04.07.2013 Views

Disa' xhur [abs u €20,000 multa - MaltaRightNow.com

Disa' xhur [abs u €20,000 multa - MaltaRightNow.com

Disa' xhur [abs u €20,000 multa - MaltaRightNow.com

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 Opinjoni<br />

L-ista;un teatrali tal-Manoel g[as-sena 2011#12<br />

se jifta[ bid-dramm L-G[anja ta/-?inju ta’ Joe<br />

Friggieri (8 u 9 ta’ Ottubru).<br />

Id-dramm reba[ l-ewwel premju fil-konkors<br />

Francis Ebejer, imniedi mill-Kunsill Malti g[all-<br />

Kultura u l-Arti (2010). Id-direzzjoni qieg[da<br />

f’idejn Albert Marshall, li qed ja[dem malkoreografu-]effien<br />

ta’ fama internazzjonali Mavin<br />

Khoo fl-interpretazzjoni tas-sekwenzi korali.<br />

Fil-parti ewlenija, Michael Tabone jmexxi kast<br />

kbir ta’ atturi mag[rufa mal-udjenzi teatrali u<br />

televi]ivi. Il-kostumi ddisinjahom Donald Friggieri<br />

u n[admu minn Dorothy Ebejer. Is-sett segwa<br />

disinn ta’ Ray Farrugia.<br />

Friggieri qed ikompli fejn [alla bi drammi<br />

e//itanti ‘stori/i’ dwar protagonisti kbar b[al<br />

Michelangelo u Caravaggio. Intermezz tkellem<br />

mal-awtur dwar dan id-dramm, li qed iqajjem<br />

interess kbir fost dawk li jag[rfu l-valur tat-teatru<br />

ori;inali bil-Malti.<br />

L-ewwel nett, g[aliex L-G[anja ta/-?inju^<br />

Minn fejn ;ibtu dan l-isem^<br />

Id-dramm jittratta l-avvenimenti tempestu]i li<br />

jimmarkaw l-a[[ar xahar tal-[ajja ta’ Sokrate,<br />

minn meta jitressaq il-qorti mixli li kkorrompa ]-<br />

]g[a]ag[ sa meta jing[ata jixrob il-velenu fil-[<strong>abs</strong><br />

tletin jum wara l-kundanna. S[abu jkunu lesti<br />

j[arrbuh billi jixtru l-g[assiesa, i]da hu jirrifjuta lg[ajnuna<br />

tag[hom. Ftit minuti qabel i[allihom,<br />

Sokrate jipprova jikkunslahom billi<br />

jirrakkuntalhom il-le;;enda ta/-/inju li jkanta lisba[<br />

g[anja tieg[u meta j[oss li [ajtu waslet fla[[ar.<br />

{afna jinterpretaw l-g[anja b[ala bikja ta’ qsim<br />

il-qalb, i]da Sokrate jfissirha b[ala xhieda<br />

profetika tal-[wejje; sbie[ li hemm jistennew fiddinja<br />

li ma tidhirx.<br />

L-akku]a li Sokrate kkorrompa li]-]g[a]ag[<br />

kellha x’taqsam mal-omosesswalità^<br />

Le. Fi ]mien Sokrate, l-omosesswalità ma kinitx<br />

meqjusa b[ala tabù, anzi kienet komuni [afna. Ma<br />

kienx hemm kodi/i morali li jipprojbiha u ma<br />

kellhiex g[alfejn tin[eba. Anzi, is-Simpo]ju ta’<br />

Platun jippre]enta l-im[abba erotika bejn l-ir;iel.<br />

F’so/jetà li fiha t-tfajliet u l-;uvintur rari kienu<br />

jiltaqg[u, l-im[abba romantika bejniethom ma<br />

kinitx possibbli. U l-idea ta]-]wie; b[ala g[aqda<br />

bejn tnejn min-nies ugwali f’kollox ma kinitx<br />

tag[mel sens. Sokrate, ma kienx qed ji;i akku]at li<br />

kkorrompa ]-]g[a]ag[ sesswalment, i]da li<br />

[assrilhom mo[[hom b’tag[lim qarrieqi kontra rreli;jon.<br />

G[alxiex kienet tammonta din l-akku]a^<br />

Kienet akku]a serja ta’ atei]mu, mhux<br />

sempli/iment akku]a ta’ nuqqas ta’ prattika<br />

reli;ju]a. Sokrate kien qed ji;i akku]at li xerred latei]mu<br />

fost is-segwa/i tieg[u. Kien kontra din lakku]a<br />

li kellu jiddefendi ru[u waqt il-;uri. Ma<br />

kienx hemm verità fl-akku]a. L-akku]aturi riedu<br />

je[ilsu minnu g[al ra;unijiet politi/i. Fost il-[bieb<br />

ta’ Sokrate kien hemm u[ud notorji b[al Krizja u<br />

Al/ibijadi, bi stejjer politi/i koroh. Sokrate nnifsu<br />

qatt ma [a sehem dirett fil-politika. I]da l-fatt li<br />

kellu dawn il-[bieb [adem bis-s[i[ kontrih.<br />

Naf li fid-dramm<br />

tieg[ek da[[alt<br />

ukoll ]ew; xeni<br />

komi/i minn<br />

Aristofani. X’sehem<br />

kellu Aristofani filbi//a^<br />

Waqt id-difi]a<br />

tieg[u fil-;uri,<br />

Sokrate jirreferi<br />

darbtejn g[al<br />

Aristofani, l-ewwel<br />

darba b[ala ‘dak ilkittiebtalkummiedji’,<br />

u t-tieni<br />

darba b’ismu. Filkummiedja<br />

S[ab,<br />

Aristofani kien<br />

g[amel karikatura<br />

satirika fuq Sokrate u<br />

ppre]entah b[ala<br />

ateu u Sofista tal-<br />

IN-NAZZJON It-Tlieta, 4 ta’ Ottubru, 2011<br />

INTERMEZZ MONDJALI<br />

Rassenja kulturali internazzjonali<br />

Id-dramm il-;did ta’ Joe Friggieri b’direzzjoni ta’ Albert Marshall fit-Teatru Manoel<br />

L-G[anja ta/-?inju<br />

Michael Tabone (Sokrate) u Jane Marshall (Santippi) f’xena mid-dramm (Ritratt> Mario Mintoff)<br />

ag[ar tip, li jg[allem<br />

g[all-flus, juri lillistudenti<br />

kif ma<br />

jroddux lura l-flus li<br />

jkunu ssellfu, jilg[ab<br />

bil-kliem, u j[e;;e;<br />

lill-ulied je[duha<br />

kontra l-;enituri<br />

tag[hom u<br />

jiddisprezzaw illi;ijiet.<br />

M’hemmx<br />

minn Mario<br />

AZZOPARDI<br />

marpardi@maltanet.net<br />

dubju li din il-karikatura kienet g[adha friska<br />

f’mo[[ il-;urati u li influwenzathom fid-de/i]joni<br />

tag[hom. I]da l-ag[ar akku]a kienet dik talatei]mu.<br />

Min kien jipprova jifhem kif ja[dem lunivers<br />

kien jitqies b[ala ateu, u allura bla morali u<br />

g[adu tal-Istat.<br />

Kienet qisha parti mill-gwerra tradizzjonali<br />

bejn ix-xjenza u r-reli;jon.<br />

Pre/i]ament. Il-filosfu Anassagora kien ;ie<br />

e]iljat talli qal li x-xemx ma kinitx alla i]da biss<br />

Mavin Khoo llum hu meqjus b[ala wie[ed millaqwa<br />

]effiena solisti tal-istil ‘Bharata Natyam’<br />

;ebla tikwi. U fi tmiem il-kummiedja li semmejna,<br />

l-iskola ta’ Sokrate ting[ata n-nar b[ala kastig talli<br />

kien i;ieg[el lill-istudenti jag[mlu esperimenti<br />

xjentifi/i u jindagaw fuq il-fenomeni naturali (e].<br />

‘j[arsu mill-qrib lejn sorm il-qamar’ u jitmell[u blallat).<br />

Dan kien meqjus immorali u illegali. Waqt<br />

il-;uri, Sokrate jipprova jinqata’ minn Anassagora<br />

billi juri li, g[alkemm ma kellu xejn kontra xxjenza,<br />

dawn l-affarijiet lilu ma kinux jinteressawh.<br />

X’g[andu jistenna l-pubbliku li se jmur jara<br />

d-dramm tieg[ek^<br />

G[andu jistenna interpretazzjoni vibranti ta’ test<br />

mibni fuq fatti stori/i li kellhom impatt qawwi fuq<br />

il-formazzjoni tal-kultura u l-[sieb tal-bniedem<br />

modern. Hu dramm li jittratta b’mod imma;inattiv,<br />

u wkoll b’do]a qawwija ta’ umori]mu, limportanza<br />

tad-dissens f’so/jetà demokratika.<br />

Jista’ jitqies b[ala att ta’ protesta kontra kull forma<br />

ta’ dittatura mentali li tipprova tag[laq [alq lintellettwali<br />

u l-profeti, dramm kontra lkonformi]mu<br />

konservattiv li ma j[allix spazju<br />

g[all-espressjoni [ielsa tal-ideat li jmorru kontra lkurrent.<br />

Ma tistax tifta[ it-twieqi mbag[ad tistenna<br />

li ma jid[olx ir-ri[.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!