Idatzia, Entzumena eta Irakurmena - HABE
Idatzia, Entzumena eta Irakurmena - HABE
Idatzia, Entzumena eta Irakurmena - HABE
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Argibideak• Azterk<strong>eta</strong> hon<strong>eta</strong>n, hiru treb<strong>eta</strong>sun neurtuko dira, jarduera banaren bidez:- entzumena (3. or.),- irakurmena (4-5. or.),- idazmena (6-10. or.).• <strong>Entzumena</strong> neurtzeko probarekin hasiko da azterk<strong>eta</strong>, grabazio batentzunez.• Grabazioa amaitzean hasiko da azterk<strong>eta</strong>ren denbora kontatzen: azterk<strong>eta</strong>osorako hiru ordu.• Azterk<strong>eta</strong>riak zernahitarako erabil lezake zirriborro-orria: oharrak hartu,idazlanak prestatu… Azterk<strong>eta</strong> amaitzean, koadernoarekin batera utziko duorria. <strong>HABE</strong>k desegin egingo du orri hori.- 2 -
ENTZUMENAGrabazio bat entzungo duzu, behin:Euskadi Irratian Pello Zubiriak emandako iritzia, beste ahots batean.Ondoren egin beharrekoa:Laburtu entzundakoa, aldagai nagusiak adieraziz: zer esatenduen nork, zertarako, norentzat… (40 hitz baino gutxiagotan).Aurreikusitako denbora: 20 minutu.Jarduera hon<strong>eta</strong>n, azterk<strong>eta</strong>riak erakutsi behar du testua ulertu duela.Laburpena___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 3 -
59. zenbakia Administrazioa EuskarazZER EGIN ZARAMAREKIN?Zaramen arazoa gero <strong>eta</strong> larriagoa da <strong>eta</strong> Euskal Herrikozabortegiak gainezka daude. Arazoa hein batean konpondu ahalizateko, herritarren artean zarama gutxiago sortzeko jokabideasustatu beharko litzateke, baina zer egin dagoeneko geureanzartatzeko zorian dugun zabor-poltsa handiarekin? Zeinkudeak<strong>eta</strong>-bide da egokiena? Birziklatzea, konpostajea,erraustegiak…? Aldizkarian, lau iritzi jaso ditugu. Hona hemen bat.Egia da gizarteak gero <strong>eta</strong> zarama gehiago, kutsagarriagoa <strong>eta</strong> birziklagaitzagoa sortzen duela.Horren arrazoia kontsumo-ohiturak <strong>eta</strong> “erabili <strong>eta</strong> bota” delakoaren moda dira. Kristalezko ontzibatek asko irauten du, ehunka alditan erabili dezakegu <strong>eta</strong> gero birziklatu, <strong>eta</strong> agian berrizedalontzi bihurtuko da. Baina plastikozko edalontzi batek fabrikazio kutsagarria izan du, behinbaino ez dugu erabiliko <strong>eta</strong> birziklatzea berria egitea baino garestiagoa izango da.Murrizk<strong>eta</strong> zaramen arazoari irtenbidea emateko oinarria da. Epe labur, ertain <strong>eta</strong> luzerakoirtenbidea da. Irlandan supermerkatu<strong>eta</strong>ko poltsa zuriekin arazoa zuten, baina legezsupermerkatu guztiek poltsa horiek kobratzea erabaki zuten <strong>eta</strong> kontsumoa %85 gutxitu zen. Ezda kontsumitzaileen ardura bakarrik, erakundeek ere hartu behar dituzte batzu<strong>eta</strong>n denengustukoak ez diren erabakiak. Bigarren bidea berrerabiltzea da. Nola uler daitekeadministrazioak behin bakarrik erabiltzeko balio duten gauzak fabrikatzen uztea? Erotuta algaude? Hirugarren bidea birziklatzea da. Birziklatze ona lortzeko, behar-beharrezkoa da bilk<strong>eta</strong>egokia egitea. Materia organikoa gure zaramaren %50 da <strong>eta</strong> ezin da tratatu plastikoen gisa,zaramarekin nahastuta dagoenean. Zeren zain gaude? Zertan ari gara materia organikoabatzeko edukiontzirik gabe?Errausk<strong>eta</strong>ri dagokionez, azken hamar urte<strong>eta</strong>n Bizkaian Zabalgarbiko erraustegiaren aurkaegin dugu, beste toki batzu<strong>eta</strong>n arrakasta izaten ari diren bide alternatiboak proposatuz. Zeregin dute Bizkaiko <strong>eta</strong> Gipuzkoako foru-aldundiek zabortegiak goraino bete bitartean?Erraustegi<strong>eta</strong>n etorkizunean erabilgarriak izan daitezkeen materialak erretzen dira; horregatik,bide suizida bat dela esaten dugu. Erraustegiek oso inbertsio garestia behar dute; aitzitik,zarama mota bakoitzaren bilk<strong>eta</strong> ona <strong>eta</strong> birziklatzea merkeagoak dira <strong>eta</strong> lanpostu gehiagosorrarazten dituzte. Erraustegi<strong>eta</strong>ko tximini<strong>eta</strong>tik ateratzen diren dioxinak <strong>eta</strong> furanoak ez ditugunabaritzen, baina gure gorputz<strong>eta</strong>n pilatuz doaz. Azkenean dena batu behar da, <strong>eta</strong>batuk<strong>eta</strong>ren emaitza, besteak beste, minbizia da. Hori baieztatzen duten ikerk<strong>eta</strong> zientifikoakdaude.Gure ustez, erakundeek hartu beharko luketen erabaki premiazkoena materia organikoarenbilk<strong>eta</strong> egokia bultzatzea litzateke, edukiontzi bereziak <strong>eta</strong> konpostaje-plantak jarriz, zaramamota hau tratatu <strong>eta</strong> ongarri bihurtzeko. Gure zaramen %50i buruz ari gara hizk<strong>eta</strong>n. Jauzihandia litzateke. Erakundeak zabarkeriaz <strong>eta</strong> arduragabekeriaz ari dira jokatzen. Neurriak astirohartzen ari dira.Txelio AlcántaraHondakinen batzordeaEkologistak martxanADMINISTRAZIOA EUSKARAZ (IVAP)59. zenbakia. 2008ko urtarrila.- 4 -
IRAKURMENAAlboko orrian duzu testu bat.Irakurri <strong>eta</strong>:Laburtu irakurritakoa, aldagai nagusiak adieraziz: zer esaten duen nork,zertarako, norentzat… (40 hitz baino gutxiagotan).Aurreikusitako denbora: 30 minutu.Jarduera hon<strong>eta</strong>n, azterk<strong>eta</strong>riak erakutsi behar du testua ulertu duela.Laburpena__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 5 -
IDAZMENAEgoeraEuskal Herriko Unibertsitateak, Udako Ikastaroen baitan, jardunaldi batzuk antolatuditu. Hori<strong>eta</strong>n, ponentziak (ordubete ingurukoak) <strong>eta</strong> komunikazioak (hamar batminutuko hitzaldiak) aurkeztuko dira.Unibertsitateak, kontuan izanik komunikazioek gai ezberdinak landu ditzaketela,hainbat sail bereizi ditu:AdministrazioaEnpresaEuskaraGiza eskubideakHistoriaLiteraturaEkonomiaEuskal HerriaFilosofiaGizarteaIngurumenaBestePartaide bakoitzaren esku dago, beti ere, nork bere komunikazioa ongien iritzitakosailean kokatzea.Horiek horrela, jardunaldi<strong>eta</strong>n komunikazio bat irakurri behar duzu. Proiektuarenakizango ditu bai izenburua <strong>eta</strong> bai mamia (hau laburtua, jakina; <strong>eta</strong> egoera berriraegokitua).Hain zuzen, komunikazio horixe idaztea eskatzen zaizu orain. Hasi aurretik,aukeratu zein sail<strong>eta</strong>n kokatu (“beste” saila aukeratuz gero, zehaztu zein). Eta ezahaztu aurrez aurrekoa izango dela komunikazioa; beraz, ahalegindu bizia izandadin.Jardunaldien ondoren, liburu batean bilduko dira komunikazio guztiak, irakurriakizan diren bezalaxe. Gogoan izan 300-400 hitzeko luzera izan behar duela.JardueraEginkizuna: 4. mailan gauzatutako proiektua komunikazio bihurtu.Luzera: gutxienez, 300 hitz; gehienez, 400 hitz.Ebaluazio-irizpideakKontuan izango dira 1) zer neurritan egin den agindutakoa, <strong>eta</strong> 2) zuzen(gramatikaren arauak betez) <strong>eta</strong> egoki (testuinguruaren arabera <strong>eta</strong> testuaren legeenarabera) egin den.- 6 -
Komunikazioa______________________(Saila)_________________________________________(Izenburua)_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 7 -
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 8 -
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 9 -
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________- 10 -
Change language