Absolutne i względne wskaźników wartości dodanej leśnictwa w ...
Absolutne i względne wskaźników wartości dodanej leśnictwa w ...
Absolutne i względne wskaźników wartości dodanej leśnictwa w ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Absolutne</strong> i <strong>względne</strong> wskaźnik<br />
ników w <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong><br />
<strong>leśnictwa</strong> w latach 1997-2009<br />
dr Lubow Andruszko<br />
Politechnika Świętokrzyska w Kielcach<br />
Katedra Strategii Gospodarczych
Zagadnienia omawiane<br />
Pojecie <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong>;<br />
Mierniki <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong> (absolutne i<br />
<strong>względne</strong>)<br />
Struktura <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong> w cenie<br />
produktu<br />
Wyniki obliczeń efektywności<br />
wykorzystania zasobów gospdarczych<br />
Podsumowanie, rekomendacje<br />
2
Rys. 1. Podstawowe funkcje pełnione przez lasy<br />
Gospodarka<br />
leśna<br />
3
Ekosystem obejmujący architekturę zieleni, dwutlenek węgla, w<br />
bioróŜnorono<br />
noroność, , zasoby wodne<br />
Source: OECD, 2010.<br />
4
W rozwiniętych państwach Europy i świata<br />
(Finlandia, Kanada) produkty i usługi<br />
gospodarki leśnej i przerobu drewna stanowią<br />
duŜy udział w PKB (ponad 10%). W<br />
postsocjalistycznych państwach UE (Czechy,<br />
Słowacja, Polska) ten wskaźnik mieści się w<br />
granicach od 0.3 do 3.8% (Finnish Forest<br />
Association, www.forestacademy.fi)
Rys. 2. Lesistość<br />
powierzchni kraju w latach<br />
1997-2008, (norma UE 32-35%)<br />
35%)<br />
6
Rys. 3. Powierzchnia zalesiona w latach 1997- 2008, tys. . ha<br />
7
Rys. 4. Pielęgnowanie lasu, odnowienia i zalesienia w latach<br />
1997-2008<br />
8
Rys. 5. Pozyskanie drewna w latach 1997-2008,<br />
w tym grubizna w m 3<br />
9
Rys. 6. Przeciętne zatrudnienie w latach 1997-<br />
2008, tys. osób<br />
10
Charakterystyka form ochrony przyrody<br />
● Parki Narodowe<br />
● Rezerwaty przyrody<br />
● Parki Krajobrazowe<br />
● Obszary Chronionego Krajobrazu<br />
● Obszary Natura 2000<br />
● Pomniki przyrody<br />
● UŜytki ekologiczne<br />
● Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe<br />
● Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów<br />
11
Koncepcja <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong><br />
Najogólniej<br />
koncepcja <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong><br />
opiera się na załoŜeniu, Ŝe sprzedaŜ<br />
osiągnięta przez przedsiębiorstwo jest<br />
rezultatem zakupu surowców, materiałów i<br />
usług, pracy wykonanej w celu ich<br />
przekształcenia w produkt finalny oraz<br />
zaangaŜowania kapitału (własnego i<br />
obcego). Jeśli chce się obliczyć, ile <strong>wartości</strong><br />
dodano do <strong>wartości</strong> pochodzącej z<br />
zewnątrz, naleŜy od <strong>wartości</strong> sprzedaŜy<br />
odjąć koszty zewnętrzne potwierdzone<br />
dokumentami.
Wartość wytworzonych przez przedsiębiorstwo<br />
bogactw, która jest utoŜsamiana z <strong>wartości</strong>ą<br />
dodaną, dzielona jest między pracowników<br />
najemnych, właścicieli kapitału i państwo. Pierwsi<br />
otrzymują płace, drudzy zysk, a państwo pobiera<br />
podatek.
Rys.7. Wartość<br />
dodana i dodatkowa w strukturze ceny produktu
Absolutny wskaźnik<br />
Wartość<br />
dodana brutto<br />
15
Absolutny wskaźnik<br />
Wartość<br />
dodana netto<br />
16
<strong>Absolutne</strong> wskaźniki <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong><br />
(Sierpińska, 2005)<br />
WARTOŚĆ DODANA = PRZYCHODY NETTO ZE<br />
SPRZEDAśY -<br />
-KOSZTY MATERIALNE = KOSZTY NIEMATERIALNE +ZYSK<br />
[1.]<br />
WARTOŚĆ DODANA = AMORTYZACJA +<br />
+KOSZTY NIEMATERIALNE (KOSZTY OSOBOWE,<br />
NARZUTY NA WYNAGRODZENIA, IN. KOSZTY PRACY,<br />
CZYNSZE, OPŁATY, ODSETKI ITP.) +<br />
+ZYSK<br />
[2.]<br />
17
Rys. 8 . Produkcja globalna <strong>leśnictwa</strong> oraz wartość<br />
dodana<br />
brutto w latach 1997 – 2008, mln złz<br />
18
Rys. 9. Dynamika produkcji globalnej <strong>leśnictwa</strong> w latach 2004 –<br />
2009 z uwzględnieniem elementów w kosztów w oraz nadwyŜki<br />
operacyjnej brutto według kryterium własnow<br />
asność, , tys. złz<br />
19
Względne wskaźniki <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong><br />
WYDAJNOŚĆ PRACY = WARTOŚĆ DODANA / PRZECIĘTNA<br />
LICZBA ZATRUDNIONYCH W PRZELICZENIU NA PEŁNE<br />
ETATY<br />
[3.]<br />
PRODUKTYWNOŚĆ ŚRODKÓW TRWAŁYCH = WARTOŚĆ<br />
DODANA / PRZECIĘTNY STAN ŚRODKÓW TRWAŁYCH<br />
BRUTTO<br />
[4.]<br />
PRODUKTYWNOŚĆ PRACY (PP)=WARTOŚĆ<br />
/ KOSZTY PRACY<br />
PRODUKTYWNOŚĆ PRACY (PP)=<br />
WARTOŚĆ DODANA / KOSZTY PRACY<br />
[5.]<br />
20
Rys. 10. Wydajność<br />
pracy pracowników w w gospodarce leśnej w<br />
latach 1997 – 2008, tys. zł/osobz<br />
/osobę (wartość<br />
dodana brutto/<br />
przeciętna liczba zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty)<br />
21
Rys. 11. Wartość<br />
dodana brutto w przeliczeniu na hektar<br />
powierzchni zalesionej w latach 1997-2008, zł/haz<br />
22
Rys. 12. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto<br />
pracowników w Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy<br />
Państwowe, w latach 1997-2008, złz<br />
23
Rys.13. Efektywność<br />
pracy w latach 2004-2009, 2009, (obliczona<br />
na podstawie: wartość<br />
dodana brutto/koszty pracy, zł/zł) z<br />
24
Rys. 14. Produktywność<br />
środków w trwałych w latach 1997-2008,<br />
(obliczone jako wartość<br />
dodana brutto podzielona na wartość<br />
środków w trwałych, zł/zł) z<br />
25
Kryteria i wskaźniki SFM<br />
1. Podtrzymywanie odpowiedniego poziomu stanu zapasów<br />
leśnych w celu kształtowania klimatu globalnego, stabilizacja<br />
składu atmosfery i jej oczyszczania<br />
1.1. Powierzchnia zalesiona i zadrzewiona<br />
1.2. Przyrost biomasy w drzewostanach<br />
1.3. Struktura wiekowa drzewostanu<br />
1.4. Zapas dwutlenku węgla<br />
II. Ochrona ekosystemów leśnych<br />
2.1. Zanieczyszczenie powietrza w lasach<br />
2.1. Warunki gleby<br />
2.3. Defoliacja<br />
2.4. Szkody leśne<br />
• Zachowanie odnawialnego i trwałego uŜytkowania drewna<br />
oraz niedrzewnych uŜytków pozyskiwanych z lasu<br />
3.1. Przyrost i zrywka<br />
3.2. Wartość i ilość drzewnej produkcji<br />
3.3. Wartość i ilość niedrzewnej produkcji<br />
3.4. Wartość usług leśnych<br />
3.5. Lasy objęty planami zagospodarowania<br />
26
Kryteria i wskaźniki SFM<br />
IV. Ochrona i wzbogacenie biologicznej róŜnorodności oraz złoŜoności krajobrazu ekosystemów<br />
leśnych<br />
4.1. Skład gatunkowy powierzchni zalesionej<br />
4.2. Odnowienia drzewostanów<br />
4.3. Plantacyjne typów lasów<br />
4.4. Powierzchnie zalesione z dominującym gatunkiem drzew<br />
4.5. Objętości martwych drzewostanów<br />
4.6. Leśne zasoby genetyczne<br />
4.7. Powierzchnie lasów zagospodarowania przestrzennego<br />
4.8. Liczba leśnych gatunków drzew zaniesionych do IUCN Red List<br />
4.9. Lasy podlegające ochronie<br />
V. Wsparcie ochronnych funkcji lasów (gleby i stabilizacja warunków wodnych)<br />
5.1. Lasy ochronne – gleby, wody i inne funkcje ekosystemu<br />
5.2. Lasy ochronne – infrastruktura i zasoby przyrody<br />
VI. Wsparcie innych społecznych i ekonomicznych funkcji lasów<br />
6.1. Liczba właścicieli gospodarstw leśnych, klasyfikacja według kategorii i rozmiarów zajmowanych<br />
obszarów<br />
6.2. Udział produkcji leśnej, przerobu drewna i produkcji papieru w PKB<br />
6.3. Dochody przedsiębiorstw leśnych<br />
6.4. Ogólne wydatki leśne<br />
6.5. Klasyfikacja personelu sektora leśnego<br />
6.6. Bezpieczeństwo i zdrowie<br />
6.7. Konsumpcja produktów drewnopochodnych<br />
6.8. Handel produkcji (eksport i import produkcji drewnopochodnych)<br />
6.9. Udział odnawialnych źródeł energii jakim jest las w ogólnej konsumpcji energii<br />
6.10. Dostępność do rekreacji<br />
27
Podsumowanie<br />
wskaźniki obliczone absolutne i <strong>względne</strong> <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong> mogą<br />
słuŜyć dodatkową informacją przy podejmowaniu róŜnego rodzaju<br />
decyzji gospodarczych w przedsiębiorstwach publicznych oraz<br />
prywatnych w posiadaniu których znajdują się zasoby leśne.<br />
w celach naukowych, w relacjach <strong>wskaźników</strong> ekonomicznofinansowych<br />
w działach gospodarki wykorzystujących zasoby leśne jako<br />
czynniki wytwórcze;<br />
w udoskonaleniu kryteriów i <strong>wskaźników</strong> zrównowaŜonego<br />
zarządzanie zasobami leśnymi;<br />
ze względu na to, Ŝe produktywność jest równieŜ miernikiem<br />
stopnia koncentracji (Zająć 1999), wskaźnik wartość dodana<br />
przypadająca na 1 ha powierzchni zalesionej, moŜe oceniać poziom<br />
wytworzonego produktu na 1 ha powierzchni podmiotu<br />
gospodarczego;<br />
w opracowaniu strategii gospodarczych, ale przy warunku<br />
uwzględnienia kompleksowości wszystkich kryteriów i <strong>wskaźników</strong> z<br />
systemu SFM;<br />
28
Dziękuj<br />
kuję za uwagę<br />
29
Rys. 15. Problemowe zagadnienie dotyczące ce obliczanie <strong>wartości</strong><br />
<strong>dodanej</strong> dla poszczególnych rodzajów w produkcji począwszy od<br />
hodowli do produktu finalnego<br />
MONOPOL<br />
Gospodarka<br />
wolnorynkowa<br />
S E K T O R L E Ś N Y<br />
30
Podsumowanie<br />
A. Wartość dodana jako instrument rynkowy moŜe<br />
słuŜyć dla pomiaru efektywności<br />
wykorzystania surowca drzewnego w skali<br />
makroekonomicznej dla poszczególnych<br />
rodzajów produkcji.<br />
B. Dla monitoringu w systemu SFM (wskaźniki<br />
szóstego kryterium) jako wskaźnik dochodów<br />
otrzymanych przez właścicieli w sektorze<br />
leśnym<br />
C. Wskaźniki <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong> słuŜyć<br />
dodatkową informacja dla:<br />
będą<br />
Inspekcji Ochrony Środowiska;<br />
tworzenia programów strategicznych;<br />
w negocjacjach przy ustalaniu cen na drewno
Ogólne wnioski<br />
Wartości dodana słuŜy jako nośnik informacji<br />
złoŜonego systemu zarządzania środowiskiem.<br />
Miejsce <strong>wartości</strong> <strong>dodanej</strong> w systemu<br />
Sustainable Forest Management pokazuje<br />
poziom dochodów otrzymanych przez<br />
jednostki gospodarcze oraz podmioty<br />
gospodarcze w sektorze leśnym. Wskaźniki<br />
<strong>względne</strong> obliczane na podstawie <strong>wartości</strong><br />
<strong>dodanej</strong> słuŜą miarą efektywności<br />
wykorzystania zasobów gospodarczych.
Rys. Struktura kosztów w w układzie rodzajowym<br />
działalno<br />
alności gospodarczej Nad<strong>leśnictwa</strong> Kielce<br />
GDLP Radom w latach 2000-2010 2010 r.<br />
33
Change language