Behi-mindetako gantz azido lurrunkorren, fenolen eta ... - Euskadi.net

argia izan behar baitu. Horretarako ausazko saio edo faktore-diseinuez baliatuko
gara.
Aldagai eraginkorrak adierazteko diseinuen bidez, aztergai den prozeduran
aldagai garrantzitsuak zeintzuk diren eta aldagaien arteko elkarrekintzak ezagutzeko
erabiltzen dira. Orokorrean bi maila aztertzen dituzten diseinuak dira. Hauen artean
Faktore-diseinuak eta Plackett-Burman diseinuak daude.
Faktore-diseinuaren saio kopurua “f=m k ” ekuazioaren bidez definitzen da, non
f saio kopurua, m aztertuko diren maila kopurua (normalean bi izaten da) eta k
aldagai kopuruak diren. Aztertu nahi ditugun aldagai-kopurua altua denean, lortzen
den saio kopurua murrizteko aurreko ekuazioan zatiketa-graduak sar daitezke.
Zatiketa-graduak sartzeak, zenbait aldagai beste aldagairen konbinazio lineal
moduan definitzea da, “f=m (k-p) ” ekuazioaren bidez definitzen delarik, non p zatiketa
gradua den.
Plackett-Burman diseinuaren bidez aldagaien eragin kualitatiboa zein den
aztertzen da. Plackett-Burman diseinuak aldagai askoren eragina esperimentu-
kopuru minimoenarekin aztertu nahi den kasuetan egokiak dira. Horrela, n aldagai
optimizatzeko ez dira beharrezkoak n+4 saiaketa baino gehiago, saio-kopurua beti
lauren mutiploa izanik: 8, 12, 16…Diseinu faktorial zatikatuetan bezala, diseinuko
edozein aldagai besteekin konbinatzen da era orekatuan baina, diseinu faktorial
frakzionatuekin ez bezala, konfusio-ereduak konplexuak dira eta aldagai bakoitza
hainbat ekintzen konbinazio irregularrekin nahastuta egon daiteke. Aldagaiei balio
altua (+) eta baxua (-) ematen zaie eta datuak eredu lineal bati lotzen zaizkie (Otto,
1999; Esbensen, 2001; Brereton, 2003). Lortzen diren emaitzak bariantza-analisiaren
bidez azter daitezke (Box, 1987).
Diseinu konposatu zentralaren bidez aldez aurretik finkatutako aldagai
adierazgarrien erantzun-gainazalak eraiki ditzakegu. Diseinu konposatu zentrala
faktore-diseinu osoak eta izar-diseinuak osatzen dute. Kasu seinpleenetariko batean,
hiru faktoreetako diseinu konposatu zentrala (ikus 1.15. Irudia) bi mailatako diseinu
osoaz eta izar-diseinuaz osatuta dago, erdiko puntu baten balio errepikatuekin
batera (Box, 1987; Otto, 1999). Diseinu konposatu zentralaren saio-kopurua
definitzen duen ekuazioa “f= 2 (k-p) +2k+n0” da, non, k faktore-kopurua den, p diseinu
osoaren zatiketa gradua eta n0 diseinuaren erdiko puntuen saiakuntza-kopurua.
44