Barbara Głowacka
Barbara Głowacka
Barbara Głowacka
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Wykorzystanie entomopatogenicznych<br />
mikroorganizmów w ochronie lasu –<br />
historia badań prowadzonych<br />
w Instytucie Badawczym Leśnictwa<br />
<strong>Barbara</strong> <strong>Głowacka</strong><br />
Zakład Ochrony Lasu IBL
Lasy w Polsce zajmują 9,1 mln ha,<br />
co stanowi 28,8% powierzchni kraju.<br />
Udział powierzchniowy gatunków<br />
drzew leśnych
250000<br />
Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny<br />
(bez brudnicy mniszki) w latach 1950-2010<br />
200000<br />
150000<br />
Diprionidae<br />
Dendrolimus pini<br />
Bupalus piniarius<br />
Panolis flammea<br />
h<br />
a<br />
100000<br />
50000<br />
0<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1950<br />
1960<br />
1970<br />
1980<br />
1990<br />
2000<br />
10<br />
lata
2500000<br />
2000000<br />
1500000<br />
1000000<br />
500000<br />
0<br />
Powierzchnia zwalczania brudnicy mniszki<br />
w latach 1950-2010<br />
Lymantria monacha<br />
ha<br />
8<br />
20000<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1 0<br />
1950<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1960<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1970<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1980<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
1990<br />
2<br />
4<br />
6<br />
lata
2500000<br />
Powierzchnia zwalczania szkodników liściożernych sosny<br />
w latach 1950-2010<br />
0 0<br />
h a<br />
2000000<br />
1500000<br />
1000000<br />
Panolis flammea<br />
Bupalus piniarius<br />
i i<br />
Lymantria monacha<br />
Dendrolimus pini<br />
Diprionidae<br />
500000<br />
0<br />
1950<br />
2<br />
4<br />
6<br />
1960<br />
2<br />
4<br />
1970<br />
2<br />
4<br />
1980<br />
2<br />
4<br />
1990<br />
2000<br />
10<br />
8<br />
6<br />
8<br />
6<br />
8<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
2<br />
4<br />
6<br />
8<br />
lata
Prof. dr hab. Witold Koehler,<br />
1935-1939<br />
Kierownik Zakładu Ochrony<br />
Lasu : 1949-19741974
Acantholyda nemoralis Thoms.<br />
1955 r.<br />
Neoaplectana janickii W+K<br />
(Steinernema kraussei)
Hanna Świeżyńska<br />
<strong>Barbara</strong> <strong>Głowacka</strong>
Mechanizm działania bakterii Bacillus thuringiensis
Panolis flammea Schiff., 1962 r.<br />
Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji<br />
entomopatogenicznych bakterii w<br />
Pradze, od prof. Jaroslava Weisera<br />
1). W badaniach laboratoryjnych sprawdzono<br />
wrażliwość wyhodowanych z poczwarek<br />
gąsienic strzygoni choinówki na B. thuringiensis<br />
B. th K
Panolis flammea Schiff.<br />
Bacillus thuringiensis Berl. z kolekcji<br />
entomopatogenicznych bakterii w Pradze<br />
2). Na pożywce agarowej z peptonem namnożono duże<br />
ilości bakterii. Mieszano je z kaolinem (form. do oprysku)<br />
lub talkiem (form. do opyłu), suszono w temp. pokojowej i<br />
mielono.<br />
3). Płytkową metodą Kocha określano liczbę spor i<br />
kryształów w 1 g każdej formulacji.<br />
3). W Nadl. Błędno w dniach 22 i 26<br />
czerwca wykonano zabiegi<br />
zwalczania strzygoni.<br />
4). Po 2 tygodniach śmiertelność<br />
gąsienic osiągnęła 96%.
Dendrolimus pini L. 1964 r<br />
Bacillus<br />
Dendrolimus Tal.<br />
Kontrola
Bacillus thuringiensis Berl.<br />
Dendrolimus pini L.
Bacilan<br />
Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis<br />
testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL<br />
Preparat<br />
ZPR Wałcz, Polska<br />
Bactospeine creme 8000 Biochem Belgia<br />
Bactospeine 16 000<br />
Biochem Belgia<br />
Producent<br />
Bathurin JZD Agrokombinat, Czechosłowacja<br />
Biospor<br />
Hoechst AG, Niemcy<br />
Bitoksybacillin<br />
illi Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Dipel WP<br />
Dipel 8 L<br />
Dendrobacillin<br />
Ecotech PRO 7,5<br />
Abbot Lab. USA<br />
Abbot Lab. USA<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Ecogen USA
Handlowe formulacje Bacillus thuringiensis<br />
testowane w Zakładzie Ochrony Lasu IBL<br />
Preparat<br />
Entobakterin<br />
Foray 48 B<br />
Foray 04 UL<br />
Foray 76B SC<br />
Gomelin<br />
Lepidocyd<br />
Thuridan WP<br />
Thuridan krem<br />
Thuricide WP<br />
Thuricide 90 TS<br />
Producent<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Novo Nordisk, Dania<br />
Abbott Laboratories, USA<br />
Valent BioSciences, USA<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Glavmikrobioprom, ZSRR<br />
Polfa Pabianice, Polska<br />
Polfa Pabianice, Polska<br />
Bioferm Corp., p, USA<br />
Stauffer Chem. Corp. USA
Hyloicus pinastri L.<br />
Gąsienice zainfekowane<br />
bakterią B. thuringiensis<br />
1964 r.<br />
Bupalus piniarius L.
Operophtera sp.<br />
Nadl. Sztabin, 1971 r.<br />
Thuricide<br />
Kontrola
Zwalczanie brudnicy mniszki handlowymi<br />
preparatami p B. thuringiensis<br />
Rok Preparat Powierzchnia<br />
wha<br />
1982-1983 Bactospeine creme 46 tys.<br />
1983 Thuridan WP 350<br />
1984 Thuridan krem 2200<br />
1984 Bacilan krem 100<br />
1984 Dipel 8 L 170<br />
1994 Foray 48 B 150 tys.<br />
1995 - Różne formulacje Foray’u ???
30<br />
Wpływ insektycydów na owady nie będące<br />
celem zwalczania, Nadl. Ostrów Mazowiecka,<br />
1994 r.<br />
25<br />
owadów w<br />
2<br />
średn nia liczba<br />
na m<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
parazytoidy i<br />
drapieżce<br />
gospodarczo<br />
obojętne<br />
0<br />
Decis 2,5 25EC Foray 48 B Dimilin ili 480 SC Kontrola<br />
wariant
Diprionidae<br />
Enterobacteriaceae –<br />
potencjalne patogeny<br />
Diprion pini, 1970 r.<br />
Epizootia z udziałem<br />
Serratia marcescens
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
L.p. Bakteria Gatunek owada<br />
1. Achromobacter sp Acantholyda nemoralis, Exoteleia<br />
dodecella, Neodiprion sertifer<br />
2. Bacillus brevis Dendrolimus pini<br />
3. B.cereus Acantholyda nemoralis, Agrotis<br />
vestigialis, Dendrolimus pini, Exoteleia<br />
dodecella, Evetria buoliana, Hibernia<br />
defoliaria, Hypono-meuta sp., Lymantria<br />
dispar, Operophtera brumata<br />
4. B. megatherium Tortrix politana<br />
5. Brevibacterium sp. Acantholyda nemoralis
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
1976<br />
Lp L.p.<br />
Escherichia<br />
Evetria buoliana<br />
freundii<br />
6. Enterobacter Bupalus piniarius, Dendrolimus pini, Diprion<br />
aerogenes<br />
pini, Hibernia defoliaria, Neodiprion sertifer<br />
7. Enterobacter<br />
cloacae<br />
Bupalus piniarius, Dendrolimus pini,<br />
Di-prion pini, Neodiprion sertifer<br />
8. Klebsiella Acantholyda nemoralis, Dendrolimus pini<br />
aerogenes<br />
9. Proteus rettgeri Dendrolimus pini<br />
10. Proteus vulgaris Diprion pini, Monochamus galloprovincialis,<br />
Panolis flammea, Phalera bucephala<br />
11. Pseudomonas<br />
aeruginosa<br />
Dendrolimus pini
L.p.<br />
Bakterie wyizolowane z zamierających owadów<br />
w latach 1967-1976<br />
1976<br />
Pseudomonas<br />
chlororaphis<br />
12. Pseudomonas<br />
fluorescens<br />
13. Pseudomonas<br />
septica<br />
Dendrolimus pini, Lymantria dispar,<br />
Lymantria monacha, Tortrix viridana<br />
Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria,<br />
Panolis flammea<br />
Acantholyda nemoralis, Bupalus piniarius,<br />
Panolis flammea<br />
14. Sarcina flava Acantholyda nemoralis, Hibernia defoliaria<br />
15. Serratia<br />
Dendrolimus pini, Diprion pini<br />
marcescens<br />
16. Staphylococcus Diprion pini, Ips typographus<br />
epidermis<br />
17. Streptococcus<br />
faecalis<br />
Bupalus piniarius, Hibernia defoliaria,<br />
Lymantria monacha
Neodiprion sertifer Geofrr.<br />
Baculovirus<br />
(Birdiavirus,<br />
Borrelinavirus<br />
sertifer)<br />
Puszcza Notecka, 1966 r.
Terenowe próby zwalczania borecznika<br />
rudego preparatem wirusowym<br />
Rok<br />
Rodzaj<br />
Preparat<br />
Ciecz<br />
oprysku<br />
użytkowa<br />
1967<br />
Nadl.<br />
1 ha,<br />
opryskiwacz<br />
Koncentrat<br />
poliedrów z<br />
3-5x10 7<br />
poliedrów/ml<br />
Suwałki plecakowy,<br />
250 larw<br />
50 l/ha<br />
1968 06h 0,6 ha,<br />
Koncentrat<br />
t 3-6x10 7<br />
Nadl. opryskiwacz poliedrów z poliedrów/ml<br />
Sarbia<br />
plecakowy,<br />
150 larw<br />
50 l/ha
Lymantria monacha L., 1979 r.<br />
Baculovirus efficiens<br />
i
Terenowe próby zwalczania brudnicy<br />
mniszki preparatem wirusowym<br />
w Nadl. Szczytno<br />
Rok<br />
Rodzaj<br />
oprysku<br />
Preparat<br />
Ciecz<br />
użytkowa<br />
1979 5 ha, Koncentrat<br />
śmigłowiec, poliedrów z 2500<br />
100 l/ha<br />
gąsienic<br />
1,5x10 7<br />
poliedrów/ml<br />
1980 8 ha,<br />
śmigłowiec,<br />
100 l/ha<br />
Koncentrat<br />
poliedrów z 10 tys.<br />
gąsienic<br />
3x10 7<br />
poliedrów/ml
Lymantria monacha L., 1982 r.<br />
Baculovirus efficiens - choroba wierzchołkowa,<br />
krysztalica<br />
Fot. J. Ziemnicka
Lymantria dispar L.<br />
1975-19791979<br />
r.<br />
Baculovirus<br />
Baculovirus<br />
Nosema lymantriae<br />
Entomophthora aulicae
Grzyby wyizolowane w latach 1967-1987<br />
z 32 gatunków owadów leśnych*<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba<br />
izolatów<br />
1. Aphanocladium aranearum (Petch) W. Gams 3<br />
2. Aspergillus sp. 109<br />
3. Aspergillus niger 3<br />
4. Aspergillus parasiticus Speare 37<br />
5. Beauveria bassiana (Bals.) Vuillemin 5091<br />
6. Beauveria brogniartii ii (Sacc.) Petch 28<br />
7. Cordyceps militaris (Fries) Link, st. Konidial. 559<br />
8. Entomophaga aulicae complex 250<br />
9. Entomophaga diprionis Balazy 1405<br />
* 12 267 egzemplarzy zebranych w 248 nadleśnictwach
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych<br />
w latach 1967-1987<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj grzyba Liczba<br />
izolatów<br />
10. Fusarium sp. 77<br />
11. Hirsutella sp. 16<br />
12. Hirsutella gigantea Petch 13<br />
13. Mucor sp. 1104<br />
14. Paecilomyces sp. 25<br />
15. Paecilomyces farinosus (Holm. ex S.F. Gray)<br />
Brown et Smith<br />
2101<br />
16. Paecilomyces fumoso-roseus (Wize) Brown 43<br />
et Smith<br />
17. Penicillium sp. 1448
Grzyby wyizolowane z owadów leśnych<br />
w latach 1967-1987<br />
L.p. Gatunek lub rodzaj jgrzyba Liczba<br />
izolatów<br />
18. Scopulariopsis p sp. 82<br />
19. Trichotecium sp. 3<br />
20. Trichotecium roseum (Bull.) Link 169<br />
21. Verticillium sp. 262<br />
22. Verticillium falcatum (Petch) W. Gams 30<br />
23. Verticillium lecanii (Zimm.) Viegas 260<br />
24. Verticillium cephalosporium W. Gams 4<br />
25. Infekcje mieszane 145
Próby wykorzystania Beauveria bassiana*<br />
do zwalczania liściożernych i ż owadów leśnych<br />
ś Gatunek owada Lokalizacja Redukcja<br />
liczebności<br />
Barczatka sosnówka,<br />
zimujące gąsienice<br />
Nadl. Gostynin,<br />
1987 r.<br />
80%<br />
Strzygonia choinówka,<br />
zimujące poczwarki<br />
Nadl. Lipusz,<br />
1988 r.<br />
54%<br />
Poproch cetyniak, Nadl. Choczewo,<br />
zimujące poczwarki 1988 r.<br />
44%<br />
*Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA<br />
Preparat przygotowany w Zakładach Farmaceutycznych POLFA<br />
Pabianice
Próba wykorzystania Beauveria bassiana i Verticillium<br />
lecanii do zwalczania kornika drukarza Ips typographus,<br />
podczas rójki, na „nalatującego” chrząszcza<br />
Lokalizacja Gatunek grzyba Redukcja<br />
liczebności<br />
ś i<br />
Nadleśnictwo<br />
Supraśl, 1987 r.<br />
Beauveria bassiana 1,7%<br />
Verticillium lecanii 4,3%
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r.<br />
Beauveria bassiana<br />
Paecilomyces farinosus
Dendrolimus pini L., 1965-1969 r.<br />
Cephalosporium lecanii<br />
Scopulariopsis brevicaulis<br />
Fusarium sp.<br />
Beauveria bassiana
Panolis flammea Schiff.<br />
Beauveria<br />
bassiana<br />
1971 r.<br />
Entomophaga aulicae, 1987 r.<br />
Hirsutella gigantea, 1971 r.
Hyloicus pinastri L., 1969-1972 r.<br />
Cordyceps sp.<br />
Hirsutella gigantea<br />
Beauveria bassiana<br />
Paecilomyces farinosus
Bupalus piniarius L., 1973 r.<br />
Beauveria<br />
bassiana<br />
Paecilomyces<br />
farinosus<br />
Hirsutella gigantea<br />
Cephalosporium lecanii
Euproctis chrysorrhoea L.<br />
Entomophthora aulicae 1977 r.
Orgyia antiqua L., 1976 r.<br />
B. bassiana + P. farinosus
Paranthrene tabaniformis Rott.<br />
1976 r., Beauveria bassiana
Ips typographus L. 1972 r.<br />
Beauveria bassiana
Tomicus piniperda L. 1972-1976 r.<br />
Beauveria bassiana
Ips sexdentatus Boern., 1972 r.<br />
Beauveria bassiana
Melolontha melolontha L.<br />
1979 r., Beauveria brogniartii (B.tenella)
Diprion pini L. 1985-1986 r.<br />
B. bassiana<br />
P. farinosus<br />
Entomophaga<br />
tenthredinis
Dziękuję za<br />
uwagę!
Change language