11.11.2013 Views

Plata de chemun 5/2011 - Pentagon

Plata de chemun 5/2011 - Pentagon

Plata de chemun 5/2011 - Pentagon

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Cultura y Ert<br />

N monumënt<br />

<strong>de</strong> bront n<br />

lecord dla<br />

ferata <strong>de</strong><br />

Gherdëina<br />

N sada ai 26 <strong>de</strong> nuvëmber dala un<strong>de</strong>sc<br />

danmesdi ie stata la <strong>de</strong>scurida dl bront n<br />

lecord dla ferata <strong>de</strong> Gherdëina. Chësc lëur<br />

fat cun gran bravura artistica ie da udëi<br />

sun la promeneda ulache furnova pludagiut<br />

la ferata, danter la streda Val y la cëses<br />

<strong>de</strong> Ansl. Te chësta ucajion a Seniëur pluan<br />

Raimund Perathoner benedì l relief che raprejentea<br />

perjunieres rusc che lëura te <strong>de</strong><br />

stleta cundizions fajan <strong>de</strong> gran fadies per<br />

realisé la ferata <strong>de</strong> Gherdëina.<br />

L ambolt Eugen Hofer à udù <strong>de</strong> bon uedl la<br />

scumenciadiva purteda inant da bera Luis<br />

Schenk <strong>de</strong> Ansl. Ël ie l promotëur <strong>de</strong> chësta<br />

bona i<strong>de</strong>a laureda ora dal artist Runggaldier<br />

Hermann Josef <strong>de</strong> Urtijëi. Nvieda a<br />

chësta festa <strong>de</strong> <strong>de</strong>scurida fova ënghe na<br />

<strong>de</strong>legazion <strong>de</strong> rusc che vif te Südtirol y te<br />

Gherdëina.<br />

L prof. Edgar Moro<strong>de</strong>r à lecurdà avenimënc<br />

di tëmps da ntlëuta che ti cuntova<br />

si lava. Nsci lecor<strong>de</strong>l coche perjunieres<br />

rusc univa tachei su sun ro<strong>de</strong>s da mulin<br />

L bront lecorda la gran fadies y la struscies pati<strong>de</strong>s dai perjunieres rusc<br />

che fova a Urtijëi metu<strong>de</strong>s ora dlongia l<br />

Snoltner y castighei cun frustes tan che i<br />

ne fova nia plu boni <strong>de</strong> sté mpe daldò y tumova<br />

sëch sun la giara. Da gran cumuzion<br />

fova nce la cuntìa <strong>de</strong> coche i perjunieres<br />

ciantova si cianties plëines <strong>de</strong> nostalgia<br />

per rus auzan la mans <strong>de</strong> revieres <strong>de</strong> si<br />

paejes tan che les fajova unì la gotes ai<br />

uedli a chëi che les audiva.<br />

La ferata <strong>de</strong> Gherdëina<br />

Te n tëmp scialdi curt, dal scumenciamënt<br />

<strong>de</strong> setëmber dl 1915 nchin <strong>de</strong> fauré dl<br />

1916, ova ntëur 9.600 perjunieres <strong>de</strong> viera<br />

di austriacs che univa dal Europa dl<br />

Est, dantaldut rusc, fat su cun gran fadia<br />

la ferata <strong>de</strong> Gherdëina. La ferata jiva da<br />

Tluses nchin te Plan. La pitla ferata à fat<br />

si prim viac ai 6 <strong>de</strong> fauré dl 1916 bel amesa<br />

la prima viera mundiela, l ultimo ai 28<br />

<strong>de</strong> mei dl 1960. La lunghëza dla ferata<br />

da Tluses nchin te Plan fova <strong>de</strong> 24 km,<br />

la <strong>de</strong>sferёnza <strong>de</strong> autёza danter Tluses<br />

(520 metri) y Plan (1.592 metri) ie <strong>de</strong> 1.072<br />

metri. La ferata purtova ntlëuta adalerch<br />

jënt y material per la front <strong>de</strong> viera dla Dolomites.<br />

Lena Demetz da Iman ti cuntova<br />

ntlëuta a si mut Luis dla ntrauni<strong>de</strong>s da<br />

muië n con’dla ferata y di perjunieres rusc<br />

che ova messù la fé cun <strong>de</strong> gran struscies<br />

y patian fam. Coche lecort y sëni <strong>de</strong> respet<br />

à Luis Schenk d’Ansl lascià fé, do a<strong>de</strong>s<br />

100 ani, chësc bel monumënt.<br />

Dlongia l relief <strong>de</strong> bront iel nce tofla che reporta<br />

n curt pensier, scrit te cin rujene<strong>de</strong>s,<br />

sambën nce per rus.<br />

De gra a bera Luis d’Ansl per l i<strong>de</strong>a y per<br />

la sponsorisazion <strong>de</strong> chësc lëur che ie na<br />

bela documentazion <strong>de</strong> nosta storia.<br />

Bürgermeister in Brüssel zu Besuch<br />

Auf Initiative <strong>de</strong>s Präsi<strong>de</strong>nten Albin Kofler<br />

besuchten die Bürgermeister <strong>de</strong>r Bezirksgemeinschaft<br />

Salten-Schlern die ver-<br />

schie<strong>de</strong>nen europäischen Institutionen in<br />

Brüssel. Auf <strong>de</strong>m Programm stan<strong>de</strong>n ein<br />

Treffen mit <strong>de</strong>m EU-Abgeordneten Dr.<br />

Herbert Dorfmann, <strong>de</strong>r Besuch <strong>de</strong>s Europäischen<br />

Parlaments und <strong>de</strong>r Europäischen<br />

Kommission sowie <strong>de</strong>r Besuch <strong>de</strong>s<br />

Rates <strong>de</strong>r Europäischen Union und <strong>de</strong>s<br />

Ausschusses <strong>de</strong>r Regionen. Am Abend<br />

kam noch kurzfristig ein Treffen mit Lan<strong>de</strong>shauptmann<br />

Dr. Luis Durnwal<strong>de</strong>r, <strong>de</strong>r<br />

zufällig in Brüssel weilte, am Sitz <strong>de</strong>r Vertretung<br />

<strong>de</strong>r Europaregion Tirol-Südtirol-<br />

Trentino zustan<strong>de</strong>, <strong>de</strong>r sich sichtlich über<br />

<strong>de</strong>n Besuch seiner Landsleute freute.<br />

Die Bürgermeister kamen aus Brüssel mit<br />

vielen neuen Eindrücken zurück und mit<br />

<strong>de</strong>r Erkenntnis, dass diese gemeinsame<br />

Fahrt dazu beigetragen hat, sich untereinan<strong>de</strong>r<br />

und die Institutionen <strong>de</strong>r EU besser<br />

kennenzulernen und das Gemeinschaftsgefühl<br />

in <strong>de</strong>r Bezirksgemeinschaft zu stärken.<br />

Die Bürgermeister in Brüssel.<br />

PLATA DE CHEMUN<br />

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!