Behi-mindetako gantz azido lurrunkorren, fenolen eta ... - Euskadi.net

Jakintza-arloa: Kimika 

Behi-mindetako gantz azido 

lurrunkorren, fenolen eta indolen 

aldibereko determinaziorako 

metodoen garapen eta aplikazioak 

Egilea: JOANA LARRETA ASTOLA 

Urtea: 2007 

Zuzendariak: GORKA ARANA, OLATZ ZULOAGA 

Unibertsitatea: UPV/EHU 

ISBN: 978-84-8438-136-5

Hitzaurrea 

Tesiko lan honetan kimika analitikoari dagokionez, usainen mundua eta 

konposatu organiko kutsakorren mundua ikertzeko eta ezagutzeko aukera izan 

dut. Hala ere, lana bukatu ondoren, ikerketa gai horretan jarraitzeko zailtasunak 

medio, alde batera utzi beharra izan dut. Horrela, esterol familiaren 

determinazioa pentsuetan egokitzen aritu naiz gutxi gora behera urte betez, 

zatika, tesiarekin batera eta tesiko lana ostean. Esterolena, familia zabala da, 

bitartean kolesterola aurkitzen delarik. Animalietarako pentsuetan, batez ere 

behi pentsuetan, kolesterol kantitatea jakitea ezinbestekoa da, horren 

gehiegizko kontzentrazioak ekar ditzakeen gaixotasunak direla eta. 

Hala ere, lan hau bekadun bezala egiten ari nintzela (Neiker A.B) lanpostuz 

aldatzeko aukera suertatu zitzaidan, baldintza hobeago batean eta ordura arte 

niretzat berria zen determinazioak egiteko aukerarekin, organikoen 

determinazioak egitetik konposatu ezorganikoen determinazioa egitera pasatu 

bainaiz itsas ikerketaren barruan, Azti Tecnalia Fundazioan. Ozeanografiako 

ikerketa zailean hasi berri (2007ko Uztaila) naiz, euskal kostalde, estuario 

etab.tako… sedimentu, ur, moluskutan… karbono organikoa totala, metal 

astunak, kloroa, sulfuroak eta aldagai ezorganiko gehiagoren…determinazioak 

burutuz eta emaitzak gaur egungo egoerarekiko interpretatzen. 

Laburbilduz, tesia aurkeztu nuenetik ez da oraindik urte bat igaro (2007ko 

Maiatza) eta nire ikerketa lerroa guztiz aldatu da. Nahiz eta gaur egungo lanak 

ez duen doktorego tesiko lanarekin zer ikusirik, tesiko lanak, ikertzaile bezala 

garatzen lagundu dit, heldutasun pixka bat lortuz. Lau urtetako lan horrek, 

lanaren antolamenduan, artikuluen argitaratzean eta ikerketa munduko arazoei 

aurre egiten erakutsi dit, besteak beste. Momentu honetan, beste ikerketa mota 

bat egiteko aukera daukat, nekazal mundutik, itsas mundura igaro bainaiz, nire 

kimika analitikoaren lerroa zabalduz.

Kimika Analitikoa Saila 

BEHI-MINDETAKO GANTZ AZIDO LURRUNKORREN, FENOLEN 

ETA INDOLEN ALDIBEREKO DETERMINAZIORAKO METODOEN 

GARAPENA ETA APLIKAZIOAK 

izena duen Txostena 

Zientzia Kimikotan Doktore-Maila eskuratzeko 

Joana Larreta Astola 

2007ko Maiatza 

1

2 

Neuringatik, 

neurintzat.

AURKIBIDEA 

1. Sarrera 

1.1. Sarrera 3 

1.2. Determinazioaren auzia 10 

1.3. Purga eta tranpa (P&T) 14 

1.4. Fase solidoko mikroerauzketa (SPME) 22 

1.5. Separazio-detekzioa 34 

1.6. Metodo analitikoen optimizazioa 36 

1.7. Bibliografia 40 

2. Helburuak 

2.1. Helburuak 59 

3. P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioa lagin likidoetan 


3.2. Atal esperimentala 64 

3

3.2.1. Erreaktiboak eta materiala 64 

3.2.2. Laginaren aurretratamendua 65 

3.2.3. Materialaren garbiketa 66 

3.2.4. P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 66 

3.2.5. Detekzioa eta kuantifikazioa 67 

3.3. Emaitzak eta eztabaida 68 

3.3.1. Tranpa egokiaren hautaketa 68 


3.3.3. P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 73 

3.3.4. Errepikakortasuna 78 

3.3.5. Kalibrazio-kurbak 79 

3.3.6. Zehaztasuna 81 

3.3.7. Detekzio-mugak 83 

3.4. Ondorioak 85 


4. HS-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioa lagin likidoetan 




4.2.2. Erreaktiboak, materiala eta laginaren tratamendua 95 

4.2.3. HS-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 96 



4.3.1. Zuntz egokiaren hautaketa 100 

4

4.3.2. HS-SPME-aren bidezko erauzketaren eta desortzioaren 

optimizazioa 

4.3.3. Errepikakortasuna, kalibrazio-kurbak, zehaztsuna eta 

detekzio-mugak 



5. PDAM-aren bidezko deribatizazioa eta HS-SPME 

aurrekontzentazioa lagin likidoetan 



5.2.1.Materialaren garbiketa 125 

5.2.2. Erreaktiboak eta disoluzioak 125 

5.2.3. Laginaren aurretratamendua 125 

5.2.4. Deribatizazioa/Aurrekontzentrazioa/Detekzioa 126 


5.3.1. Deribatizazioaren optimizazioa 128 

5.3.2. Deribatizazioaren bidezko aurrekontzentrazioaren 

kalitatearen azterketa 

5.3.3. Zuntzaren egonkortasunaren azterketa 139 



6. MTBSTFA-aren bidezko deribatizazioa eta HS-SPME 

aurrekontzentazioa lagin likidoetan 


5 

103 

109 

130



6.2.2. Erreaktiboak eta disoluzioak 148 

6.2.3. Deribatizazio eta desortzio baldintzen optimizazioa 149 


6.3.1. Deribatizazioa burutzeko zuntzaren hautaketa 150 

6.3.2. Deribatizazioaren optimizazioa diseinu faktoriala eta diseinu 

konposatu zentralaren bidez 

6.3.3. Deribatizazioaren bidezko aurrekontzentrazioaren 



6.5. Bilbiografia 163 

7. SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioa gas-laginetan 




7.2.2. Erreaktiboak, materiala eta laginaren tratamendua 168 

7.2.3. SPME-aren bidezko aurrekontzetrazioaren optimizazioa 169 



7.3.1. Zuntz egokiaren hautaketa 172 

7.3.2. SPME-aren bidezko erauzketa eta desortzioaren optimizazioa 174 

7.3.3. Errepikakortasuna, kalibrazio-kurbak, zehaztasuna eta 

detekzio-mugak 

7.3.4. Kuadrupoloa eta ioi-tranpa masa-espektrometroen erkaketa 187 

6 

152 

155 

179



8. Aplikazioak 



8.2.1. Materialaren garbiketa, erreaktiboak, materiala eta laginaren 

tratamendua 

8.2.2. Hurbil dauden auzune eta ustiategi bateko airearen 


8.2.3. Minda-zulo ireki eta barriladuradun baten airearen 


8.2.4. Dietako proteina gordinaren kantitateak behi-mindako 

konposatu organiko lurrunkorren kontzentrazioan duen eragina 


8.3.1. Hurbil dauden auzune eta ustiategi bateko airearen 


8.3.2. Minda-zulo ireki eta barriladuradun baten airearen 


8.3.3. Dietako proteina gordinaren kantitateak behi-mindako 

konposatu organiko lurrunkorren kontzentrazioan duen eragina 



9. Ondorioak 


9.2. Etorkizunerako lana 222 

7 

197 

198 

199 

199 

200 

204 

206

1. SARRERA 

8

1.1. Sarrera 

Azienda-ekoizpena funtsezko oinarria izan da beti euskal baserrietan eta, era 

berean, erabateko birmoldaketari aurre egin dion sektorea ere bada; birmoldaketa 

honek bai ustiategi kopuruan eta baita abelburu mota eta kopuruan ere izan du 

eragina. Azken urteetan Euskal Autonomi Elkarteko (EAEko) behien erroldak gora 

egin duen arren eta 80 eta 90eko hamarkadetan geldialdia ezagutu, ustiategi- 

kopuruak apurkako beherakada jasan du. Beraz, ustiategi gutxiago daude baina 

hauetako bakoitzean dagoen behi kopurua handiagoa da (MAPA, 2004; Eusko 

Jaurlaritza, 2004; Eustat, 2006). 

Abeltzaintza-jarduera funtsezkoa da landa-inguruneen ekonomiarako eta 

iraupenerako baina, hartzen duen eremua dela eta edo tartean dauden abere-motak 

direla eta, zenbaitetan, hainbat kalte sor ditzake kokatuta dagoen tokiko 

ingurumenean, osasungarritasunean edo, labur esanda, bizitza-kalitatean. 

Horregatik, garrantzitsua da bi alde horiek bateratzea jarduera hori desagertzeko 

bidean dagoen gurea bezalako lurraldean, alde batetik abeltzaintzak eta 

abeltzaintzan diharduten biztanleek aurrera egin dezaten, eta bestetik jarduera 

horiek ingurumenari eta osasungarritasunari kalte egin ez diezaioten (EHAA, 2004). 

Gaur egun biztanleriaren joera herri txikietara bizitzen joatea da. Hau dela eta, 

herri hauek hazkunde izugarria ezagutu dute, etxebizitzak ustiategi intentsiboetatik 

gertu geratuz. Hazkuntza horren eraginez sor daitezkeen bizitza-kalitate arazoak 

9

konpontzeko asmoz, 2004. urteko irailaren 3an Eusko Jaurlaritzak 141/2004 dekretua 

kaleratu zuen. Dekretu horretan, besteak beste, abeltzaintzako ustiategietatik 

herriguneekiko eta lurraldeko beste elementu batzuekiko gutxieneko distantziak 

mugatzen ditu 1.1. Taulan ikus daitekeen bezala. 

1.1. Taula: Ustiategi motaren arabera herriarekiko bete beharreko distantzia minimoak. 

Abere-espeziea Distantzia (m-tan) 

Ardi- eta ahuntz-aziendak 100 

Behi-azienda 150 

Zaldi-azienda 150 

Txerri-azienda 500 

Hegazti-azienda 150 

Untxiak 100 

Erleak 300 

EAEko abeltzaintza-jardueretan urtean guztira 3,7 milioi tona hondakin 

organiko baino gehiago eratzen direla kalkulatu da. Abeltzaintza-sektorea da 

hondakin ez-arriskutsu gehien sortzen dituena, guztizkoaren %35 inguru. Hondakin 

organiko hauen artean bai simaur solidoak eta mindak daude (Eusko Jaurlaritza, 

2004). Ustiategietan sortzen diren hondakin organikoak bildu eta ustiategiaz kanpo 

jasan dezaketen eragina ahalik eta murritzena izateko moduan batuko dira, harik eta 

kudeatu arte (EHAA, 2004). 

Simaurtegi eta putzuei dagokionez, simaurrak eta mindak biltegiratzeko putzu 

iragazkaitzak ustiategietako perimetroan egongo dira eta, euren tamaina, 5 m 3 -koa 

izango da behi bakoitzeko mindaren kasuan eta 4,5 m 3 -koa berriz simaurraren 

kasuan. Biltegiok hiru hilabetetako ekoizpena biltzeko moduko edukiera izango 

dute. 

EAEko nekazaritza-produkzioan eta larre- eta bazken- prestakuntzan 170 000 

tona simaur solido eta 105 000 m 3 minda aplikatzen dira ongarri gisa (Eusko 

Jaurlaritza, 2004). Abeltzaintza intentsiboko jarduerek beraz, nekazal lurrek ongarri 

organiko gisa xurga dezaketen hondakin kopurua baino askoz gehiago sortzen dute 

(Eusko Jaurlaritza, 2004). 

10

Nekazal lurretan satsak edo mindak aplikatzerakoan, lurraren beraren 

baldintzak eta baldintza klimatologikoak hartuko dira kontuan; betiere ahaztu gabe 

ongarriak (satsak eta mindak) lur-eremuetan barreiatzerakoan zenbait gunerekiko 

distantzia minimo batzuk kontuan eduki behar direla (EHAA, 2004). 

Ustiategietan batzen diren hondakinetatik sortzen den usaia, mindan dauden 

mikrobio-kolonien degradazio anaerobikotik sortzen diren usaindun konposatuen 

nahaste konplexua da. Igortzen den konposatu mota eta kantitatea mikrobio- 

aktibitatearen kantitatearen eta motaren araberakoa da. Degradazioa mikrobio edo 

bakterioak nahaste motari, tenperaturari, pH-ari, oxigeno kontzentrazioari, 

eguraldiaren menpeko eta beste aldagai batzuei sentikorra da. Aldagai hauetan 

gertatzen den edozein aldaketak konposatu hauen igorpenean eragina izan dezakete 

(FS 925-A; AG-589; Zhang, 2002). 

Lur-eremuetan barreiaturik edo ustiategian metaturik dagoen minda 

degradatzean, ingurumenerako kaltegarriak diren konposatuak sortzen dira. 

Metanoa (CH4) eta nitrogeno oxidoak (NOx) negutegi-efektua eragiten duten gasen 

metaketan laguntzen dute, amoniakoaren lurrunketak euri azidoa eragiten du eta 

nitrogeno oxidoaren nitrifikazio-desnitrifikazio prozesuak ozono geruzaren 

suntsipenean laguntzen du (Mackie, 1998). 

Hezetasun- eta tenperatura-baldintza desberdinetan mindako materia 

organikoaren proteina, lipido eta gluzidoen degradazio partziala gertatzean, kate 

motzeko gantz azido lurrunkorrak (volatile fatty acids, VFA), konposatu 

aromatikoak (fenolak eta indolak), nitrogenodun konposatuak eta sufredun 

konposatu lurrunkorrak eratzen dira (Mackie, 1998; Rappert, 2005). Konposatuak 

bakterio anaerobikoek erabiliko dituzte karbono- eta energia-iturri bezala (Campos- 

Pozuelo, 2001; Miller, 2001), 1.1. Irudian ikus daitekeen eskemaren arabera. 

11

1.1. Irudia: Mindako materia organikoaren degradazio-eskema. 

Kate motzeko gantz azido lurrunkorrak proteina eta gluzidoen hartzidura 

anaerobikoaren bitartez sortzen dira. Azido hauen artean karbono-kate luzeena 

daukatenak (C4-C9) izango dira usainaren erantzule nagusiak (Mackie 1998; Rappert, 

2005). 

Bakterio anaerobikoek buruturiko aminoazido aromatikoen eta proteinen 

metabolismoan sortuko dira fenolak eta indolak, hartziduraren produktuak izanik. 

Fenola, 4-metilfenola eta 4-etilfenola tirosina aminoazidoaren degradazioaren 

produktuak dira eta indola eta 3-metilindola triptofanoarenak (Mackie 1998; Miller, 

2003). Nitrogenodun konposatuei dagokienez, amoniakoa aminoazidoen 

desaminazioan sortuko da eta amino konposatu lurrunkorrak, berriz, aminoazidoen 

deskarboxilazioaren ondorioz. Sufredun konposatuak sulfatoaren erredukzioan eta 

sufredun aminoazidoen metabolismoan sortuko dira (Mackie 1998; Rappert, 2005). 

Abereen ongarriak metatzeko erabilitako guneetan burututako analisiek 170 

konposatu desberdin inguru daudela erakusten dute (Mackie, 1998; Nimmermark, 

2004). Konposatu hauen artean 15 inguru dira usainaren intentsitatearekin gehien 

erlazionatutakoak eta hauen artean sulfuroak (hidrogeno sulfuroa, dimetil disulfuroa 

12

eta dimetil trisulfuroa), kate motzeko azidoak (azido azetikoa, azido propanoikoa, 

azido iso-butanoikoa, azido butanoikoa, azido iso-pentanoikoa, azido pentanoikoa, 

azido hexanoikoa eta azido heptanoikoa), fenolak (fenola, 4-metilfenola, 4-etilfenola) 

eta indolak (indola eta 3-metilindola) aurki daitezke (Hobbs, 1995; Miller, 2001). 

Analito guzti hauetatik lan honetan kate motzeko azidoak, fenolak eta indolak 

aztertuko ditugu. 

Konposatu organiko lurrunkor hauek (volatile organic compounds, VOC), 

usainaren erantzuleak izateaz gainera, izaki eta animalien osasunean kalteak 

eragitearen erantzuleak dira. Konposatu organiko lurrunkorrek umore eta estresean 

eragina, begi, sudur eta eztarriko narritadura, buruko mina, logura, asma eta 

bronkitisa eragin dezakete gizakiarengan (Schiffman, 1998; Nimmermark, 2004). 

Abereei dagokienez, esne eta arrautzetan eragin negatiboak sortaraz ditzakete 

konposatu hauek (Nimmermark, 2004). 

Usainari buruz hitz egiten denean usainaren intentsitateari buruz hitz egiten 

da eta ez gas-egoeran dagoen kontzentrazioari buruz, bi kontzeptu hauek 

desberdinak baitira. Usainaren intentsitatea usaimenaren bidez (sudurrarekin) 

detektatzen da, gas-kontzentrazioa aldiz, airean dagoen kantitate erlatiboa da eta 

kalibraziorako instrumentu baten bidez neurtzen da. Usainaren intentsitatearen eta 

gas-kontzentrazioaren arteko erlazioa aztertu nahi den konposatuaren arabera 

aldatzen da (ikus 1.2. Irudia). Usainaren eta kontzentrazioaren erlazioa aldatu egiten 

da, konposatu bat baino gehiago nahastuta daudenean (FS 925-A; AG-589; Zhang, 

2002). 

Ezin uka daiteke, lan honetan aztergai hartu diren konposatuek duten usaina 

ez dela lurrin baten parekoa. Konposatu hauen ezaugarriak 1.2. Taulan laburbildu 

dira (Schiffman, 2001; Rabaud, 2003; Wright, 2005). Konposatu hauek banaka izan 

dezaketen usai karakteristikoa denak nahastuta daudenean izan dezaketenarekin ez 

dute zer ikusirik. 

13

1.2. Irudia: Gas-kontzentrazioaren eta usainaren intentsitatearen arteko erlazio hipotetikoa. 

1.2. Taula: Gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen ezaugarri kimikoak eta sortzen duten 

usainaren ezaugarriak. 

Analitoak Formula Kimikoa 

Masa 

molekularra 

Usaina 

Azido azetikoa CH3CO2H 60,05 Ozpina 

Azido propanoikoa CH3CH2CO2H 74,08 Izerdia, garratza 

Azido iso-butanoikoa/Azido 

2-metilpropanoikoa 

(CH3)2CHCO2H 88,12 Margarina 

Azido butanoikoa CH3CH2CH2CO2H 88,12 Izerdia, gazta 

Azido 3-metilbutanoiko/Azido 

iso-pentanoikoa 

(CH3)2CH2CH2CO2H 102,13 Izerdia 

Azido pentanoikoa/Azido 

balerikoa 

CH3(CH2)3CO2H 102,13 Ongarria 

Azido hexanoikoa/Azido 

kaproikoa 

CH3(CH2)4CO2H 116,16 Ozpina 

Azido heptanoikoa/Azido 

enantikoa 

CH3(CH2)5CO2H 130,19 ---------- 

Fenola C6H5OH 94,11 

Sendagai, 

loretsua 

4-Metilfenola 4-CH3C6H4OH 108,11 

Alkitrana, 

gernua 

4-Etilfenola 4-C2H5C6H4OH 122,17 Gorotza 

Indola C8H7N 117,15 Gorotza, korta 

3-Metilindola 3-CH3C8H6N 131,18 Korta 

14

Historian zehar eta gaur egun, mindaren erabilera zabalduena satsarena 

bezala, nekazaritza-lurzoruetako ongarri bezala da, lurrari falta zaizkion mineralak 

lortzeko. Erabilpen modua 141/2004 dekretuaren bitartez kontrolatuta dago aurretik 

aipatu den bezala. 

Hala ere, mindaren hartzidura anaerobiko osoaren azken produktua metanoa 

izanik (biogasa), zientzialariak eta energia enpresa handiak oso interesatuak egon 

dira 1970eko petrolio-krisiaz geroztik minda energia-iturri erabilgarria bilakatzen. 

Gainera, energiaren lorpen-prozesu osoaren ostean konposta lortzen da. Ondorioz, 

azken urteetan mindaren erabilera garraioetara igaro nahi izan da, gasolinaren 

ordezkoa bilakatu nahian. Mindaren hartzidura anaerobikoak sortutako metanoa 

erregai modura erabili nahi da, erreketan lortutako balio energetikoa nahiko handia 

baita. Hala ere, proiektuaren garestitasunak eta hartzidura anaerobikoan askatutako 

usainek (azken produktua den etanolak eta kate laburreko gantz azidoak) inhibitu 

egiten dute prozesuaren eraginkortasuna. Ondorioz, komertzializazioaren 

atzerapena ekarri dute (Mackie, 1998; Diamantis, 2006). Bioerreaktoreen 

optimizaziorako eta prozesuaren egonkortasuna lortzeko ezinbestekoa da konposatu 

hauen kontrola izatea prozesuan zehar (Diamantis, 2006). 

Orain arte ikusi den bezala, mindaren erabilpenaren arazoetako bat usaina da 

(ikus 1.2. Taula). Ustiategietan eta ondorengo mindaren erabileran usainak sor 

ditzakeen eragozpenak sahiesteko neurri desberdinak hartu daitezke. Horretarako, 

minda-zuloaren kudeaketa egokia egitea ezinbestekoa da. Hiru minda-zulo mota 

daude, itxiak, behitegian barriladura dutenak eta behean minda-zuloa eta irekiak, 

1.3. Irudian bi zuloren adibidea erakusten da. Minda-zuloak maiztasun jakinean 

hustea ezinbestekoa da. Zulo irekietan estalkiak jartzea ere gomendatzen da (Berg, 

2006). Azkeneko hiru hamarkadetan usaina murrizten laguntzen duten aditiboen 

(bakterio-enzimatikoak, oxidatzaileak, desinfektanteak, maskaratzaileak eta 

adsorbatzaileak) erabilera asko garatu da minda-zuloetan (Zhu, 1997; McCrory, 

2001). Hala ere, usainaren murrizketa sorburutik eragin daitekeela aztertu dutenak 

ere badaude. Hau da, animalien dietan dagoen proteina-maila jaistean igortzen den 

nitrogeno maila jaisteaz gain, usainaren intentsitatea neurri batean kontrolatu 

daitekeela aztertu dute, analito konkretu batzuren kontzentrazioa jaitsiz (Sutton, 

1999; Otto, 2003; Hayes, 2004; Clark, 2005; Kerr, 2006; Miller, 2006). 

15

1.3. Irudia: a) Behitegian barriladura duen minda-zuloa eta b) minda-zulo irekia solido-likido 

banatzailearekin. 

1.2. Determinazioaren auzia 

Gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen analisiak aurrera eramaten 

direnean, orokorrean, aurrekontzentrazio-urratsa eta ondoren separazio-teknika bati 

lotutako detekzioa ditugu. Separazio-teknikari dagokionez, gehien erabilitakoa gas- 

kromatografia (GC) da (Hartung, 1985; Arthur, 1992; Pan 1995; Hobbs, 1997; Hobbs, 

1998; Hobbs, 1999; Hobbs 2000; Ábalos 2000; González-Toledo, 2001; Rellán 2003; 

Liu, 2005; Mallia, 2005; Zhou, 2005; Oikawa, 2005; Loughrin, 2006), masa- 

espektrometriari (Hartung, 1985; Arthur 1992; Pan 1995; Hobbs, 1997; Hobbs, 1998; 

Hobbs, 1999; Hobbs, 2000; Ábalos, 2000; Rellán, 2003; Oikawa, 2005; Fernández- 

Villarrenga, 2006; Loughrin, 2006), olfatometriari (Hobbs, 1997; Hobbs, 1998; Hobbs, 

1999; Hobbs, 2000; Mallia, 2005; Cai, 2006) edo garraren bidezko ionizazio- 

detekzioari lotuta (Keener, 2002; Liu, 2005). Bibliografian aurki daitekeen bezala, 

likido-kromatografia (HPLC) fenolen (González-Toledo, 2001; Mateos, 2001) zein 

gantz azido lurrunkorren (Peu, 2004) analisirako erabil daiteke, normalean ultramore 

espektrometriari (UV) lotuta (Mateos, 2001; Peu, 2004). Gantz azido lurrunkorren 

kasuan erabilitako kromatografia-zutabea katioi-trukerako zutabea dela azpimarratu 

behar da (Peu, 2004). Hala ere, fenolen eta konposatu lurrunkorren banaketa egiteko 

elektroforesi kapilarra erabiltzen duenik ere badago (Zhang, 2005; Zhang, 2006). 

16

Zenbait lanetan lagin likidoaren injekzio zuzena aurrera eraman bada ere 

(Hobbs, 1998; Hobbs, 2000; Peu, 2004), orokorrean, metodo guztiek 

aurrekontzentrazio-urratsa dute. Hobbs eta kideen hasierako lanetan (Hobbs, 1997; 

Hobbs, 1998; Hobbs, 1999) fase solidoko erauzketaren (SPE-aren) bidezko 

aurrekontzentrazioa burutu bada ere silika motako adsorbatzaileetan, gaur egun 

teknikarik erabilienen artean purga-eta-tranpa (P&T) (Matz, 1999; Mallia, 2005; 

Fernández-Villarrenaga, 2006), irabiagailu magnetikoaren bidezko erauzketa solidoa 

(SBSE) (Loughrin, 2006) eta batez ere fase solidoko mikroerauzketa (SPME) (Rizzuti, 

1999; Monje, 2002; Razote, 2002; Spinhirne, 2004; Mallia, 2005; Cai, 2006; Loughrin, 

2006) aurki daitezke. 

1.3. Taulan gantz azido lurrunkor, fenol eta indoletarako bibliografian zenbait 

laginetarako aurkitutako prozeduren laburpena egin da. 

1.3. Taula: Konposatu lurrunkor desberdinen analisien zehaztasunak. SPME: fase solidoko 

mikroerauzketa; SPE: fase solidoko erauzketa; SFE: jariakin superkritikoen bidezko erauzketa; P&T: 

purga eta tranpa; HS-SPME: buru-guneko fase solidoko mikroerauzketa; SBSE: irabiagailu 

magnetikoaren bidezko erauzketa solidoa; GC: gas-kromatografia; MS: masa-espektrometria; HPLC: 

likido-kromatografia; UV: ultramorea; FID: garraren bidezko ionizazio detektorea; O: olfatometria. 

Analitoak Matrizea Aurrekontzentrazioa Banaketa-Detektorea Egilea-Urtea 

Gantz azido 

lurrunkorrak, 

Fenolak, 

Indolak 


lurrunkorrak 


lurrunkorrak 

Txerrien 

minda-zuloa 

Injekzio Zuzena GC-MS 

17 

Hartung, 

1985 

Ura SPME GC-MS Pan, 1995 

Txerri-minda SPE GC-O 

Hobbs, 1995 

Hobbs,1997 

Hobbs,1999 


lurrunkorrak, 

fenolak, indolak 

Ura P&T GC-MS Matz, 1999 

Fenolak Txerri-minda SPME GC-MS Rizzuti, 1999 


lurrunkorrak 

Txerri-minda Injekzio Zuzena HS-GC-MS 

Hobbs,1998 

Hobbs,2000 

Fenolak Ura SPME HPLC-UV 

González- 

Toledo, 2001

1.3. Taularen jarraipena. 

Analitoak Matrizea Aurrekontzentrazioa Banaketa-Detektorea Egilea-Urtea 

Fenolak Olioa SPE HPLC-UV Mateos, 2001 

Konposatu 

organiko 

lurrunkorrak, 


Ustiategiko 

airea 

Desortzio termikoa GC-FID Keener, 2002 

Fenolak Ardoa HS-SPME GC-FID Monje, 2002 


lurrunkorrak, 

fenola, indolak 

Txerritokiko 

airea 

SPME GC-MS Razote, 2002 

Fenolak Pestizidak SPME GC-MS Rellán, 2003 


lurrunkorrak 

Txerrien 

minda 

Injekzio Zuzena HPLC-UV Peu, 2004 

Konposatu 

organiko 

lurrunkorrak 

Behi-hatsa SPME GC-MS 

Spinhirne, 

2004 


lurrunkorrak 

Ardo beltza HS-SPME GC-FID Liu, 2005 


lurrunkorrak 

Gazta SPME edo P&T GC-O Mallia, 2005 

Fenolak Ura SPME GC-MS Saraji, 2005a 

Fenolak 

Hondakinurak 

SPME GC-FID Zhou, 2005 

Konposatu 

organiko 

lurrunkorrak 

Museoetako 

egurra 

Injekzio Zuzena GC-MS Oikawa, 2005 


lurrunkorrak 


Ura P&T GC-MS 

Fernández- 

Villarrenaga, 

2006 

lurrunkorrak, 


Txerri-minda SPME GC-MS-O Cai, 2006 

Fenolak, 

indolak 

Hondakinurak 

SPME eta SBSE GC-MS 

Loughrin, 

2006 

SPME-aren garapenetik gaur arte, bestelako miniaturizazio-teknikak garatu 

dira analitoen aurrekontzentrazioarako detekzio-muga hobeak lortu eta disolbatzaile 

toxikoen erabilera murrizteko asmoarekin (kimika berdea). Besteak beste, irabiagailu 

magnetikoaren bidezko erauzketa solidoa (SBSE) (Bicchi, 2005; Durán-Guerrero, 

18

2006; Loughrin, 2006; Soini, 2006), mintzen bidezko erauzketa likidoa (SLM) 

(Pawliszyn, 2002; Juang, 2005; Schellin, 2005; Chen, 2006; Schellin, 2006; Zhang, 2006), 

disolbatzaileen bidezko mikroerauzketa (SME edo single-drop delakoa) (Theis, 2001; 

Zhao, 2001; Przyjazny, 2002; Bagheri, 2004; Zhang, 2005; Saraji, 2005a; Saraji, 2005b; 

Chen, 2006; Dong, 2006; Ye, 2007). Zenbait kasutan mikroerauzketaren 

eraginkortasuna handiagoa izateko mikroerauzketa bikoitza egiten duten egileak ere 

badaude mintz kapilar porotsuaren eta SME teknikak konbinatuta (Chen, 2006) edo 

teknika hauek dinamiko bilakatuta (Saraji, 2005b). 

Orain arte azaldutako erauzketa teknikak lagin likidoekin erabiltzeko ez dago 

arazorik, baina, gas-laginetarako izan dezaketen erabilgarritasuna gas-lagina 

hartzeko metodoari lotuta dago. Gasak hartzeko metodorik orokorrena 

adsorbatzaileen bidezkoa da (Dewulf, 1999; Sunesson, 2001; McGinn, 2003; Rabaud, 

2003; Willig, 2004; Curran, 2005; Filipy, 2006; Hippelein, 2006; Ortiz, 2006). Hala ere, 

poltsen bidez edo aluminiozko gordekietan ere har daiteke lagina, nahiz eta ondoren 

adsortzio hodietan, SPME-aren bidez edo tranpa kriogenikoetan kontzentratu 

(Hobbs, 1997; Martos, 1997; Hobbs, 1998; Hobbs, 1999; Larroque, 2006; Pacolay, 2006; 

Dincer, 2006). Gutxi batzuk dira gas-lagina tokian SPME zuntzen bidez hartzen 

dutenak (Godoi, 2005; Wright, 2005; Hippelein, 2006) eta zuntza gordeki berezietan 

sartuta laborategira eramaten dutenak (Wright, 2005; Larroque, 2006). Hartutako gas- 

laginak, beraz, adsortzio hodietan, SPME zuntzetan eta tranpa kriogenikoetan 

kontzentratzen dira. Hau dela eta, hauen desortzioa beroa aplikatuz burutzen da 

injektore beroan, SPME-aren kasuan (Pacolay, 2006; Wright, 2005; Prado, 2003; 

Larroque, 2006; Godoi, 2005; Martos, 1997; Dincer, 2006; Hippelein, 2006) eta hodi 

adsorbatzaileetarako desortzio termikorako sisteman (Hobbs, 1997; Hobbs, 1998; 

Hobbs, 1999; Rabaud, 2003; Dincer, 2006; Filipy, 2006; Sunesson, 2001), tranpa 

kriogenikoaren kasuan bezala (Dewulf, 1999). Hala ere, hodi adsorbatzailetako 

laginaren erauzketa disolbatzaile organikoren bidez ere egin daiteke (McGinn, 2003; 

Willig, 2004; Curran, 2005). 

Gasak hartzeko moduari lotuta gero eta garrantzi handiago hartzen ari da 

laginketa pasiboa ere, garraio mekanismoa molekulen difusioan oinarritzen delarik 

Bartkow eta kideek azaltzen duten bezala (Bartkow, 2005). 

Gas-laginak hartzeko SPME-aren garapenetik orratzeko tranpa (NT) garatu da, 

orratz barruan beirazko artileak babeztuta adsorbatzaile desberdinak konbinatzen 

19

dira. Lagina hartzeko orratzetik pasa arazten da eta, ondoren, desorbatzeko, injekzio- 

portuan sartzen da orratzak duen zulo batetik aire garbia pasa araziz eta analitoak 

zuzenean zutabean sartuz. Gasa hartzeko modua, hodi adsorbatzaileen antzekoa da, 

hala ere, ez da desortzio termikoaren bidezko ekipamendu berezirik behar, ezta 

disolbatzaileen bidezko erauzketaren beharrik, gasak hartzeko teknika azkarra eta 

merkea izanik (Wang, 2005; Saito, 2006). 

Ondoren, lan honetan gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen 

aldibereko determinazioa behi-mindaren lagin likidoan eta gas-laginean egiteko 

erabiliko diren purga eta tranpa (P&T) eta fase solidoaren mikroerauzketa (SPME) 

azalduko dira. 

1.3. Purga eta tranpa (P&T) 

Aztarna-mailan aurkitzen diren konposatu organikoak determinatzeko 

erabiltzen den teknika ohikoena gas-kromatografia da (Kessels, 1992). Hala ere, gas- 

kromatografiak zenbait kasutan ez du analitoen determinazioa burutzeko 

sentikortasun nahikorik eta beharrezkoa da lagina aurrekontzentratzea (Hewlett- 

Packard, 1994). 

P&T konposatu lurrunkorren analisian lagina aurrekontzentratzeko erabil 

daitekeen teknika da. Teknika hau, Swinnerton eta Linnenbom-ek deskribatu zuten 

1967. urtean lehen aldiz (Kessels, 1992). P&T-aren bidezko analitoen erauzketan eta 

determinazio prozesuan, 1.4. Irudian ikus daitekeen zirkuituan, ondorengo urratsak 

jarraitzen dira (Hewlett-Packard, 1994): 

20

1.4. Irudia: P&T sisteman analitoek jarraitzen duten zirkuitoa purga-urratsean. 

- Laginaren kantitate ezaguna ontzi itxian sartuko da. 

- Gas inerteak laginean dauden konposatu lurrunkorrak narrastuko ditu. 

- Konposatu lurrunkorrak tranpa solidoan adsorbatuta geratuko dira. 

- Tranpa berotuz gero, konposatuak desorbatu eta gas-kromatografora 

daraman lerroan kokatuko dira. 

- Analitoak harrapatuak izan diren tranpa adsorbatzailea berriro 

berotuko da gera daitezkeen hondakinak garbitzeko. 

- Gas-kromatografoak konposatu lurrunkorrak banandu eta detektatu 

ondoren laginaren kromatograma lortuko da. 

Aurrekontzentrazio-prozesuak dauzkan urrats desberdinen artean hiru dira 

P&T-aren urrats karakteristikoak: purga, desortzioa eta labekatzea (Hewlett-Packard, 

1994). 

21

Purga 

Laginean dauden analitoen gas-erauzketa baino ez da; erauzketa burutzeko 

erabilitako gasak lagin solidoaren edo likidoaren analito lurrunkorrak harrapatuko 

ditu. 

Ontzi itxian konposatu lurrunkorrak dituen lagina eta buru-gunea (lagin eta 

ontziaren arteko gunea) ditugunean, bi faseen arteko konposatu lurrunkorren 

banaketa Henry-ren legearen araberakoa izango da. Laginarekin orekan dagoen gasa 

analizatzekotan, buru-gunea (headspace, HS) deituriko erauzketa teknika izango 

genuke. Laginarekin orekan dagoen gas-fasea ontzitik kanpora purgatzen badugu, 

berriz bere ordez ontzian analito gabeko gas-fase berria sartuz, buru-gune dinamikoa 

edo P&T deituriko erauzketa teknika izango genuke. Kasu horretan, lagina eta gas- 

fasearen artean sorturiko gradientearen ondorioz, oreka apurtzen da eta, oreka 

berreskuratzeko, analitoak laginetik gas-fasera pasatuko dira. Gas-fasea behin eta 

berriro purgatu eta bere ordez analito gabeko gasa sartzen badugu ontzian, analitoak 

laginean duen kontzentrazioa txikituz joango da 1.5. Irudian ikus daitekeen bezala 

(Hewlett-Packard, 1994). 

1.5. Irudia: P&T-ko buru-gune dinamikoari dagokion eskema. 

Determinazio analitikoa egiterakoan matrizearen konposizioa, propietate 

fisiko-kimikoak eta determinatu nahi diren konposatuak kontuan eduki behar dira 

(Al-Rekabi, 1995). P&T-aren bidezko konposatu organiko lurrunkorren 

determinazioa posible izango da analitoak aurkitzen direneko matrizea ura, airea 

edo sedimentuak izanda ere (Pinnel 1994; Liu, 1997; Wu, 2002). Giza odolean, 

elikagaietan eta petrolio-produkzioaren gas-hondakinetan ere determina daitezke 

22

konposatuak (Abeel, 1994). Orokorrean, lagina solidoa edo likidoa den arabera ontzi 

desberdinak (ikus 1.6. Irudia) erabili ohi dira. 

1.6. Irudia: Purga-ontzi desberdinak. 

- Ontzi porotsu/poro gabea: gasa zulo askodun gainazaletik pasatuko da 

ontzi porotsuaren kasuan eta, ondorioz, eratutako burbuilak txikiak izango 

dira eta laginean ondo barreiatuko dira. Poro gabeko ontzian, ordea, 

gasaren barreiapena txarragoa izango da. Lagin likidoetarako erabili ohi 

da. 

- Orratz-ontzia: orratzaren muturrean dauden zuloetan barrena aterako da 

gasa. Lagin solidoetarako erabili ohi da. Orratza laginaren barnean edo 

buru-gunean kokaturik egon daiteke, baina bi kasuetan, burbuilaketaren 

eraginkortasuna txikia da. 

Teknika hauen artean eraginkorrena ontzi porotsuarena da, laginaren eta 

gasaren arteko kontaktua hobea baita. Hala ere, lagina solidoa denean ezin da purga 

teknika hau erabili gainazal porotsua kutsatuko litzatekeelako. Ontzi porotsuan bitsa 

sor dezaketen laginak ere orratz ontziarekin purgatuko dira. Teknika guztien artean 

gasaren eta laginaren arteko kontaktu txarrena buru-gunean kokaturiko orratz 

23

ontzian emango da (Hewlett-Packard, 1994), baina zenbait kasutan, kutsadurak 

sahiesteko beharrezkoa da. 

Purgaren eraginkortasunean lurrun-presioak, tenperaturak, laginaren 

disolbakortasunak, purgarako bolumenak eta laginaren tamainak bezalako aldagaiek 

eragina dute (Hewlett-Packard, 1994). 

Purga-baldintzak optimizatzean purga-denbora zein fluxua alda daiteke baina 

orokorrean azkena finkatu eta lehena da optimizatzen dena. Purga-denbora 

kontrolatu beharreko parametroa da, alde batetik lagina luzaroan purgatuz analito 

gehiago garraiatuko dugulako baina, bestalde, purga-denbora luzeegiek galerak sor 

ditzaketelako. P&T-an gas garraiatzaileak analitoak hoztutako tranpara eramaten 

ditu eta bertan adsorbatzen dira. Lagina gehiegi purgatzen badugu, tranpan 

adsorbaturiko analitoak gasak berak eramango ditu eta analitoak betirako galduko 

dira (Hewlett-Packard, 1994). 

Lagina duen ontzia berotuz, analito lurrunkorrak gas-fasera errazago pasatzea 

lortuko dugu, batez ere, analito eta matrizearen arteko elkarrekintzak sendoak 

direnean. Lagina gehiegi berotzen badugu, analitoek tranpa zeharkatzeko arriskua 

dago eta honek analitoen galera adierazgarriak eragingo lituzke (Hewlett-Packard, 

1994). 

Lagina purgatzerakoan gas garraiatzaileak analitoak zutabe itxuradun tranpa 

solidora eramaten ditu; bertan tenperatura baxuan (30°C azpitik) harrapatuta 

geratzen dira harik eta tranpa berotu arte. Analitoak tranpan metatzeko tenperatura 

oso hotzak behar izanez gero, nitrogenoa edo karbono dioxidoa erabil daitezke 

tranpa hozteko (Hewlett-Packard, 1994). 

Tranpa adsorbatu nahi den analitoaren araberakoa izango da, hots, erretenitu 

nahi diren analitoen arabera aukeratuko dugu tranpa mota. 1.4. Taulan ikus daiteke 

merkatuan dauden zenbait tranpa mota eta hauetako bakoitzak erretenitzen dituen 

analitoak (Hewlett-Packard, 1994; Supelco, 1997). 

24

1.4. Taula: Tranpa mota desberdinek erretenitzen dituzten analitoak eta aurrekontzentrazioa optimoa 

izan dadin ekoizleak proposatutako tenperaturak. 

Tranpa Analito mota 

Purgatenperatura 

maximoa 

25 

Desortziotenperatura 

maximoa 

Labekatzetenperatura 

maximoa 

Tenax Ez polarrak ≤230°C 225°C 230°C 

Tenax GR Ez polarrak 

Polarrak edo 

≤230°C 250°C 235°C 

Silika gela irakite-tenperatura 

adsorbatzailearen araberakoa da (ikus 1.4. Taula) eta nahiz eta desortzio-tenperatura 

eta desortzio-denbora optimizagarriak izan, orokorrean, ekoizleak proposatutako 

baldintzetan konstante mantentzen dira. 

Labekatzea 

Tranpa tenperatura altutan berotzen da erauzketako purga-fluxuaren aurkako 

norantzan. Horrela, tranpan gera daitezkeen hondakinak garbitzen dira. Desortzio- 

tenperatura eta desortzio-denborarekin gertatzen den bezala, labekatze-denbora eta 

labekatze-tenperatura ere konstante mantentzen dira ekoizleak proposatutako 

baldintzetan (ikus 1.4. Taula). 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazio metodoak beste aurrekontzentrazio 

moduek baino detekzio-muga txikiagoak (10-100 aldiz txikiagoak) izan ditzake 

matrizearen eragina txikia den kasuetan. P&T, GC-MS-arekin konbinatuz, 100 pg·g -1 

baino detekzio-muga hobeak lor daitezke (Roose, 1998; Huybrechts, 2000). 

Bestalde, P&T aurrekontzentrazio moduan duten kromatografoak hainbat 

detektoreri lotuta aurki daitezke, besteak beste, elektroi harrapaketako detektoreari 

(ECD-ari), garraren bidezko ionizazio-detektoreari (FID-ari), igorpen atomikoaren 

detekzioari (AED-ari) edo masa-espektrometroari (MS-ari) (Martínez, 2002). 

Bere sentikortasun handia dela eta, teknika erabiliena da konposatu organiko 

lurrunkorrak uretan analizatzeko. Horretaz gain, zehatza da eta automatizaziorako 

aukera ematen du (Huybrechts, 2000). 

1.5. Taulan inguruneko zenbait laginen analito lurrunkorren analisian P&T-ak 

izan dituen zenbait aplikazio bildu dira. 

26

1.5. Taula: P&T-aren bidezko konposatu desberdinen analisien zehaztasunak. GC: gas-kromatografia; 

MS: masa-espektrometria; FID: garraren bidezko ionizazio-detektorea; AED: igorpen atomikoaren 

bidezko detektorea; O: olfatometria. 

Analitoak Matrizea Banaketa/Detektorea Egilea/Urtea 

Konposatu organiko 

lurrunkorrak 

Ura, sedimentuak eta 

hondakin 

hidrotermikoak 

27 

GC-MS Marchand, 1994 


lurrunkorrak 

Itsasoko biota GC-MS Roose, 1998 

Fenolak 


Lurzoruak GC-FID Zuloaga, 1999 

lurrunkorrak, fenolak 

eta indolak 

Ura GC-MS Matz, 1999 

Bentzeno, tolueno, 

etilbentzeno, xilenoa 

Lurzoruak GC-FID Zuloaga, 2000 


lurrunkorrak 

Hondakin-urak GC-MS Wu, 2002 

Trikloroamidak 

Ardo eta kortxozko 

tapoiak 

GC-AED Campillo, 2004a 

Konposatu 

organoestannikoak 

Halogenodun 

Itsas-ur eta 

sedimentuak 

GC-AED Campillo, 2004b 

konposatu organiko 

lurrunkorrak 

Lurra GC-AED Campillo, 2004c 


lurrunkorrak 

Gazta GC-O Mallia, 2005 


lurrunkorrak 

Ura GC-MS 

Fernández- 

Villarrenaga, 

2006 

Fenolak Ur-laginak GC-MS Zhao, 2007 

Lan honetan aztertuko diren analitoei dagokienez, gantz azido lurrunkorrak 

(Engels, 1997; Matz, 1999; Valero, 2000; Larrayoz, 2001; Povolo, 2003; Mallia, 2005), 

fenolak (Engels, 1997; Matz, 1999; Zuloaga, 1999; Larrayoz, 2001; Zhao, 2007) eta 

indolak (Hwang, 1995; Engels, 1997; Matz, 1999) aurrekontzentratu dira P&T 

teknikaren bidez. Lan gutxi batzuk burutu dute azido azetikoaren, azido 

propanoikoaren, fenolaren eta indolaren aldibereko analisia uretan (Engels, 1997; 

Matz, 1999).

1.4. Fase Solidoko Mikroerauzketa (SPME) 

1990. urtean Arthur-ek eta Pawliszyn-ek fase solidoko mikroerauzketa (SPME) 

erabiltzen zuen lehenengo artikulua argitaratu zuten (Arthur, 1990). Lan horretan 

silika edo poliamidazko zuntz optikoak erabili ziren erauzketa egiteko (Arthur, 

1990). Lehenengo argitarapen horretatik gaur arte SPME-ak aurrerakuntza 

desberdinak eduki ditu, bai zuntz motan bai teknikan ere (Lord, 2000). 

Fase solidoko mikroerauzketak abantaila handiak erakusten ditu, besteak beste 

(Lord, 2000): 

-SPME-ko teknika aurrekontzentrazio teknika oso erabilgarria da. Analitoak 

tamaina txikiko zuntzean erretenitzen direnez, aurrekontzentrazio handia lortzen da. 

-Teknika oso sinplea eta errepikakorra da. SPE-ko erauzketa gutxienez hiru 

urratsetan egiten den bitartean, SPME urrats bakarrean egin daiteke. 

-SPME SPE baino askoz selektiboagoa da analitoen erretentzioan. 

-SPE-arekin disolbatzaile organiko kopuru handia erabili behar da. SPME-an 

aldiz ez da inolako disolbatzaile organikorik erabiltzen eta kutsadura-iturriak 

minimizatzen dira (kimika berdea). 

SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioak bi urrats nagusi ditu. Lehenengoan, 

lagina eta zuntza kontaktuan jartzen dira optimizagarriak diren tenperatura eta 

denbora batzuetara. Etapa horretan analitoak difusioz mugitzen dira eta difusio- 

abiadura handitzeko disoluzioak irabiatu ohi dira. Lehenengo etapa horri erauzketa 

deritzo (Peñalver-Hernando, 2002). 

Analitoen erretentzioa adsortzioz zein absortzioz eman daiteke. Absortzioa 

gertatzen denean analitoa zuntzak dituen hutsuneetan erretenituta geratzen da (ikus 

1.7.a. Irudia). Horrelako fenomenoa polidimetilsiloxanozko (PDMS) eta 

poliakrilatozko (PA) zuntzetan gertatzen da batik bat (Peñalver-Hernando, 2002). 

28

(a) (b) 

1.7. Irudia: SPME-aren bidezko erauzketa a) absortzioaren bidez eta b) adsortzioaren bidez. 

Adsortzio fenomenoari dagokionez, analitoaren eta zuntz polimerikoaren 

funtzio-taldeen artean, zuntzaren gainazalean gertatzen diren elkarrekintzen 

ondorioz ematen da (ikus 1.7.b. Irudia). Joera honi 

polidimetilsiloxano/dibinilbentzeno (PDMS/DVB), 

dibinilbentzeno/carboxen/polidimetilsiloxano (DVB/CAR/PDMS), 

carboxen/polidimetilsiloxano (CAR/PDMS), carbowax/dibinilbentzeno (CW/DVB) 

eta carbowax/templated delako erretxina (CW/TPR) motako zuntzetan gertatzen da 

(Peñalver-Hernando, 2002). 

Zuntzak erretentzio motaren arabera sailka daitezke baina, normalean, fase 

geldikorraren arabera sailkatzen dira. Zuntzaren oinarria galdatutako silizea da eta 

horren gainean polimerikoa den fase geldikorra ezartzen da (Prosen, 1999). 

Zuntzaren aukeraketa egokia ezinbestekoa da analisia aproposa burutzeko. 

Determinatu behar den analitoaren polaritatearen arabera aukeraketa egiten da. Hau 

da, analito polarrak analizatu behar badira, fase geldikor polarrak edo bipolarrak 

dituzten zuntzak aukeratu beharko dira eta, kontrara, analito apolarren kasuan, fase 

geldikor apolarrak edo bipolarrak. 1.6. Taulan zuntz desberdinen polaritatea eta 

erretentzio-mota bildu dira. 

29

1.6. Taula: Zuntz desberdinen polaritate eta erretentzio-mota. 

Zuntzaren izena Laburdura Izaera 

Erretentziomota 

Polidimetilsiloxanoa PDMS Apolarra Absortzioa 

Polidimetilsiloxano/dibinilbentzenoa PDMS/DVB Bipolarra Adsortzioa 

Poliakrilatoa PA Polarra Absortzioa 

Carboxen/ polidimetilsiloxanoa CAR/PDMS Bipolarra Adsortzioa 

Carbowax/dibinilbentzenoa CW/DVB Polarra Adsortzioa 

Carbowax/templated delako 

erretxina 

CW/TPR Polarra Adsortzioa 

Dibinilbentzeno/carboxen/ 

polidimetilsiloxanoa 

DVB/CAR/PDMS Bipolarra Adsortzioa 

Erauzketa-urratsa bi modutan egin daiteke, zuntza laginean edo buru-gunean 

(Headspace edo HS) murgilduz. Zuntza laginean murgilduz gero, erauzketa likido- 

solidoa ematen da. Modu horretan lagina zuntzarekin guztiz kontaktuan dago eta, 

erauzketa errazagoa egiten den arren, zuntza kaltetzeko aukerak nabarmenagoak 

dira, zuntzetik kentzeko zailagoak diren masa molekular altuko analitoak 

erretenitzen baitira. Arazo hau konpontzeko, buru-guneko teknika erabil daiteke. 

Teknika horretan zuntza laginaren gainaldean jartzen da disoluzioa ukitu gabe. 

Analitoak disoluziotik edo laginetik buru-gunera askatzen dira eta, gas-fasean 

daudenean, zuntzean erretenitu. Beraz, kasu horretan gas-solido erauzketa ematen 

da. Bigarren egoera horretan, zuntzak ez du zigor gehiegirik jasaten eta laginaren 

gainean aldaketak egin daitezke zuntza kaltetu gabe. Buru-gunearen arazoa 

konposatu lurrunkor eta erdi-lurrunkorretarako bakarrik erabilgarria dela da. 1.8. 

Irudian bi tekniken eskemak ikus daitezke (Peñalver-Hernando, 2002): 

30

1.8.Irudia: a) Murgildutako eta b) buru-guneko SPME tekniken eskema. 

Behin analitoak zuntzan adsorbatuta/absorbatuta daudenean, desortzio- 

urratsa dator. Urrats hau bi modutan eman daiteke: gas-kromatografian erabiltzen 

den desortzio termikoa edo likido-kromatografian erabilitako disolbatzaile 

organikoren bidezkoa. 

Desortzio termikoa gas-kromatografoaren injekzio-portu beroan ematen da. 

Zuntz bakoitzak ekoizleak proposatutako desortzio-tenperatura gomendagarria du 

(ikus 1.7. Taula). 

1.7. Taula: Zuntz desberdinen tenperatura (T°C) maximoa eta lanerako gomendagarria den 

tenperatura-tartea (Supelco, 2006). 

Fase geldikor mota T maximoa (°C) Lan egiteko T tartea (°C ) 

PDMS 280 200-280 

PDMS/DVB 270 200-270 

PA 320 220-310 

CAR/PDMS 320 250-310 

CW/DVB 260 200-250 

DVB/CAR/PDMS 270 230-270 

Desortzio-tenperatura altuek analitoen desortzio kuantitatiboa eta memoria- 

efektuen minimizazioa saihesten dute baina baita zuntzaren bizitza murriztu. 

Gainera, analitoen deskonposizioa eragin dezakete, hauek beroarekiko labilak 

badira. Ondorioz, desortzio-tenperatura optimizatzea gomendagarria da. Analitoen 

desortzio-denbora ere aztertu beharreko aldagaia da, batez ere lurrunkortasun 

31

axuko analitoetan. Desortzio-denbora “splitless” (banaketa gabekoa) denboraren 

bitartez finkatzen da. 

Desortzio termikoa split/splitless (banaketa/banaketa gabeko) injektorean 

aurrera eramaten denean, normalean ator estuagoak erabili ohi dira errefluxua gerta 

ez dadin (ikus 1.9. Irudia). Zuntzaren pareko diametroa duten ator hauek bereziki 

garrantzitsuak dira analito lurrunkorren kasuan, analito hauen seinale 

kromatografikoa hobetzen baita. Hobekuntza hau ez da horren nabaria analitoak 

erdi-lurrunkorrak direnean eta kasu horietan split/splitless ator arruntak erabil 

daitezke, beti ere barruan daramaten beira-artilea kentzen bada (Peñalver-Hernando, 

2002). 

1.9. Irudia: Ator desberdinen eragina SPME zuntzaren desortzio-urratsean. 

Disolbatzaile organikoaren bidezko desortzioa normalean likido- 

kromatografian erabili ohi da. Desortzioa estatikoa edo dinamikoa izan daiteke. 

Estatikoan zuntza geldirik dagoen disolbatzaile batean murgiltzen da eta, 

desortzioaren ostean, disolbatzailea xiringa batekin injektorean sar daiteke. Desortzio 

dinamikoan zuntza injektorean jarri, bertatik fase mugikorra pasa arazi eta analitoak 

zutabe kromatografikora eramaten dira. Azken kasu horretan gailurrak zabal 

daitezke, fase mugikorrak bat-bateko desortzioa egiteko ahalmenik ez baitauka 

(Peñalver-Hernando, 2002). 

1.10. Irudian SPME-rako tresnaren osagaiak ikus daitezke. Zuntzak, malgukia 

eduki dezakeena, enboloan eta euskarrian kiribiltzen da. Enboloarekin zuntza 

orratzetik atera edo sar daiteke, erauzketa-urratsaren arabera. Horrela, SPME-rako 

32

tresnaren orratzak lagina duen ontziaren septum-a edo injektorearen septum-a 

zulatu behar dituenean, zuntzak orratzaren barruan egon behar du eta soilik 

orratzatik atera behar da laginarekin kontaktuan jarri behar denean edo desortzio- 

urratsa hasi behar denean (Peñalver-Hernando, 2002). 

1.10. Irudia: SPME egiteko erabiltzen den euskarria eta zuntza. 

Arthur-ek eta Pawliszyn-ek lehengo aldiz SPME teknika erabili zutenetik, 

ehundaka analitoren determinaziorako erabili da. SPME teknika batez ere analito 

lurrunkorretarako aplikagarria bada ere, horren lurrunkorrak ez diren hidrokarburo 

polizikliko aromatikoen (Zhang, 1993; Cortazar, 2002), konposatu nitroaromatikoen 

(Horng, 1994), kafeina (Hawthorne, 1992) eta metadonaren (Chiarotti, 1994) 

determinazioan erabili da, besteak beste. Lan honetan interesatzen zaizkigun 

analitoei dagokionez eta 1.3. Taulan aurretiaz aipatu dugunez, SPME gantz azido 

lurrunkorren, fenolen eta indolen analisirako erabili izan da txerrien (Rizzuti, 1999; 

Yo, 1999; Razaote, 2002; Ramírez, 2004; Cai, 2006) zein oiloen minden analisian, eta 

mindak ez diren beste hainbat matrizetan, besteak beste olioan (Kalua, 2006), ardo 

gorrian (Liu, 2005) edo gaztan (Mallia, 2005; Guillén 2004). 

33

Aipatu beharra dago baita SPME-aren erabilera asko garatu dela besteak beste 

deribatizazioaren bidez. SPME-aren bidezko deribatizazioak konposatuen 

lurrunkortasuna handitu edota konposatuen polaritatea alda dezake zenbait 

analitotan, erauzketaren eraginkortasuna, sentikortasuna eta detekzioa hobetuz 

(Stashenko, 2004; Vas, 2004). Analito polarrak deribatizatzean, polaritatea ematen 

duen funtzio-taldea, apolarragoa den beste bategatik trukatzen da eta, horrela, 

analitoaren lurrunkortasuna handitu eta erauzketaren berreskurapena hobetzen da. 

Lurrunkortasunaren handitzearen arrazoia honako hau da: konposatu polarrek 

hidrogeno loturak era ditzakete disolbatzailearekin edo beste analito batzuekin. 

Polaritatea ematen duen funtzio-taldea apolarragoa den beste batez trukatuz gero, 

analito eta disolbatzailearen arteko lotura-indarrak txikituko dira eta analitoa 

lurrunkorragoa bilakatuko da (McMaster, 1998). SPME-ak deribatizazio mota 

desberdinak erabiltzeko aukera ematen du: 

Deribatizazioa laginaren matrizean 

Deribatizatzailea eta analitoa disoluzioan kontaktuan jartzen dira (ikus 1.11. 

Irudia) eta deribatizazioa eman ostean, erauzketa egiten da. Erauzketa bi modutan 

aurrera eraman daiteke, zuntza buru-gunean edo likidoan murgilduta, 1.8. Irudian 

adierazi den bezala (Stashenko, 2004). Deribatizazio modu hau herbizidetan ager 

daitezkeen azido fenoxidoen (Nilsson, 1998), uretako azido haloazetikoen (Sarrión, 

1999) eta nonilfenol edo beraien azido karboxilikoen (Díaz, 2002) deribatizaziorako 

eta determinaziorako erabili da. 

34

1.11. Irudia: Deribatizazioa laginaren matrizean. Deribatizazioa disoluzioan eman ondoren, erauzketa 

buru-gunean ematen deneko adibidea. 

Deribatizazioa analitoaren erauzketa ostean 

Metodo honetan, analitoa zuntzean aurrekontzentratu ostean, zuntza 

deribatizatzailea duen disoluzioan sartu eta erauzketa egiten da deribatizazioa 

zuntzean gerta dadin (Stashenko, 2004). Eskema gisa 1.12. Irudia daukagu. 

1.12. Irudia: Deribatizazioa analitoaren erauzketaren ondoren. Analitoaren erauzketaren ondoren, 

zuntza deribatizatzailea duen disoluzioan murgildu eta deribatizazioa zuntzean gertatzen da. 

35

Deribatizazio-modu hau gernuko anfetaminen analisian erabili da 

deribatizatzaile gisa anhidrido trifuoroazetikoa (TFA) erabilita (Jurado, 2000). 

Deribatizatzailearen erauzketaren osteko analitoaren erauzketa eta deribatizazioa 

Hirugarren kasu honetan, lehendabizi deribatizatzailea zuntzean erauzten da 

eta gero zuntza laginarekin kontaktuan jartzen da (ikus 1.13. Irudia). Modu horretan 

ere deribatizazioa zuntzean bertan ematen da. Erabiltzen den deribatizatzailea ez da 

oso lurrunkorra izan behar, analitoaren erauzketan zehar deribatizatzailea zuntzetik 

askatu ez dadin. Normalean, deribatizatzailearen erretentzioa egiteko zuntza buru- 

gunean jarri ohi da, baina zuntza deribatizatzailaren disoluzioan murgilduta ere egin 

daiteke (Stashenko, 2004). 

Modu horretan deribatizazioa aurrera eraman duten zenbait aplikazio daude, 

hala nola, hidroxikarboniloen determinazioa elikagaietan (Reisen, 2003), aldehidoen 

analisia garagardo eta uretan (Vesley, 2003; Tsai, 2003), herbizida azidoen, 

triklosanoa eta anti-inflamatorioak diren sendagaiak ur-laginetan (Rodríguez, 2004; 

Canosa, 2005; Rodríguez, 2005), gantz azido lurrunkorren analisia uretan (Pan, 1995; 

Pan, 1997) eta gizakietako aho hatsean dagoen azetona neurtzeko ere erabili da 

(Deng, 2004). 

1.13. Irudia: Deribatizatzailea erauzi ondoren analitoen erauzketa egiten da eta deribatizazioa zuntzean 

gertatzen da. 

36

Deribatizazioa injekzio-portuan 

Deribatizazio-modu hau C10-C22 gantz azidoak analizatzeko erabili dute Pan- 

ek eta Pawliszyn-ek (Pan, 1997). Kasu horretan, gantz azidoek ioi-bikoteak eratzen 

dituzte tetrametilamonio hidroxidoa (TMAOH) edo tetrametilamonio 

hidrogenosulfatoa (TMA-HSO4) bezalako erreaktiboekin. Ondoren, zuntza ioi- 

bikoteekin kontaktuan jarri eta gas-kromatografoaren injekzio-portu berora eramaten 

da, non desortzioa, deribatizazioa (metilazioa), banaketa eta kuantifikazioa gertatzen 

den (Pan, 1997). 

Deribatizazio-modu desberdinaz gain, deribatizatzaile desberdinak aurki 

daitezke bibliografian. Fenolen kasuan anhidrido azetikoaren bidez azetilazioa 

proposatu da (Llompart, 2002), N-(ter-butildimetilsilil)-N-metil trifluoroazetamida 

(MTBSTFA) bidezko zuntzeko deribatizazioa (Canosa, 2005) eta 

isobutoxikarboniloaren (isoBOC) bidezko deribatizazioa (Kim, 2000). Gantz azido 

lurrunkorren kasuan 1-(pentafluorofenil)diazometanoa (PFDAM) (Pan, 1997), 

diazometanoa (Pan, 1997), 2,3,4,5,6-pentafluorobentzil bromuroa (PFB-Br) (Pan, 

1997), 1-pirenildiazometano (PDAM) (Pan, 1995; Pan, 1997; Mills, 1999) edota 

MTBSTFA (Ghoos, 1991). 1.8. Taulan konposatu desberdinen deribatizazioaren eta 

erauzketaren adibideak erakutsi dira. 

37

1.8. Taula: Zenbait koposaturen deribatizazioaren adibideak deribatizatzaile desberdinak eta erauzketa 

Teknik 

a 

Erauzk 

eta likidoa- 

GC-MS 

Erauzk 


GC-MS 

Erauzk 


GC-MS 

SPME- 

GC-FID 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-FID 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-FID 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-FID 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

Deribatizatzai 

lea 

MTBSTFA 

Diazometanoa 

metodo desberdinak erabilita. 

Analtioak Lagina Egilea 


lurrunkorrak 

Dliklorofeno 

xi-fenola 

Diazometanoa Triklosanoa 

PFDAM 

Diazometanoa 

PFB-Br 

1-metil-3nitro-1nitrosoguanidina 

PDAM 

Azido 

sulfurikoa eta 

etanola 

DMS eta 1metil-3-nitro-1- 


lurrunkorrak 


lurrunkorrak 


lurrunkorrak 

Herbizida 

azidoak 


lurrunkorrak 

Azido 

haloazetikoa 

Noninfenol 

eta noninfenol 

38 

Ur-laginak 

Hondakin 

-urak 

Ur-laginak 

Sedimentu 

ak 

Arrainak 

Ur-laginak 

Gaslaginak 

Ur-laginak 

Gaslaginak 

Ur-laginak 

Gaslaginak 

Ur-laginak 

Ur-laginak 

GaslaginakGizahondakinak 

Ur-laginak 

Ur-laginak 

Ghoos, 

1991 

Graovac, 

1995 

Okumur 

a, 1996 

Pan, 

1997 

Pan, 

1997 

Pan, 

1997 

Lee, 

1998 

Pan, 

1995 

Pan, 

1997 

Mills, 

1999 

Sarrión, 

1999 

Díaz, 

2002

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SDME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

Teknik 

a 

SDME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-MS 

SPME- 

GC-FID 

SME- 

GC-MS 

SME- 

GC-MS 

SLM- 

GC-MS 

nitrosoguanidina azidoak 

BSTFA eta 

MTBSTFA 

Gernu 

metabolitoak 

Gernua 

Anhidrido 

azetikoa 

Fenolak Ur-laginak 

PFBHA Aldehidoak 

Anhidrido 

azetikoa 

PFBHA Azetona 

MTBSTFA 

Deribatizatzaile 

a 

PFBHA 

MTBSTFA 

39 

Garagardo 

a eta ur-laginak 

Fenolak Ur-laginak 

Antiinflamatorioak 

1.8. Taularen jarraipena. 

Analitoak 

Hexanala 

eta heptanala 

Herbizida 


MTBSTFA Triklosanoa 

Metil edo etil 

kloroformatoa 

PFBAY 

PFBHA 

Propil bromatoa 

Fenol 


Amina 

alifatikoak 

Diabetebiomarkatzailea 

k eta azetona 

Azido 

alkilfosforikoak 

Ahoko 

hatsa 

Ur-laginak 

Lagin 

a 

Gmeiner 

, 2002 

Llompar 

t, 2002 

Veseley, 

2003 

Tsai, 

2003 

Bagheri, 

2004 

Deng, 

2004 

Rodrígu 

ez, 2004 

Egilea 

Odola Li, 2005 

UrlaginakUrlaginakUrlaginakUrlaginak 

Odola 

Urlaginak 

Rodríguez 

, 2005 

Canosa, 

2005 

Citová, 

2006 

Deng, 

2006 

Dong, 

2006 

Pardasani, 

2007 

MTBSTFA ≡ N-(ter-butildimetilsilil)N-metiltrifluoroazetamida; BSTFA ≡ N,O-bis(trimetilsilil)- 

trifluoroazetamida; DMS ≡ dimetilsulfato; PFDAM ≡ 1-(pentilfluorofenil)diazometanoa; PFB- 

Br ≡ 2,3,4,5,6-pentafluorobentzil bromuroa; PDAM ≡ 1-pirenildiazometanoa; PFBHA ≡ O- 

(2,3,4,5,6-pentafluorobentzil)hidroxilamina; PFBAY ≡ pentafluorobetzaldehidoa.

1.5. Separazio-detekzioa 

Aurreko ataletan aipatu den bezala, SPME edo P&T bezalako 

aurrekontzentrazio-tekniken ostean ohiko separazioa gas-kromatografia da (GC). 

Jakina denez GC-a bere bereizmenerako ahalmen altuagatik aplikazio ugari dituen 

separazio-teknika da. Gainera, GC-ari akopla daitezkeen hainbat detektore oso 

selektiboak izan daitezke. 

GC-ari lotuta doazen detektoreak ugariak badira ere (FID, ECD, AED, MS…), 

atal honetan, lan honetan erabilitakoak bakarrik aipatuko ditugu laburki. 

Jakina denez FID detektorean zutabetik banatuta datorren zatia hidrogeno-aire 

edo hidrogeno-oxigeno garretik pasa arazten da. Konposatuak C-H loturak baditu, 

garrean positiboki kargatutako ioiak eta elektroiak eratzen ditu, karbono dioxidoaz 

eta uraz gain. Detektorean elektrodoetan zehar ioien migrazioak kanpo-korrentea 

sortzen du eta analitoak detekta daitezke. Beraz, FID detektorean molekula organiko 

gehienek seinalea ematen dute (Skoog, 2000). 

Masa-espektrometroak hiru atal nagusi ditu: ionizazio-iturria, masa 

analizatzailea eta detektorea. Ionizazio moduak elektroi-talka eta ionizazio kimikoa 

izan daitezke. Orokorrean, elektroi-talka ionizazio bortitzagoa da eta horrek, zenbait 

kasutan, sentikortasun jaitsiera ekar dezake. Bestalde, 70 eV-etara elektroi-talkaren 

ionizazioan lortutako masa-espektroak liburutegietan aurki daitezke eta, ondorioz, 

analitoen identifikaziorako erabil daitezke (Esteban, 1993). 

Masa-espektrometroaren atalik garrantzitsuena bere masa-analizatzailea da. 

Bertan ionizazio-iturrian eratutako ioiak banatzen dira eta horren arabera MS-aren 

bereizmen-ahalmena definitzen da. Merkatuan masa-analizatzaile desberdinak aurki 

daitezke (magnetikoa, kuadrupoloa, ioi-tranpa…) hauen garapena izugarria izanik. 

Erabilienen artean analizatzaile magnetikodunak eta kuadrupolodunak ditugu. 

Lehenak euren prestazio onenegatik eta bereizmen altuagatik eta bigarrenak, batez 

ere, errutinazko aplikazioetan (Esteban, 1993). Atal honetan, lan honetan erabiliko 

diren biak (kuadrupoloa eta ioi-tranpa) aipatuko ditugu sakonago. 

40

Kuadrupoloa (ikus 1.14.a. Irudia) itxura zilindrikoa duten lau polo dira, 

elkarrekiko paraleloki kokatuta daude eta ardatz irudikari batekiko ro distantziara. 

Korronte jarraiko voltaia desberdinak eta irrati-frekuentziak aplikatzen zaizkie polo 

bikote bakoitzari. Modu horretan, masa jakineko ioiak poloen artetik pasa arazten 

dira ibilbide oszilakor egonkorrean detektorera helduz. Bitartean, beste masen 

ibilbideak ezegonkorrak direnez, poloek osatzen duten sistematik irteten dira eta ez 

dira detektorera heltzen. Aplikatutako voltaia modu egokian aldatuz, masa 

desberdinak modu egokian fokatu daitezke eta hauen espektroa lortu (Esteban, 

1993). 

(a) (b) 

1.14. Irudia: Masa-analisatzaileen eskema: a) masa-kuadrupoloa eta b) ioi-tranpa. 

Ioi-tranpa masa-analizatzaileak kuadropoloarekiko erakusten duen 

desberdintasun adierazgarriena ionizazioa eta analisia toki berdinean egiten dituela 

da. Ioi-tranpa itxura hiperbolikoa edo zilindrikoa duten hiru elektrodoz dago osatuta 

(ikus 1.14.b. Irudia). Elektrodoek osatzen duten ganbaran elektroi-talka edo 

ionizazio-kimikoz sortutako ioiak, ganbaran sortutako eremu elektrikoan geratzen 

dira harrapatuak. Ioi-tranpa osatzen duen erdiko elektrodoari irrati-frekuentzia 

gradientea aplikatzen zaio. Irrati-frekuentzia handitzen doan heinean, ioien 

mugimendu oszilakorraren anplitudea handitzen da eta momentu jakinean ioiak 

ganbaratik ateratzen dira. Ateratzen diren ioiak elektroi-biderkatzailearen bidez 

detektatzen dira. Irrati-frekuentzia handitzen jarraitzen duen heinean, masa handiko 

41

ioiak ezegonkortzen dira. Modu horretan, ganbaran dauden masa desberdinak modu 

sekuentzialean detektatzen dira denboran eta aplikatutako pultsuaren bizitzan. 

Aplikatutako voltaia eta detektatutako masaren artean korrelazioa dago eta modu 

horretan, dagokion masa-espektroa lortzen da (Esteban, 1993). 

42

1.6. Metodo analitikoen optimizazioa 

Behi-mindetako konposatu organiko lurrunkorren erauzketa/desortzio 

prozedura da ziurgabetasun-iturri adierazgarriena duena aurkeztutako metodo 

analitikoetan. Hau dela eta, kasu honetan parte hartzen duten aldagai kimiko eta 

instrumentalak kontuan hartu behar dira lortzen den erauzketa/desortzioa optimoa 

izateko. 

Optimizazio metodoen artean sinpleena aldi-bakoitzeko-aldagai-bat deritzon 

metodoa da. Metodo horren arabera, aldagai baten balioak aldatzen dira 

gainontzekoak konstante mantentzen diren bitartean. Behin lehenengo aldagaiak 

emaitzarik eraginkorrena eman ondoren, beste aldagai bat optimizatuko da aurretik 

optimizatutako lehenengo aldagaiaren balio optimoan mantenduz (Walters, 1991). 

Metodo honek desabantaila argiak erakusten ditu. Alde batetik, aldagai desberdinen 

arteko elkarrekintzak edo menpekotasunak ez dira aztertzen eta, bestetik, baldintza 

optimoak ez dira beti lortzen, horretarako saio gehiago egin behar izaten direlarik 

(Otto, 1999). 

Aurreko metodoaren mugak kontuan hartuta, diseinu esperimentaletan 

oinarritzen diren metodoak erabiltzea erabaki da erauzketa/desortzio prozeduraren 

optimizazioa burutzeko, gaur egun hau izanik joerarik hedatuena. 

Esperimentuen diseinuak 

Garatutako optimizazio-metodo batetik lortutako emaitzak erabilgarriak izan 

daitezen, esperimentuak modu egokian planteatu behar dira. Diseinu esperimentalak 

helburu hau lortzeko instrumentua da. Horretarako burutuko diren saioak ondo 

diseinatu behar dira, ahalik eta saio kopuru txikienarekin eratutako sistemaren 

etekin handiena ateratzeko (Sharaf, 1986). Saioak planifikatzeko lehenik arazoa 

definitu behar da, hau da, erantzun nahi den galdera zehaztu behar da. Horren 

arabera, aztergai diren aldagaiak eta lan-tarteak aukeratuko dira. Saioen erroreen 

estimazioa kalkulatu ahal izateko, aukeratutako saio bat hainbat aldiz errepikatu 

behar da. Saioak aurrera eramateko jarraituko den eskema edo diseinua aukeratzeko 

definitutako aldagai kopurua kontuan hartuko dugu, aldagai bakoitzaren eragina 

43

argia izan behar baitu. Horretarako ausazko saio edo faktore-diseinuez baliatuko 

gara. 

Aldagai eraginkorrak adierazteko diseinuen bidez, aztergai den prozeduran 

aldagai garrantzitsuak zeintzuk diren eta aldagaien arteko elkarrekintzak ezagutzeko 

erabiltzen dira. Orokorrean bi maila aztertzen dituzten diseinuak dira. Hauen artean 

Faktore-diseinuak eta Plackett-Burman diseinuak daude. 

Faktore-diseinuaren saio kopurua “f=m k ” ekuazioaren bidez definitzen da, non 

f saio kopurua, m aztertuko diren maila kopurua (normalean bi izaten da) eta k 

aldagai kopuruak diren. Aztertu nahi ditugun aldagai-kopurua altua denean, lortzen 

den saio kopurua murrizteko aurreko ekuazioan zatiketa-graduak sar daitezke. 

Zatiketa-graduak sartzeak, zenbait aldagai beste aldagairen konbinazio lineal 

moduan definitzea da, “f=m (k-p) ” ekuazioaren bidez definitzen delarik, non p zatiketa 

gradua den. 

Plackett-Burman diseinuaren bidez aldagaien eragin kualitatiboa zein den 

aztertzen da. Plackett-Burman diseinuak aldagai askoren eragina esperimentu- 

kopuru minimoenarekin aztertu nahi den kasuetan egokiak dira. Horrela, n aldagai 

optimizatzeko ez dira beharrezkoak n+4 saiaketa baino gehiago, saio-kopurua beti 

lauren mutiploa izanik: 8, 12, 16…Diseinu faktorial zatikatuetan bezala, diseinuko 

edozein aldagai besteekin konbinatzen da era orekatuan baina, diseinu faktorial 

frakzionatuekin ez bezala, konfusio-ereduak konplexuak dira eta aldagai bakoitza 

hainbat ekintzen konbinazio irregularrekin nahastuta egon daiteke. Aldagaiei balio 

altua (+) eta baxua (-) ematen zaie eta datuak eredu lineal bati lotzen zaizkie (Otto, 

1999; Esbensen, 2001; Brereton, 2003). Lortzen diren emaitzak bariantza-analisiaren 

bidez azter daitezke (Box, 1987). 

Diseinu konposatu zentralaren bidez aldez aurretik finkatutako aldagai 

adierazgarrien erantzun-gainazalak eraiki ditzakegu. Diseinu konposatu zentrala 

faktore-diseinu osoak eta izar-diseinuak osatzen dute. Kasu seinpleenetariko batean, 

hiru faktoreetako diseinu konposatu zentrala (ikus 1.15. Irudia) bi mailatako diseinu 

osoaz eta izar-diseinuaz osatuta dago, erdiko puntu baten balio errepikatuekin 

batera (Box, 1987; Otto, 1999). Diseinu konposatu zentralaren saio-kopurua 

definitzen duen ekuazioa “f= 2 (k-p) +2k+n0” da, non, k faktore-kopurua den, p diseinu 

osoaren zatiketa gradua eta n0 diseinuaren erdiko puntuen saiakuntza-kopurua. 

44

1.15. Irudia: Hiru faktoretako diseinu konposatu zentralaren adierazpen grafikoa. 

Izar puntuetatik erdira dagoen distantzia (α) desberdina izan daiteke faktore- 

kopuruaren arabera, “α= 2 (k-p)/4 ” ekuazioak adierazten duen bezala. Diseinu horren 

errore esperimentala ikertzeko oso garrantzitsua da analisiaren errepikakortasuna 

aztertzea, erdiko puntua hainbat aldiz errepikatuz (Otto, 1999). Hemendik lortutako 

emaitzak faktore diseinuan eta Plackett-Burman diseinuetan bezala bariantza 

analisiaren bidez azter daitezke (Box, 1987). 

Aldagai eraginkorrak definitu ondoren eta beharrizanen arabera, optimizazioa 

burutzeko tresnetako bat Simplex metodoan oinarritutako MultiSimplex® programa 

da. MultiSimplex®-a, metodo eraldatua da (Bergström, 1997) eta segida kizkurren 

teoria (Nelder, 1965; Otto, 1999) bateratzen dituen aldagai anitzeko optimizazio- 

tresna ez-lineal bezala diseinatutako optimizazio tresna da. Optimizazio-irizpide 

desberdinak (maximizazioa, minimizazioa, elkarte-balioa) erabiliz, prozesu 

desberdinak gidatzeko tresna eraginkor eta malgua da (Otto, 1999). 

Eragina duten parametroak k izanik, programak k+1 esperimentu proposatuko 

ditu simplex-a martxan jartzeko. Esperimentuen erantzunak ezagunak direnean, 

simplex-a mugitu egingo da beste esperimentu bat proposatuz; horretarako, 

erantzunik txarrena eman duen esperimentua baztertu eta baztertutakoaren aurkako 

aldean kokatzen den beste esperimentu bat proposatuko du (Walters, 1991). 1.16. 

45

Irudian bi aldagairako Simplex metodoaren hurbilketa azaltzen da (Vander Heyden, 

2006). 

1.16. Irudia: Bi aldagairako Simplex diseinuaren hurbilketa. 

MultiSimplex® programan optimizazio-helburu eta eskala desberdinak 

dituzten erantzun desberdinak konbinatuz, erantzun bateratua eman daiteke baina, 

horretarako, zenbait parametro zehaztea beharrezkoa izango da: 

-Kontrolpeko aldagaiak, euren erreferentzia-balioak eta balioen 

aldaketa-pausoa. 

-Erantzunak, euren optimizazio-helburuak eta euren eragina elkarte- 

balioan (membership, delakoa). 

-Elkarte-funtzioak nola eraldatuko diren. 

Parametro hauek zehaztuta, MultiSimplex®-ak hasierako esperimentuak 

proposatuko ditu. Esperimentuen emaitzak lortutakoan, saio berri bat proposatuko 

du programak. Optimizazio prozesu honek berebaluazio-araua duenez, saio kopuru 

baten ondoren, saio bat errepikatzeko eskatuko du baldintza berdinetan tratatu diren 

laginen artean dauden desberdintasunak kontuan hartzeko. Erantzunean 

hobekuntzarik lortzen ez denean edo optimizazio-helburua lortzerakoan (elkarte- 

balioa 1 baliotik gertu dagoenean), optimizazio-prozesua bukatutzat joko dugu. 

46

Garatutako metodo optimoa kuantifikaziorako erabili nahi denean, 

metodoaren berrespena burutu behar da, eskuragarri ditugun baliabide eta 

metodoak erabilita. 

1.7. Bibliografia 

-Ábalos M., Bayona J.M., Pawliszyn J.; “Development of a headspace solid- 

phase microextraction procedure for the determination of free volatile fatty acids in 

waste waters”, Journal of Chromatography A, 873, 2000, 107-115. 

-Abeel S., Vickers A., Decker D.; “Trends in purge and trap”, Journal of 

Chromatographic Science, 32, 1994, 328-338. 

-AG-589; www.bae.ncsu.edu/programs/extension/manure/ulo/ag589.pdf 

-Al-Rekabi H., Soják L., Kminiak M.; “Volatile organic compounds in water 

and sediment from the Moreva and the Danube rivers (Slovakia) using purge and 

trap injection and gas chromatography”, Water, Air and Soil Pollution, 81, 1995, 193- 

200. 

-Arthur C.L., Pawliszyn J.; “Solid-phase microextraction with thermal 

desorption using fused silica optical fibers”, Analytical Chemistry, 62, 1990, 2145- 

2148. 

-Arthur C.L., Killam L.M., Buchhloz K.D., Pawliszyn J., Berg J.R.; “Automation 

and optimization of solid-phase microextraction”, Analytical Chemistry, 64, 1992, 

1960-1966. 

-Bagheri H., Saber A., Mousavi S.R.; “Immersed solvent microextraction of 

phenol and chlorophenols from water samples followed by gas chromatography- 

mass sepctrometry”, Journal of Chromatography A, 1046, 2004, 27-33. 

-Bartkow M.E., Booij K., Kennedy K.E., Müller J.F., Hawker D.W.; “Passive air 

sampling theory for semivolatile organic compounds”, Chemosphere, 60, 2005, 170- 

176. 

47

-Berg W., Brunsch R., Pazsiczki I.; “Greenhouse gas emissions from covered 

slurry compared with uncovered during storage”, Agriculture, Ecosystems and 

Environmental, 112, 2006, 129-134. 

-Bergström J. eta Öberg T.; “MultiSimplex (1.0 v)”, Gullberna Park S-37154, 

Karlskrona, Suedia, 1997. 

-Bicchi C., Cordero C., Liberto E., Rubiolo P., Sgorbini B., Sandra P.; “Impact of 

phase ratio, polydimethylsiloxane volume and size, and sampling temperature and 

time on headspace sorptive extraction recovery of some volatile compounds in the 

essential oil field”, Journal of Chromatography A, 1071, 2005, 111-118. 

-Box G.E.P., Draper N.R.; “Empirical Model-Building and Response Surfaces”, 

John Wiley & Sons Inc., New York, 1987. 

-Brereton R.G.; “Chemometrics: Data analysis for the laboratory and chemical 

plant”, John Wiley & Sons, Ltd., Chichester, 2003. 

-Cai L., Koziel J., Lo Y-C., Hoff S.; “Characterization of volatile organic 

compounds and odorants associated with swine barn particulate matter using solid- 

phase microextraction and gas chromatography-mass spectrometry-olfactometry”, 

Journal of Chromatography A, 1102, 2006, 60-73. 

-Campillo N., Aguinaga N., Vinas P., López-García I., Hernández-Cordoba M.; 

“Purge-and-trap preconcentration system coupled to capillary gas chromatography 

with atomic emission detection for 2,4,6-trichloroanisole determination in cork 

stoppers and wines”, Journal of Chromatography A, 1061, 2004a, 85-91. 

-Campillo N., Aguinaga N., Vinas P., López-García I., Hernández-Córdoba M.; 

“Speciation of organotin compounds in waters and marine sediments using purge- 

and-trap capillary gas chromatography with atomic emission detection”, Analytica 

Chimica Acta, 525, 2004b, 273-280. 

-Campillo N., Vinas P., López-García I., Aguinaga N., Hernández-Córdoba M., 

“Determination of volatile halogenated organic compounds in soils by purge-and- 

trap capillary gas chromatography with atomic emission detection”, Talanta, 64, 

2004c, 584-589. 

48

-Campos-Pozuelo A.E.; “Optimización de la digestión anaerobia de purines de 

cerdo mediante codigestión con residuos orgánicos de la industria agroalimentaria”, 

Doktoretza Tesia, Lleida, 2001. 

-Canosa P., Rodríguez I., Rubí E., Cela R.; “Optimization of solid-phase 

microextraction conditions for the determination of triclosan and possible related 

compounds in water samples”, Journal of Chromatography A, 1072, 2005, 107-115. 

-Chen P.S., Huang S.D.; “Coupled two-step microextraction devices with 

derivatizations to identify hydroxycarbonyls in rain samples by gas 

chromatography-mass spectrometry”, Journal of Chromatography A, 1118, 2006, 161- 

167. 

-Chiarotti M., Marsili R.; “Gas chromatographic analysis of methadone in urine 

samples after solid phase microextraction”, Journal of Microcolumn Separations, 6, 

1994, 577-581. 

-Citová I., Sladkovský R., Solich P.; “Analysis of phenilic acids as 

chloroformate derivatives using solid-phase microextraction-gas chromatography”, 

Analytica Chimica Acta, 573-574, 2006, 231-241. 

-Clark O.G., Moehn S., Edeogu I., Price J., Leonard J.; “Manipulation of dietary 

protein and nonstarch polysaccharide to control swine manure emissions”, Journal of 

Environmental Quality, 34, 2005, 1461-1466. 

-Cortazar E., Zuloaga O., J. Sanz J., Raposo J.C., Etxebarria N., Fernández L.A.; 

“MultiSimplex optimisation of the solid-phase microextraction gas-chromatographic 

mass-spectrometric determination of polycyclic aromatic hydrocarbons, 

polychlorinated biphenyls and phthalates from water samples“, Journal of 

Chromatography A, 978, 2002, 165-175. 

-Curran A.M., Rabin S.I., Prada P.A., Furton K.G.; “Comparison of the volatile 

organic compounds present in human odor using SPME-GC/MS”, Journal of 

Chemical Ecology, 31, 2005, 1607-1619. 

-Deng C., Zhang J., Yu X., Zhang W., Zhang X.; “Determination of acetone in 

human breath by gas chromatography-mass spectrometry and solid-phase 

microextraction with on-fiber derivatisation”, Journal of Chromatography A, 810, 

2004, 269-275. 

49

-Deng C., Li N., Wang L., Zhang X.; “Development of gas chromatography- 

mass spectrometry following headspace single-drop microextraction and 

simultaneous derivatization for fast determination of short-chain aliphatic amines in 

water samples”, Journal of Chromatography A, 1131, 2006, 45-50. 

-Dewulf J., Van Langenhove H.; “Anthropogenic volatile organic compounds 

in ambient air and natural wasters: a review on recent developments of analytical 

methology, performance and interpretation of field measurements”, Journal of 


-Díaz A., Ventura F.; “Simultaneous determinaiton of estrogenic short ethoxy 

chain nonylphenols and their acidic metabolites in water by an in-sample 

derivatization/solid-phase microextraction method”, Analytica Chemistry, 74, 2002, 

3869-3876. 

-Diamantis V., Melidis P., Aivasidis A.; “Continuous determination of volatile 

products in anaerobic fermenters by on-line capillary gas chromatography”, 

Analytica Chimica Acta, 573-574, 2006, 189-194. 

-Dincer F., Odabasi M., Muezzinoglu A.; “Chemical characterization of 

odorous gases at a landfill site by gas chromatography-mass spectrometry”, Journal 

of Chromatography A, 1122, 2006, 222-229. 

-Dong L., Shen X., Deng C.; “Development of gas chromatography-mass 

spectrometry following headspace single-drop microextraction and simultaneous 

derivatization for fast determination of the diabetes biomarker, acetone in human 

blood samples”, Analytica Chimica Acta, 569, 2006, 91-96. 

-Durán-Guerrero E., Natera-Marín R., Castro-Mejías R., García-Barrosoa C.; 

“Optimisation of stir bar sorptive extraction applied to the determination of volatile 

compounds in vinegars”, Journal of Chromatography A, 1104, 2006, 47-53. 

-EHAA, 141/2004 dekretua, zk-4776; Osasun saila, Lurralde antolamendu eta 

ingurumen saila, Nekazaritza eta arrantza saila. 

-Engels W.J.M., Dekker R., De Jong C., Neeter R., Visser S.; “A comparative 

study of volatile compounds in water-soluble fraction of various types of ripened 

cheese”, International Dairy Journal, 7, 1997, 255-263. 

50

-Esbensen K.H., “Multivariate data analysis-in practice”, 5. edizioa, CAMO 

Process AS, Oslo, 2001. 

1993. 

-Esteban L.; “La espectrometría de masa en imagenes”, ACK Editores, Madril, 

-Eustat: “www.eustat.es” 

-Eusko Jaurlaritza, 2004: www.ingurumena.ejgv.euskadi.net 

-Fernández-Villarrenaga V., López-Mahia P., Muniategui-Lorenzo S., Prada- 

Rodríguez D.; “Optimisation of purge-and-trap gas chromatograpy-mass 

spectrometry analysis of volatile organic compounds in water”, Chemia Analityczna, 

51, 2006, 89-98. 

-Filipy J., Rumburg B., Mount G., Westberg H., Lamb B.; “Identification and 

quantification of volatile organic compounds from a dairy”, Atmospheric 

Environment, 40, 2006, 1480-1494. 

-FS 925-A; http://agbiopubs.sdstate.edu/articles/FS925-A.pdf 

-Ghoos Y., Geypens B., Hiele M., Rutgeerts P., Vantrappen G.; “Analysis for 

short-chain carboxylic acids in feces by gas chromatography with an ion-trap 

detector”, Analytica Chimica Acta, 247, 1991, 223-227. 

-Gmeiner G., Gärtner P., Krassnig C., Tausch H.; ”Identification of various 

urinary metabolites of fluorene using derivatization solid-phase microextraction”, 

Journal of Chromatography B, 766, 2002, 209-218. 

-Godoi A.F.L., Vaeck L.V., Grieken R.V.; “Use of solid-phase microextraction 

for the detection of acetic acid by ion-trap gas chromatography-mass spectrometry 

and application to indoor levels in museums”, Journal of Chromatography A, 1067, 

2005, 331-336. 

-González-Toledo E., Prat M.D., Alpendurada M.F.; “Solid-phase 

microextraction coupled to liquid chromatography for the analysis of phenolic 

compounds in water”, Journal of Chromatography A, 923, 2001, 45-52. 

-Graovac M., Todorovic M., Trtanj M.I., Kopecni M.M.; “Gas chromatographic 

determination of 5-chloro-2-(2,4-dichlorophenoxy)-phenol in the waste of a 

slaughterhouse”, Journal of Chromatography A, 705, 1995, 313-317. 

51

-Guillén M.D., Ibargotia M.L., Sopelana P., Palencia G., Fresno M.; 

“Components detected by means of solid-phase microextraction and gas 

chromatography/mass spectrometry in the headspace of artisan fresh goat chesse 

smoked by traditional methods”, Journal of Dairy Science, 87, 2004, 284-299. 

-Hartung J.; “Gas Chromatographic analysis of volatile fatty acids and 

phenolic/indolic compounds in pig house dust after ethanolic extraction”, 

Environmental Technology Letters, 6, 1985, 21-30. 

-Hawthorne S.B., Miller D.J., Pawliszyn J., Arthur C. L.; “Solventless 

determination of caffeine in beverages using solid-phase microextraction with fused- 

silica fibers”, Journal of Chromatography A, 603, 1992, 185-91. 

-Hayes E.T., Leek A.B.G., Curran T.P., Dodd V.A., Carton O.T., Besttie V.E., 

O’Doherty J.V.; “The influence of diet crude protein level on odour and ammonia 

emissions from finishing pig houses”, Bioresource Technology, 94, 2004, 309-315. 

-Hewlett-Packard, P&T manuala, 1. edizioa, 1994ko ekaina. 

-Hippelein M.; “Analyising selected VVOCs in indoor air with solid phase 

microextraction (SPME): A case study”, Chemosphere, 65, 2006, 271-277. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Pain B.F.; “Assessment of odours from livestock 

wastes by a photoionization detector, an electronic nose, olfatometry and gas 

chromatography-mass spectrometry”, Journal of Agricultural Engeneering Research, 

60, 1995, 137-144. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Pain B.F.; “Characterisation of odorous compounds 

and emissions from slurries produced from weaner pigs fed dry feed and liquids 

diets”, Journal of the Science of Food and Agriculture, 73, 1997, 437-445. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Pain B.F.; “Emission rates of odorous compounds 

from pig slurries”, Journal of the Science of Food and Agriculture, 77, 1998, 341-348. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Cumby T.R.; “Production and emission of odours 

and gases from agering pig waste”, Journal of Agricultural Engeneering Research, 72, 

1999, 291-298. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Dhanoa M., Persaud K.; “Development of a 

relationship between olfactory response and major odorants from organic wastes”, 

Journal of the Science of Food and Agriculture, 81, 2000, 188-193. 

52

-Horng J.Y., Huang S.D.; “Determination of the semi-volatile compounds 

nitrobenzene, isophorone, 2,4-dinitrotoluene and 2,6-dinitrotoluene in water using 

solid-phase microextraction with a polydimethylsiloxane-coated fiber”, Journal of 


-Huybrechts T., Dewulf J., Moerman O., Van Langenhove H.; “Evaluation of 

purge-and-trap-high-resolution gas chromatography-mass spectrometry for the 

determination of 27 volatile organic compounds in marine water at the ng·l -1 

concentration level”, Journal of Chromatography A, 893, 2000, 367-382. 

-Hwang Y., Matsuo T., Hanaki K., Suzuki N.; “Identification and quantification 

of sulphur and nitrogen containing odorous compounds in wastewater”, Water 

Research, 29, 1995, 711-718. 

-Juang R.S., Lin S.H., Yang M.C; “Mass transfer analysis on air stripping of 

VOCs from water in microporous hollow fibers”, Journal of Membrane Science, 255, 

2005, 79-87. 

-Jurado C., Jiménez M.P., Soriano T., Menéndez M., Repetto M.; “Rapid 

analysis of amphetamine, methamphetamine, MDA, and MDMA in urine using 

solid-phase microextraction, direct on-fiber derivatization, and analysis by GC–MS”, 

Journal of Analytical Toxicology, 24 , 2000, 11-16. 

-Kalua C.M., Bedgood D.R., Prenzler P.D.; “Development of a headspace solid 

phase microextraction-gas chromatograph method for monitoring volatile 

compounds in extended time-course experiments of olive oil”, Analytical Chimica 

Acta, 556, 2006, 407-414. 

-Keener K, Zhang J, Bottcher R., Munilla R.; “Evaluation of thermal desorption 

for the measurement of artificial swine odorants in the vapor phase”, Transactions of 

the ASAE, 45, 2002, 1579-1584. 

-Kerr B.J., Ziemer C.J., Trabue S.L., Crouse J.D., Parkin T.B.; “Manure 

composition of swine as affected by dietary protein and cellulose concentration”, 

Journal of Animal Science, 84, 2006, 1584-1592. 

-Kessels H., Hoogerwerf W., Lips J.; “The determination of volatile organic 

compounds from EPA method 524.2 using purge and trap capillary gas 

chromatography, ECD and FID detection”, Analusis, 20, 1992, 55-60. 

53

-Kim K.R., Kim H.; “Gas chromatography profiling and screening for phenols 

as isobutoxycarbonyl derivatives in aqueous samples”, Journal of Chromatography 

A, 866, 2000, 87-96. 

-Larrayoz P., Addis M., Gauch R., Bosset J.O.; “Comparison of dynamic 

headspace and simultaneous distillation extraction techniques used for the analysis 

of the volatile components in three European PDO ewes’ milk cheeses”, International 

Dairy Journal, 11, 2001, 911-926. 

-Larroque V., Desauziers V., Mocho P.; “Study of preservation of 

polydimethylsiloxane/Carboxen solid-phase microextraction fibres before and after 

sampling of volatile organic compounds in indoor air”, Journal of Chromatography 

A, 1124, 2006, 106-111. 

-Lee M.R., Lee R.J., Lin Y.W., Chen C.M., Hwang B.H.; “Gas-phase 

postderivatization following solid-phase microextraction for determining acidic 

herbicides in water”, Analytical Chemistry, 70, 1998, 1963-1968. 

-Li N., Deng C., Yin X., Yao N., Shen X., Zhang X.; “Gas chromatography-mass 

spectrometry analysis of hexanal and heptanal in human blood by headspace single- 

drop microextraction with droplet derivatization”, Analytical Biochemistry, 342, 

2005, 318-326. 

-Liu S., Chen J., Crowley R., Carley R.; “Using a single purge and trap gas 

chromatograph mass spectrometer system to analyse volatile organics in air, water 

and soil in a mobile laboratory”, Field Analytical Methods for Hazardous Wastes and 

Toxic Chemicals, 29-31, 1997, 710-718. 

-Liu M., Zeng Z., Tian Y.; “Elimination of matrix effect for headspace solid- 

phase microextraction of important volatile compounds in red wine using a novel 

coating”, Analytical Chimica Acta, 540, 2005, 341-353. 

-Llompart M., Lourido M., Landín P., García-Jares C., Cela R.; “Optimization of 

a derivatization-solid-phase microextraction method for the analysis of thirty 

phenolic pollutants in water samples”, Journal of Chromatography A, 963, 2002, 137- 

148. 

-Lord H., Pawliszyn J.; “Evolution of solid-phase microextraction technology”, 


54

-Loughrin J.H.; “Comparison of solid-phase microextraction and stir bar 

sorptive extraction for the quantification of malodors in wastewater”, Journal of 

Agricultural and Food Chemistry, 54, 2006, 3237-3241. 

-Mackie R.I., Stroot P.G., Varel V.H.; “Biochemical identification and biological 

origin of key odor components in livestock waste”, Journal of Animal Science, 76, 

1998, 1331-1342. 

-Mallia S., Fernández-García E., Oliver-Bosset J.; “Comparison of purge and 

trap and solid-phase microextraction techniques for studying the volatile aroma 

compounds of three European PDO hard cheeses”, International Dairy Journal, 15, 

2005, 741-758. 

-MAPA (Ministerio de Agricultura, pesca y alimentación), “Encuestas 

ganaderas. Análisis del número de animales por tipos”, 2004: “www.mapa.es” 

-Marchand M., Termonia M., Caprais J., Wybauw M.; “Purge and trap GC-MS 

analysis of volatile organic compounds from the Guaymas Basin hydrothermal site 

(Gulf of California)”, Analusis, 22, 1994, 326-31 

-Martínez E., Lacorte S., Llobet I., Viana P., Barceló D.; “Multicomponent 

analysis of volatile organic compounds in water by automated purge and trap 

coupled to gas chromatography-mass spectrometry”, Journal of Chromatography A, 

959, 2002, 181-190. 

-Martos P., Pawliszyn J.; “Calibration of solid phase microextaction for air 

analyses based on physical chemical properties of the coating”, Analytical 

Chemistry, 69, 1997, 206-215. 

-Mateos R., Espartero J., Trujillo M., Rios J. J., Leon-Camacho M., Alcudia F., 

Cert A.; ”Determination of phenols, flavones, and lignans in virgin olive oils by 

solid-phase extraction and high-performance liquid chromatography with diode 

array ultraviolet detection”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 49, 2001, 

2185-2192. 

-Matz G., Kibelka G., Dahl J., Lennemann F.; “Experimental study on solvent- 

less sample preparation methods. Membrane extraction with a sorbent interface, 

thermal membrane desorption application and purge-and-trap”, Journal of 


55

-McCrory D.F., Hobbs P.J.; “Additives to reduce ammonia and odor emissions 

from livestock wastes: A Review”, Journal of Environmental Quality, 30, 2001, 345- 

355. 

-McGinn S.M., Janzen H.H., Coates T.; “Atmospheric pollutants and trace 

gases”, Journal of Environmental Quality, 32, 2003, 1173-1182. 

-McMaster M., MacMaster C.; “GC/MS: a pratical user´s guide”, John Wiley & 

Sons, New York, 1998. 

-Miller D.N.; “Accumulation and consumption of odorous compounds in 

feedlot soils under aerobic, fermentative, and anaerobic respiratory conditions”, 


-Miller D.N.; Varel V. H.; “Swine manure composition affects the biochemical 

origins, composition, and accumulation of odorous compounds”, Journal of Animal 

Science, 81, 2003, 2131-2138. 

-Miller D.N., Berry E.D., Wells J.E., Ferrell C.L., Archibeque S.L., Freetly H.C.; 

“Influence of genotype and diet on steer performance, manure odor, and carriage of 

pathogenic and other fecal bacteria. III. Odorous compound production”, Journal of 

Animal Science, 84, 2006, 2533-2545. 

-Mills G.A., Walker V., Mughal H.; “Headspace solid-phase microextraction 

with 1-pyrenyldiazomethane in-fibre derivatisation for analysis of faecal short-chain 

fatty acids”, Jounal of Chromatography B, 730(1), 1999, 113-122. 

-Monje M. C., Privat C., Gastine V., Nepveu F.; “Determination of ethylphenol 

compounds in wine by headspace solid-phase microextraction in conjunction with 

gas chromatography and flame ionization detection”, Analytica Chimica Acta, 458, 

2002, 111-117. 

-Nelder J.A., Mead R.; “A simplex method for function minimization”, The 

Computer Journal, 7, 1965, 308-310. 

-Nilsson T., Baglio D., Galdo-Miguez I., Madsen J., Facchetti S.; 

“Derivatisation/solid-phase microextraction followed by gas chromatography–mass 

spectrometry for the analysis of phenoxy acid herbicides in aqueous samples“, 


56

-Nimmermark S.; “Odour Impact: Odour release, dispersion and influence on 

human well-being with specific focus on animal production”, Acta Universitatis 

Agriculturae Sueciae, Agraria 494, Doktoretza tesia, Suedia, 2004. 

-Oikawa T., Matsui T., Matsuda Y., Takayama T., Niinuma H., Nishida Y.; 

“Volatile organic compounds from wood and their influences on museum artifact 

materials I. Differences in wood species and analyses of causal substances of 

deterioration”, Journal of Wood Science, 51, 2005, 363-369. 

-Okumura T., Nishikawa Y.; “Gas chromatography-mass spectrometry 

determination of triclosans in water, sediment and fish samples via methylation with 

diazomethane”, Analytica Chimica Acta, 325, 1996, 175-184. 

-Ortiz R., Hagino H., Sekiguchi K., Wang Q., Sakamoto K.; “Ambient air 

measurements of six bifunctional carbonyls in suburban area”, Atmospheric 

Research, 82, 2006, 709-718. 

-Otto M., “Chemometrics: statistics and computer application in analytical 

chemistry”, Wiley-VCH, Weinheim, 1999. 

-Otto E.R., Yokoyama M., Hengemuehle S., von Bermuth R.D., van Kempen T., 

Trottier N.L.; “Ammonia, volatile fatty acids, phenolics, and odor offesiveness in 

manure from growing pigs fed diets reduced in protein concentration”, Journal of 


-Pacolay B.D., Ham J.E., Wells J.R.; “Use of solid-phase microextraction to 

detect and quantify gas-phase dicarbonyls in indoor environments”, Journal of 


-Pan L., Adams M., Pawliszyn J.; “Determination of fatty acids using solid- 

phase microextraction”, Analytical Chemistry, 67, 1995, 4396-4403. 

-Pan L., Pawliszyn J.; “Dertivatizaion/solid-phase microextraction: new 

approach to polar analytes”, Analytical Chemistry, 69, 1997, 196-205. 

-Pardasani D.P., Kanaujia P., Gupta A.K., Tak V., Shrivastava R.K., Dubey 

D.K.; “In situ derivatization hollow fiber mediated liquid phase microextraction of 

alkylphosphonic acids from water”, Journal of Chromatography A, 1141, 2007, 151- 

157. 

57

-Pawliszyn J.; “Comprehensive Analytical Chemistry XXXVII”, Elsevier 

Science Ed. 2002. 

-Peñalver-Hernando A.; “Aplicación de la microextracción en fase sólida al 

análisis medioambietal”, Doktoretza Tesia, Tarragona, 2002. 

-Peu P., Beline F., Martínez J.; “Volatile fatty acids analysis from pig slurry 

using high-performance liquid chromatography”, Journal of Environmental 

Analytical Chemistry, 84, 2004, 1017-1022. 

-Pinnel V., Vandegans J.; “Analysis of VOC being adsorbed on charcoal. Purge 

and trap and Soxhlet extraction: two complemenary techniques”, Characterization 

and Control of Odours and VOC in the Process Industries, 1994, 507-514. 

-Povolo M., Contarini G.; “Comparison of solid phase microextraction and 

purge-and-trap methods for the analysis of the volatile fraction of butter”, Journal of 


-Prado C., Marín P., Periago J.F.; “Application of solid-phase microextraction 

and gas chromatography-mass spectrometry to the determination of volatile organic 

compounds in end-exhaled breath samples”, Journal of Chromatography A, 1011, 

2003, 125-134. 

-Prosen H., Zupancic-Kralj L.; “Solid-phase microextraction”, Trends in 

Analytical Chemistry , 18, 1999, 272-282. 

-Przyjazny A., Kokosa J.M.; “Analytical characteristics of the determination of 

benzene, toluene, ethylbenzene and xylenes in water by headspace solvent 

microextraction”, Journal of Chromatography A, 977, 2002, 143-153. 

-Psillkis E., Kalogerakis N.; “Solid-phase microextraction versus single-drop 

microextraction for the analysis of nitroaromatic explosives in water samples”, 


-Rabaud N.E., Ebeler S.E., Ashbaugh L.L., Flocchini R.G., “Characterization 

and quantification of odorous and non-odorous volatile organic compounds near a 

commercial dairy in California”, Atmospheric Environment, 37, 2003, 933-940. 

-Ramírez M.R., Estévez M., Morcuende D., Cava R.; “Effect of type of frying 

culinary fat on volatile compounds isolated in fried pork loin chops by using SPME- 

GC-MS”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 52, 2004, 7637-7643. 

58

-Rappert S., Müller R.; “Odor compounds in waste gas emissions from 

agricultural operations and food industries”, Waste Management 25, 2005, 887-907. 

-Razote E., Jeon I., Maghirang R., Chobpattana W.; “Dynamic air sampling of 

volatile organic compounds using solid phase microextraction”, Journal of 

Environmental Science and Health, Part B: Pesticides, Food Contaminants, and 

Agricultural Wastes, B37, 2002, 365-378. 

-Reisen F., Eschmann S., Atkins R.; “Hydroxyaldehyde products from 

hydroxyl radical reactions of Z-3-Hexen-1-ol and 2-Methyl-3-buten-2-ol quantified by 

SPME and API-MS”, Environmental Science Technology, 37, 2003, 4664-4671. 

-Rellán S., Nogueiras M.J., Gago-Martínez A., Alpendurada M.F.; “SPME for 

the determination of phenolic, triazine and organochlorine pesticides by GC/MS”, 

Organohalogen Compounds, 60, 2003, 17-20. 

-Rizzuti A., Cohen A., Hunt P., Vanotti M.; “Evaluating peats for their 

capacities to remove odorous compounds from liquid swine manure using 

headspace solid-phase microextraction”, Journal of Environmental Science and 

Health, Part B: Pesticides, Food Contaminants, and Agricultural Waste, B34, 1999, 

709-748. 

-Rodríguez I., Carpinteiro J., Quintana J.B., Carro A.M., Lorenzo R.A., Cela R.; 

“Solid-phase microextraction with on-fiber derivatization for the analisis of anti- 

inflamatory drugs in water samples”, Journal of Chromatography A, 1024, 2004, 1-8. 

-Rodríguez I., Rubí E., González R., Quintana J.B., Cela R.; “On-fibre silylation 

following solid-phase microextraction for the determination of acetic herbicides in 

water samples by gas chromatography”, Analytica Chimica Acta, 537, 2005, 259-266. 

-Roose P., Brinkman U.; “Improved determination of VOCs in marine biota by 

using on-line purge and trap-gas chromatography-mass spectrometry”, Analyst, 123, 

1998, 2167-2173. 

-Saito Y., Ueta I., Kotera K., Ogawa M., Wada H., Jinno K.; “In-needle 

extraction device designed for gas chromatographic analysis of volatile organic 

compounds”, Journal of Chromatography A, 1106, 2006, 190-195. 

59

-Saraji M., Bakhshi M.; “Determination of phenols in water samples by single- 

drop microextraction followed by in-syringe derivatization and gas chromatography- 

mass spectrometric detection”, Journal of Chromatography A, 1098, 2005a, 30-36. 

-Saraji M.; “Dynamic headspace liquid-phase microextraction of alcohols”, 

Journal of Chromatography A, 1062, 2005b, 15-21. 

-Sarrión M.N., Santos F.J., Galcerán M.T.; “Solid-phase microextraction 

coupled with gas chromatography-ion trap mass spectrometry for the analysis of 

haloacetic acids in water”, Journal of Chromatography A, 859, 1999, 159-171. 

-Schellin M., Popp P.; “Membrane-assisted solvent extraction of seven phenols 

combined with large volume injection-gas chromatography-mass spectrometry 

detection”, Journal of Chromatography A, 1072, 2005, 37-43. 

-Schellin M., Popp P.; “Miniaturized membrane-assisted solvent extraction 

combined with gas chromatography/electron-capture detection applied to the 

analysis of volatile organic compounds”, Journal of Chromatography A, 1103, 2006, 

211-218. 

-Schiffman S.S.; “Livestock Odors: Implications for human health and well- 

being”, Journal of Animal Science, 76, 1998, 1343-1355. 

-Schiffman S.S., Bennett J., Raymer J.H.; “Quantification of odors and odorants 

from swine operations in North Carolina”, Agricultural and Forest Meteorology, 108, 

2001, 213-240. 

-Sharaf M.A., Illman P.L, Kowalski B.R.; “Chemometrics”, John Wiley & Sons 

Inc., New York, 1986. 

-Skoog, Holler, Nieman; “Principios de Análisis Instrumental” McGraw Hill, 5. 

edizioa, Madril, 2000. 

-Soini H.A., Bruce K.E., Klouckova I., Brereton R.G., Penn D.J., Novotny M.V.; 

“In situ surface sampling of biological objects and preconcentration of their volatiles 

for chromatographic analysis”, Analytical Chemistry, 78, 2006, 7161-7168. 

-Spinhirne J., Koziel J., Chirase N.; “Sampling and analysis of volatile organic 

compounds in bovine breath by solid-phase microextraction and gas 

chromatography-mass spectrometry”, Journal of Chromatography A, 1025, 2004, 63- 

69. 

60

-Stashenko E., Martínez R.; “Derivatization and solid-phase microextraction”, 

Trends in Analytical Chemistry, 23, 2004, 553-561. 

-Supelco, “Purge-and-Trap System Guide”, Bulletin 916, 1997, 1-8. 

-Sunesson A.L., Gullberg J., Blomquist G.; “Airbone chemical compounds on 

dairy farms”, Journal of Environmental Monitoring, 3, 2001, 210-216. 

-Sutton A.L., Kephart K.B., Verstengen M.W.A., Canh T.T., Hobbs P.J.; 

“Potential for reduction of odorous compounds in swine manure through diet 

modification”, Journal of Animal Scince, 77, 1999, 430-439. 

-Theis A.L., Waldack A.J., Hansen S.M., Jeannot M.A.; “Headspace Solvent 

Microextraction”, Analytical Chemistry, 73, 2001, 5651-5654. 

-Tsai S.W., Chang C.M.; “Analysis of aldehydes in water by solid-phase 

microextraction with on-fiber derivatization”, Journal of Chromatography A, 1015, 

2003, 143-150. 

-Valero E., Villaseñor M.J., Sanz J., Matínez-Castro I.; “Comparison of two 

methods based on dynamic head-space for GC-MS analisis if volatile components of 

cheeses”, Chromatographia, 52, 2000, 340-344. 

-Vander Heyden Y.; “Experimental desing approaches in method 

optimization”, LCGC, 19, 2006, 469-475. 

-Vas G., Vékey K.; “Solid-phase microextraction: a powerful sample 

preparation tool prior to mass spectrometric analysis”, Journal of Mass Spectrometry, 

39, 2004, 233-254. 

-Vesely P., Lusk L., Basarova G., Seabrooks J., Ryder D.; “Analysis of 

aldehydes in beer using solid-phase microextraction with on-fiber derivatization and 

gas chromatography/mass spectrometry”, Journal of Agriculture and Food 

Chemistry, 51, 2003, 6941-6944. 

-Walters F.H., Parker L.R., Morgan S.L., Deming S.N.; “Sequential Simplex 

Optimization”, CRC Press LLC, Boca Raton, 1991. 

-Wang A., Fang F., Pawliszyn J.; “Sampling and determination of volatile 

organic compounds with needle trap devices”, Journal of Chromatography A, 1072, 

2005, 127-135. 

61

-Willig S., Lacorn M., Claus R.; “Development of a rapid and accurate method 

for the determination of key compounds of pig odor”, Journal of Chromatography A, 

1038, 2004, 11-18. 

-Wright D.W., Eaton D.K., Nielsen L.T., Kuhrt F.W., Koziel J.A., Spinhirne J.P., 

Parker D.B., “Multidimensional gas chromatography-olfactometry for the 

identification and prioritization of malodors from confined animal feeding 

operations”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53, 2005, 8663-8672. 

-Wu C., Lu J., Lo J.; “Analysis of volatile organic compounds in wastewater 

during various stages of treatment for high-tech industries”, Chromatographia, 56, 

2002, 91-98. 

-Ye C., Zhou Q., Wang X.; “Improved single-drop microextraction for high 

sensitive analysis”, Journal of Chromatography A, 1139, 2007, 7-13. 

-Yo S.P.; “Analysis of volatile fatty acids in wastewater collected from a pig 

farm by a solid-phase microextraction method”, Chemosphere, 38, 1999, 823-834. 

-Zhang Z., Pawliszyn J.; “Headspace solid-phase microextraction”, Analytical 

Chemistry, 65, 1993, 1843-1852. 

-Zhang Q., Feddes J.J.R., Edeogu I.K., Zhou X.J.; “Correlation between odour 

intensity assessed by human assessors and odour concentration measured with 

olfactometers”, Canadian Biosystems Engineering, 44, 2002, 627-632. 

-Zhang J., Su T., Lee H.K.; “Headspace water-based liquid-phase 

microextraction”, Analitical Chemistry, 77, 2005, 1988-1992. 

-Zhang J., Su T., Lee H.K.; “Development and application of microporous 

hollow-fiber protected liquid-phase microextraction via gaseous diffusion to the 

determination of phenols in water”, Journal of Chromatography A, 1121, 2006, 10-15. 

-Zhao L., Lee H.K.; “Application of static liquid-phase microextraction to the 

analysis of organochlorine pesticides in water”, Journal of Chromatography A, 919, 

2001, 381-388. 

-Zhao R.S., Cheng C.G., Yuan J.P., Jiang T., Wang X., Lin J.M.; “Sensitive 

measurement of ultratrace phenols in natural water by purge-and-trap with in situ 

acetylation coupled with gas chromatography-mass spectrometry”, Analytical and 

Bioanalytical Chemistry, 387, 2007, 687-694. 

62

-Zhou F., Li X., Zeng Z.; “Determination of phenolic compounds in wastewater 

samples using a novel fiber by solid-phase microextraction coupled to gas 

chromatography”, Analytica Chimica Acta, 538, 2005, 63-70. 

-Zhu J., Bundy D.S., Xiwei L., Rashid N.; “The hindrance in the development of 

pit additive products for swine manure odor control. A review”, Journal of 

Environment and Science Health A, 32, 1997, 2429-2448. 

-Zuloaga O., Etxebarria N., Fernandez L. A., Madariaga J. M.; “MultiSimplex 

optimization of purge-and-trap extraction of phenols in soil samples”, Journal of 


-Zuloaga O., Etxebarria N., Zubiaur J., Fernández L.A.; “MultiSimplex 

optimization of purge-and-trap extraction of volatile organic compounds in soil 

samples”, Analyst, 125, 2000, 447-480. 

63

2. HELBURUAK 

64

2.1. Helburuak 

Animalien ustiategi intentsiboek sortarazten dituzten ingurumen-arazoen 

artean gehiegizko hondakin organikoen pilaketak sortarazten dituzten usainak 

aurkitzen dira. Euskal Autonomi Elkartean (EAEn) animalien-ustiategien artean 

behi-ustiategiak sortzen dituzte arazo eta kexu gehien. Europar Batasunean usainei 

buruzko legedi konkreturik egon ez arren, nekazaritza-politika erkidean (CAP, 

common agricultural policy) ekoizpen sistema iraunkorren aldeko apustua egin da, 

iraunkortasunak ekonomia, gizartea eta ingurumena uztartu beharra dituelarik. Bide 

horretatik, eman diren pausuen artean, behi ustiategien kudeaketa arautzea izan da. 

Usain desatseginek bizi kalitatean sortzen dituzten arazoak eta animalien 

ustiategietako langileei sor diezaieketen kalteak kontuan hartuta, lan honetako 

helburu nagusia usainaren sortzaile garrantzitsuenen kontzentrazioaren aldibereko 

determinazioa burutzeko erauzketa eta neurketa metodo desberdinen garapena da. 

Lan honetan esnetako behien ustiategietako behi-minden frakzio likidoan eta 

airean dauden eta usain desatsegina sortzen duten konposatuen determinazioa 

burutu nahi da. Horretarako, usaina sortzen duten konposatu ugarietatik, lan 

honetan aztertuko diren konposatuak gantz azido lurrunkorrak (azido azetikoa, 

azido propanoikoa, azido iso-butanoikoa, azido butanoikoa, azido iso-pentanoikoa, 

azido pentanoikoa, azido hexanoikoa eta azido heptanoikoa), fenolak (fenola, 4- 

metilfenola eta 4-etilfenola) eta indolak (indola eta 3-metilindola) izango dira. 

65

Helburu nagusia bi matrize (behi-minda likidoa eta airea) desberdinetako 

konposatu organikoen kontzentrazioaren determinazioa izanik, jarraitu diren 

pausuak ondorengoak izango dira: 

1) Behi-minda likidoan dauden gantz azido lurrunkor, fenol eta indoletarako 

P&T-GC-FID bidezko neurketa metodoaren garapena. Horretarako, 

erauzketa/desortzio sistemaren optimizazioa burutuko da MultiSimplex® programa 

erabilita. 

2) Behi-minda likidoan dauden gantz azido lurrunkor, fenol eta indoletarako HS- 

SPME-GC-MS-aren bidezko neurketa metodoaren garapena. Horretarako, SPME- 

aren bidezko erauzketak ematen dituen aukera desberdinak aztertu eta garatuko 

dira. Konposatuen deribatizatu gabeko eta deribatizatutako desberdintasunak eta 

abantailak eta desabantailak aztertuko dira, hain zuzen. Horretarako, neurketa 

metodoen optimizazioa burutuko da diseinu esperimentaletaz baliatuz. 

3) Gas-laginetan dauden gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen 

kontzentrazioaren determinazioa egiteko garatutako neurketa-metodoen 

moldaketa. Konposatuen determinazio egokirako gas-disoluzioen prestaketa 

aztertuko da aurretik optimizatutako metodoak erabilpen horretara moldatuz. 

4) Lagin errealen analisiak. Lagin likido zein gaseoso desberdinak analizatu dira 

intereseko analitoen kontzentrazioan eragina izan dezaketen aldagaiak (minda- 

zuloen baldintzak, behien dietak…) aztertzeko asmoz. 

66

3. P&T-aren BIDEZKO AURREKONTZENTRAZIOA LAGIN 

LIKIDOETAN 

67

3.1. Sarrera 

Sarreran aipatu den bezala, P&T teknika oso erabilia da analito lurrunkorren 

analisia egiteko. Halere, lan honetan aztertuko diren analitoei dagokienez, gantz 

azido lurrunkorren (Engels, 1997; Matz, 1999; Valero, 2000; Larrayoz, 2001; Povolo, 

2003; Mallia, 2005), fenolen (Engels, 1997; Matz, 1999; Zuloaga, 1999; Larrayoz, 2001; 

Zhao, 2007) eta indolen (Hwang, 1995; Engels, 1997; Matz, 1999) banakako analisia 

soilik burutu da. Aldibereko determinazioari dagokionez, gutxi batzuk dira, gantz 

azido lurrunkorren (azido azetikoa, azido propanoikoa), fenolaren eta indolaren 

aldibereko determinazio uretan (Engels, 1997; Matz, 1999) aurrera eraman dutenak. 

Zentzu horretan, interesgarria deritzogu behi-mindetako gantz azido lurrunkorren, 

fenolen eta indolen analisirako P&T aurrekontzentrazio-teknika sistematikoki 

optimizatzeari. 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioa burutzerakoan lorturiko analitoen 

erantzuna maximo izan dadin zenbait parametro aztertu behar dira. Lehenengoz, 

merkatuan salgai aurkitzen diren tranpen artean egokiena aztertu da. Gure lan- 

taldearen esperientziaren arabera (Zuloaga, 1999; Zuloaga 2000), P&T-aren bidezko 

aurrekontzentrazioan eragin nabarmena izan dezaketen aldagaien artean purga- 

denbora, berotze-denbora, berotze-tenperatura eta indar ionikoa finkatzeko 

gehitutako gatz inertearen (NaCl-aren) kantitatea ditugu. Azken horrek gatz-efektua 

68

deritzon fenomenoan eragin dezake eta, ondorioz, purgatu nahi diren analitoen 

erauzketan lagundu. 

Bestaldeko aldagaien artean purga-fluxua, laginaren bolumena, desortzio- 

denbora eta desortzio-tenperatura eta labekatze-denbora eta labekatze-tenperaturak 

ditugu. Desortzio eta labekatze-urratsak etxe komertzialak proposatutako 

baldintzetan konstante mantentzea erabaki da, orokorrean. Laginaren bolumenari 

dagokionez, laborategian eskuragarri izan ditugun ontziek mugatu dute eta, modu 

berean, konstante mantendu da lan osoan zehar. Azkenik, purga-denbora optimizatu 

denez, purga-fluxua konstante (40 ml·min -1 ) mantendu da. 

Aurreko aldagaiek aurrekontzentrazioan duten eragina banan-banan aztertu 

beharrean, aldagai desberdinen arteko elkarrekintzak eta menpekotasunak kontuan 

eduki dira. Horretarako, Simplex metodoan oinarritutako MultiSimplex® programa 

erabili da (Bergström, 1997; Nelder, 1965; Otto, 1989; Walters, 1991). 

Bukatzeko, behi-mindetako gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldi 

bereko P&T-aren bidezko aurrekontzentrazio-baldintzak optimizatu ondoren, 

metodoaren errepikakortasuna (eguneko eta egunen artekoa), detekzio-mugak eta 

zehaztasuna aztertu dira. Behi-mindaren presentziak aurrekontzentrazio-prozesuan 

izan dezakeen eragina aztertzeko, metodoaren sentikortasuna matrizearen 

presentzian eta matrizerik gabe aurrera eraman da. Matrizearen eragina kontuan 

hartzen dituzten estandarrak prestatzeko, aurretiaz purgatutako behi-minda 

kontzentrazio ezagunetan dopatu da. Modu berean aztertu da metodoaren 

zehaztasuna, ez baitugu eskuragarri erreferentziazko material zertifikaturik (CRM- 

rik). 

3.2. Atal esperimentala 

3.2.1. Erreaktiboak eta materiala 

Azido azetikoa (>%99,99), azido propanoikoa (%99,8), azido butanoikoa 

(>%99), azido iso-pentanoikoa (azido 3-metilbutanoikoa, >%99), azido pentanoikoa 

(azido balerikoa, >%99), azido hexanoikoa (azido kaproikoa, %99), azido heptanoikoa 

(azido enantikoa, 99%), 4-etilfenola (%99,2), indola (%99) eta 3-metilindola (eskatola, 

69

%99) Aldrich (Madril, Estatu Espainiarra) etxe komertzialekoak dira. Azido iso- 

butanoikoa (azido 2-metilpropanoikoa, %99), fenola (%98), 4-metilfenola (≥%99) eta 

1,2-dibromopropanoa (barne estandarra, B.E., %98), berriz, Fluka-k (Madril, Estatu 

Espainiarra) ekoiztuak dira. Indar ioniko egokia lortzeko erabilitako sodio kloruroa 

(%98) Probus (Madril, Estatu Espainiarra) etxe komertzialak ekoitzia da. 

Analito guztietarako ~100 000 mg·l -1 -eko disoluzio estandarrak prestatu dira. 

Barne estandar moduan erabilitako 1,2-dibromopropanoa ~1000 mg·l -1 -eko 

kontzentrazioan prestatu da. Disoluzio estandar guztiak metanoletan (MeOH, %99,9, 

HPLC maila, Lab-Scan, Dublin, Irlanda) prestatu dira eta iluntasunean 5°C-an gorde 

dira hozkailuan. Disoluzio estandar hauetatik abiatuz azidoak, fenolak eta indolak 

dauzkan disoluzio nahastea prestatu da, metanola disolbatzaile moduan erabiliz. 

Disoluzio nahaste horietan azidoen kontzentrazioak 1200 mg·l -1 ingurukoak dira eta 

fenol eta indolenak 2000 mg·l -1 ingurukoak. Stock zein disoluzio nahaste guztiak 2 

ml-ko ontzitxoetan prestatu dira, konposatuak lurrunkorrak izanda buru-gune gutxi 

eduki dezaten eta likido-gas orekan analitoen galerak txikiak izateko. 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazio sisteman erabilitako tranpak Vocarb 

4000, Vocarb 3000, BTEXTRAP eta Tenax/silize gela/ikatza dira, Supelco etxe 

komertzialekoak (Bellefonte, PA, EEBB). Tranpa bakoitza etxe komertzialak 

gomendatu bezala egokitu da (Supelco, 2006). 

Erabili aurretik NaCl-a diklorometanotan (LabScan, HPLC maila, Dublin, 

Irlanda) eta ultrasoinu-bainuan ordu betez erauzi da ez-purutasunak eliminatzeko. 

3.2.2. Laginaren aurretratamendua 

Laginak ustiategietako minda-zuloko mindaren gainazaletik metro erdira 

polibinilbentzenozko (PVC-zko) ontzietan hartu eta gorde dira. 

Laborategira iristean, lagina 20 min-z eta 3500 bira minutuko abiaduraz 

zentrifugatu da (Heraeus zentrifuga, Osterode, Alemania). Lortutako likidoa PVC- 

zko ontzian eta 5°C-an gorde da. 

Matrize-efektua kontuan hartzen dituzten estandarrak prestatzeko, behi- 

mindak nitrogenoarekin (%99,999 purutasuna, Carburos Metálicos) purgatu dira 48 

orduz analito gabeko matrizea lortzeko. 

70

Laginak Ardeo (Gatika, Bizkaia) eta Unibaso (Mungia, Bizkaia) esne-behien 

ustiategietan hartu dira. Optimizazioan zehar Ardeon (Gatika, Bizkaia) hartutako 

behi-minda erabili da. Behi-minda purgatu eta 20 mg·l -1 -eko kontzentrazioan dopatu 

da. 

3.2.3. Materialaren garbiketa 

Erabilitako P&T-ko solidoetarako saiodiak, purga sistemako orratza, eta 

saiodia eusteko torlojuak eta ferrulak xaboiarekin eta iturriko urarekin garbitu dira. 

Ondoren, Elix (Millipore, Bedford, MA, EEBB) urarekin eta azetonarekin (%99,5, QP 

maila, Panreac, Bartzelona, Estatu Espainiarra) urberritu dira. Saiodia eusteko 

torlojuak eta tefloizko ferrula txikiak estufan 150°C-ra 5 min-z sartu dira lehortzeko. 

Saiodiak, purga-sistemako orratza eta ferrula handiak azetonarekin ultrasoinu- 

bainuan 15 min-z sartu dira. Saiodiak muflan 350°C-ra 15 min-z lehortu dira eta beste 

pieza guztiak estufan 150°C-ra 15 min-z. Garbiketa hauek neurketa bakoitzaren 

ostean burutu dira. 

3.2.4. P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa Hewlett-Packard-eko 

Purge-and-Trap Concentrator-ean (Avondale, PA, EEBB) aurrera eraman da. 

Laginaren 10 ml P&T-ko solidoen azterketarako saiodian sartu eta lagin horri gehitu 

beharreko NaCl kantitatea MultiSimplex® programak eskatutakoaren arabera doitu 

da (ikus 3.1. eta 3.2. Taulak). P&T-rako saiodiak torloju eta ferrula batzuen bidez 

purgako orratzaren sisteman lotzen dira sistema itxia lortuz (ikus 3.1. Irudia). 

Orratza disoluzioaren gaineko espazioan (headspace delakoan) kokatu da. 

Lehenengo urratsean lagina berotu da MultiSimplex® programak eskatutako 

denbora eta tenperaturaren arabera eta, ondoren, lagina He-arekin purgatu da 40 

ml·min -1 -ra optimizazio-programak finkatutako denboran (ikus 3.1. eta 3.2. Taulak). 

Azkenik, tranpan adsorbatutako lagina 350°C-an eta 6 min-z desorbatu da. 

71

3.1. Irudia: P&T-ko erauzketa sistema a) eskema eta b) laborategiko ekipoaren argazkia. 

Desortzio-urratsa bukatu ostean tranpa 355°C-an eta 10 min-z labekatu da, 

gera daitezkeen analitoak desorbatzeko eta hurrengo neurketarako tranpa prest 

egoteko. 

3.2.5. Detekzioa eta kuantifikazioa 

Aurretiaz aipatutako P&T sistema garrerako ionizazio detektorea (FID) duen 

HP 6890 Series gas-kromatografoari (Hewlett Packard, Avondale, PA, EEBB) lotuta 

dago. Analitoen banaketa kromatografikoa HP-5% MS (Agilent) odol-jario baxuko 

zutabe kapilarrean (30 m x 0,25 mm x 0,25 μm) burutu da, banaketa (split) eran 

ondoko tenperatura-programa banaketarako erabiliz: 35°C-an 1 min-z mantendu, 

5°C·min -1 -ko abiaduraz 210°C-ra eraman eta 20°C·min -1 -ko abiaduraz 300°C-ra 

eraman. Gas garraiatzailea, helioa (%99,999), 10 psi-ko presio konstantean mantendu 

da. Gas laguntzaile bezala nitrogenoa (25 ml·min -1 ) eta garra pizteko aire sintetikoa 

eta hidrogenoa (30 ml·min -1 eta 400 ml·min -1 , hurrenez hurren) erabili dira (Hewlett 

Packard, 1996). Erabilitako gas guztiak Carburos Metálicos (Bartzelona, Estatu 

Espainiarra) enpresakoak eta %99,999 purutasunekoak izan dira. 

Kalibrazio-kurbak eraikitzeko estandarrak 0,0-13,2 mg·l -1 kontzentrazio- 

bitartean prestatu dira gantz azido lurrunkorretarako eta 0,0-30,9 mg·l -1 bitartean 

72

fenol eta indoletarako. Estandarrak bi modutan prestatu dira matrize-efektua 

aztertzeko, Milli-Q uretan eta purgatutako eta analito gabeko behi-mindetan. 

3.3. Emaitzak eta eztabaida 

3.3.1. Tranpa egokiaren hautaketa 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioan tranpak aztertu dira 

lehenengo. Hasierako saiaketan merkatuan salgai aurkitzen diren tranpa 

desberdinak aztertu dira: Vocarb 4000, Vocarb 3000, BTEXTRAP eta Tenax/silize 

gela/ikatza. 

Tenax/silize gela/ikatza tranpa erabiltzerakoan, analitoek ez dute inolako 

seinalerik ematen, ez gantz azido lurrunkorretarako, ezta fenol eta indolentarako ere 

3.2. Irudian ikus daitekeen bezala. Analitoak tranpan modu itzulezinean erretenituta 

geratzen direla esan daiteke. 

3.2. Irudia: Tenax/silize gela/ikatza tranpa erabiliz lortutako kromatograma. 

Analisia BTEX tranpa erabiliz egiterakoan, lehenengo analisian azidoak aztertu 

dira eta, bigarrenean berriz, fenol eta indolak. Azidoak neurtzean ez da inolako 

seinalerik lortzen eta, ondoren, fenolak/indolak aztertzerakoan, hauen seinalea 

73

ehatzeaz gainera, aurreko analisiko azidoen aztarnak ere agertu dira. Beraz, 

desortzioa tranpa horren bidez ez da modu egokian burutzen 3.3. Irudian ikus 

daitekeen bezala. 

3.3. Irudia: Gantz azido lurrunkorren lagin sintetikoaren (urdinez) eta fenol/indol nahastea duten lagin 

sintetikoaren (gorriz) kromatogramen gainezarpena. Ph≡fenola; 4MPh≡4-metilfenola; 4EPh≡4etilfenola; 

In≡indola; 3MIn≡3-metilindola. 

Vocarb 3000 eta Vocarb 4000 tranpak erabiliz analito guztien seinaleak lortu 

ditugu kromatograman. Hala ere, Vocarb 4000 tranpa erabiliz, disolbatzailearen 

(MeOH) banda zabala da eta, ondorioz, azido azetikoaren seinaleari gainezartzen 

zaio (Ikus 3.4. irudia). 

Aurreko analisiko gantz 


Ph 

4MPh 

74 

4EPh 

In 

3MIn

HAz 

HPr 

HIBu 

HBu HBu 

HPe 

HIPe 

3.4. Irudia: Vocarb 3000 (gorriz) eta Vocarb 4000 (urdinez) tranpetan analitoek ematen dituzten 

kromatogramen gainezarpena. HAz≡azido azetikoa; HPr≡azido propanoikoa; HIBu≡ azido isobutanoikoa; 

HBu≡ azido butanoikoa; HIPe≡ azido iso-pentanoikoa; HPe≡azido pentanoikoa; 

HHex≡azido hexanoikoa; HHep≡azido heptanoikoa; Ph≡fenola; 4MPh≡4-metilfenola; 4EPh≡4etilfenola; 

In≡indola; 3MIn≡3-metilindola. 

Beraz, gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldibereko determinazioa 

burutzeko Vocarb 3000 tranpa erabili da. 

Bestalde, laginak, tranpatik desorbatzerakoan fase gabeko zutabe zatia 

zeharkatzen du gas-kromatografoaren (GC) injekzio-portu beroan sartu arte. 

Injektorean beirazko ator silanizatuaren barne-diametro desberdinak frogatu dira: 1,5 

mm-ko barne-diametrodun P&T-rako ator berezia, 4 mm-ko barne-diametrodun 

banaketa gabeko (splitless) injektorerako atorra eta 0,8 mm-ko barne-diametrodun 

SPME-rako atorra. Neurketan desberdintasun nabarmenik ez denez nabaritzen, 

arruntena erabiltzea (4 mm barne-diametrodun banaketa gabeko atorra) erabaki da. 


HHEx 

HHep 

Ph 

P&T sistemaren optimizazioari ekin baino lehen, analisi batetik bestera aurreko 

saioaren aztarnarik geratzen ez dela frogatu behar da. Zorigaitzez eta 3.5. Irudian 

gainezarritako kromatogrametan ikus daitekeenez, laginaren ostean egindako zuriak 

seinalea eman du. Esanguratsuak dira 4-metilfenolak (4MPh), 4-etilfenolak (4EPh), 

75 

4MPh 

4EPh In 

3MIn

indolak (In) eta 3-metilindolak (3MIn) erakusten duten seinalea. Zurien arazo hau 

konpontzeko asmoz, ondoko urratsak jarraitu dira. 

3.5. Irudia: Laginaren (urdinez) eta ondoren burututako zuriaren (gorriz) neurketa ura eta xaboiaren 

bidezko garbiketa eginez. 

Hasiera batean, analitoak tranpan erretenituta geratzen direla pentsatu da eta 

desortzio- eta labekatze-tenperaturak igo (250°C-tik 350°C-ra eta 260°C-tik 355°C-ra, 

hurrenez hurren) eta labekatze-denbora luzatu dira (6 min-tik 10 min-ra). Halere, 

seinalearen txikitzerik ez da lortu. Tranpan erretenitutako analitoak tranpatik guztiz 

desorbatzen direla frogatzeko eta, ondorioz, zurien arazoa beste puntu batean 

dagoela ikusteko, lagina pasatu ondoren, labekatze-urratsean lortutako 

kromatogramak monitorizatu dira eta analitoen seinalerik ez da agertu. Ondorioz, 

laginen ostean burututako zurietan ikusten diren seinaleak ez dira labekatze- 

urratsaren eraginkortasun eskasaren ondorioak eta arazoa P&T sistemaren beste 

punturen batean dago. 

Hurrengo urratsean orratz-ontziko orratzaren posizioa aztertu da. Hasiera 

batean orratza behi-mindan murgiltzen zen burbuilaketaren eraginkortasuna hobea 

izan zedin. Kutsadura-iturria orratzetik etor daitekeela pentsatu da eta, ondorioz, 

nahiz eta burbuilaketan eraginkortasuna galdu, orratza buru-gunean kokatzea 

76

erabaki da. Horrela, zurien seinalea hobetzea lortu da baina, hala eta guztiz ere, 

analitoen aztarnak ikusten dira zurien kromatogrametan. 

Horrela, materialaren garbiketan finkatu eta purga-sistemako saiodiak, 

ferrulak, torlojuak eta orratza bera garbitzeko prozedura desberdinak saiatu dira. 

Lehenengo urratsetan soilik saiodiak garbitu dira. Ura eta xaboiarekin garbitu 

ondoren, azetona eta Elix urarekin urberritu eta 150°C-an labean lehortu dira. 

Prozedura eraginkorra ez denez, ultrasoinu-bainuan eta azetonarekin 15 min-z 

garbitzea erabaki da. Horrela, seinaleak txikitzen dira baina emaitzak ez dira 

optimoak. Ondorioz, saiodiak ez ezik, tefloizko ferrulak eta metalezko torlojuak ere 

garbitzea erabaki da. Saiodiak eta tefloizko ferrula handiak ultrasoinu-bainuan eta 

azetonatan 15 min-z garbitu dira eta metalezko torlojuak eta tefloizko ferrula txikiak 

xaboiarekin eta Elix kalitateko urarekin. Lehortzeko, saiodiak muflan 350°C-an 15 

min-z berotu eta bestelako piezak labean 150°C-an beste 15 min-z mantendu dira. 

Aurreko pieza guztiak garbitzeaz gain, orratza ultrasoinu-bainuan eta azetonatan 

garbituz eta labean lehortuz emaitzak hobetu dira. Ultrasoinu-bainuko garbiketa 15 

min-tik 30 min-ra luzatzeak ez dakar hobekuntza nabarmenik. 

Aurretiaz aipatutako guztia kontuan hartuta, garbiketa modu honetan egin da. 

Saiodiak, ferrula handiak eta orratzak bikoiztuta daudenez, hauentzat garbiketa 

prozesua aipatu bezala egin daiteke: ultrasoinu-bainuan 15 min-z azetonatan eduki 

eta, ondoren, saiodiak muflan 15 min-z 350°C-an lehortu eta ferrulak eta orratza 15 

min-z 150°C-ra dagoen labean. Metalezko torloju eta ferrula txikiak, berriz, ez daude 

gure P&T-rako eskuragarri eta, beraz, garbiketa-denbora minimizatu behar da 

analisiak gehiago ez luzatzeko; ura, xaboia eta Elix urarekin pasatu ondoren, 5 min-z 

bakarrik sartuko dira 150°C-ko labean lehortzera, nahiz eta seinaleak horrela 15 min- 

z lehortzen edukita lortzen direnak baino pixka bat kaskarragoak izan. 3.6. Irudian 

aurreko garbiketarekin lortzen diren seinaleak ikus daitezke hasieran lortutakoekin 

erkatuta. Ikus daitekeenez, zurien hobekuntza nabaria izan da. Hala ere, 3MIn-aren 

seinalea esanguratsua da eta analisiz analisi zuri bat tartekatzea gomendatzen da. 

77

3.6. Irudia: Proposatutako garbiketa prozesuaren aurretik (gorriz) eta ondoren (urdinez) lortutako 

kromatogramen gainezarpena. 

3.3.3. P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 

P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioa burutzerakoan analitoen erantzunean 

eragina izan dezaketelakoan, purga-denbora (pt), berotze-denbora (bt), berotze- 

tenperatura (bT) eta indar ioniko egokia lortzeko gehitu beharreko gatz kantitatea (g 

NaCl) aztertu dira MultiSimplex® programa erabiliz. Lan-baldintzetan matrize- 

efektuaren eragina kontuan hartzeko, optimizazioa dopatutako behi-mindaren 

gainean aurrera eraman da. Optimizazioa burutzeko kontuan hartu diren aldagaiak, 

euren erreferentzia-balioak eta balio hauen aldaketa-pausoa 3.1. Taulan bildu dira. 

78

3.1. Taula: Optimizaziorako kontuan hartutako aldagaiak, euren erreferentzia-balioak eta balioen 

aldaketa-pausoak. 

ALDAGAIAK Erreferentzia-balioa Aldaketa-pausoa 

Purga-denbora (min) 12 16 

Berotze-denbora (min) 12 16 

Berotze-tenperatura (T°C) 60 60 

NaCl (g) 1 0,5 

Aldagai hauek kontuan hartuta MultiSimplex® programak bost esperimentu 

desberdin proposatu ditu hasteko. Esperimentu horien erantzunak ezagututakoan, 

programak banaka esperimentu berriak proposatu ditu, betiere bazterreko puntuak 

baztertuz eta aurkako aldean beste esperimentu bat proposatuz. MultiSimplex® 

programak proposatutako esperimentuak, analito desberdinetarako lortutako 

seinaleen balioak eta bakoitzaren elkarte-balioak 3.2. eta 3.3. Taulan bildu dira, 

hurrenez hurren. Kasu guztietan analitoen seinalearen maximizazioa eskatu da, 

horretarako MultiSimplex® programari maximora hurbiltzerakoan ematen dituen 

pausoak txikiak izatea eskatu zaio eta elkarte-balioa minimora hurbiltzerakoan, 

ordea, urrats handiak ematea azkarrago mugitzeko. 

79

3.2. Taula: MultiSimplex® programak proposatutako esperimentuen matrizea. 

Saioa pt (min) bt (min) bT (°C) NaCl (g) 

1 4 20 30 0,00 

2 20 20 90 0,00 

3 20 20 30 1,00 

4 4 4 90 1,00 

5 20 4 30 0,00 

6 4 28 90 1,00 

7 20 16 100 1,50 

8 28 30 65 0,75 

9 30 15 53 0,63 

10 # 29 27 19 -0,31 

11 22 19 80 1,05 

12 18 7 62 0,59 

13 # 13 -5 60 0,51 

14 22 12 38 0,06 

15 22 17 69 0,80 

16 25 10 17 1,51 

17 21 17 72 0,38 

18 26 8 90 0,20 

19 # 28 2 132 -0,20 

20 14 10 90 0,39 

21 24 19 90 0,30 

22 # 21 10 106 -0,17 

23 22 15 78 0,56 

24 18 6 79 0,47 

# Esperimentu horien baldintzak ezin dira aurrera eraman. 

80

3.3. Taula: Analito bakoitzerako lortutako seinalea eta esperimentu bakoitzerako MultiSimplex® 

programak itzulitako elkarte-balioa. 

Saioa HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex Ph HHep 4MPh 4EPh In 3MIn Elkarte- 

Balioa 

1 142 263 258 206 91 253 256 7 171 93 66 73 332 0,599 

2 845 1322 689 772 236 761 630 67 308 763 529 556 1592 0,869 

3 747 1253 783 865 279 895 701 76 279 473 256 211 728 0,860 

4 205 354 378 379 182 563 703 28 708 17 37 67 72 0,684 

5 0 0 1055 1252 1880 1689 1969 41 1205 3730 2269 1623 2741 0,000 

6 656 996 588 651 209 679 529 28 218 87 18 11 93 0,721 

7 638 871 435 487 129 492 339 88 185 912 415 246 745 0,778 

8 1027 1341 746 861 306 913 625 211 225 2611 1305 846 2442 0,889 

9 752 1132 762 841 277 874 699 135 269 1450 960 614 2021 0,887 

10 # -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 

11 2044 1277 732 855 154 863 727 82 284 267 739 593 1848 0,864 

12 858 1393 806 900 333 937 905 159 350 847 415 162 889 0,885 

13 # -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 

14 0 437 1603 1144 0 1562 1213 11 674 0 608 676 1779 0,000 

15 1342 1824 929 1110 329 1207 867 155 344 730 439 332 981 0,911 

16 # -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 

17 1139 1676 1054 1126 382 1183 1009 176 374 1160 625 546 1106 0,934 

18 986 1489 807 943 308 971 958 182 592 934 611 571 1465 0,925 

19 # -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 

20 996 1474 815 986 335 1032 920 166 451 812 505 408 828 0,915 

21 1403 1764 924 1179 376 1184 941 140 356 1336 780 574 1519 0,927 

22 # -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 

23 1396 1750 918 1033 392 1196 900 112 331 911 542 400 1223 0,916 

24 1054 1915 1052 1370 494 1484 1313 139 739 753 366 304 807 0,947 

# Esperimentu horien baldintzak ezin dira aurrera eraman. 

MultiSimplex® programak proposaturiko esperimentu berriek ez dute elkarte- 

balioa hobetzen 17. saiotik aurrera, balio hau ez baita unitatera gehiago hurbiltzen 

(ikus 3.7. Irudia). Beraz, programak esperimenturik errepikatzea proposatu ez duen 

arren, optimizazioa bukatutzat jo dugu. 

81

Elkarte-balioa 

1,000 

0,900 

0,800 

0,700 

0,600 

0,500 

0,400 

0,300 

0,200 

0,100 

0,000 

0 5 10 15 20 25 30 

Saioak 

3.7. Irudia: Esperimentu desberdinetan elkarte-balioak jasandako bilakaera. 

Aurretik aipatu den bezala, zenbat eta elkarte-balioa altuagoa izan, simplex 

algoritmoa gero eta hurbilago aurkituko da optimotik. Kasu honetan, balio optimoak 

finkatzeko, 17. eta 24. saioen arteko baldintza esperimentalak hartu dira oinarri 

bezala, orokorrean esperimentu horien elkarte-balioak altuenak izan baitira. Purga- 

denborari dagokionez eta 20. esperimentua alde batera utzita, esperimentu gehienek 

~20 min-ko purga-denborak dituzte eta, beraz, purga-denbora balio horretan 

finkatzea pentsatu da. Beroketa-denborari dagokionez, azken 6 esperimentuetan 

aldagai horren balioa-bitartea (6-19 min) oso zabala da. Analisi-denbora gehiegi ez 

luzatzearren 10 min-an finkatzea erabaki da. Beroketa–tenperaturari dagokionez, 

tenperatura altuek seinale hobeak eskaini dituzte eta 80°C-an finkatzea proposatu da. 

Azkenik, NaCl-aren gehitzeari dagokionez, argi dago erantzun altuenak lortu direla 

NaCl gehitu denean. Azken emaitza hori aurretiaz lan-taldean (Zuloaga, 1999) 

lurzoruetako fenolen P&T-aren bidezko aurrekontzentrazioan lortutakoarekin bat 

dator eta lagin guztietara 0,4 g NaCl gehitzea erabaki da. 

Laburbilduz, behi-mindaren 10 ml-an 0,4 g NaCl gehitu eta sistema 10 min-z 

eta 80°C-ra berotu ostean, laginaren buru-gunea 20 min-z purgatu da. Ondoren, 

analitoak desorbatu dira tranpa 250°C-an eta 6 min-z berotuz. Azkenik tranpa 260°C- 

ra eta 6 min-z labekatu da hurrengo analisirako prest uzteko. 

82

3.3.4. Errepikakortasuna 

Metodoak duen errepikakortasuna aztertu da egun berean eta egun 

desberdinetan zehar. Horretarako, Unibason (Mungia, Bizkaia) hartutako behi- 

minda aztertu da optimizatutako P&T-GC-FID sisteman. Laginaren lau alikuota 

aztertu dira egunero bi egun desberdinetan, eta lortutako analitoen seinaleak, barne 

estandarra erabiliz zuzendu dira. Lortutako emaitzak 3.4. Taulan bildu ditugu. 

3.4. Taula: Unibason (Mungia, Bizkaia) jasotako behi-mindan burututako aurrekontzantrazioprozesuari 

dagozkien eguneko eta egunetako seinaleen desbiderazio estandar erlatiboak (% D.E.E.). 

Egunekoa (n=4) Egunetakoa (n=2) 

Analitoak D.E.E.(%) D.E.E.(%) 

HAz 8,9 11,5 

HPr 4,1 10,4 

HIBu 6,1 9,3 

HBu 5,9 10,7 

HIPe 11,5 17,9 

HPe 8,0 10,0 

HHex 5,2 6,6 

HHep 8,1 12,3 

Ph 5,7 6,4 

4MPh 14,7 13,4 

4EPh 8,2 9,2 

In 23,1 19,7 

3MIn 17,0 18,6 

Orokorrean, lortutako D.E.E.-ak %20 baino txikiagoak dira kasu guztietan, 

indolaren kasuan izan ezik, non eguneko batez besteko D.E.E.-a %23koa den. 

Bibliografian aurkitutako zenbait lanetan lortutako D.E.E.-aren balioekin (%5-%25) 

alderatuz, konparagarriak dira (Matz, 1999). 

Egunen arteko emaitzak faktore bakarreko bariantza analisia erabiliz aztertu 

dira. Fenoletarako eta indolerako (3-metilindolerako izan, ezik)egunen arteko balioak 

konparagarriak direla ikusi da (Flortutakoa=1,92-3,45Fkritikoa=5,99). Ondorioz, egunero 

kalibratzea ezinbestekoa da. 

83

3.3.5. Kalibrazio-kurbak 

P&T-aren bidezko gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen 

aurrekontzentrazioan behi-mindaren matrize-efektua aztertuko da eta, horretarako, 

kalibrazio-kurbak eraikitzeko bi modu desberdinetan prestatu dira disoluzio 

estandarrak. 

Matrize-efekturik gabeko kalibrazio-kurbak 2,2-13,2 mg·l -1 bitartean eraiki dira 

gantz azido lurrunkorretarako eta 5,4-30,9 mg·l -1 bitartean fenol eta indoletarako. 

Lortutako kalibrazio-kurbei dagozkien ekuazioak, barne estandarrarekiko 

zuzenduak, 3.5. Taulan bildu dira. 

3.5. Taula: Barne estandarrarekiko zuzendutako kalibrazio-kurbak matrize-efekturik gabe P&T-GC-FID 

sisteman. S: Analitoaren seinalearen azalera, C: Analitoaren kontzentrazioa, r 2 : Determinaziokoefizientea. 

Analitoak Kalibrazio-kurba r 2 

HAz S=(0,03 ± 0,02)· C+(-0,03 ± 0,12) 0,9082 

HPr S=(0,086 ± 0,004)· C+(-0,18 ± 0,03) 0,9965 

HIBu S=(0,172 ± 0,003)· C +(-0,19 ± 0,03) 0,9993 

HBu S= (0,073 ± 0,002)· C +(-0,10 ± 0,02) 0,9984 

HIPe S=(0,019 ± 0,001)· C +(-0,030 ± 0,008) 0,9923 

HPe S=(0,078 ± 0,003)· C+(-0,12 ± 0,02) 0,9968 

HHex S=(0,054 ± 0,004)· C+(-0,12 ± 0,03) 0,9902 

HHep S=(0,058 ± 0,003)· C+(-0,09 ± 0,02) 0,9955 

Ph S=(0,043 ± 0,005)· C+(-0,3 ± 0,1) 0,9728 

4MPh S=(0,076 ± 0,008)· C+(-0,3 ± 0,2) 0,9779 

4EPh S=(0,11 ± 0,01)· C+(0,0 ± 0,2) 0,9853 

In S=(0,076 ± 0,005)· C+(-0,18 ± 0,09) 0,9927 

3MIn S=(0,21 ± 0,02)· C+(0,4 ± 0,3) 0,9889 

Bestalde, matrize-efektua kontuan hartzeko adizio estandarrak egitea pentsatu 

da baina, aurrekontzentrazio-urratsa automatizatuta ez egoteak prozesua asko 

luzatuko lukeenez, laginaren matrizea erabiliz prestatu dira kanpo kalibrazioak. 

Horretarako, konposatuen lurrunkortasunaz baliatuz, analito gabeko matrizea 

prestatu da. Horrela, behi-minda 48 orduz nitrogenoarekin purgatu da. P&T-GC- 

FID-aren bidez lagina analitoz libre dagoela frogatu ostean, analitorik gabeko 

matrizea kalibrazio-kurbak egiteko erabili da. Matrize-efektuarekin egindako 

84

kalibrazio-kurbak 0,0-11,8 mg·l -1 bitartean eraiki dira gantz azido lurrunkorretarako 

eta 0,0-30,9 mg·l -1 bitartean fenol eta indoletarako. Lortutako kalibrazio-kurbei 

dagozkien ekuazioak, barne estandarrarekiko zuzenduak, 3.6.Taulan bildu dira. 

3.6. Taula: Barne estandarrarekiko zuzendutako kalibrazio-kurbak matrize-efektua kontuan hartuz 

P&T-GC-FID sisteman. S: Analitoaren seinalearen azalera, C: Analitoaren kontzentrazioa, r 2 : 

Determinazio-koefizientea. 


HAz S=(0,0239 ± 0,0002)· C+(0,000 ± 0,001) 0,9998 

HPr S=(0,0281 ± 0,0006)· C+(-0,005 ± 0,004) 0,9991 

HIBu S=(0,054 ± 0,001)· C+(0,008 ± 0,007) 0,9993 

HBu S=(0,014 ± 0,001)· C+(-0,009 ± 0,008) 0,9871 

HIPe S=(0,0082 ± 0,0006)· C+(-0,001 ± 0,004) 0,9896 

HPe S=(0,022 ± 0,002)· C+(-0,01 ± 0,01) 0,9882 

HHex S=(0,0180 ± 0,0008)· C+(-0,006±0,005) 0,9959 

HHep S=(0,016 ± 0,001)· C+(-0,005 ± 0,007) 0,9870 

Ph S=(0,032 ± 0,004)· C+(-0,04 ± 0,06) 0,9769 

4MPh S=(0,044 ± 0,006)· C+(-0,1 ± 0,10) 0,9598 

4EPh S=(0,070 ± 0,009)· C+(0,1 ± 0,1) 0,9669 

In S=(0,058 ± 0,007)· C+(0,02 ± 0,11) 0,9702 

3MIn S=(0,10 ± 0,02)· C+(0,5 ± 0,3) 0,9499 

3.5. eta 3.6. Tauletan bildutako kalibrazio-kurbei dagozkien maldak 

konparatuz, analito guztietarako sentikortasuna matrize-efektua kontuan 

hartzerakoan nabarmenki jaisten dela ikus daiteke. Matrize efektua nabarmena 

denez, kalibrazio-kurbak purgatutako behi-mindaren gainean prestatu behar direla 

esan behar da. Aipagarria da baita kalibrazio puntuen neurketa egiteko erabili den 

denbora 12-14 lanordu ingurukoa izan dela, kalibrazio puntu bakoitzaren artean 

garbiketako neurketa baten beharrizana ezinbestekoa delako. Hau dela eta, metodo 

hau errutinazko bilatzea oso zaila suertatzen da. 

85

3.3.6. Zehaztasuna 

Metodoaren zehaztasuna kalkulatzeko CRM edo erreferentziazko material 

zertifikaturik ez dagoenez, hurrengo hurbilketa egin da. Matrize-efektua aztertzeko 

erabili den purgatu eta zentrifugatutako laginaren gainean gantz azido lurrunkorren, 

fenolen eta indolen kantitate ezagunak gehitu dira: ~6,5 mg⋅l -1 azidoen kasuan eta ~17 

mg⋅l -1 fenol eta indolen kasuan. Horrela, laginak dauzkan analitoen kontzentrazioak, 

matrize-efektua kontuan hartzen duten kalibrazio-kurbekiko kalkulatu dira. 

Lortutako emaitzak 3.8. eta 3.9. Irudietan bildu dira gantz azido lurrunkorretarako 

eta fenol/indoletarako, hurrenez hurren. Balio teorikoaren desbiderazio estandarra 

erroreen propagazioaren bidez kalkulatu da. 

Kontzentrazioa (mg/l) 

8,00 

7,00 

6,00 

5,00 

4,00 

3,00 

2,00 

1,00 

0,00 

HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

3.8. Irudia: Zehaztasunaren azterketan gantz azido lurrunkorretarako lortutako balio esperimental eta 

balio teorikoen erkaketa. Batez bestekoa ± desbiderazio estandarra. 

86 

Lortutakoa 

Gehitutakoa


35 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

3.9. Irudia: Zehaztasunaren azterketan fenol eta indoletarako lortutako balio esperimental eta balio 

teorikoen erkaketa. Bataz bestekoa ± desbiderazio estandarra. 

Gantz azido lurrunkorren kasuan lortutako emaitzak eta balio teorikoen artean 

diferentziak ez dira estatistikoki adierazgarriak (%95ko konfiantza-mailan) azido iso- 

butanoikoa eta azido butanoikoa ez beste analito guztietarako; azken azido 

horretarako desberdintasuna oso txikia bada ere. Zentzu horretan, optimizatutako 

P&T-GC-FID prozedura zehatza dela esan daiteke gantz azido lurrunkor 

gehienetarako. 

Indolen kasuan ere, balio esperimentalaren eta teorikoaren arteko diferentziak 

ez dira estatistikoki adierazgarriak eta, beraz, metodoa zehatza da. 

Fenolen kasuan, ordez, lortutako emaitzak balio teorikotik asko urruntzen 

dira, batez ere fenola eta 4-etilfenolaren kasuan. Lortutako etekinak %100-etik gora 

daude kasu guztietan (ikus 3.7. Taula). Horren arrazoia laginez lagineko garbiketa 

eskasean egon daiteke. 

Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

87 

Lortutakoa 

Gehitutakoa

3.7. Taula: P&T-aren bidez lortutako berreskurapenaren balioak ehunekotan adierazita. 

3.3.7. Detekzio-mugak 

Analitoak Berreskurapena (%-tan) 

HAz 96,6 

HPr 94,2 

HIBu 79,7 

HBu 83,5 

HIPe 89 

HPe 85,5 

HHex 94,4 

HHep 91,1 

Ph 164,2 

4MPh 137,7 

4EPh 152,6 

In 112,6 

3MIn 110,5 

Detekzio-mugak kalkulatzeko, hiru zuri desberdinen analisia burutu da 

purgatutako matrizearen presentzian eta lortutako seinaleen batez bestekoari hiru 

aldiz desbiderazio estandarra gehitu zaie (Miller, 2002). Erabilitako irizpidea, 

matematikoki, Stot=S+3s izan da, non Stot detekzio-mugari dagokion seinalea den, S 

seinaleen batez bestekoa eta s seinale guztien desbiderazio estandarra. Lortutako Stot 

kalibrazio-kurbaren ekuazioan ordezkatuz detekzio-mugari dagokion 

kontzentrazioa lortu da (ikus 3.8. Taula). 

88

3.8. Taula: Analitoen detekzio-mugak μg·l -1 -tan. Irizpidea: Stot=S+3s. 

Analitoak Detekzio-muga 

HAz 780 

HPr 230 

HIBu 220 

HBu 770 

HIPe 1260 

HPe 590 

HHex 460 

HHep 520 

Ph 370 

4MPh 260 

4EPh 740 

In 940 

3MIn 1820 

Bibliografiako beste zenbait lanetan lortutako detekzio-mugak bildu dira 3.9. 

Taulan. Datu hauekin gureak alderatuz, gure detekzio-mugak P&T-GC-FID 

prozedurarekin gantz azido lurrunkorretarako Ábalos eta lankideek hondakin- 

uretarako SPME-GC-FID prozedurarekin lortutako maila berean daudela esan 

daiteke (Ábalos, 2000). Bibliografian gure analitoak P&T-aren bidez 

aurrekontzentratu dituzten Zhao eta kideak (Zhao, 2007) 100 aldiz detekzio-muga 

baxuagoak lortu dituzte ur-laginen azetilazio-deribatizazioaren bidez. 

89

3.9. Taula: Beste lan batzuetan lortutako detekzio-mugak. 

Teknika Analitoak Lagina Detekzio-muga 

(μg·l-1 ) 

Erreferentzia 

P&T-GC-MS HAz, HPr, fenola, indola 

Urlaginak 

- Matz, 1999 

SPME-GC- 

FID 

HAz, HPr, HIBu, HIPe, 

HPe, HHex, HHep 

Hondarurak 

1-1,3 Yo, 1999 

SPME-GC- 

FID 

HAz, HPr, HBu, HPe, 

HHex, HHep 

Hondarurak 

6-675 Ábalos, 2000 

SPME- 

HPLC-DAD 

Fenolak 

Urlaginak 

1-10 

González- 

Toledo, 2001 

SPME-GC- 

MS 

Fenolak 

Urlaginak 

0,1 Llompart, 2002 

SPME- 

HPLC-UV 

Fenolak 

Urlaginak 

23 Peñalver, 2002 

HPLC-UV 

HAz, HPr, HIBu, HIPe, 

HPe 

Txerriminda 

20 000-50 000 Peu, 2004 

SPME-GC- 

FID 

Fenolak 

Hondarurak 

0,47-9,01 Zhou, 2005 

P&T-GC-MS Fenolak 

Urlaginak 

0,08-0,15 Zhao, 2007 

HPLC ≡ bereizmen altuko likido-kromatografia; UV ≡ ultramore-ikuskorreko detektorea; 

SPME ≡ fase solidoko mikroerauzketa; DAD ≡ diodo-segiden detektorea; GC ≡ gas- 

kromatografia; FID ≡ garraren ionizazio detektorea; MS ≡ masa-espektrometria; P&T ≡ purga- 

3.4. Ondorioak 

eta-tranpa. 

Atal honetan esne-behien mindetako gantz azido lurrunkorren, fenolen eta 

indolen aldibereko P&T-aren bidezko determinazioan emandako seinalean eragina 

duten zenbait aldagai aztertu dira. Hala ere, P&T sistemaren optimizazioari ekin 

baino lehen, analisi batetik bestera aurreko saioaren aztarnak geratzen direla frogatu 

da analitoak dauzkan disoluzioaren eta zuriaren neurketak elkarren jarraian eginez 

eta kromatograma hauek aztertuz. Arazoa konpontzeko analisi bakoitzaren ondoren 

saiodia, orratza, ferrulak eta metalezko piezak aipatutako prozedura jarraituz garbitu 

dira zuria burutzean lortutako analitoen seinaleak desagertarazteko. 

90

P&T-aren bidezko aurrekontzetrazioa burutzerakoan aztertu nahi ditugun 

analitoak erretenitzeko asmoz tranpa egokia aukeratu da, Vocarb 3000. Aztertutako 

tranpen artean horrek erretenitu eta desorbatu ditu gure analitoak determinazioa 

burutu ahal izateko modurik egokienean. 

Garbiketa prozesua eta tranpa aukeratuta daudenean, P&T-aren bidezko 

aurrekontzentrazioa burutzerakoan, analitoen erantzunean eragina duten purga- 

denbora, berotze-denbora, berotze-tenperatura eta indar ioniko egokia lortzeko 

gehitu beharreko gatz kantitatea (g NaCl) finkatu dira MultiSimplex® programa 

erabiliz. 

Orokorrean, bai eguneko bai egunetako errepikakortasuna %20 baino 

baxuagoa izan da. Fenolen eta indolen kasuan 2 egun jarraietako emaitzen D.E.E. 

egunean lortutako D.E.E.-rekin konparagarriak diren bitartean, gantz azido 

lurrunkorren kasuan egunean lortutako D.E.E.-ak baino altuagoak dira. 

Kalibrazio-kurbei dagokienez, sentikortasuna matrizearen presentzian jaisten 

da eta, ondorioz, kalibrazioak matrize-efektua kontuan hartuta prestatu behar dira. 

Zehaztasun egokiak estimatu dira azido iso-butanoikoa, azido butanoikoa, 

fenola, 4-metilfenola eta 4-etilfenolaren kasuan izan ezik. 

Detekzio-mugei dagokienez P&T-arekin lortutakoak nahikoak dira lagin 

errealen analisiak egiteko analitoak mg·l -1 mailan aurkitzen baitira. Hala ere, 

neurketa metodoa ez dago automatizatua eta luzea da, kalibratu bat egiteko 

dagokion garbiketekin egun oso bat behar baita. 

Garatutako P&T-GC-FID metodoa sinplea eta nahiko merkea da. Halere, 

laginen artean zuriak prozesatu beharrak metodoa asko luzatzen du, batez ere 

automatizatu gabeko P&T baterako. Azken hau fenolen zehaztasunean izandako 

arazoekin bateratuz, gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldi bereko 

aurrekontzentraziorako alternatiba berria frogatzea pentsatu dugu, buru-guneko fase 

solidoko mikroerauzketa (HS-SPME), hain zuzen ere. 

91





-Bergström J., Öberg T.; “MultiSimplex (1.0 v)”, Gullberna Park S-37154, 

Karlskrona, Suedia, 1997. 

-Engels W.J.M., Dekker R., De Jong C., Neeter R., Visser S.; “A comparative 

study of volatile compounds in water-soluble fraction of various types of ripened 

cheese”, International Dairy Journal, 7, 1997, 255-263. 




-Hewlett Packard, HO 6890 Series Gas Chromatograph, Operating Manual, 

Volume 3 Detectors, 1.go edizioa, 1996. 

-Hwang Y., Matsuo T., Hanaki K., Suzuki N.; “Identification and quantification 

of sulphur and nitrogen containing odorous compounds in wastewater”, Water 

Research, 29, 1995, 711-718. 

-Larrayoz P., Addis M., Gauch R., Bosset J.O.; “Comparison of dynamic 

headspace and simultaneous distillation extraction techniques used for the analysis 

of the volatile components in three European PDO ewes’ milk cheeses”, International 

Dairy Journal, 11, 2001, 911-926. 


a derivatization-solid-phase microextration method for the analysis of thirty phenolic 

polluntants in water samples”, Journal of Chromatography A, 963, 2002, 137-148. 

-Mallia S., Fernández-García E., Oliver-Bosset J.; “Comparison of purge-and- 



2005, 741-758. 

92

-Matz G., Kibelka G., Dahl J., Lennemann F.; “Experimental study on solvent- 

less sample preparation methods. Membrane extraction with a sorbent interface, 

thermal membrane desorption application and purge-and-trap”, Journal of 


-Miller J.C., Miller J.N.; “Estadística y Quimiometría para química analítica”, 

Pearson Educación, S.A. (4 Ed), Madril, 2002. 

-Nelder J.A., Mead R.; “A simplex method for function minimization”, The 

Computer Journal, 7, 1965, 308-310. 

-Otto M; “Fuzzy sets, decision making, and expert systems”, Chemometrics 

and Intelligent Laboratory Systems, 4, 1989, 177. 

-Peñalver A., Pocurull E., Borrull F., Marcé R.M.; “Solid-phase microextraction 

coupled to high-performance liquid chromatography to determinate phenolic 


-Peu P., Beline F., Martínez J.; “Volatile fatty acids analysis from pig slurry 

using high-performance liquid chromatography”, Journal of Environmental 

Analytical Chemistry, 84, 2004, 1017-1022. 

-Povolo M., Contarini G.; “Comparison of solid phase microextraction and 

purge-and-trap methods for the analysis of the volatile fraction of butter”, Journal of 


-Supelco, Purge-and-trap extraction application guide, 3. edizioa, Walton-on- 

Thames, 2006. 

-Valero E., Villaseñor M.J., Sanz J., Matínez-Castro I.; “Comparison of two 

methods based on dynamic headspace for GC-MS analysis of volatile components of 

cheeses”, Chromatographia, 52, 2000, 340-344. 

-Walters F.H., Parker L.R., Morgan S.L., Deming S.N.; “Sequential simplex 

optimization”, CRC Press LLC, Boca Raton, 1991. 



-Zhao R.S., Cheng C.G., Yuan J.P., Jiang T., Wang X., Lin J.M.; “Sensitive 

measurement of ultratrace phenols in natural water by purge-and-trap with in situ 

93

acetylation coupled with gas chromatography-mass spectrometry”, Analytical and 

Bioanalytical Chemistry, 387, 2007, 687-694. 


samples using a novel fibre by solid-phase microextraction coupled to gas 


-Zuloaga O., Etxebarria N., Fernández L. A., Madariaga J. M.; “MultiSimplex 

optimization of purge-and-trap extraction of phenols in soil samples”, Journal of 


-Zuloaga O., Etxebarria N., Zubiaur J., Fernández L. A., Madariaga J. M.; 

“MultiSimplex optimization of purge-and-trap extraction of volatile organic 

compounds in soil samples”, Analyst, 125, 2000, 477-480. 

94

4. HS-SPME–aren BIDEZKO AURREKONTZENTRAZIOA 

LAGIN LIKIDOETAN 

95

4.1. Sarrera 

P&T-aren atalean proposatutako metodo alternatiboa behi-mindetako gantz 

azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldi bereko analisia egiteko fase solidoko 

mikroerauzketan (SPME) oinarritutako metodoa garatzea da, hori izanik atal 

honetako helburua. 

Sarreran aipatu bezala, fase solidoko mikroerauzketaren bidezko 

aurrekontzentrazioa sarritan erabili da gantz azido lurrunkorren (Pan, 1995; Pan, 

1997; Mills; 1999; Yo, 1999; Ábalos, 2000; Guillén, 2004; Ramírez, 2004; Liu, 2005; 

Mallia, 2005; Ziino, 2005; Cai, 2006; Kalua, 2006), fenolen (Eisert, 1996; González- 

Toledo, 2001; Llompart, 2002; Peñalver-Hernando, 2002; Djozan, 2003; Rellán, 2003; 

Sérot, 2003; Guillén, 2004; Zhou, 2005; Ziino, 2005; Cai, 2006) eta indolen (Cai, 2006) 

analisian lagin mota desberdinetan, hala nola, txerri-mindetan, ur-laginetan, 

hondakin-uretan, gaztetan, ketutako sardinzarretan, etabarretan. Egia bada ere 

bibliografian lan anitz aurki daitezkeela non aipatutako analitoen determinazioa 

egiten den, gutxi dira aldibereko aurrekontzentrazioa egiten dutenak (Cai, 2006). 

Zentzu horretan, atal honetan gure helburua behi-mindetako (fase likidoko) gantz 

azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldibereko analisirako SPME-aren bidezko 

aurrekontzentrazio-metodo sinplea garatzea da. 

SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioa zuntza laginean murgilduta edo 

buru-gunean (HS) egin daiteke, 1. Atalean aipatu den bezala. Hala ere, bibliografian 

96

aurki daitezkeen lanetan, orokorrean, gantz azido lurrunkorretarako (Pan, 1995; 

Mills, 1999; Ábalos, 2000; Guillén, 2004; Ramírez, 2004; Liu, 2005; Ziino, 2005; Mallia, 

2005; Cai, 2006; Kalua, 2006), fenoletarako (Djozan, 2003; Sérot, 2003; Guillén, 2004, 

Zhou, 2005; Ziino 2005; Cai, 2006) eta indoletarako (Cai, 2006) aurrekontzentrazioa 

buru-gunean (HS-SPME) aurrera eraman da. 

Separazio/detekzio urratsari dagokionez, orokorrean gas-kromatografia erabili 

ohi da, masa-espektrometriari (MS), olfatometriari (O) edo garraren bidezko 

ionizazio-detektoreari (FID) lotuta, eta lan gutxi batzuek soilik erabiltzen dute likido- 

kromatografia (González-Toledo, 2001; Peñalver-Hernanado, 2002). 

SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioan analitoen erantzunean eragiten 

duten aldagaien artean zuntza, erauzketa- eta desortzio-tenperaturak eta erauzketa- 

eta desortzio-denborak daude. SPME-a lagin likidoetara aplikatzen denean, aldiz, 

erantzunean eragina duten aldagai kopurua zabalagoa da, hala nola, laginaren 

bolumena, laginaren pH-a, gatz inerteen adizioa… Lan gehienetan aldagai hauen 

azterketa banan-banan aurrera eramaten da eta gutxi dira diseinu esperimentala 

bezalako erremintak erabiltzen dituzten lanak (Llompart, 2002; Sérot, 2003). Lan 

honetan The Unscrambler® programaren (7.5 bertsioa, Camo Asa, Trondheim, 

Noruega) bidezko Plackett-Burman diseinua erabili da lagin likidoen azterketan 

eragina duten aldagaien eragina kualitatiboki aztertzeko (Otto, 1999; Esbensen, 2001; 

Brereton 2003). 

Horrela, atal honetan esne-behien mindetako fase likidoaren gantz azido 

lurrunkorren, fenolen eta indolen HS-SPME-aren bidezko aldibereko 

aurrekontzentrazioa optimizatu da. Aztertutako aldagaiak zuntz mota (100 μm 

polidimetilsiloxanoa, 85 μm carboxen/polidimetilsiloxanoa, 50/30 μm 

dibinilbentzeno/carboxen/polidimetilsiloxanoa eta 85 μm poliakrilatoa), laginaren 

pH-a (3-7), sodio kloruroaren adizioa (0-1 mol·l -1 ), laginaren bolumena (10-30 ml), 

erauzketa-denbora (10-30 min), erauzketa-tenperatura (25-50°C), desortzio-denbora 

(3-10 min) eta desortzio-tenperatura (230-310°C) izan dira eta Plackett-Burman 

diseinuaren bitartez aztertu da euren eragina. Baldintza optimoetan metodoaren 

errepikakortasuna, zehaztasuna eta detekzio-mugak aztertu dira. 

97



Lagin likidoak aztertzeko erabilitako 15 eta 40 ml-ko topaziozko ontziak, 

tapoiak, septum-ak eta irabiagailu magnetikoak lehendabiziz xaboiarekin eta iturriko 

urarekin garbitu dira. Ondoren, Elix (Millipore, Bedford, MA, EEBB) urarekin pasatu 

ostean, %50 (b/b) azetona duen ur-bainuan gau osoan utzi dira. Hurrengo egunean 

berriro ere iturriko urarekin, Elix urarekin eta Milli-Q (Element A10, MilliPore) 

urarekin pasatu eta topaziozko ontziak 400°C-an, muflan 2 orduz lehortzen utzi 

diren bitartean, tapoiak, septum-ak eta irabiagailu magnetikoak azetonaz eta Milli-Q 

uraz pasa ostean 50°C-an estufan lehortu dira. 

4.2.2. Erreaktiboak, materiala eta laginaren tratamendua 

Azido azetikoa (>%99,99), azido propanoikoa (%99,8), azido butanoikoa 

(>%99), azido iso-pentanoikoa (>%99), azido pentanoikoa (>%99), azido hexanoikoa 

(%99), azido heptanoikoa (99%), 4-etilfenola (%99,2), indola (%99), 3-metilindola 

(%99), fenola-d6 (barne estandar bezala, B.E., %99) eta azido-d-azetikoa-d3 (B.E., 

%99,5) Aldrich (Madril, Estatu Espainiarra) etxe komertzialekoak dira. Azido iso- 

butanoikoa (%99), fenola (%98) eta 4-metilfenola (≥%99) Fluka-koak (Madril, Estatu 

Espainiarra) dira. Sodio kloruroa (%98, Probus, Madril, Estatu Espainiarra) ingurune 

ioniko egokia lortzeko erabili da eta azido nitrikoa (%65, Panreac, Madril, Estatu 

Espainiarra) laginaren pH-a doitzeko. 

Lagin likidoen azterketa egiteko konposatuen 10 000 – 1000 mg·l -1 -ko disoluzio 

estandarrak prestatu dira. Disoluzio estandarrak metanoletan prestatu dira 

(Scharlau, Bartzelona, Estatu Espainiarra) eta iluntasunean 5°C-an gorde. Stock zein 

disoluzio nahaste guztiak 2 ml-ko ontzitxoetan prestatu dira, konposatu 

lurrunkorrak izanda buru-gune gutxi eduki dezaten eta likido-gas orekan analitoen 

galerak txikiak izateko. 

Fase solidoko mikroerauzketa egiteko erabili diren zuntzak 100 μm PDMS 

(polidimetilsiloxanoa), 85 μm CAR/PDMS (carboxen/polidimetilsiloxanoa), 50/30 μm 

DVB/CAR/PDMS (dibinilbentzeno/carboxen/polidimetilsiloxanoa) eta 85 μm PA 

98

(poliakrilatoa) dira, Supelco etxe komertzialekoak (Bellefonte, PA, EEBB). Etxe 

komertzialak gomendatu bezala egokitu da zuntz bakoitza (Supelco, 2006). 

Erabilitako beirazko materiala silanizatu da %2 (b/b) diklorometanotan (HPLC, 

Lab-Scan, Dublin, Irlanda) hexametildisilanoa (Fluka) erabilita. 

4.2.3. HS-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 

HS-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa aurrera 

eramateko zaharkitutako behi-minda, hau da, analitoak galduta dituen behi-minda, 

erabili da. Minda-lagin hau hozkailuan denbora luzean egondakoa da eta 20 mg·l -1 - 

eko kontzentrazioan dopatu da konposatu bakoitzerako. 

Laginaren 10 ml 15 ml-ko ontzira sartu da irabiagailu magnetiko txiki batekin. 

Laginaren pH-a eta NaCl kantitatea diseinu esperimentalak eskatutakoaren arabera 

doitu dira (ikus 4.2. Taula). Ontziek politetrafluoroetilenozko (PTFE) atorra duen 

silikonazko septum-a dute eta, behin ontziak tapoiekin itxita daudela, nahastea 

irabiatu da disoluzio homogeneoa lortu arte. SPME-rako orratzak septum-a zulatu, 

dagokion zuntza ontziaren buru-gunean kokatu eta diseinuak proposatutako 

tenperaturan eta denboran (ikus 4.2. Taula) aurrera eraman da aurrekontzentrazio- 

urratsa. Erauzketa-tenperatura kontrolatzeko, laginak 4.1. Irudian ikus daitekeen 

bainu termostatikoan murgildu dira. 

99

4.1. Irudia: Erauzketa egiteko erabilitako muntaia. 

Erauzi ondoren, zuntza orratzean batu, ontzitik atera eta gas- 

kromatografoaren (GC) injekzio-portu beroan sartu da. Desortzio-tenperatura eta 

desortzio-denbora diseinu esperimentalak finkatu ditu (ikus 4.2. Taula). Desortzio- 

denbora banaketa-gabeko (splitless) denborarekin finkatu da. Injektorean erabilitako 

beirazko ator silanizatuaren barne-diametroa 0,8 mm-koa da, GC-aren erresoluzioa 

hobetzen laguntzen baitu, batez ere gantz azido lurrunkorrenen kasuan. 

Desortzio-urratsa bukatu ondoren, zuntza injektore laguntzailean berotu da 15 

min-z zuntz bakoitzaren egokitze-tenperatura erabiliz (Mestres, 2000; Vas, 2004). 

Modu horretan analitoen desortzio kuantitatiboa lortu da zuriaren arazoak eta 

oroimen-efektuak minimizatuz. Hau frogatzeko desortzio-urratsaren ostean zuntza 

berriz injektatu, eta bere seinalea aztertuz, oroimen-efekturik ez dagoela behatu da. 


HS-SPME-aren bidezko lagin likidoetarako aurrekontzentrazioaren 

optimizazioa Varian (Walnut Creek, CA, EEBB) Saturn 2200 masa-espektrometroari 

lotutako Varian 3800 gas-kromatografoan aurrera eraman da. Analitoen banaketa 

kromatografikoa CP-Sil 8 CB (Varian) odol-jario baxuko zutabe kapilarrean burutu 

da (30 m x 0,25 mm x 0,25 μm). Ondoko tenperatura-programa erabili da 

banaketarako: 70°C-an 1 min-z mantendu, 10°C·min -1 -ko abiaduraz 210°C-ra eraman 

100

eta azkenik, 20°C·min -1 -ko abiaduraz 300°C-ra eraman eta 10,5 min-z mantendu. Gas 

garraiatzailea, helioa (%99,999), 1 ml·min -1 -ko fluxu konstantean erabili da. Elektroi- 

talkaren bidezko ionizazioa eta detekzioa scan moduan 35-250 m/z masa-bitartean 

egin da. 

Errepikakortasuna, kalibrazio-kurbak, metodoaren zehaztasuna eta detekzio- 

mugak Agilent Technologies 6890N gas-kromatografoan eta detektore modura 5975 

masa-espektometroan aurrera eraman dira, MSD 5975 ChemStation software-aren 

kontrolpean. Analitoen banaketa kromatogafikoa HP-5% MS (Agilent) odol-jario 

baxuko zutabe kapilarrean burutu da (30 m x 0,25 mm x 0,25 μm). Ondoko 

tenperatura-programa erabili da banaketarako: 70°C-an 1 min-z mantendu, 

60°C·min -1 -ko abiaduraz 300°C-ra eraman eta 5 min-z mantendu da. Gas 

garraiatzailea, helioa (%99,999), 1,5 ml·min -1 -ko fluxu konstantean erabili da. 

Elektroi-talkaren bidezko ionizazioa erabili da. Kuantifikazioarekin lotutako 

neurketak SIM (Selected Ion Monitoring) moduan aurrera eraman dira eta analito 

bakoitzaren kasuan jarraitutako ioiak eta erretentzio-denborak 4.1. Taulan ikus 

daitezke. 

101

4.1. Taula: Analitoen erretentzio-denborak (tR) eta SIM metodoan erabilitako ioi karakteristikoak 

Agilent-eko 6890N gas-kromatografoa eta 5975 masa-espektrometroan egindako neurketetarako. 

Analitoak tR (min) Ioi karakteristikoa 

HAz 1,12 43/74 

HAz-d4 1,12 77 

HPr 1,27 57/88 

HIBu 1,41 43/71 

HBu 1,55 43/74 

HIPe 1,83 43/74 

HPe 2,19 74/87 

HHex 3,46 74/87 

HHep 4,59 74/87 

Ph 4,38 66/94 

Ph-d6 4,38 71/99 

4MPh 5,23 107/108 

4EPh 5,89 107/122 

In 6,58 90/117 

3MIn 7,06 130/131 

HAz≡azido azetikoa; HAz-d4≡azido-d-azetikoa-d3; HPr≡azido propanoikoa; HIBu≡ 

azido iso-butanoikoa; HBu≡ azido butanoikoa; HIPe≡ azido iso-pentanoikoa; HPe≡azido 

pentanoikoa; HHex≡azido hexanoikoa; HHep≡azido heptanoikoa; Ph≡fenola; Ph-d6≡fenola-d6; 

4MPh≡4-metilfenola; 4EPh≡4-etilfenola; In≡indola; 3MIn≡3-metilindola. 

Kalibrazio-kurbetarako disoluzio estandarrak bi modutan prestatu dira. Alde 

batetik, disoluzio estandar batzuk analitoen kantitate egokiak eta barne estandarren 

(azido-d-azetiko-d3 eta fenol-d6) 10 μl (3000 mg·l -1 -eko disoluzioetatik) eta 3 g sodio 

kloruro duen 10 ml Milli-Q uretan prestatu dira. Bestalde, beste disoluzio estandar 

batzuk prestatu dira matrize-efektua kontuan hartzeko. Horretarako, behi-minda 48 

orduz nitrogenoarekin purgatu da analito gabeko matrizea lortzeko. Ondoren, 

purgatutako behi-mindaren 2 ml-ren gainean disoluzio estandar bakoitzari dagokion 

analitioen kantitateak, barne estandarren 10 μl (3000 mg⋅l -1 -eko disoluzioetatik) eta 3 

g sodio kloruro gehitu eta Milli-Q urarekin 10 ml-ra parekatu dira disoluzio estandar 

desberdinak. 

102


4.3.1. Zuntz egokiaren hautaketa 

HS-SPME-aren bidezko lagin likidoetarako aurrekontzentrazioaren 

optimizazioan lehenengo zuntzak aztertu dira. Hasierako saiaketan merkatuan salgai 

aurkitzen diren hiru zuntz desberdin aztertu dira: 100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS 

eta 50/30 μm DVB/CAR/PDMS. Zaharkitutako behi-mindaren alikuota desberdinak 

analitoen nahaste batekin dopatu dira 20 mg·l -1 -ko kontzentraziora. Zuntz 

bakoitzarekin bost erauzketa aurrera eraman dira 15 min-z eta inguruko 

tenperaturan. Saiaketa hauetan irabiagailu magnetikoa erabili da, alde batetik, buru- 

gune homogeneoa lortzeko eta, bestetik, analitoen zuntzerainoko transferentzia 

homogeneoa izateko. Gantz azido lurrunkorretarako eta fenol eta indolentarako 

lortutako emaitzak (gailurren azalera logaritmikoak) 4.2. eta 4.3. Irudietan ikus 

daitezke, hurrenez hurren. 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

log (azalera) 


4.2. Irudia: Gantz azido lurrunkorretarako 100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 

DVB/CAR/PDMS zuntzekin lortutako erantzunak (gailurraren azalerak logaritmo eran adierazita), 

n=5. 

103 

PDMS 

CAR/PDMS 

DVB/CAR/PDMS

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

4.3. Irudia: Fenol eta indoletarako 100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 


n=5. 

Fenolen eta indolen kasuan 50/30 μm DVB/CAR/PDMS zuntzak erakusten du 

erauzketa/desortzio emaitzarik hoberenak, baina gantz azido lurrunkorren kasuan 

antzeko emaitzak lortu dira 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm DVB/CAR/PDMS 

zuntzekin. 

log (azalera) 


Lortutakoaren arabera, ikatza duten zuntzetan lortu dira emaitzarik onenak, 

beste egile batzuek ere lortu duten moduan (Mestres, 2000; Ábalos, 2000; Cai, 2006). 

Antza denez, zuntzean Carboxen partikulek eratzen dituzten poroetan konposatu 

polarrak harrapatzeko aukerak handitzen dira. Bestalde, analitoek poroen geruzen 

artean migra dezakete, adsortzio-ahalmena handituz. Badirudi, molekula polar 

txikien adsortzioa Carboxen-ean dauden mikro-poroetan sortzen diren bolumen 

molekularren menpekoa dela (Godoi, 2005). Hau dela eta, CAR/PDMS eta 

DVB/CAR/PDMS zuntzak erabili dira hemendik aurrera eramandako lagin likidoei 

eragiten dien beste aldagaien optimizazioan. Azpimarratzekoa da, baita ere, gantz 

azido lurrunkorren kasuan masa-espektrometroan detektatu dena azido bakoitzari 

dagokion metil esterra izan dela eta ez azidoa bera. Adibide gisa, 4.4.a. eta 4.4.b. 

Irudietan azido butanoikoaren eta dagokion metil esterreraren masa-espektroak 

bildu dira, hurrenez hurren. Esterifikazio-prozesua non ematen den azaltzeko 

104 

PDMS 

CAR/PDMS 

DVB/CAR/PDMS

asmoarekin edo gantz azido hauek disolbatuta dauden disolbatzaileak eduki 

dezakeen eragina aztertzeko, saiaketa desberdinak aurrera eraman dira. 

(a) (b) 

4.4. Irudia: Azido butanoikorako lortutako masa-espektroa: (a) metanoletan dagoen 20 mg·l -1 

kontzentrazioa duen disoluzioaren 1 μl-ren injekzio zuzenaren edo PA zuntzarekin SPME-aren bidezko 

aurrekontzentrazioaren ostean eta (b) DVB/CAR/PDMS, CAR/PDMS eta PDMS zuntzekin SPMEaren 

bidezko aurrekontzentrazioaren ondoren. 

Lehenengo, metanoletan disolbatutako gantz azido lurrunkorrak GC-MS 

sisteman injektatu dira zuzenean, metanolaren presentzian azidoen esterifikazioa 

gertatu den ala ez ikusteko. Kasu horretan ez da metil esterren aztarnarik ageri eta, 

gainera, beste egile batzuek ere erabiltzen dituzte metanola bezalako 

disolbatzatzaileak (etanola, adibidez) gantz azido lurrunkorren disoluzioak 

prestatzeko (Liu, 2005). Modu horretan, metanola eta zutabe kromatografikoa (metilo 

taldeak dituena) esterifikazioaren erantzuleak ez direla konprobatu da. Hau dela eta, 

esterifikazio-erreakzioa SPME zuntzaren gainean ematen dela pentsatu dugu, 

aztertutako zuntzek (100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 

DVB/CAR/PDMS) metilo taldeak baitituzte. Hau ziurtatzeko asmoarekin, metilo 

talderik ez duen 85 μm poliakrilatozko (PA) zuntza aztertu da. Kasu horretan, 

injekzio zuzenaren kasuan bezala, azidoak behatu dira masa-espektrometroan. Orain 

artekoa kontuan hartuz, PDMS taldea duten zuntzak erabiltzean, aztertu beharreko 

gantz azidoei dagokien metil esterrak agertzen direla pentsa daiteke. Bibliografian ez 

105

dugu halako portaerarik deskribatuta ikusi gantz azido lurrunkorren 

aurrekontzentrazioa PDMS taldea duten zuntzetan aurrera eraman denean (Ábalos, 

2000; Guillén, 2004; Ziino, 2005; Kalua, 2006; Cai, 2006). Metil esterren eraketa ez 

dugu arazo bezala aurkitu, metilazioak azidoen polaritatea murriztu eta horrek 

gailur kromatografikoen itxura hobetzen baitu, polaritatearen ondorioz agertzen 

diren buztan kromatografikoak desagertzen baitira. Berez, zenbait lanetan masa 

molekular altuko gantz azidoen metilazioa proposatzen da deribatizazio moduan 

(Pan, 1995). 

4.3.2. HS-SPME-aren bidezko erauzketaren eta desortzioaren optimizazioa 

Aurretiaz burututako optimizazioan CAR/PDMS eta DVB/CAR/PDMS zuntzak 

gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen aldi bereko aurrekontzentrazioa 

egiteko egokiak izan daitezkeela ikusi dugu. Ondoren, zuntzaren naturaz gain 

aurrekontzentrazio/desortzio prozesuan eragin dezaketen beste aldagai batzuk 

aztertu ditugu, besteak beste, pH-a, NaCl-aren adizioa, laginaren bolumena (Bol), 

erauzketa-denbora (tE), erauzketa-tenperatura (TE), desortzio-denbora (tD) eta 

desortzio-tenperatura (TD). Aldagai guzti hauen azterketa egiteko asmoarekin 

Plackett-Burman diseinua eraiki da The Unscrambler® (7.5 bertsioa, Camo Asa, 

Trondheim, Noruega) programa erabilita. Aztertutako konposatuak azido azetikoa, 

azido propanoikoa, azido butanoikoa, azido iso-pentanoikoa, azido pentanoikoa, 

fenola, 4-metilfenola, 4-etilfenola, indola eta 3-metilindola izan dira. 

Aldagaiei emandako balio maximoak eta minimoak ondokoak izan dira: 

laginaren pH-a (3-7), gehitutako gatza (NaCl 0-1 mol·l -1 ), laginaren bolumena (10-30 

ml), erauzketa-denbora (10-30 min), erauzketa-tenperatura (25-50°C), desortzio- 

denbora (3-10 min), desortzio-tenperatura (270-310°C) eta zuntzak (85 μm CAR/ 

PDMS, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS). Lan-baldintzetan matrize-efektuaren eragina 

kontuan hartzeko, optimizazioa dopatutako behi-mindaren gainean aurrera eraman 

da. Saiaketa guztiak irabiaketa magnetiko konstantea erabiliz aurrera eraman dira. 

Programak proposatutako saiaketak eta saiaketa bakoitzerako lortutako emaitzak 

(gailur kromatografikoen azaleren logaritmoak) 4.2. eta 4.3. Tauletan bildu dira, 

hurrenez hurren. 

106

4.2. Taula: Plackett-Burman diseinurako The Unscrambler® programak proposatutako saiaketak. 

Zuntza pH 

NaCl 

(mol·l-1 ) 

tE (min) TE (°C) tD (min) TD (°C) Bol (ml) 

1 + a 7 0 30 50 10 230 10 

2 - b 7 1 10 50 10 310 10 

3 - 7 1 10 50 10 310 10 

4 - 7 1 10 50 10 310 10 

5 + 3 1 30 25 10 310 30 

6 - 7 0 30 50 3 310 30 

7 - 3 1 10 50 10 230 30 

8 - 3 0 30 25 10 310 10 

9 + 3 0 10 50 3 310 30 

10 + 7 0 10 25 10 230 30 

11 + 7 0 10 25 10 230 30 

12 + 7 0 10 25 10 230 30 

13 + 7 1 10 25 3 310 10 

14 - 7 1 30 25 3 230 30 

15 + 3 1 30 50 3 230 10 

16 + 3 1 30 50 3 230 10 

17 + 3 1 30 50 3 230 10 

18 - 3 0 10 25 3 230 10 

a) +: CAR/PDMS b) -: DVB/CAR/PDMS 

107

4.3.Taula: Plackett-Burman diseinurako The Unscrambler® programak proposatutako saiaketen 

erantzunak (gailur kromatografikoen azaleren logaritmoak). 

HAz HPr HBu HIPe HPe Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

1 7,4 7,5 7,5 7,0 6,4 7,6 8,0 7,8 7,6 7,8 

2 7,3 7,8 7,7 7,9 6,8 7,6 8,1 7,9 7,7 7,8 

3 7,3 7,6 7,7 7,9 6,6 7,6 8,0 7,9 7,8 7,8 

4 6,2 7,2 7,5 7,6 6,1 7,7 8,1 7,9 7,8 7,9 

5 7,8 7,6 8,0 7,7 6,8 7,3 7,7 7,3 7,0 7,3 

6 2,4 2,8 4,2 7,3 6,3 7,6 8,2 8,1 7,9 8,0 

7 7,2 7,2 7,7 7,9 6,7 7,4 7,8 7,6 7,3 7,5 

8 - 6,8 7,4 7,4 6,3 7,5 7,9 7,6 6,3 7,4 

9 7,4 7,3 7,7 7,6 6,7 7,1 7,5 7,2 7,0 7,2 

10 7,3 7,8 7,8 8,0 6,5 6,5 6,9 6,6 6,2 6,4 

11 7,4 7,8 7,8 7,9 6,1 6,6 6,9 6,6 6,2 6,4 

12 7,1 7,6 7,7 7,9 6,2 6,7 7,0 6,8 6,4 6,7 

13 7,5 7,8 7,7 7,9 6,4 6,9 7,4 6,9 6,7 6,9 

14 - - 3,1 4,4 5,2 7,6 8,2 8,3 8,3 8,4 

15 8,3 8,1 7,7 7,4 6,6 7,3 7,7 7,4 4,8 6,0 

16 8,3 8,1 7,8 7,2 6,5 7,4 7,9 7,8 5,2 7,3 

17 8,1 8,1 7,5 6,8 6,3 7,4 7,9 7,7 5,0 7,1 

18 8,5 8,7 8,1 8,0 6,9 6,6 6,9 6,6 5,0 6,2 

Aztertutako analitoen erantzunetan eragina duten aldagaiak zeintzuk diren 

aztertzeko, bariantza-analisia aurrera eraman da %90-ko konfidantza-mailarako eta 

lortutako emaitzak 4.4. Taulan bildu dira, non + ikurrak aldagaiak eragin positiboa 

duela adierazi nahi duen, - ikurrak negatiboa eta NS aldagaiak eraginik ez duela. 

108

4.4. Taula: Konposatu organiko lurrunkorren HS-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioaren 

optimizaziorako The Unscrambler® programak proposatutako Plackett-Burman diseinuaren bariantzaanalisiaren 

emaitzak. 

Adagaiak HAz HPr HBu HIPe HPe Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

Zuntza NS (a) NS NS NS NS - (b) - - NS NS 

pH NS NS NS NS - + (c) + + + + 

NaCl NS NS NS NS NS NS NS NS NS NS 

tE NS NS NS - NS + + + + + 

TE NS NS NS NS NS + + NS NS NS 

tD NS NS NS NS NS + NS NS + NS 

TD NS NS NS NS NS NS NS NS NS NS 

Bol NS NS NS NS NS NS + NS NS NS 

(a) ez du eraginik; (b) eragin negatiboa; (c) eragin positiboa. 

Aztertutako aldagaiek, gehien bat, fenolen eta indolen erantzunen gainean 

eragina daukate. Gehien eragiten duten aldagaiak zuntzaren natura, laginaren pH-a 

eta erauzketa-denbora dira. 

Zuntzari dagokionez eta aurretiaz 4.3. Irudian fenol eta indoletarako ikusi den 

bezala, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS zuntzak ematen du sentikortasunik altuena. 

Gantz azido lurrunkorren kasuan zuntzaren eragina ez da nabaria beraz, 50/30 μm 

DVB/CAR/PDMS aukeratu da zuntz egokiena bezala. 

pH-ari dagokienez, erantzunik hoberenak laginaren gainean azidorik gehitu ez 

denean lortu dira, hau dela eta laginaren pH-a (pH∼7) ez aldatzea erabaki da. Beste 

zenbait lanetan sentikortasun hobea lortu dute bai azido lurrunkorren analisian (Pan, 

1995; Ábalos, 2000), bai fenolen kasuan ere (González-Toledo, 2001; Sérot, 2003; 

Zhou, 2005) laginak azidotu direnean. Diseinu esperimentalean aurkezten diren 

emaitzak egiaztatzeko asmoarekin, 10 ml Milli-Q ur aztertu nahi diren 

konposatuekin dopatu eta azidotutako eta azidotu gabeko laginak aztertu dira. 4.5. 

Irudian azido butanoikorako ikus daiteke lagina azidotzeak eragin nabarmenik ez 

duela. Beste analito guztiek antzeko portaera dute. Badira bibliografian ere zenbait 

lan non bai gantz azido lurrunkorrak zein fenolak SPME-aren bidez 

aurrekontzentratzerakoan ez den lagina azidotzen (Ramírez, 2004; Kalua, 2006). 

109

4.5. Irudia: HS-SPME-aren bidezko azido butanoikorako lortutako gailur kromatografikoak, azidotuta 

(orlegia) eta azidotu gabe (beltza). 

4.4. Taulan bildutako emaitzen arabera, fenoletarako eta indoletarako 

erauzketa-denbora luzeak (30 min) hobeak dira. Momentu honetan HS-SPME 

prozesua gure laborategietan automatizatzerik ez dugunez, 30 min-ko 

aurrekontzentrazioa luzeegia iruditu zaigu eta erauzketa-denbora 15 min-an uztea 

erabaki dugu. 

Sodio kloruroa bezalako gatz inertearen gehitzeak ez du eraginik izan 

aztertutako laginean. Gantz azido lurrunkorrekin eta fenolekin burututako beste lan 

batzuk kontuan hartuz (Pan, 1995; Ábalos, 2000; González-Toledo, 2001; Llompart, 

2002; Zhou, 2005), purga-eta-tranparekin fenolen analisian taldeak duen 

eskarmentua kontuan izanik (Zuloaga, 2000) eta 3. Ataleko optimizazioan lortutako 

emaitzak kontuan izanik, gatz-efektu positiboa espero zen. Behatutakoa azaltzeko 

asmoz, 10 ml Milli-Q ur aztertu nahi diren konposatuekin dopatu eta lagin bera 

gatzik gabe eta gatzarekin aztertu da. Lortutako emaitzak 4.6.a. eta 4.6.b. Irudietan 

ikus daitezke, azido butanoikorako eta indolerako, hurrenez hurren. Seinale 

altuagoak lortu dira Milli-Q uraren gainean gatza gehitu denean, ez aldiz behi- 

mindaren gainean gehitzerakoan. Emaitza kontrajarri hauek ikusita, hartu berria den 

behi-minda diluitu (hamar aldiz) eta honen gainean aurrekontzentrazioa eman da, 

110

erriro ere gatza gehituta eta gehitu gabe. Azido propanoikorako lortutako emaitzak 

4.6.c. Irudian bildu dira eta seinalea gatzaren presentzian nabarmenki handitzen dela 

ikus daiteke. Portaera hau azaltzeko zera proposatu da: diluitu gabeko behi-mindan 

dagoeneko gatz-kontzentrazioa altua da (berez, 3 g NaCl diluitu gabeko behi- 

mindan nekez disolbatzen da) eta, ondorioz, gatz gehiago gehitzeak ez du eragin 

nabarmenik. Ordea, gatza Milli-Q uraren edo diluitutako behi-mindaren gainean 

gehitzeak eragin positiboa dauka, espero zitekeen moduan. 

(a) (b) 

4.6. Irudia: Gailur kromatografikoak (a) Milli-Q uretan dagoen azido butanoikoa, (b) Milli-Q uretan 

dagoen indola, (c) azido propanoiko hartu berria den eta 10 aldiz diluitu den behi-mindan, HS-SPMEaren 

bidezko aurrekontzentrazioan NaCl gatzarekin (orlegia) eta NaCl gatzik gabe (beltza). 

111 

(c)

Erauzketa-tenperaturari dagokionez, eragin positiboa du fenolaren eta 

4-metilfenolaren emaitzetan. Modu horretan, erauzketa tenperatura 35°C-an egokitu 

da. Ez dira tenperatura altuagoak erabili konposatu lurrunkorren galerak 

minimizatzeko asmoarekin. 

Desortzio-denborak eta desortzio-tenperaturak eragin nabarmenik ez dutenez, 

lortutako emaitzetan 3 min-z eta 300°C-an egokitu dira, hurrenez hurren. Desortzio- 

tenperatura altuak aukeratu dira mamu-gailur kromatografikoak edo ondo 

desorbatu ez diren analitoen agerpena sahiesteko, nahiz eta horrekin zuntzaren 

bizitza laburtu. Bukatzeko, laginaren bolumenak ez du eragin nabarmenik, ondorioz, 

10 ml-an finkatu da. 

4.3.3. Errepikakortasuna, kalibrazio-kurbak, zehaztasuna eta detekzio-mugak 

Errepikakortasuna 

Metodoaren errepikakortasuna egunean eta egunetan zehar aztertu da. 

Horretarako, Ardeon (Gatika, Bizkaia) hartutako behi-mindaren lagina analizatu da 

aurreko atalean likidoetarako optimizatutako HS-SPME-GC-MS determinaziorako 

baldintzetan. Behi-mindaren 2/10-ko diluzioa egin da eta, diluzioa egin eta gero, 

lagina berriro ere zentrifugatu da. Lagin diluituaren bost alikuota aztertu dira 

egunero lau egunetan zehar eta lortutako seinaleak dagokien barne estandar 

deuteratuekin zuzendu dira. Lortutako emaitzak 4.5. Taulan bildu dira. Eguneko 

neurketetarako lortutako emaitzen desbiderazio estandar erlatiboaren (D.E.E.) 

balioak %20a baino baxuagoak dira analito guztietarako. Egunetako 

errepikakortasunari dagokionez, azido iso-butanoikoa, azido hexanoikoa eta 3- 

metilindola alde batera utzita, beste kasu guztietan lortutako D.E.E.-ak %20a baino 

txikiagoak izan dira ere. 

112

4.5. Taula: Ardeon (Gatika, Bizkaia) hartutako behi-mindaren gainean burututako aurrekontzantrazioprozesuaren 

eguneko eta egunetako desbiderazio estandar erlatiboak (D.E.E.%). 

Egunean Egunetan 

Analitoak D.E.E.(%) D.E.E.(%) 

HAz 10,6 7,7 

HPr 8,7 18,3 

HIBu 11,0 22,0 

HBu 9,7 6,5 

HIPe 15,1 14,7 

HPe 5,8 12,5 

HHex 12,8 23,4 

HHep 11,7 6,6 

Ph 18,7 12,3 

4MPh 12,1 2,9 

4EPh 12,9 15,6 

In 14,8 17,3 

3MIn 17,5 27,9 

Eguneko eta egunetako emaitzetarako faktore bakarreko bariantza-analisia 

aurrera eraman da eta lortutako balioen arabera egunetako errepikakortasuna soilik 

mantentzen da (Fkrit=3,24 > Flortutakoa=2,38; 1,07; 2,17; 1,40), azido azetikorako, azido 

hexanoikorako, azido heptanoikorako eta 4-metilfenolaren kasuan. Emaitza hauek 

kontuan hartuta egunero kalibratzea erabaki da. 

Kalibrazio-kurbak 

HS-SPME-aren bidezko gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen 

aurrekontzentrazioaren optimizazioan behi-mindak duen matrize-efektua agerian 

geratu da. Zentzu horretan, kuantifikaziorako eraiki beharreko kalibrazioak 

planteatzerako orduan, Milli-Q uretan prestatutako disoluzio estandarrak 

baliogarriak izango ez direla pentsatu da eta aurreko atalean P&T-rako 

burututakoaren parekoa egin da. HS-SPME-GC-MS-aren bidez lagina analitoz libre 

dagoela frogatu ostean, analito gabeko matrizea kalibrazio-kurbak prestatzeko 

erabili da. Ondoren, disoluzio estandar bakoitzari 3 g NaCl eta estandar bakoitzaren 

eta barne estandarren kantitate egokia gehitzeaz gain, 2 ml behi-minda gehitu 

zaizkio. Behi-minda kantitate hau gehitu da kuantifikatzerakoan lagina diluitu 

113

eharko dela suposatuz, analitoen kontzentrazioak oso altuak izaten baitira halako 

laginetan. Kalibrazio-kurbak 1,5-7,5 mg⋅l -1 eta 0,5-2,5 mg⋅l -1 bitarteetan eraiki dira 

gantz azido lurrunkorren eta fenolen eta indolen kasuan, hurrenez hurren. 4.6. 

Taulan Milli-Q uretan eta behi-mindan prestatutako kalibrazio-kurben ekuazioak 

bildu dira. Kasu guztietan kalibrazio-kurbak barne estandarrekiko zuzendu dira, 

gantz azido lurrunkorren kasuan azido azetiko deuteratuarekiko eta fenolen eta 

indolen kasuan fenol deuteratuarekiko. 

4.6. Taulan bildutako emaitzak kontuan hartuta, fenolen eta indolen kasuan, 

orokorrean, sentikortasuna matrizearen presentzian jaitsi egiten dela esan daiteke. 

Azidoen kasuan, kontrara, orokorrean ez da diferentzia nabarmenik ageri. Hala ere, 

zentzuzkoagoa dirudi kalibrazio-kurbak purgatutako behi-mindaren presentzian 

prestatzea eta matrize-efektua kalibrazioan kontuan hartzea. Horrela, hemendik 

aurrera egindako kalkulu guztiak matrizea kontuan hartzen duten kalibrazio- 

kurbekiko egin dira. 

4.6. Taula: Kalibrazio-kurben ekuazioak matrize-efekturik gabe eta matrize-efektuarekin. S: 

Kromatografoaren seinalea, C: Analitoen kontzentrazioa eta r 2 : Determinazio-koefizientea. 

Analitoak Matrize-efekturik gabe r 2 Matrize-efektuarekin r 2 

HAz S=(0,312±0,006)C+(-0,09±0,03) 0,9992 S=(0,43±0,01)C+(-0,33±0,05) 0,9992 

HPr S=(0,110±0,007)C+(-0,08±0,03) 0,9913 S=(0,029±0,003)C+(0,07±0,02) 0,9740 

HIBu S=(0,685±0,004)C+(-0,08±0,20) 0,9862 S=(0,6±0,1)C+(0,4±0,8) 0,9874 

HBu S=(0,23±0,02)C+(0,05±0,12) 0,9800 S=(0,10±0,01)C+(0,07±0,06) 0,9670 

HIPe S=(0,656±0,009)C+ (0,35±0,03) 0,9588 S=(0,68±0,08)C+(0,08±0,18) 0,9838 

HPe S=(2,5±0,3)C+(1,2±1,5) 0,9690 S=(2,143±0,002)C+(0,31±0,04) 0,9999 

HHex S=(3,0±0,3)C+(0,5±1,7) 0,9742 S=(4,1±0,3)C+(-0,3±0,6) 0,9742 

HHep S=(10,0±1,4)C+ (0,9±6,8) 0,9632 S=(7,2±0,4)C+(1,3±2,1) 0,9915 

Ph S=(0,56±0,05)C+(-0,22±0,09) 0,9918 S=(0,47±0,07)C+(-0,06±0,11) 0,9780 

4MPh S=(3,9±0,3)C+(-3,4±0,5) 0,9943 S=(8,5±1,8)C+(0,5±1,1) 0,9568 

4EPh S=(0,96±0,08)C+(-0,02±0,08) 0,9920 S=(0,54±0,06)C+(0,08±0,09) 0,9963 

In S=(1,9±0,2)C+(-0,2±0,3) 0,9560 S=(0,79±0,06)C+(0,09±0,08) 0,9883 

3MIn S=(8,2±1,5)C+(-0,5±0,2) 0,9402 S=(1,8±0,3)C+(0,2±0,3) 0,9718 

114

Zehaztasuna 

Metodoaren zehaztasuna determinatzeko behi-minda diluitua analitoekin 

dopatu da kontzentrazio ezagunean, gantz azido lurrunkorren kasuan ∼4,5 mg·l -1 -ko 

kontzentraziora eta fenolen eta indolen kasuan ∼1,5 mg·l -1 -ra. Dopatutako lagin 

horien kontzentrazioak behi-mindan prestatutako kalibrazio-kurbekiko kalkulatu 

dira barne-estandarren zuzenketak egin eta gero. Lortutako kontzentrazioen batez 

bestekoa eta ziurgabetasuna (n=3) 4.7. Taulan bildu ditugu. Balio teorikoaren 

desbiderazio estandarra erroreen propagazioaren bitartez kalkulatu da. 

4.7. Taula: Zehaztasunaren azterketa disoluzio sintetikoaren gainean (mg·l -1 ). Adierazitako 

ziurgabetasunak, bi bider desbiderazio estandarra da kasu guztietan. 

Analitoak Balio esperimentala Balio teorikoa 

HAz 4,9 ± 0,8 4,4 ± 0,1 

HPr 4,0 ± 1,2 4,9 ± 0,1 

HIBu 5,1 ± 0,3 4,7 ± 0,1 

HBu 4,0 ± 1,3 4,7 ± 0,1 

HIPe 4,9 ± 0,9 4,6 ± 0,1 

HPe 5,6 ± 0,5 4,6 ± 0,1 

HHex 6,3 ± 0,4 4,6 ± 0,1 

HHep 8,1 ± 1,4 4,6 ± 0,1 

Ph 1,61 ± 0,08 1,47 ± 0,04 

4MPh 1,4 ± 0,1 1,46 ± 0,04 

4EPh 1,23 ± 0,03 1,34 ± 0,03 

In 1,1 ± 0,1 1,40 ± 0,04 

3MIn 1,19 ± 0,05 1,40 ± 0,04 

4.7. Taulan bildutako emaitzak 4.7. eta 4.8. Irudietan laburbildu dira gantz 

azido lurrunkorren eta fenolen eta indolen kasurako, hurrenez hurren. Orokorrean, 

balio teorikoaren eta esperimentalaren artean ez dago desberdintasun nabarmenik, 

azido pentanoikoaren, azido hexanoikoaren eta heptanoikoaren kasuan izan ezik, 

non balio esperimentalak teorikoak baino zeharo altuagoak diren. Indola eta 3- 

metilindolaren kasuan ere, lortutako emaitzak ez datoz guztiz bat balio teorikoarekin 

baina desberdintasunak txikiagoak dira. 

115


10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

4.7. Irudia: Zehaztasunaren azterketan esperimentalki lortutako balioaren eta balio teorikoaren erkaketa 

gantz azido lurrunkorretarako. 

Kontzentrazioa(mg/l) 

1,8 

1,6 

1,4 

1,2 

1 

0,8 

0,6 

0,4 

0,2 

0 

Lortutakoa 

Gehitutakoa 




fenoletarako eta indoletarako. 

116 

Lortutakoa 

Gehitutako

Detekzio-mugak 

Detekzio-mugak kalkulatzeko hiru zurien analisia aurrera eraman da 

purgatutako matrizearen presentzian. Detekzio-muga zuriaren seinalea gehi hiru 

aldiz horren desbiderazio estandarra bezala definitu da gailur kromatografikoa 

detektatu denean analitoaren erretentzio-denborara. Analitoaren erretentzio- 

denboran gailur kromatografikorik detektatu ez denean, detekzio-muga hiru aldiz 

seinale/zarata erlazioa bezala definitu da. Lortutako Stot kalibrazio-kurbaren 

ekuazioan ordezkatuz detekzio-mugari dagokion kontzentrazioa (μg·l -1 eran 

adierazita) lortu da (ikus 4.8. Taula). Orokorrean detekzio-mugak μg·l -1 mailan 

ditugu, azetikoaren eta propanoikoaren kasuan izan ezik, non detekzio-mugak 1000 

aldiz altuagoak diren. P&T-ko atalean ikusi den bezala, hemen ere lortutako 

detekzio-mugen balioak Pan eta kideek eta Ábalos eta kideek (Pan, 1995; Ábalos, 

2000) lortutakoekin pareka daitezke (ikus 4.9. Taula) non azido azetikoa eta azido 

propanoikoaren detekzio-mugak mg·l -1 -ko mailan aurkitzen diren. 

4.8. Taula: Detekzio-mugak (μg·l -1 eran adierazita). 

Analitoak Detekzio-muga 

HAz 1360 

HPr 1440 

HIBu 0,11 

HBu 0,97 

HIPe 1,8 

HPe 0,056 

HHex 4,5 

HHep 0,017 

Ph 0,73 

4MPh 0,14 

4EPh 0,39 

In 1,0 

3MIn 0,051 

Orohar, detekzio-mugak 4.9. Taulako beste lanetan lortutakoekiko 

konparagarriak dira. Azido pentanoikoaren, azido heptanoikoaren eta 3- 

metilindolaren kasuan gure lanean lortutako detekzio-mugak ng·l -1 mailan daudela 

ikus daiteke. 

117

4.9. Taula: Beste lan batzuetan lortutako detekzio-mugak (μg·l -1 eran adierazita). 

Pan, 1995 Ábalos, 2000 Llompart, 2002 Zhou, 2005 

Lagin mota Ur-laginak Hondakin-urak Ur-laginak Hondakin-urak 

Teknika SPME-GC-FID SPME-GC-FID SPME-GC-MS SPME-GC-FID 

HAz 760 675 - - 

HPr 280 54 - - 

HIBu - a - - - 

HBu 122 6 - - 

HIPe - - - - 

HPe 3,1 153 - - 

HHex 0,5 64 - - 

HHep 0,11 127 - - 

Ph - - 0,1 1,65 

4MPh - - 0,3 1,67 

4EPh - - 0,5 1,92 

In - - - - 

3MIn - - - - 


a Lan horretan ez da kalkulatu. 

Atal honetan esne-behien mindetan gantz azido lurrunkorren, fenolen eta 

indolen aldi bereko determinazioa egiteko HS-SPME-GC-MS-aren bidezko 

prozedura garatu da lagin likidoetarako. Aurrekontzentrazioa egiteko zuntzen 

azterketa egiterakoan PDMS funtzio-taldea duten zuntzetan gantz azido 

lurrunkorren metil esterrak detektatu ditugu azidoen ordez. Hasiera batean gantz 

azido lurrunkorren metilazioa arazo bezala ikusi badugu ere, azidoen gailur 

kromatografikoen buztanak maila batean minimizatzen direla ikusita, abantaila 

bezala hartu dugu gertakari hau. 

Gatz inertearen gehiketan ikusitakoa ere azpimarragarria da. Hasierako 

saiaketetan, non NaCl diluitu gabeko behi-mindaren gainean gehitu den, ez dugu 

ikusi gatz-efekturik, nahiz eta hau espero. Aldiz, Milli-Q uraren gainean zein 

diluitutako behi-mindaren gainean NaCl gehitzerakoan, seinalea nabarmenki 

handitzen dela behatu da. Horren erantzule moduan behi-mindaren matrizea 

daukagu. Milli-Q uraren gainean edo diluitutako behi-mindaren gainean NaCl 

118

gehitzeak eragina dauka baina ez diluitu gabeko behi-mindan, azken horretan 

bestelako gatzak ere daudelako kontzentrazio altutan eta, ondorioz, beste gatz bat 

gehitzeak ez du eragin nabarmenik. Orokorrean, behi-mindak HS-SPME-GC-MS- 

aren bidez kuantifikatzeko diluitu beharko ditugunez, sodio kloruroa bezalako gatz 

inertea gehitzea gomendatzen da. 

Behi-mindaren matrize-efektua kontuan hartzeko baina adizio estandarren 

prozedura aurrera eraman barik, purgatutako eta analito gabeko behi-minda 

kalibrazioko estandarretan gehitzea erabaki da. Behi-mindaren presentziak, batez ere 

fenolen eta indolen sentikortasunean du eragina. P&T-ren atalean ez bezala matrize- 

efektuaren eragina positiboa da. 

Behi-mindaren gainean prestatutako kalibrazio-kurbekiko kalkulatutako 

zehaztasunak, orokorrean, egokiak izan dira azido pentanoikoaren, azido 

hexanoikoaren eta azido heptanoikoaren kasuan izan ezik. Kasu hauetan 

kalkulatutako kontzentrazioak teorikoak baino altuagoak izan dira. 

Bestalde, detekzio-mugak, orokorrean, μg·l -1 mailan aurkitu dira, azido 

azetikoaren eta propanoikoaren kasuan izan ezik (mg·l –1 mailan). 

Azido pentanoikoaren, azido hexanoikoaren eta azido heptanoikoaren 

zehaztasunak eta azetikoaren eta propanoikoaren detekzio-mugak hobetzear daude. 

Zentzu honetan, euren analisirako beste hurbilketa bat proposatzen da, 

deribatizazioaren bitartez egindakoa. Deribatizazioaren bidezko gantz azido 

lurrunkorren optimizazioa hurrengo atalean azalduko da. 





-Brereton R.G.; “Chemometrics: Data analysis for the laboratory and chemical 

plant”, John Wiley & Sons, Ltd., Chichester, 2003. 

-Cai L., Koziel J., Lo Y-C., Hoff S.; “Characterization of volatile organic 

compounds and odorants associated with swine barn particulate matter using solid- 

119

phase microextraction and gas chromatography-mass spectrometry-olfactometry”, 


-Djozan Dj., Bahar S.; “Monitoring of phenol and 4-chlorophenol in 

petrochemical sewage using solid-phase microextraction and capillary gas 

chromatography”, Chromatographia, 58, 2003, 637-642. 

-Eisert R., Levsen K.; “Solid-phase microextraction coupled to gas 

chromatography: a new method for the analysis of organics in water”, Journal of 


-Esbensen K.H.; “Multivariate Data Analysis-in practice”, 5. edizioa, CAMO 





2005, 331-336. 




-Guillén M.D., Ibargotia M.L., Sopelana P., Palencia G., Fresno M.; 

“Components detected by means of solid-phase microextraction and gas 

chromatography/mass spectrometry in the headspace of artisan fresh goat chesse 

smoked by traditional methods”, Journal Dairy Science, 87, 2004, 284-299. 

-Kalua C.M., Bedgood D.R., Prenzler P.D.; “Development of a headspace solid 

phase microextraction-gas chromatograph method for monitoring volatile 

compounds in extended time-course experiments of olive oil”, Analytical Chimica 

Acta, 556, 2006, 407-414. 

-Liu M., Zeng Z., Tian Y.; “Elimination of matrix effect for headspace solid- 

phase microextraction of important volatile compounds in red wine using a novel 

coating”, Analytical Chimica Acta, 540, 2005, 341-353. 


a derivatization-sholid-phase microextration method for the analysis of thirty 

120

phenolic polluntants in water samples”, Journal of Chromatography A, 963, 2002, 

137-148. 

-Mallia S., Fernández-García E., Oliver Bosset J.; “Comparison or purge-and- 



2005, 741-758. 

-Mestres M., Martí M.P., Busto O., Guasch J.; “Analysis of organic sulfur 

compounds in wine aroma”, Journal of Chromatography A, 881, 2000, 583-590. 



fatty acids”, Jounal of Chromatography B, 730, 1999, 113-122. 

-Otto M.; “Chemometrics: statistics and computer application in analytical 

chemistry”, Wiley-VCH, Weinheim, 1999. 


phase microextration”, Analytical Chemistry, 67, 1995, 4396-4403. 

-Pan L., Pawliszyn J.; “Derivatization/solid-phase microextraction: new 


-Peñalver-Hernando A.; “Aplicación de la microextracción en fase sólida al 

análisis medioambietal”, Doktoretza Tesia, Tarragona, 2002. 

-Ramírez M.R., Estévez M., Morcuende D., Cava R.; “Effect of type of frying 

culinary fat on volatile compounds isolated in fried pork loin chops by using SPME- 

GC-MS”, Journal of Agricultural and Food Chemistry, 52, 2004, 7637-7643. 

-Rellán S., Nogueiras M.J., Gago-Martínez A., Alpendurada M.F.; “SPME for 

the determination of phenolic, triazine and organochlorine pesticides by GC/MS”, 

Organohalogen Compounds, 60, 2003, 17-20. 

-Sérot T., Lafficher C.; “Optimisation of solid-phase microextraction coupled to 

gas chromatography for determination of phenolic compounds in smoked herring”, 

Food Chemistry, 82, 2003, 513-519. 

-Supelco, Solid-phase extraction application guide, 3. edizioa, Walton-on- 

Thames, 2006. 

121

-Vas G., Vekey K.; “Solid-phase microextraction: a powerful sample 

preparation tool prior to mass spectrometric analysis”, Journal of Mass Spectrometry, 

39, 2004, 233-254 





chromatography, Analytica Chimica Acta, 538, 2005, 63-70. 

-Ziino M., Condurso C., Romeo V., Giuffrida D., Verzera A.; “Characterization 

of “Provola dei Nebrodi”, a typical Silicilian cheese, by volatiles analysis using 

SPME-GC/MS”, International Dairy Journal, 15, 2005, 585-593. 

-Zuloaga O., Etxebarria N., Zubiaur J., Fernández L.A., Madariaga J.M.; 

“Optimisation of purge-and-trap extraction of volatile organic compounds in soil 

samples”, Analyst, 125, 2000, 477-480. 

122

5. PDAM-aren BIDEZKO DERIBATIZAZIOA eta HS-SPME 

AURREKONTZENTRAZIOA LAGIN LIKIDOETAN 

123

5.1. Sarrera 

Orokorrean, deribatizazioa arazo kromatografikoak ematen dituzten 

analitoekin (analito polarrekin, erreaktibitate altukoekin, lurrunkortasun altukoekin 

edo termikoki egonkorrak ez direnekin) erabiltzen da. Analito hauek propietate 

kromatografiko eta detekzio-sentsibilitate eskasa dute eta, deribatizatu ondoren, 

arazo hauek konpontzen dira. SPME-aren bidezko deribatizazioaren erabilera 

orokorrena konposatu polarren azterketan datza, modu horretan laginetatik 

lortutako berreskurapena hobea baita (Stashenko, 2004). Analito polarra 

deribatizatzean, polaritatea ematen duen funtzio-taldea apolarragoa den beste 

bategatik trukatzen da eta, horrela, analitoaren lurrunkortasuna handitu eta 

erauzketaren berreskurapena hobetzen da 1. Atalean azaldu den bezala. 

SPME-ak deribatizazio mota desberdinak erabiltzeko aukera ematen du 1. 

Atalean azalduta geratu den bezala. Atal honetan, zuntzean ematen den 

deribatizazioa eraman da aurrera. Horretarako, lehendabizi deribatizatzailea 

zuntzean erauzi eta gero zuntza laginarekin kontaktuan jartzen da, modu horretan, 

deribatizazioa zuntzean bertan ematen delarik (Pan, 1995; Pan, 1997; Mills, 1999; 

Rodríguez, 2004; Stashenko, 2004; Rodríguez, 2005). 

Atal honetan 1-pirenildiazometano (PDAM) deribatizatzailea aztertu da 4. 

Atalean zenbait gantz azido lurrunkorren zehaztasunarekin (azido pentanoikoa, 

azido hexanoikoa eta azido heptanoikoa) eta detekzio-mugekin (azido azetikoa eta 

124

azido propanoikoa) aurkitutako arazoak konpontzeko asmoarekin. PDAM eta 

azidoen artean ematen den erreakzioa (1) ekuazioan ikus daiteke. 

Oinarri moduan Pan eta kideen lanak (Pan, 1995; Pan, 1997) hartu ditugu. Kasu 

guztietan, lehenengo zuntza PDAM deribatizatzailearekin kontaktuan jarri da eta, 

ondoren, laginarekin. Aztertutako aldagaien artean zuntz mota (PDMS, CAR/PDMS, 

DVB/CAR/PDMS, PA) eta zuntzaren deribatizazio-denbora izan dira. Ondoren, 

deribatizatzailea duen zuntza laginarekin kontaktuan jarri da aurreko atalean 

optimizatutako lan-baldintzetan. Metodoaren errepikakortasuna, zehaztasuna eta 

detekzio-mugak aztertu dira. Deribatizazio-baldintza hauetan, deribatizatu ez diren 

fenolen eta indolen analisia egokia izaten jarraitzen duen ere aztertu dugu. 

Lagin likidoak zuntzetan adsorbatuta/absorbatuta gorde daitezkeen aztertu 

nahi izan da. Horretarako, zuntzetarako gordeki bezala polipropilenozko ontzi 

arruntak erabili dira. Beste lan batzuetan, zuntzean adsorbatutako/absorbatutako 

laginaren egonkortasuna ziurtatzeko gordeki bereziak erabili dira, adibidez, 

aluminiozko gordekiak hozkailuan gordeak (Wright, 2005) edota laborategian 

garatutako altzairu herdoilgaitzezko eta hermetikoki ixten den hodia (Larroque, 

2006). Hala ere, lan horretan bezala, zuntzak kontserbatzeko tenperatura egokia 

aurkitzen saiatu gara eta baita lagina gordeta manten daitekeen denbora maximoa 

ere. 

125 

(1)



Materialaren garbiketa 4.2.1. atalean azaldu bezala egin da. 

5.2.2. Erreaktiboak eta disoluzioak 

erabili dira. 

Stock disoluzioak prestatzeko 4.2.2. atalean adierazi diren disoluzio berdinak 

Disoluzio estandar likidoak prestatzeko 10 ml ur Milli-Q, 3 g sodio kloruro 

(NaCl, %98, Probus, Madril, Estatu Espainiarra) eta 100 μl azido nitriko (HNO3, %69, 

Merck, Darmstadt, Alemania) dituen disoluzioaren gainean disoluzio nahasteen 

kantitate desberdinak gehitu dira, gantz azido lurrunkorren 0,2, 0,4, 0,6, 0,8 eta 1 

mg·l -1 -ko kontzentrazioa duten estandarrak lortzeko, fenol eta indoletarako 0,5, 1, 1,5, 

2 eta 2,5 mg·l -1 -koak eta barne estandarretarako ~9 mg·l -1 -koak. Azidoen 

deribatizaziorako erabiltzen den deribatizatzailea 1-pirenildiazometanoa (PDAM, 

p.a) Sigma etxe komertzialekoa (Madril, Estatu Espainiarra) da. Deribatizatzailearen 

5 mg·ml -1 -ko disoluzio asetua n-hexanotan (n-hexano, %95, HPLC gradukoa, Lab- 

Scan, Dublin, Irlanda) prestatu eta bertan zuntza murgildu da inguruko 

tenperaturan. 

5.2.3. Laginaren aurretratamendua 

Laginak bi ustiategitako minda-zulotan dagoen mindaren gainazaletik metro 

erdira (ikus 5.1. Irudia) polibinilbentzenozko (PVC-zko) ontzietan hartu eta gorde 

dira. Laginak Ardeo (Gatika, Bizkaia) eta Txertudi (Kortezubi, Bizkaia) esne-behien 

ustiategietan hartu dira. 

126

5.1. Irudia: Minda-zulotik minda hartzen. 

Lagina 20 min-z 3500 bira minutuko zentrifugatu (Heraeus zentrifuga, 

Osterode, Alemania) ostean, lortutako likidoa PVC-zko ontzian 5°C-an gorde da. 

5.2.4. Deribatizazioa/Aurrekontzentrazioa/Detekzioa 

Prozeduraren lehenengo urratsean zuntza (PDMS, CAR/PDMS, 

DVB/CAR/PDMS edo PA) n-hexanotan asetutako PDAM-aren (5 mg·ml -1 ) 

disoluzioarekin kontaktuan jarri da denbora egokian (ikus deribatizazioaren 

optimizazioaren atala) eta inguruko tenperaturan. Ondoren, 15 ml-ko ontzira 

konposatu bakoitzerako 2,5 mg·l -1 -ko kontzentrazioa duen disoluzio nahastea, 3 g 

NaCl, 10 μl barne estandar (9000 mg·l -1 ) eta 100 μl HNO3 gehitu, 10 ml-ra eraman 

Milli-Q urarekin, nahastea ondo irabiatu eta disoluzioaren buru-gunean 

deribatizatzailea duen zuntza kokatu da 15 min-z eta 35°C-an. Aurrekontzentrazio- 

urratsa bukatu denean, analitoak Agilent Technologies (Avondale, PA, CA, EEBB) 

6890N gas-kromatografoaren injektore beroan desorbatu dira 300°C-an eta 3 min-z 

eta banaketa 4.2.4. ataleko baldintzetan aurrera eraman da. Kuantifikazioa SIM 

127

(Selected Ion Monitoring) eran egin da Agilent 5975 masa-espektrometroan eta 

jarraitutako ioiak eta analitoen erretentzio-denborak 5.1. Taulan bildu ditugu. 

Aurreko atalean bezala, desortzio-urratsa bukatu ondoren, zuntza injektore 

laguntzailean berotu da zuntzari dagokion egokitze-tenperaturan. 

Orain arte aurkeztu den lanean bezala, kalibrazio-kurbak bi modutan prestatu 

dira. Alde batetik 3 g NaCl, 9 mg·l -1 barne estandar, 100 μl HNO3 (Pan, 1995) eta 

analitoen kantitate egokiak 10 ml uretan disolbatuta eta, bestetik, aurreko 

erreaktiboez gain, purgatutako behi-mindaren 50 μl dituzten disoluzio estandarrak 

prestatu dira. Kasu honetan aurreko ataleko kalibratuetan gehitutako behi-minda 

baino gutxiago gehitu da, normalean, laginen diluzio handiagoa egin behar baita 

deribatizazioaren bidezko determinazioan. 

5.1. Taula: Analitoen erretentzio-denborak (tR, min) eta ioi karakteristikoak Agilent-eko 6890N gaskromatografoan 

eta 5975 masa-espektrometroan egindako neurketetarako. 

Analitoak tR (min) Ioi karakteristikoak 

Ph 2,67 66/94 

Ph-d 2,67 71/99 

4MPh 3,09 107/108 

4EPh 3,39 107/122 

In 3,67 90/117 

3MIn 3,90 130/131 

HAz 6,72 215/274 

HAz-d 6,72 215/277 

HPr 7,06 215/288 

HIBu 7,15 215/302 

HBu 7,42 215/302 

HIPe 7,62 215/316 

HPe 7,90 215/316 

HHex 8,45 215/330 

HHep 9,12 215/344 

Ph≡fenola; Ph-d6≡fenol-d6; 4MPh≡4-metilfenol; 4EPh≡4-etilfenol; In≡indol; 3MIn≡3metilindole; 

HAz≡azido azetikoa; HAz-d4≡azido-d-azetikoa-d3; HPr≡azido propanoikoa; 

HIBu≡ azido iso-butanoikoa; HBu≡ azido butanoikoa; HIPe≡ azido iso-pentanoikoa; 

HPe≡azido pentanoikoa; HHex≡azido hexanoikoa; HHep≡azido heptanoikoa. 

128

5.3. Emaitzak eta Eztabaida 

5.3.1. Deribatizazioaren optimizazioa 

Deribatizazioaren bi aldagai optimizatu dira, zuntza deribatizatzailean 

murgilduta egon beharreko denbora eta zuntz mota. Horretarako, lau denbora 

desberdin 15, 30, 45 eta 60 min eta lau zuntz desberdin (85 μm CAR/PDMS, 100 μm 

PDMS, 85 μm PA, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS) aztertu dira. 

Deribatizazioaren optimizazioa ur-lagin sintetikoen gainean egin da. Horrela, 

10 ml Milli Q-ren gainean 3 g NaCl, 100 μl HNO3 eta konposatuen estandarren eta 

barne estandarren kantitate egokiak gehitu dira 2,5 mg·l -1 -ko kontzentrazioak 

lortzeko. 

Zuntza deribatizatzailean murgilduta egon behar deneko denbora 

optimizatzean Pan eta kideek (Pan, 1995) erabili duten zuntz berdina erabili da, PA 

zuntza, hain zuzen ere. Denbora 15-60 min bitartean aztertu da eta lortutako 

emaitzak 5.2. Irudian ikus daitezke. 

3000000 

2500000 

2000000 

1500000 

1000000 

500000 

0 

Seinalearen 

Azalera 


5.2. Irudia: PA zuntzaren erantzuna deribatizatzailean murgilduta dagoen denboraren arabera. 

Zenbat eta zuntza deribatizatzailean luzaroagoan murgilduta egon, 

deribatizatutako gantz azido lurrunkorren seinalea handitzen da. Ondorioz, zuntza 

129 

15 min 

30 min 

45 min 

60 min

60 min-z deribatizatzailean murgilduta egotea erabaki da. Egia da, analitoen 

kontzentrazioa altuak espero badira, denbora hori labur daitekeela. 

Behin zuntzaren eta deribatizatzailearen kontaktu-denbora finkatu ostean, 

zuntzaren naturaren eragina aztertu da. Eskuragarri izan ditugun lau zuntzekin 

lortutako erantzunen batez bestekoak (n=3) (gailur kromatografikoaren azaleren 

logaritmoak) 5.3. Irudian bildu dira eta erantzunen desbiderazio estandar erlatiboak 

(%D.E.E.) 5.2. Taulan. 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

log (azalera) 

HAz+HAz-d HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

5.3. Irudia: Zuntz desberdinen erantzuna deribatizatzailean 60 min-z murgilduta egon eta laginarekin 

buru-gunean 15 min-z 35°C-an kontaktuan jarri eta gero. 

5.2. Taula: Zuntz desberdinekin lortutako desbiderazio estandar erlatiboak (%D.E.E.). 

Analitoak HAz+ 

Zuntzak HAz-d 

HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

PA 2,6 16,2 11,2 26,1 23,4 26,1 31,5 28,7 

DVB/CAR/PDMS 15,2 1,5 13,2 12,7 17,2 14,3 22,3 30,2 

CAR/PDMS 9,7 24,7 14,1 9,2 11,2 13,7 7,6 3,8 

PDMS 19,8 2,5 7,1 10,2 4,4 8,1 2,5 8,5 

130 

PA 

DVB/CAR/PDMS 

CAR/PDMS 

PDMS

Azido azetikoaren eta azido iso-butanoikoaren kasuan izan ezik, orokorrean, 

sentikortasun hobea lortu da CAR/PDMS zuntzarekin, nahiz eta azido 

propanoikoaren eta azido butanoikoaren kasuan DVB/CAR/PDMS eta CAR/PDMS 

zuntzarekin lortutako seinaleak konparagarriak izan. Horrela, CAR/PDMS zuntza 

hartu dugu optimotzat. Pan eta kideek (Pan, 1995) euren lanean PA zuntza aukeratu 

zuten SPME-aren bidezko deribatizazio/aurrekontzentrazio prozedurarako baina lan 

hartan soilik PA eta PDMS zuntzak aztertu zituzten. Egia da gure lanean ere PDMS 

zuntzarekin emaitzarik eskasenak lortu ditugula. 

5.3.2. Deribatizazioaren bidezko aurrekontzentrazioaren kalitatearen azterketa 

Aurreko atalean bezala, deribatizazioaren bidezko aurrekontzentrazioaren 

azterketa egiteko kalibrazio-kurbak, errepikakortasuna, zehaztasuna eta detekzio- 

mugak aztertu ditugu. Azterketa horretan gantz azido lurrunkorrez gain, fenolak eta 

indolak ere gehitu ditugu, ez baitugu ahaztu behar lanaren helburua aldibereko 

determinazioa dela. Zentzu horretan, zuntzean deribatizatzailearen presentziak 

fenolengan eta indolengan eraginik duen ikusi nahi izan da. 


Errepikakortasuna eta zehaztasuna aztertzeko behi-minda diluitua eta 

purgatua analitoen kontzentrazio ezagunekin dopatu da. Hiru alikuota dopatu dira 

0,6 mg·l -1 -ko kontzentrazioan gantz azido lurrunkorretarako eta 1,5 mg·l -1 –ko 

kontzentrazioan fenol eta indoletarako. Ontzi baten gainean hiru neurketa egin dira 

eta beste bien gainean bakarra. Horren helburua ontzi bakarreko eta ontzi 

desberdinetako errepikakortasuna aztertzea da. Lortutako kontzentrazioak 5.3. 

Taulan bildu dira gantz azido lurrunkorretarako eta fenol eta indoletarako. 5.3. 

Taulako emaitzen faktore bakarreko bariantza-analisia (ANOVA) burutu eta 

lortutako F balioak F kritikoa baino txikiagoak dira (Fkrit=7,7 > Flortutakoa=2,9). Emaitzen 

arabera, ez dago desberdintasun esanguratsurik ontzi berdinean zein desberdinetan 

egindako neurketen artean %95ko konfiantza-mailan. Ondorioz, desbiderazio 

estandar erlatiboak (%D.E.E.) kalkulatzeko emaitza guztiak kontuan hartu eta 5.4. 

Taulan laburbildu ditugu. Azido pentanoikoaren eta azido butanoikoaren kasuan 

131

izan ezik, desbiderazio estandar erlatiboak %20a baino baxuagoak dira kasu 

guztietan. 

5.3. Taula. Errepikakortasuna gantz azido lurrunkorretarako, fenoletarako eta indoletarako (mg·l -1 ). 

K.O.B.: Kontzentrazioa ontzi berdinean, K.O.D.: Kontzentrazioa ontzi desberdinetan. 

Analitoak Balio Teorikoa Batez bestekoa K.O.B. Batez bestekoa K.O.D. 

HAz 0,64 0,69±0,02 0,67±0,01 

HPr 0,59 0,59±0,09 0,56±0,06 

HIBu 0,56 0,56±0,04 0,56±0,12 

HBu 0,57 0,4±0,1 0,31±0,07 

HIPe 0,54 0,45±0,03 0,43±0,06 

HPe 0,56 0,4±0,1 0,38±0,04 

HHex 0,54 0,51±0,05 0,50±0,06 

HHep 0,54 0,45±0,05 0,46±0,05 

Ph 1,53 1,5±0,2 1,44±0,07 

4MPh 1,51 1,6±0,2 1,6±0,1 

4EPh 1,45 1,5±0,3 1,3±0,1 

In 1,51 1,6±0,3 1,5±0,1 

3MIn 1,64 1,2±0,4 1,2±0,1 

5.4. Taula: Gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen desbiderazio estandar erlatiboak (%D.E.E.). 

Analitoak HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

% D.E.E 3,3 13,6 15,9 27,3 11,7 22,1 10,5 10,6 

Analitoak Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

% D.E.E 10,2 8,3 7,3 15,3 15,9 

Kalibrazio-Kurbak 

Kalibrazio-kurbak matrize-efekturik gabe eta efektuarekin eraiki dira 0,2-1 

mg·l -1 bitartean gantz azido lurrunkorretarako eta 0,5-2,5 mg·l -1 bitartean fenol eta 

indoletarako. Lortutako kalibrazio-kurben ekuazioak 5.5. eta 5.6. Taulan bildu dira, 

hurrenez hurren, eta kasu guztietan barne estandarrarekiko zuzendutako ekuazioak 

dira. 5.4. Irudian disoluzio estandar baten kromatograma ikus daiteke. 

132

5.4. Irudia: Lagin likido baten kromatograma SIM moduan neurtuta. Gantz azido lurrunkorrak 

deribatizatuta agertzen dira eta fenol/indolak deribatizatu gabe. 

Ph ≡ fenola, Ph-d ≡ fenol-d6, 4MPh ≡ 4-metilfenola, 4EPh ≡ 4-etilfenola, In ≡ indola, 3MIn ≡ 3metilindola, 

HAz ≡ azido azetikoa, HAz-d ≡ azido-d- azetikoa-d3, HPr ≡ azido propanoikoa, HIBu ≡ 

azido iso-butanoikoa, HBu ≡ azido butanoikoa, HIPe ≡ azido iso-pentanoikoa, HPe ≡ azido pentanoikoa, 

HHex ≡ azido hexanoikoa, HHep ≡ azido heptanoikoa. 

5.5. Taula: Kalibrazio-kurbak deribatizazioaren ondoren eta matrize-efekturik gabe. S: Analitoaren 

seinalearen azalera, C: Analitoaren kontzentrazioa, r 2 : Determinazio-koefizientea. 


HAz S=(3,74±0,07)·C+(0,0±0,1) 0,9997 

HPr S=(16,8±0,3)·C+(2,9±0,4) 0,9994 

HIBu S=(62,6±0,9)·C+(5±1) 0,9996 

HBu S=(53 ±1)·C+(-4±2) 0,9988 

HIPe S=(129 ±3)·C+(-8±4) 0,9991 

HPe S=(127±3)·C+(-11±4) 0,9988 

HHex S=(261±6)·C+(-21±8) 0,9990 

HHep S=(421±30)·C+(-48±40) 0,9845 

Ph S=(0,249±0,001)·C+(0,05±0,01) 0,9971 

4MPh S=(2,44±0,05)·C+(-0,3±0,1) 0,9988 

4EPh S=(6,44±0,06)·C+(-0,8±0,1) 0,9998 

In S=(0,21±0,02)·C+(0,010±0,005) 0,9940 

3MIn S=(1,58±0,09)·C+(-0,3±0,1) 0,9936 

133

5.6. Taula: Kalibrazio-kurbak deribatizazioaren ondoren eta matrize-efektuarekin. S: Analitoaren 



HAz S=(6,0±0,1)·C+(-0,03±0,05) 0,9995 

HPr S=(42±4)·C+(-3±2) 0,9786 

HIBu S=(32±1)·C+(-0,84±0,05) 0,9944 

HBu S=(58±5)·C+(-1±3) 0,9794 

HIPe S=(60±6)·C+(0 ±3) 0,9688 

HPe S=(30±3)·C+(-0±1) 0,9721 

HHex S=(14,8±0,6)·C+(0,5±0,2) 0,9967 

HHep S=(24,2±0,7)·C+(-0,2±0,3) 0,9983 

Ph S=(0,118±0,007)·C+(-0,02±0,01) 0,9920 

4MPh S=(0,54±0,05)·C+(0,19±0,06) 0,9857 

4EPh S=(4,04±0,04)·C+(-1,04±0,05) 0,9998 

In S=(1,5±0,2)·C+(0 ±7) 0,9751 

3MIn S=(6,2±0,9)·C+(2±1) 0,9226 

5.5. eta 5.6. Taulak aztertuz gero, azidoen sentikortasuna deribatizatu ostean 

fenolena eta indolena baino askoz handiagoa dela antzeman daiteke. Ondorio hau 

deribatizatu ostean espero dena da, azidoen sentikortasuna handitzea baita 

deribatizatzeko arrazoi bat (Stashenko, 2004). Azidoen artean, zenbat eta masa 

molekular handiagoa izan, analitoen sentikortasuna ere handiagoa da. Fenolen eta 

indolen artean ere, orokorrean, sentikortasuna handitzen da erradikal kopurua 

handitzen denean. 

134

5.7. Taula: Matrize-efekturik gabeko eta matrize-efektudun kalibrazio-kurbetako malden erkaketa. 

Analitoak 

Kalibrazio-kurben malda 

matrize-efekturik gabe 

135 

Kalibrazio-kurben malda 

matrize-efektuarekin 

HAz 3,74±0,07 6,0±0,1 

HPr 16,8±0,3 42±4 

HIBu 62,6±0,9 32±1 

HBu 53±1 58±5 

HIPe 129±3 60±6 

HPe 127±3 30±3 

HHex 261±6 14,8±0,6 

HHep 421±30 24,2±0,7 

Ph 0,249±0,001 0,118±0,007 

4MPh 2,44±0,05 0,54±0,05 

4EPh 6,44±0,06 4,04±0,04 

In 0,21±0,02 1,5±0,2 

3MIn 1,58±0,09 6,2±0,9 

5.7. Taulan matrize-efektuarekin eta matrize-efekturik gabe lortutako 

kalibrazio-kurben maldak bildu dira. Gantz azido lurrunkorren kasuan, orokorrean, 

sentikortasuna jaitsi da matrizearen presentzian, azido azetikoaren eta azido 

propanoikoaren kasuetan izan ezik. Zenbait kasutan jaitsiera hau nabarmena da, 

batez ere masa molekular altuena duten gantz azidotarako (azido pentanoikoa, azido 

hexanoikoa eta azido heptanoikoa). Fenolen kasuan sentikortasuna jaisten da baina 

indolen kasuan, kontrara, handitu. Ez daukagu azken portaera horietarako 

azalpenik. Hala ere, PDAM-aren presentzian fenolak eta indolak zuntzean adsorba 

daizteke eta euren aurrekontzentrazioa aurrera eraman. 

Aipagarria da lortutako determinazio-koefizienteak eskasagoak direla 

matrizearen presentzian. Egoera hau SPME automatizatuarekin hobetzea espero da. 

Zehaztasuna 

Metodoaren zehaztasuna estimatzeko, eta material zertifikatu baten faltan, 

hurbilketa bat egin da. Matrize-efektua duen kalibratua egiteko tratamendu berdina 

jaso duen laginaren gainean analitoak gehitu dira kontzentrazio ezagunean. Lagin 

horrek dauzkan analitoen kontzentrazioak matrize-efektua kontuan duten 

kalibrazio-kurbekiko kalkulatu dira. Errepikakortasunaren azterketan ontzi

desberdineko zein berdineko emaitzak konparagarriak direla ikusi dugunez, 5.8. 

Taulan datu guztien batez bestekoa eta ziurgabetasuna balio teorikoarekiko erkatu 

ditugu. Balio teorikoaren desbiderazio estandarra erroreen propagazioaren bidez 

kalkulatu da. 

5.8. Taula: Zehaztasunaren azterketa dopatutako laginaren gainean (mg·l -1 ). Adierazitako 



HAz 0,68 ± 0,04 0,64 ± 0,03 

HPr 0,6 ± 0,2 0,59 ± 0,03 

HIBu 0,6 ± 0,2 0,56 ± 0,03 

HBu 0,4 ± 0,2 0,57 ± 0,03 

HIPe 0,4 ± 0,1 0,54 ± 0,03 

HPe 0,42 ± 0,02 0,56 ± 0,03 

HHex 0,5 ± 0,1 0,54 ± 0,03 

HHep 0,45 ± 0,09 0,54 ± 0,03 

Ph 1,5 ± 0,3 1,53 ± 0,08 

4MPh 1,6 ± 0,3 1,51 ± 0,08 

4EPh 1,4 ± 0,2 1,45 ± 0,08 

In 1,6 ± 0,5 1,51 ± 0,08 

3MIn 1,1 ± 0,4 1,64 ± 0,08 

5.8. Taulako datuak 5.5. eta 5.6. Irudietan adierazi dira gantz azido 

lurrunkorretarako eta fenol eta indoletarako, hurrenez hurren. 

136





2,5 

0,8 

0,7 

0,6 

0,5 

0,4 

0,3 

0,2 

0,1 

2 

1,5 

1 

0,5 

0 

0 




5.8. Taulako emaitzen zehaztasuna aztertzeko balio esperimentalaren eta 

teorikoaren ziurgabetasunak gainezartzen diren ala ez kontuan hartu dugu. Balio 

guztiak bitarte horietan sartzen dira, azido butanoikoa, azido pentanoikoa eta 3- 

137 

Lortutakoa 

Gehitutakoa 

Lortutakoa 

Gehitutakoa 

Ph 4MPh 4EPh In 3MIn

metilindola izan ezik, non balio esperimentalak teorikoen azpitik geratzen diren 

baina ez desberdintasun handiarekin. 


Detekzio-mugei dagokionez, hiru zuri desberdinen determinazioak egin dira 

purgatutako matrizearen presentzian eta erabilitako irizpidea Stot=S+3s izan da, non 

Stot kontzentrazioa kalkulatzeko erabilitako seinalea, S seinaleen batez bestekoa eta s 

seinale guztien desbiderazio estandarra diren. 5.9. Taulan analito guztien detekzio- 

mugak adierazi dira eta 5.7. Irudian zuri baten kromatograma ikus daiteke 

kalibratuko puntu batekin gainezarrita. 

Analitoak 

5.9. Taula: Analitoen detekzio-mugak μg·l -1 -tan. Irizpidea: Stot=S+3s. 

PDAM 

deribatizatzailearekin 

Deribatizatu 

gabe 

138 

Pan, 1997 

PDAM-GC- 

FID 

Mills, 1999 

PDAM-GC-MS 

HAz 52 1360 - a 22,88 

HPr 6,1 1440 2,5 14,11 

HIBu 14 0,11 - 8,39 

HBu 1,8 0,97 1,4 8,39 

HIPe 9,3 1,8 - 9,73 

HPe 6,7 0,06 - 9,73 

HHex 10 4,5 - 11,06 

HHep 3,4 0,02 - - 

Ph 23 0,73 - - 

4MPh 6,1 0,14 - - 

4EPh 4,2 0,39 - - 

In 5,6 1,0 - - 

3MIn 0,32 0,05 - - 

a Lan horretan ez da kakulatu.

5.7. Irudia: Purgatutako matrizea eta barne estandarrak dituen zuriaren kromatograma (beltza) 

kalibrazio-puntuko kromatograma (orlegia) batekin erkatuta. 

Deribatizazio ostean, azido azetikorako eta azido propanoikorako lortutako 

detekzio-mugak deribatizatu gabe lortutakoak baino hobeak dira baina beste 

analitoen kasuan detekzio-muga eskasagoak lortu dira, nahiz eta sentikortasuna, 

batez ere gantz azido lurrunkorren kasuan, zeharo altuagoa den (ikus 5.9. Taula). 

Detekzio-muga eskasago hauen arrazoia deribatizatu ostean lortutako seinale altuan 

dago (ikus 5.7. Irudia). Hau hobetzeko zuntza injekzio-portu beroan orain arte uzten 

duguna baino tenperatura altuagoetara (>300°C) eta denbora luzeagoetara (>5-8 min) 

utzi beharko genuke ikusitako aztarnak minimizatzeko, nahiz eta zuntzaren bizitza 

modu horretan laburtu. 

Pan eta kideek (Pan, 1995) deribatizatzaile berdina erabilita eta SPME-GC-FID- 

aren bidez azido propanoikorako eta azido butanoikorako lortutako detekzio-mugen 

kontzentrazioak guk deribatizatuta lortutakoen maila berdinekoak dira baina ur- 

laginetan. Lan-talde berdinak, aurreko atalean ikusi den bezala, deribatizatu gabe 

lortutako detekzio-mugak aurretiaz guk lortutakoen parekoak dira. Mills eta kideek 

(Mills, 1999) deribatizazio metodo berdinarekin eta gizakien hondakinen analisian 

C2-C6 azidoen detekzio-mugen balioak parekoak lortu dituzte. Hala ere, gantz 

azidoen neurketan oinarritutako lanak dira, ez dutelarik gantz azido lurrunkor, 

fenolen eta indolen aldibereko azterketarik egin. 

139

5.3.3. Zuntzaren egonkortasunaren azterketa 

Lan honetan aztertu diren analitoak lurrunkorrak direnez, laginak hartu eta 

berehala analizatu behar dira, batez ere gantz azido lurrunkorren kasuan lagina 

hartu eta 48 ordura kontzentrazioak asko jaisten baitira. 

Atal honetan aztertu nahi izan dugu lagin likidoak SPME-ko zuntzetan gorde 

daitezkeen ala ez, gantz azido lurrunkorrak baldintza optimoetan deribatizatu eta 

gero. Zuntzean adsorbatutako analitoak egun jarraietan egonkorrak diren ala ez 

aztertzeko hiru disoluzio sintetiko prestatu dira egun bakoitzeko. Disoluzio 

sintetikoak prestatzeko 10 ml Milli-Q uraren gainean, 3 g sodio kloruro, 100 μl azido 

nitriko, nitrogenoz purgatutako 200 μl behi-minda eta gantz azido lurrunkorretan 0,4 

mg·l -1 , fenol/indoletan 1 mg·l -1 eta barne estandarretan 10 mg·l -1 -ko kontzentrazioak 

lortzeko behar diren patroien kantitate egokiak gehitu dira. Ondoren, 85 μm 

CAR/PDMS zuntza PDAM-n asetutako n-hexanoko disoluzioan murgildu da ordu 

batez (optimizatutako denbora). Bukatzeko, prestatutako disoluzio estandarraren 

erauzketa burutu da 15 min-z 35°C-an. 

Azterketa hau burutzeko erreferentziazko balio bat behar da eta balio hori zero 

eguna da. Horrela, zero egunean lagin sintetiko guztiak prestatu, 

aurrekontzentrazioa egin eta hiru zuntz egun horretan bertan neurtu dira eta beste 

guztiak hozkailuan 6°C-an edo izozkailuan -20°C-an gorde dira 50 ml-ko 

polipropilenozko (Deltalab, Bartzelona, Estatu Espainiarra) ontzietan. Egunero egun 

desberdinetan zehar bi edo hiru zuntz atera eta euren analisia burutu da. 

Egonkortasuna 6°C-an 

6°C-an gordetako laginak lau egunez egonkorrak diren ala ez aztertu da. 

Azterketa horretan lortutako emaitzak barne estandarrekin zuzenduta 5.8. eta 5.9. 

Irudietan bildu dira gantz azido lurrunkorretarako eta fenol/indoletarako, hurrenez 

hurren. 

140

10,00 

9,00 

8,00 

7,00 

6,00 

5,00 

4,00 

3,00 

2,00 

1,00 

0,00 

5.8. Irudia: 6°C-an gordeta lau egun jarraietan gantz azido lurrunkorretarako lortutako emaitzak, 

adierazitako errorea 2 bider desbiderazio estandarra da (n=3). 

1,20 

1,00 

0,80 

0,60 

0,40 

0,20 

0,00 


5.9. Irudia: 6°C-an gordeta lau egun jarraietan fenol/indoletarako lortutako emaitzak, adierazitako 

errorea 2 bider desbiderazio estandarra da (n=3). 

Adierazitako egun bakoitzeko zuntz desberdinen desbiderazio estandar 

erlatiboaren balioak analito bakoitzeko %20 ingurukoa da. 

141 

0 eguna 

0 eguna 

1 egunera 

2 egunera 

4 egunera 

1 egunera 

2 egunera 

4 egunera 


Zuntzak zein egunera arte egonkorrak diren aztertzeko, faktore bakarreko 

bariantzia-analisia burutu da %95ko konfiantza-mailan. 5.8. Irudian agerian geratzen 

denez, gantz azido lurrunkorrak ez dira egonkorrak, ez lehenengo bost egunetan 

ezta hiru egunetan ere, azido propanoikoa salbu. 5.8. Irudian ikus daitekeen bezala, 

lortzen den gailurraren azalera denboran jaitsi egin da. Fenol eta indolen kasuan, 

orokorrean, analitoak hiru egunez zuntzean gordeta egonkorrak direla esan daiteke. 

Egonkortasuna -20°C-an 

Kasu honetan aurreko azterketa berbera burutu da, baina -20°C-an. 

Aukeratutako tenperatura hau egonkorragoa izango zelakoan, azterketa egun 

gehiagotara luzatzea erabaki zen. Horretarako, eta 6°C-an lortutako errepikakortasun 

egokia dela kontuan hartuta, egun bakoitzerako bi zuntz erabili dira. Azterketa 

honetan lortutako emaitzak (barne estandarrekin zuzenduta) 5.10. eta 5.11. Irudietan 

bildu dira gantz azido lurrunkorretarako eta fenol/indoletarako, hurrenez hurren. 

9,00 

8,00 

7,00 

6,00 

5,00 

4,00 

3,00 

2,00 

1,00 

0,00 


5.10. Irudia: -20°C-an gordeta egun desberdinetan gantz azido lurrunkorretarako lortutako emaitzak, 

adierazitako errorea 2 bider desbiderazio estandarra da (n=2). 

142 

0 eguna 

1 egunera 

2 egunera 

4 egunera 

8 egunera 

10 egunera

1,60 

1,40 

1,20 

1,00 

0,80 

0,60 

0,40 

0,20 

0,00 

0 eguna 

1 egunera 

2 egunera 

4 egunera 

8 egunera 

10 egunera 

5.11. Irudia: -20°C-an gordeta egun desberdinetan fenol/indoletarako lortutako emaitzak, adierazitako 

errorea 2 bider desbiderazio estandarra da (n=2). 

Zuntzak zero eguna erreferentzi bezala hartuta zein egunera arte seinalea 

egonkorra den ikusteko faktore bakarreko bariantzia-analisia egin da berriro ere 

%95ko konfiantza-mailan. Orokorrean, gantz azido lurrunkor, fenol eta indol 

gehienak 10 egunetan egonkorrak direla esan daiteke. Azido iso-butanoikoaren 

kasuan emaitza konparagarriak lortu dira bostgarren egunera arte eta egun 

horretatik aurrera, bere seinalea jaitsi beharrean handitu da. Portaera hori azaltzerik 

ez daukagu. Bestalde, indola hirugarren egunera arte bakarrik izan da egonkorra, 

bere seinalea denboran zehar jaitsi delarik. Portaera bitxia da ez baita aztertutako 

analito lurrunkorrenetakoa. 



Atal honetan PDAM deribatizatzailearen bidez gantz azido lurrunkorren 

aurrekontzentrazioa optimizatu da. Zuntzik egokiena CAR/PDMS izan da eta 

baldintza optimoan kalibrazio-kurbak eraiki eta errepikakortasuna, zehaztasuna eta 

detekzio-mugak kalkulatu dira laginetako analito guztietarako, zuntzean PDAM- 

aren presentziak ez baitu eraginik izan fenolen eta indolen determinazioan. Nahiz 

143

eta deribatizazio ostean gantz azido lurrunkorren sentikortasuna hobea izan, 

lortutako detekzio-mugak azido azetikoaren eta azido propanoikoaren kasuan soilik 

dira hobeak lagin likidoetan. Horren arrazoia zuri eskasetan daukagu eta 

etorkizunean zuriak hobetu beharko lirateke. 3 eta 4. Ataletan bezala, lagin likidoen 

kasuan matrizeak sentikortasuna aldatzen duela ikusi da eta, ondorioz, kalibrazioak 

matrizearen presentzian prestatu behar dira nahiz eta 1/200-eko diluzioa burutu. 

Bestalde lortutako zehaztasunak eta errepikakortasunak onargarriak dira eta, 

gainera, ontzi berdineko zein ontzi desberdinetako errepikakortasuna konparagarria 

dela ikusi dugu. 

Orokorrean, -20°C-an laginak egonkorrak dira eta, behintzat, hiru egunez 

gorde daitezkeela esan daiteke. 

Atal honetan erabili den deribatizatzaileak, 1-pirenildiazometanoak (PDAM), 

merkatuan duen prezioa dela eta, gure analisiak izugarri garestitu dira. Hau dela eta, 

eta deribatizazioaren lerro hau jarraituz, beste deribatizatzaile merkeago baten 

bilaketa eta erabilera aztertzen saiatu gara ondoren azalduko den atalean, aldi 

berean, lortutako detekzio-mugak hobetzen saiatzen ahaleginduz. Hala ere, lan 

paraleloa jarraituz, eta deribatizatzailea (PDAM) laborategian izanda, metodoaren 

erabilgarritasuna aztertu nahi da ondorengo beste ataletan, lagin errealen analisia 

burutuz. 


-Larroque V., Desauziers V., Mocho P.; “Study of preservation of 

polydimethylsiloxane/carboxen solid-phase microextraction fibres before and after 


A, 1124, 2006, 106-111. 



fatty acids”, Journal of Chromatography B, 730, 1999, 113-122. 


phase microextration”, Analytical Chemistry, 67, 1995, 4396-4403. 

144

-Pan L., Pawliszyn J.; “Derivatization/solid-phase microextraction: new 



“Solid-phase microextraction with on-fiber derivatization for the analysis of anti- 

inflammatory drugs in water samples”, Journal of Chromatography A, 1024, 2004, 1- 

8. 




-Stashenko E., Martínez R.; “Derivatization and solid-phase microextraction”, 

Trends in Analytical Chemistry, 23, 2004, 553-561. 


Parker D.B.; “Multidimensional gas chromatorgraphy-olfactometry for the 

identification and prioritization of malodours from confined animal feeding 


145

6. MTBSTFA-aren BIDEZKO DERIBATIZAZIOA eta HS- 

SPME AURREKONTZENTRAZIOA LAGIN LIKIDOETAN 

146

6.1. Sarrera 

Aurreko atalean PDAM-aren bidezko deribatizazioaren eta HS-SPME-GC-MS– 

aren bidezko gantz azido lurrunkorren determinazioaren zehaztasuna eta detekzio- 

mugak hobetu dira, aldi berean fenolak eta indolak analizatuz. Hala ere, PDAM 

deribatizatzailearen salneurria oso garestia da (300 €/25 mg) eta, ondorioz, analisia 

asko garestitzen da. Horregatik, beste deribatizatzaile alternatiboa, N-(tert- 

butildimetilsilil)-N-metiltrifluoroazetanida (MTBSTFA), aztertzea erabaki da. 

Aurreko deribatizatzailearekin egin den bezala, deribatizazioa zuntzean 

burutu da, kasu honetan aldiz, zuntza deribatizatzailearen buru-gunean kokatu da 

eta ez da deribatizatzailean murgildu. 

Ghoos eta kideek (Ghoos, 1991) deribatizatzaile hau erabilita gantz azido 

lurrunkorren deribatizazioa laginean burutu dute. Beste egile batzuk (Rodríguez, 

2004; Canosa, 2005; Rodríguez, 2005) MTBSTFA-aren bidez ur-laginetako herbizida 

azidoen, triklosanoaren, diklorofenolaren eta triklorofenolen eta antinflamatorioen 

(ibuprofenoa, naproxenoa eta ketoprofenoa) determinazioarako erabili dute buru- 

guneko zuntzeko deribatizazioaren bidez eta GC-MS-an banaketa eta neurketa 

burutuz. 

Deribatitzazioaren determinazioaren optimizaziorako, lehenik zuntz egokia 

aukeratu da laborategian eskuragarri diren lauren artean (PA, PDMS, CAR/PDMS 

147

eta DVB/CAR/PDMS). Ondoren, zuntza deribatizatzailearen buru-gunean kokatuko 

den denbora, eta desortzio-denbora eta -tenperatura optimizatu dira. Analitoen 

erauzketa-denbora eta -tenperatura 4.Atalean optimizatutako baldintzetan mantendu 

dira, erauzketa-urratsean analitoen izaera kimikoa ez baita aldatu. Desortzio- 

baldintzak, ordea, optimizagarritzat jo ditugu urrats honetan gantz azido 

lurrunkorrak jadanik deribatizatuta aurkitzen baitira. Aztertutako aldagaien artean 

elkarrekintzak egon daitezkeela pentsatu dugu eta, ondorioz, deribatizazioaren 

optimizazioa esperimentuen diseinuen bidez aurrera eraman da The Unscrambler® 

programa (7.5 bertsioa, Camo Asa, Trondheim, Norbegia) erabilita. Lehenengo 

urratsean diseinu faktorial osoa eraiki da eragina duten aldagaiak finkatzeko eta, 

ondoren, diseinu konposatu zentrala erabili da erantzun-gainazalak eraikitzeko. 

Baldintza optimoetan metodoaren kalitatea aztertu da baina ez soilik gantz 

azido lurrunkorretarako, baita deribatizatu gabeko fenol eta indoletarako. 



Materialaren garbiketa 4.2.1. atalean azaldu bezala egin da. 

6.2.2. Erreaktiboak eta disoluzioak 

erabili dira. 

Stock disoluzioak prestatzeko 4.2.2. atalean adierazi diren disoluzio berdinak 

Disoluzio estandar likidoak prestatzeko 200 μl purgatutako behi-minda, 10 ml 

ur Milli-Q eta 3 g sodio kloruro (NaCl, %98, Probus, Madril, Estatu Espainiarra) 

dituen disoluzioaren gainean disoluzio nahasteen kantitate desberdinak gehitu dira, 

gantz azido lurrunkorren 0,06-4,1 mg·l -1 kontzentrazio bitartean dauden estandarrak 

lortzeko, fenol eta indoletarako 0,03-0,12 mg·l -1 bitartean eta barne estandarretarako 

~2,8 eta 1,2 mg·l -1 -koak azido azetiko deuteraturako eta fenol deuteraturako, 

hurrenez hurren. Azidoen deribatizaziorako erabiltzen den deribatizatzailea N-(tert- 

butildimetilsilil)-N-metiltrifluoroazetamida (MTBSTFA) Sigma etxe komertzialekoa 

(Madril, Estatu Espainiarra) da. 

148

6.2.3. Deribatizazio eta desortzio baldintzen optimizazioa 

2 ml-ko ontzian kokatzen den 500 μl-ko atorrera 100 μl MTBSTFA 

deribatizatzailea gehitu da. Optimizatu beharreko zuntzak deribatizatzailearen buru- 

gunean kokatu dira diseinu esperimentalak proposatutako denboran. Zuntzean 

deribatizatzailea absorbatu/adsorbatu ondoren, 10 ml Milli-Q ura, 3 g NaCl, 200μl 

purgatutako behi-minda eta gantz azido lurrunkor, fenol eta indolen 1,5 mg·l -1 -ko 

kontzentrazioa duen ontziaren buru-gunean 15 min-z eta 35°C-an konposatuen 

erauzketa/deribatizazioa burutu da. Ondoren, zuntza orratzean batu eta 5975 masa- 

espektrometroa duen 6890N Agilent Technologies (Avondale, PA, CA, EEBB) gas- 

kromatografoaren injektore beroan desorbatu da optimizatutako tenperaturan eta 

denborara. Injekzioa banaketa gabeko moduan (splitless) egin da 0,8 mm (b.d) duen 

atorrean. Analitoen banaketa kromatografikoa HP-5% MS (Agilent) odol-jario 

baxuko zutabe kapilarrean burutu da (30 m x 0,25 mm x 0,25 μm). Ondoko 

tenperatura-programa erabili da banaketarako: 70°C-an 5 min-z mantendu, 

30°C·min -1 -ko abiadurara 150°C-ra eraman eta, ondoren 5°C·min -1 -ko abiadurara 

230°C-ra eraman da. Gas garraiatzailea, helioa (%99,999), 1,5 ml·min -1 -ko fluxu 

konstantean erabili da. Elektroi-talkaren bidezko ionizazioa erabili da. 

Kuantifikazioarekin lotutako neurketak SIM (Selected Ion Monitoring) moduan 

aurrera eraman dira eta analito bakoitzaren kasuan jarraitutako ioiak eta erretentzio- 

denborak 6.1. Taulan ikus daitezke. 

Desortzioa bukatu ondoren eta aurreko ataletan egin den bezala, zuntza 

injektore laguntzailean kokatu da, zuntza garbitzeko eta oroimen-efektuak 

minimizatzeko. 

Orain arte aurkeztu den lanean, kalibrazio-kurbak bi modutan prestatu dira. 

Alde batetik matrize-efektua kontuan hartu gabe eta bestetik matrize-efektua 

kontuan hartuta. Aurreko ataletan matrizearen eragina nabarmena dela frogatu 

ondoren, kasu honetan matrizearen presentzian egin dira froga guztiak. Horretarako, 

3500 bira·min -1 -ko abiaduran eta 20 min-z zentrifugatu eta 48 orduz nitrogenoz 

purgatutako behi-minda erabili da matrize bezala. 

149

6.1. Taula: Analitoen erretentzio-denborak (tR, min) eta ioi karakteristikoak Agilent-eko 6890N gaskromatografoan 

eta 5975 masa-espektrometroan egindako neurketetarako. 

Analitoak tR (min) Ioi karakteristikoak 

HAz 3,29 75/117 

HAz-d4 3,29 75/120 

Ph 4,81 66/94 

Ph-d6 4,81 71/99 

HPr 5,40 75/131 

HIBu 6,22 75/145 

4MPh 6,44 107/108 

HBu 6,72 75/145 

HIPe 7,20 75/159 

4EPh 7,41 107/122 

HPe 7,58 75/159 

HHex 8,31 75/173 

In 8,41 90/117 

HHep 9,10 75/187 

3MIn 9,20 130/131 

6.3. Emaitzak eta Eztabaida 

6.3.1. Deribatizazioa burutzeko zuntzaren hautaketa 

Deribatizazioaren optimizazioa burutu ahal izateko, lehenik zuntz egokia 

aukeratu da. Horretarako, lau zuntz desberdin (85 μm CAR/PDMS, 100 μm PDMS, 

85 μm PA, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS) aztertu dira. Zuntza kasu guztietan 

deribatizatzailearen buru-gunean kokatu da 15 min-z eta ez da disoluzioan 

murgildu. Zuntza deribatizatzailean murgilduta egin direneko frogetan, MTBSTFA- 

ak erakusten duen seinaleak fenolaren gailur kromatografikoaren banaketa 

eragozten du. Kontuan izan behar da, nahiz eta zuntzean ematen den deribatizazioa 

gantz azido lurrunkorrena izan, fenolak eta indolak aldi berean determinatu nahi 

direla. 

Zuntz bakoitzaren hiru neurketa burutu dira ur-lagin sintetikoen gainean. 

Horrela, 10 ml Milli-Q uraren gainean 3 g NaCl eta gantz azido lurrunkorren 

estandarren kantitate egokiak gehitu dira 1,5 mg·l -1 -ko kontzentrazioak lortzeko. 

150

Lortutako emaitzen batez bestekoa eta desbiderazio estandarraren balioa 6.1. Irudian 

aurkeztu dira. 

Azalera CAR/PDMS PDMS DVB/CAR/PDMS PA 

1000000000 

100000000 

10000000 

1000000 

100000 

10000 

1000 

100 

10 

1 


6.1. Irudia: Zuntzean burututako gantz azido lurrunkorren MTBSTFA-aren bidezko 

deribatizazioan lortutako azaleren batez bestekoa eta desbiderazio estandarraren balioak (n=3) 

CAR/PDMS, PDMS, DVB/CAR/PDMS eta PA zuntzetarako. 

Ikus daitekeenaren arabera, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS eta 85 μm CAR/PDMS 

zuntzekin lortu dira erantzunik hoberenak. Azido azetiko eta azido propanoikoaren 

kasuan azalera handiagoak lortzen dira 50/30 μm DVB/CAR/PDMS zuntzarekin eta 

azido hexanoiko eta heptanoikorako aldiz, 85 μm CAR/PDMS zuntzarekin. Azido 

azetikorako eta azido propanoikorako lortutako sentikortasuna orokorrean baxua 

dela kontuan hartuta, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS zuntza aukeratu da optimizazioa 

egiteko. 85 μm PA zuntza izan da kasu guztietarako erantzunik eskasena eman 

duena. Lan honetan ez bezala, Rodríguez eta kideek (Rodríguez, 2005) PA 

zuntzarekin lortu dituzte emaitzarik egokienak herbizida azidoen determinazioan. 

Beraz, zuntzaren erantzuna aztertu nahi diren konposatuen izaeraren araberako da 

eta ezinbestekoa da zuntzaren natura aztertzea, kasuaren arabera. 

151

6.3.2. Deribatizazioaren optimizazioa diseinu faktoriala eta diseinu konposatu 

zentralaren bidez 

Zuntzaren natura aztertu ondoren, 50/30 μm DVB/CAR/PDMS zuntza 

MTBSTFA-aren buru-gunean kokatu beharreko denbora (Kt) eta desortzio-denbora 

(Dt) eta -tenperatura (DT) diseinu esperimentalaren bidez aztertu dira. Konposatuen 

erauzketa-denbora eta -tenperatura 4. Atalean optimizatutako balioetan finkatu dira, 

gantz azido lurrunkorren deribatizazioa zuntzean konposatuen erauzketa gertatu 

ondoren ematen baita. Hala ere, desortzio-baldintzak optimizatu dira gantz azido 

lurrunkorren izaera deribatizazioaren ostean desberdina baita. 

Lehenengo hurbilketa bezala bi mailatako diseinu faktorial osoa erabili da eta 

erdiko puntua hiru aldiz errepikatu da metodoaren doitasuna kontuan izateko. The 

Unscrambler® programak diseinatutako saioak eta lortutako erantzunak (gailur 

kromatografikoen azaleren logaritmoak) 6.2. Taulan laburbildu dira. 

6.2. Taula: Diseinu faktorial osorako proposatutako saioak eta gantz azido lurrunkorretarako lortutako 

azaleren logaritmoak. 

Disenuaren saioak Erantzunak 

# 

Kt 

(min) 

Dt 

(min) 

DT 

(°C) HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

1 15 3 270 6,1 5,9 5,8 6,3 6,8 6,0 6,1 6,6 

2 60 3 270 6,6 6,0 5,9 6,2 6,5 6,7 6,0 6,3 

3 15 8 270 5,8 5,6 5,3 5,7 6,3 5,6 5,9 6,4 

4 60 8 270 5,4 5,8 5,6 5,9 6,5 5,6 6,0 6,4 

5 15 3 300 6,2 6,2 6,0 6,3 7,0 6,1 6,5 7,0 

6 60 3 300 6,1 5,3 4,9 5,8 6,4 5,4 5,8 6,3 

7 15 8 300 5,6 5,1 5,4 6,7 6,5 6,0 5,6 6,0 

8 6 7 300 5,1 5,1 4,9 5,5 6,2 5,3 5,5 5,9 

9 37 5 285 5,2 5,6 5,5 5,8 6,4 5,4 5,7 6,1 

10 37 5 285 5,2 5,5 5,4 5,7 6,4 5,4 5,7 6,1 

11 37 5 285 5,2 5,6 5,5 5,8 6,4 5,4 5,7 6,1 

Lortutako erantzunen bariantza-analisia burutu da The Unscrambler® 

programaren bidez. 6.3. Taulan ikus daitekeen bezala, azido iso-butanoikoaren 

kasuan izan ezik, aldagaiek erantzunaren gainean eragin positibo edo negatiboa 

152

daukate, kasu askotan aldagaiaren parametroak eta elkarrekintza-parametroak 

eragin desberdinak izanik. Adibidez, azido azetikoaren kasuan zuntza 

deribatizatzailearen buru-gunean kokatutako denborak eragin positiboa dauka baina 

elkarrekintza parametroak aldiz negatiboa. Hiru aldagaiek eragina dutela ikusten da. 

Hala ere, zaila da lortutako eragin positibo eta negatiboetatik ondorio batetara 

heltzea. Hau dela eta, diseinu faktorial osoa hedatzea pentsatu da eta diseinu 

konposatu zentrala eratu dugu. 

6.3. Taula: Diseinu faktorial osoaren emaitzen eraginen analisiaren ostean The Unscrambler® 

programak itzulitako aldagaien eragina. 

Aldagaiak HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

Kt (A) +++ - NS --- --- +++ --- --- 

Dt (B) --- -- - + --- --- --- --- 

DT (C) --- - NS ++ + --- NS ++ 

AB --- ++ NS -- +++ --- +++ +++ 

AC --- -- - --- --- --- -- -- 

BC +++ - NS +++ -- +++ -- -- 

+++ ≡ eragin erabat positiboa; ++ ≡ eragin oso positiboa; + ≡ eragin positiboa; --- ≡ eragin erabat 

negatiboa; -- ≡ eragin oso negatiboa; - ≡ eragin negatiboa; NS ≡ ez du eraginik. 

Diseinu konposatu zentralean aurreko hiru aldagaien azterketa burutu da 

berriz ere The Unscrambler® programa erabilita. Eraikitako diseinuaren saioak eta 

lortutako erantzunak (gailur kromatografikoen azaleren logaritmoak) 6.4. Taulan 

bildu dira. 

153

6.4. Taula: Diseinu konposatu zentralerako proposatutako saioak eta gantz azido lurrunkorretarako 

lortutako azaleren logaritmoak. 

Diseinuaren saioak Erantzunak 

# 

Kt 

(min) 

Dt 

(min) 

DT 

(°C) HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

1 10 6 285 6,6 6,6 6,5 6,8 6,7 6,6 7,0 7,3 

2 60 6 285 7,7 8,0 7,5 8,1 7,8 7,9 8,1 8,4 

3 35 2 285 7,4 7,6 7,3 7,9 7,6 7,7 8,0 8,2 

4 35 9 285 7,7 8,1 7,6 8,1 7,8 7,9 8,1 8,4 

5 35 6 268 -a 6,8 6,2 6,7 6,5 7,9 6,9 7,3 

6 35 6 300 - 6,3 6,4 7,0 6,8 6,7 7,1 7,4 

7 20 4 275 6,3 6,4 6,2 6,8 6,5 6,4 6,8 7,2 

8 50 4 275 7,5 7,9 7,5 8,0 7,7 7,7 8,0 8,2 

9 20 8 275 - 6,3 6,5 6,7 6,4 6,3 6,8 7,3 

10 50 8 275 6,9 6,9 6,9 7,2 7,0 7,0 7,3 7,7 

11 20 4 295 6,8 6,8 6,4 6,9 6,7 6,9 7,5 8,0 

12 50 4 295 6,1 6,7 6,7 7,0 6,9 6,8 7,2 7,6 

13 20 8 295 6,5 7,3 6,2 6,7 6,4 6,5 6,9 7,4 

14 50 8 295 6,3 6,9 6,5 7,2 7,1 7,0 7,4 7,7 

15 35 6 285 6,1 6,6 6,4 6,8 6,6 6,6 7,0 7,4 

16 35 6 285 6,1 6,6 6,4 6,8 6,6 6,6 7,0 7,4 

17 35 6 285 6,1 6,5 6,4 6,8 6,6 6,6 7,0 7,4 

a Ez da erantzunik jaso. 

Lortutako emaitzen bariantza-analisiaren azterketa The Unscrambler® 

programa erabilita burutu da. Erantzunaren gainazalean eragina duten aldagaiak p- 

balioa < 0,1 (zero izateko probabilitatea %10 baino txikiagoa) dutenak bezala definitu 

dira. Programak kalkulatutako aldagaien balioak 6.5. Taulan bildu dira. 

154

6.5. Taula: Diseinu konposatu zentralerako bariantza-analisiaren bidez lortutako doiketa-koefizienteen 

balioak. 

Aldagiak HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

Kt (A) 5,7 10 5 1,1 10 6 4,4 10 5 1,6 10 6 7,6 10 5 − a 1,6 10 6 2,7 10 6 

Dt (B) − − − − − − − − 

DT (C) − − − − − − − − 

AB − − − − − − − − 

AC − − − − − − − − 

BC − − − − − − − − 

AA − − − − − − − − 

BB 7,8 10 6 1,6 10 7 5,7 10 6 2,4 10 7 1,0 10 7 − 1,4 10 7 4,0 10 7 

CC − − − − − − − − 

a aldagai horretarako p-balioa > 0,1. 

6.5. Taulan ikus daitekeenaren arabera, aztertutako aldagai bik bakarrik dute 

eragina gainazal-erantzunean, zuntza deribatizatzailearen buru-gunean kokatutako 

denbora eta desortzio-denbora. Kasu bietan eragina positiboa da, erantzun altuagoak 

lortzen direlarik zuntza zenbat eta denbora luzeagoan deribatizatzailearekin 

kontaktuan egon eta zenbat eta luzaroago desorbatu zuntza injekzio-portuan. 

Horrela, zuntza-deribatizatzaile absortzio denbora 60 min-an finkatu da eta 

desortzio-denbora 9 min-an. Desortzio tenperaturari dagokionez, aldagai horrek ez 

du erantzun gainazalean eragin nabarmenik, hau dela eta, 300°C-an finkatu da, nahiz 

eta zuntzaren bizia murriztu. Modu horretan, konposatuen desortzio osoa ziurtatu 

nahi da eta mamu-gailurren agerpena saihestu. 

6.3.3. Deribatizazioaren bidezko aurrekontzentrazioaren kalitatearen azterketa 

PDAM-aren bidezko deribatizazioan egin den bezala, aurrekontzentrazioaren 

azterketa egiteko kalibrazio-kurbak, errepikakortasuna, zehaztasuna eta detekzio- 

mugak aztertu ditugu, aldiberean determinatzen diren deribatizatutako gantz azido 

lurrunkorretarako eta deribatizatu gabeko fenoletarako eta indoletarako. Zentzu 

horretan, zuntzean deribatizatzailearen presentziak fenolengan eta indolengan 

eraginik duen ikusi nahi izan da. Nahiz eta, Canosa eta kideek (Canosa, 2005) 

deribatizatzaile hau erabili beste fenol konposatu batzuk deribatizatzeko (2,4- 

155

diklorofenola eta 2,3,4-triklorofenola), lan honetan aztergai ditugun fenolak (fenola, 

4-metilfenola eta 4-etilfenola) ez direla deribatizatzen frogatu dugu. 


Errepikakortasuna aztertzeko behi-minda diluitua eta purgatua analitoen 

kontzentrazio ezagunekin dopatu da. Hiru alikuota dopatu eta ontzi bakoitzaren 

gainean neurketa bat burutu da. Azido iso-pentanoikoaren eta azido heptanoikoaren 

kasuan izan ezik, barne estandarrekiko zuzendutako desbiderazio estandar 

erlatiboak %20a baino baxuagoak dira (ikus 6.6. Taula). 

6.6. Taula: Gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen desbiderazio estandar erlatiboak (%D.E.E.). 

Analitoak HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep 

% D.E.E 16,7 9,6 2,3 18,5 20,8 9,7 3,4 20,8 

Analitoak Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

% D.E.E 19,3 10,6 8,1 17,8 12,2 

Kalibrazio-Kurbak 

Aurreko ataletan kalibrazio-kurbak matrize-efektuarekin eta efekturik gabe 

aztertu dira, agerian geratuz matrizeak kalibrazio-kurben sentikortasunaren gainean 

duen eragina. Hau dela eta, atal honetan aztertu diren kalibrazio-kurbetan matrize- 

efektuaren eragina hartu da kontuan. Beraz, azido azetikoa eta azido propanoikoa 

1,7-4,1 mg·l -1 bitartean kalibratu dira, 0,7-1,7 mg·l -1 bitartean azido iso-butanoikoa eta 

azido butanoikoa, 0,2-0,5 mg·l -1 bitartean azido iso-pentanoikoa eta pentanoikoa, 

0,06-0,16 mg·l -1 bitartean azido hexanoikoa eta heptanoikoa eta 0,03-0,12 mg·l -1 

bitartean fenolak eta indolak. Barne estandarrak 2,8 eta 1,2 mg·l -1 kontzentrazioan 

gehitu dira azido azetiko deuteraturako eta fenol deuteraturako, hurrenez hurren. 

Lortutako kalibrazio-kurben ekuazioak 6.7. Taulan bildu dira, kasu guztietan barne 

estandarrarekiko zuzendutako ekuazioak, hain zuzen ere. 6.2. Irudian gantz azido 

lurrunkor deribatizatuen kromatograma ikus daiteke. 

156

6.7. Taula: Kalibrazio-kurbak deribatizazioaren ondoren eta matrize-efektuarekin. S: Analitoaren 



HAz S=(2,5±0,3)·C+(0,0±0,6) 0,9787 

HPr S=(2,1±0,1)·C+(0,0±0,2) 0,9980 

HIBu S=(5,3±0,0)·C+(0,01±0,003) 0,9999 

HBu S=(7,4±0,2)·C+(-0,03±0,12) 0,9995 

HIPe S=(18±2)·C+(0,1 ±0,4) 0,9957 

HPe S=(18±2)·C+(0,1±0,4) 0,9911 

HHex S=(70±12)·C+(-0,3±1,1) 0,9764 

HHep S=(190±3)·C+(0,1±0,2) 0,9997 

Ph S=(0,64±0,05)·C+(0,002±0,004) 0,9838 

4MPh S=(1,47±0,03)·C+(-0,0001±0,003) 0,9991 

4EPh S=(3,8±0,3)·C+(-0,007±0,026) 0,9876 

In S=(3,2±0,2)·C+(-0,005 ±0,019) 0,9914 

3MIn S=(10,9±0,6)·C+(-0,01±0,06) 0,9907 

6.2. Irudia: Gantz azido lurrunkor deribatizatuen kromatograma SIM moduan neurtuta. 

HAz ≡ azido azetikoa, HAz-d ≡ azido-d- azetikoa-d3, HPr ≡ azido propanoikoa, HIBu ≡ azido isobutanoikoa, 

HBu ≡ azido butanoikoa, HIPe ≡ azido iso-pentanoikoa; HPe ≡ azido pentanoikoa, HHex ≡ 

azido hexanoikoa, HHep ≡ azido heptanoikoa. 

157

6.8. Taula: Matrize-efektua duten deribatizatu gabeko, PDAM-aren bidezko deribatizazioan eta 

MTBSTFA-aren bidezko deribatizazioan lortutako kalibrazio-kurbetako malden erkaketa. 

Analitoak Deribatizatu gabe 

PDAM-aren bidezko 

deribatizazioa 

MTBSTFA-aren bidezko 

deribatizazioa 

HAz 0,43±0,01 6,0±0,1 2,5±0,3 

HPr 0,029±0,003 42±4 2,1±0,1 

HIBu 0,6±0,1 32±1 5,3±0,0 

HBu 0,10±0,01 58±5 7,4±0,2 

HIPe 0,68±0,08 60±6 18±1 

HPe 2,143±0,002 30±3 18±2 

HHex 4,1±0,3 14,8±0,6 70±12 

HHep 7,2±0,4 24,2±0,7 190±3 

Ph 0,47±0,07 0,118±0,007 0,64±0,05 

4MPh 8,5±1,8 0,54±0,05 1,47±0,03 

4EPh 0,54±0,06 4,04±0,04 3,8±0,3 

In 0,79±0,06 1,5±0,2 3,2±0,2 

3MIn 1,8±0,3 6,2±0,9 10,9±0,6 

6.8. Taulan matrize-efektuarekin deribatizatu gabe, PDAM-aren bidezko 

deribatizazioan eta MTBSTFA-aren deribatizazioaren bidez lortutako 

sentikortasunak (kalibrazio-kurbaren maldak) erkatu dira. Deribatizatu ostean gantz 

azido lurrunkorretarako lortutako kalibrazio-kurben maldak handiagoak izan dira. 

Orokorrean, PDMA-aren bidez sentikortasun hobea lortu da azido hexanoikoaren eta 

heptanoikoaren kasuan izan ezik. Fenol eta indolen kasuan ezin dugu esan 

deribatizatzaileen presentziak euren sentikortasuna txikitu duenik, zenbait kasutan 

sentikortasuna handitu baita. 

Zehaztasuna 

Metodoaren zehaztasuna estimatzeko, eta material zertifikatu baten faltan, 

matrize-efektua duen kalibratua egiteko tratamendu berdina jaso duen laginaren 

gainean analitoak gehitu dira kontzentrazio ezagunean. Lagin horrek dauzkan 

analitoen kontzentrazioak matrize-efektua kontuan duten kalibrazio-kurbekiko 

kalkulatu dira. Balio teorikoaren desbiderazio estandarra erroreen propagazioaren 

bidez kalkulatu da. Lortutako emaitzak 6.9. Taulan bildu dira. 

158

6.9. Taula: Zehaztasunaren azterketa dopatutako laginaren gainean (mg·l -1 ). Adierazitako 

ziurgabetasuna, desbiderazio estandarra da kasu guztietan. 


HAz 2,1±0,4 3,29±0,08 

HPr 2,6±0,3 3,26±0,08 

HIBu 0,91±0,02 1,33±0,03 

HBu 1,1±0,2 1,35±0,03 

HIPe 0,4±0,1 0,43±0,01 

HPe 0,45±0,04 0,44±0,01 

HHex 0,107±0,004 0,128±0,003 

HHep 0,14±0,03 0,128±0,003 

Ph 0,07±0,01 0,061±0,002 

4MPh 0,06±0,01 0,060±0,002 

4EPh 0,058±0,005 0,058±0,001 

In 0,06±0,01 0,060±0,002 

3MIn 0,07±0,01 0,066±0,002 

6.9. Taulako datuak 6.3. eta 6.4. Irudietan adierazi dira gantz azido 

lurrunkorretarako eta fenol eta indoletarako, hurrenez hurren. 


4 

3,5 

3 

2,5 

2 

1,5 

1 

0,5 

0 




159 

Lortutakoa 

Gehitutakoa


0,09 

0,08 

0,07 

0,06 

0,05 

0,04 

0,03 

0,02 

0,01 



6.9. Taulako emaitzen zehaztasuna aztertzeko balio esperimentalaren eta 

teorikoaren ziurgabetasunak gainezartzen diren ala ez kontuan hartu dugu (ikus 6.3 

eta 6.4. Irudiak). Balio guztiak bitarte horietan kokatzen dira, azido azetikoa eta 

azido iso-butanoikoa izan ezik, non hauen berreskurapena %70-a baino txikiagoa 

den (%64 eta %69, hurrenez hurren). 


0 


Detekzio-mugei dagokionez, hiru zuri desberdinen determinazioak egin dira 

purgatutako matrizearen presentzian eta erabilitako irizpidea Stot=S+3s izan da, non 

Stot kontzentrazioa kalkulatzeko erabilitako seinalea, S seinaleen batez bestekoa eta s 

seinale guztien desbiderazio estandarra diren. 6.10. Taulan analito guztien detekzio- 

mugak adierazi dira eta 6.5. Irudian zuri baten kromatograma ikus daiteke 

kalibratuko punturik baxuenarekin gainezarrita. 

160 

Lortutakoa 

Gehitutakoa

6.10. Taula: Analitoen detekzio-mugak μg·l -1 -an. Irizpidea: Stot=S+3s. 

Analitoak 

MTBSTFA 

PDAM 

deribatizatzailearekin deribatizatzailearekin 

Deribatizatu 

gabe 

HAz 707 52 1360 

HPr 250 6,1 1440 

HIBu 341 14 0,11 

HBu 53 1,8 0,97 

HIPe 0,050 9,3 1,8 

HPe 0,11 6,7 0,06 

HHex 0,011 10 4,5 

HHep 0,003 3,4 0,02 

Ph 0,002 23 0,73 

4MPh 0,010 6,1 0,14 

4EPh 0,004 4,2 0,39 

In 0,017 5,6 1,0 

3MIn 0,004 0,32 0,05 

6.5. Irudia: Purgatutako matrizea eta barne estandarrak dituen zuriaren kromatograma (urdina) 

kalibrazio-puntuko kromatogramarekiko (beltza) erkatuta. 

HAz ≡ azido azetikoa, HAz-d ≡ azido-d- azetikoa-d3, Ph ≡ fenola,Ph-d ≡ fenol-d6, HPr ≡ 

azido propanoikoa, HIBu ≡ azido iso-butanoikoa, 4MPh ≡ 4-metilfenola, HBu ≡ azido 

butanoikoa, HIPe ≡ azido iso-pentanoikoa, 4EPh ≡ 4-etilfenola, HPe ≡ azido pentanoikoa, 

HHex ≡ azido hexanoikoa, In ≡ indola, HHep ≡ azido heptanoikoa, 3MIn ≡ 3-metilindola. 

161

MTBSTFA-aren bidezko deribatizazio ostean, azido azetikorako eta azido 

propanoikorako lortutako detekzio-mugak deribatizatu gabe lortutakoak baino pixka 

bat baxuagoak dira eta azido iso-butanoikorako eta azido butanoikorako altuagoak. 

Horren arrazoia zuriak ematen duen seinalean egon daiteke (ikus 6.5. Irudia). Beste 

gantz azido lurrunkor, fenol eta indoletarako, aldiz, lortutako detekzio-mugak 

zeharo baxuagoak dira (ikus 6.10. Taula). Orokorrean, lagin likidoetarako garatutako 

neurketa metodoen detekzio-mugak aztertzen badira (ikus 6.10. Taula), detekzio- 

mugarik egokienak PDAM deribatizatzailearekin lortu dira, honekin lortu baita 

azido azetikorako eta azido propanoikorako detekzio-mugarik baxuenak, nahiz eta 

beste konposatu gehienetarako (azido iso-butanoikoa eta azido butanoikoa salbu) 

MTBSTFA deribatizatzailearekin lortutako emaitzak zeharo baxuagoak izan. 

Fenolen detekzio-mugak, bibliografian deribatizaziorik gabeko SPME-aren 

bidez lortutako balioak (Gonzalez-Toledo, 2001; Llompart, 2002; Peñalver, 2002; 

Zhou, 2005) baino hobeak lortu dira lan honetan, nahiz eta determinazioa 

deribatizatzailearen presentzian egin (ikus 3.9. Taula). 


Atal honetan MTBSTFA deribatizatzailearen bidezko gantz azido lurrunkorren 

deribatizazio/aurrekontzentrazioa optimizatu da. Zuntzik egokiena 

DVB/CAR/PDMS izan da eta bi-mailatako diseinu faktorial osoa eta diseinu 

konposatu zentrala erabilita lortutako baldintza optimoekin metodoaren eguneko 

errepikakortasuna, zehaztasuna eta detekzio-mugak kalkulatu dira purgatutako 

matrizearen presentzian. Nahiz eta beste egile batzuk deribatizatzaile honekin fenol 

desberdinen deribatizazioa burutu, lan honetan ez da fenolaren, 4-metilfenolaren eta 

4-etilfenolaren deribatizaziorik eman. Orokorrean, MTBSTFA-aren presentziak ez du 

fenol eta indolen determinazioan eraginik izan. 

PDAM deribatizatzailearekin gertatu den bezala, gantz azido lurrunkorren 

sentikortasuna hobetu egin da MTBSTFA deribatizatzailearen presentzian, baina ez 

da azido azetikoaren, azido propanoikoaren, azido iso-butanoikoaren eta azido- 

butanoikoaren detekzio-mugarik hobetu. Beste gantz azido lurrunkor, fenol eta 

indoletarako lortutako balioak, aldiz, zeharo hobeak dira. 

162

Zehaztasunaren azterketan azido azetikorako eta azido iso-butanoikorako 

~%70-ko berreskurapenak lortu dira, PDAM deribatizatzailearekin ez bezala, 

zehaztasun maila eskasagoa lortu da. 


-Canosa P., Rodríguez I., Rubí E., Cela R.; “Optimization of solid-phase 

microextraction conditions for the determination of triclosan and possible related 


-Esbensen K.H.; “Multivariate data analysis-in practice”, 5. edizioa, CAMO 



short-chain carboxylic acids in faeces by gas chromatography with an ion-trap 






a derivatization-solid-phase microextraction method for the analysis of thirty 

phenolic pollutants in water samples”, Journal of Chromatography A, 963, 2002, 137- 

148. 

-Peñalver A., Pocurull E., Borrull F., Marcé R.M.; “Solid-phase microextraction 

coupled to high-performance liquid chromatography to determinate phenolic 



“Solid-phase microextraction with on-fiber derivatization for the analysis of anti- 

inflamatory drugs in water samples”, Journal of Chromatography A, 1024, 2004, 1-8. 




163




164

7. SPME-aren BIDEZKO AURREKONTZENTRAZIOA GAS- 

LAGINETAN 

165

7.1. Sarrera 

Aurretik 4. eta 5. Ataletan lagin-likidoekin egin den bezala, atal honetan 

SPME-aren bidez gas-fasean dauden konposatuen kontzentrazioaren azterketa egin 

da. 

Gas-laginen analisian SPME-aren bidezko erauzketa metodoa gero eta gehiago 

ari da erabiltzen (Gralapp, 2001; Godoi, 2005; Wright, 2005; Hippelein, 2006; 

Larroque, 2006). Tedlar poltsetan laginak hartzeak (Gralapp, 2001; Deng, 2004) 

SPME-aren bidez aztertzeko aukera emateaz gain, laginak hartutako tokian bertan 

zuntzean zuzenean adsorbatzeko/absorbatzeko aukera ematen du (Gralapp, 2001; 

Wright, 2005). Hala ere, gutxi dira erauzketa metodo hau erabilita gantz azido 

lurrunkorrak, fenolak eta indolak aldi berean aztertzen dituztenak (Gralapp, 2001; 

Wright, 2005). 

Atal honetan, deribatizatu gabeko SPME prozedura (4. Atala) eta PDAM- 

SPME-aren bidezko deribatizazioa (5. Atala) erabili ditugu. Deribatizatu gabeko 

prozeduraren bidez gas-egoeran dauden konposatuek garatutako metodoaren 

aurrean jokatzeko duten modua berdina den ikusi nahi da, hots, lagin-likidoetan 

bezala metil esterrak agertzen diren eta aurretik aukeratutako zuntza egokiena den. 

Bestalde, PDAM (1-pirenildiazometanoa) deribatizatzailea erabili da azterketa hau 

egiteko eta ez MTBSTFA (N-(tert-butildimetilsilil)-N-metiltrifluoroazetamida), gas- 

laginen azterketan kontzentrazio baxuak espero diren momentutik detekzio-muga 

166

hobeak lortzen direlako azido azetiko, azido propanoiko, azido iso-butanoiko eta 

azido butanoikorako lehenarekin bigarrenarekin baino. Gainera PDAM 

deribatizatzailearen bidez lortutako zehaztasuna hobea da, orokorrean. 

Bestalde, lan hau burutzeko pausu desberdinak burutu dira. Lehenengo, 

jatorrizko konposatuen estandarrak likido-egoeran ditugunez, gas-egoerako 

estandarren prestaketa optimizatu da. Bigarren, erabili den lagina hartzeko modua 

dela eta, barne estandarren gehiketa-modua eta metodoaren kalitatea aztertu da. 

Azkenik, eskuragarri izan ditugun bi masa-analizatzaileen emaitzen erkaketa burutu 

da, kuadrupoloa eta ioi-tranpa, hain zuzen ere. Horretarako, parametro moduan 

detekzio-muga erabili dugu. 



Gasen disoluzio-estandarrak prestatzeko erabilitako 2 l-ko ontziak garbitzeko 

lehenik airezko korrontea pasa arazi zaie 15 min-z eta, ondoren, nitrogenozko 

korrontea 5 min-z. Ontzi hauek gau oso batez estufan gorde dira 110°C-an. Ontzi 

hauen septum-dun tapoiak ura eta xaboiarekin garbitu dira, azetona eta Milli-Q ura 

pasatu zaie eta estufan gau oso batez utzi dira 50°C-an. 

7.2.2. Erreaktiboak, materiala eta laginaren tratamendua 

Atal honetan 4. eta 5. Ataletan deskribatutako erreaktiboak erabili ditugu. 

Gas-laginen azterketarako konposatuen 1000-100 mg·l -1 -ko disoluzio 

estandarrak prestatu dira. Disoluzio estandarrak metanoletan prestatu dira 

(Scharlau, Bartzelona, Estatu Espainiarra) eta iluntasunean 5°C-an gorde. 

Fase solidoko mikroerauzketa egiteko aurreko ataletan erabilitako zuntz 

berdinak erabili dira. 

Gas-laginak Tedlar poltsetan (Supelco, Bellefonte, EEBB) hartu dira hutsezko 

ponpa erabiliz (Supelco, Bellefonte, EEBB) 1,9 l·min -1 –ko abiaduran (ikus 7.1. Irudia). 

Poltsetako laginak laborategira heldu eta jarraian neurtu dira, bibliografian aztertu 

167

denaren arabera konposatuen galerak behatu baitira poltsetan (Deng, 2004; Dincer, 

2006; Steeghs, 2007). Neurketak burutu ondoren, poltsak garbitu egin dira airearekin 

eta nitrogenoarekin pare bat aldiz betez eta estufan 40°C-an 30 min-z utzi dira. 

Poltsak lehen bailen garbitzea ezinbestekoa da analitoak poltsaren hormetan ez 

erretenitzeko eta garbiketa errazagoa izateko (McGarvey, 2000). Gas-laginen 

neurketa laborategira heldu eta segidan ezin izan denean egin, poltsak iluntasunean 

inguruko tenperaturan gorde dira (McGarvey, 2000). 

7.1. Irudia: Tedlar poltsen bidezko gas-laginak hartzeko huts-ponpa. 

7.2.3. SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioaren optimizazioa 

Metanoletan prestatutako disoluzio-nahastearen 3-12 μl gasetarako ontzietan 

sartu eta potentzia kontrola dezakeen berogailuan (Selecta, Bartzelona, Estatu 

Espainiarra) (7.2.a Irudia) kokatu dira denbora (15 min) eta potentzia-portzentaia 

(%40) jakinean konposatuen lurrinketa osoa lortzeko asmoz. Ondoren, ontzia 

inguruko tenperaturan hozten utzi da. Lehenengo urratsean, aukeratutako zuntzaren 

orratzak soilik barne estandarrak dauden ontziaren tapoiaren septum-a zulatu eta 

optimizatutako denboran barne estandarren erauzketa burutu da. Bigarren 

urratsean, barne estandarraren aurrekontzentrazio-urratsa bukatzean, lagin likidoen 

optimizazioan lortutako denbora-baldintzetan (15 min) eta inguruko tenperaturan 

laginaren aurrekontzentrazio-urratsa burutu da (7.2.b Irudia). 

168

(a) (b) 

7.2. Irudia: a) Gas-disoluzio nahasteak lurruntzeko erabilitako berogailua eta b) barne estandarren edo 

disoluzio-nahasteen aurrekontzentrazio-urratsa SPME-aren bidez. 

Erauzketa ostean, zuntza orratzean batu, ontzitik atera eta gas- 

kromatografoaren injekzio-portu beroan sartu da. Erabilitako desortzio-baldintzak 

lagin likidoen erauzketa/desortzio prozesuaren optimizazioan lortutakoak dira (3 

min 300°C-an). 

PDAM-SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioan lagin likidoetarako 

optimizatu den zuntza erabili da gas-laginen analisian ere. Kasu horretan likidoekin 

lortutako zuntzaren deribatizazio-denbora optimoa laburtu egin da erauzketa 

prozedura larregi luzatu ez dadin. Prozeduraren lehenengo urratsean zuntza n- 

hexanotan asetutako PDAM-aren (5 mg·ml -1 ) disoluzioarekin kontaktuan jarri da 15 

min-z eta inguruko tenperaturan. Ondoren, barne estandarren erauzketa burutu da 

10 min-z inguruko tenperaturan eta, azkenik, aztertu nahi diren analitoen erauzketa 

egin da 15 min-z inguruko tenperaturan. 

Aurreko ataletan bezala, desortzio-urratsa bukatu ondoren, zuntza injektore 

laguntzailean berotu da zuntzari dagokion egokitze-tenperaturan. 

169


SPME-aren eta PDAM-SPME-aren bidezko gas-laginetarako 

aurrekontzentrazioaren optimizazioa Varian (Walnut Creek, CA, EEBB) Saturn 2200 

masa-espektrometroari lotutako 3800 gas-kromatografoan aurrera eraman da. 

Analitoen banaketa kromatografikoa CP-Sil 8 CB (Varian) odol-jario baxuko zutabe 

kapilarrean burutu da (30 m x 0,25 mm x 0,25 μm) 4. Atalean aipatutako tenperatura- 

programa erabilita deribatizatu gabe egin den azterketarako eta 5. Atalean aipatu 

bezala deribatizatuta egin den azterketarako. Gas garraiatzailea, helioa (%99,999), 1 

ml·min -1 -ko fluxu konstantean erabili da kasu bietan. Elektroi-talkaren bidezko 

ionizazioa eta detekzioa SIS (Selected Ion Storage) moduan egin da eta analito 

bakoitzaren kasuan jarraitutako ioi-bitarteak eta erretentzio-denborak deribatizatuta 

eta deribatizatu gabe, 7.1. eta 7.2. Taulan ikus daitezke, hurrenez hurren. 

7.1. Taula: Analitoen erretentzio-denborak (tR) eta SIS metodoan erabilitako ioi karakteristikoen masabitartea 

deribatizazio gabeko SPME-aren bidezko neurketa metodorako. 

Analitoak tR (min) Ioi karakteristikoen masa-bitartea 

HAz 1,89 72-80 

HAz-d4 1,89 72-80 

HPr 2,21 56-61 eta 86-89 

HIBu 2,39 72-80 

HBu 2,89 72-80 

HIPe 3,42 72-80 

HPe 4,21 72-80 

HHex 5,03 72-80 eta 86-89 

HHep 7,14 72-80 eta 86-89 

Ph 5,18 59-67 eta 93-95 

Ph-d6 5,18 70-74 eta 98-100 

4MPh 7,32 106-109 

4EPh 9,61 106-109 eta 121-123 

In 13,11 89-91 eta 116-118 

3MIn 15,50 129-132 

170

7.2. Taula: Analitoen erretentzio-denborak (tR, min) eta ioi karakteristikoen bitartea PDAM- 

SPME-aren bidezko neurketa metodorako. 

Analitoak tR (min) Ioi karakteristikoen masa-bitartea 

Ph 2,53 93-94 

Ph-d 2,53 98-100 

4MPh 2,85 106-109 

4EPh 3,13 106-109 eta 121-123 

In 3,54 89-91 eta 116-118 

3MIn 3,77 129-132 

HAz 6,85 214-216 eta 273-275 

HAz-d 6,85 214-216 eta 276-278 

HPr 7,25 214-216 eta 287-289 

HIBu 7,34 214-216 eta 301-303 

HBu 7,66 214-216 eta 301-303 

HIPe 7,89 214-216 eta 315-317 

HPe 8,26 214-216 eta 315-317 

HHex 8,92 214-216 eta 329-331 

HHep 9,58 214-216 eta 343-345 


7.3.1. Zuntz egokiaren hautaketa 

SPME-aren bidezko gas-laginetako aurrekontzentrazioan, likidoekin bezala, 

ondorengo hiru zuntzak aztertu dira (100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 

DVB/CAR/PDMS). Kasu horretan ez da behi-mindaren gas-matrizea erabili, matrizea 

airea izanda arbuiagarria dela onartu baita. Beraz, gantz azidoetarako 0,7 μg·l -1 eta 

fenol/indoletarako 0,1 μg·l -1 kontzentrazioa duen lagin sintetikoa erabili da. Zuntz 

bakoitzarekin bost erauzketa aurrera eraman dira 15 min-z eta inguruko 

tenperaturan. Zuntz bakoitzerako ontzi bat erabili da. Gantz azido lurrunkorretarako 

eta fenol eta indolentarako lortutako emaitzak (gailurren azalera logaritmikoak) 7.3. 

eta 7.4. Irudietan ikus daitezke, hurrenez hurren. 

171

7.3. Irudia: Gantz azido lurrunkorretarako 100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 


n=5. 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

0 

log (azalera) 

log (azalera) 


7.4. Irudia: Fenol eta indoletarako 100 μm PDMS, 85 μm CAR/PDMS eta 50/30 μm 


n=5. 

172 

PDMS 

PDMS 

CAR-PDMS 

DVB-CAR-PDMS 

CAR-PDMS 

DVB-CAR-PDMS 


7.3. eta 7.4. Irudietan ikus daitekeen bezala, gas-laginetan DVB/CAR/PDMS 

zuntza da sentikorrena bai gantz azido lurrunkorretarako eta baita fenol eta 

indoletarako ere. Likidoen azterketa egin denean bezala, metil esterrak behatu dira 

azidoen ordez. Beraz, konposatuen portaera gas-egoeran berdina dela ikusi da, 

ondorioz, PDAM-SPME gas-laginen azterketan ez da zuntz egokiaren azterketarik 

egin eta lagin-likidoetan lortutako emaitza onartu da egokitzat, CAR/PDMS alegia. 

7.3.2. SPME-aren bidezko erauzketaren eta desortzioaren optimizazioa 

Lagin likidoetarako optimizatu diren erauzketa- eta desortzio-baldintzak gas- 

laginen erauzketa eta desortziorako onartu dira, erauzketa-tenperatura eta barne 

estandarraren (B.E.) erauzketa izan ezik. Bestalde, gas-egoerako disoluzio 

estandarren prestaketa aztertu da. Kontuan izan behar dugu disoluzio estandarrak 

likido-egoeran ditugula baina, gas-laginen analisirako, gas-egoeran behar ditugula. 

Horrela, alde batetik metanoletan dauden disoluzio estandarren lurrintze-baldintzak 

aztertu dira 2 l-ko ontzietan. Bestalde, kalibrazio-kurbarako estandarren 

prestaketarako bi prozedura erkatu dira. 

Hasteko, metanoletan dauden estandarrak lurrintzeko baldintzak optimizatu 

dira. 2 l-ko ontzien beroketa egiteko potentzia-portzentaia kontrolatuko (%0-100) 

berogailua erabili da (Selecta, Bartzelona, Estatu Espainiarra) eta ontzi barruko 

tenperaturaren neurketa erregistratzailea (Data Logger Testo 177, Alemania) duen 

termoparearekin (Termopar -200-200°C Testo, Alemania) egin da. Tenperaturaren 

neurketa zuntza orratzetik luzatuta geratzen den puntuan egin da. Aztertutako 

potentzia-bitartea %0-40 izan da eta bitartearen tenperatura-potentzia erlazioa 7.5. 

Irudian ikus daiteke. Potentzia-balio bakoitzean 15 min-z utzi da tenperatura 

egonkortzen eta 2 min bitartean lortutako tenperaturen batez bestekoa irudikatu da 

potentzia bakoitzean. 

173

7.5. Irudia: Ontzi barruan tenperatura-potentzia erlazioa. 

Aztertutako tenperatura-bitarte horretan optimotzat onartutako zuntza 

(DVB/VAR/PDMS) erabilita konposatuen erauzketa burutu da. Potentzia 

bakoitzerako lortutako seinalearen azalera 7.6. eta 7.7. Irudietan erakutsi dira. 

3000000 

2500000 

2000000 

1500000 

1000000 

500000 

0 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

Seinalea 

T 

7.6. Irudia: Gantz azido lurrunkorren azalera aplikatutako potentziaren arabera. 

174 

y = 3,7285x + 42,532 

R 2 = 0,9285 

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 

Gantz Azidoak 

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 

% 

HAz 

HAz-d 

HPr 

HIBu 

HBu 

HIPe 

HPe 

HHex 

HHep 

potentzia (%)

1000000 

900000 

800000 

700000 

600000 

500000 

400000 

300000 

200000 

100000 

0 

Seinalea 

Fenolak eta Indolak 

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 

7.7. Irudia: Fenolen eta indolen azalera aplikatutako potentziaren arabera. 

7.6. eta 7.7. Irudietan ikus daitekenez, gantz azido lurrunkor gehienak jokaera 

berdina dute azido pentanoikoa, azido hexanoikoa eta azido heptanoikoa izan ezik, 

hauen erantzuna fenol eta indolen antzekoa baita. Seinalearen erantzun maximoa 

%10-ko potentzian (~100°C) lortu da. Gantz azidoen kasuan (C2-iC5) aldiz, inguruko 

tenperaturan lortzen da. Hortik aurrera, %40 potentziara arte (~200°C, 

termoparearen maximoa) seinalea ez da ona zuntzaren erauzketa eta desortzio- 

ahalmenaren arteko lehia sortzen baita, non desortziorako joera handiagoa den. 

Potentzia horretan (%40) onartzen da aztertu nahi diren analitoak lurrintzen direla. 

Aurreko guztia kontuan hartuta gas-estandarrak prestatzeko ontziak 200°C-ra 

berotu dira. Erauzketa egiteko, aldiz, kontuan hartu behar da lagin errealak Tedlar 

poltsetan (Supelco, Bellefonte, EEBB) biltzen direla hutsezko ponparen (Supelco) 

laguntzaz (1,9 ml·min -1 -eko abiadura). Tedlar poltsak berotzea ez da erosoa ezta 

gomendagarria (Schiffman, 2001; Nielsen, 2002; Deng, 2004; Hippelein, 2006) eta, 

ondorioz, aurrekontzentrazioa inguruko tenperaturan aurrera eramatea erabaki da. 

Tedlar poltsa hauen erabilerak bestelako arazoa du, barne estandarren adizioa. Orain 

arte eta lagin likidoetan, barne estandarrak laginera bertara gehitu dira. Kasu 

horretan barne estandarra Tedlar poltsara gehitu ostean poltsa berotu beharko 

genukeenez eta hau posible ez denez, gas-egoeran dagoen barne estandarra 2 l-ko 

ontzian prestatu da, ondoren SPME-ko zuntza aurrekontzentratu (Xiong, 2003) eta 

barne estandarra duen zuntza Tedlar poltsa zulatu eta laginarekin kontaktuan jarri 

175 

Ph-d 

Ph 

4MPh 

4EPh 

In 

3MIn 

potentzia (%)

da. Disoluzio estandarrak modu berdinean prestatu dira. Guzti hau kontuan izanda, 

barne estandarren erauzketa-denbora (5, 10, 15, 20 min) inguruko tenperaturan 

aztertu da. 7.8. Irudian azido-d-azetiko-d3 eta fenol-d6–ren erauzketa-denbora 

optimoa 10 min-koa dela ikusten da. 

(a) (b) 

7.8. Irudia: a) Azido-d-azetiko-d3 eta b) fenol-d6 –aren erauzketa-denboraren eta seinalearen arteko 

erlazioa. 

Lurrintze-tenperatura finkatuta eta lehenik barne estandarrak erauzi behar 

direla jakinda, kontzentrazio desberdinetako disoluzio estandarren prestaketa 

zehaztu da. Horretarako disoluzio estandarrak bi modutan prestatu dira: i) 

metanoletan prestatutako ~500 mg·l -1 -ko kontzentrazioa duen disoluzio 

estandarraren 3-12 μl gehitu dira 2 l-ko ontzi desberdinetara, hauek %40-an berotu 

dira 15 min-z eta, ondoren, inguruko tenperatura izan arte itxaron da erauzketa 

egiteko eta ii) metanoletan prestatutako ~100 000 mg·l -1 -ko kontzentrazioa duen 

disoluzio estandarraren 200 μl gehitu dira 2 l-ko ontzira, hau %40-an berotu da, 

hemendik gasetarako 100 μl-ko xiringa bereziarekin bolumen desberdinak hartu dira 

adizioen bidez kontzentrazio desberdineko disoluzio estandarrak prestatzeko. 

176

7.9. Irudia: Gas-disoluzioen prestaketarako erabilitako modu biak erabilita lortutako sentikortasuna a) 

azido azetikorako eta b) fenolerako. 

Orokorrean, gantz azido lurrunkorrak, fenolak eta indolak sentikortasun hobea 

erakusten dute ontzi bakoitzean gas-disoluzio bat prestatzen denean eta ez 

gasetarako xiringaren bidezko diluzioen bidez eratutako gas-disoluzioekin. Adibide 

bezala, 7.9.a. eta 7.9.b. Irudietan azido azetikoaren eta fenolaren maldak adierazten 

dira, hurrenez hurren. Arrazoia gasetarako xiringarekin hartzen den bolumenean 

egon zitekeelakoan, xiringa hau likidoekin frogatu dugu. Likidoen erabilera 

xiringarekin erosoa da eta lortzen den zehaztasuna egokia, hala ere, likidoa modu 

egokian hartzea zaila da, xiringak duen bolumen hila bakoitzean desberdina baita. 

Hau, gas-bolumenak hartzen direnean gerta daitekeela iragarriz, ezin dezakegu 

xiringarekin bolumen egokia hartzen ari garenik ziurtatu. Hau kontuan izanik, gas- 

egoerako disoluzio estandarrak prestatzeko, ontzi desberdinetan metanoletan 

dagoen disoluzio estandarraren 3-12 μl gehitu, %40-ko potentzian lurrindu eta 

inguruko tenperaturan erauzketa egin da. 

Beraz, Tedlar poltsan batu den airean dauden konposatuen kuantifikaziorako, 

kontzentrazio desberdineko disoluzio estandarrak prestatu dira, bakoitza ontzi 

batean eta beste ontzi batean barne estandarrak. Horretarako, ontziak %40-ko 

potentzian 15 min-z berotu eta erauzketa egiteko inguruko tenperatura lortu arte 

utziz. Erauzketarako, aukeratutako zuntzarekin, DVB/CAR/PDMS alegia, lehenik 

barne estandarra erauzi da 10 min-z inguruko tenperaturan eta ondoren (zuntza 

desorbatu gabe) lagina edo disoluzio estandarraren erauzketa 15 min-z inguruko 

tenperaturan. Antzeko zerbait egin du Hippelein-ek (Hippelein, 2006) Tedlar poltsak 

177

erabiliz, berotu gabe, kalibrazio-puntu bakoitzerako eta laginaren neurketa estatiko 

bezala definitu duena. 

7.3.3. Errepikakortasuna, kalibrazio-kurbak, zehaztasuna eta detekzio-mugak 


Metodoaren errepikakortasuna egunean eta egunetan zehar aztertu da. 

Horretarako, laborategian prestatutako gas-disoluzio estandar bat erabili da 0,90 

mg·l -1 -ko kontzentrazioan gantz azido lurrunkorretarako eta 0,13 mg·l -1 –ko 

kontzentrazioan fenol eta indoletarako. Egunean prestatutako estandarraren hiru 

azterketa egin dira hiru egunetan zehar eta lortutako seinaleak dagokien barne 

estandar deuteratuekin zuzendu dira. Lortutako emaitzak 7.3. Taulan bildu dira. 

7.3. Taula: Laborategian prestatutako gas-disoluzio estandarraren gainean burututako 

aurrekontzentrazio-prozesuaren eguneko eta egunetako desbiderazio estandar erlatiboak (D.E.E.%). 

SPME-aren bidez PDAM-SPME-aren bidez 

Analitoak Egunean Egunetan Egunean Egunetan 

HAz 7,9 6,8 6,3 5,4 

HPr 17 15 8,0 13 

HIBu 15,6 6,8 14 11 

HBu 12 19 13 9,3 

HIPe 20 10 11 2,5 

HPe 14 25 8,0 6,3 

HHex 9,2 13 10 27 

HHep 3,3 23 14 67 

Ph 16 10 4,4 9,6 

4MPh 20 16 10 3,3 

4EPh 15 15 11 8,7 

In 12 16 12 7,9 

3MIn 14 20 8,2 5,6 

SPME-aren bidezko azterketan eguneko neurketa errepikakorra dela ikusten 

da eta egunetako errepikakortasunari dagokionez, azido pentanoikoa eta azido 

heptanoikoa alde batera utzita, beste kasu guztietan lortutako D.E.E.-ak %20a baino 

178

txikiagoak izan dira. Lortutako emaitzekin faktore bakarreko bariantza-analisia 

burutu ondoren, egunetan zehar azido azetikoa, azido iso-butanoikoa eta azido 

butanoikoa %95ko konfiantza-mailan errepikakorrak ez direla ikusi da 

(Fkrit=5,1 Flortutakoa= 4,9). 

PDAM-SPME-aren bidez lortutako emaitzekin faktore bakarreko bariantzia- 

analisia burutu ondoren, egunetan zehar azido propanoikoa, azido hexanoikoa eta 

heptanoikoa %95ko konfiantza-mailan errepikakorrak ez direla ikusi da 

(Fkrit=5,1Flortutakoa= 3,3). Emaitza hauek lortutako D.E.E. balioekin 

erlazionatuta daude. Kasu horietan, D.E.E-aren balioak egunetan zehar 

egunekoarekin konparatuz handiagoak dira. Hori ikusita, egunero kalibratzea 

ezinbestekoa iruditu zaigu bai SPME-aren bidezko neurketa metodoa erabilita eta 

PDAM-SPME neurketa-metodoa erabilita. 

Orokorrean esan daiteke ez dagoela desberdintasun handirik deribatizatzailea 

erabilita edo erabili gabe lortutako emaitzen errepikakortasunen artean. 

Kalibrazio-kurbak 

Lagin likidoekin ez bezala, gas-laginak aztertzeko kalibrazio-puntu bakoitza 

ontzi bakoitzean prestatu da. Gas-disoluzio estandarrak prestatzeko, lehenik 

disoluzioak metanoletan prestatu dira ~230 mg·l -1 kontzentrazioan gantz azido 

lurrunkorretarako eta ~30 mg·l -1 kontzentrazioan fenol eta indoletarako. Disoluzio 

horietatik 3-12 μl bitartean hartu dira mikroxiringarekin eta ontzian gehitu 0,35–1,41 

μg·l -1 kontzentrazio-bitartea lortuz gantz azidoetarako eta 0,05-0,19 μg·l -1 bitartea 

fenol eta indoletarako. Ontzi hauek %40ko potentzia-portzentaian berotu dira 15 

min-z eta erauzketa 15 min-z inguruko tenperaturan burutu da. Kasu guztietan 

kalibrazio-kurbak barne estandarrekiko zuzendu dira, gantz azido lurrunkorren 

kasuan azido azetiko deuteratuarekiko eta fenolen eta indolen kasuan fenol 

deuteratuarekiko. 

7.4. Taulan SIS metodoa erabilita lortutako konposatu bakoitzerako kalibrazio- 

kurben ekuazioak erakutsi dira. 

179

7.4. Taula: Kalibrazio-kurben ekuazioak. S: Kromatografoaren seinalea, C: Analitoen kontzentrazioa eta 

r 2 : Determinazio-koefizientea. 

SPME-aren bidez PDAM-SPME-aren bidez 

Analitoak Kalibrazio-kurba r 2 Kalibrazio-kurba r 2 

HAz S=(3,3 ± 0,2)· C+(-0,1± 0,2) 0,9936 S=(1,23 ± 0,03)· C+(0,13± 0,02) 0,9989 

HPr S=(0,16 ± 0,01)· C+(0,00 ± 0,01) 0,9922 S=(2,0 ± 0,1)· C+(-0,10 ± 0,09) 0,9928 

HIBu S=(1,4 ± 0,3)· C +(-0,5 ± 0,3) 0,9603 S=(2,04 ± 0,2)· C +(-0,1± 0,2) 0,9822 

HBu S= (0,51 ± 0,04)· C +(-0,02 ± 0,03) 0,9886 S= (2,9 ± 0,2)· C +(-0,1 ± 0,1) 0,9890 

HIPe S=(0,94 ± 0,03)· C +(0,00 ± 0,03) 0,9991 S=(3,0 ± 0,4)· C +(-0,2 ± 0,2) 0,9673 

HPe S=(0,98 ±0,03)· C+(-0,01 ± 0,02) 0,9985 S=(4,3 ±0,6)· C+(-0,4 ± 0,4) 0,9599 

HHex S=(1,2 ±0,1)· C+(-0,01 ± 0,10) 0,9805 S=(1,6 ±0,4)· C+(-0,1 ± 0,2) 0,9349 

HHep S=(0,07 ± 0,01)· C+(-0,001 ± 0,006) 0,9926 S=(0,5 ± 0,1)· C+(-0,02 ± 0,04) 0,9606 

Ph S=(3,2 ± 0,2)· C+(0,03 ± 0,02) 0,9890 S=(3,5± 0,8)· C+(0,0 ± 0,1) 0,9510 

4MPh S=(1,9 ±0,2)· C+(-0,02 ± 0,02) 0,9735 S=(3,0 ±0,3)· C+(-0,01 ± 0,04) 0,9763 

4EPh S=(3,4 ± 0,4)· C+(-0,03 ± 0,04) 0,9681 S=(4,07 ± 0,06)· C+(-0,000 ± 0,006) 0,9998 

In S=(2,8 ±0,4)· C+(-0,03 ± 0,03) 0,9673 S=(4,0 ±0,2)· C+(0,05 ± 0,03) 0,9938 

3MIn S=(2,8 ±0,4)· C+(-0,03 ± 0,04) 0,9562 S=(3,9 ±0,4)· C+(-0,03 ± 0,04) 0,9730 

7.4. Taulan adierazten diren maldak barne estandarraren bidez zuzenduta 

daude. Ondorioz, PDAM-aren hobekuntza zuzenketa horren eraginez ez da nabaria. 

Hala ere, seinale gordinaren gaineko hobekuntza nabaria da gantz azido 

lurrunkorretarako. Adibide gisa, 7.10.a. Irudian azido azetikorako deribatizatu 

gabeko eta PDAM-aren bidezko deribatizazioaren bidez eraikitako eta barne 

estandarrarekin zuzendu gabe dauden bi kalibrazio-kurbaren erkaketa erakutsi da, 

non, PDAM-aren eragina nabaria den. Era berean fenol eta indoletarako adibide gisa 

fenola hartu da (ikus 7.10.b. Irudia) eta azido azetikoaren kasurako bezala bi 

kalibrazio-kurbak erkatu dira. Gantz azidoekin ez bezala, fenol eta indoletarako 

PDAM-aren presentziak konposatu hauek zuntzean ondo absorbatzea/adsorbatzea 

saihesten du. Hala ere, barne estandarraren zuzenketa gure konposatuen 

determinazioa burutzeko ezinbestekoa da. Ondorioz, 7.4. Taulako maldak behatuz ez 

da desberdintasunik agertzen deribatizatu gabeko eta PDAM-aren bidezko 

deribatizaioaren artean. 

180

7.10. Irudia: Deribatizatu gabe eta PDAM-aren bidez deribatizatu ostean lortutako kalibrazio-kurbak a) 

Zehaztasuna 

azido azetikorarako eta b) fenolerako. 

Metodoaren zehaztasuna determinatzeko laborategian prestatutako hurrengo 

gas-disoluzioak erabili dira 0,95 μg·l -1 gantz azido lurrunkorretarako eta 0,13 μg·l -1 

fenol/indoletarako, SPME-aren bidezko neurketarako eta ~0,4 μg·l -1 kontzentrazioko 

gas-disoluzioa aztertu nahi diren konposatu guztietarako, PDAM-SPME-aren 

bidezko neurketarako. Prestatutako disoluzioaren kontzentrazioak kalibrazio- 

kurbekiko kalkulatu dira barne estandarren zuzenketak egin eta gero. Lortutako 

kontzentrazioen batez bestekoa eta desbiderazio estandarra (n=3) 7.5. Taulan bildu 

ditugu. Balio teorikoaren desbiderazio estandarra erroreen propagazioaren bitartez 

kalkulatu da. 

181

7.5. Taula: Zehaztasunaren azterketa disoluzio sintetikoaren gainean (μg·l -1 ). Adierazitako 


Analitoak 

Balio 

esperimentala 

HAz 1,4 ± 0,2 

HPr 2,0 ± 0,7 

HIBu 0,9 ± 0,3 

HBu 1,5 ± 0,4 

HIPe 1,1 ± 0,4 

HPe 1,3 ± 0,4 

HHex 1,2 ± 0,2 

HHep 

Ph 

4MPh 

4EPh 

In 

3MIn 

SPME-aren bidez 

0,53 ± 

0,03 

0,11 ± 

0,03 

0,09 ± 

0,04 

0,09 ± 

0,03 

0,09 ± 

0,02 

0,09 ± 

0,03 

Balio 

teorikoa 

0,94 ± 

0,05 

0,93 ± 

0,05 

0,89 ± 

0,04 

0,94 ± 

0,05 

0,88 ± 

0,04 

0,88 ± 

0,04 

0,87 ± 

0,04 

0,86 ± 

0,04 

0,127 ± 

0,006 

0,125 ± 

0,006 

0,115 ± 

0,006 

0,121 ± 

0,006 

0,120 ± 

0,006 

182 

PDAM-SPME-aren 

bidez 

Balio Balio 

esperimentala teorikoa 

0,56 ± 0,47 ± 

0,07 

0,02 

0,45 ± 0,47 ± 

0,07 

0,02 

0,4 ± 0,1 

0,45 ± 

0,02 

0,7 ± 0,2 

0,47 ± 

0,02 

0,4 ± 0,1 

0,44 ± 

0,02 

0,6 ± 0,1 

0,44 ± 

0,02 

0,4 ± 0,1 

0,44 ± 

0,02 

0,6 ± 0,2 

0,43 ± 

0,02 

0,38 ± 0,42 ± 

0,04 

0,02 

0,36 ± 0,42 ± 

0,08 

0,02 

0,30 ± 0,38 ± 

0,07 

0,02 

0,25 ± 0,40 ± 

0,05 

0,02 

0,42 ± 0,40 ± 

0,07 

0,02 

7.5. Taulan bildutako emaitzak 7.11. eta 7.12. Irudietan SPME-aren bidezko 

metodorako eta 7.13. eta 7.14. Irudietan PDAM-SPME-aren bidezko neurketa 

metodorako laburbildu dira gantz azido lurrunkorren eta fenolen/indolen kasurako, 

hurrenez hurren.

kontzentrazioa (ug/l) 

7.11. Irudia: Zehaztasunaren azterketan esperimentalki lortutako balioaren eta balio teorikoaren 

erkaketa gantz azido lurrunkorretarako deribatizatu gabeko neurketa metodoa erabilita. 

Kontzentrazioa (ug/l) 

2,50 

2,00 

1,50 

1,00 

0,50 

0,00 

0,14 

0,12 

0,10 

0,08 

0,06 

0,04 

0,02 

0,00 

Lortutakoa 

Gehitutakoa 




erkaketa fenoletarako eta indoletarako deribatizatu gabeko neurketa metodoa erabilita. 

Orokorrean, balio teorikoaren eta esperimentalaren artean desberdintasun 

nabarmenak ageri dira bai gantz azido lurrunkorretarako eta baita fenol/indoletarako 

deribatizatu gabeko SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioan. 

183 

Lortutakoa 

Gehitutakoa

Kontzentrazioa (ug/l) 


erkaketa gantz azido lurrunkorretarako deribatizatutako neurketa metodoa erabilita. 

kontzentrazioa (ug/l) 


erkaketa fenoletarako eta indoletarako deribatizatutako neurketa metodoa erabilita. 

7.13. Irudian ikus daitekeenez, azido pentanoikoaren kasuan izan ezik, beste 

gantz azido lurrunkor guztietarako lortutako emaitzak egokiak dira eta 

deribatizazioak zehaztasunaren hobekuntza nabarmena ekarri duela esan daiteke. 

Fenol/indolen kasuan (ikus 7.14. Irudia), aldiz, orokorrean lortutako emaitzak 

gehitutako kontzentrazioaren azpitik daude, 3-metilindolaren kasuan izan ezik. Hala 

ere, indola alde batera utzita, ziurgabetasunaren balioak gainezartzen direla esan 

daiteke. 

0,70 

0,60 

0,50 

0,40 

0,30 

0,20 

0,10 

0,00 

0,60 

0,50 

0,40 

0,30 

0,20 

0,10 

0,00 

Lortutakoa 

Gehitutakoa 



184 

Lortutakoa 

Gehitutakoa


Detekzio-mugak kalkulatzeko hiru zuriren analisia aurrera eraman eta 

detekzio-muga zuriaren seinalea gehi hiru aldiz horren desbiderazio estandarra 

bezala definitu da gailur kromatografikoa detektatu denean analitoaren erretentzio- 

denborara. Analitoaren erretentzio-denboran gailur kromatografikorik detektatu ez 

denean, detekzio-muga hiru aldiz seinale/zarata erlazioa bezala definitu da. 

Lortutako Stot kalibrazio-zuzenaren ekuazioan ordezkatuz detekzio-mugari dagokion 

kontzentrazioa (ng·l -1 eran adierazita) lortu da (ikus 7.6. Taula). 

7.6. Taula: Detekzio-mugak (ng·l -1 bezala adierazita) gas-laginetarako. 

Analitoak SPME-aren bidez PDAM-SPME-aren bidez 

HAz 2,4 280 

HPr 88 40 

HIBu 0,48 12 

HBu 7,0 8,4 

HIPe 5,2 5,6 

HPe 4,6 3,0 

HHex 67 1,7 

HHep 17 2,0 

Ph 20 8,1 

4MPh 0,14 0,38 

4EPh 0,091 0,31 

In 0,030 6,2 

3MIn 0,013 0,26 

Orokorrean, deribatizatu gabe lortutako detekzio-mugak deribatizatuta 

lortutakoak baino hobeak dira. Kasu bietan lortutako detekzio-mugak Willig eta 

kideek (Willig, 2004) (ikus 7.7. Taula) lortutakoen maila berean daude. Lan-talde 

horrek kartutxo adsorbatzaileak erabili dituzte aurrekontzentraziorako 

deribatizaziorik gabe baina ez dute analisia neurketa bakarrean burutu. 

Bestalde, gas-laginetarako lortutako detekzio-mugak aurreko ataletan lagin 

likidoetarako lortutakoak baino 1000 bat aldiz baxuagoak dira. Kontuan izan behar 

da lagin likidoen kasuan analitoak fase likidotik gas-fasera pasatu behar direla 

zuntzean adsorbatu/absorbatu baino lehen eta, ondorioz, sentikortasuna baxuagoa 

185

dela. Bestalde, matrize-efektua sendoagoa da lagin likidoetan eta, hortaz, zuriak 

eskasagoak. 

7.7. Taula: Beste lan batzuetan lortutako detekzio-mugak txerri-minden gasen analisian. 

Teknika HS-GC-MS SPE-GC-FID 

SPE-HPLC- 

Fluoreszentzia 

Schiffman, 2001 Willig, 2004 Willig, 2004 

Analitoak μg·l-1 ng·l-1 ng·l-1 HAz 30 0,5 - 

HPr 13 0,6 - 

HIBu -a 4,2 - 

HBu 60 4,8 - 

HIPe 4 4,4 - 

HPe 1,3 4,3 - 

HHex 0,9 5,4 - 

HHep - 51,6 - 

Ph 2 - - 

4MPh 9 - 0,3 

4EPh 2 - - 

In - - 0,01 

3MIn - - 0,01 

a Lan horretan ez da kalkulatu. 

7.3.4. Kuadrupoloa eta ioi-tranpa masa-espektrometroen erkaketa 

Lan osoan zehar bi masa-analizatzaile erabiltzeko aukera izan da, kuadrupoloa 

eta ioi-tranpa, alegia, Agilent Technologies 6890N gas-kromatogafoa eta 5975 masa- 

espektrometroa eta Varian 3800 gas-kromatografoa eta Saturn 2200 masa- 

espektrometroa erabili dira, hurrenez hurren. Banaketarako erabilitako zutabe 

kapilarra izaera berdinekoa izan da kromatografo bietan, HP-5%MS (%5 fenilmetil 

siloxanoa, 30m x 0,25 mm x 0,25 μm), Agilent Technologies-eko kromatografoan eta 

CP-Sil 8 CB (%5 fenilmetil siloxanoa, 30m x 0,25 mm x 0,25 μm) Varian-eko 

kromatografoan, odol-jario baxuko zutabeak kasu bietan. 

Bi masa-analizatzaile hauen arteko aldea aztertzeko gas-laginak aukeratu dira 

lagin mota horrekin kontzentrazio oso baxuetan lan egin baitaiteke. Aurretiaz azaldu 

186

ezala, disoluzio estandarrak 2 l-ko ontzietan prestatu dira. Erabilitako azterketa 

mota zuntzaren PDAM deribatizazioaren bidezkoa izan da, aurretik optimizatutako 

baldintzetan. Aztertutako parametroa detekzio-muga izan da. 

Zurien hiru determinazio egin dira eta erabilitako irizpidea, Stot=S+3s izan da, 

non Stot kontzentrazioa kalkulatzeko erabilitako seinalea, S seinaleen batez bestekoa 

eta s seinale guztien desbiderazio estandarra den. 7.8. Taulan analito guztien 

detekzio-mugak bildu dira. 

7.8. Taula: Analitoen detekzio-mugak ng·l -1 -tan. Irizpidea: Stot=S+3s. 

Analitoak Kuadropoloa Ioi-Tranpa 

HAz 94 280 

HPr 6,0 40 

HIBu 2,0 12 

HBu 1,7 8,4 

HIPe 0,46 5,6 

HPe 0,74 3,0 

HHex 0,91 1,7 

HHep 1,2 2,0 

Ph 5,6 8,1 

4MPh 8,0 0,38 

4EPh 0,57 0,31 

In 14 6,2 

3MIn 0,28 0,26 

Orokorrean, gantz azido lurrunkorretarako detekzio-muga hobeak lortu dira 

kuadrupoloan egindako neurketetan. Fenol eta indolen kasuan, ordea, antzeko 

emaitzak lortu dira. 

187


Gas-laginen azterketan besteak beste, zuntzaren azterketa burutu da eta 

likidoetan gertatu bezala DVB/CAR/PDMS izan da egokiena lan egiteko. Kasu 

honetan ere metil esterrak detektatu dira deribatizazio gabeko aurrekontzentrazioan. 

Gas-disoluzio estandarrak prestatzeko lurruntze-tenperatura ~200°C dela ikusi dugu. 

Bestalde, konposatuen erauzketa egiteko inguruko tenperaturara egin da, laginak 

Tedlar poltsetan berotzeak dakarren zailtasuna dela eta. Kalibratuko puntu bakoitza 

2 l-ko ontzi bakoitzean prestatu da egin diren frogen arabera hori egokiena dela ikusi 

ondoren. Beraz, gasetarako erauzketa modu estatiko bezala finkatua geratu da lan 

honetan. 

Neurketa metodo biak erabilita eguneko errepikakortasuna egokia dela ikusi 

da, baina egunetan zehar deribatizatu gabeko metodoarekin azido azetikoa, azido 

iso-butanoikoa eta azido butanoikoa ez dira egonkorrak eta deribatizatutako 

metodoa erabilita azido propanoikoa, azido hexanoikoa eta azido heptanoikoa. 

Ondorioz, egunero kalibratzea erabaki da. 

SPME-aren bidezko prozeduraren zehaztasunaren azterketan, orokorrean, 

gantz azido lurrunkorretarako kontzentrazioak prestatutako disoluzio estandar 

sintetikoaren kontzentrazioaren gainetik ematen dute eta fenol/indoletarako aldiz 

behetik. Nahiz eta metodoa errepikakorra izan egunean zehar eta zurietatik lortutako 

detekzio-mugak 0,02-88 ng·l -1 kontzentrazio-bitartean egon, metodoa zehatza ez dela 

esan daiteke. 

Orokorrean, deribatizazioaren bidezko prozeduran zehaztasun hobeak lortu 

dira baina detekzio-mugetan ez da hobekuntza nabarmenik behatu. 

Kuadrupoloaren eta ioi-tranparen erkaketari dagokionez, metodoaren 

detekzio-mugak konparatu dira, emaitzak hobeak izanik masa-kuadrupoloaren 

ionizazio-iturrirako gantz azido lurrunkorren kasuan. 

Lortutako emaitzak kontuan izanik, aplikazioen atalean gas-laginen azterketa 

burutzeko PDAM-SPME deribatizazioaren bidezko neurketa metodoa erabiltzea 

erabaki da, nahiz eta PDAM-aren merkatuko balioak analisia garestitu, zehaztasun 

hobea lortzen baita. 

188


-Deng C., Zhang J., Yu X., Zhang W., Zhang X.; “Determination of acetone in 

human breath by gas chromatography-mass spectrometry and solid-phase 

microextraction with on-fibre derivatization”, Journal of Chromatography B, 810, 

2004, 269-275. 

-Dincer F., Odabasi M., Muezzinoglu A.; “Chemical characterization of 

odorous gases at a landfill site by gas chromatography-mass spectrometry”, Journal 

of Chromatography A, 1122, 2006, 222-229. 

-Gralapp A.K., Powers W.J., Bundy D.S.; “Comparison of olfactometry, gas 

chromatography, and electronic nose technology for measurement of indoor air from 

swine facilities”, Transactions of the ASAE, 44, 2001, 1283-1290. 




2005, 331-336. 

-Hippelein M.; “Analyising selected VVOCs in indoor air with solid phase 

microextraction (SPME): A case study”, Chemosphere, 65, 2006, 271-277. 

-Larroque V., Desauziers V., Mocho P.; “Study of presevation of 

polydimethylsiloxane/Carboxen solid-phase microextraction fibres before and after 


A, 1124, 2006, 106-111. 

-McGarvey L.J., Shorten C.V.; “The effects of adsorption on the reusability of 

Tedlar air sampling bags”, American Industrial Hygiene Association Journal, 61, 

2000, 375-380. 

-Nielsen A., Jonsson S.; “Trace determination of volatile sulfur compounds by 

solid-phase-microextraction and GC-MS”, Analyst, 127, 2002, 1045-1049. 

-Schiffman S.S., Bennett J.L., Raymer J.H.; “Quantification of odors and 

adorants from swine operation in North Carolina”, Agricultural and Forest 

Meteorology, 108, 2001, 213-240. 

189

-Steeghs M.M.L., Cristescu S.M., Harren F.J.M.; “The suitability of Tedlar bags 

for breath sampling in medical diagnostic research”, Physiological Measurement, 28, 

2007, 73-84. 


for the determination of key compounds of pig odor”, Journal of Chroamtography A, 

1038, 2004, 11-18. 


Parker D.B.; “Multidimensional gas chromatorgraphy-olfactometry for the 

identification and prioritization of malodors from confined animal feeding 


-Xiong G., Chen Y., Pawliszyn J.; “On-site calibration method based on 

stepwise solid-phase microextraction”, Journal of Chromatography A, 999, 2003, 43- 

50. 

190

8. APLIKAZIOAK 

191

8.1. Sarrera 

Animalien ustiategi intentsiboen arazo nagusia besteak beste hondakinetatik 

sortzen diren usainak dira. Euskal Autonomi Elkartean (EAEn), esnetarako behien 

ustiategiak dira usain-arazo gehien ematen dutenak. Arazoak agerian geratzen dira 

batez ere ustiategietatik distantzia gutxira auzune berriak dauden tokietan. 

Orokorrean, ustiategi mota hauen kudeaketa arautua dago (EHAA, 2004), eta 

behitegiak eta behien esnetarako gela egunero garbitu behar da. Modu horretan toki 

horien garbiketatik ateratzen den ura minda-zulora doa. Minda-zuloak hiru 

hilabetetako hondakinak biltzeko beste edukiera izan behar du. 

EAEn dauden behitegietan hiru minda-zulo mota daude, irekiak, 

barriladuradunak eta itxiak. Irekiak, orokorrean, behitegiaren kanpoaldean aurkitzen 

dira, askok ez dute estalkirik erabiltzen eta modu horretan euriteetako ura minda- 

zuloan pilatzen da. Ireki batzuk teilapea izaten dute, euria minda-zuloan sartzea 

saihesten dute eta behi-minda luzaroago mantentzen da zuloan. Halere, minda-zulo 

hauek aireztatuak izaten dira eta kasu askotan behitegi barneko behi-hondakinak 

arrastez ateratzen dira uraren beharrik gabe. Bestalde, beste behitegi batzuk 

barriladuradun sistema dute, hondakin guztiak behitegi azpian aurkitzen den 

minda-zuloan batzen dira eta modu horretan konposatu lurrunkorrak behitegian 

askatzen dira. Ez dute euri-urik jasotzen, nahiz eta behitegia garbitzeko uraren 

beharra duten. Era berean, minda-zulo irekiek baino aireztapen okerragoa dute. 

192

Kasu hauetan ura gehitzen da minda-zulora behi-minda errazago ateratzeko. Minda- 

zulo itxiak hormigoizko kutxa batzuk dira. Kasu hauetan, behi-minda arrastearen 

bidez edo urarekin behitegitik atera behar da kutxara eta kutxatik kanpora ponparen 

bidez. Zulo-mota hauek ez dute konposatu lurrunkorrak kanporatzeko zirrikiturik. 

Nahiz eta behi-mindaren kudeaketa egokia izateko minda-zuloak itxiak izan behar 

dutela arautua egon (EHAA, 2004), minda-zulo irekien portzentaia altua da oraindik. 

EAE-ko 75 ustiategietan hartutako laginen arabera, minda-zulo itxien portzentaia 

EAEn %48-koa da, gehienak Gipuzkoan aurkitzen direlarik. 

Atal honetan ustiategien kudeaketa egokia den aztertzeko asmoarekin, 

ustiategi baten hurbiltasunagatik auzokideak jasan beharreko usaiaren 

kontzentrazioaren azterketa burutu da. Horretarako, ezaugarri horiek betetzen 

dituen ustiategia aukeratu eta minda-zuloan eta auzunean airea hartu da. 

Bestalde, minda-zuloaren izaerak eta kudeaketa motak usainaren 

kontzentrazioan izan dezakeen eragina aztertu nahi izan da. Horretarako, teilapeko 

minda-zulo irekia duen ustiategia eta barriladuradun minda-zuloa duen beste 

ustiategia aukeratu da. Bi minda-zuloetan egun berdinean, eguraldiaren eragina 

berdina izateko, bakoitzean aire-lagin bana hartu da. 

Usainaren kontzentrazioan, minda-zuloan batzen den ur-kantitateak eta 

minda-zuloaren izaerak eragina izateaz gain, nola ez, animaliaren janak ere eragina 

du. Hau kontuan izanik, ikertzaile desberdinek (Sutton, 1999; Otto, 2003; Hayes, 

2004; Clark, 2005; Kerr, 2006; Miller, 2006) animaliaren dieta aldatuta, hots, dietan 

aurkitzen den proteina gordinaren kontzentrazioa aldatuta, hondakinetan igortzen 

den amoniako kontzentrazioa jaistea lortu dute eta, aldi berean, behi-mindaren 

konposatu lurrunkorretan duen eragina aztertu. 

Behiek dietan hartzen duten proteina gordinaren kantitateak behi-mindan 

dauden gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioan izan 

dezakeen eragina aztertzeko, esne-ekoizpenean desberdindutako hiru behitegitako 

behi-mindaren zati likidoa eta airea aztertu dira lau hile jarraietan eta hilean baten 

behitegietako minda-zulotik lagin likidoa eta airea hartu dira. Behien esne- 

ekoizpenaren arabera ematen zaien proteina gordinaren kantitatea desberdina da, 

hau da, esne-ekoizpenik ez dagoenean behiek jasotzen duten proteina kantitatea 

baxuagoa da esnea ekoizten duten behiekin alderatuta. 

193

Ustiategiko behitegi bakoitza deskribatzeko, Cornell® programa (CNCPS 5.0 

bertsioa, Cornell University, New York, EEBB) erabili da. Programan ustiategia 

deskribatzen duten hainbat balio sartzen dira, animalia kopurua, esne-ekoizpeneko 

zikloa, aztertu nahi den garaiko baldintza klimatikoak, animalien jana eta janaren 

analitika, etab. Balio horiekin eta Cornell® programak eraikitako eredu 

matematikoez baliatuta, aztertu nahi den ustiategian animaliek jandako proteinaren 

aprobetxamendua eta askatutako aminoazido kantitateak aurresan daitezke, besteak 

beste. Saiaketaren helburua, aztertu diren behitegietan aurki daitezkeen gantz azido 

lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioetan dauden desberdintasunak 

azaltzea da. Horretarako, azterketa garaiko baldintza klimatikoak 

(www.euskalmet.net) eta animalien jana kontuan hartuko dira. 

Aipatutako azterketak egiteko erabili den neurketa metodoa 5. eta 7. Ataletan 

garatutakoak dira, non, SPME-ko zuntzean gantz azido lurrunkorren deribatizazioa 

ematen den PDAM deribatizatzailearen bidez eta deribatizatutako gantz azido 

lurrunkor eta deribatizatu gabeko fenol eta indolen azterketa burutzen den neurketa 

bakarrean. Lortutako emaitzen tratamendu estatistikoa egiteko bariantza-analisien 

eta The Unscrambler® programataz (7.5 bertsioa, Camo Asa, Trondheim, Norbegia) 

baliatu gara. 


8.2.1. Materialaren garbiketa, erreaktiboak, materiala eta laginaren tratamendua 

Erabilitako neurketa metodoa lagin likidoetarako eta gas-laginetarako 5. eta 7. 

Ataletan azaldutakoak dira, hurrenez hurren. Lagin likidoen azterketan erabilitako 

materialaren garbiketa eta erabilitako erreaktiboak eta disoluzio estandarrak 4.2.1. 

eta 4.2.2. ataletan azalduak daude, hurrenez hurren. Gas-laginen azterketan 

erabilitako materialaren garbiketa eta erabilitako erreaktiboak eta disoluzio 

estandarrak aldiz, 7.2.1. eta 7.2.2. ataletan azalduta daude, hurrenez hurren. 

Aurreko ataletan azaldu den bezala, lagin likidoak polibinilbentzenozko (PVC) 

ontzietan hartu eta bertan laborategira eraman dira. Hartutako laginaren zati bat 

nitrogeno gasarekin purgatu da 48 orduz, ondoren prestatu behar diren kalibrazio- 

kurbetan toki horretako matrizearen eragina kontuan izateko. Neurketak lagina 

194

hartu denetik 48 orduren buruan egin dira 5. Atalean azaldutako PDAM 

deribatizazioaren bidezko neurketa metodoa erabilita. Behi-minda likidoaren 

neurketa guztiak Agilent Technologies 6890N gas-kromatografoan, HP-5%MS 

zutabearekin, eta detektore moduan 5975 masa-espektrometroan aurrera eraman 

dira aurreko ataletan azaldutako baldintzetan. 

Gas-laginei dagokionez, Tedlar poltsetan hartu dira hutsezko ponpa (Supelco, 

Bellefonte, EEBB) erabiliz (1,9 l·min -1 -ko abiaduran) eta laborategira garraiatuak izan 

dira. Neurketak lagina hartu denetik 24 orduren buruan egin dira 7. Atalean 

azaldutako PDAM deribatizazioaren bidezko neurketa metodoa erabilita. Airearen 

neurketa guztiak Varian Saturn 2200 masa-espektrometroari lotutako 3800 gas- 

kromatografoan aurrera eraman dira CP-Sil 8 CB zutabea erabilita eta aurreko 

ataletan azaldutako baldintzetan. 

8.2.2. Hurbil dauden auzune eta ustiategi bateko airearen kalitatearen azterketa 

Saiaketa hau auzune batetik hurbil dagoen ustiategi batean burutu da. 

Behitegia auzunetik 100 m-ra aurkitzen da eta minda-zulo irekia behitegia eta 

auzunearen artean aurkitzen da. Behitegia egunean bi aldiz garbitzen dute urarekin 

eta ur hau minda-zuloan batzen da. Minda-zuloan behitegiko garbiketa-uretaz gain, 

euri-ura (minda-zulo irekia delako) eta behi-minda zulotik errazago ateratzeko 

minda-zulora gehitzen duten ura dago. Beraz, kasu honetan behi-mindak duen ur- 

kantitatea handia da. 

Airea aste batetako lau lanegunetan hartu da bi puntutan, minda-zuloaren 

gainean eta minda-zulotik hurbilen dagoen auzunearen puntu batean. Airea 

hartzeko erabiltzen diren Tedlar poltsen garbiketaren zailtasuna eta poltsen 

garestitasuna kontuan hartuta, neurketa-puntu bakoitzeko poltsa berri bat erabiltzea 

erabaki da eta ez hiru poltsa neurketa puntu bakoitzeko. Kontzentrazioa 

kalkulatzeko erabili den kalibrazio-kurba aste horretako egun bakarrean burutu da, 

egun guztietan kalibratuko puntu bat neurtu delarik. Egun bakoitzeko baldintza 

klimatikoen informazioa Euskalmet-eko web gunetik lortu dira 

(www.euskalmet.net). 

195

8.2.3. Minda-zulo ireki eta barriladuradun baten airearen kalitatearen azterketa 

Saiaketa honetan teorikoki desberdinak diren bi minda-zulo aztertu dira. Alde 

batetik teilapea duen minda-zulo irekia eta bestetik behitegi barruan barriladura 

duen minda-zuloa. Minda-zulo irekia duen behitegiak behi-minda arrastearen bidez 

ateratzen du behitegitik eta horretarako erabiltzen duen ur-kantitatea txikia da. 

Bestalde, minda-zuloko minda ponparen bidez ateratzen denez, atera beharra 

dagoenean ura gehitzen dute zulora. Barriladura duen behitegiak, aldiz, minda- 

zuloa behean kokatua duenez, erabiltzen duen ura barriladura garbitzeko da, behi- 

minda zuzenean zulora baitoa. Beraz, bi minda-zulo hauetako airean dauden gantz 

azido lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioen desberdintasunak aztertu 

dira. Horretarako, baldintza klimatikoak berdinak izateko asmoarekin egun berean 

bi behitegitako airea aztertu da. Aurreko atalean bezala puntu bakoitzean poltsa bat 

bete da. Laborategira eraman eta poltsa bakoitzetik hiru neurketa burutu dira 24 

orduren barruan. Kalibrazio-kurba aurreko egunean burutu da. 

8.2.4. Dietako proteina gordinaren kantitateak behi-mindako konposatu organiko 

lurrunkorren kontzentrazioan duen eragina 

Saiaketa hau hiru behitegiz osatutako ustiategian burutu da. Behitegiak bailara 

berdinean kokatuta daude 8.1. Irudian ikus daitekeen bezala. Behitegietako minda- 

zuloak irekiak dira eta dimentsio eta edukiera berdinak dituzte, 660 m 2 -ko azalera 

hain zuzen. Behitegi bakoitzean 150 behi daude. Behitegietan (A, B, C) behiak esne- 

ekoizpenaren garaieraren arabera banatzen dira. Horrela, C behitegian esnerik 

ematen ez duten behiak aurkitzen dira, haurdunaldiko azken fasekoak. B behitegian 

haurdunaldi osteko lehenengo hilea edo lehen hile t’erdian aurkitzen dira, garai 

horretan behien esne-ekoizpena baita handiena. Ondoren, A behitegian behiak berriz 

egoten dira umea izan baino bi hile lehenagora arte. Behitegietako animalien arteko 

desberdintasuna esne-ekoizpenaz gain, dietan hartzen duten proteina gordinaren 

kantitatean dago, horrela esne-ekoizpen handieneko behiek (B) eguneko proteina 

gordin gehien hartzen dutenak dira eta esnerik ematen ez dutenak (C) gutxien 

hartzen dutenak. 

Ustiategiak osatzen dituen 260 hektareatatik 200-ek behitegiak osatzen dituzte 

eta gainontzekoak baso-ustiapenean erabiltzen dira. Kasu honetan hiru behitegiek 

sortzen duten behi-minda kantitatea erabiltzeko lur kantitate nahikoa dute. 

196

Animaliei behitegian ematen zaie jaten eta hortaz gain larrera ateratzen dituzte 

egunero. Negu partean behiak denbora gehiago igarotzen dute behitegian. Beraz, 

minda-zuloan batzen den minda kantitatea handiagoa da, uda partean baino %60 

handiagoa. 

8.1. Irudia: Ustiategia osatzen duten hiru behitegien (A,B,C) argazkia. A eta B behitegietan esnea 

ematen duten behiak eta C behitegian esnerik ematen ez dutenak. 

Saiaketa honetan burututako azterketa 2006ko iraila eta abenduaren bitartean 

egin da, biak barne. Egun berdinean hartu dira hiru behitegietako laginak, hiru 

behitegietarako baldintza klimatikoak berdinak izateko lagin-hartze batetik bestera. 

Hilean behin, ustiategiko hiru behitegietako minda-zulotik minda-likidoa eta airea 

(irailean izan ezik) hartu dira. Gas-laginak laborategira heldu eta jarraian neurtu dira 

eta likidoak hartu direnetik 48 orduren buruan. Kasu guztietan lagin bakoitzaren 

hiru neurketa burutu dira. 


8.3.1. Hurbil dauden auzune eta behitegi bateko airearen kalitatearen azterketa 

Lau egunetan burutu da azterketa eta egun bakoitzean bi puntutan hartu dira 

laginak, minda-zuloan eta auzunean, hain zuzen. Egun bakoitzean, puntu bakoitzean 

197

lortutako kontzentrazioaren balioa (ng·l -1 bezala adierazita) eta ziurgabetasuna 

(neurketen errepikakortasuna bi bider desbiderazioa bezala adierazita) 8.1. Taulan 

bildu dira. 

8.1. Taula: Lortutako kontzentrazioa (ng·l -1 -tan) eta ziurgabetasuna (bi bider desbiderazio estandarra 

bezala definitua). 

Egunak 1 2 3 4 

Analitoak Auzunea Mindazuloa 

Auzunea Mindazuloa 

198 



HAz

10000,0 

1000,0 

100,0 

10,0 

1,0 

0,1 

Auzunea 

8.2. Irudia: Auzunean lortutako kontzentrazioen balioak eta ziurgabetasuna lau egunetarako. 

10000,0 

1000,0 

100,0 

10,0 

1,0 

0,1 

ng/l 

HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep Ph 4MPh 4EPh In 3MIn 

ng/l 

Minda-zuloa 

8.3. Irudia: Minda-zuloan lortutako kontzentrazioen balioak eta ziurgabetasuna lau egunetarako. 

199 

1 Eguna 

2 Eguna 

3 Eguna 

4 Eguna 

1 Eguna 

2 Eguna 

3 Eguna 

4 Eguna 

HAz HPr HIBu HBu HIPe HPe HHex HHep Ph 4MPh 4EPh In 3MIn

8.2. eta 8.3. Irudietan egunen arteko desberdintasuna azido azetikoan, fenoletan 

eta indoletan ikus daiteke, baina auzuneko eta minda-zuloko irudiak behatuz 

kontzentrazio mailen arteko desberdintasunik ez dagoela antzematen da. Bariantza 

analisiaren bidez, minda-zuloko eta auzuneko emaitzak konparagarriak direla esan 

daiteke azido azetikorako, propanoikorako, iso-pentanoikorako, pentanoikorako eta 

indolerako (Flortutako=1,1-5,6

hartzen deneko egunak eragina dauka. Bestalde, lagina hartu den tokiak ez duela 

eraginik ikusten da, toki bietako kontzentrazioak 8.4. Irudian ikusi den bezala 

parekoak izanik. 

8.5. Irudia: Minda-zuloan eta auzunean egindako neurketen emaitzak eta datu klimatikoen erlazioa 

aztertzeko puntuei (scores, urdinak) eta zamei (loadings, gorriak) dagokien irudi bikoitza (bi-plot) 

bigarren osagai nagusia (PC2) lehenengo osagai nagusiarekiko (PC1) irudikatzerakoan. 

8.3.2. Minda-zulo irekiaren eta barriladuradun baten airearen kalitatearen 

azterketa 

Egun berdinean hartu dira laginak minda-zulo irekitik eta barriladura duen 

minda-zulotik. Lortutako kontzentrazioen balioak (ng·l -1 bezala adierazita) eta 

ziurgabetasuna (bi bider neurketen errepikakortasunaren desbiderazio bezala 

adierazita) 8.2. Taulan bildu dira. 

201

8.2. Taula: Lortutako kontzentrazioa (ng·l -1 -tan) eta ziurgabetasuna bi bider desbiderazio estandarra 

bezala definitua. 

Analitoak Minda-zulo irekia 

202 

Barriladuradun mindazuloa 

HAz 1065±130 1025±87 

HPr

8.3.3. Dietako proteina gordinaren kantitateak behi-mindako konposatu organiko 

lurrunkorren kontzentrazioan duen eragina 

Azterketa honetan airearen eta behi-mindaren zati likidoaren azterketa burutu 

da. Irailetik abendura bitartean hartu dira bai lagin-likidoak eta airea (irailean ez da 

hartu). Azaroan C puntuko Tedlar poltsa puskatu egin zen gas-lagin hori galduz. 

Airearen eta behi-minda likidoaren emaitzak 8.3. eta 8.4. Taulan bildu dira, hurrenez 

hurren. Airearekin ez bezala, minda-likidoan dauden konposatuen estimazioa 

egiteko, minda-likidoa diluitu egin behar izan da, minda-zuloaren arabera diluzioa 

desberdina izanik. 

8.3. Taula: Minda-zuloko airean dauden gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioa 

ng·l -1 bezala adierazita. 

Urria Azaroa Abendua 

Analitoak 2AG 2BG 2CG 3AG 3BG 4AG 4BG 4CG 

HAz 1189 1180 1286

8.4. Taula: Behi-mindaren zati likidoan gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioa 

mg·l -1 bezala adierazita. 

Iraila Urria Azaroa Abendua 

Analitoak 1AL 1BL 1CL 2AL 2BL 2CL 3AL 3BL 3CL 4AL 4BL 4CL 

HAz 136 143 22 10605 14965 965 342 524 31 156 200 15 

HPr 590 735 143 3492 7259 598 157 1122 168 61 22 21 

HIBu 84 106 22 417 954 40 32 126 7,0 29 19 0,22 

HBu 309 334 12 353 7357 40 3,4 489 2,0 16 19 0,40 

HIPe 84 99 20 158 827 34 8,5 115 13 6,4 4,2 1,3 

HPe 46 47 4,1 132 1140 14 8,6 78 1,2 2,1 0,086 0,11 

HHex 20 24 2,8 36 77 2,0 0,62 5,8

garai desberdinetan lortutako kontzentrazioen adierazpena 8.6. eta 8.7. Irudietan 

azaltzen dira gas-lagin eta lagin likidoetarako, hurrenez hurren. Urrian behatutako 

kontzentrazio altuen arrazoia hilabete horren euri eskasak izan daitezke. Kontuan 

izanda minda-zuloa beteta zegoela lagina hartzerakoan eta jasotako ur gehiena 

garbiketako urak zirela, minda-zuloan aurki zitezkeen konposatuen kontzentrazioa 

handiagoa izatea logikoa dirudi. Bestalde, azaroko neurketen arabera, azido 

azetikoaren kontzentrazioak bereziki baxuak dira (detekzio-muga azpitik) kontuan 

izanda normalean kontzentrazioarik altuenean aurkitzen den analitoa dela. 

10000,00 

1000,00 

100,00 

10,00 

1,00 

0,10 

ng/l 

B behitegia 


8.6. Irudia: Gas-laginetan hilabete desberdinetarako lortutako kontzentrazioen eta ziurgabetasunaren 

adierazpena B behitegirako. 

205 

Urria 

Azaroa 

Abendua

100000,00 

10000,00 

1000,00 

100,00 

10,00 

1,00 

0,10 

0,01 

mg/l 

8.7. Irudia: Lagin likidoetan hile desberdinetan lortutako kontzentrazioen eta ziurgabetasunaren 

adierazpena B behitegirako. 

Lortutako kontzentrazioetan azterketa garaiko eguraldiak izan dezakeen 

eraginaz gain, behiak garai horretan hartutako janak ere izan dezakeen eragina 

aztertu da. Horretarako, pentsu-etxeak behitegi bakoitzeko animalia bakoitzaren 

janaren konposizioa, horren azterketa analitikoaren balioak, behitegian dauden behi 

kopurua, esnetakoak eta haurdunaldikoak, esne ekoizpenaren balioak eta 

eguraldiaren balioak erabilita, behitegi bakoitzeko behi bakoitzaren janaren 

simulazioa egin da Cornell® programaren bidez. Programa horretan, janaren datuak 

sartu ondoren eta behi bakoitzak egunean hartutako proteina gordinaren kantitatea 

jakinda, behi bakoitzeko eta eguneko askatutako aminoazido eta nitrogeno 

kantitatea, besteak beste, estima daitezke. Ematen dituen datu guztietatik laburpen 

bat bildu da 8.6. Taulan. 

B behitegia 


206 

Iraila 

Urria 

Azaroa 

Abendua

8.6. Taula: Ustiategiko behitegi bakoitzerako, garaiaren arabera behiak janarietan hartutako proteina 

gordin kantitatea (CP), askatutako nitrogeno eta aminoazido kantitatea eguneko eta behi bakoitzeko. 

Garaia Behitegia 

Iraila(1) 

Urria(2) 

Azaroa(3) 

Abendua(4) 

CP 

(Kg/egun) 

Nitrogeno 

askatua 

(g/egun 

behiko) 

207 

Gorotzetako aminoazidoak 

(g/egun behiko) 

Histidina Fenilalanina Triptofanoa 

A 3,78 79 443 161 52 

B 4,03 84 443 171 55 

C 3,30 70 483 144 48 

A 3,78 79 443 161 52 

B 4,03 84 443 171 55 

C 3,30 70 483 144 48 

A 3,83 78 451 162 51 

B 4,10 84 491 173 54 

C 3,34 70 508 145 48 

A 3,80 77 440 163 49 

B 4,06 82 481 174 52 

C 3,30 68 500 146 47 

Cornell® programak ematen dituen aminoazido guztien artetik 8.6. Taulan 

adierazitakoak hartu dira kontuan hauek direlako nolabait behi-mindan dauden 

gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen iturburua. Horrela, histidina 

aminoazidoaren degradaziotik azido butanoikoa, azido iso-butanoiako eta 3- 

metilindola sortzen dira, besteak beste, fenilalaninaren degradaziotik fenolak eta 

azido propanoikoa eta triptofanoaren degradaziotik indola eta 3-metilindola 

(Mackie, 1998; Miller, 2003). 

Minda-likidoari dagokionez, orokorrean C behitegiari dagozkien gantz azido 

lurrunkor, fenol eta indolen kontzentrazioak aztertzen baditugu, beste behitegietan 

lortu direnak baino baxuagoak dira. C behitegiko behiek ez dutenez esnerik ekoizten, 

janean hartzen duten proteina gordinaren kantitatea baxuagoa da eta, ondorioz, 

askatzen duten aminoazido kantitatea baxuagoa. Adibide gisa, iraileko hiru 

behitegietako kontzentrazioak 8.8 Irudian bildu dira. Modu horretan, aminoazido 

horien degradaziotik sortzen diren gantz azido lurrunkor, fenol eta indolen 

kontzentrazioa baxuagoa izatea normala da. A eta B behitegietan lortutako 

kontzentrazio mailak parekoak dira eta C behitegikoak baino handiagoak, esnea

ekoizten duten behiek hartzen duten proteina kantitatea handiagoa izanik, askatzen 

duten aminoazido kantitatea ere handiagoa delako. 

1000,00 

100,00 

10,00 

1,00 

0,10 

mg/l 

8.8. Irudia: Irailean, ustiategiko hiru behitegietan (A, B, C) behi-minda likidoan lortutako 

kontzentrazioen eta ziurgabetasunaren adierazpena. 

Lortutako emaitzak hobeto ulertzeko asmoarekin osagai nagusien analisia 

aurrera eraman da The Unscrambler® programaren bidez, alde batetik lortutako 

gantz azido lurrunkorren, fenolen eta indolen kontzentrazioak (bai airean eta minda- 

likidoan) eta eragina izan dezaketen beste aldagaiak, lagin-hartze batetik besterako 

egunetako airearen batez besteko tenperatura (°C), batez besteko abiadura (km·h -1 ) 

eta batez besteko hezetasuna (%) eta lagin-hartze batetik besterako egunero egindako 

eurien baturatik minda-zuloan jasotako euri kantitatea (l), animaliak azterketa 

garaian hartutako proteina gordin (CP) kantitatea (Kg), askatutako aminoazido 

kantitatea (g) eta askatutako nitrogeno totalaren kantitatea (Kg), kontuan hartuz. 

8.9 Irudian aurkezten dira behitegi bakoitzaren airean urriko (2), azaroko (3) 

eta abenduko (4) azterketetan lortutako konposatuen kontzentrazioak, datu 

Iraila 


208 

A behitegia 

B behitegia 

C behitegia

klimatikoak, hartutako proteina eta askatutako nitrogenoaren balioak kontuan 

hartuta burutu den konposatu nagusien analisiaren emaitza. 

8.9. Irudia: Minda-zuloetan (A, B, C) egindako gas-laginen neurketen emaitzak, behien janaren eta 

datu klimatikoen erlazioa aztertzeko puntuei (scores, urdinak) eta zamei (loadings, gorriak) dagokien 

irudi bikoitza (bi-plot) bigarren osagai nagusia (PC2) lehenengo osagai nagusiarekiko (PC1) 

irudikatzerakoan. 

Berriro ere eta auzune ondoko behitegian egindako azterketan ikusi bezala, 

emaitzak lagina hartzen den hilabetearen arabera taldekatuta daude, hartzen den 

garaiak eragina izanik. Bestalde, hilabete bakoitzean behitegi-motak (A, B eta C) 

joera berdina erakusten dute taldekatzeko. Urrian hartutako laginaren emaitzak 

tenperaturarekin erlazionatuta daude eta hile horretan tenperaturarik altuenak eta 

kontzentraziorik altuenak behatu dira, aurretik aipatu bezala. Gas-laginen kasuan, 

proteina gordinaren kantitateak behitegi-motan duen eragina ez da nabarmena, ez 

baita behi-motaren arabera (A, B, C) taldekatzerik behatu. 

8.10. Irudian aurkezten dira behitegi bakoitzaren behi-minda likidoan iraileko 

(1), urriko (2), azaroko (3) eta abenduko (4) azterketetan lortutako konposatuen 

kontzentrazioak, datu klimatikoak, hartutako proteina eta askatutako nitrogenoaren 

balioak kontuan hartuta burutu den konposatu nagusien analisiaren emaitza. 

209

8.10. Irudia: Minda-zuloetan (A, B, C) egindako lagin likidoen neurketen emaitzak, behien janaren eta 

datu klimatikoen erlazioa aztertzeko puntuei (scores, urdinak) eta zamei (loadings, gorriak) dagokien 

irudi bikoitza (bi-plot) bigarren osagai nagusia (PC2) lehenengo osagai nagusiarekiko (PC1) 

irudikatzerakoan. 

Lagin-likidoen osagai nagusien analisiaren emaitzarik azpimagarriena C 

motako behien hiru hilabetetako emaitzen bateratzea daukagu. Abenduko laginak 

alde batera utzita, proteinarik gutxien hartzen dituzten behien emaitzak elkartuta 

daude eta, ondorioz, jana behatutako analitoen kontzentrazioekin erlazionatuta 

dago. Berez, C motako behietan analitoen kontzentraziorik baxuenak lortu ditugu. 

Bestalde, abenduko laginak multzotik kanpo geratu da. Hilabete horretako euriteak 

gogorrenak izan ziren eta lagin horiek bereziki diluituak daude. 

Orokorrean, 8.9. eta 8.10. Irudiak behatuz, bai gas-laginetan zein lagin 

likidoetan abenduko (4) laginak garai horretan egindako euriaren eragina jasan duela 

ikus daiteke. Oso eragin nabaria da, lagin likidoetako abenduko C behitegia ere 

abenduko laginekin taldekatuta aurkituz eta ez beste garaietako C behitegiekin. 

Lan honetan lortutako emaitzak beste lan batzuetan bildutakoekin konparatzea 

zaila da. 8.7. Taulan beste animalia-mindetan aurkitutako kontzentrazioak bildu dira. 

Willig eta kideen lanean (Willig, 2004) txerritokietako airean behatutako 

kontzentrazioak gure lanean aurkitutakoekin erkatuz, orokorrean, gantz azido 

210

lurrunkorren kontzentrazioak altuagoak behatu dira lan horretan baina gure lanean 

fenolen kontzentrazioak zeharo altuagoak dira. 

8.7. Taula: Beste egile batzuk lortutako analitioen kontzentrazioak gas-lagin eta lagin likidoetan. 

Analitoak 

Gas-lagina 

(ng·l -1 ) 

Willig, 2004 

Txerri-minda 

(mg·l -1 ) 

Ghoos, 1990 

211 

Hondakin 

organikoa 

(mg·l-1 ) 

Hobbs, 1997 

Txerri-minda 

(mg·l -1 ) 

Persaud, 1996 

HAz 3400 109,2 300-3800 1365 

HPr 2300 58,3 250-2300 358 

HIBu 100 4,7 250-500 604 

HBu 800 51,5 250-2500 237 

HIPe 200 5,8 250-1000 301 

HPe 200 11,4 250-500 90 

HHex 100 7,2 - - 

HHep - a - - - 

Ph 150 - 10-40 8 

4MPh - - 25-60 1 

4EPh - - 5-20 0,5 

In 4,2 - 5-30 1 

3MIn 14,6 - 5-20 0,5 

a Lan horretan ez da neurtu; b Ez da detektatu neurketan. 

Bestalde, azken ustiategiko kontzentrazioak zenbait lanetan (Persaud, 1996; 

Hobbs, 1997) txerrien mindetarako eta hondakin organikoetarako lortutakoen 

antzeko mailan daude. 


Atal honetan, aurreko ataletan garatu diren PDAM-SPME deribatizazio- 

aurrekontzentrazio metodoaren bidezko aplikazio desberdinak aurkeztu dira, bai 

gas-laginak zein behi-minda likidoak aztertzeko.

Orokorrean, minda-likidoen kontzentrazio-maila mg·l -1 -koa da, azido azetikoa 

izanik azido propanoikoarekin batera gantz azido lurrunkorren artean konposatu 

ugarienak eta fenola fenol/indolen taldean. Gas-laginei dagokienez ng·l -1 mailako 

kontzentrazioak behatu dira, kasu horretan ere azido azetikoa eta fenola ugarienak 

izanik eta μg·l -1 mailara helduz. 

Behi-mindako lagin likidoa aztertzeko lan honetan aurkeztutako neurketa 

metodo guztiak erabilgarriak dira neurketako kontzentrazio-maila kontuan hartuta. 

Hala ere, PDAM-aren bidezko SPME zuntzeko deribatizazioko metodoa erabiltzea 

erabaki da, nahiz eta aurreko ataletan metodo garestia dela azaldu. Horren arrazoia, 

burututako lanaren helburuan dago, hau da, aztertu den ustiategiko hiru 

behitegietako behi-mindan aurkitzen diren konposatuen kontzentrazioen arteko 

desberdintasuna zein den aztertu nahi izan da. Horretarako, kontuan hartu dugu, 

behitegietako desberdintasun bakarra behiek hartutako proteina gordinean dagoela 

eta desberdintasun hori nabarmenki handia ez dela. Hau dela eta, erabili beharko 

neurketa metodoari zehaztasun eta detekzio-muga onak eskatu dizkiogu azterketan 

arazorik aurki ez dezagun. 

Gas-laginen azterketan ere neurketa metodo berdina erabili dugu. Kasu 

honetan deribatizatu gabe lortutako zehaztasun eskasak bultzatu gaitu 

deribatizatutako metodoa erabiltzera. 

Proposatutako saiaketen emaitzak aztertzen baditugu, gas-laginetarako, 

orokorrean, lagina hartzen den eguneko baldintzak klimatikoek eragina dutela 

behatu da eta horren arabera laginak taldekatuta aurkitzen dira. Bestalde, teorikoki 

desberdinak diren bi minda-zulotako airean egon zitekeen kontzentrazio- 

desberdintasuna ikusten saiatu gara, minda-zulo bietan pareko kontzentrazioak 

lortuz konposatu gehienetarako. Orokorrean, gas-laginen neurketen saiaketetan 

dauden aldagai klimatikoak eraginkorrak direla jakina da, baina kontrolagarriak ez 

izanik zaila da jakitea lortutako emaitzak adierazgarriak diren. 

Hiru behitegiz osatutako ustiategian aurrera eraman den behi-minda 

likidoaren azterketari dagokionez, agerian geratu da proteina gordin gutxi hartzen 

duten behiek (C behitegia) askatzen duten gantz azido lurrunkor, fenol eta indolen 

kontzentrazioak beste behitegiekin alderatuta baxuagoak direla. Lortutako emaitza 

hauek bat datoz Cornell® programak kalkulatu dituen askatutako aminoazidoen 

kantitateekin, hots, proteina gutxiago hartzen duten animaliek proteina gutxiago 

212

erabiltzen dute esnetarako, ondorioz zati handi bat nitrogeno bezala degradatzen da 

gernuaren bidez aminoazido gutxiago askatuz eta, ondorioz, konposatu organiko 

lurrunkorren kontzentrazioa baxuagoa da. Minda-zuloak irekiak izanik, azterketa 

garaian minda-zuloak euri bezala jasotako ur kantitatearen eragina nabaria izan da, 

batez ere abenduko (4) laginetan, zeinetan aztergai izan diren analitoen 

kontzentrazio maila baxuagoa izan den aurreko hilekoekin konparatuta. 


-Clark O.G., Moehn S., Edeogu I., Price J., Leonard J.; “Manipulation of dietary 

protein and nonstarch polysaccharide to control swine manure emissions”, Journal of 

Environmental Quality, 34, 2005, 1461-1466. 

-EHAA, 141/2004 dekretua, zk-4776; Osasun saila, Lurralde antolamendu eta 

ingurumen saila, Nekazaritza eta arrantza saila. 


short-chain carboxylic acids in faeces by gas chromatography with an ion-trap 


-Hayes E.T., Leek A.B.G., Curran T.P., Dodd V.A., Carton O.T., Besttie V.E., 

O’Doherty J.V.; “The influence of diet crude protein level on odour and ammonia 

emissions from finishing pig houses”, Bioresource Technology, 94, 2004, 309-315. 

-Hobbs P., Misselbrook T., Pain B.F.; “Characterisation of odorous compounds 

and emissions from slurries produced from weaner pigs fed dry feed and liquid 

diets”, Journal of the Science of Food and Agriculture, 73, 1997, 437-445. 

-Kerr B.J., Ziemer C.J., Trabue S.L., Crouse J.D., Parkin T.B.; “Manure 

composition of swine as affected by dietary protein and cellulose concentration”, 


-Mackie R.I., Stroot P.G., Varel V.H.; “Biochemical identification and biological 

origin of key odor components in livestock waste”, Journal of Animal Science, 76, 

1998, 1331-1342. 

213

-Miller D.N.; Varel V. H.; “Swine manure composition affects the biochemical 

origins, composition, and accumulation of odorous compounds”, Journal of Animal 

Science, 81, 2003, 2131-2138. 

-Miller D.N., Berry E.D., Wells J.E., Ferrell C.L., Archibeque S.L., Freetly H.C.; 

“Influence of genotype and diet on steer performance, manure odour, and carriage of 

pathogenic and other faecal bacteria. III. Odorous compound production”, Journal of 


-Otto E.R., Yokoyama M., Hengemuehle S., von Bermuth R.D., van Kempen T., 

Trottier N.L.; “Ammonia, volatile fatty acids, phenolics, and odour offensiveness in 

manure from growing pigs fed diets reduced in protein concentration”, Journal of 


-Persaud K. C., Khaffaf S. M., Hobbs P. J., Sneath R. W.; “Assessment of 

conducting polymer odor sensors for agricultural malodor measurements.” Chemical 

Senses, 21, 1996, 495-505. 

-Sutton A.L., Kephart K.B., Verstengen M.W.A., Canh T.T., Hobbs P.J.; 

“Potential for reduction of odorous compounds in swine manure through diet 

modification”, Journal of Animal Science, 77, 1999, 430-439. 


for the determination of key compounds of pig odour”, Journal of Chromatography 

A, 1038, 2004, 11-18. 

214

9. ONDORIOAK 

215


Helburuen atalean, behi-mindetako gantz azido lurrunkor, fenol eta indolen 

aldibereko determinaziorako neurketa metodoen garapena jarri da helburu nagusi 

bezala. Aurkeztutako atalak helburu horren lorpenerako ahaleginak izan dira, lau 

neurketa-metodoren garapena burutzea lortu da, horietako bat lagin errealetako 

aztergai izan diren konposatuen determinazioan aplikatuz. 

Tesi honen ondorio nagusietako bat sentikortasunean matrizeak duen eragina 

behatzea izan da. Adizio estandarren ordez eta gure analitoen lurrunkortasunaz 

baliatuz, purgatutako behi-mindak prestatu dira kanpo kalibrazioak eraikitzeko. 

Orokorrean, aztertutako bi aurrekontzentrazio metodoetatik, purga-eta-tranpa 

(P&T) eta fase solidoko mirkroerauzketa (SPME), bigarrenarekin kutsadura arazo 

gutxiago izan ditugu. Gainera, SPME-aren bidezko aurrekontzentrazioan erabilitako 

zuntzaren izaerak aztertutako gantz azido lurrunkorretan duen eragina frogatu da. 

Gantz azido lurrunkorrak behatu beharrean hauen metil esterrak behatu dira, horren 

erantzulea zenbait zuntza osatzen duen polidimetilsiloxanoa izanik. Hala ere, 

konposatuen aldibereko azterketa SPME-aren bidez burutzeko ez da oztopo izan. 

HS-SPME-aren bidezko gantz azido lurrunkorren aurrekontzentrazioan bai 

gas-lagin zein lagin likidoetarako lortutako zehaztasun eta detekzio-muga eskasak 

hobetzeko asmoarekin bi deribatizatzaile desberdin saiatu dira. Deribatizatzaile bien 

216

kasuan, zuntzean bertan eman da deribatizazioa, eta gantz azido lurrunkor 

deribatizatuen, fenol eta indolen aldibereko determinazioa burutu. Modu horretan 

lortutako zehaztasunak gantz azido lurrunkorretarako hobeak izan dira eta detekzio- 

mugak kasu batzuetarako hobetu. Deribatizatzaileen erabilerak deribatizatu gabeko 

fenolen eta indolen determinazioan ez du kontrako eraginik izan. 

Aurkeztutako neurketa metodoen garapenerako ezinbestekoak izan dira 

erabilitako diseinu esperimentalerako baliabideak. Aurrekontzentrazio metodo 

hauek, orokorrean, erauzketan eta desortzioan oinarrituta daude. Hau dela eta, 

pausu hauetan eragina duten aldagai desberdinen optimizazioa burutu da metodo 

bakoitzerako. Bi programa erabili dira MultiSimplex® eta The Unscrambler® 

programak, azken honek diseinu esperimental desberdinak eraikitzeko aukera 

ematen duelarik eta lortutako datuen azterketa, besteak beste. 

Metodoen berrespena egiteko erreferentziazko material egoki baten faltan, 

metodoen errepikakortasuna, zehaztasuna (dopatutako matrizearekin) eta detekzio- 

mugak aztertu dira. Garatutako metodoaren izaeraren arabera, hobeak edo 

eskasagoak izanik, atal bakoitzeko ondorioetan azaldu dira. 

Garatutako metodoetatik aplikazioen atalean, behi-mindetako zati likidoaren 

eta gas-laginen determinazioa egiteko PDAM-aren bidezko deribatizazio- eta 

aurrekontzentrazio- neurketa metodoa aukeratu da. Proposatutako saiaketa 

desberdinetatik, orokorrean, gas-laginen kasuan lagina hartzen den garaiko aldagai 

fisikoek airean dauden konposatuen kontzentrazioan eragina dauka. Behi-minda 

likidoak aztertzerakoan, behiek janetan hartzen duten proteina kantitatean eta 

aldagai fisikoetan aurkitzen da konposatuen kontzentrazioaren arteko 

desberdintasunaren arrazoia. Ondorio gehiago lortzeko saiaketa gehiago egin 

beharko litzateke, denboran luzeagoak diren saiaketen bidez. 

9.2. Etorkizunerako lana 

Aurkeztutako lan honetan oinarrituta eta bertan aurkitutako 

automatizazioaren gabeziari irtenbidea aurkitzeko asmoarekin irabiagailu 

magnetikoaren bidezko erauzketa solidoa (SBSE) aztertzea proposatzen da. 

Irabiagailuetan dagoen adsorbatzailearen (polidimetilsiloxanoa, PDMS) kantitatea 

217

SPME-rako zuntz batean dagoena baino handiagoa da. Beraz, teorikoki, 

aurrekontzentrazio ahalmena handiagoa da eta lortu beharko liratekeen detekzio- 

mugak baxuagoak. Bestalde, gantz azido lurrunkorrek polidimetilsiloxanoarekin 

metil esterrak eratzeko joera kontuan hartuta eta gantz azido lurrunkorretarako 

zehaztasun hobeak deribatizatuta lortu direla kontuan hartuta, adsorbatzaile 

horrekin egokiak liratekeen deribatizatzaileak frogatu beharko lirateke. 

Bestalde, garatutako metodoan sulfuroen eratorrietara ere hedatu beharko 

genituzke eta aztertu aldiberean lau analito familiak determina daitezkeen. 

Lan honetan garatutako neurketa metodoen beharra, usaina sortarazten duten 

konposatuen kontzentrazioa animalien janarekin eta ustiategien kudeaketarekin zein 

neurritan erlazionatuta dagoen ikusteko beharretik etorri da. Lan honetan saio 

luzeago baten saiaketa txiki bat burutu da, ustiategiko kudeaketa, jana eta eguraldia 

kontuan hartuz. Hala ere, ondorio egoki batzuk ateratzeko denboran luzeagoak 

diren saiaketak egin beharko lirateke. 

Bestalde interesgarria eta aberasgarria deritzogu, garatutako metodoa minda- 

mota desberdinen determinazioan erabiltzea, behi-mindetaz gain txerri-minda eta 

oilo-minda, hain zuzen. Modu horretan, minda desberdinetako saiaketa paraleloak 

eginez, animaliaren arabera mindan dagoen konposatuen kontzentrazioaren maila 

orokorra estimatu daitekeelarik. 

218

Eskerronak 

Gehien bilatu eta irakurriko den atal hau idaztea zaila egin zait. Letretan jaioa 

ez naiz, baina ez nuen pentsatuko n aldiz ordenagailu aurrean jarrita hainbeste 

kostutako zitzaidanik eskerrak ematea. Beraz, n garren saiaketa honetatik ateratzen 

denarekin konformatu beharko gara. 

Lau urte hauetan jende asko ezagutu dut, bi laborategitan lan egitearen 

abantailak dira horiek, besterik ez dago. Lau urte hauetan zehar asko ikasi dut 

zientziaren arloan eta nola ez bizitzaren zirrikitu eta jokoeri buruz. 

Hasteko, eskerrak letren mundu honetan hainbeste zuzenketa bidez lagundu 

didaten zuzendari biei. Olatzi eta Gorkari eskerrak lan honek bukaera ikusi du. Zuon 

laguntza gabe oraindik idazten egongo nintzatekeelako eta Olatzek bata jarriko ez 

balu laborategian egongo nintzatekeelako, eskerrik asko. 

Nire betizu taldeari, laborategian bata jarrita mindak gora eta behera ibili 

zareten Asierri eta Urdaxi, zuok gabe oraindik bata soinean izango nuke. 

Laborategian sartutako ordu mordoak, jaiegunak barne, balio izan dutelako eta 

gainera ondo pasatu dudalako zuokin, eskerrik asko. 

Zientzia arloko ibilbidean tesinarekin hasi nintzenetik aholkuak ematen aritu 

den Juancarri (el jefecillo), beti entzuteko eta hitz egiteko momentu bat atera 

duzulako, eskerrik asko eta musu bat. 

219

Kromatografiari buruz dakidan gehiena erakutsi didana ezin ahaztu, Eukeniri, 

orain teknikaria izanda ez kobratu gero niri kontsultarik! 

Sandratxuri musu bat, hainbat aldiz gogoratu naiz zutaz idazten nengoela, hau 

amaitu da baita. 

Joan direnen aholkuak eta momentu onak ere ez ditut ahaztu, Jon, Jagoba, 

Maite (bueno zu ez zara hain urrun joan, pasilloetan ikusten zaitut eta), Matxalen, 

Miren, Gaizka…bueno beharbada norbait ahazten dut baina tira, barkatuko didazue. 

Nirekin batera hasi zirenei, Irani (orain andereño Irantzu) hau be parien amaitu 

behar dugu ba…, Txeskori ez galdu inoiz zure barre eragiteko ahalmen hori ezta 

idazteko daukazun letretako ahalmena, pentsatu orduko zure aurkezpenean egongo 

gara. 

Semian idazten egon naizenean, pazientzia mordoarekin jasan didazuenoi Pati, 

Silvia (la vecinita), Mikel, Maitane, Unai, Ailette ta sartu berriei…Zamudiora joan 

zaretenok eta lehendik ere hor zaudetenok, Alfredo, Maite, Kepa eta Manu ezin 

ahaztu ditzaket. Beti laguntzeko prest zaudetelako, eskerrik asko. 

Nerea (zer sentitzen ote da doc izanda?) eta Gorka (euskaraz idazteko eman 

dizkidazun animuak ez ditut ahazten) eta Larrosen taldeko denoi mila esker, gure 

txokoko bazkariei beste tonu bat emateagatik. 

Neikerreko ibilaldi honetan, ni bezala tesia egiten ari direnengandik jaso dudan 

laguntasuna eskertu nahi diet Haritz, Nahia, Lur eta Ikerri eta denoi neurri batean 

edo bestean zientzian eta filosofian lagundu digun Fernandori. 

Pezerako denoi, Esti, Arrate, Yoli, Carmen eta Iñakiri eskerrak, atea irekitzen 

den bakoitzean oxigeno pixka bat sartzeagatik. 

Lagunek, zientzia eta lanaz gain beste mundu bat dagoela erakutsi didate, 

nahiz eta nire lana ulertzea zaila egin zaien hor egon dira beti, eskerrik asko. 

Lan honetan zehar lanagaz urruntzeko asmoarekin ametsetan bada ere zerua 

ukitzen lagundu didan Haritzeri, hor zagozalako, beti umore onez eta brometarako 

prest! Egunen baten harrapako dotaz danak eta harritsu eingo zara. 

220

Eta batezbe-batezbe, etxekueri eskertu bihar dotsatie, pazentzi handixegaz lan 

honek emon dosten dana ikusi dabelako eta zelan ez, neugaz batera bizi izen 

dabelako. Euren eguneroko bultzada barik hau gatzaue izen ahal izan dabelako. 

Listo, amaitsu da! 

221

Behi-mindetako gantz azido lurrunkorren, fenolen eta ... - Euskadi.net

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?