Gaitasun handiko haurrak ikasgelan
Gaitasun handiko haurrak ikasgelan
Gaitasun handiko haurrak ikasgelan
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Asociación Promotora Fundación de Ayuda<br />
a Niños y Jóvenes de Altas Capacidades
-2-<br />
Liburuxka honen helburua gaitasun <strong>handiko</strong> haurrei buruzko<br />
oinarrizko informazioa eskaintzea da. Garrantzitsua da jakitea ez<br />
dagoela gaitasun <strong>handiko</strong> haur eredu bakarra. Aparteko<br />
adimena duten haurrek multzo hetereogeneoa osatzen dute;<br />
hortaz, hezkuntza-erantzuna kasu jakin bakoitzari egokitu behar<br />
zaio, eskola inklusiboaren baitan ikaslea erabat gara dadin.<br />
Euskal Autonomia Erkidegoak 341.723 ikasle ditu Haur Hezkuntzan,<br />
Lehen Hezkuntzan, DBHn, Lanbide Heziketan eta Batxilergoan<br />
(EUSTATen 2010/11ko datuak). Hezkuntza Ministerioaren arabera,<br />
ikasleen %2–%5ek du adimen gaitasun handia. Portzentaje horiek<br />
gurera ekarriz gero, Euskal Autonomia Erkidegoko hezkuntza sistema<br />
ez unibertsitarioan 6.800-17.000 ikasle bitartean adimen gaitasun<br />
<strong>handiko</strong>ak direla esan nahi du. Haur horien ikasteko modua<br />
berezia da, eta hezkuntza behar berezi horiei erantzuteko hainbat<br />
neurri indarrean jartzea derrigorrezkoa bada ere, errealitate honi<br />
buruzko ezjakintasunak, mitoek, eta estereotipo faltsuek<br />
oztopatu egiten dute askotan erantzun egokia eskaintzea.<br />
Adimen gaitasun <strong>handiko</strong> haurrek nola ikasten eta<br />
sentitzen duten hobe jakinez gero, horri buruzko<br />
informazio gehiago izanez gero, ateak zabalduko<br />
genizkieke sormenari, ezaguerari, logikari eta<br />
hausnarketari, horiek baitira haur hauek bizitzako<br />
arlo guztietan erabiltzen dituzten elementuak:<br />
harremanetan, ikasteko garaian, jolasean, kiroletan…
�� Eskola kideek baino azkarrago eta desberdin ikasten dutelako. Beraien<br />
ikasteko moduari egokitutako lan metodoak eta beraien adimenari<br />
dagokion estimulazioa behar dituzte, asper ez daitezen eta motibazioa gal<br />
ez dezaten.<br />
�� Haur hauek oso sentikorrak direlako. Antzemate goiztiarrak gurasoei eta<br />
irakasleei haur hauek izaten dituzten hainbat jokabide ulertzeko aukera<br />
emateaz gain, beren hezkuntza hobe bideratzeko, eta behar emozionalei<br />
modu egokian erantzuteko aukera ere eskainiko die.<br />
�� Gainerako pertsonek bezala, beraiek ere aintzat har eta uler ditzagun<br />
behar dute. Gelan talentuak garatzeko lan metodoak erabiltzen baditugu,<br />
gaitasun <strong>handiko</strong> ikasleentzat ez ezik, gainerakoentzat ere izango dira<br />
mesedegarri, talde osoa suspertuko dutelako, frustrazioa saihestuko<br />
dutelako eta ikaskideen arteko harremana hobetuko dutelako.<br />
�� Lana eta esfortzua oinarrizkoak direlako, gaitasunak etekinak eman ditzan.<br />
Askotan, erraz eta azkar ikasten duen ikasle batek ez du helburu akademiko<br />
orokorrak betetzeko esfortzurik egin behar izaten eta, ondorioz, behar duen<br />
garaian ez ditu ikasteko eta antolatzeko ohiturak hartzen, ezta garapen<br />
akademiko egokia lortzeko beharko dituen esfortzu eta diziplina bilakatzen ere.<br />
�� Hezkuntza neurri egokiak ez hartzeak, haurra gelan integratzea eragotz<br />
dezake eta, era berean, jokabide desegokiak, arreta eza, antsietatea,<br />
autoestima baxua eta, batzuetan, depresioa eragin ditzake.<br />
�� Adimen gaitasun handia izateak ez duelako esan nahi gaitasun <strong>handiko</strong><br />
ikasleak dena dakienik, baizik eta ikaslea intelektualki prest egon daitekeela<br />
bere adineko gelakideei dagokien curriculuma baino eduki konplexuagoak<br />
lantzeko.<br />
�� 1989ko Haurren Eskubideei Buruzko Hitzarmenak 29. artikuluan<br />
aintzatetsitako eskubidea delako, haurraren nortasuna, ahalmenak, gaitasun<br />
mentalak eta fisikoak, ahal den neurrian garatzeko aukerak ematea.<br />
�� 2/2006ko Lege Organikoak (LOE) Hezkuntza Administrazioek gaitasun<br />
<strong>handiko</strong> <strong>haurrak</strong> txikitatik identifikatzeko prozedurak eta baliabideak izan<br />
behar dituztela xedatzen duelako, eta antzematen dituzten unetik haurrei<br />
arreta osoa eskaini behar zaiela agintzen duelako.<br />
-3-
-4-<br />
�� Eskolan hasi aurretik edota oso azkar ikasi du irakurtzen<br />
�� Hiztegi oso aberatsa du bere adinerako<br />
�� 18 hilabeterekin koloreak ezagutzen ditu<br />
�� 2 urte eta erdirekin 10 arte zenbatzen du<br />
�� Alfabetoa 2 urte eta erdirekin ikasten du<br />
�� Gauza berriak ikasteko jakin-min handia du<br />
�� 3 urte eta erdirekin batuketa eta kenketak 10 arteko<br />
zenbakiekin buruz egiten ditu<br />
�� “Intuizioz” ebazten ditu problemak, gainerako ikaskideek<br />
erabiltzen ez dituzten metodoen bitartez<br />
�� Denbora ordutan zenbatzen ikasten du 5 urterekin<br />
�� Gaika ikasten du: zenbakiak, letrak, auto matrikulak,<br />
logotipoak, unibertsoa…<br />
�� Gazteagoak edo helduagoak diren haurrekin hobeto moldatzen<br />
da adin berekoekin baino<br />
�� Ezohiko galderak egiten ditu: originalak,<br />
desberdinak, sakonak, abstrakzio<br />
<strong>handiko</strong>ak edota gai askotarikoak<br />
Zure ikaslea gaitasun<br />
<strong>handiko</strong>a izan daiteke,<br />
eta baliteke hezkuntza-<br />
erantzun berezia behar<br />
izatea bere garapen<br />
emozionala eta<br />
intelektuala egokia<br />
izan dadin.
Eskolako talde pedagogikoa eta gurasoak jakinaren<br />
gainean jarri. Eskola dagokion Berritzegunearekin<br />
harremanetan jarri behar da, eta Berritzeguneak<br />
berak emango ditu haurraren hezkuntza-premiak<br />
zeintzuk diren zehazteko lehen urratsak.<br />
Familiarekiko komunikazioa ezinbestekoa<br />
da, umeak eskolan trebetasun intelektual<br />
eta sozialak ezkutatu ahal baititu. Etapa<br />
honetan haurra egokien identifikatu ohi duena<br />
familia denez, gaitasun handietan aditu den<br />
profesional batengana jotzea komenigarria<br />
izango litzateke, hark haurra ebalua<br />
dezan, eta haren bizitza akademikoa<br />
eta emozionala bideratzeko jarraibideak<br />
eman ditzan. Umearen heziketan inplikatuta<br />
dauden guztien arteko harremana ona izatea<br />
oso garrantzitsua da.<br />
Etapa honetan egokitzapen informalak egin daitezke: eduki<br />
aberatseko irakurketak eta idazketak eskaini; eduki desberdinen<br />
arteko loturak egitea eskatzen duten jarduerak proposatu;<br />
haurraren beraren iniziatibak bultzatu; edukiak zabaltzeko eta<br />
aberasteko lan-txokoak sortu eta liburuz, baliabide informatikoz,<br />
jokoz, eta bere gaitasun eta interesei egokitutako materialez<br />
hornitu. Hori guztia malgutasunez, jakin-mina eta sormena<br />
bultzatzeko giroa sortuz, eta lan errepikakorrak saihestuz.<br />
Era berean, oso garrantzitsua da eskolarekiko eta gelakideekiko<br />
<strong>haurrak</strong> dituen sentimenduak ezagutzea eta aintzat hartzea.<br />
Salbuespeneko kasuetan hezkuntza-maila ere bizkor daiteke.<br />
-5-
-6-<br />
�� Edukiak oso azkar ikasten ditu<br />
�� Inork azalpenik eman gabe dakizki gaiak. Batzuetan<br />
aurrea hartzen die irakaslearen azalpenei<br />
�� Ikaskideek baino mintzaera eta errekurtso linguistiko<br />
sofistikatuagoak erabiltzen ditu<br />
�� Beharrezkoak diren eragiketa aritmetikoak ezagutu gabe<br />
ebazten ditu problema matematikoak<br />
�� Ikuspegi originalak eta sormen <strong>handiko</strong>ak ditu<br />
�� Gustuko dituen gaietan piztu egiten dela dirudi, eta lan<br />
bikainak egiteko eta gogoz parte hartzeko gai da<br />
�� Batzuetan jokabide arazoak ditu<br />
�� Bihurria, urduria edota marmartia izan daiteke<br />
�� Iritzi oso independenteak ditu<br />
�� Justizia, heriotza eta antzeko gai transzendentalek<br />
kezkatzen dute<br />
�� Errendimendu akademiko urria izan dezake<br />
Zure ikaslea gaitasun <strong>handiko</strong>a izan daiteke, eta<br />
baliteke hezkuntza-erantzun berezia behar<br />
izatea bere garapen emozionala eta intelektuala<br />
egokia izan dadin.
Eskolako talde pedagogikoa eta gurasoak jakinaren<br />
gainean jarri. Eskola dagokion Berritzegunearekin<br />
harremanetan jarri behar da, eta Berritzeguneak<br />
berak emango ditu haurraren hezkuntza-premiak<br />
zeintzuk diren zehazteko lehen urratsak.<br />
Familia gaitasun handietan aditu den profesional<br />
batengana jotzea komenigarria izango litzateke,<br />
hark haurra ebalua dezan, eta haren bizitza<br />
akademikoa eta emozionala bideratzeko jarraibideak<br />
eman ditzan. Umearen heziketan inplikatuta<br />
dauden guztien arteko harremana ona izatea<br />
oso garrantzitsua da.<br />
Hezkuntza-erantzun desberdinak erabil daitezke, gaitasun <strong>handiko</strong><br />
ikasle- multzoaren heterogeneotasuna dela medio. Neurriak lau<br />
taldetan bana ditzakegu, eta elkarren baztertzaile ez direla hartu<br />
behar da kontuan, hainbatetan aldi berean erabili beharko baitira:<br />
�� AZELERAZIOA: Haurrak ikasturte bat edo gehiago aurreratzea,<br />
bere gaitasun, ezaguera- maila eta ikaste-erritmora hobe<br />
egokituko den ingurunea izan dezan.<br />
�� TALDEKATZEA: Ikas mailari dagozkion egitarauak eskaintzeko<br />
ikasleak gaitasun mailaren arabera taldekatzen direnean.<br />
�� ��������������������������AK: Eskola orduetan<br />
banakako hezkuntza egitarauak eskaintzean datza. Egokitzapena<br />
HORIZONTALA denean curriculumaren edukiak sakonduko ditu eta<br />
edukien arteko lotura konplexuagoak ezarriko ditu, baina maila<br />
altuagoko edukiak irakatsi gabe (eragiketa aritmetiko berririk<br />
-7-
-8-<br />
ikastea eskatzen ez duten problema matematiko korapilatsuagoak,<br />
irakurketa eta idazketa zorrotzagoak, ikerketa lanak, etab.).<br />
Egokitzapena BERTIKALA bada, <strong>haurrak</strong> gaitasun handiak dituen<br />
ikasgaietan hezkuntza-maila altuagoko edukiak eta helburuak<br />
ezarriko dira.<br />
�� ����������������������������������������������: Eskolaz<br />
kanpoko ordutegian eskainitako banakako hezkuntza egitarauak.<br />
Ikasle bakar batentzat (Tutoretza/Mentoretza) edota talde<br />
batentzat antola daiteke, eskolarekin harremanik ez duen<br />
irakasle edo aditu baten eskutik.<br />
Neurri horiek eraginkorrak izan daitezen, ezinbestekoak dira honako<br />
baldintza hauek:<br />
�� Irakasleen formakuntza egokia, gaitasun <strong>handiko</strong> ikasleen beharrak<br />
ulertzeko baliagarriak izango zaizkion bitartekoak ezar ditzan.<br />
�� Ordutegien, taldeen eta espazioen erabilera malgutuz, eskolaantolaketa<br />
doitzea (gelan ikerketa txokoak sortu,<br />
liburutegia eta informatika gela erabili, etab.).<br />
�� Erabiliko den metodologia zehaztea.<br />
Horren barne, informazioa eskuratzeko<br />
eta bilatzeko estrategiak eta ikasteko<br />
ohitura egokiak irakastea.<br />
�� Helburuak, edukiak eta ebaluaketa<br />
irizpideak zehaztea, ikaslearen<br />
abiapuntua kontuan hartuz beti ere,<br />
eta ez gelakideena (curriculumaren<br />
konpaktazioa).<br />
�� Baliabideak eta tresnak eskura<br />
jartzea.<br />
�� Jakin-mina, sormena eta ikasteko<br />
gogoa bultzatuko duen giroa<br />
sortzea gelan.<br />
�� Familiaren laguntza.
�� Ikasketetan emaitza oso onak ditu eta ezagupideen arteko<br />
loturak erraz egiten ditu.<br />
�� Sormen handia du eta galdera konplexuak egiten ditu, bere<br />
ezaguera zabaldu nahian.<br />
�� Era askotako ekintzetan nabarmentzen da (matematika eta<br />
zientzia lehiaketetan, xake txapelketetan, musikan, etab.).<br />
�� Eskolako hainbat taldetan parte hartzeko gogoa azaltzen du<br />
(aldizkarian, antzerki taldean, irratian, etab.).<br />
�� Irakaslearekin duen harremanaren araberakoak dira emaitzak<br />
eta oso desberdinak izan daitezke ikasgai batetik bestera.<br />
�� Ikasgai konplexuetan alde handia egon daiteke ebaluaketa<br />
batetik bestera lortzen dituen emaitzetan. “Gutxiegi” batetik<br />
“bikain” batera pasa daiteke. Ikasgai sorta gainditzen du<br />
ikasturte amaieran, eta emaitza onarekin, ikasturtearen zati bat<br />
ahaleginik egin gabe igaro eta gero.<br />
�� Emaitzetan “efektu orekatzailea” ikus daiteke, hau da, azterketa<br />
batean nota ona ateratzen badu, hurrengoan<br />
erdi parekoa edota nota baxuagoa ateratzen<br />
saiatzen da, azken nota bikaina izan ez<br />
dadin eta ikaskideek bazter ez dezaten,<br />
edota “empollón” eta “pelota” esan<br />
ez diezaioten. Adimen <strong>handiko</strong>a<br />
izatea eta nabarmentzea batzuetan<br />
ez dago ondo ikusia, batez ere<br />
nesken artean eta, bereziki, adin<br />
jakin batzuetan.<br />
-9-
-10-<br />
�� Gurasoek eta irakasleek gaztea ikasle adimentsua eta bikaina,<br />
baina era berean alferra dela uste dutenean.<br />
�� Eskolari nahiz irakasleari buruhausteak ematen dizkio.<br />
Zure ikaslea gaitasun <strong>handiko</strong>a izan daiteke, eta baliteke hezkuntzaerantzun<br />
berezia behar izatea bere garapen emozionala eta intelektuala<br />
egokia izan dadin.<br />
Kasu horretan jarraitu beharreko prozedura eta neurriak Lehen<br />
Hezkuntzako berberak dira.<br />
Liburuxka hau FANJAC EUSKADI eta AUPATUZ<br />
elkarteek osatua da. <strong>Gaitasun</strong> <strong>handiko</strong> haurren<br />
eta gazteen senideek osatutako bi elkarte gara, eta<br />
eskola inklusiboaren baitan gure seme-alabak ikaskideekin batera<br />
hazi eta bilaka daitezen nahi dugu, beti ere beren ikasteko modu<br />
berezia aintzat hartuz, LOEk agindu eta adituek gomendatzen<br />
dutenari jarraituz.<br />
Irakasleentzat eta eskolentzat gaitasun handiei buruzko<br />
informazioa dugu (bibliografia, dokumentazioa, gelarako<br />
baliabideak, baliabideak sarean, etab.). Gurekin harremanetan<br />
jartzeko:����������������������eta �����������������<br />
ESKER ONAK<br />
EHUko irakasle den Izaskun Etxebarria<br />
andereari, edukietan laguntzeagatik eta<br />
edukien gainean emandako aholkuengatik;<br />
Alcagiri, banaketan laguntzeagatik;<br />
Zubiaurre S.L.-ri maketazioagatik eta Copytec-eri<br />
inprimatzeagatik.<br />
Dokumentu honen edukia eta gomendioak honako argitalpen hauetan oinarrituta daude: Hezkuntza Ministerioak argitaratutako<br />
“Alumnos precoces, superdotados y de altas capacidades” eta Yolanda Benito anderearen “Superdotación y<br />
Asperger”. Fanjac Euskadi eta Aupatuz elkarteek ez dugu gure gain hartuko ez hemen adierazitakoa, ezta azaldutako<br />
neurriak hartzearen ondoriorik ere. Liburuxka honen hartzaileek ez dute lan hau aldatzeko baimenik. Arau hau aldatzeko<br />
edo bertan behera uzteko, Fanjac Euskadi eta Aupatuz elkarteen baimen idatzia beharko da. Hitzez adierazitako<br />
baimenik ez da ontzat hartuko.
Change language