A.BMenteri Besar.Semakan Audit mendapati PNSB ada membayar dividen kepada Kerajaan Negerimelalui Menteri Besar Selangor (Pemerbadanan) atau Menteri Besar SelangorIncorporated (MBI) pada bulan September tahun 2008 berjumlah RM6.54 juta seperti diJadual 11.9.129

TahunJadual 11.9Pembayaran Dividen Bagi Tahun 1996 Hingga 2007Dividen Belanja CukaiDiperuntukkan (28% Setahun)(5% Setahun)(RM )(RM)1998 Baki hutang Kerajaan Negeri Selangoratas pelaburan dalam Central Spectrum(KDEB) yang dikontrakan dengandividen bersih tahun 1998.Dividen BersihDibayar(RM)(372,634)1999 1,200,000 336,000 864,0002000 1,200,000 336,000 864,0002001 1,200,000 336,000 864,0002003 1,200,000 336,000 864,0002004 1,200,000 336,000 864,0002005 1,200,000 336,000 864,0002006 1,200,000 336,000 864,0002007 1,200,000 336,000 864,000Jumlah 9,600,000 2,688,000 6,539,366Sumber: Laporan Penyata Kewangan PNSBBerdasarkan jadual di atas bayaran dividen tersebut merupakan dividen bersih selepascukai yang tertunggak daripada tahun 1999 hingga 2007. Dividen dibayar kepadaKerajaan Negeri Selangor hanya pada kadar 5% setahun. Walaupun PNSB memperolehpelbagai aktiviti pembangunan dan menjalankan projek usaha sama SSI tetapi masihgagal memberi pulangan modal 10% setahun terhadap pelaburan Kerajaan NegeriSelangor mengikut peraturan yang ditetapkan. Ini disebabkan PNSB memperolehuntung selepas cukai yang rendah dan menanggung kerugian pada tahun 2005 dan2007 kerana belanja am dan pentadbiran yang tinggi. Kesannya, matlamat KerajaanNegeri Selangor untuk memperoleh pulangan modal yang tinggi daripada PNSB tidaktercapai. Selain itu, kelewatan membayar dividen memberi kesan dalam pembiayaanaktiviti Kerajaan Negeri.c) Pembayaran BonusPekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993 menetapkan pembayaran bonus kepadapegawai yang berkhidmat di syarikat Kerajaan boleh dilaksanakan apabila syarikatmemperolehi keuntungan operasi yang munasabah sebelum cukai. Cadangan bayaranbonus hendaklah dikemukakan kepada Pihak Berkuasa Negeri untuk pertimbangan dankelulusan Yang Amat Berhormat Menteri Besar. Cadangan bayaran bonus hendaklahdikemukakan serentak dengan cadangan bayaran dividen kepada pemegang saham.Semakan Audit mendapati pembayaran bonus kepada kakitangan telah mendapatkelulusan Lembaga Pengarah PNSB yang dipengerusikan oleh Yang Amat BerhormatMenteri Besar Selangor. PNSB telah mencatat keuntungan operasi sebelum cukaiberjumlah RM7.03 juta bagi tahun 2006 dan telah membayar bonus dua bulan gajiberjumlah RM0.21 juta. Bagi tahun 2007, PNSB mengalami keuntungan operasisebelum cukai yang rendah berjumlah RM0.30 juta tetapi telah membayar bonus tigabulan gaji berjumlah RM1.04 juta.130

d) Jawatankuasa AuditPekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 menetapkan Jawatankuasa Audit tidakboleh dianggotai oleh pihak pengurusan syarikat dan perlu mempunyai keahlian luardaripada syarikat serta Pengurus Audit Dalam menjadi Setiausaha Jawatankuasa.Semakan Audit mendapati pelantikan keahlian Ahli Jawatankuasa Audit tidak mematuhiperaturan yang ditetapkan di mana Jawatankuasa Audit terdiri daripada tiga ahli yangjuga merupakan ahli Lembaga Pengarah PNSB dan Setiausaha Jawatankuasa Auditdisandang oleh Setiausaha Syarikat PNSB kerana jawatan Pengurus Audit Dalam belumdiisi. Mesyuarat Jawatankuasa Audit hanya dijalankan sekali sahaja sejak ditubuhkanpada tahun 2007.e) Pengurusan KewanganPekeliling Perbendaharaan Bil. 12 tahun 1993 menetapkan pihak pengurusan syarikatkerajaan perlu menyediakan dan mengemas kini peraturan berkaitan perbelanjaansyarikat bagi mengurangkan kos operasi dan mengelakkan pembaziran. LembagaPengarah syarikat kerajaan perlu mengawal dengan berkesan terhadap perlantikan AhliLembaga Tender, prosedur tender, kuasa yang diberikan kepada Ketua Eksekutif, skimkenaikan gaji dalam semua kumpulan pengurusan dan pekerja serta pematuhan kepadaperaturan yang berkaitan syarikat kerajaan. Seksyen 167, Akta Syarikat 1965 antaralain menetapkan setiap syarikat, pengarah dan pengurus syarikat bertanggungjawabmemastikan rekod kewangan disimpan dengan teratur bagi memudahkan pengauditandijalankan dengan betul. Rekod kewangan perlu disimpan dalam tempoh tujuh tahun.Semakan Audit mendapati pengurusan kewangan PNSB adalah tidak memuaskan dantidak mematuhi peraturan serta undang-undang yang ditetapkan. Antara kelemahandalam pengurusan kewangan yang ketara adalah seperti berikut:i) Kawalan Bayaran Tidak MemuaskanSemakan Audit mendapati perbelanjaan yang dilakukan pada tahun 2006 hingga2008 adalah tidak teratur seperti di Jadual 11.10.Jadual 11.10Perbelanjaan Yang Tidak Teratur Pada Tahun 2006 Hingga 20082006 2007 2008PerkaraBil.Bil.Bil.JumlahBaucar (RM Juta) Baucar (RM Juta) Baucar (RM Juta) (RM Juta)a. Baucar bayaran tidakdisertakan dengan dokumensokongan sebagai pengesahan15 6.64 14 1.91 20 28.13 36.68bayaranb. Invois atau bil tidak dicop dandisahkan untuk pembayaran- - 8 6.19 25 28.88 35.07c. Pembayaran dilakukan denganmenggunakan salinan baucar - - 2 0.12 6 18.78 18.9bayaran yang tidak disahkand. Nama penerima tidak dicatat dibaucar bayaran tetapi dicatat 8 0.09 11 0.20 9 1.68 1.97sebagai tunaiSumber: Baucar Pembayaran PNSB131

• PNSB telah membelanjakan RM40,410 pada tahun 2006 hingga 2008 untukmembayar tuntutan perubatan dari klinik bukan panel melalui Panjar WangRuncit.• Sejumlah RM101,910 telah dibelanjakan oleh PNSB pada tahun 2006 hingga2008 untuk menguruskan aktiviti Kelab Sukan Dan Kebajikan PNSB melaluiPanjar Wang Runcit.ii)Kawalan Terimaan Tidak Memuaskan• Buku Tunai (Listing) bulan Disember 2008 telah disemak dan didapati tidakkemas kini disebabkan PNSB hanya merekod kutipan hasil yang dibankkan didalam buku tunai pada akhir bulan. Semakan harian dan bulanan juga tidakdilakukan ke atas Buku Tunai oleh pegawai yang bertanggungjawab dan kutipanhasil hanya direkod berdasarkan transaksi di slip bank-in. Kesannya, laporanbulanan kutipan hasil tidak tepat dan kemas kini.• PNSB menerima empat keping post-dated cek antara bulan Januari dan Meiberjumlah RM200,000 bagi bayaran pulangan minima projek usahasama. Cektersebut tidak dapat ditunaikan dan tidak digantikan dengan cek baru. Daftar cektak laku juga tidak disediakan untuk memastikan cek gantian diperoleh.• Mesyuarat Lembaga Pengarah PNSB Bil.2 /2004 bertarikh 16 Disember 2004memberi kelulusan pelupusan aset terhadap enam unit kereta Volvo S70.Resolusi ini memberi kuasa kepada Ketua Pegawai Eksekutif dan pengurusansyarikat untuk menguruskan pelupusan dan menandatangani perjanjian.Mesyuarat Lembaga Pengarah PNSB Bil.1/2005 bertarikh 10 Jun 2005 pula telahmeluluskan penjualan kenderaan ini kepada pegawai pengurusan PNSB denganharga RM36,500 seunit dan bayaran dibuat secara ansuran dalam tempoh enambulan mulai Julai 2005 hingga Disember 2005.Semakan Audit terhadap keputusan Mesyuarat Lembaga Pengarah Bil.1/2005mendapati, harga jualan bagi enam unit kenderaan tersebut adalah berdasarkanharga anggaran oleh JKR iaitu RM503,500 dengan diberi diskaun sebanyak 50%berjumlah RM251,750. Bagaimanapun, kenderaan tersebut telah dijual kepadapegawai-pegawai berkenaan dengan jumlah RM219,000 iaitu kekurangansejumlah RM32,750 seperti di Jadual 11.11.132

Bil.NomborKenderaanJadual 11.11Harga Jualan Bagi 6 Unit Kereta Volvo S70AnggaranHarga Jualan YangHarga Harga Sepatutnya (SelepasJKR Jualan Diskaun 50%)(RM) (RM)(RM)Perbezaan(RM)1. BFS 171 89,500 36,500 44,750 8,2502. BFS 3232 86,000 36,500 43,000 6,5003. BFR 3223 73,000 36,500 36,500 -4. BFR 2233 87,000 36,500 43,500 7,0005. BFS 8668 82,000 36,500 41,000 4,5006. BFS 9588 86,000 36,500 43,000 6,500Jumlah 503,500 219,000 251,750 32,750Sumber: Rekod Jualan Volvo S70Perkara ini berlaku kerana PNSB tidak menyediakan Standard OperatingProcedure (S.O.P) sebagai panduan untuk mengurus dan mengawal pengurusankewangan syarikat. Akibatnya, pengurusan kewangan telah menjejaskankecekapan operasi PNSB.11.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, aktiviti yang dilaksanakan oleh PNSB adalah selaras denganobjektif penubuhannya. Bagaimanapun, pengurusan aktivitinya adalah tidak memuaskan dimana pengurusan projek pembangunan secara usaha sama dengan pemaju tidak mencapaisasaran pulangan keuntungan yang ditetapkan, rancangan pembangunan projek BBST tidakmencapai sasaran, pulangan daripada pelaburan adalah sangat rendah, pengurusan tadbirurus korporat yang lemah menyebabkan prestasi kewangan tidak stabil di mana sasarankeuntungan tidak dicapai sepenuhnya dan pulangan ekuiti yang sangat rendah kepadapemegang saham.Pihak Audit mengesyorkan PNSB mempertingkatkan pengurusan kewangan, operasi dantadbir urus korporat seperti berikut:a) Mewujudkan sistem pemantauan yang mantap dan memastikan semua syarikatmematuhi peraturan-peraturan Kerajaan Negeri serta Amalan Terbaik Tadbir UrusKorporat Malaysia.b) Membayar keuntungan dividen setiap tahun kepada Kerajaan Negeri mengikut kadaryang ditetapkan dalam Pekeliling Perbendaharaan Bil. 11/1993.c) Memastikan syarikat lebih fokus kepada kos operasi syarikat dan tidak kepadaperbelanjaan sosial serta perbelanjaan lain yang tidak berkaitan dengan operasi yangboleh menjejaskan keuntungan syarikat.d) Memastikan seseorang Ketua Eksekutif tidak menjadi Ahli Lembaga Pengarah kepadaterlalu banyak syarikat sedangkan peraturan hanya membenarkan tiga syarikat sahajaseperti yang terkandung dalam Pekeliling Perkhidmatan Bil. 3 Tahun 1985.133

e) Memastikan prosedur kerja dan Standard Operating Procedure (S.O.P) dikemas kinimengikut Pekeliling Perbendaharaan Bil. 12/1993.f) Jawatankuasa Audit dan Pemeriksaan ditubuhkan seperti yang digariskan dalamPekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993.134

PERBADANAN KEMAJUAN NEGERI SELANGOR12. SELANGOR INDUSTRIAL CORPORATION SDN. BHD.12.1 LATAR BELAKANGPada bulan Jun 1984, Selangor Industrial Corporation Sdn. Bhd. (SIC) menjadi syarikatsubsidiari Perbadanan Kemajuan Negeri Selangor (PKNS) melalui pembelian kesemua ekuitiKumpulan Perangsang Selangor (KPS) dalam SIC bernilai RM500,000. PKNS telahmembuat tambahan modal bernilai RM34.50 juta melalui pemberian tanah di Jalan TuankuAbdul Rahman, Kuala Lumpur kepada SIC. Sehingga 31 Disember 2009, PKNS memegang100% ekuiti dalam SIC dengan modal berbayar berjumlah RM35 juta. Objektif PKNSmenjadikan SIC syarikat subsidiari adalah untuk membangunkan kawasan luar bandarmenjadi kawasan perindustrian berdaya maju merangkumi bantuan untuk memajukanpemilik industri kecil termasuk menyediakan kemudahan premis perniagaan sama adasecara jualan atau untuk disewa. Pada tahun 2009, Lembaga Pengarah SIC dianggotaisepenuhnya oleh dua orang pegawai pengurusan atasan PKNS dan dipengerusikan olehPengurus Besar PKNS. Pengurusan SIC diketuai oleh seorang Pengurus Besar yang telahberkhidmat di SIC selama 11 tahun dan dibantu oleh empat eksekutif. Aktiviti utama SICadalah menjadi pembekal bahan binaan bangunan; menjalankan pembinaan danpengurusan projek; serta melaksanakan pembangunan hartanah. Sebagai syarikat subsidiarikepada PKNS, SIC perlu mematuhi undang-undang dan peraturan yang ditetapkan dalamAkta Syarikat 1957, peraturan Kerajaan Negeri Selangor terhadap syarikat kerajaan danperaturan yang diluluskan oleh Lembaga Pengarah PKNS dan SIC. Ini bertujuan untukmemelihara imej dan kepentingan PKNS yang menjadi pemegang utama saham syarikat.12.2 OBJEKTIF PENGAUDITANObjektif pengauditan adalah untuk menilai sama ada prestasi kewangan syarikatadalah memuaskan, pengurusan aktiviti dan kewangan serta tadbir urus korporat telahdilaksanakan dengan teratur selaras dengan objektif penubuhannya.12.3 SKOP DAN KAEDAH PENGAUDITANPengauditan dijalankan di pejabat SIC, meliputi aspek kewangan dan aktiviti utamasyarikat dengan tujuan untuk menilai sama ada wang yang disumbangkan oleh PKNS diurusdan digunakan dengan teratur, selaras dengan objektif yang ditetapkan. Aspek yangditekankan ialah Prestasi Kewangan, Pengurusan Aktiviti Syarikat dan Tadbir Urus Korporat.Semakan Audit meliputi dokumen, fail serta rekod yang berkaitan bagi tempoh 3 tahun daritahun 2007 hingga 2009 dan di mana perlu skop pengauditan diperluaskan sebelum tahun135

2007 seperti di peringkat penubuhan syarikat. Selain itu, temu bual diadakan denganpegawai SIC berkenaan dan pegawai di Bahagian Korporat Perbadanan Kemajuan NegeriSelangor bagi mendapatkan penjelasan lanjut. Analisis kewangan bagi tempoh 3 tahunadalah berdasarkan penyata kewangan beraudit tahun 2007 hingga 2009 merangkumi trendpendapatan, perbelanjaan serta untung/(rugi), nisbah kewangan dan analisis aliran tunaiSIC.12.4 PENEMUAN AUDITPengauditan terhadap syarikat SIC telah dijalankan mulai bulan Oktober sehinggaDisember 2009 mendapati, secara keseluruhannya prestasi kewangan SIC adalah tidakmemuaskan. Keuntungan selepas cukai pada tahun 2009 berjumlah RM0.91 juta meningkatsejumlah RM0.10 juta atau 12.3% berbanding tahun 2008 berjumlah RM0.81 juta.Bagaimanapun peningkatan untung selepas cukai pada tahun 2009 bukanlah disebabkanmeningkatnya untung daripada aktiviti syarikat tetapi disebabkan pelarasan belanja cukaitahun 2008 yang terlebih diambilkira berjumlah RM0.26 juta. Pengurusan aktiviti utamasyarikat adalah kurang memuaskan di mana terdapat beberapa kelemahan seperti aktivitiutama tidak selaras dengan objektif yang ditetapkan. Prestasi keuntungan sebenar bagiaktiviti utama pada tahun 2009 berjumlah RM1.68 juta lebih rendah berbanding tahun 2008yang berjumlah RM2.82 juta dan pada tahun 2007 berjumlah RM2.97 juta. Pengurusanaktiviti tidak mematuhi peraturan yang ditetapkan dan prestasi kewangan dua syarikatsubsidiari SIC tidak memuaskan dengan kerugian terkumpul pada tahun kewangan 2008berjumlah antara RM0.89 juta hingga RM1.46 juta. Selain itu, pengurusan syarikat tidakselaras dengan Tadbir Urus Korporat (semakan 2007) seperti Lembaga Pengarah SICdianggotai sepenuhnya oleh Pengurus Besar dan Eksekutif PKNS; Lembaga Pengarahmenerima elaun dan gaji yang tidak diluluskan; serta Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaanbelum ditubuhkan. Penjelasan lanjut berhubung dengan prestasi kewangan dan pengurusanaktiviti serta Tadbir Urus Syarikat adalah seperti berikut:12.4.1 Prestasi Kewangana) Analisis Audit berdasarkan Penyata Pendapatan SIC bagi tahun kewangan 2007 hingga2009 mendapati untung kasar pada tahun 2009 berjumlah RM5.83 juta semakinmenurun berbanding tahun 2008 berjumlah RM7.75 juta dan tahun 2007 berjumlahRM9.92 juta. Untung sebelum cukai pada tahun 2009 berjumlah RM1.17 juta menurunberbanding tahun 2008 dan 2007 masing berjumlah RM2.26 juta dan RM5.21 jutamenunjukkan prestasi kewangan terhadap operasi syarikat kurang memuaskan. Untungselepas cukai pada tahun 2009 berjumlah RM0.91 juta walaupun meningkat sejumlahRM0.10 juta atau 12.3% berbanding tahun 2008 berjumlah RM0.81 juta tetapipeningkatan bukanlah disebabkan meningkatnya untung daripada aktiviti syarikat tetapidisebabkan pelarasan belanja cukai tahun 2008 yang terlebih diambilkira berjumlahRM0.26 juta. Penurunan keuntungan SIC antaranya disebabkan:136

i) Pendapatan aktiviti utama bagi tahun kewangan 2009 berjumlah RM83.57 jutamenurun berbanding tahun 2008 dan 2007 masing-masing berjumlah RM125.01juta dan RM192.66 juta berikutan ekonomi global yang merudum telahmenjejaskan sektor pembangunan dan pembinaan yang merupakan aktiviti utamaSIC. Selain itu, perolehan projek daripada PKNS semakin berkurangan pada tahun2009 turut menyebabkan pendapatan aktiviti menurun.ii)Belanja Am Dan Pentadbiran pada tahun 2009 berjumlah RM6.71 juta lebih rendahberbanding tahun 2008 dan 2007 masing-masing berjumlah RM7.32 juta danRM7.86 juta. Perbelanjaan ini antaranya terdiri daripada perbelanjaan emolumen,belanja pentadbiran, belanja penyelenggaraan dan pembaikian, peruntukan susutnilai aset, peruntukan hutang lapuk, rosot nilai pelaburan saham dan kerugianatas jualan aset. Belanja Am Dan Pentadbiran yang tinggi disebabkan pada tahun2007 SIC telah memperuntukan hutang lapuk sejumlah RM1.80 juta dan pada tahun2008 mengalami kemerosotan nilai pelaburan saham tersiar harga bernilai RM2.03juta. Manakala pada tahun 2009, SIC mengalami kerugian berjumlah RM1.64 jutaatas jualan 31 unit bangunan kilang bernilai RM4.90 juta di Bandar Sultan Sulaiman,Klang yang dijual pada harga RM3.26 juta kerana aset tersebut gagal disewakandan bagi mempertingkatkan kecairan kewangan syarikat.b) Kedudukan pendapatan dan perbelanjaan serta keuntungan SIC bagi tahun kewangan2007 hingga 2009 seperti di Jadual 12.1 dan Carta 12.1.Jadual 12.1Pendapatan, Perbelanjaan Serta Untung/(Rugi)Bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009Butiran2007 2008 2009(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)Pendapatan Aktiviti 192.66 125.01 83.57Belanja Aktiviti (182.74) (117.26) (77.74)Untung Kasar 9.92 7.75 5.83Pendapatan Lain 3.17 1.84 2.12Belanja Am, Pentadbiran Operasi (7.86) (7.32) (6.71)Untung/(Rugi) Operasi 5.23 2.27 1.24Kos Kewangan (0.02) (0.01) (0.07)Untung/(Rugi) Sebelum Cukai 5.21 2.26 1.17Cukai (1.02) (1.45) (0.26)Untung/(Rugi) Selepas Cukai 4.19 0.81 0.91Sumber: Penyata Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009137

Carta 12.1Trend Pendapatan, Perbelanjaan Dan KeuntunganBagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009Sumber: Penyata Kewangan SICTahun 2007 Hingga 2009Sumber: Penyata Kewangan SICTahun 2007 Hingga 2009c) Analisis Audit terhadap Penyata Aliran Tunai SIC Bagi Tahun Kewangan 2007 hingga2009 mendapati pada tahun 2009 dan 2007 tiada tunai masuk dijana bagi aktiviti operasiberbanding tahun 2008. Penggunaan tunai bagi aktiviti pelaburan semakin berkuranganpada tahun 2009 berbanding tahun 2008 disebabkan SIC telah memberhentikan aktivitipembelian saham tersiar harga mulai tahun 2009 manakala pada tahun 2007 tunaidijana daripada aktiviti pelaburan melalui penjualan saham. Secara keseluruhan prestasialiran tunai SIC bagi tahun 2009 adalah tidak memuaskan dan menunjukkanpengurangan tunai berjumlah RM3.24 juta berbanding pertambahan tunai pada tahun2008 berjumlah RM5.43 juta. Penyata Aliran Tunai Bagi Tahun Kewangan 2007 hingga2009 seperti di Jadual 12.2.Jadual 12.2Penyata Aliran Tunai SIC Bagi Tahun Kewangan 2007 Hingga 2009Butiran2007 2008 2009(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam operasi (2.69) 7.98 (1.75)Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam aktivitipelaburan0.56 (1.77) (0.71)Tunai Bersih yang dijana/ (diguna) dalam aktivitipembiayaan(0.77) (0.78) (0.79)Pertambahan/(Pengurangan) tunai dan setaratunai(2.89) 5.43 (3.24)Tunai dan setara tunai pada awal tahun 4.85 1.96 7.39Tunai dan setara tunai pada akhir tahun 1.96 7.39 4.15Sumber: Penyata Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009138

d) Bagi menilai prestasi kewangan SIC, beberapa nisbah kewangan telah dijalankanterhadap butiran yang ditunjukkan dalam Lembaran Imbangan serta PenyataPendapatan SIC bagi tahun kewangan 2007 hingga 2009. Untung bersih operasisebelum cukai digunakan dalam analisis kewangan disebabkan belanja cukai tahun2008 telah terlebih diperuntuk dan diselaraskan semula dalam perbelanjaan cukai tahun2009. Hasil analisis adalah seperti di Jadual 12.3.Jadual 12.3Analisis Nisbah Kewangan Bagi Tahun 2007 Hingga 2009Tahun KewanganBil.Butiran2007 2008 2009i. Nisbah Semasa 1.56:1 1.72:1 1.96:1ii. Margin Keuntungan• Sebelum Cukai 2.7% 1.8% 1.4%• Selepas Cukai 2.2% 0.6% 1.1%iii. Nisbah Pulangan Ke Atas Aset 5.4% 2.7% 1.6%iv. Nisbah Pulangan Ke Atas Ekuiti 12.2% 5.3% 2.8%Sumber: Penyata Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009i) Nisbah SemasaNisbah Semasa digunakan bagi menentukan sejauh mana kemampuan asetsemasa syarikat boleh ditukar segera kepada tunai bagi menampung liabiliti jangkapendek syarikat. Pada amnya, nisbah semasa 2:1 dianggap memuaskan dansemakin tinggi nisbah ini, semakin teguh kemampuan syarikat menanggung liabilitijangka pendek.Analisis Audit mendapati nisbah semasa SIC bagi tahun kewangan 2009 meningkatberbanding tahun 2008 dan 2007. Bagaimanapun nisbah semasa di bawah kadar2:1 iaitu antara 1.56:1 hingga 1.96:1 menunjukkan kemampuan aset semasasyarikat ditukar segera kepada tunai bagi menampung liabiliti jangka pendek adalahkurang memuaskan dan perlu dipertingkatkan.ii)Margin KeuntunganMargin keuntungan adalah pendekatan yang lazim digunakan bagi mengukur kadarkeuntungan bagi setiap ringgit hasil yang diperoleh daripada perniagaan utamasesebuah syarikat. Peningkatan nisbah ini menunjukkan kenaikan pendapatan, iamemberi kesan langsung dan nilai tambah (value added) terhadap keuntungansyarikat.Analisis Audit mendapati margin keuntungan sebelum cukai SIC semakin menurunpada tahun 2009 berbanding tahun 2008 dan 2007. Manakala margin keuntunganselepas cukai pada tahun 2009 meningkat 0.5% berbanding tahun 2008.Peningkatan margin keuntungan selepas cukai disebabkan belanja cukai tahun2008 yang terlebih diperuntuk diselaraskan semula dalam tahun 2009. Secarakeseluruhan margin keuntungan SIC adalah kurang memuaskan kerana tiadanilai tambah pendapatan terhadap kadar keuntungan syarikat.139

iii) Nisbah Pulangan Ke Atas AsetNisbah pulangan ke atas aset mengukur pulangan yang diperoleh oleh syarikatdaripada pelaburan asetnya iaitu pulangan bersih yang diperoleh bagi setiap ringgitaset yang digunakan. Semakin tinggi hasil yang diperoleh daripada setiap ringgitaset yang digunakan, semakin cekap syarikat mengurus asetnya.Analisis Audit mendapati kadar pulangan ke atas aset pada tahun 2009 sebanyak1.6% atau 1.6 sen daripada setiap ringgit aset yang digunakan berbanding tahun2008 sebanyak 2.7% atau 2.7 sen dan pada tahun 2007 sebanyak 5.4% atau 5.4sen. Kadar pulangan ke atas aset yang rendah dan semakin menurunmenunjukkan prestasi SIC mengurus aset bagi menjana keuntungan adalahtidak memuaskan.iv) Nisbah Pulangan Ke Atas EkuitiNisbah pulangan ke atas ekuiti bertujuan mengukur pulangan ke atas jumlah modalsyarikat yang dilaburkan iaitu pulangan bersih yang diperoleh bagi setiap ringgitmodal yang digunakan. Semakin tinggi hasil yang diperoleh daripada setiap ringgitmodal yang digunakan, semakin cekap syarikat mengurus modalnya.Analisis Audit mendapati kadar pulangan ke atas ekuiti pada tahun 2009 semakinmenurun iaitu sebanyak 2.8% atau 2.8 sen bagi setiap ringgit modal yangdigunakan berbanding tahun 2008 dan 2007 iaitu masing-masing pada kadar 5.3%atau 5.3 sen dan 12.2% atau 12.2 sen. Kadar pulangan ke atas ekuiti yangsemakin menurun dan rendah menunjukkan SIC tidak cekap dalam mengurusmodalnya bagi memberi pulangan yang tinggi kepada pemegang saham.Pengurus Besar SIC memaklumkan penggunaan tunai yang tinggi pada tahun 2009berbanding tahun 2008 dan 2007 antaranya disebabkan SIC menanggung kospembinaan projek bagi 16 unit rumah di Seksyen 4, Bandar Baru Bangi.Pendapatan daripada projek ini diperolehi setelah rumah siap dibina pada tahun2010. Selain itu, Pengurus Besar SIC bersetuju penurunan keuntungan pada tahun2009 disebabkan pendapatan aktiviti utama yang berkurangan. SIC perlu menjualbangunan kilang di Bandar Sultan Sulaiman walaupun mengalami kerugian keranamemerlukan tunai untuk melaksanakan aktiviti pembangunan pada tahun 2010 dan2011.12.4.2 Pengurusan AktivitiAktiviti utama SIC adalah membekal bahan binaan bangunan; pembinaan dan pengurusanprojek; dan pembangunan hartanah. Pendapatan daripada aktiviti utama menyumbang 95%kepada pendapatan syarikat. SIC juga memiliki dua syarikat subsidiari untukmemperkukuhkan aktiviti utamanya dan memperoleh pulangan yang tinggi bagimeningkatkan keuntungan syarikat.140

Semakan Audit mendapati prestasi pengurusan aktiviti SIC adalah tidak memuaskan sepertiaktiviti utama tidak selaras dengan objektif syarikat, prestasi keuntungan aktiviti menurun,pengurusan aktiviti tidak mematuhi peraturan dan prestasi kewangan syarikat subsidiari tidakmemuaskan. Penjelasan lanjut mengenai prestasi pengurusan aktiviti seperti berikut:a) Aktiviti Utama Tidak Selaras Dengan Objektif SyarikatPekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993 menetapkan syarikat kerajaan perlumenyediakan atau mengemas kini strategi dan rancangan korporat masing-masingbagi mencapai matlamat jangka pendek (tahunan) dan jangka panjang. Rancangankorporat yang disediakan perlu di bentang dan diluluskan oleh Lembaga Pengarah danhendaklah selaras dengan objektif penubuhan sesebuah syarikat. PKNS menetapkanobjektif SIC adalah untuk membangunkan kawasan luar bandar menjadi kawasanperindustrian berdaya maju merangkumi membantu memajukan pemilik industri keciltermasuk menyediakan kemudahan premis perniagaan sama ada secara jualan ataudisewa.Semakan Audit mendapati aktiviti utama yang dijalankan pada tahun 2007 hingga 2009tidak selaras dengan objektif yang ditetapkan. Projek pembangunan hartanah yangdilaksanakan terdiri daripada membangun dan membina rumah kediaman mewah dankos sederhana serta bangunan komersial. Tiada aktiviti membangunkan kawasan luarbandar menjadi kawasan perindustrian dan tiada premis perniagaan dibina sama adauntuk dijual atau disewakan kepada syarikat industri kecil. Ini disebabkan SIC tidakmenyedia dan mengemaskini rancangan korporat bagi mencapai objektif syarikat yangditetapkan oleh PKNS. Pemantauan yang dijalankan oleh Lembaga Pengarah SIC danPKNS tidak merangkumi pencapaian objektif PKNS memiliki 100% ekuiti dalam SIC.Kesannya objektif PKNS untuk membangunkan kawasan luar bandar menjadi kawasanperindustrian berdaya maju dan memajukan syarikat industri kecil di Negeri Selangortidak lagi dilaksanakan oleh SIC secara berterusan.Pengurus Besar SIC memaklumkan objektif asal syarikat ada dilaksanakan padaperingkat awal penubuhan dan sebelum tahun 2007. Bagaimanapun, bersesuaiandengan perkembangan ekonomi semasa, SIC perlu mempelbagai aktiviti bagimeneruskan operasi. Semua aktiviti yang dijalankan telah diluluskan dalam bajettahunan oleh Lembaga Pengarah SIC. Selain itu, SIC memaklumkan rancangankorporat bagi tahun 2011 hingga 2014 sedang disediakan dan akan dibentang untukkelulusan Lembaga Pengarah pada bulan November 2010. SIC bersetuju dengan syorpihak Audit untuk mengkaji semula objektif asal dan aktiviti yang sesuai supaya SICterus berkembang.b) Prestasi Keuntungan Aktiviti MenurunAktiviti utama SIC adalah menjadi pembekal bahan binaan bangunan; menjalankanpembinaan dan pengurusan projek; serta melaksanakan pembangunan hartanah.141

Prestasi keuntungan mengikut aktiviti utama SIC bagi tahun 2007 hingga 2009 seperti diJadual 12.4.Jadual 12.4Prestasi Keuntungan Aktiviti Bagi Tahun 2007 Hingga 20092007 2008 2009Sasaran Sebenar Sasaran Sebenar Sasaran SebenarAktivitiPrestasiPrestasi(RM Juta) (RM Juta)(RM Juta) (RM Juta)(RM Juta) (RM Juta) Prestasi(%)(%)(%)Bahan BinaanBangunan1.10 0.03 2.7 0.60 1.47 245.0 0.49 1.21 246.9PembinaanDanPengurusan1.49 1.02 68.5 1.46 0.52 35.6 0.67 0.15 22.4ProjekPembangunanHartanah1.00 1.92 192 1.03 0.83 80.6 0.36 0.32 88.9Jumlah 3.59 2.97 82.7 3.09 2.82 91.3 1.52 1.68 110.5Sumber: Rekod Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009Analisis Audit terhadap jadual di atas mendapati prestasi keuntungan sebenar bagikeseluruhan aktiviti utama pada tahun 2009 berjumlah RM1.68 juta iaitu peningkatansebanyak 10.5% daripada sasaran yang ditetapkan berjumlah RM1.52 juta. Manakalakeuntungan sebenar bagi keseluruhan aktiviti pada tahun 2008 berjumlah RM2.82 jutadan pada tahun 2007 berjumlah RM2.97 juta tidak mencapai sasaran keuntungan yangditetapkan. Walaupun prestasi keuntungan sebenar bagi semua aktiviti utama padatahun 2009 melebihi sasaran yang ditetapkan tetapi keuntungan yang diperoleh padatahun 2009 lebih rendah berbanding tahun 2008 berjumlah RM2.82 juta dan pada tahun2007 berjumlah RM2.97 juta. Secara keseluruhannya, keuntungan bagi aktivitipembinaan dan pengurusan projek bagi tahun 2007 hingga 2009 tidak mencapaisasaran keuntungan yang ditetapkan. Prestasi keuntungan aktiviti utama semakinmenurun dan tidak berkembang kerana SIC terlalu bergantung kepada pemberian projekdaripada PKNS. Kesannya, SIC menanggung risiko mengalami kerugian atau tidakberkeupayaan untuk meneruskan operasi sekiranya tiada projek diperoleh daripadaPKNS.SIC memaklumkan senario pasaran dan ekonomi dunia yang merudum dalam tahun2008 dan 2009 terutamanya di dalam sektor pembangunan dan pembinaan secara tidaklangsung telah menjejaskan prestasi kewangan SIC. Bagaimanapun pada tahun 2010,SIC telah mengambil langkah meneroka projek pembangunan baru dan aktivitiperniagaan baru seperti aktiviti pengilangan minyak gaharu dan telah pun memulakanaktiviti penternakan burung walit di Bandar Sultan Sulaiman, Klang.c) Pengurusan Aktiviti Tidak Mematuhi PeraturanSurat Pekeliling Perbendaharaan Bil. 26 Tahun 1986 tidak membenarkan syarikatKerajaan menyertai sebarang perolehan yang diurus oleh Agensi Kerajaan merekasendiri bagi mengelakkan timbulnya konflik kepentingan yang boleh menjejaskankewibawaan Kerajaan. Aktiviti utama SIC yang dijalankan mengikut pemilik projek bagitahun 2007 hingga 2009 seperti di Jadual 12.5.142

Bil.Pemilik ProjekJadual 12.5Aktiviti Utama Mengikut Pemilik Projek Bagi Tahun 2007 Hingga 20092007 2008 2009 JumlahProjek Jumlah Projek Jumlah Projek Jumlah KeseluruhanBil. (%) (RM Juta) Bil. (%) (RM Juta) Bil. (%) (RM Juta) (RM Juta)Aktiviti Bahan Binaan1. PKNS 96 56.5 64.94 82 56.6 44.98 43 40.9 23.17 133.092. SyarikatSubsidiari Atau2111.52 153.71 38 36.2 19.07Bersekutu12.310.334.30PKNS3. Syarikat Luar 53 31.2 13.24 48 33.1 25.93 24 22.9 11.50 50.67Jumlah 170 100 89.70 145 100 74.62 105 100 53.74 218.06Aktiviti Pembinaan Dan Pengurusan Projek1. PKNS 6 85.7 61.01 2 50 21.70 1 50 9.50 92.212. SyarikatSubsidiari Atau10.76 12.90 1 50 1.30Bersekutu14.3254.96PKNS3. Syarikat Luar - - - 1 25 0.44 - - 0.44Jumlah 7 100 61.77 4 100 25.04 2 100 10.80 97.61Sumber: Rekod Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009Analisis Audit terhadap jadual di atas mendapati bagi tahun 2007 hingga 2009, SIC telahmembekal bahan binaan kepada kontraktor yang melaksanakan projek PKNS antaranyasebanyak 43 hingga 96 kontrak kerja atau 40.9% hingga 56.6% yang bernilai RM133.09juta atau 61% daripada keseluruhan nilai kontrak yang diperoleh berjumlah RM218.06juta. Bagi aktiviti pembinaan dan pengurusan projek, SIC telah memperoleh daripadaPKNS antara satu hingga enam atau 50% hingga 85.7% projek yang bernilai RM92.21juta atau 94.5% daripada keseluruhan nilai projek yang diperoleh berjumlah RM97.61juta. Penyertaan SIC dalam perolehan projek PKNS adalah tidak mematuhi peraturanyang ditetapkan. Walaupun telah 25 tahun beroperasi, SIC masih bergantung kepadaperolehan projek daripada PKNS bagi menampung kos operasi syarikat. Kesannya, SICbelum berjaya menjadi syarikat kerajaan yang berdaya saing.SIC memaklumkan pengurusan aktiviti syarikat mematuhi peraturan yang ditetapkanoleh Lembaga Pengarah SIC yang terdiri daripada barisan pengurusan PKNS. Aktivitijualan bahan binaan sebelum tahun 2000 meliputi pasaran dalam dan luar PKNS telahmenyebabkan SIC mengalami hutang lapuk yang tinggi. Lembaga Pengarah SIC jugamenggalakkan menumpukan aktiviti kepada projek PKNS. Selain itu, SIC didaftarkansebagai kontraktor kelas ‘B’, Pusat Khidmat Kontraktor bagaimanapun tidak diiktirafsebagai kontraktor bumiputera disebabkan penandatangan cek syarikat dikuasai olehbukan bumiputera. Ini menyebabkan SIC sukar mendapat tender kerajaan. Tarafbumiputera telah diperoleh pada petengahan tahun 2009.d) Prestasi Kewangan Syarikat Subsidiari Tidak MemuaskanPekeliling Perbendaharaan Bil.12 Tahun 1993 menetapkan semua pelaburan syarikatsubsidiari Kerajaan termasuk penubuhan syarikat baru dan pelantikan Ahli LembagaPengarah hendaklah diluluskan oleh Lembaga Pengarah syarikat dan LembagaPengarah Agensi Kerajaan. Penubuhan syarikat subsidiari dengan pegangan ekuiti143

100% oleh Kerajaan atau syarikat Kerajaan adalah tidak dibenarkan melainkan atassebab mustahak. Ini bagi menggalakkan usaha sama di antara Kerajaan dan syarikatswasta.Bil.Semakan Audit mendapati SIC mempunyai dua syarikat subsidiari iaitu Module BoardSdn. Bhd. (Module Board) yang ditubuhkan pada tahun 1989 dengan pegangan ekuiti100% dan Casic Marketing Sdn. Bhd.(Casic Marketing) yang ditubuhkan pada tahun1992 dengan pegangan ekuiti 51%. Maklumat lanjut mengenai syarikat subsidiari SICseperti di Jadual 12.6.Jadual 12.6Prestasi Kewangan Syarikat SubsidiariPrestasi Kewangan Pada 31 Disember2007 2008TahunSubsidiariModal Ekuiti Untung/Penubuhan/ Dibayar (%) (Rugi)PelaburanUntung/Untung/(Rugi(Rugi)Terkumpul)(RM Juta )(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)29.5.1989 1.60 100 1.71 (1.37) (0.09) (1.46)Untung/(RugiTerkumpul)(RM Juta)1. Module BoardSdn. Bhd.2. CasicMarketing 28.9.1992 1.0 51 (0.04) (0.99) 0.11 (0.88)Sdn. Bhd.Sumber: Rekod Pendaftaran Dan Penyata Kewangan Syarikat Subsidiari Tahun 2008Analisis Audit berdasarkan Jadual di atas mendapati, pada tahun 2008 prestasikewangan kedua-dua syarikat subsidiari adalah tidak memuaskan dengan kerugianterkumpul antara RM0.88 juta hingga RM1.46 juta. Kedua-dua syarikat subsidiaritersebut tidak aktif pada tahun 2007 hingga 2009. SIC juga tidak pernah mendapatpulangan atau dividen daripada syarikat subsidiari tersebut. Kesannya, SIC gagalmemperoleh pulangan daripada pelaburan dalam syarikat subsidiari.SIC memaklumkan syarikat Module Board telah berhenti operasi disebabkan produkutama syarikat ‘wood cement panel’ tidak lagi digunakan kerana perubahan citrarasadan pasaran. Manakala Casic Marketing yang mula beroperasi pada tahun 2005 denganpengimportan jubin daripada negara China telah berhenti operasi pada tahun 2007disebabkan kenaikan duti import. Harga jubin Casic Marketing tidak lagi kompetitifdengan harga jubin tempatan. Bagaimanapun pada tahun 2010, Lembaga PengarahSIC telah meluluskan untuk mengaktifkan semula Module Board dengan aktivitipengurusan projek.12.4.3 Tadbir Urus Korporata) Pelantikan Dan Peranan Lembaga Pengarah SICAmalan Terbaik Tadbir Urus Korporat, Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (Semakan2007) menetapkan bagi mewujudkan Lembaga Pengarah yang berkesan untukmengurus syarikat dengan cekap dan telus maka 33% (1/3) keanggotaan LembagaPengarah hendaklah terdiri daripada pengarah bukan eksekutif yang bebas, berwibawa,berkaliber dan berpengalaman. Pekeliling Perbendaharaan Bil. 12 Tahun 1993menetapkan pelantikan Lembaga Pengarah syarikat subsidiari hendaklah diluluskan144

oleh Lembaga Pengarah Agensi Kerajaan. Lembaga Pengarah yang dilantik adalahbertanggungjawab memastikan dasar dan peraturan yang ditetapkan oleh kerajaandipatuhi dan beroperasi selaras dengan objektif kerajaan memegang ekuiti dalamsyarikat tersebut. Selain itu, Pekeliling Perkhidmatan Bil. 3 Tahun 1985 pulamenetapkan pegawai kerajaan yang dilantik mewakili Kerajaan dalam LembagaPengarah syarikat kerajaan bertanggungjawab memastikan dasar am Kerajaan danobjektif korporat dilaksanakan oleh syarikat kerajaan.Semakan Audit mendapati pelantikan Ahli Lembaga Pengarah SIC diluluskan olehLembaga Pengarah PKNS. Bagaimanapun, keanggotaan Lembaga Pengarah SIC tidakmempunyai pengarah bukan eksekutif yang bebas dan berpengalaman seperti yangditetapkan dalam Amalan Terbaik Tadbir Urus Korporat Malaysia. Lembaga PengarahSIC dianggotai sepenuhnya oleh pegawai pengurusan atasan PKNS dandipengerusikan oleh Pengurus Besar PKNS. Tempoh keanggotaan Lembaga PengarahSIC adalah sehingga pengurus besar dan pegawai pengurusan atasan PKNS yangdilantik bersara atau tamat perkhidmatan kontrak. Walaupun Lembaga Pengarah SICterdiri daripada wakil PKNS atau Kerajaan Negeri Selangor namun pemantauan yangdijalankan adalah kurang berkesan bagi memastikan SIC mencapai objektif yangditetapkan dan pengurusan operasi serta aktiviti syarikat selaras dengan peraturan yangditetapkan terhadap syarikat kerajaan. Kesannya, pengurusan tadbir urus koporat SICadalah kurang memuaskan dan tidak selaras dengan Amalan Terbaik Tadbir UrusKorporat Malaysia serta peraturan kerajaan.SIC memaklumkan PKNS sedang merangka satu dasar tadbir urus korporat untukdiguna pakai oleh semua syarikat subsidiarinya.b) Manfaat Lembaga PengarahAmalan Terbaik Tadbir Urus Korporat, Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia (Semakan2007) juga menetapkan Lembaga Pengarah SIC perlu mewujudkan Jawatankuasa bagimenentukan manfaat dan ganjaran yang layak diterima oleh Lembaga Pengarah.Jawatankuasa yang dilantik perlu dinyatakan secara telus dalam laporan tahunansyarikat.Semakan Audit mendapati tiada Jawatankuasa diwujudkan bagi menentukan manfaatyang perlu dibayar kepada Lembaga Pengarah SIC. Lembaga Pengarah PKNS hanyameluluskan bayaran yuran tahunan kepada Ahli Lembaga Pengarah SIC. Pihak Auditmendapati perbelanjaan manfaat yang dibayar kepada Lembaga Pengarah SIC terdiridaripada yuran tahunan, elaun mesyuarat, elaun tandatangan dan elaun insentiftahunan yang keseluruhannya berjumlah RM120,500 pada tahun 2008 dan pada tahun2009 berjumlah RM89,500.Selain itu, semakan Audit juga mendapati seorang daripada tiga Ahli LembagaPengarah SIC yang juga pegawai pengurusan atasan PKNS tidak menerima elauntandatangan tetapi menerima gaji bulanan antara RM3,485 hingga RM3,985 sebulandan bonus tahunan. Bayaran gaji dan bonus yang telah dibayar pada tahun 2007 hingga145

ulan Februari 2009 berjumlah RM120,913. Pada tahun 2009, bayaran gaji hanyadibayar sehinggalah bulan Februari kerana Ahli Lembaga Pengarah tersebut telah tamatperkhidmatan kontraknya dengan PKNS. Bagaimanapun, sehingga pengauditan selesaidijalankan pada bulan Disember 2009, SIC masih belum mengemukakan suratpelantikan dan kelulusan Lembaga Pengarah PKNS serta Lembaga Pengarah SIC bagibayaran gaji tersebut. Pihak Audit juga tidak dapat mengesahkan sejak bila bayaran gajidan bonus telah dibayar kepada Ahli Lembaga Pengarah tersebut.Perkara ini berlaku disebabkan pemeriksaan dalaman tidak dijalankan terhadappengurusan kewangan SIC. Jawatankuasa EXCO juga tidak memantau bagimemastikan pembayaran manfaat dan gaji kepada Ahli Lembaga Pengarah SICmendapat kelulusan Lembaga Pengarah PKNS dan selaras dengan peraturan kerajaanserta Amalan Terbaik Tadbir Urus Korporat. Kesannya, integriti dan kebebasan dalamtadbir urus SIC adalah diragui.Pengurus Besar SIC memaklumkan pembayaran gaji diluluskan oleh LembagaPengarah SIC atas perkhidmatan beliau sebagai Kontroler Kewangan syarikat. Selainitu, SIC memaklumkan PKNS sedang merangka satu dasar tadbir urus korporat untukdiguna pakai oleh semua syarikat subsidiari meliputi manfaat Lembaga Pengarah.c) Pembayaran DividenPekeliling Perbendaharaan Bil. 11 Tahun 1993 menetapkan dasar dan garis panduanmengenai bayaran dividen oleh syarikat kerajaan. Dividen perlu dibayar kepadakerajaan sebagai pemegang saham daripada sebahagian keuntungan yang diperolehbagi sesuatu tahun kewangan. Pembayaran dividen sekurang-kurangnya 10% setahunsebagai pulangan modal kepada kerajaan hendaklah dijadikan sebagai matlamatsyarikat. Cadangan bayaran dividen perlu dikemukakan secara serentak dengancadangan bayaran bonus untuk kelulusan Lembaga Pengarah Agensi Kerajaan dandikemukakan kepada Pihak Berkuasa Negeri.Semakan Audit mendapati pembayaran dividen kepada PKNS mula dibayar pada tahun2006 hingga 2009 pada kadar 3% setahun iaitu berjumlah RM1.05 juta setahun. Kadardividen yang dibayar diluluskan oleh Lembaga Pengarah SIC dan Lembaga PengarahPKNS. Bagaimanapun, cadangan bayaran dividen tidak dikemukakan kepada PihakBerkuasa Negeri Selangor seperti yang ditetapkan. Pihak Audit juga mendapati bajettahunan SIC tidak menetapkan matlamat untuk membayar dividen 10% atas pulanganmodal kepada PKNS. Kesannya, pembayaran dividen dibuat tidak selaras denganperaturan yang ditetapkan terhadap syarikat kerajaan.SIC memaklumkan pada tahun 2000, SIC mempunyai kerugian terkumpul berjumlahRM24.24 juta dan hanya dapat di atasi dalam tahun 2005. Dividen mulai dibayar mulaitahun 2006 berdasarkan prestasi kewangan dan keupayaan syarikat.146

d) Pembayaran BonusPekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993 menetapkan cadangan bayaran bonuskumpulan syarikat subsidiari Kerajaan hendaklah diluluskan oleh Lembaga Pengarahsyarikat dan Lembaga Pengarah Agensi Kerajaan serta dikemukakan kepada PihakBerkuasa Negeri dalam tempoh sebulan selepas akaun tahunan ditutup. Cadanganbayaran bonus perlu dikemukakan serentak dengan cadangan bayaran dividen kepadapemegang saham.Semakan Audit mendapati SIC telah membayar bonus kepada eksekutif dankakitangannya pada tahun 2007 hingga 2009 seperti di Jadual 12.7.Jadual 12.7Bayaran Bonus Bagi Tahun 2007 Hingga 2008200720082009Butiran(RM Juta) (RM Juta) (RM Juta)Untung Sebelum Cukai 5.20 2.26 2.17Bonus Interim 0.33 0.28 0.27Bonus Akhir 0.26 0.14 Belum DicadangkanJumlah Bonus 0.59 0.42 0.27Kadar Bonus (Bulan) 4.5 3 2 (interim)Bilangan Pekerja 45-47 48-45 40Sumber: Rekod Kewangan SICAnalisis Audit terhadap jadual di atas mendapati, bayaran bonus berjumlah antaraRM270,000 hingga RM590,000 telah dibayar kepada eksekutif dan kakitangan SIC padatahun 2007 hingga 2009. Bayaran bonus antara 2 hingga 4½ bulan gaji telah dibayarberdasarkan keuntungan tahunan berbanding tahun sebelum dan tidak berdasarkanprestasi kewangan dan prestasi aktiviti SIC yang masih bergantung kepada PKNS.Cadangan pembayaran bonus tahun 2008 dan 2009 tidak dikemukakan kepada PihakBerkuasa Negeri Selangor seperti yang ditetapkan oleh peraturan. Kesannya,pembayaran bonus dibuat tidak selaras dengan peraturan yang ditetapkan terhadapsyarikat kerajaan.SIC memaklumkan pembayaran bonus syarikat telah diluluskan oleh LembagaPengarah SIC dan mulai tahun 2008 dikemukakan untuk kelulusan JawatankuasaKewangan PKNS.e) Jawatankuasa AuditPekeliling Perbendaharaan Bil. 9 Tahun 1993 menggariskan keperluan penubuhanJawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan untuk meningkatkan kawalan terhadap syarikatKerajaan; mengawasi dasar dan sistem perakaunan, kawalan dalaman, laporankewangan serta etika perniagaan syarikat; dan menentukan sumber kerajaan diurusseberapa cekap dan efektif untuk memenuhi objektif korporat dan sosial. Pengurus AuditDalam Agensi Kerajaan hendaklah menjadi setiausaha Jawatankuasa dan perlulahberpengalaman serta menjadi ahli badan profesional Institut Akauntan Malaysia.147

Semakan Audit mendapati PKNS telah menubuhkan Jawatankuasa Eksekutif(Jawatankuasa EXCO) yang turut berperanan memantau pengurusan kewangan danoperasi SIC. Pada tahun 2007 dan 2008, Jawatankuasa ini dianggotai oleh PengurusBesar SIC dan empat orang Eksekutif PKNS yang dipengerusikan oleh TimbalanPengurus Besar PKNS (Perhubungan Korporat). Pada tahun 2009, Pengurus BesarPKNS telah melantik seorang penasihat atau perunding persendirian menganggotaisemua Jawatankuasa EXCO syarikat subsidiari PKNS. Semua Ahli JawatankuasaEXCO SIC menerima elaun mesyuarat berjumlah RM500 dan elaun tahunan berjumlahRM6,000. Bagaimanapun, pihak Audit mendapati Ketua Bahagian Audit Dalam PKNStidak menganggotai dan menjadi setiausaha Jawatankuasa EXCO dan tiadapengauditan dalaman dijalankan bagi menilai kawalan dalaman terhadap pengurusankewangan syarikat SIC. Kesannya, keberkesanan kawalan dalaman terhadappengurusan kewangan dan tahap pematuhan syarikat terhadap dasar serta peraturankerajaan tidak dapat ditentukan.SIC memaklumkan Lembaga Pengarah PKNS melalui mesyuarat pada 18 April 2009telah meluluskan penubuhan Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan bagi memantaupengurusan kewangan dan aktiviti semua syarikat subsidiari PKNS. Bagaimanapun,Jawatankuasa Audit Dan Pemeriksaan tersebut masih belum ditubuhkan sehingga akhirtahun 2009.f) Pengurusan KewanganPekeliling Perbendaharaan Bil. 12 tahun 1993 menetapkan pihak pengurusan syarikatkerajaan perlu menyediakan dan mengemas kini peraturan berkaitan perbelanjaansyarikat bagi mengurangkan kos operasi dan mengelakkan pembaziran. LembagaPengarah Agensi Induk dan Lembaga Pengarah syarikat kerajaan perlu mengawaldengan berkesan terhadap perlantikan Ahli Lembaga Tender, prosedur tender, kuasayang diberikan kepada Ketua Eksekutif, skim kenaikan gaji dalam semua kumpulanpengurusan dan pekerja serta pematuhan kepada peraturan yang berkaitan syarikatkerajaan. Seksyen 167, Akta Syarikat 1965 antara lain menetapkan setiap syarikat,pengarah dan pengurus syarikat bertanggungjawab memastikan rekod kewangandisimpan dengan teratur bagi memudahkan pengauditan dijalankan dengan betul.Rekod kewangan perlu disimpan dalam tempoh tujuh tahun.Semakan Audit mendapati pengurusan kewangan SIC adalah di tahap memuaskan danmasih perlu dipertingkatkan terutamanya bagi penyediaan prosedur kerja, kawalanperbelanjaan dan pengurusan pelaburan. Antara kelemahan yang diperhatikan adalah:i) Garis panduan dan prosedur kerja tidak lengkap dan dikemas kini merangkumielemen pengurusan kewangan dan peraturan yang ditetapkan oleh Kerajaanterhadap syarikat kerajaan.148

ii)Terdapat beberapa kelemahan terhadap kawalan perbelanjaan seperti:• Surat kuasa tidak dikeluarkan kepada pegawai yang menandatangani baucarbayaran dan pesanan pembelian.• Tiada bukti skim kenaikan gaji SIC dibentang dan diluluskan dalam mesyuaratLembaga Pengarah PKNS.• Daripada 31 baucar bayaran berjumlah antara RM9,000 hingga RM1.78 jutayang dipilih sebagai sampel audit terdapat tiga baucar bayaran yang berjumlahRM149,674 adalah antaranya perbelanjaan lawatan Ahli Lembaga Pengarah keHong Kong dan Kunming, China pada tahun 2007. Baucar bayaran di atas tidakmengandungi surat kelulusan Lembaga Pengarah SIC.• Tiada dokumen disimpan bagi mengesahkan 100% ekuiti SIC yang dimiliki olehPKNS dengan modal berbayar berjumlah RM35 juta adalah melalui pembeliansaham daripada KPS bernilai RM500,000 dan pemberian tanah PKNS kepadaSIC bernilai RM34.5 juta.iii) Pengurusan pelaburan saham tersiar harga bagi tahun 2007 hingga awal tahun2009 meliputi pembelian, penjualan dan pelantikan remiser dijalankan olehTimbalan Pengurus Besar PKNS (Perhubungan Korporat) yang juga Ahli LembagaPengarah SIC. Butiran lanjut mengenai pelaburan saham tersiar harga pada 31Disember 2007 hingga 2009 seperti di Jadual 12.8.Jadual 12.8Pelaburan Saham Tersiar Pada Tahun 2007 Hingga 2009SahamTersiar HargaPada31 DisemberKosPelaburan(RM Juta)Nilai PasaranPada31 Disember(RM Juta)RosotNilaiPelaburan(RM Juta)SahamDibeli(Unit)SahamBonus(Unit)JumlahSaham(Unit)DividenDiterima(RM)2007 6.51 3.03 3.48 2,529,020 290,351 2,819,371 57,0002008 7.81 2.30 5.51 3,022,064 197,185 3,219,249 107,0002009 8.08 3.34 4.74 3,842,005 304,239 4,146,244 184,000Sumber: Rekod Pelaburan Dan Penyata Kewangan SIC Tahun 2007 Hingga 2009Analisis Audit berdasarkan jadual di atas menunjukkan rosot nilai pelaburan sahamtersiar harga pada tahun 2008 meningkat sejumlah RM2.03 juta atau 58.3%berbanding tahun 2007 manakala rosot nilai pelaburan menurun sejumlah RM0.77juta atau 14% pada tahun 2009. Dividen yang diterima daripada pelaburan sahamtersiar harga pada tahun 2007 berjumlah RM57,000 dan pada tahun 2008 berjumlahRM107,000. Manakala pada tahun 2009 dividen diterima berjumlah RM184,000.Selain itu, semakan Audit selanjutnya mengenai pelaburan saham tersiar hargapada 31 Disember 2009 seperti di Jadual 12.9.149

TahunJadual 12.9Pelaburan Saham Tersiar Harga Pada 31 Disember 2009BilanganUrusniaga(Syarikat)KosPelaburan(RM)Nilai Pada31 Disember 2009(RM)RosotnilaiPelaburan Pada31 Disember 2009(RM)1993 4 85,589 20,200 (65,389)1994 14 1,098,859 179,420 (919,439)1995 2 80,300 7,800 (72,500)1996 12 854,801 66,593 (788,208)1997 15 886,039 133,394 (752,6451998 2 33,107 4,250 (28,857)1999 8 402,204 90,425 (311,779)2000 19 1,107,069 203,867 (903,20)2001 3 33,000 8,050 (24,950)2002 6 10,600 17,713 7,1132003 7 57,267 39,266 (18,001)2004 5 467,824 297,028 (170,796)2006 4 274,632 177,890 (96,742)2007 8 720,666 406,028 (314,638)2008 7 1,529,689 1,153,899 (375,790)2009 5 438,449 534,366 95,917Jumlah 121 8,080,095 3,340,189 (4,739,906)Analisis Audit berdasarkan jadual di atas menunjukkan pelaburan pada31 Disember 2009 berjumlah RM8.08 juta melibatkan sebanyak 121 urusniagasaham dalam syarikat yang tersenarai di Bursa Malaysia. Ini termasuk 14 syarikatdengan pelaburan berjumlah RM476,327 yang mana urusniaga di Bursa Malaysiatelah ditangguhkan (suspended). Pelaburan saham tersiar harga telah dilaksanakansecara aktif pada setiap tahun sejak tahun 1993 oleh Timbalan Pengurus BesarPKNS (Perhubungan Korporat) yang juga Ahli Lembaga Pengarah SIC. Antaranyapembelian saham dalam syarikat G.Corp, Sri Hartamas, Sitt Tatt, T’Winds, TAEnterprise, Tebrau Teguh, Daibochi, Poly Glass, Time Dotcom, M3nergy, KrisassetsHoldings, OSK Holdings, Wembley Ind., K&N Kenanga, Tamadam, Encorp. dan TAGlobal Berhad.Kelemahan terhadap pengurusan kewangan di atas adalah disebabkanpemeriksaan dalaman tidak pernah dijalankan sama ada di peringkat PKNS atauSIC. Selain itu, Jawatankuasa Saham yang diwujudkan tidak aktif bagi memastikanpengurusan pembelian dan penjualan saham dibincangkan secara terperinci,pelaburan dibuat dalam saham jaminan kerajaan dan mengurangkan risikopelaburan. Perkara ini turut dibangkitkan oleh juruaudit luar dalam surat pengurusanbagi pengauditan penyata kewangan tahun 2008. Kesannya, kecekapan operasiterjejas dan SIC menanggung risiko mengalami kerugian terhadap pelaburansaham.150

Berdasarkan maklum balas SIC terhadap kelemahan pengurusan kewangan yangdibangkitkan di atas, pihak Audit dimaklumkan SIC sedang menyediakan garispanduan dan prosedur kerja meliputi pengurusan kewangan dan dijangka akandigunakan pada akhir tahun 2010. Selain itu, SIC juga telah memberhentikanpengurusan pembelian dan penjualan saham tersiar harga pada pertengahan tahun2009. PKNS akan melantik konsultan bagi memantau aktiviti penjualan saham sertamemberi khidmat nasihat bagi mengurangkan kerugian terhadap pelaburan saham.12.5 RUMUSAN DAN SYOR AUDITSecara keseluruhannya, aktiviti utama yang dilaksanakan oleh SIC tidak selarasdengan objektif PKNS memiliki 100% ekuiti SIC. Ini menyebabkan matlamat PKNS untukmembangunkan kawasan luar bandar menjadi kawasan perindustrian berdaya majutermasuk membantu memajukan pemilik industri kecil di Negeri Selangor melalui SIC tidaktercapai. SIC juga masih belum berupaya memberi pulangan sekurang-kurangnya 10%setahun terhadap modal PKNS yang berjumlah RM35 juta. Ini disebabkan walaupun telah 25tahun beroperasi SIC masih belum berjaya memperkembangkan aktiviti perniagaan danmasih bergantung kepada perolehan projek daripada PKNS. Pihak Audit mengesyorkan SICdan PKNS mengambil tindakan terhadap perkara berikut bagi mempertingkatkan prestasisyarikat:a) SIC hendaklah memperkukuh prestasi kewangan dengan mempertingkat perolehanprojek, menceburi bidang perniagaan baru serta membuat benchmark dengan syarikatyang berdaya maju selaras dengan visi dan misi syarikat. SIC perlu mengkaji semulaobjektif syarikat dan menyediakan rancangan korporat jangka pendek dan jangkapanjang dengan petunjuk prestasi yang jelas, mampu dicapai dan selaras denganobjektif yang ditetapkan oleh PKNS.b) SIC hendaklah memperkemas dan mengamalkan tadbir urus korporat yang baik denganmenjadikan Kod Tadbir Urus Korporat Malaysia sebagai amalan terbaik dan mengemaskini prosedur kerja meliputi pengurusan kewangan serta selaras dengan peraturan yangditetapkan di dalam Pekeliling Perbendaharaan Bil. 10 Tahun 1993, Bil. 11 Tahun 1993dan Bil. 12 Tahun 1993.c) Lembaga Pengarah PKNS hendaklah mewujudkan sistem pemantauan yang mantapdan memastikan semua syarikat subsidiarinya mematuhi dasar dan peraturan KerajaanNegeri Selangor serta Amalan Tadbir Urus Korporat Malaysia.d) Lembaga Pengarah PKNS hendaklah memastikan pegawai PKNS atau pegawaikerajaan yang menganggotai Lembaga Pengarah syarikat subsidiari mematuhiperaturan yang ditetapkan di dalam Pekeliling Perkhidmatan Bil. 3 Tahun 1985 danPekeliling Perkhidmatan Bil. 2 Tahun 1993.151

152 2

BAHAGIAN IIIPERKARA AM

154 2

BAHAGIAN IIIPERKARA AM13. PENDAHULUANBahagian ini melaporkan kedudukan masa kini perkara berbangkit dalam LaporanKetua Audit Negara Tahun 2006 dan 2008 yang masih belum selesai berkaitanJabatan/Agensi Negeri. Pemeriksaan susulan telah dibuat bagi memastikan tindakanpembetulan diambil oleh Jabatan/Agensi berkenaan. Bahagian ini juga melaporkanpembentangan Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2008 di Dewan Undangan Negeri sertaLaporan dan aktiviti Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri pada tahun 2009.14. KEDUDUKAN MASA KINI PERKARA YANG DIBANGKITKAN DALAM LAPORANKETUA AUDIT NEGARA TAHUN 2006 DAN 200814.1 TAHUN 200614.1.1 PEJABAT SETIAUSAHA KERAJAAN NEGERI- Penswastaan Pembangunan Penempatan Kawasan Orang AsliNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan Audit5.2.4 Pelaksanaan JadualPenyelesaian BalasanSehingga 31 Disember2006, pulangankeseluruhan kepadaOrang Asli yang belumdiserahkan adalahberjumlah RM15.55 jutameliputi bayaran tunaisejumlah RM1.76 jutadan rumah kediamanserta bangunankemudahan sejumlahRM13.79 juta.Daripada pulangan dalambentuk bayaran tunaiberjumlah RM1.76 juta,kontraktor telah membuatbayaran Sumbangan TabungAktiviti JKKK berjumlahRM21,500 pada bulan Oktober2008.Bagi Tabung AmanahKebajikan dan TabungAmanah Pendidikan,kontraktor telah membuatbayaran berjumlah RM200,000setakat bulan Mac 2010.Bayaran ini dibuat secaraansuran sejumlah RM100,000sebulan pada bulan Februaridan Mac 2010.Kerajaan Negerihendaklah mengambiltindakan untukmemastikan kontraktormenyelesaikan bakipulangan berjumlahRM15.33 juta kepadaOrang Asli.155

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan AuditPada keseluruhannya,pulangan yang masih belumdiserahkan kepada Orang Asliberjumlah RM15.33 juta iaitudalam bentuk bayaran tunaiberjumlah RM1.54 juta danrumah kediaman sertabangunan kemudahanberjumlah RM13.79 juta.14.3 TAHUN 200814.3.1 JABATAN AGAMA ISLAM SELANGOR- Pengurusan Kelas Al-Quran Dan Fardhu Ain (KAFA)No.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Audit2.5.2.2 Bilangan jawatan penyeliatidak mematuhi GarisPanduan di mana nisbahpenyelia dan guru berbezaantara daerah iaitu dengannisbah antara 1:112 hingga1:600.Suruhanjaya PerkhidmatanAwam Malaysia telahmeluluskan pelantikansecara kontrak 32 pegawaike jawatan Penyelia KAFAdengan disandarkankepada skim perkhidmatanPembantu Hal Ehwal IslamGred S17 di JAKIM.Bilangan penyeliamasih tidak mematuhiGaris Panduan KAFAwalaupunpertambahan 6penyelia sahajaberbanding 26penyelia seperti yangdi laporkan dalamLaporan Audit tahun2008.2.5.3.6 Seramai 42 Guru KAFA diDaerah Kuala Selangor,Klang dan Petaling telahmemberi notis menamatkanperkhidmatan antara bulanDisember 2007 hingga Ogos2008 tetapi elaun merekamasih dibayar. Elaun yangterlebih dibayar berjumlahRM41,353 bagi tempohtersebut.i) 25 Guru KAFA telahmembayar balik elaunterlebih bayar berjumlahRM20,032.74 dan 16Guru KAFA masihbelum membayar balik.ii) Mesyuarat LembagaTatatertib JAIS Bil. 3Tahun 2010 yangbersidang pada 27 April2010 telah memutuskanguru yang telahmembayar balik elaunTindakan yang diambiloleh pihak JAIS untukmenuntut elaunterlebih bayar telahmemberi impak yangpositif dimana 59.5%guru telah membayarbalik.156

No.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Auditterlebih bayar, PenyeliaKAFA dan Ketua Gurutidak akan diambiltindakan tatatertib.iii) Lembaga Tatatertibmemberi tempohsehingga akhir Mei2010 kepada PenyeliaKAFA dan Ketua Gurudaerah Petaling untukmengesan guru danseterusnya menuntutelaun yang terlebihdibayar.14.3.2 JABATAN PERHUTANAN NEGERI SELANGOR- Pengurusan Hutan Kepentingannya Kepada Alam SekitarNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan Audit3.5.2.1 Pemberian Hak MilikSementara Terhadap TanahYang Belum Warta KeluarHSK.Hak Milik Sementara telahdikeluarkan kepada 46pemohon di Pejabat DaerahDan Tanah Kuala Selangor.Manakala tanah yang telahdiberikan kelulusan sebagaiHak Milik Sementara itu masihlagi kawasan HSK SungaiKapar yang belum diwartakankeluar oleh Pihak BerkuasaNegeri.Semakan yang dibuat diPejabat Sumber Manusia,Setiausaha KerajaanNegeri Selangormendapati sehinggabulan Mei 2010, isu inibelum diambil tindakanoleh JawatankuasaTatatertib SetiausahaKerajaan NegeriSelangor.JawatankuasaTatatertib SetiausahaKerajaan NegeriSelangor hendaklahmengambil tindakanterhadap isupemberian hak miliksementara terhadaptanah yang belumwarta keluar HSK.157

14.3.3 PERBENDAHARAAN NEGERI SELANGOR DAN JABATAN AKAUNTANNEGARA MALAYSIA - Pengurusan Sistem Perakaunan Berkomputer StandardKerajaan Negeri (SPEKS)No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan Audit4.5.1.1(ii)Pengurusan KeselamatanSPEKS• Kata laluan yang disimpandalam pangkalan data tidakencrypted dan boleh dibacaoleh mereka yang ada akseske pangkalan data katalaluan.• Kata laluan penggunakurang daripada lapankarakter yang ditetapkan dantidak alphanumeric.• Sistem tidakmenyelenggarakan rekodmengenai kata laluan yangpernah dan sedangdigunakan.• Kawalan automasi tidakdiwujudkan dalam sistembagi menyekat akseskepada pengguna yang tidakmenukar kata laluan semasalog in kali pertama, cubaanlog in dengan menggunakankata laluan salah melebihitiga kali, kata laluan samadigunakan melebihi tempohmaksimum 90 hari danpengguna tidak aktifmelebihi 30 hari.Diambil tindakan melaluipembangunan Public KeyInfrastructure (PKI) yangakan dilaksanakanselepas penutupan akauntahun 2010.Audit susulan akandibuat untukmemastikan PKIdilaksanakan.4.5.1.1(ii)Log Jejak AuditSPEKS tidak mempunyai logjejak Audit yang mencukupimenyebabkan KerajaanNegeri menghadapi risikointegriti dan keselamatan data.Log Jejak Audit masihbelum diaktifkan walaupuntelah sedia ada dalamSPEKS dan penggantianserver baru telah dibuatbagi mengatasi masalahprestasi sistem.Log Jejak Audit perludiaktifkan segera bagimengesanpenggunaan SPEKSdari semasa kesemasa.158

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan Audit4.5.1.2(b) (i)Kawalan Terhadap NomborInvois Dalam ProsesPembayaranDua baucar bayaranberasingan boleh dibuat untukinvois dengan nombor, tarikh,huraian butiran dan amaunyang sama. Aplikasi SPEKStidak mengambil kira nomborrujukan serta tarikh invois danbutiran bayaran sebagaimedan penting dan perludikawal semasa memprosesbayaran.Analisis Audit terhadapdata SPEKS bagi bulanJanuari hingga Mei 2010mendapati perkara yangsama masih berlaku.Tindakanpenambahbaikanhendaklah dibuatdengan mewujudkannombor invoissebagai kawalantambahan bagimengelakkanberlakunyapembayaran dua kali.4.5.1.2(c)Kawalan Ouput• Penyediaan PenyataTerimaan Dan Bayaranmasih secara manual.Kajian terhadap PenyataTerimaan Dan Bayarantelah siap dijalankan dandi dalam peringkatpembangunan. Dijangkaboleh digunakan untukakaun tahun 2010.Audit susulan akandibuat untukmemastikan iadilaksanakan.• Laporan yang dijana melaluiModul SLAS tidak tepat.Pembangunan SLAS telahselesai dan bolehdigunakan olehPerbendaharaan NegeriSelangor dan Johor mulaibulan Mei 2010.Audit susulan akandibuat untukmemastikan ia dapatdigunakan denganberkesan.• Penyediaan PenyataMemorandum Aset (PenyataF) Dan Liabiliti (Penyata G)masih secara manual.JANM sedang menelitipenambahbaikanterhadap Modul Pinjamandan Pelaburan bagimembolehkan Penyata Fdan G boleh dijanamelalui SPEKS.Audit susulan akandibuat untukmemastikan iadilaksanakan.4.5.1.4 Pelan KesinambunganPerkhidmatan (BCP) danPelan Pemulihan Bencana(DRP)Akan dilaksanakandengan pembiayaan yangakan dibuat dalamRMKe-10.Audit susulan akandibuat untukmemastikan BCP danDRP dilaksanakan.159

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Mei 2010Ulasan Audit4.5.1.5 Pengurusan PerubahanSPEKSTiada laporan dijana selepaspemasangan patches sertatiada paparan pada skrinSPEKS yang menunjukkannombor dan versi terkiniSPEKS yang telah dipasangkecuali “tarikh kemas kini”pada skrin setiap modulSPEKS, jika patches yangdipasang melibatkan skrinberkenaan. Nombor patchesjuga tidak diklasifikasikanmengikut modul.JANM sedang mengambiltindakan untukmewujudkan sistem AutoPatch dan kawalan versi.Dalam peringkatpengujian.Audit susulan akandibuat untukmemastikan iadilaksanakan.14.3.4 LEMBAGA URUS AIR SELANGOR DAN AGENSI BEKALAN AIR NEGERI- Pengurusan Kualiti Air MinumNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Jun 2010Ulasan Audit5.5.1 Setakat 31 Disember 2008Lembaga Urus Air Selangor(LUAS) masih belummewartakan tujuh kawasanempangan air di NegeriSelangor. Bagaimanapun, LUASsedang dalam tindakan untukmewartakan dua kawasanempangannya iaitu EmpanganBatu dan Empangan Klang Gatesetelah mendapat peruntukankewangan sejumlah RM172,084daripada Kerajaan NegeriSelangor pada 8 Oktober 2008.Kedudukan pewartaanempangan di Negeri Selangorseperti berikut:Setakat bulan Jun 2010,LUAS masih belummewartakan tujuhempangan tersebut.Bagaimanapun, duadaripada tujuh Empanganiaitu Batu dan Klang Gatetelah mendapat kelulusanpelan warta daripadaJUPEM pada bulan Julai2009. Manakala bagi limalagi empangan sedangdalam penyediaan pelanrangka untuk dikemukakankepada JUPEM.Kerajaan NegeriSelangor dan LUAShendaklahmempercepatkanpewartaan semuaempangan bagimengelakkansebarang aktivitipencerobohan danpencemaran berlakudi sumber pentingkawasan tadahanair.i) Empangan Sungai Selangor- Belum diwartakanii) Empangan Sungai Tinggi- Belum diwartakan160

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Jun 2010Ulasan Auditiii) Empangan Batu- Dalam Tindakan EXCO-MMKNiv) Empangan Klang Gate- Dalam Tindakan EXCO-MMKNv) Empangan Langat- Belum diwartakanvi) Empangan Semenyih- Belum diwartakanvii)Empangan Tasik Subang- Belum diwartakan5.5.5 Semakan Audit mendapatikolam/tangki imbangan di LojiRawatan Air Sungai Sireh tidakpernah dicuci semenjaktahun1997. Menurut PengurusLRA Sungai Sireh, merekahanya mempunyai satu unitkolam imbangan yang manamengganggu keseluruhanoperasi loji dan bekalan airkepada pengguna di kawasansekitar.Setakat bulan Jun 2010tiada sebarang cuciankolam/tangki imbangandibuat di LRA Sungai Sirehkerana berdasarkankeputusan ujian air yangdijalankan pada setiap tigabulan mendapati airtersebut masih beradadalam standard parameteryang baik.LRA Sungai Sirehhendaklah sentiasamemantaukeputusan ujian airdan segaramenjalankan cuciankolam/tangkisekiranya terdapatpelanggaranparameter air.14.3.5 JABATAN PERTANIAN NEGERI SELANGOR- Pembangunan Taman Kekal Pengeluaran Makanan Negeri SelangorNo.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Audit6.5.1.1(b)Prestasi PendapatanPesertaPrestasi pendapatan pesertapada keseluruhannya belummemuaskan kerana pesertadi tiga TKPM belummencapai purata pendapatanbulanan RM3,000 padatahun 2008.Pendapatan peserta di seluruhTKPM Negeri Selangor telahmeningkat di mana jumlahpeserta yang mendapatRM3,000/ bulan meningkatdaripada 64 orang pada tahun2008 kepada 81 orangsehingga Mac 2010.Jabatan Pertanianhendaklahmemantau danberusahameningkatkanprestasipendapatanpeserta.161

No.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Audit6.5.1.2 Pensijilan Skim AmalanLadang Baik Malaysia(SALM)Prestasi pensijilan SALMadalah tidak memuaskankerana hanya seorangpeserta mendapat sijiltersebut.Permohonan pensijilan SALMtelah meningkat daripada 38peserta pada tahun 2008kepada 54 peserta sehinggaMac 2010. Hanya 1 pesertatelah mendapat sijil SALM.Proses pensijilan SALMmelibatkan kerja pemeriksaanladang, verifikasi amalamladang, analisis hasil ladang,penilaian dan kelulusan olehBahagian Kawalan Kualiti danproses ini akan mengambilmasa. Kursus Pensijilan SALMtelah diadakan di TKPM HuluChuchoh, Sg. Blankan, Sg.Batangsi dan Semenyih padaFebruari 2010 yang dihadirioleh 80 peserta.Jabatan Pertanianperlu memberigalakan danbantuanberterusankepada pesertauntuk mencapaiprestasi pensijilanSALM yang lebihbaik.6.5.1.3 AgropelanconganObjektif program TKPMberfungsi sebagai kawasanagropelancongan belumtercapai kerana Jabatanbelum melaksanakan aktivitiyang dapat membangunkanindustri tersebut.Program agropelancongantelah mula dilaksanakan diTKPM Selangor dan telahmemberikan impak yang baik.Bilangan pelancong dari luarNegara dan tempatan yangmelawat projek pertanian diTKPM Negeri Selangor telahmeningkat daripada 4,142orang pelancong pada tahun2008 kepada 11,048 orangsehingga Mac 2010. JabatanPertanian sedang membuatpenambahbaikan kemudahaninfrastruktur di TKPM danbekerjasama dengan TourismSelangor untuk mempromosidan menjalankan aktivitiagropelancongan di TKPM.Jabatan Pertaniantelah mengambiltindakan untukmembangunkanindustripelancongan.162

No.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Audit6.5.2.1 Pewartaan TanahTindakan pewartaan tanahTKPM adalah tidakmemuaskan kerana 9 TKPMmasih belum diwartakan.Kelewatan pewartaanmenyebabkan kepentinganTKPM tidak terjamin.7 TKPM masih belumdiwartakan. Jabatan Pertaniandan Pejabat Pertanian Daerahtelah mengambil tindakansusulan dengan PejabatDaerah dan Tanah berkenaan.Jabatan Pertanianperlu menyusulberterusan denganPejabat Daerahdan Tanah/Pejabat Tanah DanGalian supayatanah TKPM dapatdiwartakan dengansegera.6.5.2.2 Perjanjian Pajakan TanahPenyediaan perjanjianadalah tidak memuaskankerana 8 TKPM tiada suratperjanjian dan Jabatan sukarmengambil tindakanterhadap peserta yang gagalmenjelaskan sewa.11 daripada 12 TKPM telahmenandatangani suratperjanjian. Hanya TKPMSerdang masih dalam prosesmendapatkan kelulusan drafperjanjian daripada PenasihatUndang-undang Persekutuan.Jabatan telahmengambiltindakansewajarnya.14.3.6 JABATAN PENGAIRAN DAN SALIRAN NEGERI SELANGOR- Projek Tebatan Banjir Di Kawasan Shah Alam, Daerah PetalingNo.PerengganIsu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan Audit7.5.1.5 Projek Tebatan Banjir diKg. Melayu Subang,Petaling (Fasa 2)Tebing Sg. Damansara yangtelah dilebarkan mengalamikegagalan (runtuh) dangabion yang dipasangmengalami kegagalankerana reka bentuk yangtelah dibuat tidak mengambilkira semua faktor sepertiujian tanah, kecerunantebing dan kelajuan air.Kerja-kerja pembaikan tebingSungai Damansaramerupakan kerjapenyelenggaraan. JPSberpendapat perlindungantebing menggunakan kaedahseperti Gabion Mattressadalah memadai untuk kerjapembaikan tebing SungaiDamansara telah diambil kira.Gabion dalam konteks inidigunakan sebagaiperlindungan tebing sementaraJPS perlumengambiltindakan susulandengan PejabatDaerah Dan Tanah163

No.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan April 2010Ulasan AuditMMKN Selangor Ke 34/2008pada 26 November 2008 dantelah disahkan pada3 Disember 2008 (MMKN Ke35/2008).MMKN Selangor telahmenimbang dan bersetujusupaya MBSA mestimendapatkan jaminanperibadi dengan pengarahKhidmat Makmur Sdn. Bhd.(KMSB) dan syarikat yangakan mengambil alih projekiaitu Semangat Ulung Sdn.Bhd. (SUSB) di manasekiranya projek tersebutmengalami kegagalan makapengarah-pengarah tersebutbolehdipertanggungjawabkan danMBSA boleh bertindak keatas aset peribadi mereka.Perjanjian bagi memulih danmenyiapkan projek tersebutditandatangani oleh MBSA,KMSB dan SUSB pada 31Disember 2008.Kesemua pengarah SUSBmengemukakan jaminanperibadi pada 11 Ogos 2009setelah kesemua pra-syaratperjanjian pemulihanpembangunan dipenuhi.Tempoh pembinaan adalahselama 30 bulan dari tarikhmula kerja pembinaan iaitupada bulan Julai 2009.Jangkaan siap keseluruhankerja pembinaan adalahpada bulan Februari 2012.165

14.3.9 Pengurusan PKNS Infra BerhadNo.PerengganIsu-isu Laporan AuditKedudukan Masa KiniLaporan Audit SetakatBulan Jun 2009Ulasan Audit11.5.1.111.5.1.2Undang-undang DanPeraturanPengurusan Saham PIBtidak selaras dengankelulusan MenteriKewangan yangmenetapkan 70% ekuitiPKNS daripada semasa kesemasa.Pelantikan Dan PerananLembaga PengarahPelantikan LembagaPengarah PIB tidakmemuaskan kerana tidakselaras dengan AmalanTerbaik Tadbir UrusKorporat dan peraturanKerajaan.PIB sedang dalam peringkatperbincangan untukmenstrukturkan semula tigasyarikat subsidiari PKNS.Antara cadangan yangdipertimbangkan adalahanggota daripada ke tiga-tigasyarikat subsidiari tersebutakan membeli kepentinganPKNS dalam PIB supayadapat mengurangkanpegangan PKNS bagimemenuhi ketetapan tersebut.PIB masih dalam prosesmengenal pasti pengarahbukan eksekutif bebas yangsesuai untuk menganggotaiLembaga Pengarah Syarikat.Lembaga PengarahPKNS hendaklahmewujudkan sistempemantauan yangmantap danmemastikan semuasyarikat subsidiarinyamematuhi peraturanMenteri Kewangan,Kerajaan Negeri danmengamalkan tadbirurus korporat yangbaik selaras denganKod Tadbir UrusKorporat Malaysia.1.5.1.4 Jawatankuasa Audit DanPemeriksaanPKNS telah menubuhkanJawatankuasa Eksekutif(EXCO) yang berperananmenjalankan pengauditandan pemeriksaan terhadappengurusan kewangan PIB.Bagaimanapun, AuditDalaman tidak dijalankanbagi menilai kawalandalaman terhadappengurusan kewangansyarikat PIB.Sumber: Jabatan Audit NegaraLembaga Pengarah PKNSmelalui mesyuarat Bil. 2/2009bertarikh 13 April 2009 telahmeluluskan penubuhanJawatankuasa Audit danPemeriksaan. Jawatankuasaini akan menjalankanpengauditan terhadap semuasyarikat subsidiarinya.Struktur keanggotaan danterma jawatankuasa tersebutmasih dalam peringkatperbincangan oleh PKNS.Lembaga PengarahPKNS hendaklahmemastikanJawatankuasa AuditDan Pemeriksaaanyang ditubuhkanmenjalankan fungsidan tanggungjawabdengan berkesanselaras denganPekelilingPerbendaharaan 9Tahun 1993.166

15. PEMBENTANGAN LAPORAN KETUA AUDIT NEGARA MENGENAI AKTIVITIJABATAN/AGENSI DAN PENGURUSAN SYARIKAT KERAJAAN NEGERISELANGORPerkara 107 (2) Perlembagaan Persekutuan menghendaki Laporan Ketua AuditNegara mengenai Akaun Awam Kerajaan Negeri dan Aktiviti Jabatan/Agensi KerajaanNegeri dibentangkan dalam Dewan Undangan Negeri. Laporan ketua Audit Negaramengenai Aktiviti dan Kajian Khas bagi tahun 2008 telah dibentangkan dalam DewanUndangan Negeri pada 9 November 2009.16. MESYUARAT JAWATANKUASA KIRA-KIRA WANG AWAM NEGERIJawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri Selangor telah bermesyuarat empat kalipada tahun 2009. Ahli Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri telah membuatpemeriksaan yang teliti terhadap Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2007 dan isu yangberbangkit telah dibincangkan dalam Mesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam NegeriBil. 1/2009, 2/2009 dan 3/2009. Hasil daripada pemeriksaan tersebut, Jawatankuasaberpendapat pada keseluruhannya telah ada peningkatan dan penambahbaikan walaupunterdapat beberapa kelemahan dalam pengurusan aktiviti Jabatan/Agensi Negeri. Selarasdengan peranan Jawatankuasa untuk memastikan wujudnya akauntabiliti awam,Jawatankuasa telah membuat lawatan ke Selangor Orchid Farm dan Selangor Fruit Valley,Bestari Jaya pada 15 Januari 2009. Ahli-ahli Jawatankuasa juga telah mengadakan lawatanke Hutan Simpan Rantau Panjang, Ladang Herbatorium Selangor, PKPS Farm Mart Sdn.Bhd. dan PKPS Bukit Tinggi Fish Farm Sdn. Bhd. pada 23 April 2009. Selain itu, taklimatmengenai Projek Penyelesaian Setinggan di Bukit Botak, Projek Kuarters Kerajaan diSekinchan, Laporan Keadaan Jalan Johan Setia, Klang dan Projek Gerai-gerai Luar Bandarjuga telah diberi oleh Jabatan/Agensi dalam Mesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang AwamNegeri Bil. 5/2009 pada 27 Ogos 2009.Jawatankuasa juga telah membincangkan perkara yang dibangkitkan dalam LaporanKetua Audit Negara Tahun 2008 berkaitan Pembangunan Tanam Kekal PengeluaranMakanan (TKPM) dan Pengurusan Hutan - Kepentingannya Kepada Alam Sekitar dalamMesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri Bil. 1/2010 dan 2/2010. Selain itu,lawatan kerja ke TKPM Bukit Changgang dan Sungai Blankan serta TKPM Hulu Yam danSungai Panjang telah diadakan pada bulan Februari dan Mac 2010. MesyuaratJawatankuasa Kira-kira Wang Awam yang telah diadakan adalah seperti di Jadual 16.1.167

Bil.MesyuaratJadual 16.1Mesyuarat Jawatankuasa Kira-kira Wang Awam Negeri SelangorTerhadap Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2007 Dan 2008Tarikh Jabatan/Agensi Perkara1/2009 9.4.2009 Perbadanan KemajuanPertanian Selangor.Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2007Pengurusan Pembangunan Ladang.2/2009 7.5.2009 i) Pejabat SetiausahaKerajaan Negeri Selangor.ii) Pejabat Tanah dan GalianNegeri Selangor.iii) Majlis Daerah KualaSelangor.Pengurusan Peralatan Komputer PusatTeknologi Maklumat dan Komunikasi.Pengurusan Sistem Pendaftaran TanahBerkomputer.Pembinaan dan Pengurusan Pasar Basah diPasir Penambang.3/2009 23.6.2009 Jabatan Pengairan Dan SaliranNegeri Selangor.Projek Mengukuhkan Benteng Pantai.5/2009 27.8.2009 i) Perbadanan KemajuanNegeri Selangor.ii) Jabatan Kerja RayaSelangor.iii) Unit Perancang EkonomiNegeri.Taklimati) Projek Penyelesaian Setinggandi Bukit Botak.ii) Projek Kuarters Kerajaan di Sekinchan.Laporan Keadaan Jalan Johan Setia, Klang.Projek Gerai-gerai Luar Bandar.1/2010 21.1.2010 Jabatan Pertanian NegeriSelangor.Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2008Pembangunan Taman Kekal PengeluaranMakanan (TKPM) Negeri Selangor.2/2010 13.5.2010 Jabatan Perhutanan NegeriSelangor.Pengurusan Hutan - KepentingannyaKepada Alam Sekitar.Sumber: Jabatan Audit Negara16.1 JAWATANKUASA PILIHAN KHASTiga Jawatankuasa Pilihan Khas telah ditubuhkan pada 6 Mei 2009 untuk memantauselia urusan pentadbiran Jabatan, Agensi, Badan Berkanun dan Anak Syarikat KerajaanNegeri Selangor. Jawatankuasa tersebut ialah Jawatankuasa Pilihan Khas mengenaiPejabat Daerah dan Tanah (JPK-PADAT); Jawatankuasa Pilihan Khas mengenai PihakBerkuasa Tempatan (JPK-PBT); dan Jawatankuasa Pilihan Khas mengenai Agensi BadanBerkanun dan Anak Syarikat (JPK-ABAS). Pada 31 Julai 2008, mesyuarat bersamapengerusi Jawatankuasa-jawatankuasa di bawah Dewan Negeri Selangor telah bersetujubahawa Laporan Ketua Audit Negara bagi tahun 2008 yang menyentuh mana-manajabatan/agensi di bawah bidang kuasa JPK-PADAT, JPK-PBT dan JPK- ABAS akandiserahkan kepada jawatankuasa yang terlibat untuk mengendalikannya. Jawatankuasaperlu bermesyuarat bersama-sama Jabatan Audit Negeri Selangor, Pegawai KewanganNegeri dan Ketua Jabatan/Agensi berkenaan. Dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pilihan Khasmengenai Agensi, Badan Berkanun Dan Anak Syarikat Kerajaan Negeri (JPK-ABAS) yang168

telah diadakan pada 17 Mac 2010, Jabatan Audit Negara telah memberi taklimat berkenaanPengenalan Kepada Pengauditan Syarikat meliputi prestasi kewangan syarikat, pengurusanaktiviti dan tadbir urus korporat. Mesyuarat JPK-ABAS yang telah diadakan adalah seperti diJadual 16.2.Jadual 16.2Mesyuarat Jawatankuasa Pilihan KhasMengenai Agensi, Badan Berkanun Dan Anak Syarikat Kerajaan Negeri (JPK-ABAS)Terhadap Laporan Ketua Audit Negara Tahun 2008Bil.Tarikh Jabatan/Agensi PerkaraMesyuarat1/2010 17.3.2010 Jabatan Audit Negara. Taklimat berkenaan Pengenalan KepadaPengauditan Syarikat.i) Prestasi Kewangan Syarikat.ii) Pengurusan Aktiviti.iii) Tadbir Urus Korporat.2/2010 5.5.2010 PKNS Infra Berhad. Pengurusan PKNS Infra Berhad.169

170 2

PENUTUP

172 2

PENUTUPSecara keseluruhannya, tidak banyak kemajuan yang dapat dilaporkan berhubung denganpelaksanaan program/aktiviti oleh Jabatan/Agensi. Seperti mana yang telah dilaporkandalam Laporan Ketua Audit Negara bagi beberapa tahun yang lalu, sungguhpunprogram/aktiviti telah dirancang dengan baik, namun dari aspek pelaksanaan danpemantauannya, masih ada beberapa kelemahan yang jika tidak diperbetulkan bolehmenjejaskan pencapaian objektif yang telah ditetapkan.Antara faktor utama yang menyebabkan wujudnya kelemahan adalah antaranya kuranglatihan diberi kepada pegawai terlibat dan tidak ada penyeliaan yang berkesan terhadapkerja-kerja yang dilaksanakan oleh kontraktor dan vendor. Jika kelemahan tersebut tidakdiberi perhatian yang serius dan tidak diperbetulkan, ia boleh menjejaskan pencapaianobjektif aktiviti/program berkenaan serta menjejaskan imej Kerajaan Negeri danperkhidmatan awam.Beberapa Jabatan/Agensi yang terlibat telah mengambil tindakan pembetulan selepasmendapat teguran daripada pihak Audit, namun bagi mengelakkan kelemahan yang samadaripada berulang, langkah pembetulan perlu dibuat secara berterusan. Pegawai Pengawalyang terlibat juga perlu mengatur supaya pemeriksaan secara menyeluruh dijalankan untukmenentukan sama ada kelemahan yang sama juga berlaku di program/aktiviti lain yang tidakdiaudit dan seterusnya mengambil tindakan pembetulan yang sewajarnya.JABATAN AUDIT NEGARAPutrajaya31 Mei 2010173