Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com

Numru 2,120 

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

www.media.link.com.mt 

€0.75 

Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji 

‘KUNTATT’ NRU. 28: Telg[u g[al tmienja u g[oxrin il-laqg[at ta’ 

‘Kuntatt’ li Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u l-Kap tal-Partit 

Nazzjonalista kellu fl-a[[ar xhur ma’ g[aqdiet tas-so/jetà /ivili u 

[addiema minn diversi oqsma tax-xog[ol. Ilbiera[ hu ltaqa’ 

mal-bejjieg[a tas-suq ta’ Marsaxlokk. 

Rapport dettaljat f’pa;na 5 

Lawrence Gonzi, il-Prim Ministru u Kap tal- 

PN ilbiera[ sostna li quddiem l-isfidi ta’ 

b[alissa, il-Gvern immexxi minnu hu ffukat 

fuq il-prijoritajiet tal-familji Maltin, ewlieni 

fosthom ix-xog[ol. 

F’intervista fil-programm Il-Fatti Kollha 

mmexxi minn Trevor Degiorgio, fuq Radio 

101, il-Prim Ministru tkellem dwar issitwazzjoni 

pre]enti u dwar l-isfidi li g[andu 

quddiemu l-Gvern b[alissa. 

Il-Prim Ministru qal li l-aktar ]vilupp 

importanti li se[[ din il-;img[a kien irrapport 

tal-Organizzazzjoni Dinjija tax- 

Xog[ol (ILO) li kkonferma li fl-Ewropa, 

– Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi 

Malta u l-:ermanja biss irnexxielhom 

i]ommu r-rata tal-qg[ad inqas minn dik li 

kienet fl-2008. Dan filwaqt li Malta hi fost 

[ames pajji]i biss li fihom, dawk li ja[dmu bi 

qlig[, ]diedu min-numru li kienu fih fl-2008. 

G[all-PN, il-[olqien tax-xog[ol jibqa’ l- 

ikbar prijorità. Dan kuntrarjament g[allpolitika 

Laburista li aktar tiffoka fuq 

kwistjonijiet lokali milli fuq il-prijoritajiet li 

jolqtu l-aktar lill-poplu Malti. 

G[all-PN, sostna l-Prim Ministru, l-interess 

tal-pajji] jibqa’ prijorità. Dan hu timbru ta’ 

kull gvern nazzjonalista. 

g[al pa;na 8 

Il-Labour kattiv u vendikattiv 

Ta[t it-tmexxija pre]enti l-PL 

baqa’ bl-istess spirtu tal-antik 

Fil-;img[at u fix-xhur li vendikazzjoni billi jsemmi 

g[addew se[[ew ;rajjiet li kemm il-ka]i ta’ Carm 

komplew jikkonfermaw Mifsud Bonnici u Richard 

kemm il-Partit Laburista Cachia Caruana, kif ukoll 

g[adu jimxi ta’ kattiv u il-mod li bih il-Labour 

vendikattiv ma’ dawk li, mexa ma’ o[rajn, fosthom 

g[al xi ra;uni jew o[ra, ma Austin Gatt, Dolores 

jkunx jaqbel mag[hom. Cristina, Roderick 

G[alkemm l-episodji ta’ Chalmers, Anton Attard, 

Carm Mifsud Bonnici u ta’ Joe Mifsud, Joseph Mizzi u 

Richard Cachia Caruana — l-Isqfijiet Maltin. 

li dwarhom il-Labour Huma ka]i ta’ ftu[ ilg[ajn 

mhux aktar ta’ 25, 30 

g[amel, b’su//ess, 

mozzjonijiet fil-Parlament sena ilu i]da ta’ ftit xhur 

g[all-‘qtug[ ir-ras’ tag[hom biss ilu u ta’ o[rajn li 

— huma l-aktar ka]i ri/enti, g[adhom qed ise[[u 

ma’ dawn hemm o[rajn li b[alissa. 

se[[ew kollha ta[t ittmexxija 

pre]enti laburista mill-aktar evidenti ta’ dak li 

Huma wkoll indikazzjoni 

u li juru kemm f’dak ilpartit 

g[adu, b[al fl-antik, jekk jing[ata l-poter f’idejh. 

jkun qed iwettaq il-Labour 

jirrenja spirtu vendikattiv. Il-moral ta’ dawn l-istejjer 

Din il-;img[a il-mument kollha hu dan: jekk g[amel 

qed jiffoka fuq ftit minn dan kollu mill-Oppo]izzjoni 

dawn il-;rajjiet ta’ vendetta a[seb u ara x’ikun kapa/i 

personali, kattiverja u jwettaq mill-gvern. 

Id-dettalji f’pa;ni 6 u 7 

IL-PROVI 

Tal-Labour ilhom 

mill-2009 ibassru 

elezzjoni bikrija 

…u kull darba g[amlu minn 

kollox biex i;ibu elezzjoni 

Jekk id-diska tal-Partit 

Laburista fl-a[[ar jiem 

kienet biex il-pajji] imur 

g[al elezzjoni bikrija din 

/ertament la hi ;dida 

f’din il-le;i]latura u 

lanqas l-ewwel darba li 

]]ar]ret mil-Labour. 

F’le;i]laturi o[rajn 

ukoll, nies ewlenin tal- 

Malta Labour Party kienu 

jwebblu lill-partitarji 

tag[hom li Gvern 

Nazzjonalista ftit kien 

fadallu [ajja u li kien 

imminenti li jsejja[ 

elezzjoni. 

Din il-le;i]latura ma 

kinitx e//ezzjoni tant li 

sena biss wara li din l- 

amministrazzjoni bdiet 

il-[idma tag[ha, tal- 

Labour kienu di;à qed 

irew[u u jbassru 

elezzjoni bikrija. Ji;ifieri 

ilhom mill-2009, tliet 

snin ilu, i[ejju lin-nies 

tag[hom g[al din l- 

elezzjoni qabel ]mienha. 

L-g[ajta li Gvern 

Nazzjonalista se jmur 

g[al elezzjoni bikrija ma 

kinitx wa[da minn 

partitarji akkaniti 

laburisti i]da kienet 

imrew[a u ripetuta minn 

esponenti importanti talpartit, 

fosthom Deputati. 

Aktar ma beda jg[addi 

]-]mien aktar din iddiska 

nqabdet sa[ansitra 

minn Muscat innifsu. 

g[al pa;na 4

4 A[barijiet Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

tag˙rif 

Richmond Foundation. 

Barbecue bil-kollaborazzjoni ta’ 

Sheffield United F.C. nhar {amis 26 ta’ Lulju fil-Lukanda 

Fortina, Tas-Sliema. Prezz: Kbar 

€20, tfal ta[t l-10 snin €10. 

Jattendu players u coaching staff 

ta’ Sheffield Utd. G[al booking 

/emplu lil Mrs Bonello 

99498117 jew emai lil: 

maryrose@richmond.org.mt. 

Festa ta’ San Kal/idonju. Flokka]joni 

tal-festa ta’ San 

Kal/idonju se tkun /elebrata 

Quddiesa fil-kappella dedikata lil 

dan il-qaddis, li tinsab fil-bini tal- 

Kurja tal-Ar/isqof, il-Furjana. 

Din se ssir nhar it-Tlieta 24 ta’ 

Lulju, fis-6 p.m. Fil-5.30 p.m. se 

jing[ad ukoll ir-ru]arju. Irrelikwi 

ta’ San Kal/idonju 

jinsabu meqjumin f’kappella 

]g[ira li nbniet apposta, dahar 

ma’ dahar mal-kappella 

prin/ipali fil-bini tal-Kurja. Irrelikwi 

tal-qaddis, Ii n;iebu 

Malta mi/-/imiterju ta’ 

Pretestato, l-Italja, waslu filkappella 

dedikata lilu fl-1753. 

{ad-Dingli. Nhar il-:img[a 

27 ta’ Lulju il-Kumitat Festa 

Esterna Santa Marija se 

jorganizza edizzjoni o[ra tad- 

Dinglifest, attività g[all-familja 

kollha bis-sehem ta’ talent lokali 

u nazzjonali. Id-Dinglifest isir 

f’Misra[ :u]è Abela (il-pjazza 

[dejn il-knisja) mit-8 p.m. ’il 

quddiem. Din is-sena l-mistieden 

spe/jali se jkun Freddie Portelli. 

Ikun hemm ikel u xorb u d-d[ul 

bla [las. 

it-temp illum 

McLaren. Illum il-{add, fis-2 

p.m. il-Klabb tal-McLaren tal- 

Formula Wie[ed se juri dirett fuq 

screen kbir l-g[axar tellieqa talkampjonat 

dinji tal-Formula 

Wie[ed g[al dan l-ista;un mill- 

:ermanja. Il-McLaren F1 Club 

ta’ Malta jistieden lid-dilettanti 

kollha ta’ dan l-isport biex 

jing[aqdu ma’ membri tal-klabb 

fis-Serjeant’s Mess fil-Padiljun 

tal-Isport f’Kordin biex wara li 

jsegwu flimkien it-tellieqa 

jkollhom /ans jirb[u o;;ett 

relatat mal-Formula Wie[ed. 

VersAg[tini.Kul[add Xog[lu 

Jog[;bu. Attività o[ra b’risq l- 

Ilsien Malti se ssir nhar l-Erbg[a, 

25 ta’ Lulju, fuq iz-zuntier talknisja 

ta’ San Girgor, i]-}ejtun, 

fis-7 p.m. Rakkonti bid-djalett, 

qari ta’ siltiet ori;inali millmembri 

ta’ VersAg[tini, u 

mu]ika Maltija. Kul[add 

mistieden. D[ul bla [las. 

:abra kmieni ta’ ittri. 

MaltaPost plc tavla lill-pubbliku 

li bi qbil mal-Malta 

Communications Authority, a[[ar ;abra mill-kaxxi tal-ittri 

kollha nhar it-Tlieta 24 ta’ Lulju 

se ssir fis-2 p.m. 

Donazzjoni ta’ demm. Illum 

il-{add se jsir ;bir ta’ demm bil- 

Mobile Blood Donation Unit 

minn [dejn il-knisja parrokkjali 

ta’ {ad-Dingli, mit-8.30 a.m. sas- 

1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u 

tixtieq tag[ti d-demm, ;entilment 

mitlub tie[u mieg[ek il-karta talidentità. 

It-temp> Ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin f’xi waqtiet ikun pjuttost 

imsa[[ab. Il-Vi]ibbiltà> Tajba. Ir-Ri[> Moderat g[al ftit qawwi mill- 

Punent g[all-Majjistral li jsir ftit qawwi lokalment qawwi f’xi waqtiet. 

Il-Ba[ar> {afif g[al moderat li jsir moderat g[al qawwi. L-Imbatt> Ftit 

li xejn. L-Og[la Temperatura> 32˚C. Ix-Xita> f’dawn l-a[[ar 24 

sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0 mm. Ix-Xita> mill-1 ta’ Settembru 

644.7 mm. Ix-xemx> titla’ fis-6.01 u tin]el fit-20.16. 

In-numri tal-lottu li telg˙u lbiera˙ 

29 – 15 – 63 – 42 – 40 

spiΩeriji 

IL-FURJANA: Waterfront 

Dispensary, Forni 2l Pinto Wharf; IL- 

MARSA: Vivien Pharmacy, Triq 

Patri Magri; SANTA VENERA: 

Lantern Pharmacy, Misra[ il- 

Kebbies; BIRKIRKARA: St. Helen 

Pharmacy, Triq Tumas Fenech; TAL- 

PIETA`: Charing Pharmacy, Triq il- 

Mimosa, G’Mangia; SAN :ILJAN: 

Potter Chemists Ltd. Triq Wilga, 

Paceville; TAS-SLIEMA: Rudolph 

Pharmacy, 133 Triq Rudolph; 

IKLIN: Iklin Pharmacy, Triq 

Geronimo Abos; G{ARG{UR: 

Medicine Chest Pharmacy, Triq 

Demitriju Farrugia; IL-QAWRA: El 

Medina Chemist, Triq il-Fliegu; {AL 

TARXIEN: Tarxien Pharmacy, 59 

Triq {al Tarxien; IL-BIRGU: 

Vittoriosa Pharmacy, 9 Triq il-Mina l- 

Kbira; IX-XG{AJRA: St. Elias 

Pharmacy, St. Elias Strett; I}- 

}EJTUN: Green Cross Pharmacy, 31 

Misra[ Gregorio Bonnici; I}- 

}URRIEQ: Bronja Pharmacy 

Sonata’, Triq il-Bronja; {A}- 

}EBBU:: Santa Marija Pharmacy, 

40 Triq l-G[asfura; IL-BA{RIJA: 

Ba[rija Pharmacy, Triq Raddet ir- 

Roti k#m Triq l-Iskola; VICTORIA: 

Castle Pharmacy, 2 Misra[ l- 

Indipendenza; MARSALFORN: 

Tony’s Pharmacy, Triq il-Qbajjar. 

Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a fil-{dud u l-Festi Pubbli/i 

I/-?entri tas-Sa[[a tal-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma 

miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 tal-g[ada filg[odu. 

Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u. 

Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija. 

Il-[olqien tax-xog[ol fuq nett tal-a;enda 

tal-Laqg[a tal-Ambaxxaturi Maltin 

L-Ambaxxaturi Maltin se 

jitlaqqg[u f’Malta fil-jiem li 

;ejjin g[al-laqg[a annwali 

tag[hom. Matul din il-laqg[a 

se jing[ataw direzzjonijiet biex 

fil-[idma tag[hom ikomplu 

jkattru l-kuntatti kummer/jali, 

i;ibu aktar investiment lejn 

pajji]na u jsa[[u l-identità ta’ 

Malta fil-pajji]i rispettivi 

tag[hom. 

F’din il-laqg[a, l-Ambaxxaturi 

jiddiskutu diversi su;;etti 

marbutin ma’ dawn l-oqsma u 

jaqsmu l-esperjenzi talambaxxati 

rispettivi tag[hom. 

Is-Seminar jifta[ l-Erbg[a 25 

ta’ Lulju, b’laqg[a g[all- 

Ambaxxaturi mhux-residenti. 

Huma se jing[ataw tag[rif fuq 

il-[idma ta’ pajji]na f’diversi 

oqsma u kif ukoll dwar l- 

avvenimenti prin/ipali f’Malta 

matul din is-sena fosthom is- 

Summit tal-5+5 li se jsir fixxhur 

li ;ejjin. 

Tfajla fil-periklu tal-mewt u karozza tie[u n-nar 

Tfajla ta’ 24 sena residenti l-Mosta tinsab filperiklu 

tal-mewt wara in/ident li se[[ fissieg[a 

ta’ filg[odu, bejn il-:img[a u s-Sibt, 

fi Vjal Santa Lu/ija f’Ra[al :did. 

It-tfajla li kienet qed issuq Ford Ka tilfet ilkontroll 

tal-karozza li nqalbet. 

Tfajla o[ra ta’ 25 sena, residenti f’Ra[al 

:did, u li kienet passi;;iera fl-istess karozza 

sofriet ;rie[i ta’ natura gravi imma ma 

tinsabx fil-periklu tal-mewt. 

Tant kienu waqg[u 

f’assurdità f’dan it-tbassir 

tag[hom li fi Frar tal-2010 — 

kwa]i sentejn u nofs ilu — id- 

Deputat Laburista Leo Brincat, 

f’The Malta Independent, 

sa[ansitra kien kiteb hekk: One 

of the rumours doing the round 

right now is that government 

could be tempted to call a snap 

election in the wake of the 

Pope’s forthcoming visit to 

Malta. 

Din ma kinitx xi [a;a i]olata. 

Hemm numru kbir ta’ tbassiriet 

li fix-xhur ta’ wara kienet se ssir 

l-elezzjoni ;enerali. 

I]da dak li verament jolqtok 

hu li meta tifli ]-]mien li jkunu 

saru dawn it-tbassiriet issib li l- 

Labour kien ikun qed jag[mel 

minn kollox u b’diversi modi 

biex dan l-g[an tieg[u jintla[aq. 

Dawn il-metodi tal-Labour 

kienu jinkludu l-pre]entazzjoni 

ta’ diversi mozzjonijiet dwar 

persuni jew sitwazzjonijiet 

partikulari bit-tama kbira li sa 

fl-a[[ar il-gvern jaqa’ u jkollu 

jirrikorri g[all-elezzjoni. 

L-g[atx kbir tal-poter [are; 

aktar fil-bera[ meta l-Labour, 

biex jag[ti lin-nies l-impressjoni 

li l-elezzjoni kienet waslet, xhur 

twal ilu mela lil Malta 

b’billboards b’attakki personali 

fuq il-Prim Ministru Lawrence 

Gonzi. 

Il-5+5 hu mag[mul minn 

[ames pajji]i tal-Afrika ta’ Fuq 

u [ames pajji]i mill-Ewropa, 

inkluz Malta. 

Il-{amis ikun imiss l- 

Ambaxxaturi Maltin li 

jiddiskutu l-[idma tag[hom fiddiversi 

ambaxxati li g[andha 

Malta madwar id-dinja kollha. 

Jifta[ is-seminar Tonio Borg, il- 

Vi/i Prim Ministru u Ministru 

tal-Affarijiet Barranin. 

Fl-istess ;urnata tag[mel l- 

intervent tag[ha Helga Schmid, 

id-Deputat Segretarju :enerali 

g[all-Affarijiet Politi/i u s- 

Servizz Ewropew ta’ Azzjoni 

g[all-Affarijiet Esterni. Hi se tkun 

qed tiddiskuti t-temi tal-isfidi li 

tiffa//ja l-Unjoni Ewropea filpolitika 

estera tag[ha. 

Joe Bannister, i/-Chairman 

tal-Awtorità Maltija g[as- 

Servizzi Finanzjarji wkoll se 

jindirizza lill-Ambaxxaturi. Hu 

mistenni jitkellem dwar il-kri]i 

L-istess billboards kienu 

ma[suba wkoll biex tin]era’ l- 

in/ertezza fil-pajji] u 

jipparalizzaw lill-gvern fil- 

[idma tieg[u. 

Gvern Nazzjonalista, i]da, 

flok qag[ad jirrea;ixxi g[al dan 

il-log[ob li l-partit ta’ Muscat 

jinsab mehdi fih, baqa’ sejjer 

dritt fi triqtu biex ikompli jo[loq 

aktar jobs, isa[[a[ l-istrutturi 

edukattivi ta’ pajji]na, ikompli 

jtejjeb is-servizzi tas-sa[[a, 

jag[ti spinta lill-infrastruttura u 

jsebba[ lil pajji]na bi pro;etti 

utli u innovattivi. 

Il-memorja kollettiva tal- 

Maltin twassal biex il-poplu 

jirrealizza li l-Partit 

Nazzjonalista fil-gvern dejjem 

mar g[al elezzjoni ;enerali 

ekonomika b’referenza 

partikolari g[all-effetti li [alliet 

il-kri]i fil-Gre/ja, Spanja u l- 

Italja fost l-o[rajn. 

Se ssir ukoll ta[dita dwar ilpromozzjoni 

ta’ Malta b[ala 

post g[all-investiment li se 

titmexxa minn uffi/jal tal-Malta 

Enterprise. 

Matul il-;urnata tal-:img[a, 

l-Ambaxxaturi se jkunu 

indirizzati mis-Segretarju 

Permanenti fil-Ministeru tal- 

Finanzi. 

Hu ippjanat ukoll intervent 

mill-Kamra tal-Kummer/, l- 

Intrapri]a u l-Industrija dwar ilqasam 

ekonomiku u l-impatt 

tal-kri]i internazzjonali fuq innegozju. 

Fl-istess jum se jsiru wkoll 

ta[ditiet dwar iz-zona ewro, ilprogress 

demokratiku fil-Libja, 

kif ukoll dwar il-[idma g[all- 

Belt Valletta b[ala Belt Kapitali 

Ewropea tal-Kultura fl-2018. 

Sadattant g[all-[abta tat-tlieta’ ta’ 

filg[odu tal-biera[, karozza Peugeot 207 

[adet in-nar fi Triq Spiru Mizzi 

f’Birkirkara. {add ma wegga’ f’dan l- 

in/ident imma l-vettura ;arrbet [sarat 

estensivi. 

Il-Ma;istrat tal-g[assa Doreen Clarke 

[atret diversi esperti biex jg[inuha flinkjesta 

dwar dawn i]-]ew; ka]i. 

L-investigazjonijiet g[adhom g[addejjin. 

Aktar minn erbg[in tbassira fi tliet snin 

minn pa;na 1 

meta kien jaqbel lill-pajji]. Qatt 

ma g[a]el elezzjoni ;enerali 

biex ja[rab mill-isfidi li kien 

qed jiffa//ja pajji]na b[alma 

g[amel il-Partit Laburista 

diversi drabi. 

It-tliet snin tbassir ta’ 

elezzjoni ;enerali bikrija urew 

biss l-g[atx bla limitu g[allpoter 

mill-partit ta’ Muscat u, 

fuq kollox, urewh b[ala partit li 

ma kellux il-polz tal-poplu 

f’idejh. 

G[al min jinteressah kien 

hemm ’il fuq minn erbg[in 

darba li tul l-a[[ar tliet snin, 

kelliema laburisti jew xi wa[da 

mill-media tal-Labour, b’xi 

mod bassru elezzjoni bikrija… 

i]da kull darba baqg[u b’xiber 

imnie[er.

8 Opinjoni# Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

‘G[andna B]onnok’ 

Il-Partit Nazzjonalista g[andu 

b]onnok. Wasal il-mument li 

l-persuni li tassew jemmnu 

f’pajji]na u jemmnu fil-;id talpajji] 

u l-poplu Malti u 

G[awdxi jinvolvu ru[hom u 

jag[tu sehemhom. 

Fil-Partit Nazzjonalista, bejn 

nies fil-Kumitati Sezzjonali, 

kunsillieri lokali, membri fil- 

Ferg[at u fil-Kunsill :enerali 

g[andu ’l fuq minn 1,100 

attivist. Attivisti li qed ja[dmu, 

jag[tu r-ri]ultati u li ilhom 

jag[tu r-ri]ultati tul is-snin. 

Biss il-Partit Nazzjonalista 

g[andu b]onnok tag[ti kontribut tieg[ek mal-familja 

tieg[ek, fil-lokal tieg[ek, filpost 

tax-xog[ol u fost 

il-[bieb tieg[ek. 

Ir-rwol ta’ kul[add hu 

importanti. Ir-rwol ta’ kul[add 

hu kru/jali. Sehmek jag[mel 

id-differenza u g[alhekk 

je[tie; li tinvolvi ru[ek u ma 

tibqax passiv. 

Esperjenza personali 

Matul ix-xhur li g[addew 

bdejt il-[idma tieg[i fuq livell 

distrettwali fis-7 Distrett 

elettorali f’{ad-Dingli, {a]- 

}ebbu;, l-Imdina, l-Im;arr, l- 

Imtarfa u r-Rabat b[ala 

kandidat. 

Il-[idma kienet qed tag[tini 

sodisfazzjon kbir u kienet qed 

tqarribni aktar man-nies. Kont 

qed nid[ol f’[afna aktar djar u 

niltaqa’ ma’ [afna aktar nies 

milli niltaqa’ fil-[idma tieg[i 

minn pa;na 1 

Dwar is-sitwazzjoni 

pre]enti fil-gvern, il-Prim 

Ministru qal li dak li qed 

ise[[ mhux sorprendenti 

g[aliex anki fil-kwistjoni 

dwar id-divorzju, hu ma kienx 

infurmat minn qabel li kienet 

se tkun pre]entata l-li;i. 

Hu spjega li kien innota d- 

dikjarazzjoni tad-Deputat 

Jeffrey Pullicino Orlando li 

kien se jikkollabora mal-gvern 

biex ikompli jkun attwat ilprogramm 

elettorati li g[andu 

l-appo;; tal-ma;;oranza talelettorat 

u sostna li kien 

hemm okka]jonijiet o[ra li 

fihom il-gvern sab il-formula 

biex ikompli jwettaq ilprogramm 

politiku tieg[u. 

Filwaqt li sa[aq fuq importanza li l-kwistjonijiet 

interni jkunu ri]olti, Lawrence 

Gonzi qal li l-fatti huma li din 

il-le;i]latura waslet fl-a[[ar 

xhur tag[ha u g[alhekk l- 

elezzjoni tissejja[ meta jkun 

fl-a[jar interess tal-pajji]. 

Il-Prim Ministru tkellem 

dwar il-programm le;i]lattiv 

qawwi li g[andu quddiemu l- 

Gvern u semma l-li;ijiet dwar 

il-koabitazzjoni, l-IVF, statura 

ikbar g[all-Parlament u l-li;i 

tal-whistle blower. 

Dan filwaqt li l-Gvern qed 

i[ejji l-Ba;it. 

Dawn huma l-prijoritajiet li 

g[andu quddiemu l-pajji] u l- 

PM iddikjara li l-gvern hu 

determinat li jwettaq dan ilprogramm 

sakemm ikollu l- 

fil-partit fil-[idma fl-istrutturi 

interni fil-kariga ta’ Assistent 

Segretarju :enerali kif ukoll 

fil-[idma fl-Uffi//ju Elettorali 

(ELCOM) b[ala Direttur ta’ 

dan l-uffi//ju. 

{assejt mill-qrib il-b]onn 

kbir tan-nies li jiltaqg[u ma’ 

esponenti tal-PN biex dawn 

jisimg[uhom, jilqg[u l-proposti 

tag[hom u jie[du azzjoni fuq 

problemi li huma qed jiffa/jaw. 

Din il-[idma ma domtx 

inwettaqha g[al ]mien twil 

peress li l-Kap tal-Partit, Dr. 

Lawrence Gonzi qalli li fil-pjan 

tal-Partit “g[andna b]onnok” 

tiffoka totalment fuq il-[idma 

kru/jali mal-istrutturi interni u 

fil-pro/ess elettorali u g[alhekk 

ma stajtx inkun kandidat tal- 

Partit. 

G[alkemm kienet proposta 

diffi/li u g[a]la li talbet minni 

sagrifi//ju mhux ]g[ir, 

idde/idejt g[alhekk li 

nirrinunzja g[all-kandidatura 

biex niffoka totalment fuq il- 

[idma kru/jali nterna tal-Partit. 

Ir-rieda tal-Kap tal-Partit u l- 

prioritajiet tal-PN g[andhom 

jie[du priorità fuq ix-xewqat u 

l-ambizzjonijiet personali ta’ 

kull min hu involut fil-Partit 

Nazzjonalista. 

Ba[[ara tal-maltemp 

fi ]mien ta’ sfidi 

Hu fatt mag[ruf li ]- 

]mien li g[addej minnu 

b[alissa l-PN hu ]mien ta’ 

sfidi kbar. }mien li, kif 

ma;;oranza parlamentari. 

Il-PN kien dejjem il-partit li 

baxxa rasu quddiem idde/i]jonijiet 

tal-elettorat u 

f’dan il-mument mhux se 

ja[rab mir-responsabbiltà li 

jwettaq. 

Dwar il-koabitazzjoni, il- 

Prim Ministru qal li l-Gvern 

g[andu li;i lesta li se tkun 

pubblikata g[ad-diskussjonijiet. 

Meta semma l-IVF, il-Prim 

Ministru ddikjara li l-Gvern 

mhux se j[alli ‘il-;ungla’ li 

te]isti b[alissa fil-pajji]. Hu 

sostna li mhux se jkun tollerat 

li f’Malta jista’ jsir kollox u 

sostna li jirrikonoxxi li jista’ 

jkun hemm min ma jaqbilx, 

fosthom il-Knisja, i]da r- 

responsabbiltà tal-gvern hi li 

jidda[[lu aktar kontrolli. 

Lawrence Gonzi kkritika lil 

Joseph Muscat g[all-fatt li 

isostnu [afna, ilna ]mien 

twil ma niffa/jaw b[ala 

partit. Tisma’ bosta 

jg[idulek li “dak li qed 

jiffa//ja llum Lawrence 

Gonzi l-ebda Kap ta’ Partit 

ma’ ffa//ja.” 

Dan i]-]mien ta’ sfidi 

g[alhekk jitlob sagrifi//ju u 

[idma qawwija minn kull 

min hu involut fi [dan il- 

PN, minn min hu msie[eb 

b[ala tesserat fil-PN kif 

ukoll minn dawk li jemmnu 

u j[addnu l-prin/ipji u l- 

valuri tal-PN. 

Je[tie; li f’dawn ilmumenti 

ta’ sfidi kbar 

nirrispondu g[as-sej[a talpartit. 

Il-PN je[tie; issehem 

ta’ kul[add f’kull 

livell, b[ala tesserati, b[ala 

membri fil-kumitati 

sezzjonali, membri fil- 

Ferg[at, [idma ta’ 

canvassing fost l-elettorat, 

volontarjat fuq livell lokali, 

volontarjat fil-pro/essi ta’ 

tesserament kif ukoll filpro/essi 

elettorali biex 

nil[qu l-elettorat kollu u 

[idma ta’ volontarjat fid- 

Dar ?entrali. 

Il-PN b[alissa, aktar minn 

qatt qabel, je[tie; ba[[ara 

validi g[a]-]mien ta’ sfidi 

qawwijin li g[addej 

minnhom. Ba[[ara, li mhux 

ne/essarjament ja[dmu 

e]attament fejn jixtiequ i]da 

fejn il-partit je[tie;hom l- 

aktar. 

dan qed jiltaqa’ fil-mag[luq 

ma’ organizzazzjonijiet jew 

individwi u jwieg[ed kollox. 

“Nisfida lil Joseph Muscat 

biex jiddikjara dak li qed 

jing[ad f’dawn il-laqg[at”, 

sostna l-Prim Ministru, li 

appella lill-poplu biex jiftakar 

l-istrate;ija laburista qabel l- 

1996 meta kienu wieg[du li 

se jne[[u l-VAT u fil-fatt 

kienu da[[lu taxxa g[olja 

iktar minnha. 

Il-Prim Ministru semma lil 

Richard Cachia Caruana u 

akku]a lill-MLP li huma 

kompli/i fl-e]er/izzju ta’ 

frame-up fuq persuna. 

Waqt li semma lid-deputati 

Karmenu Vella u Joe Mizzi, 

il-Prim Ministru qal li Joe 

Mizzi g[andu jispjega x’kien 

g[amel meta kien Ministru 

bejn l-1996 u l-1998 fuq irrapport 

ta’ attività fuq jott li 

Servizz politiku 

fejn l-aktar me[tie; 

Il-Partit Nazzjonalista 

g[andu b]onnok, g[andu 

b]onn is-servizzi tieg[ek u l- 

g[ajnuna tieg[ek. Kull min 

jinvolvi ru[u fil-PN je[tie; 

jag[ti s-servizz tieg[u fejn u 

kif l-aktar me[tie;, lil hinn 

mix-xewqat u l-ambizzjonijiet 

personali tieg[u jew tag[ha u 

jara li jag[ti l-massimu li 

jista’ —we need to bloom 

where we are planted. 

I]-]mien ta’ sfidi li ninsabu 

fih mhux ]mien ilprotagoni]mu 

i]da ]mien ta’ 

servizz u sagrifi//ju biex 

sehmna jing[ata fejn l-aktar 

me[tie; u li j[alli effett u 

ri]ultat. 

A;enti li jwasslu 

messa;; po]ittiv 

Matul dawn l-erba’ snin u 

nofs li g[addew Gvern 

immexxi mill-PN [adem u ta 

r-ri]ultati fl-oqsma l-aktar 

kru/jali tax-xog[ol, is-sa[[a, 

l-edukazzjoni u l-ambjent fost 

l-o[rajn. 

Matul dawn l-erba’ snin 

in[olqu 20,000 job ;did, 

kienu salvati 5,000 job, 

]diedu l-medi/ini li jing[ataw 

b’xejn, qed jinbena sptar ;did 

g[all-kura tal-kan/er, 76,000 

persuna bdew ji;bru l- 

medi/ini b’xejn mill-ispi]erija 

tal-g[a]la tag[hom, inbniet 

skola ;dida kull sena, qed isir 

investiment ta’ 120 miljun 

fiha kienet se tittie[ed iddroga. 

“X’ji;ifieri Joe Mizzi 

qal li kien waqaf dwar dan ilka]?” 

irrimarka l-Prim 

Ministru. Qal li Joe Mizzi 

kien baqa’ sieket quddiem dik 

is-sitwazzjoni. 

Dwar Karmenu Vella, il- 

Prim Ministru, qal li meta 

Vella kien responsabbli mill- 

Air Malta, ma kien g[amel 

xejn dwar l-allegazzjonijiet li 

qed jissemmew. Lawrence 

Gonzi qal li Joseph Muscat 

jinsab im/appas b’dawn ilpolitikanti. 

L-obbligu tal-MLP, sostna 

l-Prim Ministru hu li jispjega 

kif se j;ib l-investiment g[alledukazzjoni, 

is-sa[[a u l-jobs. 

Id-differenza bejn il-PN u l- 

MLP hi li l-PN g[andu t- 

twe;ibiet g[al dawn l-isfidi 

g[aliex bil-fatti rnexxielu 

jwettaq u jbiddel pajji]. 

“Determinati li 

nindirizzaw l-isfidi interni li 

g[andu l-PN i]da 

determinati wkoll li 

nkomplu mexjin ’il quddiem 

biex inkomplu nwettqu”, 

sostna l-Prim Ministru. 

F’dan il-kuntest, il-Prim 

Ministru semma l-qag[da 

ekonomika internazzjonali 

fejn il-familji, l-anzjani u ]- 

]g[a]ag[ qed jiffa//jaw 

problemi so/jali kbar. 

F’Malta, il-politika talgvern 

wasslet biex f’dawn issetturi 

so/jali l-Gvern kompla 

jkabbar l-investiment. 

Il-Prim Ministru semma 

minn Jean Pierre Debono – 

Assistent Segretarju :enerali PN 

jpdebono@pn.org.mt 

ewro f’campus;did tal- 

MCAST u 18,600 student u 

studenta qed jie[du l- 

istipendju. Dawn huma fost ilftit 

benefi//ji li [alliet ilpolitika 

tal-PN fil-Gvern tul l- 

erba’ snin li g[addew. 

Il-PN je[tie; li jkollu aktar 

a;enti biex iwasslu dan ilmessa;; 

tieg[u u jikkonvin/u 

li pajji]na u l-poplu Malti u 

G[awdxi je[tie;u politika flinteress 

tal-;id komuni, 

politika li ssa[[a[ u tkompli 

tkattar il-jobs, politika li 

tiggarantixxi servizzi ta’ 

sa[[a a[jar b’xejn u sistema 

edukattiva b’xejn li toffri l- 

aqwa opportunitajiet lil 

kul[add. 

Il-Gvern g[andu programm le;i]lattiv qawwi 

LAWRENCE GONZI fuq Radio 101> Il-PN irid ikompli jwettaq ilpolitika 

li tat tant ri]ultati tajbin 

wkoll il-laqg[a li kellu mal- 

Kummissarju John Dalli u qal 

li f’din il-laqg[a kienu diskussi 

l-konklu]jonijiet tas-Summit 

tal-UE fejn saret diskussjoni 

dwar il-pensjonijiet u fejn 

Malta [adet po]izzjoni iebsa. 

F’din il-laqg[a wkoll, qal il- 

Prim Ministru, il- 

Kummissarju John Dalli 

g[addielu lista ta’ uffi/jali u 

persuni fil-PN biex dwarhom 

ikunu //arati diversi aspetti. 

Lawrence Gonzi qal li kien 

di;à qed ja[dem fuq din illista. 

Fil-laqg[a l- 

Kummissajru Dalli allega 

wkoll li s-site tieg[u kienet 

i[[ekkjata u qal li dan il-ka] 

qed ikun investigat mill- 

Kummissajru tal-Pulizija. 

Il-Prim Ministru qal li l- 

konklu]jonijiet talinvestigazzjonijiet 

tal-Pulizja 

se jkunu pubblikati. 

Quddiem is-sitwazzjoni 

pre]enti, il-Prim Ministru 

esprima ottimi]mu g[all-fatt 

li l-PN irnexxielu jwettaq 

politika li tat ri]ultati tant li 

fl-a[[ar erba’ snin in[olqu 

20,000 job waqt li MCAST u mill-Università 

ggradwaw 20,000 student. 

Fil-konklu]joni tieg[u l- 

Prim Ministru qal li dawn 

huma mumenti diffi/li 

internament g[all-PN u 

sa[aq fuq il-b]onn li dawn 

ikunu solvuti i]da, minkejja 

dan, il-gvern se jibqa’ 

kkon/entrat fuq l-interess 

tan-nazzjon.

2 A[barijiet Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Laqg[a importanti tal-E]ekuttiv tal-PN 

titmexxa minn ]ew; nisa 

…tispikka l-importanza li l-PN jag[ti lir-rwol tal-mara fil-politika 

Il-laqg[a tal-Kumitat E]ekuttiv tal- 

Partit Nazzjonalista nhar it-Tlieta li 

g[adda u li matulha kienet diskussa t- 

talba ta’ Jeffrey Pullicino Orlando biex 

Richard Cachia Caruana jitke//a mill- 

PN, tista’ tkun kunsidrata b[ala wa[da 

‘storika’ mhux tant g[all-kontenut 

tag[ha i]da pjuttost g[al min mexxiha. 

Fil-fatt il-laqg[a tmexxiet, g[allewwel 

darba, minn ]ew; nisa. 

Il-President tal-Kumitat E]ekuttiv hi 

l-Avukat Marthese Portelli li ilha f’din 

il-kariga minn meta kienet eletta fis-27 

ta’ :unju, 2008. 

Nhar it-Tlieta, i]da, fil-[in li bdiet illaqg[a 

hi kienet imsiefra u, 

g[aldaqstant, il-laqg[a bdiet titmexxa 

mill-Avukat Paula Mifsud Bonnici, li hi 

l-Presidenta ta’ organu ie[or importanti 

tal-PN, il-Kunsill :enerali. 

Marthese Portelli, i]da, interrompiet 

i]-]jara li kienet qed tag[mel barra l- 

pajji] u ;iet apposta lura Malta biex 

tie[u sehem f’din il-laqg[a. 

Effettivament, hi la[qet waslet waqt li l- 

laqg[a tal-E]ekuttiv kienet g[adha 

g[addejja u fil-fatt [adet f’idejha t- 

tmexxija tal-laqg[a hekk kif waslet fid- 

Dar ?entrali tal-PN. 

Membri tal-E]ekuttiv Nazzjonalista li 

tkellmu ma’ din il-gazzetta rrimarkaw 

dwar il-professjonalità u s-serjetà li biha 

mexxew din il-laqg[a kemm Paula 

Mifsud Bonnici, kif ukoll Marthese 

Portelli. 

Ir-rwol ta’ Paula Mifsud Bonnici — li 

kienet eletta President tal-Kunsill 

:enerali fit-13 ta’ Novembru, 2009 — 

u ta’ Marthese Portelli fl-og[la ]ew; 

strutturi tal-PN huma xhieda kemm dan 

il-partit jag[ti importanza lir-rwol tannisa 

fil-qasam politiku. 

Fil-fatt ta’ min ifakkar li l-Partit 

Nazzjonalista hu l-uniku partit f’Malta li 

f’xi ]mien kellu ]ew; nisa fi tnejn millog[la 

karigi tieg[u fl-istess [in u, 

g[aldaqstant, f’po]izzjoni li jmexxu 

laqg[at kultant sensittivi u delikati [afna 

b[al dik ta’ nhar it-Tlieta li g[adda. 

Kemm Paula Mifsud Bonnici kif ukoll 

Marthese Portelli, jag[tu sehemhom 

ukoll f’livell lokali billi t-tnejn li huma 

kienu eletti b[ala kunsillieri lokali fil- 

{amrun u fix-Xewkija rispettivament. 

Paula Mifsud Bonnici ikkontestat l- 

elezzjoni ;enerali wkoll fl-2003 u fl- 

2008 waqt li Marthese Portelli 

ikkontestat l-elezzjoni ;enerali tal-2008 

u dik g[all-Parlament Ewropew fl- 

2009. 

Paula Mifsud Bonnici 

Marthese Portelli 

L-ISTORJA TIRREPETI RU{HA... 

Yana Mintoff g[andha programm politiku g[aliha 

Minn imkien, f’daqqa wa[da, 

kmieni din is-sena, Joseph 

Muscat kien [abbar li kien 

[atar lil Yana Bland Mintoff 

b[ala delegata spe/jali tal- 

Konferenza :enerali tal- 

Partit Laburista u, aktar tard, 

sar mag[ruf li se tkun ukoll 

kandidata laburista fl- 

Elezzjoni :enerali fuq l- 

Ewwel Distrett. 

Yana Mintoff eventwalment 

kienet tkellmet fil- 

Konferenza :enerali u 

ng[atat ovazzjoni kbira middelegati 

l-o[rajn. 

Fil-;img[at ta’ wara, Yana 

Mintoff kienet intervistata fi 

programmi televi]ivi u f’xi 

gazzetti. 

F’wa[da minn dawn l- 

intervisti, pubblikata f’The 

FOCUS 101 

Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m. 

Imexxi> Ryan Callus 

Mistednin> Charlo Bonnici 

Edwin Vassallo 

Yana Mintoff 

Sunday Times tat-8 ta’ April, 

2012 hi uriet l-orjentament 

tag[ha favur l-abort. 

Wara dik l-intervista kien 

hemm min talab spjegazzjoni 

/ara ta’ dak li Yana Mintoff 

qalet fl-intervista i]da hi 

baqg[et ma tkellmet xejn. 

Lanqas il-Partit Laburista 

ma kkummenta g[alkemm 

uffi/jalment jg[id li hu kontra 

l-abort. 

Nhar il-{add li g[adda, 

Yana Mintoff kitbet artiklu 

f’The Sunday Times li fih, 

fost affarijiet o[rajn, qalet li 

meta tmur tag[mel il-home 

visits in-nies qed ikellmuha 

dwar il-vapuri militari li qed 

jid[lu Malta, dwar l-ajruplani 

Amerikani tal-gwerra li qed 

jin]lu fl-ajruport u l-Ambaxxata 

Amerikana ;dida 

f’pajji]na li hi qed tallega li 

qed tintu]a b[ala /entru ta’ 

kontroll. 

Yana Mintoff qalet ukoll li 

nofs il-pajji]i li re/entement 

issie[bu fil-Partnership for 

Peace spi//aw biex saru 

membri effettivi tan-NATO u 

]iedet li s-s[ubija fil-PfP hi 

biss l-ewwel pass lejn dan l- 

g[an. 

Ta’ min ifakkar, i]da, li 

minn wara dahar kul[add, u 

g[all-konvenjenza, ftit ta]- 

]mien ilu, il-Labour kien 

[abbar baxx baxx li hu favur 

li Malta tibqa’ fil-Partnership 

for Peace waqt li xi deputati 

laburisti kemm-il darba kienu 

ikkummentaw li kien wasal 

i]-]mien li l-kun/ett tannewtralità 

fil-Kostituzzjoni ta’ 

pajji]na jkun a;;ornat skont l- 

i]viluppi li se[[ew mill-1987 

’l hawn meta dan l-istatus 

kien idda[[al fil-Kostituzzjoni. 

Dan kollu juri bl-aktar mod 

/ar li, g[al darb’o[ra, il-Partit 

Laburista, g[andu kandidata 

tieg[u li se tkun qed 

tikkontesta l-elezzjoni 

;enerali bi programm 

differenti minn dak uffi/jali 

tal-partit. 

Dan hu e]att dak li kien 

g[amel Alfred Sant qabel l- 

Elezzjoni tal-1996 filkonfront 

tal-Perit Duminku 

Mintoff, missier Yana, meta 

kien talbu jo[ro; mal-partit 

tieg[u. 

Dwar il-mod kif Mintoff 

kien ikkontesta dik l-elezzjoni 

g[andna r-rakkont awtorevoli 

ta’ Duminku Mintoff stess fil- 

Parlament: 

“L-ewwel nett, meta ;ejna 

g[all-elezzjoni, (Alfred Sant) 

kien jaf li jien ma naqbilx 

mal-programm. Ma bg[attlux 

ittra biex ng[idlu li jien ma 

naqbilx, imma bg[att ng[idlu 

bil-fomm li jien g[andi ]ew; 

diffikultajiet: li ma naqblx 

mal-programm… u li rrid li 

jkolli indipendenza bi]]ejjed 

li l-vu/i tieg[i tinstema’ fiddistrett 

tieg[i. G[edthomlu 

dawn… g[amel [a]in li 

a//etta jew le? Dak hu jaf. 

“Kieku dakinhar [aseb li 

ming[ajri jista’ jitla’, g[amel 

[a]in li a//etta, u kieku 

dakinhar [aseb li kellu b]onni 

biex jitla’ allura g[amel tajjeb. 

Dik l-istorja kollha. Jien 

m’iniex qieg[ed nattakkah 

g[aliex [allieni dakinhar. Hu 

jaf, hu qed imexxi l-partit u hu 

ried jitla’.” 

Mhemmx g[alfejn tkun xi 

;enju biex tinnota li dak li qed 

ji;ri b[alissa fil-Labour filkonfront 

tal-kandidatura ta’ 

Yana Mintoff hu ripetizzjoni 

tal-istorja fejn din il-kandidata 

‘;dida’ qed tipproponi 

affarijiet differenti minn dak li 

jg[id li jemmen fihom il- 

Partit Laburista. 

Dan hu ka] ie[or li juri 

kemm fil-Labour ta’ b[alissa 

l-aktar importanti hu l- 

opportuni]mu u l-ebda 

prin/ipju jew twemmin ie[or.


A[barijiet Lokali 3 

Illum tid[ol fis-se[[ 

il-li;i dwar il-Kunsill 

tal-Maltin li Jg[ixu Barra 

minn Matthew Bonnett 

G[all-ewwel darba, grazzi 

g[al-li;i li tid[ol fis-se[[ 

illum, se jitwaqqaf Kunsill 

ta’ Maltin li Jg[ixu Barra 

mag[mul minn 

rappre]entanti ta’ 

komunitajiet Maltin f’pajji]i 

barranin. B’hekk se titwettaq 

weg[da o[ra tal-Gvern fil- 

Konvenzjoni tal-Maltin li 

Jg[ixu Barra, li saret fl-2010. 

Dan il-Kunsill, li se jkun 

presedut minn Tonio Borg, 

il-Vi/i Prim Ministru u 

Ministru tal-Affarijiet 

Barranin, jikkonsisti f’g[axar 

rappre]entanti ma[tura wara 

konsultazzjoni malkomunitajiet 

Maltin millistati 

ta’ Victoria u New 

South Wales fl-Awstralja, 

stati o[ra fl-Awstralja, l-Istati 

Uniti tal-Amerika, il-Kanada, 

l-Ewropa u r-Renju Unit. 

Barra minn dan, il-Kunsill 

jinkludi wkoll [ames persuni 

b’esperjenza fil-qasam tal- 

?idma tal-komunitajiet 

Maltin barra minn Malta. 

F’kummenti lil din ilgazzetta, 

Tonio Borg, il-Vi/i 

Prim Ministru u Ministru tal- 

Affarijiet Barranin, fakkar li 

bid-d[ul fis-se[[ ta’ din illi;i, 

se tkun qed titwettaq 

weg[da o[ra favur il-Maltin 

ta’ barra. 

Fakkar ukoll li qabel ma 

tela’ l-PN fil-Gvern, ma 

kinitx te]isti /ittadinanza 

doppja, ji;ifieri malli persuna 

sar /ittadin Awstraljan, kien 

jitlef i/-/ittadinanza Maltija. 

Bis-sa[[a ta’ gvernijiet 

nazzjonalisti, kull Malti li 

jakkwista /ittadinanza ta’ 

pajji] ie[or, ma jitlifx i/- 

/ittadinanza tieg[u. L-a[[ar 

emenda li saret kienet fl- 

2007 u li permezz tag[ha, 

kull persuna li jkollha xi 

antenat imwieled Malta, 

awtomatikament jikkwalifika 

g[a/-/ittadinanza Maltija. 

Il-Kunsill tal-Maltin li 

Jg[ixu Barraa g[andu l- 

funzjoni li jirrappre]enta 

dawn il-komunitajiet 

quddiem il-Gvern ta’ Malta 

u kull awtorità pubblika, 

waqt li g[andu jissorvelja l- 

kwalità tal-[ajja ta’ dawn ilkomunitajiet 

u jsa[[a[ irrabtiet 

bejniethom u l-[ajja 

politika, kulturali, 

ekonomika u so/jali ta’ 

Malta. 

Funzjoni o[ra tal-Kunsill 

hi l-[arsien tad-drittijiet ta’ 

dawn il-komunitajiet u ]- 

]amma tal-identità kulturali 

u lingwistika tag[hom. 

Il-Kunsill g[andu wkoll 

jippromwovi l-istorja talemigrazzjoni 

u l-kultura 

Maltija barra minn Malta 

b’mod partikulari t-tag[lim 

tal-lingwa Maltija. 

Il-Kunsill g[andu jag[ti 

pariri lill-Gvern dwar kull 

abbozz ta’ li;i li jolqot l- 

interessi tal-Maltin li jg[ixu 

barra minn Malta kif ukoll 

dwar kull mi]ura 

amministrattiva li tkun ta’ 

interess g[all-komunitajiet 

Maltin. 

Hu ma[sub li tul din issena 

ssir l-ewwel laqg[a 

f’Malta ta’ dan il-Kunsill. 

Il-li;i tirrikjedi li dan il- 

Kunsill jiltaqa’ mill-inqas 

darba fis-sena f’Malta, waqt 

li jistg[u jsiru laqg[at o[ra 

permezz ta’ video jew audio 

teleconferencing. 

Tonio Borg semma wkoll 

li l-Gvern sab koperazzjoni 

mill-Oppo]izzjoni kemm 

biex din il-li;i g[addiet 

b’[effa u b’mod unanimu 

mill-Parlament u wkoll biex 

jin[atar il-Kunsill kif 

kompost. 

L-‘OHIO’ li da[al f’Malta fil-15 ta’ Awwissu 1942 fost il-fer[ u l-ammirazzjoni tal-poplu 

Il-Maltapost se tfakkar 

is-70 anniversarju 

tal-Konvoj ta’ Santa Marija 

...se to[ro; l-akbar sett ta’ bolol 

fl-istorja filatelika ta’ Malta 

Il-Maltapost se tkun qed tfakkar is-70 anniversarju 

mill-Konvoj ta’ Santa Marija bil-[ru; ta’ 

sett ta’ 88 bolla li kull wa[da hi tpin;ija talvapuri 

kollha li [adu sehem f’dan il-konvoj 

storiku u li hu kunsidrat li kien is-salvazzjoni ta’ 

Malta f’dak i]-]mien kru/jali. 

Dan in-numru daqstant kbir ta’ bolol f’[ar;a 

wa[da /ertament li hu rekord g[all-qasam lokali 

u esperti f’dan il-qasam qalu lil din il-gazzetta li 

x’aktarx li hu wkoll rekord dinji. 

Il-bolli se jkunu tal-valur ta’ 26/ ta’ ewro 

-il wa[da u, b’hekk, is-sett s[i[ se jkun jiswa 

22.88 ewro. 

Hu mistenni li dan is-sett ji;;enera interess 

kbir kemm f’pajji]na kif ukoll lil hemm minn 

pajji]na, kemm g[all-kwantità tieg[u kif ukoll 

g[as-su;;ett mag[]ul. 

Operation Pedestal, kif kien mag[ruf 

teknikament il-Konvoj ta’ Santa Marija, kien l- 

a[[ar sforz tal-alleati biex iwasslu l-[ti;iet g[al 

Malta f’dawk i]-]mien kemm f’termini ta’ ikel 

kif ukoll, u l-aktar importanti, fuel. 

Wara battalja qalila fuq il-ba[ar, fil-15 ta’ 

Awwissu, 1942 da[al f’Malta l-vapur Amerikan 

OHIO, li wassal tag[bija kbira bi]]ejjed biex 

i]]omm lil Malta u lill-Maltin g[addejjin sa ma 

l-gwerra, finalment, bdiet tbatti. 

Barra t-telf ta’ numru ta’ vapuri, l-alleati kienu 

tilfu wkoll madwar 400 ru[ fil-;lied qalil flib[ra 

tal-Mediterran. 

Kienu erbg[a biss minn erbatax-il vapur 

merkantili li rnexxielhom jaslu sal-Port il-Kbir 

ta’ Malta. 

Il-flotta kollha tal-konvoj kienet mag[mula 

minn erba’ aircraft carriers, ]ew; vapuri talgwerra, 

g[axar light cruisers, 33 destroyer, 

erbatax-il vapur merkantili, tliet heavy cruisers, 

erbatax-il torpedo boat u tmien sottomarini. 

L-operazzjoni kollha bdiet fid-9 ta’ Awwissu 

1942 meta l-konvoj g[adda mill-Istrett ta’ 

:ibiltà u ntemmet f’Malta fil-festa ta’ Santa 

Marija tal-istess sena bid-d[ul tal-Ohio fil-Port 

il-Kbir fost il-fer[ u l-ammirazzjoni tal-Maltin. 

Hu ma[sub li barra l-[ru; ta’ dan is-sett 

e//ezzjonali tal-bolol ikun pubblikat, 

separatament, ktieb li jirrakkonta din il-;rajja 

waqt li jag[ti wkoll tag[rif dwar kull wie[ed 

mill-vapuri ta’ dak il-konvoj.


A[barijiet Lokali 5 

Ma’ min 

iltaqa’ s’issa 

Il-laqg[at ta’ KUNTATT tal-Prim 

Ministru ma’ g[aqdiet tas-so/jetà 

/ivili bdew fit-22 ta’ Marzu, 2012 

u, sal-biera[, b’kollox saru 28 

laqg[a. 

S’issa l-Prim Ministru ltaqa’ 

mal-Forum Unions Maltin; mal- 

Bejjieg[a tal-Monti tal-Belt; mal- 

Kooperattiva ta’ dawk li jrabbu l- 

majjali; mal-Asso/jazzjoni 

Farma/ewtika Maltija; mal-Grupp 

tal-A}AD f’G[awdex; mal- 

Koperattivi tas-Sajjieda; GRTU (darbtejn); mal-G[aqda tal- 

Ka//aturi San Ubertu; mal- 

Koperattiva tal-Bdiewa; mal- 

Asso/jazzjoni tat-Taxisil-Bojod u 

l-operaturi pirotekni/i. 

Iltaqa’ wkoll ma’ Marsaxlokk 

FC; ma’ operaturi turisti/i 

G[awdxin; mal-Asso/jazzjoni tat- 

Turi]mu f’G[awdex; mal-Kamra 

tal-Kummer/ ta’ G[awdex; mal- 

Asso/jazzjoni tal-Fi]joterapisti; 

mal-Kamra tal-Kummer/; mar- 

Richmond Foundation; ma’ 

operaturi fis-Suq tal-Belt; malmanagemen 

tal-Kumpless The 

Point; mal-Kamra tal-Ispi]jara; 

mal-Asso/jazzjoni tal-Professjoni 

tal-Counselling; mas-sezzjoni tal- 

ICT tal-Kamra tal-Kummer/; mal- 

Kumitat tal-:enituri ta’ persuni 

b’di]abbiltà; mal-Union tar- 

Ri/evituri tal-Lottu; mal- 

Asso/jazzjoni tal-Lukandi u 

Ristoranti; u lbiera[ ma’ 

rappre]entanti tal-bejjieg[a tal- 

Monti f’Marsaxlokk. 

Minn g[ada l-MCAST jibda 

jilqa’ l-applikazzjonijiet 

Minn g[ada t-Tnejn, l- tiltaqa’ ma’ studenti 

MCAST se jkun qed jilqa’ prospettivi li g[andhom 

applikazzjonijiet minn diffikultajiet ta’ tag[lim jew 

studenti ;odda g[all-161 kors di]abbiltà biex jiddiskutu l- 

full-time li se jibdew b]onnijiet spe/ifi/i tag[hom. 

f’Ottubru li ;ej. Aktar informazzjoni dwar 

L-g[axar Istituti tal-Kulle;; il-korsijiet tal-MCAST u dwar 

f’Malta u /-?entru ta’ il-pro/ess tal-applikazzjoni 

G[awdex se jkunu qed jilqg[u jinsabu fil-websajt 

l-applikazzjonijiet g[allkorsijiet 

rispettivi tag[hom Prospectus, li jista’ jinkiseb 

www.mcast.edu.mt jew filf’dawn 

id-dati, bejn it-8.30 u minn kull kunsill lokali, jew 

n-12.30pm: it-Tnejn 23 ta’ mill-Kampus Ewlieni tal- 

Lulju g[all-applikanti li MCAST, f’Ra[al :did. 

kunjomhom jibda bl-ittra A u G[al aktar dettalji, wie[ed 

B; it-Tlieta 24 ta’ Lulju g[al g[andu jikkuntattja lilldawk 

li kunjomhom jibda blittra 

C sa F; l-Erbg[a 25 ta’ career.guidance@mcast.edu.mt 

Kulle;; fuq is-sit elettroniku 

Lulju g[al dawk li jew bit-telefon 23987100. 

kunjomhom jibda bl-ittra G sa 

P u l-{amis 26 ta’ Lulju g[al 

dawk li kunjomhom jibda blittri 

Q sa Z. 

Applikanti li ma jistg[ux 

japplikaw f’dawn il-;ranet 

jistg[u jag[mlu dan nhar il- 

:img[a 27 ta’ Lulju, bejn it- 

8.30 u 12.30pm. 

Studenti prospettivi jistg[u 

jissottomettu l-applikazzjoni 

tag[hom fl-Istituti li qed 

joffru l-kors li jridu japplikaw 

g[alih. 

Il-Career Advisors tal- 

Kulle;; se jkunu qed 

jiltaqg[u (ming[ajr b]onn ta’ 

appuntament) ma’ dawk 

kollha li jixtiequ pariri u 

informazzjoni dwar ilkorsijiet, 

waqt id-dati talapplikazzjonijet. 

L-Inclusive Education Unit 

tal-Kulle;; se tkun qed 

IKOMPLU L-LAQG{AT FIS-SERJE ‘KUNTATT‘ 

Il-Prim Ministru jiltaqa’ mal-bejjieg[a 

tal-monti ta’ Marsaxlokk 

Miexi b’ritmu tajjeb [afna l-pro/ess ta’ 

djalogu bl-isem ta’ Kuntatt li tnieda madwar 

erba’ xhur ilu mill-Prim Ministru Lawrence 

Gonzi. 

F’dan id-djalogu ma’ g[aqdiet u 

organizzazzjonijiet li jiffurmaw parti misso/jetà 

/ivili, il-Prim Ministru jisma’ l- 

aspirazzjonijiet tag[hom u jkunu diskussi 

temi u kwistjonijiet li l-aktar jinteressaw lillg[aqdiet, 

biex imbag[ad ikunu jistg[u 

jittie[du de/i]jonijiet u fejn hemm b]onn 

isiru tibdiliet ne/essarji. 

Ilbiera[ Lawrence Gonzi, flimkien malmembru 

parlamentari Ewropew Simon Busuttil 

– li qed jikkordina dawn id-diskussjonijiet – 

kellu laqg[a ma’ rappre]entanti tal-bejjieg[a 

tal-monti ta’ Marsaxlokk. 

Matul din il-laqg[a r-rappre]entanti talbejjieg[a 

tal-monti, li jarma matul il- 

;img[a, sostnew li di;à g[amlu proposti 

lill-awtoritajiet kon/ernati rigward ilkwistjonijiet 

li jolqtuhom, spe/jalment dwar 

kif jistg[u jsiru pro;etti tal-Gvern ming[ajr 

ma jintlaqat il-kummer/ f’Marsaxlokk. 

il-mument [a l-kummenti ta’ Ian Spiteri 

Bailey, l-avukat li qed jirrappre]enta lillbejjieg[a 

tal-monti, dwar xi jfisser g[alihom 

li jistg[u jiddjalogaw mal-Prim Ministru 

b’mod dirett. 

L-Avukat Spiteri Bailey qal li dan hu pass 

ie[or ’il quddiem biex fl-a[[ar mill-a[[ar 

jaslu g[al kompromess. 

Min-na[a tieg[u, il-Prim Ministru qal li 

Marsaxlokk hu /entru ta’ kummer/ li l- 

Gvern jib]a’ g[alih u kien g[alhekk li saru u 

qed isiru diversi pro;etti f’ dan ir-ra[al tassajjieda 

Maltin, ra[al li ]amm it-tradizzjoni 

tas-suq. 

Il-Prim Ministru semma kif bil-koperazzjoni 

ta’ kul[add, inklu] tal-Kunsill 

Lokali u tar-residenti ta’ Marsaxlokk, 

dejjem jista’ jintla[aq kompromess. 

Il-billboards tal-PN ma 

jfissrux li l-partit beda 

l-kampanja elettorali 

Matul ilbiera[, il-Partit Nazzjonalista beda jtella’ ba]ijiet g[allbillboardsf’diversi 

lokalitajiet madwar Malta. 

F’kumment li ta lil il-mument,id-Direttur Informazzjoni tal-PN 

qal li dawn il-billboardsbl-ebda mod ma jfissru li l-partit beda l- 

kampanja elettorali imma li dawn huma biss mezz ie[or kif se 

jkompli jwassal il-messa;; tieg[u dwar il-[idma tal-gvern g[all- 

[olqien ta’ aktar jobs, l-investiment fis-sa[[a u l-edukazzjoni, 

kwalità ta’ [ajja a[jar u aktar flus fil-bwiet tal-familji. 

Frank Psaila qal li bil-kontra tal-Malta Labour Party, li ilu minn 

Jannar li [are; fit-toroq billboardsnegattivi li jiffukaw f’attakki 

personali fuq il-Prim Ministru u l-kilba ta’ Muscat g[al elezzjoni 

bikrija akkost ta’ kollox biex isir Prim Ministru, il-PN hu ffukat 

fuq il-prijoritajiet tal-familji Maltin. 

Il-festa ta’ 

Santa Marija 

fl-Imqabba 

se ssir 

Is-So/jetà Santa Marija tal- 

Imqabba lbiera[ uriet issodisfazzjon 

tag[ha g[allftehim 

li ntla[aq malawtoritajiet 

tal-Knisja dwar 

su;;erimenti tas-So/jetà li 

l-festa titulari ta’ Santa 

Marija fl-Imqabba ssir b[assoltu 

u kif jixraq biex 

tfakkar lill-kappillan, Dun 

Nazzaren Caruana. 

Is-So/jetà Santa Marija 

[ejjiet ukoll wirjiet ta’ 

log[ob tan-nar u attivitajiet 

li jfakkru s-70 sena tal- 

Konvoj ta’ Santa Marija. 

Fit-Tielet Tridu tal-festa, 

fit-13 ta’ Awwissu 

filg[axija, tifkira talkappillan, 

l-anniversarju tal- 

Konvoj u anniversarji o[rajn 

g[all-Imqabba se jkunu l- 

elementi fi spettaklu 

innovattiv imtella’ mi]- 

]g[a]ag[ mal-fa//ata tassede 

tas-So/jetà b’dawl, 

mu]ika, nar, karti u elementi 

ori;inali. 

Fl-ispettaklu tal-log[ob 

tan-nar lejlet il-festa, fl-14 ta’ 

Awwissu filg[axija, l- 

G[aqda tan-Nar Santa 

Marija tal-Imqabba se 

tag[mel rikostruzzjoni billog[ob 

tan-nar ta’ simboli 

importanti tal-Konvoj ta’ 

Santa Marija. 

Se tag[mel ukoll wirjiet 

ta’ log[ob tan-nar minn fuq 

torri g[oli tal-metall. 

L-ispettaklu ta’ lejlet ilfesta 

jinkludi tifkira talkappillan, 

murtali 

tradizzjonali, Gran Finale u 

log[ob tan-nar tal-art. 

Nhar il-festa, fil-15 ta’ 

Awwissu, is-So/jetà Santa 

Marija se tfakkar lillkappillan 

billi l-pur/issjoni 

titulari ssir b[as-soltu u, 

bejn l-innijiet Marjani millbanda, 

isir talb b’tifkira ta’ 

Dun Nazzaren Caruana li 

miet fid-9 ta’ Lulju. 

Is-So/jetà Santa Marija 

stiednet lin-nies tal-parro//i 

fejn serva Dun Nazzaren 

b[ala kappillan –{al 

Kirkop, {al Lija, il-{amrun 

(Kun/izzjoni) u l-Mellie[a, 

minn fejn kien – biex 

jing[aqdu mag[ha fittifkira 

ta’ dan il-kappillan 

ma[bub.

6 Attwalità politika Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Attwalità politika 7 

t 

Il-Labour kattiv 

u vendikattiv 

Ftit tal-;img[at ilu fakkarna fil-;rajja storika tal- 

Imnarja 1982 meta g[add kbir ta’ [addiema Maltin u 

G[awdxin daqu ftit mill-qilla tar-re;im so/jalista li 

kien ja[kem fuq il-poplu kontra r-rieda tal-istess poplu. 

U seta’ kien hawn min [aseb li dak kien xi e]er/izzju 

ta’ propaganda politika billi jer;a’ jaqla’ l-passat li 

mhux se jer;a’ ji;i. {afna kienu ja[sbu hekk. Kienu 

jg[idu li tletin sena minn dawk l-episodji u b’mexxej 

‘;did’, il-Partit Laburista ta’ Joseph Muscat ma jistax 

ikun kattiv u vendikattiv b[al dak ir-re;im. 

Dawn in-nies li kienu lesti jag[tu l-benefi//ju kollu 

tad-dubju lit-tmexxija ta’ Muscat issa qed jirrealizzaw 

f’mo[[hom u f’qalbhom li kienu ]baljati. 

Dak li se[[ fil-Parlament Malti fl-a[[ar ;img[at 

jikxef ming[ajr l-i/ken dubju li s-So/jalisti tal-lum 

forsi mg[adhomx ji;u g[alik u jtuk xebg[a jew ju]aw 

kull tip ta’ vjolenza o[ra fuqek u fuq il-familja tieg[ek, 

i]da xorta ji;ru warajk, jg[adduk minn kalvarju 

psikolo;iku u jibqg[u sa ma jeqirdu lilek u 

possibbilment lill-familja tieg[ek ukoll. 

Fl-e]er/izzju tag[na tal-lum se nag[tu ftit e]empji 

— tassew ftit mill-[afna li se[[ew kemm ilu Muscat 

imexxi lill-Partit Laburista. Kollha ka]i li ji]velaw 

kattiverija u vendikazzjoni ma[suba biex telimina minnofs 

jew tbaxxi l-moral u taqta’ qalb dawk li b’xi mod, 

u g[al xi ra;uni jew o[ra, mhumiex fil-good books tal- 

Labour. 

U biex [add ma jilludi ru[u, anke kandidati hekk 

imsej[a ‘;odda’ jinsabu g[alenija jsa[[u id dawk li 

huma [afna aktar xierfa minnhom. 

L-e]empji tal-lum huma inti]i biex wie[ed jifhem li 

jekk mill-Oppo]izzjoni jwettqu dan… a[seb u ara jekk 

tafdahom bil-gvern. 

Tag[hom stess 

jitka]aw 

bihom 

Il-vendikazzjonijiet tal-Labour 

mhumiex riservati g[all-politi/i. Hemm 

nies li mg[andhom x’jaqsmu xejn malpolitika 

li wkoll daqu l-qilla tal-Malta 

Labour Party mhux [afna snin ilu i]da 

propju ftit ;img[at ilu biss. 

Joseph Muscat personlament attakka lil 

Roderick Chalmers, li kien i/-Chairman 

tal-Bank of Valletta, dwar xi nuqqasijiet 

li twettqu minn sussidjarja tal-bank u li 

dwarhom [adet passi immedjati l-MFSA. 

Dwar dan l-attakk fuq is-Sur Chalmers, 

kien spe/ifiku [afna l-ekonomista Lino 

Spiteri f’artiklu f’The Times tal-14 ta’ 

:unju, 2012. 

RODERICK CHALMERS 

In[allu lilu stess jikkkummenta “…the 

Leader of the Opposition wants at least 

one head to roll. He say it cautiously, but 

the intent is clear enough… the Labour 

Party is after his head. 

“Politics, bloody politics gets in the 

way of everything in this cursed island of 

ours, not least because of people working 

behind the scenes according to their 

personal agenda.” 

Lino Spiteri kiteb ukoll li kellu b]onn 

pajji]na kellu g[axra min-nies b[as-Sur 

Chalmers i]da g[all-Partit Laburista ta’ 

Muscat dan ma jg[odd xejn u jfittex biss 

li jtajjar l-irjus. 

Kampanja vili 

qabel elezzjoni 

Sfortunatament, il-Partit Laburista, 

meta ji;i biex jippjana g[al dak li jkun 

;ej, i[ares lejn il-passat tieg[u biex 

jirrepeti dak li jkun tah ‘ri]ultat’ anke 

jekk dak ir-ri]ultat ikun wasal bl-aktar 

metodi skifu]i u deplorevoli. 

Il-Labour kien jaf li bi propaganda 

qarrieqa u b’kampanja ta’ 

mi]informazzjoni li ftit konna rajna 

b[alha sa dak i]-]mien, hu kien 

irnexxielu jirba[ g[all-ewwel darba l- 

Kunsill Lokali tal-Mosta fl-2007. 

Meta f’Marzu li g[adda f’pajji]na 

re;a’ kellna l-elezzjonijiet tal-Kunsilli 

Lokali, tal-Labour po;;ew it-target 

GRAZIELLA GALEA 

tag[hom fuq San Pawl il-Ba[ar. Riedu 

jirb[uh b’kull mezz u allura, b[alma 

g[amlu fil-Mosta, wettqu kampanja ta’ 

[mie; kontra Graziella Galea, li kienet 

is-Sindku Nazzjonalista. 

G[amlu ;img[at s[a[ il-mezzi kollha 

tal-media laburista bil-bumbardament 

tag[hom personali fuq din il-perit 

]ag[]ug[a li kienet qed tag[mel bi//a 

xog[ol tajba [afna f’lokalità daqstant 

kbira u varjata. 

Anke f’dan il-ka], g[al mument, il- 

Labour reba[ battalja, i]da mhux il-gwerra 

g[aliex is-sewwa jirba[ ]gur l-aktar wara 

li l-Labour inkunu rajnih fl-azzjoni. 

L-opportuni]mu 

tajjar Ministru 

integru 

Carm Mifsud Bonnici kien Ministru li 

tela’ t-tara; kollu tal-politika tar;a tar;a. 

Kandidat, Deputat, Segretarju Parlamentari 

u mbag[ad Ministru. F’kull kariga qeda 

dmiru b’reqqa, [e;;a u fuq kollox, 

b’integrità ammirevoli. 

B[ala bniedem u b[ala politiku ma tistax 

tg[id li la[aq il-perfezzjoni. I]da, f’din iddinja 

min la[aq dawn il-livelli? Kien qed 

jag[ti lill-pajji] [ajtu u sa[[tu kollha — 

akkost li g[adda minn perijodu pjuttost 

twil fejn wettaq dmiru b’detriment g[al 

sa[[tu wkoll. 

I]da l-Labour x’jinteressah minn dan 

kollu? L-aqwa li sema’ li wie[ed millkollegi 

parlamentari tal-Ministru Mifsud 

Bonnici kien qed jikkritikah. 

C. MIFSUD BONNICI 

Qab]u fuq din l-opportunità b[alma 

ajkla m;ew[a tin]el fuq il-pri]a mag[]ula 

tag[ha biex tiddevoraha. 

F’azzjoni ming[ajr l-ebda pre/edent, l- 

Oppo]izzjoni Laburista, flimkien ma’ 

wie[ed mid-Deputati tal-Gvern, 

irnexxielha tixkupa min-nofs lil ra;el serju 

tal-politika. Ra;el li kien jag[mel ;ie[ lilu 

nnifsu, lill-familja tieg[u, lill-partit li 

dejjem [addan u lin-nazzjon kollu. 

Imma l-Labour x’jimpurtah minn dan 

kollu? Jinteressah biss li ‘jiskorja’ xi gowl 

politiku g[alkemm f’dan il-ka] partikulari 

hawn [afna min isostni li l-Labour tassew 

skorja i]da awtogowl g[aliex il-poplu 

fehem li kien tilef Ministru ;enwin u 

integru. 

{alfu li jqa//tuh 

g[ax jg[iru 

g[as-su//essi li kiseb 

Richard Cachia Caruana hu bniedem 

li l-Labour ilu s-snin jippersegwitah. 

Kemm meta kien l-Assistent Personali 

ta’ Eddie Fenech Adami u kemm meta 

ta[t il-Prim Ministru Lawrence Gonzi, 

fl-a[[ar tmien snin, kien ir-Rappre]entant 

ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea. 

G[alkemm ma jiddikjarawx l-interess 

konfli;;enti tag[hom, il-poplu jaf li l- 

Labour jg[ir g[as-su//essi li Cachia 

Caruana kiseb g[al Malta fir-rwoli fil- 

[ajja pubblika u daqstant ie[or su//essi 

fuq livell politiku favur il-Partit 

Nazzjonalista. 

U b[al fil-ka] ta’ Carm Mifsud 

Bonnici, meta tal-Labour indunaw — u 

llum anke sar mag[ruf kif — li fil- 

R. CACHIA CARUANA 

Grupp tal-Gvern seta’ kien hemm min 

kien vulnerabbli dwar dan il-persuna;;, 

hemm re;g[et ni]let l-ajkla m;ew[a. 

Richard Cachia Caruana spi//a mirrwol 

tieg[u diplomatiku i]da s-su//essi 

tieg[u ma jista’ jo[odhomlu [add. 

Il-mijiet ta’ eluf ta’ ewro li kiseb 

g[al Malta kemm fin-negozjati ta’ 

qabel is-s[ubija fl-UE u wkoll permezz 

tal-Ba;it tal-UE (2007 – 2013), b’aktar 

minn elf miljun ewro, l-ebda 

vendikazzjoni ma tista’ tikkan/ellahom. 

Il-Labour anke f’dan il-ka] [aseb li 

wettaq xi vittorja i]da b[alma stqarr 

Cachia Caruana nnifsu, is-sewwa 

jirba[ dejjem… jekk mhux illum, 

g[ada. 

Jirre/iprokaw ;est nobbli b’insulti u attakki 

Dakinhar tar-referendum dwar id-divorzju, madwar 

sieg[a qabel ma ntemmet il-votazzjoni, il-Kurja ta’ Malta 

[ar;et stqarrija b’embargo biex tkun tista’ tixxandar fl-10pm 

hekk kif kienu g[alqu l-postijiet tal-votazzjoni. 

F’din l-istqarrija l-Isqfijiet, f’;est ta’ rieda tajba, u biex 

/ertu nuqqas ta’ ftehim li seta’ n[oloq ma jkollux 

riperkussjonijiet fost il-poplu, esprimew is-sog[ba tag[hom 

jekk xi [add [assu mwe;;a’ b’xi kelma jew azzjoni minna[a 

tal-Knisja. 

L-Isqfijiet a//ertaw ukoll lil kul[add li ja[fru bla 

JOE MIFSUD 

Lanqas lil wie[ed tag[hom stess ma [afruha 

Ma jg[addix {add wie[ed li l-gazzetta 

tal-Labour ma tag[milx attakki isteri/i fuq l- 

istazzjon nazzjonali Malti tax-xandir. Dawn 

l-attakki, fil-bi//a l-kbira, jin]lu f’livelli 

personali u jintu]aw a;;ettivi ina//ettabbli. 

F’dan l-attakk spjetat, fl-a[[ar xhur, 

lanqas lil wie[ed tag[hom stess ma [afruha. 

Mindu l-Avukat Joe Mifsud, eks Segretarju 

Internazzjonali tal-Partit Laburista, 

kundizzjoni lil dawk li [assewhom imwe;;g[in minnhom. 

Kif wie;eb il-Labour g[al dan il-;est nobbli? Kontra kull 

etika u kontra l-li;i, l-istazzjon laburista qabad u xandar l- 

istqarrija appena waslitlu ming[ajr ma ta ka] tal-embargo. 

Xandar ukoll kummenti mill-aktar ibsin kontra l-Isqfijiet 

minn ;urnalist li hu wkoll kiser, apposta, dan l-embargo. 

U dan kollu fi tmiem ta’ kampanja elettorali li fiha l- 

Isqfijiet — b’mod spe/jali l-Isqof Mario Grech ta’ G[awdex 

— kienu m]ebil[a g[aliex wettqu d-dritt kostituzzjonali 

tag[hom li jift[u g[ajnejn l-insara fuq kwistjonijiet morali. 

ing[aqad mal-PBS fil-pre]entazzjoni talprogramm 

tal-;rajjiet kurrenti, TVAM — li 

kien jixxandar kuljum fuq TVM bejn it- 

Tnejn u l-:img[a kmieni filg[odu — hu 

safa vittma ta’ attakki kontinwi u ta’ livell 

baxx. 

Sej[ulu, fost l-o[rajn, “l-abbati ta’ Don 

Pierino”. Qalu li l-“pru]unzjoni ta’ Mifsud 

hi wa[da kbira” u kummenti dispre;;jattivi 

L-AR?ISQOF CREMONA 

L-ISQOF MARIO GRECH 

li ma qatg[u xejn tul it-tmien xhur li 

g[addew. 

L-arroganza u l-vendikazzjoni tal-Labour ma 

t[allihomx ikunu bilan/jati a[seb u ara kemm 

se jkunu ;usti i]da l-verità hi li tant TVAM 

kien programm li ntlaqa’ tajjeb li tahom paniku 

kbir, tajru lil John Bundy mill-programm 

tag[hom ta’ filg[odu, u bdew wie[ed huma 

mimli politika parti;jana bla limiti. 

Dejjaqhom 

g[aliex li jg[id 

jag[mlu 

Il-Labour g[andu [a;a ewlenija li 

tiddistingwih. Tkun taf min qed 

idejjaqhom l-aktar g[aliex idawru l- 

kanuni kollha kontra tieg[u kemm fil- 

Parlament u kemm fil-media tieg[u kif 

ukoll dik li daqstant ie[or hi ‘tieg[u’, 

il-gazzetti tal-General Workers’ Union. 

Jekk wie[ed jifli mqar 

superfi/jalment din il-media millewwel 

jittendi li wara l-Prim Ministru 

Lawrence Gonzi, it-target Nru. 2 hu l- 

Ministru Austin Gatt — ministru li 

jbaqbaq bl-entu]ja]mu g[ax-xog[ol, 

b’[afna ‘/ertifikati’ ta’ su//ess li 

jiddistingwuh, il-politiku li wettaq 

[wejje; li [afna kienu ja[sbu li ma 

AUSTIN GATT 

jistg[ux isiru f’dal-pajji]… inklu] irriforma 

fit-trasport pubbliku. 

Riforma li kellha n-nuqqasijiet 

tag[ha meta bdiet i]da li llum qed turi 

dejjem aktar li kienet me[tie;a u li 

[add [liefu ma kien ikun kapa/i 

jwettaqha. Il-Labour, i]da, ried ukoll 

iqa//tu minn Ministru. Il-politiku li 

wera lil kul[add li fejn hemm iddeterminazzjoni 

dan il-pajji] jasal biex 

iwettaq affarijiet kbar, sab lil-Labour 

jinqeda bi/-/irkustanzi biex, bla 

[niena, jikinsu min-nofs. 

Li kien g[al-Labour, b’vendikazzjoni 

tag[hom, dan il-pajji] rema s-servizzi 

ta’ Ministru de/i]iv u determinat. 

Attakkaw 

lilha 

u lill-familja 

Jekk hawn qasam li l-Labour, f’kull 

]mien, g[amel di]astru fih hu dak taledukazzjoni. 

Wie[ed wara l-ie[or, il- 

Ministri tal-Edukazzjoni tal-Labour, 

flok bnew [attew anke dak li kien jimxi 

kwa]i wa[du. 

U mhux qed nitkellmu dwar Ministri 

tal-era mintoffjana. It-‘tra;edji’ li 

wettqu dawk fil-qasam tal-edukazzjoni 

jista’ jkun su;;ett tajjeb g[al trattat talistorja. 

Qed nirreferu, pere]empju, g[al dak 

li llum jaspira li jer;a’ jkun Ministru 

tal-Edukazzjoni u li fil-ftit li g[amel filkariga 

(1996-1998) irnexxielu jisfratta 

l-qasam universitarju. 

DOLORES CRISTINA 

Biex ming[alihom inessu dawn ilfjaski 

u ji]vugaw il-kattiverja tag[hom, 

f’din il-le;i]latura tal-Labour dawru l- 

kanuni tag[hom fuq Dolores Cristina, il- 

Ministru tal-Edukazzjoni li kompliet 

tibni fuq dak li [allewlha l-eks Ministri 

nazzjonalisti f’dan il-qasam. 

Lil Dolores ukoll ippruvaw 

jixkanawha min-nofs i]da mhux biss ma 

rnexxielhomx talli rnexxielha tkompli 

ttejjeb il-performance tal-edukazzjoni floqsma 

kollha. I]da g[al dan, Dolores 

Cristina kellha tpatti qares b’attakki 

personali fuqha u fuq membri tal-familja 

tag[ha. Akku]i li rri]ultaw infondati kif 

jafu jag[mlu biss tal-Labour. 

Attakki fero/i 

fuq nies 

professjonali 

Malli Muscat [a f’idejh it-tmexxija tal- 

Malta Labour Party, dlonk [atar kummissjoni 

biex t[ejji kodi/i ta’ etika g[allmedia 

tal-partit tieg[u. Dan il-kodi/i sar fi 

ftit ;img[at, u Muscat, bil-pompa kollha 

[abbar li dak kien il-mod kif kienet se 

timxi l-media tieg[u fis-snin ta’ wara. 

I]da lanqas la[qu g[addew ftit ;img[at 

li l-media tal-partit ta’ Muscat g[amlet 

dan il-kodi/i rag[ad. Fost dawk li daqu 

mill-mod ‘;did’ kif bdiet timxi l-media 

ta[t Muscat, hemm fuq quddiem numru 

ta’ personalitajiet fix-xandir pubbliku: l- 

ewwel u fuq kul[add Anton Attard, i/- 

Chief Executive tal-PBS. 

G[aliex dan l-individwu hu professjonali 

ANTON ATTARD 

u ;ab lill-PBS tabil[aqq fuq saqajh, ilmedia 

tal-Labour ma waqfitx tispara fuqu. 

Sa[ansitra, il-Kap tal-media Laburista, 

Jason Micallef, g[amel attakk fero/i 

kontrieh u kontra dawk li [ejjew b’tant 

professjonalità l-Festival tal-Kanzunetta 

g[all-Eurovision fi Frar li g[adda. 

Jason Micallef g[amel attakk fuq ilmod 

kif il-PBS g[a]el il-kanzunetta, fuq 

il-livell ;enerali tal-kanzunetti u g[allorganizzazzjoni 

;enerali u qal li kollox 

qed isir bejn l-istess klikka meta l-fatti 

juru li l-PBS fl-a[[ar snin, sie[eb 

flimkien l-a[jar talenti — kif x’kien ilkulur 

politiku tal-individwu — biex 

g[olla l-livell g[al wie[ed internazzjonali. 

Manipulazzjoni 

malinna 

biex ikissruh 

Kieku kellu jing[a]el episodju 

wie[ed fl-a[[ar snin li jo[ro; ilkattiverji 

u l-vendikazzjonijiet tal- 

Labour ]gur li dan ikun il-pjan ‘oxxen’ 

ma[sub u ma[dum bejn erba’ [itan, 

biex jeliminaw lil Joseph Mizzi minn 

Chairman tal-Public Broadcasting 

Services (PBS). 

Il-pjan ma[sub kien biex waqt li s- 

Sur Mizzi inno/entement ikun qed 

jie[u drink fi tmiem ;urnata twila 

wara l-a[[ar serata tal-Eurovision 

Song Contest barra minn pajji]na, xi 

[add jitfag[lu sustanza fix-xarba 

tieg[u u b’hekk jitlef parzjalment ilkontroll 

fuqu nnifsu. 

JOSEPH MIZZI 

Il-pjan malinn kien jirrikjedi li hekk 

kif Mizzi jistabat mal-art, hu jkun 

iffilmjat biex imbag[ad jixxandar fuq 

il-web. U hekk ;ara. Joe Mizzi deher 

jaqa’, jipprova jqum u jer;a’ jaqa’ u 

f’Malta kienet pubblikata storja li 

tpin;ih b[ala bniedem irresponsabbli u 

mhux idoneu li jmexxi korporazzjoni 

pubblika. :rajja li qatt ma konna rajna 

wa[da b[alha! 

I]da, kif ng[idu, is-sewwa fl-a[[ar 

jirba[ g[aliex wara li, ta’ ra;el li hu, 

Joe Mizzi irri]enja mill-kariga, inda;ni 

bir-reqqa uriet li dan kollu kien frameup 

u s-Sur Mizzi, ;ustament, ing[ata 

postu lura kif [aqqu u kif jixraqlu.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 9 

F’pa;ni o[rajn... 

10 

L-ikel fil-[ajja 

tal-Maltin 

Il-poplu ji;i l-ewwel 

11 

Il-valur tal-lealtà 

fil-politika 

13 

Ideal 

u mhux persuni 

19 Ittri 

lill-Editur: 

Il-;ustizzja 

u l-Parlament 

L-iskop ta’ kull politiku u ta’ kull partit politiku g[andu jkun, 

dejjem u f’kull /irkustanza, l-interess tal-poplu kollu. Il-politi/i 

ji;u u jmorru i]da l-poplu u pajji]hom jibqg[u hemm. 

Din hi l-ewwel u l-aqwa konsiderazzjoni li trid issir meta 

wie[ed janalizza dak li se[[ fl-a[[ar jiem u partikolarment iddikjarazzjoni 

ta’ Jeffrey Pullicino Orlando li j[alli l-Grupp 

Parlamentari Nazzjonalista i]da fl-istess [in jag[milha /ara li hu 

jrid ikompli jag[ti appo;; lill-Gvern biex iwettaq il-programm 

elettorali li fuqu kien elett fl-Elezzjoni :enerali tal-2008. 

Il-Partit Nazzjonalista, minkejja dak kollu li kien g[amel il- 

Partit Laburista qabel dik l-elezzjoni, kien ir/ieva mandat 

ming[and il-poplu biex jer;a’ jmexxih g[all-[ames snin ta’ wara, 

li minnhom di;à g[addew aktar minn erba’ snin. Erba’ snin li 

kienu fost l-aktar ibsin li pajji]na qatt iffa//ja fl-a[[ar 50 sena 

mindu kiseb l-Indipendenza tieg[u. 

Meta l-Prim Ministru Gonzi nhar il-{amis kellem lill-membri 

tal-media wara l-laqg[a li kellu ma’ Jeffrey Pullicino Orlando, hu 

g[amilha /ara li jrid jibqa’ jirre/iproka dik il-fidu/ja tal-poplu 

billi jkompli fit-triq ta’ [idma iebsa li ikkaratterizzat il-gvern 

tieg[u tul dan il-perijodu. 

Tassew li kif ]viluppaw l-affarijiet din hi sfida o[ra 

formidabbli g[all-Partit Nazzjonalista fil-gvern i]da hu propju 

dan it-timbru li l-aktar li jikkaratterizza lil dan il-partit. Hemm 

numru kbir ta’ /irkustanzi diffi/li, kwa]i impossibbli, li fihom il- 

PN kien imsejja[ biex imexxi lil pajji]na ’l quddiem u, grazzi 

g[all-g[aqal u d-determinazzjoni tieg[u, [are; minnhom fl-aqwa 

interess ta’ pajji]na. 

Meta wie[ed jifli mqar superfi/jalment l-a[barijiet li ;ejjin 

minn pajji]i Ewropej l-aktar dawk ta’ qribna — ?ipru, Spanja, 

Gre/ja, Italja, Portugall — u anke o[rajn mhux daqstant qribna, 

jifhem l-isfida kbira ta’ pajji]na li ma jaqax fl-istess sitwazzjoni 

tag[hom li g[adha qed titlob mi]uri ta’ awsterità li jitfg[u lillpoplu 

f’qag[da mi]era u mi]erabbli. 

Dan hu ]-]mien fejn il-forzi kollha tal-pajji] g[andhom 

jing[aqdu biex ikunu ffa//ati l-isfidi ta’ veru u mhux 

sempli/iment jilag[bu xi log[ba politika ma[suba biss biex 

tag[tihom vanta;; fl-g[atx tag[hom g[all-poter. 

Lawrence Gonzi, sa mill-bidu nett, irrifjuta li jilg[ab bid-destin 

tal-poplu g[all-kisba ta’ ftit punti elettorali. 

Hu meta l-affarijiet jibdew jitqalu u jsiru dejjem aktar ibsin li l- 

poplu jkun jista’ ji;;udika min hu l-politiku u min hu l-politikant. 

Dak li [lief jg[ajjat g[al elezzjoni f’kull mument li [aseb li seta’ 

jkun jaqbillu ma g[amilx, ma jistax ma jissejja[x politikant. 

Mill-banda l-o[ra, dak li quddiem il-problemi u l-isfidi li qamu 

b’tant qilla u kwantità fl-a[[ar erba’ snin, mexxa ’l vapur ’il 

quddiem u po;;ieh ma’ ta’ quddiem nett, dak jissejja[ politiku u 

statista. 

A[na /erti li l-poplu aktar jinteressah il-futur tieg[u u talfamilja 

tieg[u milli l-log[ob bis-sitwazzjonijiet biex jie[u 

vanta;; hu u l-partit tieg[u. Issa wasalna tassew fil-punt fejn 

wie[ed jista’ jirka//a a[jar il-kwalitajiet ta]-]ew; mexxejja li l- 

poplu, fi ftit xhur o[ra, se jkun mitlub jag[]el lil min minnhom 

irid imexxih. 

Lawrence Gonzi wera li g[alih l-ewwel u l-aqwa priorità hi int 

u l-familja tieg[ek. Idde/ieda u mexxa lill-pajji] ’il quddiem anke 

jekk hu u l-partit tieg[u g[al mument setg[u jbatu minn tali 

de/i]jonijiet. Ma [asibx f’dak li jaqbel lill-partit tieg[u i]da 

dejjem u l-[in kollu ]amm quddiem g[ajnejh l-interess 

nazzjonali. 

I/-/irkustanzi pre]enti mhumiex fa/li. I]da liema mument kien 

fa/li f’din il-le;islatura^ Mill-bidu tag[ha f’Marzu 2008 sal-lum 

stess. 

I]da jkunu x’ikunu l-i]viluppi li jse[[u fi]-]mien immedjat li 

;ej a[na fidu/ju]i li l-Partit Nazzjonalista jibqa’ jag[ti lil pajji]na 

l-gvern li g[andu b]onn waqt li jkompli jkattar ix-xog[ol g[all- 

[addiema tag[na, jissokta jag[ti l-aqwa edukazzjoni lit-tfal u li]- 

]g[a]ag[ tag[na u jsa[[a[ is-servizzi tas-sa[[a g[al dawk li 

je[ti;uhom. 

Dawn kienu u jibqg[u l-prioritajiet ta’ gvern immexxi mill-PN 

fl-aqwa interess tal-poplu u ta’ pajji]na.

10 Opinjoni Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

IL-{ADD MA’ DUN PAWL 

Mela darba… 

}ew;t i[bieb kienu jg[ixu mal-familji tag[hom 

fil-Palazz tar-Re, u fis-servizz tieg[u. Wie[ed 

minnhom ried jag[ti rigal lil tifla li kien jaf. 

Darba, waqt li kien g[addej ma’ sie[bu mis-Sala 

l-Kbira tal-Palazz, ra va]un bi fjuri mill-isba[. {a 

wa[da biex jag[tiha lil [abibtu, ming[alih mhu 

jarah hadd. U baqa’ sejjer hekk, sakemm ir-Re 

induna kemm naqsu l-fjuri. Ir-Re irrabja [afna u 

sejja[ lil kul[add biex ikellimhom. 

Meta n;abru lkoll quddiem ir-re, il-qaddej [aseb li 

a[jar jistqarr /ar u tond li kien hu li [a l-fjuri. Imma 

sie[bu qallu li a[jar ma jg[id xejn, g[ax ]gur li 

dil-[a;a, lir-Re irrabjatu [afna. X’[in g[adda r-Re 

minn [dejh, [assu msammar mal-art, u dde/ieda 

li jistqarr dnubu. 

Malli l-qaddej g[amel il-kura;; u kixef li kien hu 

li [a l-fjuri bil-mo[bi, ir-Re sar vampa nar bir-rabja. 

U ried jaf x’kienet ir-ra;uni g[al dan. Mist[i, mist[i, 

il-qaddej qallu li hu kien [adhom, il-fjuri, biex 

joffrihom rigal lill-[abiba tieg[u. 

Meta sema’ hekk, ir-Re b[al ikkalma. Sa[ansitra 

tbissem, u qal lill-qaddej> “Ma setax ikun hemm 

u]u a[jar g[all-fjuri tieg[i.” 

U minn dakinhar, il-qaddej u r-Re saru [bieb kbar. 

Marru [dejn il-va]un, u [adu ]ew; fjuriet> wa[da 

g[all-[abiba tal-qaddej… u l-o[ra g[ar-Re;ina. 

Int u jien 

Nerfg[u qlubna ’l fuq 

Mulej, g[enni nerfa’ responsabbiltà ta’ 

g[emili. 

T[alli qatt li [addie[or i[allas il-prezz tali]balji 

tieg[i. 

G[inni ma ni]baljax. 

Ng[id jew ma ng[idx^ 

Na[seb mhux darba u tnejn 

insibu ru[na quddiem din iddilemma. 

:ieli tkun xi [a;a li 

g[amilna a[na stess. Dejjem 

g[andek tg[idha^ Skont xi 

tkun u skont lil min. U skont 

x’effetti jista’ jkun hemm jekk 

tg[idha jew jekk ma 

tg[idhiex. 

Jekk minflokok ikun se 

je[el [addie[or, ]gur li 

g[andek tg[id il-verità. Jekk l- 

effetti talli tg[id il-verità se 

jkunu iktar serji milli jekk ma 

tg[idhiex, a[jar ma tg[idhiex. 

L-istess meta l-verità li se 

ti]vela tkun dwar xi [a;a li 

g[amel [addie[or. Nista’ 

nkun obbligat fil-kuxjenza li 

ng[id lil min hu fid-dover 

jag[mel ;ustizzja. Inkella ssir 

in;ustizzja. Imma jekk ilverità 

li se ng[id, se jkollha 

effetti iktar gravi milli kieku 

ma ng[idhiex, nista’ ma 

ng[idhiex, u kultant g[andi 

ma ng[idhiex. Mhux li nigdeb 

eh! Nigdeb ma nistax. Imma 

na[bi l-verità, kultant nista’. 

B’dan kollu xorta nibqa’ 

ng[id li t-tendenza ;enerali 

tag[na g[andha tkun favur ittrasparenza, 

is-sin/erità, ilverità. 

Hawn wisq bini fuq ilgideb 

fis-so/jetà tag[na. 

Hawn wisq nies tqal biex 

jammettu l-i]balji mwettqa 

minnhom, anke jekk je[el 

[addie[or in;ustament. 

Il-maturità u l-ir;ulija 

jitolbu li kul[add jerfa’ r- 

responsabbiltà tal-g[emil 

tieg[u. Fit-tfal tifhimha l- 

gidba jew il-[abi, g[ax ma 

jkunux g[adhom stabbli 

minn Dun Pawl Camilleri 

................................................ 

pauca43@gmail.com 

bi]]ejjed biex jiffa//jaw ilkonsegwenzi 

ta’ g[emilhom. 

Imma fl-adulti ma 

tifhimhiex. 

L-a[jar ma jsirux ]balji, 

ovvja. Imma meta jsiru, 

g[andna nerfg[u 

responsabbiltà tag[hom, 

anke jekk f’xi ka]i nkunu 

rridu n[allsu tag[hom. 

Imma g[enni nistqarr [tijieti meta ni]balja. 

Ag[tini dehen ;enwin u matur biex nag[raf 

meta u jekk g[andix niskot il-verità. 

Ag[milni g[adu tal-gidba spe/jalment dik li 

biha je[el in;ustament [addie[or. 

L-ikel fil-[ajja tal-Maltin 

Id-dieta tradizzjonali 

Mediterranja tag[na ba]ata 

fuq prodotti sempli/i u [afna 

drabi friski marbutin malista;uni, 

sofriet tibdil 

radikali f’dawn l-a[[ar tletin 

sena. 

Irridu jew ma rridux, il- 

[ajja mg[a;;la u l-kumdità 

ta’ tant prodotti lesti g[allkonsum 

taw daqqa ta’ [arta 

lil dak l-ikel ;enwin u l- 

imma;ini tal-borma ttektek 

fuq in-nar. Post il-forn illum 

[adu l-microwave. Tliet 

minuti u, kif jg[idu l-Ingli]i, 

hey presto l-ikla lesta! 

Din l-g[a]la ta’ ikel ;abet 

mag[ha konvenjenza kbira. 

I]da ftit nieqfu u na[sbu 

kemm qeg[din nibilg[u 

pre]ervattivi, imlu[a u 

xa[mijiet ]ejda. Ma g[andix 

g[alfejn ng[idilkom xi j;ib 

mieg[u konsum e//essiv ta’ 

dan kollu. 

Jekk ma temmnunix fittxu 

ftit statistika fuq ir-rata 

dejjem ti]died ta’ ka]i ta’ 

obe]ità, kolesterol, dijabete u 

mard serju ie[or relatat ma’ 

konsum ta’ tipi ta’ ikel li 

llum huma mhux biss moda 

imma sa[ansitra g[a]liet 

ewlenin ta’ dak li nieklu. 

Mhux biss a[na l-kbar li 

nidraw nieklu hekk i]da 

sa[ansitra qeg[din indarru 

;enerazzjonjiet s[a[ ta’ tfal 

li jibdew jieklu hekk ukoll. 

I]da forsi s-sitwazzjoni 

mhix daqshekk /ara. Ftit taljiem 

ilu kien pubblikat studju 

mill-istituzzjoni Ewropea 

Eurobarometer dwar kif 

Id-dieta tradizzjonali Mediterranja tibqa’ l-a[jar wa[da 

g[alina lkoll 

in[arsu lejn il-kwalità u l- 

prezzijiet tal-ikel u prodotti li 

nieklu. L-ist[arri; fost 

/ittadini tas-27 membru tal- 

Unjoni Ewropea jag[ti ftit ta’ 

indikazzjoni fuq kif ja[sbuha 

n-nies. 

Partikulari kien ilpersenta;; 

ta’ Maltin li 

esprimew l-importanza li 

jag[tu kemm lill-prezz kif 

ukoll lill-kwalità tal-ikel li 

jixtru. 

Kien hemm 89% li qalu 

li jemmnu li l-prezz hu 

komponent importanti filmument 

tax-xelta tag[hom. 

Ugwalment, 86% 

ikkonfermaw li g[alihom ilkwalità 

hi priorita fl-istess 

g[a]la. 

Dan jikkontrasta xi ftit 

mal-medja Ewropea li jidher 

li waqt li 91% jimpurtahom 

mill-prezz, kienu biss 65% li 

urew interess partikulari lejn 

il-kwalità. 

Dan l-ist[arri; wa[du 

jindika li g[allinqas f’dan ilka] 

b[ala Maltin g[ad hawn 

ma;;oranza assoluta li 

jag[tu prijorità lill-kwalità 

ta’ ikel li jikkunsmaw. 

Aspett ie[or interessanti li 

[are; mis-survey kien ilkonoxxenza 

u l-importanza li 

nag[tu g[all-ittikkettar li ji;i 

mal-prodotti ippakkjati jew 

manifatturati. Kienu biss 

34% tal-Maltin li jag[tu 

importanza lit-tikketti li 

jinsabu fuq il-prodotti. 

Dan jikkumpara fil-baxx 

meta tikkunsidra li fil- 

Finlandja u l-I]vezja l- 

persenta;; ta’ nies li j[arsu 

lejn it-tikketti jitla’ g[al 

82%. 

Dan hu aspett li g[alina l- 

Maltin baqg[alna [afna fejn 

intejbu. 

Ta’ spiss isiru kampanji 

edukattivi immirati lejn ilkonsumatur 

li g[andhom 

proprju l-iskop li jedukaw 

f’dan is-sens. Qatt mhu 

bi]]ejjed nenfasizzaw l- 

importanza li ni//ekkjaw 

sew l-ori;ini tal-prodott, iddata 

ta’ skadenza u mhux 

anqas l-ingredjenti ta’ ;o fih. 

Il-biedja ta’ dawn l-a[[ar 

[amsin sena kienet 

rivoluzzjonata b’ri/erka u 

metodolo;iji ;odda li 

ttrasformaw dan il-qasam 

vitali mil-lejl g[an-nhar. 

Fost dawn it-teknolo;iji 

hemm dik tat-tkabbir tal-ikel 

permezz ta’ modifikazzjoni 

;enetika (genetically 

modified foods) tal-istess 

prodott. Il-prin/ipju ba]iku 

tal-pro/ess hu dak li l-istess 

natura tal-[axix jew annimal 

ikun alterat biex ikun jew 

iktar re]istenti g[all-mard 

jew biex ikun iktar 

g[ammiel. 

G[all-grazzja t’Alla, 

g[alkemm bosta huma l- 

prodotti impurtati f’pajji]na, 

g[al ra;unijiet ovvji g[ad 

g[andna l-lussu ta’ prodott 

;enwin u frisk Malti li jasal 

g[andna ming[and il-bdiewa 

tag[na skont l-ista;un, frisk 

minn Caroline Galea 

info@carolinegalea.com 

u bi prezzijiet ;eneralment 

ra;onevoli. 

Is-su;;ett tal-ikel u l- 

importanza li nag[mlu 

g[a]liet g[aqlin kemm fixxiri 

kif ukoll fil-konsum talikel 

hu vast u xi drabi 

kumplikat. F’dan is-sens ftit 

regoli ba]i/i g[andhom 

iservu ta’ gwida. 

Qabel xejn, dieta varjata u 

bilan/jata bejn il-gruppi 

kollha tal-ikel, cioe frott, 

[xejjex, /ereali, la[am u 

mhux l-inqas il-[ut. 

It-tieni regola prin/ipali hi 

li nixtru u nikkunsmaw 

kemm jista’ jkun prodotti 

friski u ;enwini tal-ista;un. 

B’dawn i]-]ew; regoli 

g[andna bi]]ejjed biex 

nieklu u nitimg[u lil uliedna 

dak li hu l-a[jar g[alina u 

g[alihom.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Opinjoni 11 

Il-valur tal-lealtà fil-politika 

Il-[idma f’partit politiku tfisser 

relazzjoni ta’ persuna ma’ 

persuni o[rajn tal-istess fehma 

u ideali filwaqt li lkoll jista’ 

jkollhom ideat differenti minn 

xulxin. 

Hi realtà li l-[idma f’partit 

politiku tippermetti li jkun 

hemm /erta differenza flatte;;jamenti 

rigward 

proposta, anzi m’hux reali li 

f’partit se ssib lil kul[add 

jirra;una l-istess. 

Hu tassew diffi/li li ssib li 

kull persuna tifhem l-istess u 

kul[add lest li ja[sibha xorta. 

Kemm-il darba nisimg[u li 

l-Partit Nazzjonalista hu 

qawsalla ta’ kuluri u hekk 

g[andu jkun. Dan ifisser li 

b[ala partit popolari l-PN 

i[addan nies li ;ejjin minn 

livell edukattiv differenti, minn 

oqsma tal-[ajja u 

professjonijiet differenti. 

Madankollu, biex fil-partit 

ikun hemm /erta ordni je[tie; 

li, finalment, meta tittie[ed 

de/i]joni, kul[add jimxi madde/i]joni 

me[uda. Dan jasal 

wara pro/ess ta’ diskussjoni u 

e]er/izzju ta’ smig[ minn min 

ikun qed imexxi d-diskussjoni 

u jara li kull parte/ipant fiddiskussjoni 

joffri kontribut. 

Hu l-valur ta’ lealtà talpersuna 

fil-politika lejn l-ideal 

tal-partit politiku li jag[ti u 

jsostni l-[ajja u l-e]istenza talistess 

partit politiku. Bla lealtà 

tal-membri ma je]istix partit. 

Bla lealtà jkun hemm biss 

opportunità g[al egoi]mu talpersuni 

involuti u, jekk ikun 

hekk, ikun jirrenja l-kaos 

g[aliex ma jkun hemm qatt 

de/i]joni finali. 

Hi din il-lealtà li ]]omm l- 

g[aqda fir-relazzjoni ta’ dawk 

kollha involuti fil-[idma talpartit. 

Il-valur tal-lealtà hu dak 

li jippermetti persuni li ja[dmu 

flimkien u jaslu jidde/iedu u 

jimplimentaw de/i]joni. Ilvalur 

tal-lealtà jie[u post l- 

egoi]mu tal-persuna. 

Fejn hemm ideat differenti, 

u fejn hemm lok ta’ 

diskussjoni [ielsa u 

responsabbli jkun hemm ukoll 

il-[tie;a ta’ tolleranza u ta’ 

rispett lejn ideat differenti. 

It-tolleranza lejn ideat o[rajn 

differenti hi wkoll ri]ultat ta’ 

lealtà lejn il-valur tattolleranza 

g[aliex tolleranza 

tfisser li tisma’ u tippermetti li 

[addie[or jg[id tieg[u. 

Tfisser ukoll li tippermetti li 

mhux dejjem int g[andek 

ra;un waqt li min ma jaqbilx 

mieg[ek ma g[andekx 

tirridikolah sempli/iment 

g[aliex ma ja[sibhiex b[alek. 

Lealtà lejn il-valuri 

tal-partit 

Hu g[alhekk li l-valur tallealtà 

hu fundamentali g[aliex 

jorbot relazzjoni ta’ ideat 

differenti. Fil-Partit 

Nazzjonalista l-valur tal-lealtà 

jfisser ukoll lealtà lejn ilvaluri 

l-o[rajn li jikkostitwixxu 

l-partit dak li hu. 

Meta g[al xi ra;uni l-valuri 

tal-partit ikunu mwarrba, filpartit 

ma jibqax armonija. Ilpartit 

jibda jitlef il-valuri tieg[u 

u dan g[aliex huma l-valuri li 

joffru l-identità lill-istess partit. 

Meta ng[id partit qed 

nirreferi g[al dawk kollha li 

ja[dmu fih u jsawru l-politika 

tieg[u. Min ja[seb li jkun 

moralment korrett skont hu, u 

meta jkun hekk ikun qed 

jitbieg[ed mill-valuri tal-partit, 

allura jien tal-fehma li din ilpersuna 

g[andha tfittex kamp 

politiku differenti. 

Il-partit jista’ jipprova 

jing[o;ob kemm irid i]da meta 

jag[mel hekk jitlef u mhux 

jirba[. Kull meta ma jkunx 

hemm lealtà lejn il-valuri talpartit 

u jkun hemm de/i]joni li 

b’xi mod tistqarr verità 

differenti minn dik l-identità 

mog[tija mill-isess valuri, ilpartit 

jispi//a aktar jitlef missa[[a 

milli jirba[. U jekk 

jirba[ voti fl-immedjat, ma]- 

]mien il-partit jiffa//ja 

problema ta’ identità. 

G[aliex tajjeb li jkollok 

qawsalla ta’ ideat i]da wara li 

kul[add jesprimi ru[u, idde/i]joni 

finali nemmen li 

g[andha tittie[ed skont iddirezzjoni 

li to[ro; mill-valuri 

tal-partit. 

Popolari i]da 

mhux populista 

Il-Partit Nazzjonalista minn 

dejjem kien partit popolari 

i]da [a]in jekk ikun partit 

populista fejn kollox jista’ 

jse[[. Bl-isku]a ta’ reb[a, ilvaluri 

ma jistg[ux jitwarrbu 

g[aliex kull de/i]joni li 

twarrab il-valuri hi att ta’ 

]lealtà lejn l-istess partit. 

Il-valuri tal-PN huma 

ispirati mill-valuri nsara u 

jekk xi [add jipprova 

jitbieg[ed minnhom bl-isku]a 

tal-liberali]mu jew 

moderni]mu, fil-fehma tieg[i 

jkun qed joqtol ir-ru[ talpartit. 

Meta jkun il-ka] li l-valuri 

umani tal-partit kif imnebb[a 

mill-ideal nisrani jkollna min 

irid jibdilhom allura jalla 

jkollna leadership li jkun 

kura;;u] bi]]ejjed li jg[id li 

l-PN spi//a ]mienu u se 

minn Edwin Vassallo 

edwinvassallo@gov.mt 

jing[ata bidu g[al partit 

politiku ;did u differenti. 

Ma jistax ikun nippermettu 

li filwaqt li nistqarru l-valuri 

li n[addnu nispi//aw nintelqu 

fl-istrate;ija tal-lag[qi]mu 

biex ning[o;bu g[aliex 

b’hekk inkunu qed ninsew illealtà 

lejn il-valuri. 

Dan kollu jfisser li lealtà 

lejn il-partit tfisser ukoll lealtà 

lejn il-valuri umani fuq l- 

ideali tat-tag[lim so/jali 

nisrani. Dawn huma l-valuri li 

tawna l-identità li rebb[itna. 

Ming[ajr dawn il-valuri l-PN 

kien ikun partit bla vi]joni u 

kuxjenza politika. 

Meta r-razzi]mu jerfa’ rasu 

Irrid nibda mill-ewwel billi 

ng[id, li permezz ta’ din ilkitba, 

bl-ebda mod m’g[andi 

l-intenzjoni li ng[addi xi 

forma jew o[ra ta’ ;udizzju 

dwar il-ka] li se[[ 

ri/entement u li fih [alla [ajtu 

immigrant irregolari mill- 

Mali, waqt li kien ta[t ilkustodja 

tal-forzi tal-ordni. 

:udizzju b[al dan isir b’mod 

indipendenti u liberu mill- 

:udikatura. 

Madankollu, ka]ijiet ta’ din 

ix-xorta, [afna drabi 

awtomatikament iqajmu aktar 

kontroversji dwar l- 

immigranti irregolari u 

sfortunatament anke element 

ta’ razzi]mu, li kif nafu fisso/jetà 

tag[na kapa/i jerfa’ 

rasu sew. L-iskop tieg[i hawn 

hu li nelenka l-kruha tal-pjaga 

tar-razzi]mu . 

Ir-razzi]mu hu forma 

ta’ mibeg[da 

Ng[iduha /ara u tonda. Irrazzi]mu 

hu forma ta’ 

mibeg[da li tista’ 

timmanifesta ru[ha sew 

b’mod fin u anke b’mod aktar 

a[rax u perikolu]. Il-bniedem 

razzist hu bniedem mifni bilmibeg[da 

u jg[id x’jg[id ma 

jistax ikun pa/i mieg[u nnifsu 

u kwiet fil-kuxjenza tieg[u. 

Filwaqt li g[add ta’ 

immigranti irregolari jistg[u 

jin[assu ta’ theddida g[asso/jetà 

tag[na, bniedem 

wie[ed Malti u razzist jista’ 

jkun ta’ theddida ferm akbar 

billi jqanqal sentimenti ta’ 

stmerrija u mibeg[da li 

jistg[u j;ibu konsegwenzi 

koroh. 

G[aldaqstant, kull /ittadin 

razzist, hu min hu, hu 

responsabbli quddiem isso/jetà 

g[all-ideat razzisti 

tieg[u u l-istess so/jetà titlob 

minnu li jag[ti kont tag[hom 

u li jirriforma ru[u . 

L-immigranti irregolari 

f’pajji]na u t-tbatijiet 

Hu fatt li pajji]na qed 

jiffa//ja sfidi mhux daqstant 

fa/li marbuta malimmigrazzjoni 

irregolari, 

b’mod partikulari meta wie[ed 

iqis i/-/okon tieg[u . 

Madankollu, irrilevanti minn 

kollox, il-valur tad-dinjità u 

tal-[ajja umana jibqa’ ji;i l- 

ewwel u qabel kollox u 

g[alhekk kburin li pajji]na, 

minkejja d-diffikultajiet u 

minkejja l-kritika kollha, jibqa’ 

jag[ti l-g[ajnuna lil dawn ilpersuni, 

g[ax jemmen li s- 

sewwa jirba[ fuq l- 

img[awwe; u jirba[ dejjem! 

Diskors razzist b[al “g[ax 

ma jmorrux pajji]hom” hu 

diskors vojt, g[ax li kieku 

dawn il-persuni f’pajji]hom 

ikunu g[addejjin tajjeb, 

mhumiex se jitilqu kollox u 

jba[[ru fuq qoxra tal-ba[ar 

ippakkjati qishom sardin, bejn 

sema u ilma, jilag[buha malmewt! 

A[na ma nistg[ux inkunu 

nafu x’ji;ifieri, g[ax g[allgrazzja 

ta’ Alla f’pajji]na l- 

ma;;oranza tan-nies huma 

komdi u paxxuti. Imma dawn 

huma nies li f’pajji]hom 

jg[addu minn forom diversi 

ta’ persekuzzjoni u /a[da u 

g[alhekk ikunu jinsabu fi 

stat ta’ disperament . 

Diskors b[al “kieku jien 

ng[arraqhom” jew “g[ax ma 

jg[arrquhomx” jid[ollok 

b[al stalett f’qalbek. 

Jiena nistaqsi: Min jaf li 

kieku kont int ma[rub#a 

minn pajji]ek, bejn sema u 

ilma, bla ma taf x’se ji;ri 

minnek^ 

Min jaf li kieku fuq dik ilqoxra 

tal-ba[ar kien hemm l- 

g[e]ie] tieg[ek^ Min jaf 

kieku dik il-mara li se 

twelled l-a[[ar f’nofs ta’ 

ba[ar bla ebda assistenza 

medika, kont int jew martek 

jew bintek l-g[a]i]a^ 

Tibqa’ tirra;una l-istess 

kieku^ U ]gur li le! 

Mela mhux a[jar tiskot^ 

Ir-razzi]mu, biex ma jsibx 

l-g[eruq tieg[u fis-so/jetà 

tag[na je[tie; li 

nikkumbattuh, kemm fuq 

livell personali u anke fuq 

livell ta’ komunità. Irridu 

noqog[du attenti g[arrazzi]mu 

fin li jista’ jid[ol 

fina u madwarna, xi drabi 

anke bla ma nirrealizzaw u li 

kapa/i jwassal g[al razzi]mu 

ta’ forom aktar qawwija . 

G[alhekk irridu noqog[du 

attenti minn diskors b[al 

“mela jien iswed^” Jew 

“inqabbdu xi erba’ suwed”, 

b’riferenza g[al xog[ol 

b’inqas [las g[ax il-[addiema 

jkunu ta’ razza u karna;;jon 

differenti. 

Hu importanti li f’dan irrigward 

wie[ed jag[ti e]empji 

tajbin lil xulxin u spe/jalment 

lit-tfal u li]-]g[a]ag[, li huma 

l-;enerazzjonijiet futuri u 

jedukahom u jrawwimhom 

biex waqt li jag[rfu l-kruha 

tar-razzi]mu, ikunu tolleranti 

u anke sensittivi quddiem ittbatijiet 

u l-b]onnijiet ta’ 

[addie[or. 

Il-[arsien tad-dinjità 

u tal-[ajja umana 

Hu ;ust u mistenni li pajji]na 

j[addem il-prin/ipju tal-[arsien 

tad-dinjità u tal-valur tal-[ajja 

umana. G[alhekk ta’ min anke 

ni]nu sewwa dan id-diskors 

mill-istqarrija tal-Isqfijiet ta’ 

Malta u ta’ G[awdex, fid-dawl 

tal-ka] li se[[ ri/entement talmewt 

tal-immigrant irregolari 

mill-Mali. 

L-Isqfijiet Pawlu Cremona 

u Mario Grech, fost l-o[rajn 

stqarrew: “Mistoqsija o[ra hi 

jekk dan il-fatt g[andux ikun 

okka]joni biex ter;a’ ssir 

riflessjoni fuq il-politika 

attwali tad-detenzjoni kif 

ukoll fuq is-sitwazzjonijiet u 

l-ambjent li jg[ixu fihom 

dawk li jkunu detenuti . 

minn Alison Tonna 

alisontonna@yahoo.co.uk 

“Jistg[u je]istu alternattivi 

g[al sitwazzjonijiet differenti 

li jkunu fihom l-immigranti^ 

Il-prin/ipju fundamentali li 

jmexxina wkoll f’dawn ilka]i, 

g[andu jkun ir-rispett 

s[i[ lejn id-dinjità ta’ kull 

persuna”. 

Dan ifisser li pajji]na, mhux 

talli g[andu jibqa’ jag[ti l- 

assistenza ne/essarja lillimmigranti 

irregolari imma 

talli g[andu jkompli jfittex 

g[odda u riformi ne/essarji 

biex dejjem a[jar ikun 

verament qed jirrispetta d- 

dinjità ta’ kull persuna u l- 

valur tal-[ajja umana. 

Nistg[u nifhmu u nattwaw 

dan fil-prattika billi nitilqu 

mill-prin/ipju li dak li hu 

moralment tajjeb hu 

so/jalment tajjeb u vi/i versa .

12 Opinjoni Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Mill-esperjenzi ta’ din il-;img[a 

Kull min b[ali jsegwi l- 

a[barijiet kemm lokali kif 

ukoll dawk internazzjonali 

jaf li din il-;img[a rajna 

minn kollox, l-aktar f’dak li 

g[andu x’jaqsam max-xena 

politika. 

G[alkemm fil-verità huma 

[afna dawk li ma tawx kas 

ta’ dak li kien g[addej, [afna 

o[rajn segwew bir-reqqa dak 

li ;ara partikularment fillaqg[a 

tal-E]ekuttiv tal-PN li 

saret nhar it-Tlieta. 

L-isfidi jimmaturawk 

Il-PN g[adda minn 

mument ta’ prova. Mhux 

fa/li li tiffa//ja /erti sfidi 

partikulari meta taf li f’anqas 

minn sena se jkollna 

elezzjoni ;enerali. Ikun 

hemm [afna pressjoni – 

imma fuq kollox trid tie[u d- 

de/i]jonijiet, u hekk g[amel 

il-Partit Nazzjonalista. 

Il-;img[a l-o[ra l- 

E]ekuttiv Nazzjonalista 

ikkonferma l-ewwel grupp 

ta’ kandidati g[all-elezzjoni 

li jmiss. {abbar ukoll li 

Jeffrey Pullicino Orlando, 

Franco Debono u Jesmond 

Mugliett mhux se jit[allew 

jikkontestaw. 

Dwar dan kien hemm 

valanga ta’ kummenti u 

opinjonijiet. Nemmen li ma 

kinitx de/i]joni fa/li – kienet 

]gur sfida kbira quddiem l- 

E]ekuttiv i]da ]gur li kien 

pro/ess li wassal biex ilpartit 

jikber u jimmatura. 

G[aqlija wkoll id-de/i]joni 

li nibdew insiru nafu minn 

issa min huma l-kandidati li 

se jikkontestaw f’isem ilpartit. 

B’hekk il-kostitwenti 

jkollhom i/-/ans li jsiru jafu 

aktar lill-kandidati, l-aktar 

dawk li qed jikkontestaw 

g[all-ewwel darba. 

Kif di;à semmejt, it-Tlieta 

kien hemm attenzjoni kbira 

fuq l-e]itu li kellu jo[ro; 

mil-laqg[a tal-E]ekuttiv. 

Minn din il-laqg[a irri]ulta 

li l-membri tal-E]ekuttiv tal- 

PN ivvutaw b’mod unanimu 

biex jesprimu solidarjetà ma’ 

Richard Cachia Caruana. U 

ma kien hemm ebda [jiel ta’ 

provi biex hu jitke//a mill- 

PN, kif talab Pullicino 

Orlando. 

Richard Cachia Caruana 

Jien personali ftit kelli 

okka]jonijiet nitkellem ma’ 

Richard Cachia Caruana. 

Fl-ewwel elezzjoni li [dimt 

mal-media tal-partit, dik tal- 

2008, hu kien dejjem hemm 

biex jag[ti direzzjoni 

politika. 

Dejjem irrispettajtu b[ala 

persuna li jaf xog[lu sew u 

tal-affari tieg[u. Anke meta 

konna mmorru Brussell g[al 

xi summit Ewropew, dejjem 

kont nara fih persuna abbli u 

kapa/i. 

Illum konvint li Malta se 

titlef bin-nuqqas ta’ Richard 

Cachia Caruana mill-fora 

Ewropej. Mill-g[erf tieg[u 

kien igawdi l-pajji] kollu – u 

dan jafu kul[add, inklu] l- 

esponenti tal-Partit Laburista. 

Esperjenza po]ittiva 

Fuq nota differenti, xtaqt 

naqsam mag[kom esperjenza 

o[ra li kelli din il-;img[a. 

{mistax ilu ktibt dwar ilprezzijiet 

esa;erati li nsibu 

f’/ertu gabbani u 

stabbilimenti o[ra fix-xtajtiet 

tag[na. Kelli [afna 

kummenti dwar dan. Kien 

hemm bosta li kkonfermawli 

huma stess kemm isibu 

prezzijiet esa;erati, u kemm 

dan qed ikun riklam [a]in 

mat-turisti li j]uruna. 

I]da b[al f’kollox fil-[ajja, 

ma rridux insemmu n- 

negattiv biss. Fil-fatt, din il- 

;img[a [adt gost ninnota xi 

[a;a po]ittiva immens minn 

stabbiliment li jinsab f’G[ajn 

Tuffie[a. 

Waqt li konna qed 

nag[mlu BBQ fuq ir-ramel, 

ra;el li kien mag[na 

irrakkuntali x’;ara meta hu 

bag[tna lit-tfal jixtru xi xorb 

minn dan il-kjosk. Hu qalli 

kif hu baqa’ b’xejn, g[aliex 

it-tfal xtraw luminata imma 

birra ma tawhomx. Dan 

g[aliex kienu ta[t l-età! 

Prosit. Hekk g[andu jkun. 

L-ironija hi li t-tfal mank 

;abulu xi [a;’o[ra x’jixrob 

minflok il-birra! G[ax baqa’ 

bl-g[atx! 

San Vincenz de Paul 

Kif di;à ktibt f’dan l- 

artiklu, l-isfidi jimmaturawk. 

U veru hu l-ka] li l-isfidi 

jimmaturawk, partikularment 

meta jkollok xi qarib tieg[ek 

l-isptar u ti;i wi// imb wi// 

mar-realtà tal-[ajja. 

Fl-a[[ar jiem in-nanna 

tieg[i (l-uniku nanna li 

fadalli [ajja) da[let fir- 

Residenza San Vincenz de 

Paul. Illum in-nanna Olga 

marret lura [afna minn kif 

niftakarha jien fi tfuliti – 

attiva fil-Ka]in tal-Banda 

San :or; Martri, attiva malpartit, 

kuljum il-Knisja, 

dejjem bin-nies id-dar, 

dejjem man-neputijiet, u 

mara li to[ro; [afna. 

G[alhekk, ti;ik g[afsa ta’ 

qalb tara mara b[al dik 

f’sodda u totalment differenti 

minn dak li kienet ftit snin 

ilu. 

:ejt wi// imb wi// ukoll 

mal-isfidi li jiffa//jaw l- 

infermiera u l-istaff ta’ din ir- 

Residenza. G[andhom sfidi 

kbar, g[aliex kull pazjent 

g[andu l-[ti;iet partikulari 

minn Robert Cremona 

robert.cremona@media.link.com.mt 

tieg[u. U veru huma nies 

dedikati. Prosit, b’mod 

spe/jali lill-[addiema kollha 

tal-Admissions. 

Din l-esperjenza tal-a[[ar 

jiem qed twassalli tag[lim 

kbir. Olga Cremona g[adha 

sal-lum tg[allimni – b[alma 

kienet hi li nisslet fija l- 

im[abba lejn {al Qormi, lejn 

San :or;, lejn ittradizzjonijiet 

antiki li kienet 

t[obb u fuq kollox lejn il- 

Partit Nazzjonalista. 

Nemmen li n-nanna se 

ddum tissielet – g[ax hekk 

kien il-karattru tag[ha – 

determinata. 

Robert Cremona 

hu Kunsillier tal-PN 

f’{al Qormi 

Ir-ri]ultat elettorali Libjan 

Ir-ri]ultat tal-elezzjoni 

;enerali fil-Libja [are; dil- 

;img[a, g[alkemm l- 

istampa kollha mhux se 

to[ro; /ara qabel ma jibdew 

id-diskussjonijiet fl-assemblea 

nazzjonali. 

F’dak li ntqal s’issa, kien 

hemm mal-osservazzjonijiet 

f’waqthom bosta o[ra – 

sikwit minsu;in f’dawk li 

huma validi – li jidhirli 

j/ajprulna l-vista. 

Nibdew b’g[ala l-istampa 

ma tistax tkun /ara sa barra. 

Kien hemm madwar 3,700 

kandidat g[al 200 si;;u. 

I]da, 80 minn dawn issi;;ijiet 

kienu ri]ervati g[al 

listi partitarji, filwaqt li l- 

120 l-o[ra kienu ri]ervati 

g[all-individwi 

indipendenti, bla partit. 

G[al dawn is-si;;ijiet 

individwali kien hemm 

madwar 2,500 kandidat. Ilbi//a 

l-kbira minnhom 

mhux mag[rufin 

nazzjonalment. 

Xi w[ud kienu bilkemm 

mag[rufin fil-lokalità fejn 

ikkontestaw. Ma nistg[ux 

inkunu nafu lil fejn ixaqilbu 

b[ala tendenza ta’ [sieb u 

allinjament politiku. 

Nistg[u nissoponu li l- 

bi//a l-kbira mhux se jkunu 

wisq differenti mill-bqija 

tal-Libja, li f’dak li kellu 

x’jaqsam mas-si;;ijiet 

partitarji vvutat bi [;arha 

g[al Ma[mud :ibril, l-eks 

Prim Ministru li wieg[ed 

politika inklusiva, ispirata 

mill-prin/ipji eti/i tal-Islam 

i]da bla ma hi Islamista – 

wieg[ed, insomma, it-triq 

‘tan-nofs’ kif isej[ulha l- 

Libjani stess (g[alkemm in- 

‘nofs’ tag[hom mhux fejn 

qieg[ed tag[na). 

Madankollu, g[alkemm il- 

Libjani kollha li kellimt jien 

fer[u bis-su//ess ta’ :ibril, 

u ma jistennewx xi ri]ultati 

tajbin [afna g[al nies ta’ 

tendenza Islamista fejn 

jid[lu s-si;;ijiet 

indipendenti, ma nistg[ux, 

s’issa, neskludu li l-Islamisti 

kellhom strate;ija elettorali 

fejn [ar;u [afna kandidati 

tag[hom b[ala indipendenti. 

Naraw. 

S’issa, i]da, ir-ri]ultat tassi;;ijiet 

ri]ervati g[allpartiti 

wera reb[a kbira g[al 

:ibril. Reb[a personali 

mhux biss tal-alleanza 

tieg[u (mag[mula minn 

madwar 60 partit jew 

moviment) – jg[idu li firreklami 

u fil-listi ismu 

dejjem kien ikbar minn talkandidat 

stess. 

Biex nag[tikom [jiel ta’ 

kemm kienet kbira r-reb[a 

mhux bi]]ejjed li nirrepeti /- 

/ifra rappurtata minn 

kul[add. ?ioè li reba[ 39 

minn 80 si;;u. Id-dettalji 

juru reb[a akbar. 

Ma [ari;x kandidat 

kullimkien. Kieku kien 

ikollu reb[a akbar. Fil-bliet 

il-kbar, u anki o[rajn, mhux 

talli reba[ i]da kaxkar lil 

kul[add. {a 90% tal-vot 

(iva!) f’bosta mid-distretti 

ta’ Tripli u l-madwar. 

:ie l-ewwel anki f’xi 

n[awi li kienu mag[duda 

b[ala l-bejta ta’ kapijiet ta’ 

partiti avversarji – ng[idu 

a[na, g[adda lill-kap ta’ 

wie[ed mill-partiti Islamisti, 

Abdul {akim Bil[a;; (li 

kien il-kap tal-forzi armati 

ribelli ta’ Tripli), fil-kwartier 

Tripolitan tieg[u stess. 

U anki fejn karkar hu wara 

l-o[rajn, :ibril ma marx 

[a]in daqskemm kien 

mistenni. F’Misurata, belt li 

l-oppo]izzjoni tag[ha 

kontrih kienet wie[ed millfatturi 

li kienet wasslet g[arri]enja 

tieg[u minn Prim 

Ministru xi ftit xhur ilu, ilpartit 

li ;ie l-ewwel kien 

wie[ed lokali mmexxi minn 

membru tal-familja Swe[li, 

familja b’antenat distint flepoka 

Taljana, li nqatel 

f’battalja f’Bani Walid fl- 

1920 – u Bani Walid hu l- 

lokal tat-twelid ta’ :ibril... 

F’Misurata, il-partit ta’ 

Swe[li ;ab madwar 19,000 

vot. L-Islamisti ta’ Bil[a;; 

;abu madwar 12,000 vot. 

:ibril ;ab madwar 6,000 vot 

– numru mhux ]g[ir fi/- 

/irkostanzi: terz tan-nies li 

vvutaw g[al Swe[li, 

minkejja s-solidarjetà 

spe/jali li g[andhom il- 

Misratijin g[al xulxin wara 

l-assedju li g[addew minnu. 

Dan kollu jag[tina idea 

tan-natura tar-rebha ta’ 

:ibril. Jag[tina wkoll idea 

ta’ xi w[ud middiffikultajiet 

li se jkollu 

jiffa//ja. Ng[idu a[na li se 

jkun hemm xi nies li jqisuh 

f’termini tal-ori;ini tribali 

tieg[u – ta’ Warfalli minn 

Bani Walid – g[alkemm jien 

jg[iduli n-nies ta’ Bani 

Walid li huma stess iqisuh 

b[ala figura nazzjonali, 

mhux tribali. 

Fil-fatt, meta kien Prim 

minn Ranier Fsadni 

ranierfsadni@europe.com 

Ministru u Bani Walid 

kellha problemi kbar mal- 

Kunsill Nazzjonali 

Tran]itorju, ma avvi/inawhx 

biex i[oll it-ta[bila hu. 

S’issa nistg[u ng[idu, 

allura, li rnexxielu ji;bed 

lejh l-appo;; tal-bi//a l- 

kbira ta’ pajji]u, f’kull rokna 

tieg[u. G[ad irridu naraw, 

i]da, jekk il-[ila politika 

tieg[u hix kbira bi]]ejjed 

biex ikun jista’ jwettaq ilvi]joni 

so/jali u ekonomika 

tieg[u.


Opinjoni 13 

Lejn politika tal-ideat, mhux tal-persuni 

Politika tajba hi politika talideat, 

u mhux tal-persuni. 

Ne[tie;u politika tajba, 

ji;ifieri tal-ideat, u mhux 

;dida, li tista’ tkun ;didatajba 

jekk hi wkoll tkun 

mibnija fuq l-ideat. Inkella 

tkun ;dida-[a]ina. 

Kull [a;a [a]ina kienet xi 

darba ;dida. Mela l-kelmiet 

‘qadim’ u ‘;did’ jistg[u ma 

jfissru xejn. It-tajjeb nafu 

x’inhu: hu antik daqskemm 

jista’ jkun ;did. Huma l- 

metodi li jvarjaw, kif turi l- 

Istorja Politika. 

Ne[tie;u politi/i tajbin 

kemm jekk ;odda (g[ax 

qdiemu) u kemm jekk qodma 

(g[ax m’g[adhomx ;odda). 

Il-[ajja hi minnha nnifisha 

tibdil, /aqliq, ti;did: hekk hi 

l-e]istenza mit-twelid salmewt, 

u lilhinn minnha 

wkoll. 

Mela anki l-politika, b[ala 

l-[idma li biha jse[[ ilbenessri, 

hi nis;a ta’ elementi 

kostanti u stabbbli, u 

elementi varjabbli u 

g[addiena. Ma hix kwistjoni 

ta’ ;did u ta’ qadim. Kull 

qadim jista’ jkun tajjeb jew 

[a]in, u kull ;did jista’ jkun 

tajjeb jew [a]in. Il-kriterju 

ma hux l-arlo;;. 

Jag[mlu tajjeb [afna, 

g[alhekk, il-Partit Laburista 

u l-Partit Nazzjonalista li 

jag[tu importanza lill-politi/i 

anzjani tag[hom: huma g[ajn 

ta’ esperjenza, intwizzjoni u 

strate;ija. L-argument tal-età 

hu aljenazzjoni mill-qofol, 

imgiddeb mill-Istorja. 

Id-distinzjoni bejn il-qadim 

u l-;did g[andha titne[[a 

wisq aktar meta l-politika ti;i 

biex tmiss oqsma li huma ta’ 

xe[ta nazzjonali, kollettiva, u 

li jolqtu lill-persuni b[ala 

bnedmin u ’l fuq minn kull 

rabta ma’ partit jew ie[or. 

F’ka]ijiet b[al dawn, u 

mhux dawn biss, nifhem li 

hemm il-[tie;a ta’ politika 

nazzjonali wa[da, politika li 

titlaq minn po]izzjoni ta’ 

kunsens bejn i]-]ew; na[at 

tal-Kamra. 

Kemm il-Partit Laburista u 

kemm il-Partit Nazzjonalista 

huma qodma, antiki, u 

g[andhom valuri enormi fl- 

Istorja. Huma wasslu lillpajji] 

biex isir stat. :abu l- 

benessri, u llum i[arsu ’l 

quddiem biex jaraw it-tajjeb 

u l-i]ball fl-img[oddi, 

g[aliex jafu li kull sfida 

pre]enti g[andha g[eruq flimg[oddi 

daqskemm zkuk u 

frieg[i fil-pre]ent. 

Kemm Dr. Lawrence 

Gonzi u kemm Dr. Joseph 

Muscat g[andhom partit kbir 

li silet mill-Istorja r-rispett u 

l-gratitutdni lejn i]-]mien li 

g[adda. Minn hemm jinsiltu 

t-tag[limiet g[al-lum. 

Ideat u mhux persuni, 

argumenti u mhux insulti, 

rispett u xejn g[ajr rispett. 

Dan kollu jismu /iviltà, u fi/- 

/iviltà titrabba xitla li 

tissejja[ demokrazija. 

Il-kumplament hu log[ba 

tal-gladjaturi, li ma fiha xejn 

antik jew tajjeb. Hi biss 

[a]ina. 

Il-qasma 

tal-;enerazzjonijiet 

Aktar ma jonqos l-g[arfien 

;enerali tal-Istorja, aktar ma 

tidjieq l-importanza tattag[limiet 

reli;ju]i ewlenin, 

aktar se jkun hemm politika li 

turi li ma tafx x’inhuma l- 

g[eruq u r-ritmi li bihom l- 

g[eruq ifanndu ’l isfel biex issi;ra 

ti]g[ed u tog[la dejjem 

’il fuq. Hi li;i tan-natura li 

ebda kapri// parti;;jan ma 

jista’ j[assar. Meta tintilef din 

il-perspettiva, tkun bdiet 

sensiela ta’ ]balji, li wie[ed 

iwassal g[al ie[or. 

Ma tistax te]isti politika 

moderna xierqa jekk ma 

jkunx iggarantit li fl-iskola u 

f’kull qasam ie[or ta’ studju 

u ta’ g[ajxien, b[all-familja, u 

b[ax-xandir, ikun hemm 

dejjem garanzija ta’ rispett 

f’kollox lejn kul[add, bil- 

[sieb, bil-kitba, bil-kelma, blim;iba. 

L-og[la valur filpolitika 

hu r-rispett. Ix-xandir 

je[tie; kodi/i ta’ din ix-xe[ta, 

g[aliex ix-xandir jimra[ flarena 

bejn id-demokrazija u 

d-dittatura. 

F’epoka dekadenti b[al 

din, meta l-g[eruq qeg[din 

jinqatg[u u l-mezzi talkomunikazzjoni 

jo[olqu u 

minn Oliver Friggieri 

oliver.friggieri@um.edu.mt 

jimponu realtà li minn 

virtwali ssir vera, it-telf tassens 

tal-Istorja hu periklu 

gravi u komuni. L-g[arfien 

ma g[adux profond b[alma 

kien, u l-impressjonijiet fa/li 

u l-opinjonijiet istintivi saru 

kultura dominanti. G[alhekk 

il-kri]i tal-g[eruq tolqot lillpartiti 

wkoll, b[alma ilha li 

laqtet lill-[sieb ;enerali 

Ewropew. 

Is-superfi/jalizzazzjoni ta’ 

kollox, il-banalizzazzjoni tal- 

[sieb, l-isfidu/ja flistituzzjonijiet, 

l-ossessjoni 

bl-g[a;la; dawn ix-xejriet 

qeg[din jin[assu fil-qasam 

politiku wkoll. Il-kultura 

Ewropea, tag[na, daret dawra 

tond, u qieg[da ter;a’ 

tiddubita mill-alfabett u minnumri; 

jien min jien, fejn 

ninsab, fejn se mmur. A-B-?; 

twelid-[ajja-mewt. 

Fl-isfond tat-tensjoni 

politika hemm dan kollu, 

;did daqskemm qadim. 

}ew; kwalitajiet 

biss 

Minn dan kollu nisiltu l- 

ovvju: hemm biss ]ew; 

kwalitajiet, it-tajjeb u l-[a]in. 

Fil-politika nistg[u nkunu 

nies tajbin u nistg[u nkunu 

nies mhux-tajbin. Kull wa[da 

mi]-]ew; kwalitajiet tista’ 

titqassam fi tnejn: it-tajjeb li 

hu tajjeb moralment u 

professjonalment, u l-[a]in li 

hu tajjeb moralment u 

professjonalment. 

Kull politiku hu bniedem li 

g[o;bu jo[ro; mill-folla u 

jid[ol fl-‘arena tal-iljuni’, kif 

kien qalli darba l-President 

Emeritu Ugo Mifsud Bonnici 

fi ]mien meta t-temperatura 

kienet g[olja wkoll. Xi 

jwassal lil bniedem biex 

jid[ol fl-arena, meta jista’ 

jibqa’ barra? Missjoni, 

ambizzjoni, im[abba kbira 

lejn il-pajji], sforz kontra n- 

nojja tan-normalità? 

Jekk ma jkunx hemm 

motiv reli;ju], irid ikun 

hemm motiv lajk, uman 

komuni. Fl-essenzjali tag[ha 

l-[ajja politika hi enimma; 

jista’ jkun li bniedem tant 

i[obb lil pajji]u li jasal salpunt 

li jid[ol fl-arena? 

In[allu hawn l-argument 

twil, kumpless, g[aliex hu 

argument li jwassal ‘il 

bog[od [afna. 

Attitudni ;dida 

Illum nifhmu li [add, 

lanqas politiku, ma jista’ jkun 

;udikat skont jekk hux antik 

jew ;did. L-antik g[andu l- 

esperjenza, il-fond, id-do]a 

xierqa ta’ kalma u 

ekwilibriju, u jaf lilu nnifsu 

daqskemm jaf lil s[abu u lillavversarji 

tieg[u. 

Il-;did g[andu l- 

entu]ja]mu li g[adu jrid jibni 

l-kwalitajiet l-o[ra. I]-]ew; 

elementi jsawru lin-natura 

umana; jien kont ilbiera[, 

mela jien jien illum. Ninsabu 

nduru mar-rota dejjem tonda 

ta]-]mien; l-antik ta’ llum hu 

l-;did tal-biera[, u l-;did ta’ 

llum hu l-antik ta’ g[ada. 

Mela ma hemmx antik u ;did 

jekk mhux skont il-[in li jkun 

qieg[ed jimmarka l-arlo;;. 

L-arlo;; hu xi [add li ma 

g[andux kwiet, ma jorqod 

qatt, u jimxi dejjem biex 

kul[add ikun ;did illum u 

antik g[ada. 

Mela ma je]istix l-antik u 

l-;did jekk mhux skont l- 

arlo;;. Skont il-mertu u l- 

valuri jg[odd it-tajjeb jew il- 

[a]in. L-istili huma varji 

imma l-kwalitajiet huma 

tnejn biss: tajba jew ha]ina. 

B[all-mu]ika; [afna ;eneri 

varji, u ]ew; kwalitajiet biss: 

mu]ika li tid[ol fil-qalb u 

mu]ika li ma tid[olx fil-qalb 

– id-distanza bejn [oss 

profond u storbju banali. 

Il-kriterju mhux l-arlo;; 

jew il-kalendarju imma l- 

ktieb tal-valuri morali. Dan 

hu ktieb li ma jixjie[ qatt. L- 

aqwa ritornell li smajt meta 

miet :or; Borg Olivier fl- 

1980 kien dan: ‘kien ra;el 

onest’. 

Meta kont mitlub nag[mel 

diskorsi pubbli/i dwaru, 

sellimtlu billi semmejt dawk 

l-affarijiet li hu ma kienx jaf 

jag[mel: ma kienx jaf 

jinsolenta lil [addie[or, ma 

kienx jaf iwe;;a’ lill-o[rajn, 

ma riedx li l-partitarji tieg[u 

jg[ajru lill-avversarji. 

:or; Borg Olivier tant 

kien kapaci li ma kienx 

kapa/i jag[mel dawn il- 

[wejje; kollha. U ismu da[al 

fl-Istorja ta’ kull min jemmen 

li l-politika hi servizz lillo[rajn, 

sagrifi//ju. Il-kun/ett 

ta’ servizz hu kun/ett nisrani, 

ji;ifieri jinvolvi sagrifi//ju 

biss, biss u biss. 

Aktar milli persuni mkejlin 

bir-riga tal-età, ne[tie;u 

persuni li jkollhom attitudni 

po]ittiva, ;eneru]a, leali. 

Ne[tie;u bosta [wejje; 

fosthom: 

(1) bidla fil-lingwa millqieg[ 

fil-lingwa;; 

parlamentari u ;urnalistku, 

bidla mibnija fuq kodi/i 

lingwistika ta’ etika. 

(2) politi/i li studjaw 

sewwa l-Istorja tal-{sieb 

Politiku Ewroprw, studjaw 

sewwa l-Istorja ta’ Malta 

mill-bidu sal-lum, g[andhom 

[akma tal-[sieb u tal-kelma 

mit[addta u miktuba, dejjem 

b’reqqa formali li tirrifletti 

reqqa morali. 

(3) politi/i li qatt ma 

jwe;;g[u lil [add, u la lil 

s[abhom fil-partit u lanqas lil 

s[abhom f’partiti o[rajn. 

(4) mi]uri li jiggarantixxu 

li r-rieda popolari hi m[arsa 

dejjem, min[abba li dan biss 

hu l-qofol ta’ sistema 

rappre]entattiva. 

NOTA TAL-AWTUR: 

Dawn ir-riflessjonijiet 

jistg[u ji]diedu ma’ dawk 

li kont ippre]entajt filktejjeb 

tieg[i Malta Te[tie; 

Politika Moderna, ma[ru; 

fl-1981.

14 Intervista Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

ANNA MARIA DARMANIN – Vi/i president tal-kumitat responsabbli mill-komunikazzjoni fl-KESE 

Anna Maria 

waqt laqg[a 

ma’ Josè 

Manuel Barroso 

Ms. 

Intervisti ma’ nisa 

Maltin li rnexxew 

Ma tridx tib]a’ tie[u pass ’il quddiem 

minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.com.mt 

ANNA MARIA DARMANIN ilha ta[dem barra minn xtutna g[al dawn l-a[[ar 

tmien snin. Barra l-fatt li hi mara intraprendenti u determinata, hi wkoll 

persuna fabbli u divertenti. }gur li ma tistax tg[id li hi tip monotonu u 

minkejja li tiddedika [afna [in g[all-karriera interessanti tag[ha, jirnexxilha 

ssib [in ukoll g[ad-delizzju avventuru] tag[ha – l-ibburdjar. ‘Carpe Diem’ hu 

l-motto li tg[ix bih. Qatt t[alli opportunità ta[rablek g[ax jista’ jag[ti l-ka] li 

ma ter;ax tg[addi minn biswitek. Hekk hu, van;elu, i]da Anna Maria mhix tip 

li t[alli xi opportunità ti]gi//alha g[ax mhux biss hi tip alert i]da taf xi trid u 

l-opportunitajiet ;eneralment tfittixhom hi u mhux tistenniehom ji;u. 

L-ibburdjar hu delizzju ferm g[al qalb Anna Maria 

“:ejja minn familja modesta 

i]da t-tfulija u t-trobbija tieg[i 

ng[o]]hom [afna. Il-;enituri 

tieg[i rabbewni bil-valuri li 

g[andi llum u meta n[ares lura 

ninteba[ li ma stajtx ikolli 

;enituri a[jar minn dawk li kelli 

u nkun nafhulhom g[al dejjem 

dak li g[amlu mieg[i. 

“Qatt ma waqqfuni milli 

nsegwi t-triq li g[a]ilt.” 

Anna Maria hi l-i]g[ar wa[da 

minn tliet a[wa u tiftakar /ar lil 

huha u lil o[tha jaqbdu mag[ha 

u jinkuha. 

“Minn mindu kont l-iskola 

dejjem ridt nie[u sehem, 

norganizzza u nikkontribwixxi 

fl-attivitajiet. {afna drabi, dan 

kien iwassal g[all-problemi 

ma’ ommi, imma kienet taf li 

jien hekk minni. 

“Anke meta bdejt l- 

Università, mill-ewwel d[alt 

fil-KSU, u fl-a[[ar sena l[aqt 

president. Kull meta ridt 

inbiddel xi [a;a kont ninvolvi 

ru[i u nbiddilha minn ;ewwa.” 

Meta kienet ]g[ira kellha 

ideat ferm differenti g[all-futur 

tag[ha. Inizjalment riedet issir 

tabiba, imbag[ad biddlet il- 

[sieb u xtaqet issir psikologa. 

Hi tg[id li temmen li hi minn 

dejjem kienet tip ta’ persuna li 

trid tkun ta’ g[ajnuna g[al 

[addie[or f’dak li tag[mel u 

g[alhekk kienet xtaqet li 

taqbad din il-linja ta’ xog[ol. 

“Aktar ’il quddiem, meta 

kbirt, l-unika [a;a li xtaqt 

kienet li nag[mel differenza 

b’mod po]ittiv, anke jekk fuq 

skala ]g[ira.” 

Intant, wasal il-perjodu talistudju 

avvanzat u Anna Maria 

g[a]let li tistudja l-Komunikazzjoni 

u l-Psikolo;ija fl- 

Università ta’ Malta. Imbag[ad 

spe/jalizzat fl-Istudji tal- 

Komunikazzjoni. 

Wara g[amlet Mastersfl- 

I]vilupp tar-Ri]orsi Umani u l- 

ewwel impjieg tag[ha kien flamministrazzjoni 

tal-NSTS. 

“Dak i]-]mien dan kien pass 

naturali [afna billi kont filkunsill 

tal-istudenti u l-NSTS 

hi kumpanija mmirata lejn l- 

istudenti. Hawnhekk tg[allimt 

[afna dwar id-dinja tax-xog[ol 

u kif g[andi mmur man-nies 

fuq il-post tax-xog[ol.” 

Il-karriera ta’ Anna Maria 

bdiet ti]viluppa u mxiet fi triq 

li qatt ma kienet tobsorha. 

“Bdejt mal-NSTS, imbag[ad 

sibt po]izzjoni flamministrazzjoni 

tar-ri]orsi 

umani u wara ftit snin 

idde/idejt li na[dem g[al rasi. 

Fl-2004, kont nominata mill- 

U{M u s-CMTU, li jien 

membru tal-kunsilli tag[hom, 

biex nirrappre]entahom fil- 

Kumitat Ekonomiku u So/jali 

Ewropew (KESE). 

“Ftit wara li sirt membru tal- 

KESE, ;ejt eletta Vi/i 

President ta’ wa[da mis-sitt 

sezzjonijiet u erba’ snin ilu ;ejt 

eletta Vi/i President tal-Grupp 

tal-Impjegati fi [dan il-KESE.” 

F’Settembru 2010, ilkarriera 

tag[ha [adet spinta 

o[ra ’l quddiem. Saret Vi/i 

President ta’ din l-istituzzjoni 

li tirrappre]enta lis-so/jetà 

/ivili tal-Ewropa kollha. Il- 

Kumitat hu simili g[all- 

MCESD, i]da fil-livell 

Ewropew. 

“Flimkien mal-President u l- 

Vi/i President l-ie[or 

nirrappre]entaw lill-presidenza 

tal-Kumitat. 

“Ir-rwol tieg[u hu li nag[tu 

kontribut lill-istituzzjonijiet l- 

o[ra bil-po]izzjonijiet politi/i 

li nkunu g[a]ilna. Dawn ji;u 

pubblikati b[ala dokumenti 

mag[rufa b[ala ‘Opinjonijiet’ 

u jag[tu l-perspettiva tasso/jetà 

/ivili dwar irregolamenti 

fl-UE.” 

Il-karriera [adet lil Anna 

Maria fi Brussell, fejn tg[ix. 

Minkejja li l-kuntatt ma’ Malta 

baqa’ frekwenti, tista’ 

fa/ilment tg[id li [ajjitha saret 

hemm. Ambjent, rutina, 

sistemi, [bieb. Kollox 

differenti i]da Anna Maria drat 

u /ertament mhix tip li tag[mel 

f’qalbha. Forsi l-aktar [a;a li 

t[oss in-nuqqas tag[ha hi l- 

ba[ar, li hu g[al qalbha [afna. 

g[al pa;na 15

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Intervista 15 

Waqt wa[da 

mit-ta[ditiet 

li tag[ti 

Carpe 

Diem 

minn pa;na 14 

“Il-ba[ar in[obbu [afna u 

g[alhekk ji;bduni l-attivitajiet 

kollha li g[andhom x’jaqsmu 

mieg[u. B[alissa l-hena tieg[i 

no[ro; sailingu qed inlesti biex 

nikkwalifika b[ala yachtmaster. 

“Madankollu, mhix [a;a fa/li 

li ssib il-[in g[all-ibburdjar g[ax 

mhux biss trid tiddedika l-[in 

g[alih, imma trid issib ukoll innies 

biex jo[or;u mieg[ek u sid 

ta’ dg[ajsa li lest jo[or;ok fuq 

id-dg[ajsa tieg[u. G[alhekk, 

kull opportunità li nsib biex 

no[ro; b’dg[ajsa, na[tafha.” 

Intant, lura g[all-karriera 

tag[ha. B[alissa x-xog[ol 

b[ala Vi/i President tal- 

KESE, responsabbli g[allkomunikazzjoni 

fil-livell 

politiku, jimpenjaha mhux 

[a]in. Hi tis[aq li l- 

komunikazzjoni mhijiex 

kompitu fa/li f’istituzzjoni 

tal-UE g[ax tant hemm 

informazzjoni li diffi/li 

g[a/-/ittadin li jsegwi 

dak kollu li jkun 

g[addej. 

“Fi ftit kliem, irresponsabbiltà 

tieg[i hi l- 

implimentazzjoni 

;enerali talistrate;ija 

talkomunikazzjoni 

mmirata lejn istituzzjonijiet l-o[ra, l-istampa, 

is-so/jetà /ivili u /-/ittadini 

in;enerali. 

“Il-prijorità matul il-vi/i 

presidenza tieg[i hi l- 

komunikazzjoni ma]-]g[a]ag[. 

G[alhekk, il-bi//a l-kbira talpro;etti 

li implimentajt kellhom 

l-g[an ta’ komunikazzjoni 

re/iproka ma]-]g[a]ag[.” 

Pro;etti b[ala Europe Past 

Forward (kompetizzjoni video), 

5 Ideat g[al Ewropa iktar 

}ag[]ug[a(;abra ta’ fehmiet 

ta]-]g[a]ag[ dwar kif l-Ewropa 

g[andha tkun u x’g[andhom 

jag[mlu l-istituzzjonijiet), jew l- 

Ewropa Tieg[ek, Le[nek (fejn 

studenti minn kull stat membru 

jmorru Brussell biex ikunu 

membri tal-KESE g[al ;urnata 

wa[da). 

Barra minn hekk, Anna Maria 

bdiet tu]a l-midja so/jali [afna 

i]jed, kemm f’isem l-istituzzjoni 

kif ukoll personalment b[ala 

rappre]entanta istituzzjonali u 

g[alhekk illum jinsabu fuq 

Facebook, Twitter, YouTube, 

bosta bloggijiet u lilha ssibha 

anke fuq Tumblr. 

“Permezz tag[hom qed 

insegwi l-oqsma politi/i li 

dejjem interessawni; l-A;enda 

Di;itali, l-SMEs u l-Impjieg ta]- 

}g[a]ag[.” 

Wa[da mill-[afna esperjenzi 

li kellha Anna Maria hi bilprogramm 

Espressoli matulu, 

quddiem tazza kafè hi tintervista 

lil membri tal-KESE bl-iskop 

li dak li jkun isir jafhom 

a[jar. 

Esperjenza sabi[a 

o[ra hi l-pro;ett design 

09u sentejn wara 

design 11. Dan kien 

pro;ett li bih, i/- 

/ittadini Ewropej 

setg[u jippre]entaw 

pro;ett sostenibbli u 

dak rebbie[, 

jitwettaq. 

ANNA MARIA DARMANIN> 

L-ikbar in;ustizzji huma 

l-faqar u l-gwerra 

Insomma, dwar Anna Maria 

kelli l-opportunità li niskopri ftit 

li xejn. Hemm [afna aktar, 

b[all-fatt li hi lecturerl- 

Università. Skoprejt i]da li 

g[andha l-passjoni g[allkomunikazzjoni. 

Li l-media 

so/jali hi determinanti g[aliha u 

li x-xewqa tag[ha biex tressaq 

aktar u aktar persuni, b’mod 

partikulari ]g[a]ag[, biex 

jinteressaw ru[hom f’dak li qed 

ji;ri fl-Unjoni Ewropea 

tassorbiha mija fil-mija. Illum 

Brussell sar it-tieni dar tag[ha, 

jekk mhux l-ewwel. 

Mara b’saqajha fermi mal-art 

i]da li tippreferi tkun fuq ilba[ar, 

mo[[ kon/entrat li i]da 

j[obb jo[lom u b’qalb so/jali li 

tispikka anke fis-sempli/i 

tbissima tag[ha. 

Il-gosti u l-fehmiet ta’ 

Anna Maria Darmanin 

Ktieb favorit> Nista’ ng[id li l-bi//a l-kbira tal-kotba li qrajt 

g[o;buni. :eneralment, jekk inkun qed naqra ktieb g[all-gost u ma 

jkunx jog[;obni, nieqaf naqrah. L-a[[ar wie[ed li tassew g[o;obni 

kien Fall of the Giantsta’ Ken Follett. 

Film favorit> Il-ma;;oranza tal-;eneri tal-films jog[;buni imma 

ma tantx jirnexxili narahom. L-a[[ar wie[ed li veru g[o;obni kien 

Black Swan. 

Mu]ika favorita> Filg[odu, waqt li nkun qed nie[u l-kolazzjon u 

nlesti biex no[ro;, nisma’ l-mu]ika klassika jew tango. Matul il- 

;urnata, jekk inkun fi triqti lejn ix-xog[ol in[obb nisma’ mu]ika 

House u R&B, skont il-burdata. Filg[axija nisma’ ta[lita ta’ mu]ika, 

skont kif inkun qed in[ossni. L-unika mu]ika li ma tog[;obnix hi 

dik Country & Western. 

Lewn favorit> Kull lewn li hu luminu] u viva/i. B[alissa l-favoriti 

huma l-isfar, il-blu u l-a[dar. 

Sta;un favorit> Kull sta;un li fih nista’ mmur sailing. 

Il-vaganza ideali> Kwalunkwe vaganza li tinkludi l-ibburdjar. 

Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^ Kuntenta 

ng[ix fi]-]mien li ninsabu fih. Din hi l-iktar era dinamika u bl-iktar 

rata mg[a;;la ta’ innovazzjoni li l-bniedem qatt ra. G[alhekk 

kuntenta li qed ng[ix f’din l-era. 

L-ikbar in;ustizzji g[alik huma....Il-faqar u l-gwerra. 

L-akbar pre;ju u l-akbar difett> L-aktar punt po]ittiv tieg[i hu 

wkoll l-inqas wie[ed po]ittiv. In[obb in]omm fehmti. Kultant din 

tista’ tkun [a;a tajba u kultant [a;a[a]ina. G[alhekk dejjem irrid 

noqg[od attenta li dan l-aspett tal-karattru tieg[i nu]ah sew. 

L-ikel favorit tieg[ek> L-ikel in[obbu [afna. L-hena tieg[i niekol 

l-ikel Mediterranju u anki s-sushi. Imma n[obb insajjar ukoll. 

X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx il-[in tag[mlu^ Veru 

nixtieq nibda l-Ph.D. B’xorti [a]ina g[adu ma rnexxilix nibdieha 

imma [erqana li nsib il-[in g[aliha. 

T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, il-fatt int mara kien 

favurik jew [adem kontrik^ Ma na[sibx li l-fatt li jien mara 

g[amel xi differenza g[al dak li ksibt. La fis-sens negattiv u lanqas 

f’dak po]ittiv. {dimt[afna tul [ajti kollha u na[seb li dan kien 

rikonoxxut. Nemmen li dak li hu importanti hu li tkun kompetenti, 

preparata u li ma tib]ax tie[u pass ’il quddiem. 

Kieku jkollok issib il-lampa ta’ Aladdin u tkun tista’ 

twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ L-hena g[all-familja u l- 

[bieb tieg[i u l-pa/i g[ad-dinja. 

tieg[i hu ‘Carpe Diem’. 

Kif tarak g[axar snin mil-lum^ M’g[andix idea. G[adu ’l 

bog[od imma ]gur inkun qed nag[mel xi [a;a li n[obb. 

Persuna li tammira> L-eroj f’[ajti huma n-nies sempli/i ta’ 

madwari li jag[mlu l-;id, li jinsew lilhom infushom g[all-;id talo[rajn, 

li jag[mlu s-sagrifi//ji g[all-prin/ipji tag[hom, li ma jinsewx 

Kwotazzjoni g[al qalbek jew il-motto li tg[ix bih> Il-motto 

il-valuri tag[hom, in-nies umli li [afna drabi ma jkunux mag[rufa 

imma li jag[mlu differenza kbira fil-komunità tag[hom. F’[ajti kelli 

x-xorti tajba li sirt naf g[add ta’ nies b[al dawn.

16 Tfal Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

It-tfal tag[na 

TAG{RIF MILL-MINISTERU TAL-FAMILJA DWAR {IDMA B’RISQ IT-TFAL MALTIN U G{AWDXIN 

Inrawmuhom 

minn ]g[ar 

Sessjonijiet informattivi 

dwar l-alko[ol u t-t[ejjija 

ta’ xarbiet alternattivi 

Ikollha kemm ikollha età hu importanti li kull persuna 

t[alli ftit tal-[in liberu g[aliha nnifisha biex tiddeverti u 

tisso/jalizza ma’ [addie[or. 

F’[afna so/jetajiet madwar id-dinja, inklu] dik Maltija, 

[afna ja[sbu li biex tie[u gost, persuna trid tixrob l- 

alko[ol. Din te]isti wkoll fost i]-]g[a]ag[ u l- 

adoloxxenti, fejn u[ud minnhom ja[sbu li dawn ma 

jistg[ux jiddevertu ming[ajr ma jixorbu l-alko[ol. Dan 

ise[[ spe/jalment fil-kumpanija tal-[bieb. 

A;enzija Sedqa dejjem tis[aq li biex tie[u gost 

m’hemmx g[alfejn tikkonsma l-alko[ol u dan jg[odd l- 

aktar g[all-adoloxxenti. 

Il-Li;i Maltija tg[id li hu illegali g[al ]g[a]ag[ ta[t issbatax-il 

sena li jikkunsmaw l-alko[ol. Barra minn hekk, 

dawn ikunu g[adhom qed ji]viluppaw u l-alko[ol jag[mel 

aktar [sara f’dan il-perjodu delikat fil-[ajja tal-bniedem. 

Is-Servizzi ta’ Prevenzjoni tal-A;enzija Sedqa flimkien 

mas-Servizz fil-Komunità tal-A;enzija Appo;; fil- 

Kumpless A//ess tal-Birgu jorganizzaw inizjattivi g[al 

gruppi ta’ tfal pre-adoloxxenti li l-etajiet tag[hom ivarjaw 

bejn it-12 u l-14-il sena ;ejjin mill-Kottonera. 

Fost l-inizjattivi b[ala parti minn dan il-pro;ett hemm 

sessjonijiet informattivi dwar l-alko[ol. 

Il-prevenzjoni 

L-ewwel sessjoni f’din is-serje kienet ta’ natura 

preventiva. Huma ng[ataw informazzjoni u pariri li 

jistg[u ju]aw f’diversi sitwazzjonijiet li jiltaqg[u 

mag[hom. Il-parte/ipanti kellhom i/-/ans ji//araw xi 

impressjonijiet li huma seta’ kellhom dwar l-u]u talalko[ol, 

kif ukoll tg[allmu aktar xi jfisser sens ta’ 

responsabbiltà. 

It-tieni sessjoni kienet tinvolvi l-preparazzjoni ta’ nonalcoholic 

cocktails. L-g[an ewlieni kien biex ilparte/ipanti 

jifhmu li je]istu modi alternattiv fejn 

jiddevertu ming[ajr l-u]u tal-alko[ol. 

Wie[ed minn dawn hu l-preparazzjoni ta’ non-alcoholic 

cocktails, xarbiet attraenti u friski, li jin]lu g[asel matul 

ix-xhur tas-sajf. 

Minkejja li ma fihomx alko[ol, dawn ix-xarbiet xorta 

wa[da g[andhom tog[ma tajba, ma jag[mlux [sara, u ma 

jiswewx [afna flus biex tag[milhom. Fil-fatt biex isiru 

jintu]a l-frott mag[sur. 

Grazzi g[all-appo;; ta’ membri tal-istaff mill-A;enzija 

Sedqa u l-A;enzija Appo;; dawn il-pre-adoloxxenti 

kellhom sehem attiv fil-preparazzjoni ta’ dawn ix-xarbiet. 

Din is-sessjoni serviet b[ala promozzjoni li kul[add jista 

jie[u gost b’mod alternattiv ming[ajr u]u ta’ sustanzi. 

Din l-attività kellha l-iskop li ]-]g[a]ag[ infushom 

ikunu l-promoturi ta’ dan il-kun/ett fil-familji tag[hom, 

[bieb u postijiet differenti li jkunu fihom. 

Huma kienu wkoll inkora;;iti jippruvaw dawn ir-ri/etti 

d-dar, kif ukoll i[ajru lil s[abhom jiddevertu b’mod 

alternattiv. 

G[al aktar informazzjoni u ri/etti ta’ dawn ix-xarbiet, 

wie[ed jista’ jid[ol fis-sit elettroniku www.sedqa.gov.mt. 

Kwa]i elf tifel u tifla 

jag[mlu u]u mis-servizzi 

tal-Klabb 3-16 

Nitkellmu [afna dwar il-[tie;a 

li aktar nisa jo[or;u ja[dmu, 

jibnu karriera u awtomatikament 

jikkontribwixxu 

direttament g[all-ekonomija 

tal-pajji]. 

Biex dan ikun possibbi l- 

Gvern qed jinvesti kemm 

jifla[ f’family friendly 

measures u f’inizjattivi u 

fa/ilitajiet g[all-u]u ta’ tfal ta’ 

ta[t is-16-il sena waqt li l- 

;enituri tag[hom ikunu x-xxog[ol. 

Wie[ed minn dawn isservizzi 

jismu Klabb 3-16li hu 

mmirat biex jag[ti lill-;enituri 

li jixtiequ jid[lu fid-dinja taxxog[ol, 

flessibbiltà akbar u 

g[a]la ta’ ambjent edukattiv 

sigur u stimulanti fejn i[allu lil 

uliedhom wara l-[in tal-iskola. 

Il-pro;ett jaf il-bidu tieg[u 

f’Ottubru ta’ tliet snin ilu bliskop 

li joffri servizz lil 

studenti fl-età bejn it-tlieta u s- 

sittax il-sena, wara l-[inijiet 

tal-iskola. 

Is-servizz hu ma[sub li 

jipprovdi opportunità u spazju 

fejn il-;enituri jewcarers 

ikunu jistg[u j[allu t-tfal wara 

l-[in tal-iskola u fil-vakanzi. 

G[al dan il-g[an t[ejja 

programm ta’ attivitajiet, li 

jinkludi l-home work (fix-xhur 

tax-xitwa) u attivitajiet 

kreattivi fil-[in li l-istudenti 

jag[mlu u]u minn dan isservizz. 

Ori;inarjament Klabb 3-16 

beda fil-5 ta’ Ottubru 2009 

f’Birkirkara, fil-Fgura u fin- 

Naxxar. 

Fit-tliet snin li g[addew isservizz 

infirex g[al tmien 

/entri u mag[hom hemm ukoll 

Klabb Sajf fil-Furjana li jilqa’ 

fih tfal ta’ ;enituri li ja[dmu 

fis-servizz pubbliku jew 

entitajiet pubbli/i. 

Illum hemm /entri 

f’Birkirkara, il-Mosta, il- 

Fgura, i]-}urrieq, San Pawl il- 

Ba[ar, Marsascala, San 

:wann,{al Qormi u l- 

Furjana. 

B’kollox illum hemm 951 

tifel u tifla jattendu Klabb 3-16 

filwaqt li hemm mija u sittin 

o[ra jattendu Klabb Sajf. 

Dan is-servizz hu [olqa o[ra 

fit-twettiq tal-vi]joni tal-Gvern 

li jkompli jag[ti edukazzjoni 

tal-og[la kwalità u li jintrodu/i 

mi]uri li jg[inu lill-pajji] 

jil[aq mira o[ra – dik li ti]died 

ir-rata tal-parte/ipazzjoni tannisa 

fid-dinja tax-xog[ol. 

Klabb 3-16juri l-impenn tal- 

Gvern li jinvesti biex jassigura 

li gruppi li g[andhom 

diffikultà biex jid[lu fis-suq 

tax-xog[ol, mhux g[ax mhux 

kapa/i i]da min[abba l-pi] talfamilja, 

ikollhom mod ta’ 

rikon/iljazzjoni bejn il-[ajja 

professjonali u dik privata, talfamilja, 

billi jipprovdi 

fa/ilitajiet a//essibbli g[allindukrar 

tat-tfal fil-[in li l- 

;enituri jistg[u jkunu qed 

ja[dmu. 

Il-pro;ett Klabb 3-16qed 

joffri flessibbiltà akbar g[annisa 

li ja[dmu billi jkunu 

jistg[u j[allu lil uliedhom 

f’ambjent san u edukattiv, filkura 

ta’ persuni professjonali li 

jg[inuhom ju]aw il-[in 

tag[hom b’mod po]ittiv kemm 

g[al skop skolastiku kif ukoll 

biex jag[mlu attivitajiet 

kreattivi u sportivi li jg[inhom 

fl-i]vilupp tal-personalità 

tag[hom. 

Klabb 3-16,li hu 

amministrat mill-Fondazzjoni 

g[al Servizzi Edukattivi, hu 

meqjus ta’ livell g[oli, 

affordabbli u allura a//essibbli 

g[al kul[add. In-nies li ja[dmu 

f’dawn i/-/entri huma kollha 

kwalifikati g[aliex il-Gvern 

mhux lest jag[mel 

kompromessi mal-livell taledukazzjoni 

tat-tfal. 

G[alkemm is-servizz ta’ 

Klabb 3-16hu bi [las – anke 

jekk minimu – dawk il-familji 

li ma jistg[ux i[allsu jkunu 

sussidjati biex xorta wa[da 

jkunu jistg[u jibbenefikaw 

minn dan il-pro;ett.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 }g[a]ag[ 17 

I]-]g[a]ag[ tag[na 

TAG{RIF DWAR XOG{OL FOST I}-}G{A}AG{ MALTIN IMWETTAQ MINN ‘A:ENZIJA }G{A}AG{‘ 

Il-kun/ett tal-Youth Cafés 

Il-Politika Nazzjonali ta]- 

}g[a]ag[ tenfasizza l-[tie;a g[al 

iktar fa/ilitajiet pubbli/i g[al 

attivitajiet edukattivi u ta’ 

divertiment u r-rwol tal-[addiema 

ma]-]g[a]ag[ u edukaturi mhux 

formali o[rajn li jipprovdu aktar 

opportunitajiet g[a]-]g[a]ag[. 

F’dan ir-rigward il-Gvern 

permezz ta’ A;enzija }g[a]ag[ 

nieda servizz ;did: il-Youth 

Cafés. 

L-g[an ta’ dawn il-Youth 

Cafés hu li jo[olqu spazji 

inklusivi u tolleranti fil-qalba talkomunità 

li jipprovdu servizzi li 

huma a//essibbli, disponibbli u 

jwie;bu g[all-[ti;iet ta]-]g[a- 

]ag[. 

G[alhekk il-Youth Cafés li 

jag[mlu parti mill-Empowerment 

Programme ta’ A;enzija 

}g[a]ag[ huma fa/ilitajiet g[al 

divertiment alternattiv g[al 

]g[a]ag[ bejn is-16 u l-25 sena, 

li fihom jistu jqattg[u l-[in liberu 

u jkunu offruti appo;; u ambjent 

sikur fejn jintera;ixxu ma’ 

s[abhom waqt li jesploraw ittalenti 

tag[hom u ji]viluppaw il- 

[iliet personali u so/jali li tant 

ji;u b]onnhom matul il-[ajja. 

Nhar l-Erbg[a li g[adda nfeta[ 

l-ewwel Youth Café fl-A//ess 

tal-Qawra minn Clyde Puli, is- 

Segretarju Parlamentari g[a]- 

}g[a]ag[ u Sport. 

Allura x’hemm differenti minn 

/entri ta]-]g[a]ag[ o[rajn^ 

Id-differenza prin/ipali bejn il- 

Youth Cafés u /-/entri ta]- 

]g[a]ag[ li a[na imdorrijin 

bihom, apparti mill-fatt li huma 

finanzjati gvern u mmexxija 

minn Youth Workers impjegati 

minn A;enzija }g[a]ag[, hi li l- 

Youth Cafés se jkunu jinsabu fi 

[dan is-servizz tal-komunità 

A??ESS. 

Dan ifisser li minn dawn i/- 

/entri litteralment jistg[u jintla[qu 

servizzi o[rajn tal-Komunità li 

jistg[u jintu]aw mi]-]g[a]ag[ b[al 

l-Appo;;, l-ETC, id-Dipartiment 

tas-Sigurtà So/jali, l-Awtorità tad- 

Djar u l-Fondazzjoni g[as-Servizzi 

Edukattivi permezz ta/-childcare 

centres ta’ Kids Smart. 

Dan ukoll ifisser li l-Youth 

Workersli ja[dmu fil-Youth 

Cafés,barra li jipprovdu 

programmi skont il-b]onnijiet ta]- 

]g[a]ag[, jag[tu servizz ta’ 

informazzjoni li]-]g[a]ag[ fuq 

dawn is-servizzi u kif jistg[u 

jag[mlu u]u minnhom. 

Allura x’qed joffri 

l-Youth Café li]-]g[a]ag[^ 

Il-Youth Café se jkun qed 

jopera darbtejn fil-;img[a bejn 

is-18:30 u d-21:30 u fihom i]- 

]g[a]ag[ se jibbenefikaw minn: 

■ Spazju sigur, inklusiv u 

tolleranti g[al ]g[a]ag[ minn 

kull sfond so/jali u kulturali; 

■ Post fejn i]-]g[a]ag[ 

jiltaqg[u flimkien biex 

jisso/jalizzaw u jorganizzaw 

attivitajiet skont il-b]onnijiet 

u interessi tag[hom waqt li 

ji]viluppaw relazzjonijiet ma’ 

s[abhom u ma’ adulti; 

■ Servizzi ta’ [addiema ma]- 

]g[a]ag[ u informazzjoni 

g[a]-]g[a]ag[ dwar servizzi 

di;à disponibbli fi [dan 

A??ESS; 

■ Servizz ta’ outreach biex 

aktar ]g[a]ag[ jag[mlu u]u 

minn dan l-istess servizz. 

B’dan kollu l-Youth Cafés se 

jkunu qed i[e;;u li]-]g[a]ag[ 

biex iwettqu attivitajiet kreattivi 

li jg[inuhom isiru /ittadini aktar 

attivi u b’hekk il-Youth Cafés se 

jkun ta’ servizz mhux biss g[a]- 

]g[a]ag[ i]da wkoll g[allkomunità 

in ;enerali. 

Fil-jum tal-ftu[ tal-Youth Cafè fil-Qawra nhar l-Erbg[a li g[adda minn Clyde Puli, 

is-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u Sport

18 Ittri lill-Editur Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

L-im[abba 

tieg[ek 

Li kellek tkun tieg[i 

li kelli n[addnek 

mieg[i 

u bik nistag[na 

qalbi tkun fer[ana. 

Li kelli nduq, 

li kellha tkun 

l-im[abba tieg[i 

u lura f’]g[o]iti 

nsib im[abbtek 

inkun kuntent 

i]da ftit jista’ jkun 

dak il-mument. 

Nixtieqek, 

i]da b[a]-]g[o]ija 

int g[alija 

xewqat fierg[a. 

PHILIP CASSAR 

I]-}urrieq 

APPREZZAMENT 

APPREZZAMENT 

Patri Cornelius Bonello ofm Kapp. 

Fl-20 ta’ :unju 2012, Patri Cornelius Bonello, Fran;iskan 

Kapu//in [alla din id-dinja biex mar jiltaqa’ mal-Mulej. Miet 

fid-Dar tal-Kleru f’Birkirkara fejn kien ilu g[al dawn l-a[[ar 

sentejn. Hu kellu 86 sena. Il-funeral tieg[u sar fil-knisja 

parrokkjali Maria Regina, fil-Marsa jumejn wara. 

Patri Cornelius twieled {al Tarxien fid-19 ta’ :unju 1926. 

Ta’ 17-il sena ssie[eb mal-Kapu//ini u kien ordnat sa/erdot fit-3 

ta’ Awwissu 1952. Il-prima messai//elebraha fil-knisja 

parrokkjali tas-SS. Trinità, fil-Marsa fejn g[amel xi snin Vi/i 

Kappillan u Assistent Eklesjastiku tal-Azzjoni Kattolika. 

Fi [dan l-Ordni Fran;iskan Kapu//in, Patri Cornelius okkupa 

diversi karigi fosthom dik ta’ Gwardjan (Superjur) fil-kunventi 

tal-Furjana u tar-Rabat, G[awdex. Serva wkoll ta’ kappillan fi 

sptarijiet diversi, barra li g[al xi ]mien kien Vi/i Kappillan filparro//a 

tal-Madonna ta’ Lourdes f’San :wann. 

Barra l-kari]ma sa/erdotali li kellu, Patri Cornelius kien 

Tarxini], devot kbir ta’ Marija Annunzjata. Jien niftakru fi ]mien 

il-festa jin]el ir-ra[al u mhux biss kien jag[ti servizz flattivitajiet 

litur;i/i, imma arah ji;i l-knisja u jirran;a u jag[ti 

pariri dwar l-armar. 

Kien bniedem ma[bub [afnaf’{al Tarxien u hi [asra li l-mewt 

tieg[u g[addiet kemxejn fis-skiet. G[ax l-im[abba li kellu g[al 

ra[al twelidu kienet tixg[el fi [bub g[ajnejh. Qatt ma naf li ltqajt 

mieg[u u ma semmilix ir-ra[al u l-festa. Fil-fatt, l-a[[ar tifkira li 

g[andi tieg[u hi poe]ija li kien kiteb f’;ie[ Marija Annunzjata. 

Kif stqarr mieg[i [uh, Patri Dumink Bonello ofm. Conv: 

{ija kellu g[al qalbu dak kollu li g[andu x’jaqsam ma’ {al 

Tarxcien! G[alhekk, fil-fehma tieg[i Patri Cornelius g[andu 

jitqies b[ala iben denn tar-ra[al tag[na. 

Nies b[alu g[andhom jibqg[u mfakkrin b’mod xieraq millpoplu 

kollu Tarxini]. 

ALFRED MASSA 

{al Tarxien 

Joseph J. Camilleri 

Kif fta[t il-gazzetta n[sadt. 

Qrajt li l-[abib tieg[i u tal- 

Mostin kollha, is-Sur Joseph 

J. Camilleri kien [alliena. Is- 

Sur Camiller, jew kif konna 

lkoll insibuh, J.J. Camilleri, 

kien bniedem mag[ruf sew 

fil-Mosta. Kellu r-rispett ta’ 

kul[add g[ax barra li g[adda 

[ajtu jg[allem — u ]gur li 

mijiet kbar ta’ Mostin kienu xi 

darba l-istudenti tieg[u, kien 

bniedem li jg[in lil kul[add. 

G[amel xi snin jg[allem 

ukoll fl-Iskola Primarja ta’ 

San Pawl il-Ba[ar u kien 

propju hawn fejn iltqajt 

mieg[u l-ewwel darba meta 

kont attendejt g[al sentejn 

f’din l-iskola u g[al xi ]mien 

kien l-g[alliem tieg[i. 

Kellhom jg[addu tlettax-il 

sena biex er;ajt bdejt narah. 

Dan kien meta temmejt l- 

istudji tieg[i, i]]ewwi;t u 

mort noqg[od il-Mosta. Billi 

l-ewwel uffi//ju tieg[i kien fi 

Triq il-Kostituzzjoni u J.J. 

kien jg[addi minn quddiem l- 

uffi//ju biex mid-dar imur il- 

Pjazza, konna niltaqg[u u 

nitkellmu. 

Minn mindu sar pensjonant 

kien ta’ spiss imur il-Pjazza 

tal-Mosta biex i]ur lil [utu u 

wkoll fejn kien jg[addi sieg[a 

]mien ma’ s[abu. 

Il-Mostin kienu jirrispettawh 

g[ax kien ra;el d[uli u jkellem 

u jsellem lil kul[add. 

F’[ajtu, barra l-kariga, jew 

a[jar, il-vokazzjoni ta’ 

g[alliem, kellu [afna karigi 

importanti, fosthom dik ta’ 

?ermen tal-Kunsill 

Konsultattiv tal-Edukazzjoni u 

kien membru f’bordijiet talg[a]la 

tal-Kummissjoni g[as- 

Servizz Pubbliku u tal- 

Ministeru tal-Edukazzjoni. 

It-teleserial 

‘{a]en u Mrar’ 

Sur Editur, 

Meta tiftakar kemm huma 

limitati r-ri]orsi ta’ dawk li 

jipprodu/u t-teleserials 

Maltin; spe/jalment mil-lat 

finanzjarju; allura tapprezza 

aktar meta kultant jitfa//a 

fuq l-iscreens tat-televi]joni 

tag[na xi teleseria li jkun 

jist[oqqlu kull tif[ir u 

apprezzament ming[andna t- 

telespettaturi. 

Qed nirreferi g[allproduzzjoni 

televi]iva {a]en 

u Mrar. Veru li wie[ed jista’ 

jsib x’jikkritika dejjem 

(pere]empju, id-djaletti ra[lin 

ta’ ftit mill-protagonisti 

mhux dejjem kienu 

konvin/enti bi]]ejjed; kien 

hemm xi ftit do]a ]ejda ta’ 

sentimentali]mu, u forsi t- 

titlu tal-istorja seta’ kien 

differenti, u xi teftifiet o[ra). 

Imma, kollox ma’ kollox, 

dan it-teleserial kien wie[ed 

tassew memorabbli, li 

jkompli fejn [alliet ittrilo;ija 

ta’ Oliver Friggieri 

It-Tfal Ji;u bil-Vapuri, g[al 

Imma s-Sur Camilleri kien 

mag[ruf l-i]jed b[ala kittieb. 

Minbarra l-kotba li ppubblika, 

darba qalli li kellu daqs 

g[oxrin ktieb ie[or li qatt ma 

kienu stampati. Barra l-kotba 

kien jikkontribwixxi g[al 

[afna pubblikazzjoniet 

fosthom g[all-annwali li tliet 

so/jetajiet ewlenin Mostin 

jo[or;u fl-okka]joni tal-festa 

tal-assunta, il-festa tal-Mostin. 

Billi jien editur ta’ wie[ed 

minn dawn l-annwali kont 

kull sena nitolbu 

kontribuzzjoni letterarja. Flok 

wa[da kien jag[tini numru ta’ 

novelli, essejs u poe]iji u kien 

jg[idli: “G[a]el li trid int.” 

Is-Sur Camilleri m’g[adux 

mag[na imma l-memorja 

sabi[a tieg[u tibqa’ mag[na. 

PERIT 

LAWRENCE GATT 

Il-Mosta 

dak li g[andu x’jaqsam ma’ 

xeni tal-img[oddi, 

riproduzzjoni tal-ambjent 

storiku Malti, ambjent li a[na 

ta’ /erta età g[exnieh ukoll, 

anke jekk konna tfal /kejknin 

[afna. 

Mhux fa/li li torganizza 

dawk l-elementi kollha 

me[tie;a biex tevoka era li hi 

parti mill-wirt storiku tag[na 

l-Maltin, imma l-isforz talproduzzjoni 

jidher li [alla l- 

frott. 

Barra minn hekk, l-istorja 

kienet mexxejja [afna, l- 

iscript mog[ni b’xi kliem u 

anke xi idjomi Maltin li qajla 

g[adek tisma’ llum, u dawk 

il-laqtiet umoristi/i mferrxa 

’l hawn u ’l hemm fl-istorja 

ntlaqg[u tajjeb ukoll. 

Insomma, jalla jkollna 

aktar teleserials tal-kalibru 

ta’ {a]en u Mrar. Dnub li l- 

iskeda tan-NET TV ma 

nkluditux aktar kmieni fissena, 

cioe fix-xitwa. 

DORIS SACCO 

Il-Fgura 

Radd il-[ajr 

minn sorijiet 

Maltin 

li ilhom l-Indja 

snin twal 

Sur Editur 

A[na, sorijiet ta’ Ulied il-Qalb 

ta’ :esù, nixtiequ 

nirringrazzjaw lil dawk kollha 

li jg[inu lill-Mission Fund 

biex huma jkunu jistg[u 

jg[inu lilna missjunarji Maltin. 

Din l-g[ajnuna qed tg[inna 

hafna biex na[dmu a[jar malfoqra. 

Jien ili l-Indja 47 sena u 

Sr Seraphina ilha hemm 50 

sena. Ix-xog[ol tag[na kien 

dejjem mal-foqra. 

G[al [afna snin konna 

ng[allmu fl-iskola mmexxija 

mid-djo/esi ta’ Jhansi. Hawn 

dejjem konna nie[du [sieb ittfal 

foqra billi ng[inuhom filb]onnijiet 

kollha tag[hom. 

Wara l-iskola ng[inuhom 

fil-homeworkukoll. A[na 

ng[inu wkoll lill-;enituri 

tag[hom li [afna drabi ji;u 

jibku fil-kunvent tag[na. 

Jien, Sr Gaetana fil-pre]ent 

qed na[dem mat-tfal tag[na 

orfni. A[na g[andna madwar 

50 tifel tifla li ma g[andhom 

lil [add u g[alhekk g[andna 

b]onn [afna l-g[ajnuna 

tag[kom biex nie[du 

[siebhom. Imma bil-g[ajnuna 

tal-Mission Fundu tag[kom 

inkunu dejjem nistg[u 

ng[inuhom a[jar. 

Fl-a[[ar nixtieq nitlobkom 

tibag[tu bolli u]ati u 

donazzjonijiet lill-Mission 

Fund, biex bl-g[ajnuna 

tag[kom inkunu nistg[u 

nkomplu x-xog[ol tag[na. 

Nitlobkom biex tibag[tu d- 

donazzjoni taghkom f’dawn ilbanek: 

HSBC (Account No: 

061 197448050), BOV 

(Account No: 163007980 

19), APS (Account No: 200 

00820762) jew BANIF 

(Account No: 000879631 

01). Aktar informazzjoni 

tistg[u ssibuha fuq is-sit 

elettroniku: 

www.missionfund.org.mt. 

SR GAETANA BONELLO 

u SR SERAFINA GRIMA 

L-Indja

Issue 

elettorali 

Sur Editur, 

In[oss li g[all-elezzjoni 

li jmiss, dak li ;ara fil- 

Parlament fil-ka] ta’ 

Richard Cachia Caruana 

g[andu jkun issue 

elettorali importanti. 

I/-/ittadin ordinarju, 

ji;ifieri dak li ma 

g[andux it-titlu ta’ 

onorevoli (imma fil-fatt 

fil-bi//a l-kbira tal-ka]i 

hu [afna onorevoli) ma 

g[andux ikun ;udikat 

quddiem il-Parlament. 

Hu prin/ipju 

fundamentali tal- 

;ustizzja li min jakku]ak 

ma g[andux u mhux 

;ustifikat li ji;;udikak. 

Il-Membri 

Parlamentari qeg[din 

hemm biex jaqdu u 

ja[dmu favur il-poplu u 

mhux biex joqog[du 

ji;;udikawh jew a[jar 

inaqquh wie[ed, wie[ed. 

Dak nag[mluh a[na, 

il-poplu elettur, lilhom, 

kull meta tasal elezzjoni 

;enerali. 

JOSEPH MUSCAT 

In-Naxxar 

Sur Editur, 

Il-Partit Laburista matul issnin 

bena per/ezzjoni qarrieqa 

li hu l-partit tan-nies taxxog[ol. 

Il-verità i]da hi li kull 

meta kien fil-gvern sawwat 

lill-[addiem, tahom il-loqom 

meta deherlu hu u dan lejlet xi 

elezzjoni g[all-vanta;; 

politiku tieg[u. 

Imbag[ad, l-ag[ar [a;a li 

g[amel meta kien fil-poter 

kienet ir-reazzjoni iebsa tieg[u 

kontra dawk il-Unions [ielsa li 

opponew xi mi]uri li jkunu 

[adu l-gvernijiet laburisti. Blg[ajnuna 

tal-GWU kien 

jo[ro; bis-sa[[a tieg[u kollha 

biex ikissirhom. 

Dwar dan bi]]ejjed wie[ed 

jiftakar fil-;udizzju li kien ta 

Joe Attard Kingswell, eks 

Segretarju :enerali tal-GWU 

u eks Segretarju :enerali tal- 

Partit Laburista. 

Hekk kien il-Partit Laburista 

u hekk g[adu llum. 

Pere]empju l-PL lanqas hu 

kapa/i jifra[ b’a[bar tajba 

g[all-[addiema. Biex tara 

kemm verament i[obbhom! 

Dan tikkonfermah irreazzjoni 

tal-PL g[all-a[bar li 

l-Kummissjoni Ewropea 

approvat il-pjan tal-Gvern 

Malti biex tkun salvata l-Air 

Malta. 

Kienet reazzjoni fjakka u 

bla entu]ja]mu g[all-pjan ta’ 


Luciano Busuttil u l-AAPSO 

Sur Editur, 

Infakkar lil Luciano Busuttil, li qabel kien 

twieled hu, il-Partit Laburista Malti kien di;a 

affiljat fl-AAPSO (Afro-Asian Peoples’ 

Solidarity Organisation). 

Dak i]-]mien il-laburisti ma kinux jiddejqu 

jindiehsu u jasso/jaw ru[hom man-nies talkulur 

u sa[ansitra jippretendu l-appo;; 

tag[hom. 

Il-Labour u l-[addiema 

ristrutturar li direttament 

jaffettwa l-impjegati tal-Air 

Malta u indirettament eluf 

kbar ta’ [addiema fl-industrija 

tat-turi]mu u ta’ attività 

ekonomika relatata ma’ dik l- 

industrija. 

G[a;;ibni Edward Scicluna 

fit-tqan]i[a ridikola tieg[u li 

jipprova jisraq xi mertu dwar 

l-approvazzjoni tal-pjan. Dan 

kollu g[ax qal li g[amel 

mistoqsija lill-Kummissarju 

Almunia u din saret meta r- 

rapport favorevoli tal- 

Kummissjoni kien di;à lest. 

Il-professur a[jar joqg[od 

attent kif jivvota fil-Parlament 

Ewropew. L-ewwel biex ma 

ssirx [sara lil Malta u 

mbag[ad biex bil-vot tieg[u 

ma jmurx kontra dak li jkun 

iddikjara Joseph Muscat u 

tinqabe] il-linja l-[amra. 

Din l-attitudni tax-xellugin 

Maltin li mhux talli ma 

jifir[ux b’a[bar li tkun ta’ ;id 

g[all-[addiema i]da talli 

jidhru li ddejjaqhom, taffettwa 

wkoll lill-GWU. 

X’tistenna mill-ferg[a 

industrijali tal-moviment tal- 

[addiema eks mi]]ew;in u 

issa po;;uti! 

Dan deher dan l-a[[ar meta 

l-kumpanija Olandi]a Aviator 

Cosmetics [abbret li kienet se 

//aqlaq il-[idma tag[ha minn 

Eindhoven fl-Olanda u ti;i 

Malta fl-Aviation Park ta’ {al 

Safi. 

Din il-kumpanija li 

tispe/jalizza fi]-]ebg[a talajruplani 

u fir-refurbishment 

tag[hom se tinvesti 21.7 

miljun ewro f’]ew; hangars 

;odda u se to[loq 80 impjieg 

;did. l-orizzon tal-GWU 

irreferiet xott xott g[al dik ilkumpanija 

li ti]bo[ l-ajruplani! 

Ara meta Mintoff kien 

Mhux b[al-laburisti progressivi tal-lum bittendenzi 

tal-lemin estrem li qed jiddominawhom. 

Ili konvint li kull ma jag[mel il-labour hu 

kollu sottomes g[all-konvenjenza politika. 

Prin/ipji, ideali u valuri ta’ veru m’g[andu 

xejn! 

G. PISANI 

{a]-}ebbu; 

Il-flat u s-safe ta’ Joseph Muscat 

Sur Editur, 

Joseph Muscat ilu mill-bidu ta’ 

din is-sena jipprova jbig[ lilu 

nnifsu u l-partit tieg[u b[ala 

moviment flat u safe. 

Fir-realtà qed jurina kemm 

il-poplu Malti g[adu jib]a’ 

minn dak li g[adda ta[t diversi 

gvernijiet laburisti tal-passat. 

Nibdew bil-flat. Fir-Rabat, 

nhar il-{add 8 ta’ Jannar 2012, 

Muscat kien qal li l-moviment 

tieg[u hu wie[ed flat fejn 

kul[add jista’ jsemma’ le[nu. 

Kemm dan mhux minnu 

jixhduh ]ew; laburisti gwappi 

g[as-spejje] tag[hom. 

Wie[ed, Jason Micallef, li 

sparixxewlu l-kariga ta’ 

Segretarju :enerali minn ta[t 

saqajh bla ma taw /ans lilu jew 

lil ebda delegat isemma’ le[nu. 

Veru kien tkellem imma biex 

joqg[od jing[i u jibki g[al dak 

li g[amlulu! L-ie[or, id- 

Deputat Laburista Adrian 

Vassallo. 

Taf kemm seta’ jsemma’ 

le[nu fil-moviment fla ta’ 

Muscat. Lanqas ittra ma kien 

we;iblu! Kellu jmur fuq TVM 

fil-programm Bondi Plus biex 

seta’ jg[id u ji]voga kemm 

jekk tifta[ [alqek fil-PL 

jag[mlulek b[ad-dittaturi u l- 

komunisti. 

Ni;u issa g[as-safe tiela’ u 

s-safe nie]el ta’ Muscat. 

Nist[ajlu bejjieg[ talkontra/ettivi. 

Mela kif g[edtlek qed jg[id 

li hu safe biex iserra[ ras innies 

li g[adhom jiftakru millinkwi]izzjonijiet 

li g[addew 

ta[t il-labour. 

Imbag[ad mar dawwar lilu 

nnifsu u po;;a fl-aqwa 

po]izzjonijiet qabda eks 

ministri u diri;enti tal-Partit 

Laburista tal-ag[ar ]minijiet 

fosthom Alex Sceberras 

Trigona, Leo Brincat, 

Karmenu Vella, M.L. Coleiro 

Preca, Joe Debono Grech e//, 

e//. 

Fuq kollox hemm [afna 

azzjonijiet u diskorsi li g[amel 

Muscat innifsu li juru li hu 

tassew denju tal-ag[ar 

]minijiet tal-Labour. Anke l- 

kantanta Mary Spiteri qaltlu li 

jfakkarha f’Mintoff. 

Insemmi biss li meta Muscat 

iltaqa’ baxx baxx mal- 

Ambaxxatur tal-Korea ta’ Fuq, 

fit-3 ta’ April li g[adda, qallu 

li ried isa[[a[ ir-relazzjonijiet 

tal-PL mal-Partit Komunista 

Korean. 

Safe iva! Tg[id mhux hekk! 

S. MUSCAT 

Il-Marsa 

jivvinta xi industrija ridikola 

b[al tal-kappar, ta’ l-orizzont 

kienu jag[mlu g[a;eb u j;ibu 

l-a[bar fl-ewwel pa;na. 

Dan kollu juri li l-vokazzjoni 

vera tal-labour hi li ju]aw lill- 

[addiema biex jakkwistaw ilpoter 

[alli mbag[ad, kif 

dejjem ;ara, jibda l-gwaj g[annies 

tax-xog[ol. 

J. FARRUGIA 

Birkirkara 

Ittri lill-Editur 19 

Il-;ustizzja 

u l-Parlament 

Sur Editur, 

Nhar il-{add l-1 ta’ 

Lulju 2012 il-mument 

kellha artiklu dwar dak 

li ;ara fl-Imnarja 1982 u 

dak li kien qal Leo 

Brincat b’risposta g[al 

dak li kienu qalu l- 

Isqfijiet ta’ Malta u 

G[awdex rigward issospensjoni 

mix-xog[ol 

tal-[addiema li kienu 

obdew id-direttivi tal- 

PN. 

Dak li kien qal Brincat 

ma fih ebda valur reali 

[lief dak tas-soltu 

tixwix. 

I]da dak li kienu qalu 

l-Isqfijiet dwar il- 

;ustizzja kien, g[adu u 

jibqa’ rilevanti [afna. 

Dan jg[odd [afna 

wkoll meta wie[ed 

jiftakar f’dak li ;ara fil- 

Parlament dan l-a[[ar. 

Naraw x’kienu qalu l- 

Isqfijiet u ng[o]]uh. 

“Il-;ustizzja titlob li 

[add ma jitqies b[ala 

[ati qabel ma tkun 

ippruvata [tijietu; li 

ting[atalu l-fakultà 

jiddefendi ru[u; li l- 

;udizzju jsir skont illi;ijiet 

e]istenti u 

mag[rufa; u li l-kastig 

ikun imdaqqas skont il- 

[tija.” 

U jien in]id li [add 

ma g[andu jkun ;udikat 

minn min akku]ah! 

Fil-Parlament, min 

ressaq il-mozzjoni#akku]a, 

g[amel 

hekk g[ax kien di;a jaf 

il-verdett minn qabel, 

approfitta ru[u mi/- 

/irkostanzi u rikeb 

fuqhom. 

M. MALLIA 

Il-{amrun

20 Ittri lill-Editur Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Ktieb dwar 

id-da[la tal-Belt 

Sur Editur, 

Nittama li hekk kif ilpro;etti 

tal-Belt Valletta 

resqin lejn it-tmiem, ikun 

hawn min jit[ajjar 

jippubblika ktieb b’tag[rif 

dwar il-bidliet li se[[ew 

f’dawk l-in[awi matul issnin. 

Hawn [afna nies 

awtorevoli li kapa/i jid[lu 

g[al bi//a xog[ol b[al din. 

Forsi tista’ tid[ol il-PIN 

g[al pubblikazzjoni b[al 

din. 

ALFRED SPITERI 

Il-Mellie[a 

In-nar 

tal-gwerra 

Sur Editur, 

Biex in]id ma’ dak li kiteb 

korrispondent tieg[ek, f’ 

il-mumen ta’ nhar il-{add 

24 ta’ :unju 2012 bit-titlu 

Il-mewt wara l-kantuniera, 

irrid insemmi episodju li 

kien ;ara lil ommi, illum 

mejta, fuq l-irdumijiet ta’ 

Wied Babu, fi]-}urrieq. 

Fl-1941, ajruplan 

:ermani], li da[al minn 

fuq il-ba[ar, feta[ in-nar 

fuqha, waqt li hi kienet 

sejra [dejn missierha li 

kien qed ja[dem f’g[alqa 

f’dawk l-in[awi. 

Tant tar fil-baxx l- 

ajruplan, li rat lill-pilota 

Tedesk jg[aqqad ilponnijiet. 

Tbaxxiet kif 

setg[et ta[t i/-/nut talg[elieqi 

u kienet tg[id li 

baqg[et [ajja b’miraklu. 

Kienet tg[id ukoll li l- 

ajruplan baqa’ sejjer fiddirezzjoni 

ta’ {al Luqa, 

filwaqt li nnotat d[a[en 

kbar tal-gwerra fuq ir-ra[al 

ta’ {al Luqa. 

J. GIORGIO 

{al Qormi 

Nie[du sehem 

fil-Quddiesa 

Sur Editur, 

Mhux l-ewwel darba li tisma’ 

min jg[id “se mmur nisma’ 

Quddiesa”. Din l-espressjoni 

hi ]baljata g[all-a[[ar. Issagrifi//ju 

tal-Qu ddiesa hu l- 

akbar talba ta’ qima u m[abba 

lejn Alla. 

F’kull Quddiesa ji;;edded 

kull darba s-sagrifi//ju talkalvarju, 

fejn is-sa/erdot 

b’ordni ta’ :esù Kristu stess 

jibdel il-[ob] u l-inbid fil- 

;isem u d-demm ta’ Kristu. 

Quddiemna jse[[ miraklu 

kbir kull darba. G[al x’u[ud 

il-Quddiesa hi biss drawwa 

jew pi] fuq il-kuxjenza. 

Skont i/-/ensiment ta’ ftit 

snin ilu, aktar minn nofs ilpoplu 

tag[na abbanduna l- 

Quddiesa tal-{add. O[rajn 

jersqu lejn il-Knisja g[al xi 

okka]joni spe/jali biss. {afna 

jsibu [in g[al kollox i]da 

g[all-Quddiesa le. Dawn 

kollha sku]i. 

Fil-g]ejjer tag[na nsibu 

knisja jew kappella tista’ tg[id 

f’kull kantuniera u Quddies 

f’[inijiet komdi g[al kul[add. 

Drajna wisq komdi fil-[ajja 

tag[na, anke f’dak li hu 

spiritwali u qed nie[du kollox 

for granted. 

Biex il-Quddiesa t[alli l- 

frott spiritwali fina, irridu 

nie[du sehem mill-aktar attiv 

u [aj. Dan billi nitolbu 

flimkien, nisimg[u 

b’attenzjoni l-Kelma t’Alla u 

napplikawha fil-[ajja tag[na. 

Fuq kollox nersqu lejn il- 

Mejda tal-Mulej, b’qalbna 

safja u b’umiltà qaddisa. 

Nie[du sehem bil-fer[ u 

mhux nofs qalb. Ma nkunux 

spettaturi biss qisna xi statwi 

tal-;ebel jew tal-kartapesta. 

Ejja napprezzaw i/- 

/elebrazzjoni tal-Ewkaristija 

llum, g[ax g[ad ji;i ]mien li 

min[abba nuqqas ta’ 

vokazzjonijiet sa/erdotali 

jkollhom jitnaqqsu /- 

/elebrazzjonijiet tal-Quddiesa, 

kif di;a ;ara f’diversi pajji]i 

barra minn xtutna. 

IVAN SCERRI 

Il-Mosta 

Radd il-[ajr mill-Indja 

Sur Editur, 

Jien, Fr. Lewis Zammit s.j. li ilni 38 sena Missjunarju l-Indja, 

nixtieq nirringrazzjakom [afna tal-bolli u]ati u tad-donazzjoni li 

intom tatuna permezz tal-Mission Fund biex inkomplu x-xog[ol 

tag[na fil-missjoni. 

B[alissa qieg[ed f’parro//a fejn qed ng[inu lin-nies iwaqqfu 

komunitajiet ]g[ar fuq il-valuri tal-Van;elu u b’mod spe/jali 

billi jedukaw lit-tfal tag[hom. 

U g[alhekk, bl-g[ajnuna tag[kom inkunu nistg[u ng[inuhom 

biex jibag[tu lit-tfal tag[hom l-iskola u j[allsu l-fees tal-iskola u 

tal-hostel. 

Intom tistg[u tibag[tu d-donazzjonijiet tag[kom online 

direttament b’bank transfer. 

Tista’ tie[u aktar informazzjoni mill-websajt tal-Mission Fund 

www.missionfund.org.mt 

Nitolbu g[alikom ilkoll benefatturi [ajjin u mejtin. 

FR. LEWIS ZAMMIT S.J. 

L-Indja 

Ir-restawr tal-orgni ta’ 

San :or; f’{al Qormi 

Sur Editur, 

Fost it-te]ori sbie[ fil-knejjes 

tag[na, spe/jalment f’dawk 

antiki, hemm bla dubju l- 

orgni u l-gallarija tieg[u. 

Jiddispja/ini ninnota li f’/erti 

parro//i dawn l-orgnijiet 

huma bil-[sara jew traskurati 

waqt li bi pja/ir ninnota li 

f’parro//i o[rajn dawn qed 

jirrestawrawhom. 

Orgni antik tal-pajpijiet ta’ 

nofs is-seklu dsatax (1830) 

fil-knisja Ar/ipretali ta’ San 

:or;{al Qormi kien 

restawrat. Din il-knisja 

g[andha wkoll orgni 

elettroniku kbir bi tliet tastieri 

imma x-xewqa tal-parru//ani 

dejjem kienet li ji;i rran;at l- 

orgni l-kbir tal-gallarija u, fla[[ar, 

din ix-xewqa kienet 

maqtug[a. 

Fl-istess ]mien opra o[ra li 

qed issir fil-knisja hi l-bdil 

tad-damask g[all-festa ta’ 

San :or;. G[al dan il-g[an 

twaqqaf kumitat li da[al 

g[all-ispi]a tad-damask u r- 

restawr tal-orgni. 

Dan il-kumitat hu grupp ta’ 

r;iel [abrieka mwaqqaf mill- 

Ar/ipriet, li qed jie[du [sieb 

jorganizzaw ;bir u attivitajiet 

b’risq dan il-pro;ett. 

Waqt li espert Taljan, Rino 

Geri, kien qed jag[ti service 

lill-orgni elettroniku [a 

interess fl-orgni l-kbir talpajpijiet 

u kien tal-idea u talparir 

li dan l-orgni jkun 

irran;at biex jer;a’ jibda 

jindaqq. L-awtoritajiet talparro//a 

[adu l-parir ta’ dan 

l-espert. 

L-in;inier Rino Geri beda 

x-xog[ol fuq l-orgni fil-bidu 

ta’ Jannar u sab [afna 

kooperazzjoni minn nies 

tekni/i u tas-seng[a filparro//a. 

Fil-21 ta’ Jannar, 

b’sorpri]a, re;a’ beda 

jinstema d-daqq [lejju talorgni. 

It-tieni fa]i ta’ restawr 

kompliet fi Frar u Marzu bittindif 

tal-pajpijiet u l-kundizzjoni 

tag[hom. 

F’Mejju, Rino Geri u 

Claudio, espert ie[or taljan 

;ew jintonawh u skont 

kelliem tal-parro//a dawn 

[adu bi//a xog[ol kbira. 

Barra l-[oss [lejju tieg[u dan 

l-orgni kien jindaqq wa[du 

jew flimkien ma’ dak 

elettroniku waqt li sintendi 

jinstema’ minn fuq il-gallarija 

fa//ata tal-artal ma;;ur. Issa, 

bix-xieraq, qed ikun indurat 

bid-deheb l-interzjar talarmatura 

tieg[u. 

:ew idoqquh diversi 

organisti u kellhom kliem ta’ 

tif[ir. Jien u anzjani o[rajn 

b[ali, li dejjem konna 

nisimg[u dan l-orgni, 

nistqarru li qatt ma smajnieh 

daqshekk sabi[. 

Te]or li kien salvat u ta’ 

din l-inizjattiva grazzi kbira 

lill-Ar/ipriet u l-kleru; lissagristan 

Adrian u l-helpers 

kollha spe/jalment l- 

organista Nevil Attard u lil 

min kien u g[adu involut 

f’din l-opra. 

A[na l-Qormin :or;jani 

m’g[andna xejn eg[]e] millknisja 

tag[na u nappella biex 

inkomplu nie[du [sieb itte]ori 

li g[andna fiha. 

Parro//a li twaqqfet qabel 

l-1436 u nsej[ilha ‘prin/ipali’ 

g[aliex hi kienet li 

kkumpanjat il-;rajjiet kollha 

ta’ fer[ u ta’ niket li se[[ew 

tul aktar minn erba’ mitt sena 

mill-bini tag[ha minn {al 

Qormi sal-g[olja Sciberras, 

illum il-belt Valletta. 

Insej[ilha ‘ar/imatri/i’ 

g[aliex hi omm u nanna ta’ 

parro//i li [ar;u minnha. 

Nag[ti parir lin-nies talparro//i 

kollha f’Malta u 

G[awdex biex jie[du [sieb 

it-te]ori tal-knejjes 

parrokkjali sbie[ tag[hom 

g[aliex wara r-reli;jon 

kattolika tag[na, huma l- 

ikbar te]ori li g[andna 

f’pajji]na. 

EMANUEL PORTELLI 

{al Qormi


Ittri lill-Editur 21 

De/i]jonijiet li jirriflettu l-opinjoni tal-poplu 

Sur Editur, 

Il-Partit Nazzjonalista minn 

dejjem kien mag[ruf li qatt 

ma lag[ab mal-prin/ipji u 

anke jekk g[al xi ]mien 

jista’ jidher li jkun bata 

minn de/i]jonijiet li jie[u, 

Politikant dilettant u irresponsabbli 

Sur Editur, 

Joseph Muscat, il-Kap tal- 

Oppo]izzjoni sejja[ lil Tonio 

Fenech b[ala Ministru tal- 

Finanzi ‘dilettant’. 

Il-kapa/ità jew le fixxog[ol 

li tkun qed tag[mel 

jag[tuhielek dawk l- 

organizzazzjonijiet 

professjonali internazzjonali u 

Ewropej li g[andhom ilkompetenza 

jag[mlu dan. 

Mela Tonio Fenech u l- 

Gvern ta’ Lawrence Gonzi 

hawnhekk g[andhom biex 

jifta[ru. Il-progress 

ekonomiku u s-serjetà 

finanzjarja ta’ Malta kienu 

mfa[[ra minn kul[add. 

Issa [a ni;u g[allprestazzjoni 

politika ta’ 

Joseph Muscat. Dan [lief 

[merijiet u u-turns politi/i 

kolossali ma g[amilx u dan 

sa[ansitra qabel kien 

imla[[aq kap! 

Ibda mill-oppo]izzjoni 

antika tieg[u lejn id-d[ul ta’ 

Malta fl-UE anzi jien ng[id li 

g[andu antipatija kbira lejn l- 

Unjoni Ewropea nnifisha 

b[ala istituzzjoni. Wara beda 

jg[id kemm l-UE hi tajba u 

kemm hu sar ewropeista 

fit-tul dejjem ing[ata 

ra;un. 

L-a[[ar de/i]jonijiet tal- 

E]ekuttiv Nazzjonalista 

nistg[u ng[idu li jirriflettu 

dak li kien qed ja[seb u 

jistenna l-poplu. 

konvint. Jien ma nemmnux. 

G[alija dik konvenjenza 

politika. 

G[adda ]-]mien u lil Joseph 

la[[quh mexxej u baqa’ 

g[addej jitkellem kif jaqbillu. 

Niftakar li hekk kif sar 

mexxej kien mar g[and iddittatur 

Gaddafi u ;ie lura 

fer[an rebbie[ u trijonfanti 

jifta[ar li kienu tawh a//ess 

g[al parti mill-ftehim Italo- 

Libjan dwar l-immigrazzjoni. 

Dak il-ftehim kien di;a ilu 

]mien kollu kemm hu fuq l- 

internet, ji;ifieri d-dinja 

kollha kellha a//ess g[alih. 

Hekk beda b[ala mexxej u 

hekk baqa’ sejjer, ;urnata 

wara l-o[ra j]id fil-[rejjef u 

jsir aktar professjonali fl-u]u 

ta’ dik l-arma. 

Tant hu minnu dan li wasal 

sa[ansitra jgiddeb lilu nnifsu. 

Kien il-{add 23 ta’ 

Novembru 2008 u Joseph 

Muscat kien qed jitkellem 

f’Marsascala. Hemmhekk 

Muscat g[al darba o[ra kien 

ta parir [a]in lil Gonzi billi 

[ajru jag[mel b[all-Gvern 

Ingli] u jra[[as il-VAT [alli 

jibqa’ aktar flus fi bwiet innies. 

Min kien involut f’dawn 

id-de/i]jonijiet g[andu 

j[ossu trankwill li 

interpreta x-xewqa tannazzjonalisti 

;enwini kollha. 

F. CASSAR 

{al Qormi 

Mal-HSBC se jkun safe jew vendikattiv^ 

Sur Editur, 

Kul[add g[adu jiftakar il-;lieda kbira li l- 

Partit Laburista kien g[amel kontra l-bejg[ 

tal-Mid Med Bank lill-HSBC, b’Alfred Sant u 

Joseph Muscat fuq quddiem nett ta’ dik il- 

;lieda. Muscat kien sejja[ dak il-bejg[ b[ala l- 

akbar hold-up li qatt sar f’Malta. 

Anke wara li sar il-bejg[ lill-HSBC, Sant 

kien jg[id li jekk ikun fil-gvern kien jara kif 

ira]]an dak il-bank ;gant biex ma jispi//ax 

jiddomina u jimmonopolizza x-xena bankarja 

f’Malta. 

Minn dak li bassru Sant u Muscat ma ;ara 

xejn. Anzi n-numru ta’ banek f’Malta ]died 

bil-bosta! 

I]da [a ni;u g[al-lum. 

Dan l-a[[ar rajna to[ro; aktar fil-bera[ u 

bla mist[ija l-karatteristika ta’ tpattija tal- 

Labour. 

Allura jien nistaqsi: gvern futur laburista 

fejn jid[ol l-HSBC se jkun safe jew 

vendikattiv? 

Perswa] li l-impjegati u x-shareholders ta’ 

dak il-bank jixtiequ jkunu jafu x’tista’ tkun ilpo]izzjoni 

tag[hom. 

Dan jinteressa wkoll lil kull min g[andu 

flusu f’dak il-bank u lin-nies tal-business li 

jinqdew bih biex imexxu n-negozju tag[hom. 

J. GALEA 

{ad-Dingli 

Mela g[addew sentejn u 

Lawrence Gonzi waqt ilprogramm 

Xarabank tal- 

:img[a 5 ta’ Novembru 

2010 kien fakkar lil Muscat 

f’dak il-parir [a]in li kien 

tah. 

Dakinhar Muscat kien [a 

tbaqbiqa kbira u kien /a[ad u 

giddeb lill-Prim Ministru li 

kien qal dak il-kliem. Issa 

kull min irid jara x’kienet ilverità, 

kull ma g[andu 

jag[mel hu li jara l-orizzont 

tal-24 ta’ Novembru 2008 u 

malajr jikkonferma li Muscat 

wasal igiddeb lilu nnifsu. 

Biex wie[ed jifhem kif 

jispara l-pariri Joseph Muscat, 

u dan fuq l-aktar affarijiet 

serji, nag[mel kumment ]g[ir 

fuq dik il-mi]ura li kien [a l- 

Gvern Ingli] meta kien 

ra[[as il-VAT b’punt 

per/entwali wie[ed. 

Fi ]mien sena, il-Gvern 

Ingli] kien kostrett jer;a’ 

jg[olli l-VAT bi tliet punti! 

Dan kollu barra li 

jikkonferma lil Joseph 

Muscat b[ala dilettant u 

irresponsabbli! 

ALF. DARMANIN 

{’Attard 

L-ipokrisija> 

Leo Brincat — 1984 

Leo Brincat — 2012 

Sur Editur, 

F’It-Tor/a ta’ nhar il-{add 30 

ta’ Settembru, 1984 kien 

deher artiklu miktub minn Leo 

Brincat. L-artiklu kien mimli 

tg[ajjir u tixwix kontra n- 

nazzjonalisti u kien jismu ‘Lag[ar 

difett: L-ipokrisija!’. 

F’dak l-artiklu Leo Brincat 

g[awwe; l-istorja ta’ pajji]na 

billi fost affarijiet o[ra kiteb li 

l-laburisti kienu l-vittmi talvjolenza 

politika filwaqt li n- 

nazzjonalisti kienu dawk li 

jippermettuha! 

I]da l-aktar paragrafu li 

laqatni fost dak l-attakk kollu 

kien dan li ;ej: “Jakku]awna 

b’tattika dittatorjali meta kull 

ma qed nag[mlu hu bl-istess 

sa[[a tal-mezzi legali li 

g[andna g[ad-dispo]izzjoni 

tag[na.” 

Kien ]mien il-Gvern 

Laburista ta’ minoranza 

dikjarat minn Joseph Muscat 

b[ala storikament u 

moralment skorrett. 

Ftakart f’dan kollu u ftakart 

ukoll f’dak li stqarr Leo 

Brincat f’The Times tal-31 ta’ 

Jannar 2012 Pa;na 5. “Illum 

wie[ed jifhem kemm kienet 

Artiklu oxxen 

dwar Eddie 

Fenech Adami 

li kien deher 

f’It-Tor/a 

tat-30 ta’ 

Settembru 

1984 flimkien 

ma’ kitba 

ta’ Leo Brincat 

de/i]joni [a]ina li bqajna 

hemm” (fil-poter). 

Smajtha tfaqqa’? Imma dak 

it-tixwix u gideb li kienu 

xerrdu Leo Brincat u s[abu 

fit-tmeninijiet hemm baqa’ u 

kellu l-konsegwenzi terribbli 

tieg[u. 

Imbag[ad ji;ik Leo Brincat 

illum u jibqa’ jippontifika qisu 

mhux hu. Dik ipokrisija! 

Irrid in]id li ma’ dak l- 

artiklu infami ta’ Leo Brincat 

fl-istess pa;na kien hemm 

artikli ie[or li jipparaguna lil 

Eddie Fenech Adami ma’ 

Hitler bir-ritratti b’kollox 

inklu] l-arma tal-PN u l- 

iswastika nazista. 

Ma nafx jekk dan ilparagun 

kienx xog[lu wkoll. 

Forsi Leo g[andu wi//u tant 

sfiq li jekk inhu l-ka] jie[u r- 

responsabbiltà tieg[u! 

G[all-informazzjoni ta’ Leo 

Brincat, Eddie Fenech Adami 

kien il-bniedem li [eles lil 

Malta (inklu] lis-Sur Brincat) 

minn tra;edja kbira nazzjonali 

u dan permezz tad-doni li hu 

m]ejjen bihom. 

M. ABELA 

Il-Belt Valletta

22 Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

internazzjonali 

IS-SIRJA 

Battalji f’Aleppo bin-NU 

tanalizza s-sitwazzjoni 

Inqalg[u battalji bejn ribelli 

u l-qawwiet tal-gvern 

f’Aleppo, it-tieni l-aktar 

belt importanti tas-Sirja 

meta s-Segretarju-:enerali 

tan-Nazzjonijiet Uniti Ban 

Ki-moon g[andu jibg[at 

rappre]entant f’dan il-pajji] 

biex janalizza s-sitwazzjoni 

f’dan il-mument kritiku. 

Hu mifhum li r- 

rappre]entant inkwistjoni 

hu Herve Ladsous li g[andu 

l-kariga ta’ Sotto-Segretarju 

:enerali g[all-Missjonijiet 

li J]ommu l-Pa/i – meta l- 

:eneral Babacar Gaye, l- 

og[la konsulent militari 

tan-NU, mistenni jmexxi l- 

missjoni tal-UNSMIS. 

L-a[[ar ]viluppi qed 

ise[[u wara li l-Kunsill tas- 

Sigurtà tan-NU approva 

estensjoni ta’ tletin jum 

g[all-UNSMIS – ilmissjoni 

(fis-Sirja) g[allosservaturi 

li mhumiex 

armati – u anki wara li r- 

Russja u /-?ina e]er/itaw 

il-veto rigward irri]oluzzjoni 

(tal-Kunsill) 

g[all-impo]izzjoni ta’ aktar 

sanzjonijiet fuq il-Gvern 

tal-President Sirjan Bashar 

al-Assad. 

Filwaqt li Ban sejja[ biex 

il-Kunsill tas-Sigurtà tan- 

NU ‘jirdoppja l-isforzi biex 

imexxi l-impenji tieg[u 

minbarra li jesi;i birresponsabbiltà 

kollettiva’, 

il-qawwiet tal-Gvern Sirjan 

ibbumbardjaw lir-ribelli 

f’Damasku matul il-lejl tal- 

:img[a u s-Sibt, bil-;lied 

f’Aleppo jikkon/entra fuq 

id-distrett ta’ Salah al-Din 

qabel infirex lejn l-in[awi 

ta’ Sakhur u Haydariya. 

Qabel l-in/identi, Aleppo 

– li mhix ’il bog[od mit- 

Turkija – ma g[addietx 

mid-dmija ta’ kuljum li 

batew diversi bliet Sirjani 

o[ra mindu l-moviment ta’ 

Sirjani li jridu d- 

demokrazija qamu kontra r- 

re;im ta’ Assad fl-2011. 

Fl-istess [in, l-osservaturi 

qed jg[idu li l-inkwiet 

f’Aleppo hu fattur 

sinifikanti g[all-Gvern ta’ 

Assad peress li dawn l- 

in[awi, qabel – u fil-parti 

kbira – ma kinux affettwati 

mir-rewwixta. 

Madankollu, il-qawwiet 

tar-re;im issa re;g[u [atfu 

kontroll ta’ Midan, distrett 

fil-qalba ta’ Damasku, wara 

battalji [orox mar-ribelli li 

rri]ultaw f’wied ta’ qerda. 

IL-FILIPPINI> Ra;el jerfa’ lit-tfajla tieg[u waqt li jimxi fl-g[arg[ar fi triq ta’ Manila wara n]ul ta’ xita 

qawwija ka;un tal-maltempata tropikali mlaqqma ‘Ferdie’. (Reuters) 

IS-SUDAN T’ISFEL 

Jakku]a lis-Sudan dwar attakk 

Is-Sudan t’Isfel ilbiera[ 

akku]a lis-Sudan talli wettaq 

bumbardamenti mill-ajru fuq 

it-territorju tieg[u qrib ilfruntiera 

komuni i]da l- 

Armata ta’ Khartoum qed 

ti/[ad dan. 

Il-;irien, f’April, kienu 

waslu qrib [afna ta’ gwerra 

totali wara sensiela ta’ 

in/identi vjolenti fl-in[awi 

tal-fruntiera li ]vol;ew b[ala 

l-aktar ]viluppi serji mindu 

s-Sudan t’Isfel inqata’ mis- 

Sudan u ddikjara l- 

indipendenza minn 

Khartoum sena ilu (ta[t ilftehim 

g[all-pa/i tal-2005 li 

kkonkluda g[exieren ta’ snin 

ta’ gwerra /ivili). 

Intant, kelliema f’Juba qalu 

li ajruplani tal-gwerra tas- 

Sudan attakkaw l-in[awi ta’ 

Rumaker fiz-zona ta’ Bahr al 

Ghazal fejn indarbu tal-anqas 

]ew; persuni – filwaqt li l- 

militar f’Khartoum irribatta 

din l-akku]a. 

Fl-istess [in, diffi/li biex 

wie[ed jivverifika akku]i ta’ 

dan it-tip min[abba n-nuqqas 

ta’ a//ess g[al dik ilfruntiera 

remota – 

g[alkemm hu mifhum li l- 

;urnalisti tal-a;enzija 

Reuters raw b’g[ajnejhom 

ka]i fejn it-territorju tas- 

Sudan t’Isfel spi//a su;;ett 

g[al diversi bumbardamenti.


Internazzjonali 23 

L-ISTATI UNITI 

Jammetti li ried itajjar 

bini tal-Gvern 

b’mudelli tal-ajruplani 

?ittadin Amerikan li 

jappo;;ja lill-grupp 

terroristiku Al-Qaida 

ammetta li pprova jtajjar il- 

Pentagon u l-bini tal- 

Capitol, f’Washington, 

permezz ta’ mudelli talajruplani 

mimlijin bi 

splussivi u li ja[dmu birremote 

control. 

Rezwan Ferdaus, ta’ 26 

sena, spi//a arrestat 

f’Settembru li g[adda wara 

investigazzjoni elaborata li 

wettqu l-a;enti tal-FBI u 

meta uffi/jali federali kienu 

ppu]aw b[ala membri tal- 

Al-Qaida li suppost kellhom 

‘jipprovdulu l-isplussivi’. 

Intant, [ar;et il-konferma 

li l-prosekuturi u l-avukati 

g[all-imputat issa qablu li 

jirrakkomandaw li Ferdaus 

– li kien ilu jippjana jihad 

(gwerra qaddisa) mill-2010 

IL-BULGARIJA 

– jiskonta sbatax-il sena 

[abs ta[t forma ta’ ftehim 

mal-Prosekuzzjoni li minna[a 

tag[ha qablet li 

twaqqa’ erba’ mis-sitt 

akku]i ori;inali mi;juba 

kontra tieg[u. 

L-imputat ammetta, fost 

o[rajn, li ried ‘iwettaq [sara 

lill-bini tal-Gvern permezz 

ta’ splussivi’ filwaqt li tenna 

li ja//etta t-terminu ta’ 

pri;unerija. 

Ferdaus, li l-;enituri 

tieg[u ;ejjin minn 

Bangladesh u li twieled f’ 

Massachusetts, iggradwa 

fil-physics minn università 

ta’ Boston u mifhum li ried 

jivvendika ru[u mal-Istati 

Uniti wara li websajts talgruppi 

tal-jihad u filmati 

spe/ifi/i kienu 

kkonvin/ewh li qed jg[ix 

f’pajji] malinn. 

L-ebda identifikazzjoni 

Uffi/jali qed isibuha diffi/li 

biex jidentifikaw il-bomber 

suwi/ida li nhar l-Erbg[a 

qatel [ames turisti I]raeljani u 

x-xufier Bulgaru ta’ xarabank 

fl-ajruport ta’ Burgas – u 

meta kompliet l-anali]i talkampjuni 

tad-DNA li ttie[du 

mill-fdalijiet tal-aggressur. 

Intant, kelliema g[ad- 

Dipartiment tad-Difi]a tal- 

Istati Uniti qed jg[idu li l- 

attakk jirrifletti /erti elementi 

tal-Hezbollah (il-grupp 

militanti fil-Libanu) 

g[alkemm il-Pentagon ta’ 

Washington sostna li mhux 

f’po]izzjoni li jag[mel iddeterminazzjoni 

finali. 

Fl-istess [in, mhux esklu] li 

l-attakk f’Burgas jista’ jkun 

parti minn gwerra sigrieta 

i]da vjolenti bejn I]rael u l- 

Iran u li kapa/i kien ‘twe;iba’ 

g[al attakki ri/enti fuq 

xjenzati Iranjani li 

jispe/jali]]aw fil-qasam 

nukleari. 

}g[a]ag[ imbikkmin jiftakru fi s[abhom maqtula waqt il-velja f’Aurora, fl-Istat ta’ Kolorado 

(Reuters) 

L-ISTATI UNITI 

Luttu wara l-qtil brutali 

Il-poplu Amerikan g[adu 

ssummat wara l-a[[ar 

massakru bla sens ta’ persuni 

inno/enti, bil-President tal- 

Istati Uniti Barack Obama 

jaqta’ [esrem vja;; li kien 

qed jag[mel fi Florida – li 

kien qed isir b[ala parti millkampanja 

elettorali – biex 

jirritorna f’Washington. 

Il-Pulizija b[alissa qed 

i]]omm arrestat lil James 

Eagan Holmes, ra;el ta’ 24 

sena, li hu suspettat li wettaq 

l-isparatura f’/inema ta’ 

Denver, f’Kolorado f’[in meta 

l-kumpless kien ippakkjat binnies 

li marru biex jaraw l- 

a[[ar film fis-sensiela 

‘Batman’ li jismu The Dark 

Knight Rises. 

L-isparatura swiet il-[ajja 

ta’ 12-il persuna, b’tal-anqas 

sittin jindarbu, u Obama – li 

[are; direttivi biex il-bnadar 

kollha fl-Istati Uniti jittajru 

mezz’asta – sa[aq, waqt 

diskors, li l-[ajja hi fra;li u 

x’aktarx li l-bniedem ma 

jifhem qatt x’iwassal biex 

persuna teqred u titterrorizza 

lil [addie[or. 

Il-President fl-istess [in 

wieg[ed li l-Gvern Federali se 

jag[mel minn kollox possibbli 

biex ja//erta li ssir ;ustizzja 

g[al ‘dan id-delitt terribbli’, 

b’Holmes – li spi//a arrestat 

mill-pulizija li rawh f’zona 

g[all-parke;; vi/in i/-/inema 

fis-subborg ta’ Aurora – 

g[andu jittella’ l-qorti g[ada. 

Matul il-lejl tal-:img[a u s- 

Sibt, mijiet ta’ residenti 

f’Aurora [adu sehem f’velja 

spe/jali b’rispett g[all-vittmi 

tal-massakru filwaqt li l-a[[ar 

rapporti qalu li g[ad fadal l- 

g[exieren ta’ midruba millattakk 

l-isptar u li talanqas 

g[axra minnhom jinsabu 

f’sitwazzjoni kritika. 

Sadattant, komplew l-isforzi 

tal-Pulizija – meg[juna minn 

esperti tal-gvern – biex 

ine[[u tag[mir splussiv u 

diversi booby-traps 

ikkumplikati mid-dar ta’ 

Holmes li kien armat ta’ 

snienu meta nqabad milluffi/jali 

tal-li;i. 

Fl-istess [in, l-awtoritajiet 

g[ad ma sabux konnessjoni 

potenzjali bejn id-delitt fa[xi 

u xi moviment terroristiku, u 

[add ma jaf x’kien il-veru 

skop tal-qattiel – b’Holmes 

lanqas ma g[andu rekord 

kriminali f’Aurora. 

SPANJA 

L-inkwiet fiskali jkompli 

Kibru l-problemi finanzjari ta’ 

Spanja minkejja li l-Ministri 

tal-Finanzi taz-zona ewro 

approvaw ftehim biex 

jisilfuha sa mitt biljun ewro 

g[as-sostenn tal-banek 

tag[ha. 

Il-Ministri taz-zona ewro 

qablu rigward is-self bil-patt li 

Spanja ttejjeb l- 

amministrazzjoni u r- 

regolazzjoni tas-settur bankarju. 

Intant, ir-re;jun ta’ 

Valencia li qed jeg[req ta[t ilpi] 

tad-dejn issa talab self 

mhux spe/ifikat minn fond 

;did ‘g[al salvata;;’ li 

twaqqaf nhar il-:img[a, blimg[axijiet 

relatati g[allbonds 

fuq id-dejn ta’ Spanja 

issa jitilg[u g[al 7.28 fil-mija, 

li b[ala rata qed titqies b[ala 

insostenibbli g[at-tul ta]- 

]mien.

24 Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Nhar il-:img[a jifta[ 

il-Festival tal-Birra ta’ Farsons 

It-32 edizzjoni tal-Farsons Great Beer 

Festival tibda nhar il-:img[a li ;ej, 27 

ta’ Lulju, u tibqa’ g[addejja sal-{add, 

5 ta’ Awwissu, fil-Park ta’ Ta’ Qali. 

Il-festival jifta[ kuljum fit-8 p.m. Idd[ul 

g[alih hu b’xejn u hemm parke;; 

kbir barra l-Park. 

Il-Farsons Great Beer Festival joffri 

l-aqwa ditti lokali u internazzjonali talbirra 

li hawn f’Malta kif ukoll l-aqwa 

talent lokali fid-divertiment. 

Ivan Filletti, Field Marketing 

Manager, Simonds Farsons Cisk plc, 

qal li l-Farsons Great Beer Festival hu 

l-akbar festival li jsir g[all-apert 

f’Malta u l-uniku festival li jibqa’ 

g[addej g[al g[axart iljieli s[a[. 

“Il-festival dejjem ikollu attendenza 

tajba u l-atmosfera tieg[u tolqot kemm 

il-familji u kif ukoll li]-]g[a]ag[, u 

kull sena qed niksru r-rekord talattendenza.” 

Fost l-aqwa ditti lokali tal-birra li se 

jkun hemm fil-festival, min jattendi se 

jsib il-familja tal-birra Cisk li reb[et 

diversi premjijiet matul is-snin: Cisk 

Lager, Cisk Export, Cisk Excel u Cisk 

Chill, li tnediet is-sena li g[addiet. Ma 

jonqsux ukoll il-birer klassi/i: Hopleaf 

Pale Ale u Blue Label Ale li j]ommu 

t-tradizzjoni tax-xorb tal-birra [ajja. 

Id-ditti internazzjonali tal-birra li se 

jkun hemm jinkludu: Carlsberg mid- 

Danimarka, Budweiser mill-Amerika, 

Guinness u Kilkenny mill-Irlanda, 

John Smith’s Extra Smooth mill- 

Wie[ed mill-artisti jferra[ lit-tfal fil-ferg[a rinnovata 

tal-HSBC fil-Mosta waqt ‘Jum g[all-Familja’ 

:urnata spe/jali 

f’ferg[at tal-HSBC 

Nhar is-Sibt, 14 ta’ Lulju, kienet ;urnata spe/jali fil-ferg[at 

rinnovati tal-HSBC fil-Mosta, is-Swieqi u Ra[al :did kif 

ukoll il-ferg[a tal-HSBC fir-Rabat, G[awdex. 

Il-familji kienu milqug[a f’ambjent divertenti kollu kuluri 

u animat. It-tfal [adu pja/ir bil-log[ob, sessjonijiet ta’ 

tpin;ija fuq l-u/u[, u bl-attivitajiet tal-balloon artists, filwaqt 

li l-klijenti [adu vanta;; minn offerti spe/jali fuq il-prodotti 

tal-HSBC Life. 

It-tfal kollha li attendew dan l-avveniment ir/evew rigal. 

Ingilterra, Beck’s mill-:ermanja, u l- 

Corona mill-Messiku, kif ukoll id-ditti 

Ingli]i u Irlandi]i ta/-/itru: Strongbow 

u Bulmer’s Original Cider. U 

G[all-ewwel darba dis-sena se jkun 

hemm ukoll birer internazzjonali o[ra 

ta’ spe/jalità. 

L-g[a]la ta’ ikel fil-Food Court 

tikkumplimenta l-g[a]la tal-birer. Ilmug 

uffi/jali tal-festival tal-2012 se 

jkun g[all-bejg[ minn [afna millbarijiet 

tal-festival. 

Trasport pubbliku. Intla[aq ftehim 

mal-Arriva biex toffri servizz ta’ 

trasport pubbliku g[al Ta’ Qali u lura. 

L-Arriva se tkun qed toffri servizz 

dirett ta’ trasport pubbliku g[allfestival 

(sal-istej; ta’ [dejn l-Ambaxxata 

Amerikana) mill-vened ta’ 

Bu;ibba u l-Belt bi prezz ta’ €2.50 

kull vja;; ’l hemm u lura. In-nol 

jinkludi l-vja;; mil-lokalità sal-Belt 

jew Bu;ibba, il-vja;; minn hemm sa 

Ta’ Qali u lura u l-vja;; sad-dar. 

L-Arriva se tkun qed toffri wkoll 

servizz ta’ trasport g[al-lejl mill-Park 

ta’ Ta’ Qali g[all-venda ta’ San :iljan 

u ta’ Bu;ibba minn nofsillejl sas-1 

a.m.. 

Minn dal-postijiet wie[ed jista’ 

jaqbad tal-linja g[al rotta o[ra ta’ 

billejl biex ikun jista’ jasal fejn jixtieq. 

F’kull venda se jkun hemm avvi]i u 

tag[rif g[all-passi;;ieri. G[al tag[rif 

ie[or id[ol fis-sit www.arriva.com.mt 

jew i//empel 21222000. 

Rebbie[a tal-kompetizzjoni 

ta’ GO fuq Facebook 

GO g[adha kemm [abbret irrebbie[a 

tal-a[[ar 

kompetizzjoni tag[ha fuq ilmedia 

so/jali fejn il-klijenti 

interattivi tag[ha kienu 

mistednin jie[du sehem u 

jippruvaw xortihom biex jirb[u 

rigali mill-isba[. L-ismijiet tattliet 

rebbie[a dehru fil-pa;na 

ta’ GO fil-Facebook. 

Nadine Grech reb[et iPhone 

4S u apparat ta’ mowbajl Wi-Fi 

ta’ GO komplut bi tliet xhur ta’ 

mobile internet b’xejn fuq ittnejn. 

Claudine Chircop reb[et 

HTC One X u apparat ta’ 

mowbajl Wi-Fi ta’ GO komplut 

bi tliet xhur ta’ mobile internet 

b’xejn fuq it-tnejn. 

Rowena Scicluna akkwistat 

Samsung Galaxy SIII u apparat 

ta’ mowbajl Wi-Fi GO komplut 

bi tliet xhur ta’ mobile internet 

b’xejn ukoll fuq l-ismartphone 

u l-apparat ta’ mowbajl Wi-Fi 

ta’ GO. 

Din il-kompetizzjoni onlajn 

ta’ GO ‘Ivvota u Irba[’ tnediet 

Ir-rebbie[a tal-kompetizzjoni ta’ GO. Mix-xellug> Nadine 

Grech, Claudine Chircop u Rowena Scicluna 

b[ala parti mill-kampanja talmobile 

internet ta’ GO ‘Join the 

Revolution’. Il-pubbliku kien 

im[e;;e; jivvota g[all-karattru 

li jippreferu minn dawk li qed 

jidhru fir-reklami talmobile 

internet ta’ GO, ji;ifieri: 

Althea, Ariane, Phil u Paul. 

I]-]ewg karattri li rnexxielhom 

ji;bru l-aktar voti – 

flimkien ma]-]ew; personalitajiet 

l-o[ra – g[adhom kemm 

[adu sehem f’reality show li sar 

fuq cabin cruiser lussu]. 

Il-kompetizzjoni kienet 

miftu[a mit-18 ta’ :unju sas-7 

ta’ Lulju u ;ibdet eluf ta’ 

parte/ipanti kollha [erqana li 

jivvutaw g[all-karattru favorit 

tag[hom fuq il-ba]i talesperjenza 

personali tag[hom 

mal-kampanja talmobile 

internet ta’ GO li tnediet fis-suq 

matul il-;img[at li g[addew.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 25 

CollageKoordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.com.mt 

F’pa;ni o[ra> 

26 

125 sena 

g[all-Esperanto 

28-29 

Patri Anastasju 

Cuschieri OC 

Illustrazzjonijiet minn 

artista :ermani]a fil-Belt 

F’kollaborazzjoni ma’ Heritage Malta u mal-Malta Classics 

Association, Evenings on Campus 2012 tal-Università ta’ Malta qed 

jippre]entaw wirja ta’ illustrazzjonijiet g[all-Metamorfosi ta’ Ovidju 

mill-artista :ermani]a Monika Beisner. 

B[al Ovidju, Monika Besiner hi wkoll artista li t[obb tg[id l- 

istejjer permezz tax-xbihat li to[loq. Tirrakkontahom bl-akbar reqqa 

u kumplessità. G[alhekk, wie[ed jiskanta meta josserva kemm dawn 

ix-xbihat g[andhom xebh mat-tpin;ija tat-tfal. 

Monika Beisner tgawdi reputazzjoni internazzjonali b[ala 

illustratri/i tal-kotba tat-tfal. Il-wirjiet tag[ha daru d-dinja. Ittpin;ijiet 

tag[ha g[ad-Divina Commedia ta’ Dante (2005) kienu 

pubblikati fil-:ermanja u l-Italja. B[alissa qed ta[dem fuq l-epika 

ta’ Gilgamex. 

Wie[ed jista’ jara din il-wirja ta’ sitta u tletin prin ta’ Monika 

Beisner fil-Mu]ew Nazzjonali tal-Arkeolo;ija, 

Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta, sa l-15 

ta’ Awwissu. Id-d[ul hu bla [las. Il-ftu[ 

uffi/jali se jsir mill-Prof. 

Paul Sant Cassia 

nhar it-Tlieta 

li ;ej. 

‘Deucalion’ 

‘Daedalus Icarus’ 

‘Semele Jupiter’

26 COLLAGE ANNIVERSARJU Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Gratulojn al Esperanto 

Il-lingwa tat-tabib Ludvik Lejzer Zamenhof tag[laq 125 sena 

Fis-26 ta’ Lulju ta’ dis-sena l- 

Esperanto, l-aktar lingwa 

]ag[]ug[a fost il-lingwi 

m[addma, jag[laq 125 sena 

(1887-2012). Gratulojn. 

Awguri. 

G[ax mhux b[alma ja[sbu 

xi w[ud, li dil-lingwa ma 

[admitx. Altru li [admet. Li 

sabet il-bsaten fir-roti, dak 

iva. Hawn [afna jitkellmu bl- 

Esperanto, anzi hemm min 

jg[id li hemm mal-erba’ 

miljuni li jafuh. Diffi/li tkun 

taf pre/i]. Nafu biss li l- 

ammont tal-g[aqdiet u istituti 

esperantisti mxerrda maddinja 

jitqiesu mill-‘jarlibro’ 

(yearbook), il-ktieb li jo[ro; 

kull sena bil-lista tag[hom. 

Il-Lingwa 

Morru fil-kungressi tal- 

Esperanto li huma organizzati 

f’[afna pajji]i kull sena u 

tisimg[uhom jitkellmu bih u 

jag[tu konferenzi bih. Bih 

issib kanzunetti biex ma 

noqg[odx insemmi l-lukandi 

li juru ismu fuq il-bibien 

tag[hom. 

Il-letteratura bl-Esperanto hi 

vasta, kemm dik ori;inali kif 

ukoll tradotta. Jien stess 

g[andi diversi xog[lijiet 

tieg[i biha u qlibt fiha 

xog[lijiet bil-Malti u mill- 

Malti fiha. 

Insemmi biss i]-]ew; 

antolo;iji ta’ poe]ija ta’ poeti 

Maltin u dan l-a[[ar tal-ktieb l- 

isfar ta’ P. Mark Montebello: 

Jien Manwel Dimech. 

Ma rridx ninsa nsemmi li 

das-sajf se nie[u sehem filkungress 

tal-esperantisti Taljani 

f’Mazara del Vallo, fi Sqallija, 

fejn jien mistieden nitkellem 

fuq il-lingwa Maltija. U dan 

kollu bl-Esperanto. Altru mela 

li l-Esperanto qed ja[dem! 

It-Tabib Ludvik Lejzer 

Zamenhof ippubblika l-lingwa 

tieg[u f’La Unua Libro (Lewwel 

ktieb) ta[t l-isem falz 

ta’ Doktoro Esperanto minn 

fejn il-lingwa mbag[ad [adet 

isimha. Fil-bidu kien b[ala 

student fl-iskola sekondarja 

ta’ Bjalistok, fil-Polonja, dak 

i]-]mien ta[t ir-Russja, li 

beda jo[lom b’lingwa ;dida li 

setg[et tg[in lill-umanità. U 

dil-vi]joni kompla sa[[a[ha 

meta sar tabib. 

Meta kiteb dil-lingwa 

Zamenhof qag[ad attent li 

jwarrab id-diffikultajiet u l- 

e//ezzjoni, f’kelma wa[da t- 

toqol tal-lingwi, u kitibha 

[afifa apposta biex wie[ed 

jitg[allimha malajr u jibda 

jinqeda biha. F’dil-lingwa 

;dida nsibu mag[quda 

flimkien elementi tal-lingwi 

rumanzi, :ermani]i u Slavi. 

L-ewwel g[aqdiet 

esperantisti bdew ifaqqsu 

kullimkien. L-ewwel kungress 

tal-Esperanto kien sar 

f’Boulogne-sur-mer, Franza, fl- 

1905, fejn g[all-ewwel darba 

esperantisti minn madwar iddinja 

ltaqg[u mal-awtur tallingwa 

u tkellmu mieg[u u 

bejniethom b’dil-lingwa. 

Iva, bdiet tinxtered madwar 

id-dinja, imma bil-mod il-mod 

il-flus u l-poter – affarijiet li l- 

Esperanto qatt ma kellu u 

m’g[andux – tellfuh it-triq li 

kien qabad, ji;ifieri dik li 

skont l-awtur tag[ha tkun 

(Xellug)> Il-qabar tat-tabib Ludvik Lejzer 

Zamenhof f’Varsavja, il-Polonja. 

(Fuq)> L-ewwel ktieb bir-Russu fuq l-Esperanto 

(26.07.1887) 

g[odda ta’ pa/i u tqarrib talpopli. 

U dan ukoll min[abba 

n-newtralità tag[ha, li mhi 

strument ta’ ebda pajji] biex 

jog[la fuq [addie[or. 

L-esperanto hu w]at mirradjijiet 

ta/-?ina, il-Kanada, 

il-Korea, Kuba, il-Polonja u l- 

Vatikan. 

Google qed jag[mel u]u 

minnu g[at-traduzzjonijiet, u 

hu mda[[al ukoll fil- 

Wikipedia. 

Darba wie[ed Fran/i] kien 

laqqam l-Esperanto b[ala l- 

‘Latin tad-demokrazija’. Min 

jixtieq jitg[allmu m’g[andux 

[lief jid[ol fl-internet u jfittex 

lernu.net u hemm g[andu kors 

(bl-Ingli]) b’xejn. Imma min 

irid xi g[ajnuna a[na lesti 

ng[inuh. 

minn Karmenu Mallia 

Bil-Malti wkoll g[andna 

kotba biex titg[allem l- 

Esperanto. U mbag[ad min 

jixtieq jid[ol membru fil- 

Malta Esperanto-Societo, 

mer[ba bih. 

L-Esperanto taqrah qisek 

qed taqra l-Malti. Il-vokali 

huma l-istess: a,e,i,o,u. Ilkonsonanti 

wkoll huma l- 

istess barra xi sitta minnhom. 

In-nomi kollha jispi//aw bl-o: 

tablo (mejda), fingro 

(subg[a), libro (ktieb); l- 

a;;ettivi kollha jispi//aw bla: 

longa, blanka, alta; l-artiklu 

hu dejjem la: la libro (ilktieb); 

il-plural dejjem 

jispi//a bil-j: libroj (kotba); 

mela: la libro, la libroj; la bela 

libro, la belaj libroj. 

Il-verbi jispi//aw hekk: 

g[all-pre]ent bl-as: mi trinkas 

(jien nixrob), g[all-passat blis: 

vi trinkis (inti tixrob), 

g[all-futur bl-os: ni trinkos 

(a[na nixorbu). 

In-numri huma: unu, du, tri, 

kvar, kvin, ses, sep, ok, nau, 

dek, cent (g[idha ‘zent’) u 

mil. Dawn huma bi]]ejjed 

biex tkun taf in-numri kollha. 

L-a//ent tal-kliem dejjem 

jaqa’ fuq il-vokali ta’ qabel 

tal-a[[ar (penultima). Mela: 

familio, tinqara: fa-mi-li-o, 

bl-a//ent fuq it-tieni i; kiuj 

tinqara: ki-uj, bl-a//ent fuq 

l-i. 

L-Esperanto f’Malta 

Il-bust 

ta’ Zamenhof 

fil-Yacht 

Marina, 

l-Imsida 

L-Esperanto da[al Malta fil-bidu tas-seklu l- 

ie[or. Fil-fatt Malta kienet wa[da mill-ewwel 

pajji]i li g[arfu l-b]onn, biex ma ng[idx 

ukoll is-sbu[ija, tal-Esperanto. 

Il-poeta Dun Karm [allielna f’Malta l- 

ewwel dokument bl-Esperanto meta fl-ewwel 

ta’ April tal-1901 kiteb l-unika poe]ija tieg[u 

bl-Esperanto: Penso printempa ({sieb g[ar- 

Rebbieg[a). 

Imma l-moviment proprju f’Malta beda fl- 

1903 bi]-]ew; protagonisti: it-Tabib Gustav 

Busuttil, MD u l-Ispi]jar Arkangelo Agius. 

Il-Tabib Gustav Busuttil kien mag[]ul 

b[ala wie[ed mill-ewwel membri tal-Lingva 

Komitato, il-‘Kumitat tal-Lingwa’, li kien 

waqqaf Zamenhof innifsu, u li mbag[ad saret 

l-Akkademja tal-Esperanto, u g[andi l-unur 

ng[id li jien membru tag[ha. 

Fl-1905 mbag[ad da[al fid-deffa l- 

Prokuratur Legali, Spi]jar u ;urnalist 

Agostino Levanzin, mag[ruf b[ala l-ewwel 

g[alliem tal-Esperanto f’Malta. 

Ma]-]mien dal-moviment raqad u miet. 

Hawn ta’ min isemmi li f’dal-moviment 

esperantista kien hemm ukoll Napuljun 

Tagliaferro, :u]è Muscat Azzopardi u 

o[rajn. 

Madwar Malta kien hemm diversi 

g[aqdiet, fosthom wa[da g[an-nisa biss, fl- 

Isla. Ir-Rabat f’Malta kien hemm g[aqda 

o[ra u kienu msie[ba fiha xi patrijiet ta’ 

:ie]u. 

Il-moviment modern, biex insej[ulu hekk, 

beda fl-1963, u llum mag[ruf b[ala ‘Malta 

Esperanto-Societo’ li hu membru tal- 

Universala Esperanto-Asocio (l-Asso/jazzjoni 

Universali tal-Esperanto), l-og[la 

istituzzjoni esperantista. Il-Malta Esperanto- 

Societo g[andha wkoll il-facebook tag[ha. 

Jekk nibqa’ sejjer hekk, ma nispi//a qatt u 

l-ispazju hu prezzju]. G[alhekk nieqaf billi 

ner;a’ nawgura lill-Esperanto, lingwa 

mxerrda mad-dinja kollha minkejja li min hu 

b’sa[[tu qed jag[tiha l-;enb. 

L-Esperanto qed ja[dem sewwa sew kif 

idealizzah l-awtur tieg[u, Doktoro Esperanto, 

it-Tabib Ludvik Lejzer Zamenhof. Qieg[ed 

hemm, min irid ju]ah jaf x’g[andu jag[mel.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE KOTBA 27 

‘IN-NA{A L-O{RA TAL-ISTORJA :UDEO-KRISTJANA’ TA’ ANTON SAMMUT 

Tin[are; it-traduzzjoni g[all-Ingli] 

Kultant tisma’ lil xi [add 

jistaqsi: imma g[aliex id-dinja 

tal-Punent t[addan /erti 

tradizzjonijiet u kulturi mentri 

o[rajn twarrabhom jew 

tinjorahom^ U g[aliex je]istu 

dawn l-esi;enzi so/joreli;ju]i 

tant differenti minn xulxin^ 

Kollox wasal g[andna millpassat^ 

Kien hemm xi 

alternattiva o[ra kif setg[u 

]vol;ew l-affarijiet^ U jekk 

iva, x’kien il-motiv biex dan 

ma se[[x^ 

Dawn il-mistoqsijiet mhux 

lakemm tirrispondihom fi ftit 

kliem, imma f’dan il-ktieb l- 

awtur Anton Sammut se 

jipprova jasal g[alihom, waqt li 

janalizza wkoll x’setg[u kienu 

xi w[ud minn dawk il-kaw]i 

fundamentali li fuqhom setg[et 

issawret dik li llum sirna 

nsej[ulha b[ala l-Kultura tal- 

Punent, jew inkella t- 

tradizzjoni :udeo-Kristjana. 

F’dan il-ktieb Anton Sammut 

se jipprova jirrispondi 

mistoqsijiet o[rajn, b[al: kif 

ori;ina l-ewwel [sieb fuq Alla^ 

Min kien Ja[weh fil-verità^ 

Min kien Mosè^ Veru li l-Ebrej 

bdew jemmnu f’Alla wie[ed 

mijiet ta’ snin wara Mosè^ 

X’kienet verament l-Arka tal- 

Alleanza u minn fejn ori;inaw 

e]attament l-G[axar 

Kmandamenti^ Kemm hemm 

korrettezza storika fl-istorja ta’ 

David u ta’ ibnu Salamun^ Min 

kien verament Yehoshuah 

mag[ruf a[jar b[ala :esù^ Xi 

jg[idu l-van;eli l-o[ra li 

baqg[u barra mit-Testment il- 

:did^ Min kien San Pawl^ U 

fuq kollox, liema kienet l- 

ewwel Knisja qabel dik 

Kattolika Rumana^ Kif ori;ina 

l-pontifikat papali u 

x’riperkussjonijiet [alla warajh 

id-dokument falz li l-Imperatur 

Konstantinu (suppost)[alla lill- 

Knisja g[a]-]amma tal-poter^ 

Dawn huma xi w[ud millmistoqsijiet 

li f’dan il-ktieb l- 

awtur se jipprova jwe;ibhom 

anki b’daqqa t’id tal-iskoperti li 

twettqu f’dawn l-a[[ar sekli. 

G[aldaqstant, biex jag[mel 

dan, l-awtur je[odna fi vja;; 

lura sa mill-bidu nett: mis- 

Sumeri sal-E;izzjani tal- 

Farg[un, minn Mosè sa Kristu, 

mill-bidu tal-Kristjanità sa]- 

]minijiet tal-lum, u forsi anki 

ftit aktar minn hekk. 

“L-awtur Anton Sammut 

f’dan il-ktieb, li hu ;irja 

mferrxa ma’ tant aspetti li 

jolqtu l-i]vilupp tar-reli;jon 

f’rabta mal-kultura, jid[ol g[al 

bi//a xog[ol li mhix fa/li. Anzi 

bi//a xog[ol li wie[ed jista’ 

anki jqisha delikata u g[al u[ud 

perikolu]a. Delikata g[aliex 

titlob metikolo]ità fit-tiftix u 

fil-;bir ta’ informazzjoni; 

perikolu]a g[aliex timra[ lil 

hinn mill-konfini ta’ reli;jon li 

normalment huma ristretti u 

joffru sigurtà u /ertezza. 

“F’dan is-sens, dan il-ktieb 

jawgura tajjeb [afna g[al min 

ma jikkuntentax b’dak li r/ieva 

imma jinteressah li jixtarr ukoll 

kif wasal g[andu.” – Fr René 

Camilleri 

“L-e]er/izzju twil u birreqqa 

li g[amel is-Sur Sammut 

kemm dwar il-Kotba Mqaddsa 

kif ukoll dwar l-Istorja tal- 

Knisja hu ma[sub biex jg[in 

lill-qarrej i[ares lejn it-tnejn li 

huma bi [sieb u minn angolu li 

mhux soltu mdorrijin bih. Dan 

it-tip ta’ e]er/izzju mentali hu 

dejjem ta’ siwi spe/jalment 

meta l-o;;ett li qed ji;i 

mist[arre; u mg[arbel 

mhuwiex sempli/i u jiftiehem 

bilfors b’mod wie[ed.” – Fr 

Peter Serracino Inglott 

G[al aktar informazzjoni, 

]uru s-sit tal-awtur 

www.antonsammut.com. 

Il-ver]joni bl-Ingli] tal-ktieb ta’ Anton Sammut 

Ktieb miktub u illustrat minn 

studenti tal-Iskola Primarja 

{al Lija # {al Balzan # L-Iklin 

Nhar l-Erbg[a 20 ta’ :unju, l-Iskola 

Primarja {al Lija #{al Balzan # L-Iklin 

i//elebrat it-tnedija ta’ Passi;;ata fil- 

:ungla# A Walk through the Jungle – 

ktieb miktub u llustrat kollu mit-tfal li 

jattendu din l-iskola. Dan il-ktieb kien 

finanzjat minn Kreattiv. 

Kollox kellu bidu meta Joe Farrugia, 

pittur lokali, pin;a l-erba’ [itan ta’ 

JungleWonderland – a Haven for 

Literacy and Creativityb’xenarju millisba[ 

ta’ ;ungla. 

L-idea wara dawn il-murals kienet li l- 

qari hu attività li jista’ jsir fi kwalunkwe 

[in tal-;urnata. Bil-g[ajnuna ta’ Trevor 

}ahra, awtur rinomat, it-tfal kienu 

ispirati minn dawn it-tpin;ijiet u bdew 

il-mixja kreattiva tag[hom f’dinja 

fantastika mhux ne/essarjament reali. 

Il-prodott finali jinkludi [amsa u 

g[oxrin storja akkumpanjati minn 

illustrazzjonijiet ori;inali u kuluriti 

flimkien ma’ ritratt li juri s-sors ta’ 

ispirazzjoni. 

Prosit mill-qalb lil dawk kollha li 

[adu sehem f’dan il-pro;ett! 

Tibda kampanja o[ra 

favur il-qari fis-sajf 

Il-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, g[at-tielet sena konsekuttiva, 

qed iniedi kampanja o[ra favur il-qari fis-sajf. 

Joyce Grech, direttur e]ekuttiv tal-Kunsill Nazzjonali tal- 

Ktieb, qaltilna li din l-inizjattiva qed tittie[ed biex ilpubbliku 

Malti jkun inkora;;it jie[u ktieb mieg[u meta jmur 

il-ba[ar [alli b’hekk ti]died l-im[abba g[all-qari. 

Il-kampanja ssir permezz ta’ sett ta’ posters kuluriti 

b’disinn ori;inali minn artisti Maltin li jinkora;;ixxu l-qari 

f’xatt il-ba[ar. Il-poster fuq ix-xellug hu l-ewwel wie[ed fledizzjoni 

ta’ din is-sena, xog[ol l-artist Malti :or; Mallia, li 

hu wkoll i/-Chairperson tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb. 

Joyce Grech irringrazzjat lill-media stampata li ta’ kull 

sena tg[in lill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb f’din l-inizjattiva 

bil-pubblikazzjoni ta’ dawn il-posters waqt l-ista;un talg[awm.

28 COLLAGE ANNIVERSARJU Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

50 SENA MILL-MEWT TA’ 

P. ANASTASJU CUSCHIERI OC 

minn P. Charlò Camilleri O.Carm. 

Bejn l-1961 u l-1962, Malta 

bkiet it-telfa ta’ tliet uliedha li 

[abbewha u g[amlulha ;ie[: 

il-Poeta Nazzjonali Dun Karm 

Psaila (13 ta’ Ottubru 1961), 

il-qaddis Dun :or; Preca, 

fundatur tal-MUSEUM (26 ta’ 

Lulju 1962) u l-Professur P. 

Anastasju Cuschieri, 

Karmelitan, poeta, filosfu u 

senatur (25 ta’ Lulju 1962). 

Dawn it-tliet persuna;;i 

huma figuri kbar, kull wie[ed 

bil-mod tieg[u, fl-istorja 

letterarja, so/jali, politika u 

reli;ju]a Maltija tal-ewwel 

nofs tas-seklu g[oxrin, seklu 

mqalleb fl-istorja ta’ pajji]na 

f’diversi aspetti, taqlib li 

ming[ajru Malta tal-lum ma 

kinitx tkun dak li hi. 

Waqt li Dun Karm Psaila 

tfakkar matul is-sena li 

g[addiet, Dun :or; Preca u 

P. Anastasju Cuschieri, 

O.Carm. qed jitfakkru b’mod 

xieraq matul din is-sena. 

Hi [a;a ta’ min jinnutaha li 

dawn it-tliet figuri huma 

sa/erdoti u fil-ka] ta’ 

Cuschieri, reli;ju] ukoll. Dan 

jurina kemm il-figura talqassis 

u l-patri huma marbutin 

mal-;rajja ta’ pajji]na mhux 

biss fuq livell spiritwali u 

reli;ju], imma wkoll fuq 

livell kulturali, letterarju u 

so/jali. 

Il-Prof Cuschieri, li beda 

jikteb il-pro]a bil-Malti fl- 

1907 u l-poe]ija bil-Malti fl- 

1909, Dun Karm li warajh 

beda jikteb bil-Malti fl-1912 u 

Dun :or; li qaleb il-lingwa;; 

teolo;iku u spiritwali bl-ilsien 

Malti, ilkoll taw kontribut 

xieraq u fundamentali biex l- 

ilsien Malti jie[u l-post li 

jixraqlu waqt li 

jikkontribwixxu g[at-tis[i[ 

tal-identità nazzjonali. 

Naturalment, ma kinux biss 

dawn it-tlieta li bil-mod 

tag[hom [abbew lil Malta u 

lsienha, kien hemm o[rajn ta’ 

kalibru b[al Napuljun 

Tagliaferro u :u]è Muscat 

Azzopardi li lilu Cuschieri 

jsellem fil-poe]ija G[all- 

Mewt ta’ :u]è Muscat- 

Azzopardi b’dan il-kliem 

sabi[ 

:u]è, [abib ta’ qalbi 

Kif nista’ ninsiek jien? 

Int kont li kattart fija 

L-im[abba g[al da’ lsien 

Minnek tg[allimt il-Malti 

Kif tg[aw;u u jibqa’ s[i[ 

U bdejt kuljum nitg[axxaq 

Bil-qawwa ta’ ;o fih. 

G[odwa [elwa ta’ Mejju, 

Lejla ta’ qamar s[i[, 

Fwie[a ta’ ward u plejju, 

Ba[ar l-iktar sabi[. 

anastasjucuschieri.wordpress.com 

NHAR IL-{AMIS LI :EJ, il-25 ta’ Lulju 2012, ja[bat 

g[eluq il-50 sena mill-mewt tal-Professur P. Anastasju 

Cuschieri, Karmelitan, poeta, filosfu, senatur u pijunier 

fl-istorja tal-letteratura Maltija tant li st[aqqlu t-titlu ta’ 

Il-Poeta tal-Kelma Maltija u tabil[aqq kien wie[ed minn 

tal-ewwel li, fi ]mien il-kwestjoni tal-Ilsien Malti beda 

jikteb versi poeti/i bil-Malti sa[ansitra qabel Dun Karm. 

Il-Professur Cuschieri kien mag[ruf ukoll barra, 

minn xtutna, g[all-kitba poetika, filosofika u storika 

tieg[u tant li kien tlaqqam Lo Zanella di Malta. 

Il-Provin/ja Karmelitana Maltija din is-sena qed 

tfakkar lil dan binha li g[amel ;ie[ lil Malta u lill-Ordni 

Karmelitan. Fost il-pro;etti li bih il-Professur Cuschieri 

se jkun imfakkar, hemm il-[sieb tal-pubblikazzjoni talkitbiet 

li [ar;u mill-pinna tieg[u. 

Il-blog, anastasjucuschieri.wordpress.com, kien 

ma[sub biex ixandar il-kitba tal-professur Cuschieri, 

i[abbar attivitajiet marbutin mal-50 anniversarju u 

jxerred ukoll l-g[arfien tal-kitba u l-patrimonju li 

[allielna. Il-Provin/ja Karmelitana Maltija t[e;;ek 

tipparte/ipa fl-attivitajiet ta’ dan l-anniversarju. 

Hekk jiena l-g[ana tieg[ek 

Nist[ajjel xi daqqiet, 

In[oss ;o qalbi kliemek 

Jitbiddel fi [lewwiet. 

Min fa[[ar iktar minnek 

Il-;rajja tal-Maltin? 

Xi ;miel ta’ talb minn 

fommok 

Kellhom il-Qaddisin! ... 

Dan kien, :u]è, ta’ [ajtek 

l-a[[ar u l-isba[ [sieb, 

din kienet l-a[[ar g[anja 

biha g[alaqt il-ktieb; 

Il-ktieb li bih, o Malta, 

Ta’ lsienek sar il-;ie[, 

U llum li kont taf tag[raf, 

Hawnhekka minnufih, 

Fuq din il-;ebla mieg[i 

Kont toqg[od g[arkupptejk, 

Rand a[dar kont ixxerred, 

Dmug[ to[ro; minn 

g[ajnejk... 

Cuschieri kien jemmen, 

b[al Vassalli, li l-identità 

nazzjonali tissa[[a[ bil- 

[arsien tal-ilsien nazzjonali. 

Madanakollu, kif ifiehem 

tajjeb il-mibki Joseph 

Mangion, studju] ta’ 

Cuschieri, hu ma kienx 

jemmen fl-assoluti]mu ta’ xi 

‘Malta Maltija’, g[ax kien jaf 

li b[ala bniedem hu kien 

/ittadin ta’ pajji] ferm usa’. 

Dan jag[mel minn 

Cuschieri figura attwali [afna 

f’dinja globalizzata, fejn a[na 

sirna iktar konxji li pajji]na 

mhuwiex biss in-nazzjon 

imma d-dinja. G[alhekk 

Cuschieri ried li Malta 

tistabbilixxi ru[ha fil-kultura 

u fil-politika ta’ pajji]i o[ra 

g[ax g[araf li fl-i]olament 

m’hemmx identità i]da qerda. 

Dan il-[sieb Cuschieri ;abu 

mill-kultura u t-tradizzjoni 

tar-Risorgimento Taljan, u 

hawnhekk tinftiehem ixxewqa 

tieg[u li Malta te[les 

mill-kultura u t-tradizzjoni 

kolonjali Ingli]a li trid jew ma 

tridx hi forma ta’ [akma u 

jasar fuq diversi livelli 

Jekk wie[ed ma jifhimx dan 

il-punt fundamentali 

f’Cuschieri, jasal biex 

jinterpretah [a]in u j[ares lejh 

b[ala parti;;jan Nazzjonalista 

li ried jibdel il-kultura Maltija 

f’dik Taljana. Li mhuwiex ilka]. 

Li kieku kien hekk 

Cuschieri ma kienx se 

jesprimi fil-poe]ija tieg[u 

dawk is-sentimenti patrijotti/i 

u d-difi]a tal-ilsien Malti 

b’mod qawwi li wasslu lil 

Ninu Cremona biex jistqarr li 

ebda poeta Malti, na[seb, ma 

kiteb hekk tajjeb u sabi[ fuq l- 

Ilsien Malti daqs Cuschieri, 

tant li ma]-]mien il-poe]iji ta’ 

Cuschieri qajmu g[ag[a ta’ 

[e;;a kbira fost il-kittieba tal- 

Malti li g[al xi ftit kienu nsew 

il-versi ta’ kull poeta ie[or. Ilversi 

bil-Malti ta’ Cuschieri 

dlonk dehru b[ala l-isba[ 

mudelli ta’ poe]iji letterarji 

fil-kotba tal-Qari g[at-tfal tal- 

Iskejjel Sekondarji u g[allistudenti 

tal-Università ma’ 

poe]iji o[ra. 

Dmir li jitfakkar 

Hu tabil[aqq min[abba li 

Cuschieri hu persuna;; 

interessanti u validu g[al-lum 

li l-Provin/ja Karmelitana 

Maltija tixtieq u t[ossha fiddmir 

li tfakkru, b[alma 

g[amlet f’g[eluq il-100 sena 

P. Anastasju Cuschieri, mag[ruf b[ala ‘Il-Poeta tal-Madonna u 

tal-Kelma Maltija’. Imma ma kienx daqshekk biss… 

minn twelidu fl-1976 u 

f’g[eluq il-25 sena minn 

mewtu fl-1987. 

Fil-fatt nhar it-18 ta’ 

Ottubru 2011 il-Provin/jal P. 

Michael Farrugia, O.Carm. 

waqqaf il-Kummissjoni Patri 

Anastasju Cuschieri O.Carm. 

1962-2012 bil-g[an li tie[u 

[sieb tipprogramma 

attivitajiet g[at-tifkira tal-50 

sena mill-mewt ta’ Cuschieri. 

L-ewwel u qabel kollox 

ng[idu li meta tiftakar 

f’persuni g[e]ie] li jkunu 

immarkawk fil-[ajja tieg[ek, 

inti tkun b[al donnok 

i]]ommhom [ajjin, fil-valuri 

li nisslu fik u li inti tibqa’ 

tg[ixhom fil-[ajja tieg[ek. 

Cuschieri, jibqa’ mfakkar l- 

ewwel nett g[all-umiltà kbira 

tieg[u ta’ reli;ju] Karmelitan. 

Cuschieri kellu biex 

jifta[ar u kienu [afna dawk li 

fa[[ruh pubblikament fuq ilgazzetti, 

fi xtutna u ’l barra 

minnhom, imma hu baqa’ 

dejjem umli, mhux biex 

ibaxxi lilu nnifsu, imma g[ax 

il-kapa/itajiet li Alla ]ejnu 

bihom hu sarrafhom f’[idma 

siewja fil-qasam taledukazzjoni 

u l-formazzjoni 

Universitarja b[ala Filosfu u 

rappre]entant tal-Fakultà 

tax-Xjenza, kif ukoll b[ala 

kittieb tal-letteratura Maltija 

f’poe]ija u pro]a, bissensibbiltà 

so/jali u t-t[abrik 

g[all-edukazzjoni tal- 

[addiema, kif ukoll bl-istudji 

filosofi/i u stori/i li hu 

ppubblika barra minn xtutna. 

Min studja ta[tu, jew g[ex 

u [adem mieg[u, jistqarr li l- 

involviment tieg[u filpolitika 

b[ala Senatur kien 

imqanqal minn dan is-sens ta’ 

dover lejn pajji]na u mhux 

g[al xi gwadann personali. 

Il-figura ta’ Cuschieri 

g[aldaqstant tixprunana 

nistaqsu fejn marru fi 

]mienna l-im[abba g[al 

ilsienna, g[all-edukazzjoni u 

g[al politika nadifa li tfittex 

biss il-;id tal-pajji]. 

Qed jin;abru 

l-kitbiet tieg[u 

Cuschieri baqa’ mag[ruf 

b[ala l-Poeta tal-Madonna u 

tal-Kelma Maltija. Imma hu 

g[andu iktar x’joffri. Xi drabi 

dan it-titlu li twa[[al ma’ 

ismu sewa mhux biex jag[tih 

;ie[ – kif kienet l-intenzjoni 

– imma biex sar qisu figura li 

ma g[andhiex x’tg[idilna 

g[al-lum. 

G[aldaqstant il- 

Kummissjoni rat li hu ta’ 

[tie;a li jin;abru l-kitbiet tal- 

Professur Cuschieri fi ktieb 

wie[ed, biex tg[in lillistudju]i 

tal-Malti u talfilosofija 

jkomplu 

japprofondixxu lil Cuschieri. 

Nibda biex ng[id li l-fatt li 

l-kitbiet ta’ Cuschieri 

mhumiex pubblikati dan 

jag[milha tassew diffi/li li hu 

jkun apprezzat kif jist[oqqlu u 

mqieg[ed fil-post li jixraqlu 

fl-istorja tal-letteratura u l- 

i]vilupp tal-politika u l-[sieb 

Malti. 

Hemm il-[sieb li l- 

pubblikazzjoni jkun fiha dawn 

it-Taqsimiet li jirriflettu d- 

diversità tal-kitbiet li 

Cuschieri [allielna: 

1. Poe]iji; 

2. Studji; 

3. Ta[ditiet; 

4. Kitbiet o[ra. 

g[al pa;na 29

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE ANNIVERSARJU 29 

G[ad irid jie[u l-post li jixraqlu 

fl-istorja tal-letteratura u tal-politika 

minn pa;na 28 

S’issa kien hawn pubblikati 

biss ]ew; edizzjonijiet talpoe]iji 

bil-Malti. Dawn l- 

edizzjonijiet je[tie;u 

revi]joni. U g[aldaqstant 

qeg[din inqallbu fejn nistg[u 

biex nirrevedu l-poe]iji 

pubblikati u biex naraw 

insibux iktar. Fil-fatt instabu 

iktar poe]iji bil-Malti tal-Prof. 

Cuschieri. 

Konna nafu li Cuschieri 

kellu wkoll poe]iji bit-Taljan 

li kienu apprezzati ferm minn 

kriti/i Taljani b[al Oreste 

Tencajoli. Madankollu l-;abra 

ta’ dawn il-poe]iji kienet 

g[adha ma saritx u 

g[aldaqstant intfajna g[axxog[ol 

tat-tfittxija. S’issa 

sibna g[axar poe]iji bit-Taljan 

li huma kollha ta’ kwalità 

g[olja. 

F’sig[at twal ta’ ri/erka 

sibna diversi xog[lijiet s’issa 

mhux mag[rufa. Fosthom 

instab studju dettaljat ta’ 

Cuschieri dwar l-Ilsien Malti. 

Dan l-istudju, pubblikat 

f’sensiela ta’ artikli jtulu sena, 

[arab minn ta[t l-g[ajnejn u 

nistg[u ng[idu allura li kien 

mitluf. 

Ilsien, mhux djalett 

Instabet ukoll bijografija ta’ 

Santa Marija Maddalena de’ 

Pazzi tal-1907. Cuschieri hu 

meqjus li beda jikteb bil-Malti 

fl-1909 bl-ewwel poe]ija 

tieg[u Fil-Festa tal-Madonna 

tal-Karmnu 1909. 

Din il-bijografija miktuba fi 

stil retoriku u mqanqal 

flimkien mal-artiklu dwar l- 

Ilsien Malti juru kemm 

Cuschieri kien fil-fatt kolt u 

jsegwi b’attenzjoni u bi studju 

l-kwistjoni tal-lingwa Maltija 

li sa ]mienu kienet g[adha 

meqjusa djalett. 

Il-funeral ta’ Patri Anastasju Cuschieri O.Carm. bil-korteo g[addej minn Strada Rjali, il-Belt 

Dan jitfa’ dawl dwar l- 

g[a]la li jikteb bil-Malti. Hu 

kien konvint li l-Malti hu 

lsien fih innifsu u mhux 

djalett u g[aldaqstant denn li 

tinkiteb bih il-letteratura. 

F’dan id-dawl ukoll nistg[u 

ninterpretaw ukoll idde/i]joni 

li jid[ol g[allpubblikazzjoni 

tar-rivista 

Re;ina tal-Karmelu li tag[ha 

kien id-direttur mill-1914 sal- 

1917 u li fiha tista’ tg[id hu 

kiteb 90% tal-artikli. 

G[alkemm huma artikli 

[fief u popolari, mhux ta’ min 

jarmihom g[ax Cuschieri 

jidher fihom b[ala dak li xtaq 

jeduka l-poplu u jag[tih 

In-na[a ta’ 

wara ta’ santa 

bil-kitba ta’ 

P. Anastasju 

Cuschieri. 

Din is-santa 

kien taha 

lil P. Spiridjun 

Vassallo 

b[ala tifkira 

dakinhar 

tal-professjoni 

tieg[u. 

tag[lim sod kemm fuq livell 

reli;ju] u kemm fuq livell ta’ 

edukazzjoni. Hu fil-fatt ikisser 

argumenti filosofi/i u ra;unar 

tqil f’kitba sempli/i u ta’ gost 

li tista’ tintla[aq minn 

kul[add. 

Instabu wkoll diversi artikli 

bit-Taljan fuq xi qaddisin tal- 

Kronolo;ija 

Ordni Karmelitan u awturi talletteratura 

b[all-Beatu 

Battista Mantovano li l-lirika 

tieg[u influwenzat lil 

Shakespeare, kif ukoll kitbiet 

a;jografi/i bil-Malti mqassma 

f’diversi artikli. 

Sejba interessanti hi wkoll 

da[la bil-Latin g[all-istudju 

27 ta’ Jannar 1876 Twieled il-Belt Valletta minn :u]eppi u Adriana 

mwielda Micallef. 

30 ta’ Jannar 1876 Tg[ammed fil-Knisja tal-Portu Salvu l-Belt Valletta u 

semmewh Pawlu. 

25 ta’ April 1891 Kif temm il-Li/eo g[amel il-vestizzjoni fl-Ordni 

Karmelitan. 

21 ta’ Awissu 1891 Beda n-Novizzjat. 

28 ta’ Awissu 1892 G[amel il-professjoni u kompla l-istudji tieg[u filfilosofija 

u t-teolo;ija fl-Università ta’ Malta u fl- 

Università Pontifi/ja Gregorjana f’Ruma. 

24 ta’ Settembru 1899 Kien ordnat sa/erdot. 

17 ta’ Awissu 1900 Ing[ata l-Ba/ellerat fl-Ordni Karmelitan. 

5 ta’ Jannar 1901 In[atar Professur tal-Filosofija fl-Università Rjali ta’ 

Malta, kariga li dam jokkupa g[al 38 sena. 

16 ta’ Mejju 1904 Ing[ata l-Ma;isteru fl-Ordni Karmelitan. 

26 ta’ Novembru 1906 Intg[a]el b[ala Provin/jal tal-Karmelitani sal-14 ta’ 

April 1910. 

9 ta’ Settembru 1907 Ippublika l-ewwel xog[ol tieg[u bil-Malti mad-Daily 

Malta Chronicle: Haja ta Santa Maria Madalena de’ 

Pazzi, Carmnitana. 

Lulju (^) 1909 

Ippubblika l-ewwel poe]ija bil-Malti: Fil-Festa tal- 

Madonna tal-Karmnu 1909. 

tal-Iskrittura. Jalla dan ilpro;ett 

siewi li nbeda jasal fi 

tmiemu u jkun monument 

xieraq u [aj lill-Prof. 

Cuschieri li [abb il-kultura 

Karmelitana, Taljana u 

Maltija u ta s-sehem tieg[u 

biex dawn ikomplu jikbru u 

ji]viluppaw. 

1 Settembru 1913 Kien elett Provin/jal g[at-tieni darba. 

1927 u 1932 In[atar g[al darbtejn Senatur biex jirrappre]enta l- 

gradwati. 

15 ta’ Awissu 1959 Marad u spi//a paralitiku. 

25 ta’ Lulju 1962 Miet imfarra; bis-Sagramenti Mqaddsa fil-Kunvent tal-Karmnu 

l-Belt Valletta.

30 COLLAGE TAG{RIF Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Ix-xjenza 

tal-birra 

waqt 

l-Evenings 

on Campus 

Qatt [sibt kif tista’ tag[mel 

l-aqwa pinta birra^ Jew kif 

issir il-birra^ Kemm hops 

trid tu]a^ X’tip ta’ [mira^ 

Kif tista’ tag[mel 1,000 

varjetà ta’ birra u, waqt li 

tu]a biss ftit ingredjenti, 

kollha kemm huma jkollhom 

tog[ma differenti^ X’inhi x- 

xjenza li twassal g[allproduzzjoni 

tal-birra^ 

Martin Polidano, Brewer 

& Process Block Manager 

ma’ Farsons, se jag[ti 

ta[dita tal-Malta Café 

Scientifique dwar ‘Ix-Xjenza 

tal-Birra’ waqt l-Evenings 

on Campus ta’ din is-sena. 

It-ta[dita se ssir nhar il- 

{add, 29 ta’ Lulju, fit-8.00 

p.m. fil-Quadrangle (Atriju 

Vassalli), l-Università ta’ 

Malta. Il-Fondazzjoni 

Farsons qed tisponsorja din 

l-attività u se tipprovdi birra 

b’mod kumplimentari skont 

it-tema spe/jali ta’ din illejla. 

Martin se jsemmi fatti 

stori/i fi vja;; dwar ixxjenza 

tal-birra, u jg[id min 

ivvinta kif issir il-birra, u 

min jista’ jg[id li kien hu li 

ferra’ l-ewwel pinta. 

Il-birra kienet wa[da millewwel 

esperimenti li ma 

kienx hemm kontroll 

fuqhom, li se[[ 

b’kumbinazzjoni, fi }mien 

il-Bron]. Illum, il-birer 

huma addattati skont l- 

ista;uni. 

Il-qlig[ mill-biljetti jmur 

g[ar-Research, Innovation 

and Development Trust 

(RIDT) tal-Università ta’ 

Malta. 

Il-biljetti jinkisbu millbieb 

bil-prezz ta’ €5, jew 

minn Room 133, 

Administration Buildingfl- 

Università ta’ Malta. 

Bookings jistg[u jsiru blemail: 

eveningsoncampus@um.edu 

.mt,tel. 23402043#23402142 

jew bl-sms fuq 79843480. 

ROCS Travel trebba[ vaganza 

l-Maldives b’valur ta’ €10,000 

“Fer[ana se ntir!” Hekk qalet 

ir-rebbie[a tal- kompetizzjoni 

g[al Maldives, Denise 

Caruana, meta saret taf li 

reb[et vja;; b’xejn lejn iddestinazzjoni 

mag[rufa g[allbahar 

uniku u l-korall liema 

b[alu, il-Maldives, grazzi lil 

ROCS Travel. 

Il-kompetizzjoni ‘Irba[ 

vja;; ta’ 5 stilel g[all- 

Maldives’ tnediet f’Novembru 

li g[adda waqt il-fiera tatti;ijiet 

2011 u kienet miftu[a 

g[all-klijenti kollha tar-ROCS 

sal-a[[ar ;urnata tal-MFCC 

MaltaTrade Fair. 

Din il-kompetizzjoni rat 

numru kbir ta ‘ parte/ipanti, 

fejn wie[ed seta’ jirba[ vja;; 

tal-[olm g[al Maldives 

b’valur ta’ €10,000. 

Din kienet tinkludi titjiriet 

bir-ritorn g[al ]ewg persuni 

ma’ Emirates Airlines, 3 iljieli 

akkomodazzjoni fir-resor ta’ 

[ames stilel Huvafen Fushi, 

kif ukoll erba’ ljieli fir-resort 

ta’ [ames stilel Niyama. 

MaltaPost tfakkar il-50 sena 

mill-mewt ta’ San :or; Preca 

G[all-okka]joni tal-50 sena 

mill-mewt ta’ San :or; Preca, 

MaltaPost se to[ro; Occasion 

Cardu timbru spe/jali. 

Din l-Occasion Card hi 

riproduzzjoni ta’ ritratt ta’ 

Dun :or; Preca waqt li kien 

qed jag[ti diskors fil-Blata l- 

Bajda f’Awwissu tal-1954. 

Il-Card se tkun numerata u 

se tkun g[all-bejg[ f’kundizzjoni 

kemm mint kif ukoll 

kan/ellata. 

Il-Cardse tkun g[all-bejg[ 

fil-ferg[at kollha tal- 

MaltaPost minn nhar il-{amis 

26 ta’ Lulju. 

MaltaPost t[abbar ukoll li 

timbru spe/jali se jintu]a nhar 

il-{amis 26 ta’ Lulju fil- 

Dawn i]-]ew; resorts 

jiffurmaw parti mill 

kollezzjoni esklusiva Per 

AQUUM Collection. 

Ir-rebbie[a kellha 

tirrispondi mistoqsija 

sempli/i i]da rilevanti [afna... 

F’ kemm-il g]ira tikkonsisti l- 

Maldives...u r-risposta kellha 

tkun “i]jed minn 1000!” 

Biex tibbenefikaw minn 

offerti o[ra li ROCS Group 

qeg[din joffru, tistg[u ]]uru 

ferg[a tal-MaltaPost tal- 

{amrun. L-Occasion Card u t- 

timbru spe/jali jistg[u jkunu 

ordnati mill-Bureau Filateliku, 

MaltaPost p.l.c. 305, Triq {al 

l-uffi//ji tag[hom il-Furjana 

jew il-Mellie[a, u l-[wienet 

ta’ INGLOT f’Tas-Sliema u 

Perfumes & More ta’ Tas- 

Sliema jew il-{amrun. 

Tista’ wkoll i//empel 

20151515 jew tid[ol fis-sit 

elettroniku 

www.rocsgrp.com# kif ukoll 

tista’ tibg[at email fuq 

info@rocsgrp.com g[al aktar 

informazzjoni. 

Qormi, il-Marsa MTP 1001, 

jew online fuq 

www.maltaphilately.com, tel. 

25961740 – email: 

info@maltaphilately.com. 

Banif Bank 

jg[inek 

tixtri 

d-dg[ajsa 

tal-[olm 

tieg[ek 

Jekk minn dejjem kienet il- 

[olma tieg[ek li tixtri 

dg[ajsa imma qatt ma 

kellek il-mezzi finanzjarji 

biex tag[mel dan, kellem 

lill-Banif Bank g[ax jista’ 

jg[inek taqta’ x-xewqa li 

g[andek. 

Banif nieda prodott ;did 

disinjat skont il-b]onnijiet 

finanzjarji tieg[ek, immirat 

biex jg[inek tag[mel il- 

[olma tieg[ek realtà. 

G[alhekk, jekk qieg[ed 

tippjana biex tixtri l-ewwel 

dg[ajsa, jew tixtieq tibdel 

dik li g[andek, il-Boat 

Loan ming[and Banif hi s- 

soluzzjoni ideali g[alik. 

Banif Bank qed jag[tik 

l-opportunità biex tapplika 

g[al self li jkopri l-valur 

kollu tad-dg[ajsa ming[ajr 

il-b]onn li t[allas depo]itu. 

Tista’ wkoll tag[]el li 

tifrex il-pagamenti fuq 

perjodu ta’ tmien snin u 

b’hekk tag[mel dan is-self 

aktar affordabbli. 

Il-pro/ess biex tapplika 

g[all-Boat Loan ming[and 

Banif Bank hu fa/li [afna 

u t-tariffi involuti huma 

trasparenti. 

Kull ma trid tag[mel hu 

li ]]ur wa[da mill-ferg[at 

tal-Bank f’Malta u 

G[awdex u mieg[ek tie[u 

l-karta tal-identità, evidenza 

tad-d[ul finanzjarju 

permezz ta’ FS3 tas-sena l- 

o[ra, kopja tar-rendikont 

finanzjarju tieg[ek ma’ 

banek o[ra, u pro-forma 

invoice tad-dg[ajsa li se 

tit[allas bil-Boat Loan. 

Tista’ tikseb aktar 

informazzjoni fuq dan prodott billi ]]ur il-websajt 

www.banif.com.mtjew 

billi //empel 22601000 

biex tag[mel appuntament 

fil-ferg[a li hi l-aktar 

konvenjenti g[alik. 

L-aktar Smartphone re/enti ta’ Vodafone 

Wara s-su//ess kbir li g[amel il- 

Vodafone Smart Android, Vodafone 

introdu/ew il-Vodafone Smart II – 

alternattiva g[all-a[[ar smartphones li 

hawn fis-suq b[alissa, bi prezz li 

jintla[aq minn kul[add. 

Iddisinjat biex jinbieg[ bi prezz baxx 

ming[ajr ma jnaqqas xejn mill-kwalità, 

l-ismartphone il-;did hu ideali g[al kull 

min se jixtri smartphone g[all-ewwel 

darba. 

G[andu touchscreen ta’ 3.2 pulzieri 

b’disinn irqiq u joffri l-karatteristi/i u l- 

konnettività ta’ smartphone g[all-prezz 

ta’ feature phone. Il-Vodafone Smart II 

ja[dem bl-Android 2.3.6 Gingerbread 

b’a//ess g[all-Google Play Store fejn 

wie[ed isib eluf ta’ apps g[ad-download. 

Karatteristi/i o[ra jinkludu kamera ta’ 

3.15 megapixel, Wifi u Bluetooth, sa 7.2 

Mbps konnettività tal-internet, radju 

FM, Micro SD card slot, GPS, 

kapa/itajiet kollha ta’ mobile normali 

kif ukoll email u MMS. 

Il-Vodafone Smart II g[andu wkoll 

optimised user interface li min ikun 

g[adu se jibda ju]a smartphone isib utli 

[afna. Ji;i wkoll lest b’Facebook u 

Twitter. 

Il-Vodafone Smart II jinbieg[ bilprezz 

ta’ €99 biss u qed jing[ata b’xejn 

ma’ wie[ed mill-pjani Smartphones ta’ 

Vodafone. 

Aktar tag[rif fuq il-Vodafone Smart II 

jista’ jinkiseb mis-sit elettroniku 

www.vodafone.com.mt#phones. 

Wie[ed jista’ wkoll jikseb aktar 

dettalji billi j/empel 247 b’xejn minn 

linja Vodafone jew 99999247 minn xi 

linja o[ra jew i]ur xi ferg[a tal- 

Vodafone.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE MEDIA 31 

MEDIAFORUM 

minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net 

Mi]uri kontra 

l-pornografija virtwali 

Il-kwistjoni talpornografija 

fuq l-internet 

ilha g[addejja s-snin. Dan 

hu fenomenu li [akem iddinja, 

u l-akbar 

preokkupazzjoni dejjem 

kienet li l-pornografija 

g[andhom a//ess g[aliha 

wkoll i]-]g[ar. 

Aktar minn hekk, iscyberporn 

tant hi mifruxa 

li llum tfisser negozju 

spettakulari ta’ biljuni ta’ 

flejjes. Lura fl-2000, 

f’rapport li deher fil-Wall 

Street Journal, di;à kien 

imfisser li probabbilment, 

dawk is-siti fuq l-internet li 

jirre;istraw il-profitt huma 

dawk li joffru l-pornografija. 

Mill-aspett tat-tfal, filwaqt 

li l-pornografija ma tistax 

tinbieg[ jew tinkera minn 

sorsi konvenzjonali, b[all- 

[wienet tal-kotba jew talvideo 

/ CDs, l-a//ess g[aliha 

mill-privatezza tad-dar hu 

mill-aktar sempli/i. 

{afna drabi, dan l-a//ess 

isir ming[ajr ma jkunu jafu l- 

;enituri. Fl-Istati Uniti hu 

kalkulat li 85% tal-;enituri 

jimponu r-regoli fuq 

uliedhom fejn jid[ol l- 

internet, i]da mandankollu, 

tnejn minn kull [amest itfal 

ja//essaw xi sit pornografiku 

regolarment. 

Hemm pajji]i fejn ilkwistjoni 

tal-pornografija fuq 

l-internet inbidlet f’battalja 

politika: fin-nofs dejjem 

hemm il-favur u l-kontra tallibertà 

privata. 

Dawk favur il-pornografija 

fuq l-internet isostnu li g[allkbar, 

din hi sempli/i fa]i ta’ 

kur]ità li tg[addi; i]da dawk 

li jsostnu l-valuri tal-familja 

jqisu li l-pornografija 

virtwali qed tkun il-ka;un 

tat-tkissir tal-familji, b’mod 

partikulari g[aliex l- 

esperjenza sesswali malpartner 

tkun tni;;set 

b’fantasiji estremi jew 

‘perversi’. 

Imma l-akbar preokkupazzjoni 

tibqa’ l-pornografija 

a//essibbli g[all-minuri. 

Wie[ed mill-pajji]i li l- 

aktar li qed jie[u l- 

pornografija virtwali fost ittfal 

b’mod aggressiv hu l- 

Ingilterra, fejn gazzetta 

popolari, id-Daily Mail, ilha 

li bdiet tikkampanja biex 

tkun imblukkata l-pornografija 

online. 

Il-Block Online Porn 

Campaign tal-Mail wasslet 

biex il-Gvern Konservattiv 

ta’ Cameron qed jikkanvassja 

favur sistema opt-in, fejn l- 

Internet Service Providers 

(ISPs) ikunu obbligati 

legalment li jimblukkaw issiti 

pornografi/i, sakemm 

klijenti partikulari adulti ma 

japplikawx biex is-servizz 

jit[alla g[addej u ma jkunx 

imblukkat. 

Il-Mail qed tg[id li din hi 

reb[a morali g[aliha g[aliex 

hi ilha tinsisti li filpornografija 

g[andu jkun 

hemm filtering system. 

Skont il-media Ingli]a, 

huma biss tlieta fil-mija tassiti 

pornografi/i fl-Ingilterra 

li jinsistu g[al xi forma ta’ 

prova tal-età ta’ min ikun 

qed ja//essa l-websajt g[al 

materjal sesswali espli/itu. 

Min-na[a l-o[ra, sorsi 

differenti juru li wie[ed minn 

kull tliet adolexxenti Ingli]i 

j]uru xi sit pornografiku. 

Id-de/i]joni governattiva 

ma kinitx ming[ajr ilkontroversja 

li wie[ed 

jistenna, b’mod partikulari 

wara li, aktar kmieni din issena, 

id-Dipartiment tal- 

Kultura, il-Media u l-Isport 

kien iddikjara li se jwarrab l- 

idea tal-imblokk awtomatiku 

kontra l-pornografija biex ma 

jkunx qed jirfes fuq iddrittijiet 

/ivili. 

I]da wara l-kampanja 

intensiva tad-Daily Mail, ilministri 

responsabbli issa 

qed jag[mlu mistoqsijiet 

spe/ifi/i dwar l-opt-in 

system f’dokument g[allkonsultazzjoni. 

Id-dokument kien 

imxandar fis-sit tal-istess 

dipartiment fi tmiem ix-xahar 

li g[adda. Id-dokument qed 

juri wkoll x’jistg[u jkunu l- 

effetti negattivi ta’ websajts 

perikolu]i o[rajn li 

jippromwovu, fost l-o[rajn, 

is-suwi/idju, l-anoressja, illog[ob 

tal-azzard, l-awtovjolenza, 

is-cyber-bullying, u 

naturalment, il-pornografija 

virtwali. 

Il-pornografija fuq l- 

internet qed tkun il-ka;un ta’ 

‘stupru’ bejn it-tfal, hekk kif 

kien dikjarat li t-tfal taliskola 

fl-Ingilterra huma “laktar 

grupp so/jali mdejjaq u 

ta[t pressjoni fid-dinja tal- 

Punent”. 

Il-perikli tal-antenni> 

silenzju fil-media 

Madwar xahrejn ilu, waqt 

laqg[a tal-Kumitat 

Parlamentari tal-Affarijiet 

So/jali, kienet tqanqlet ilkwistjoni 

tal-effett 

negattiv tal-antenni tattelefonija 

/ellulari fuq issa[[a 

tal-Maltin u l- 

G[awdxin. 

F’artiklu li kien 

pubblikat fil-Malta 

Independent Online, bilfirma 

ta’ Pierre Mallia, 

kien intqal li l-pajji] ma 

jistax jibqa’ passiv fejn 

tid[ol l-evidenza li dawn 

l-antenni huma 

potenzjalment ta’ 

periklu. 

Fl-istess ]mien, il- 

Professur Daniel Massa 

mill-Università ta’ Malta, 

kien ipprodu/a bosta 

evidenza mill-;urnal mediku 

mag[ruf, The Lancet,li 

tindika l-in/idenza tallewkemija 

fit-tfal asso/jata 

mal-elettromanjeti]mu, u 

b’mod partikulari malantenni 

tat-telefonija 

/ellulari. Issemmew it-tfal 

mill-in[awi ta’ Marsaskala li 

ttie[du mill-marda jew li 

mietu biha. 

Sa issa, jing[ad li fil-ka] 

ta’ Malta, g[ad hemm biss 

“evidenza osservatorja”, 

i]da m’hemmx dubju li 

wasal i]-]mien biex ilfenomenu 

jkun investigat 

bis-serjetà u bl-intensità 

me[tie;a. 

Jista’ jkun li hemm [sara 

mo[bija li qed tkun ;enerata 

u li llum jew g[ada tista’ 

tisplodi. Aktar minn hekk, 

di;à je]istu linji ta’ 

prekawzjoni minn sorsi 

b[all-Unjoni Ewropea u l- 

UNESCO dwar il-possibbiltà 

reali ta’ dawn il-perikli. 

Wa[da mill-klawsoli talprevenzjoni 

tg[id, 

spe/ifikament: il-[sara 

potenzjali hi serja bi]]ejjed 

jew anki irriversibbli g[all- 

;enerazzjonijiet pre]enti u 

dawk tal-futur, u moralment, 

dan mhux a//ettabbli.” 

Wie[ed jistag[;eb kif 

materja b[al din mhijiex 

tittie[ed bis-serjetà millmedia 

lokali. Meta ni;u 

g[all-[sara ambjentali, 

jidhru jew jinstemg[u l- 

esperti u l-ambjentalisti 

jitkellmu dwar it-tni;;is flarja 

mill-power station jew 

mill-vetturi, i]da donnu li 

[add ma jrid imiss ilkwistjoni 

tal-antenni. 

In/identalment, madwar 

erba’ snin ilu, jiena [dimt 

ma’ grupp ta’ atturi fit- 

Tessalonika, u flimkien 

irri/erkajna l-effetti tal-arbli 

elettromanjeti/i fuq l-g[olja 

ta’ Hortiatis. 

L-evidenza kienet talbi]a’, 

u meta konna 

ppre]entajna teatru-forum 

ba]at fuq l-evidenza 

mi;bura, il-post kien qam bi 

[;aru biex jipprotesta mal- 

Uffi//ju tas-Sindku u malpoliti/i 

tal-lokali. 

Cyber space 

Kummenti dwar websajts li Ωort 

Investi f’pajji]ek 

Minn g[ada sa nhar il- 

:img[a, l-investituri Maltin 

se jkollhom l-opportunità 

jinvestu fil-kumpanija 

MALITA INVESTMENTS 

PLC, li g[andha l-websajt 

tag[ha bl-indirizz: 

www.malitainvestments.com. 

Il-vi]joni tal-Gvern 

immexxi minn Lawrence 

Gonzi ipprevediet li l-kri]i 

ekonomika fl-Ewropa kienet 

se twassal g[all-b]onn ta’ 

mezzi ;odda kif jistg[u minn Salvu Felice Pace 

jkunu finanzjati l-pro;etti sfelicep@go.net.mt 

nazzjonali. 

Fis-sit issib taqsima bl-isem Strategiji O;;ettivi, fejn hemm 

spjega dwar l-akkwist ta’ propjetajiet immobbli minn din ilkumpanija. 

Hekk, pere]empju, wara li jispi//a l-bini tal- 

Parlament u tat-Teatru l-Miftu[ fil-Belt Valletta, dawn ilbinjiet 

presti;ju]i se jg[addu f’idejn il-Malita Investments, u 

din il-kumpanija tkun tista’ tikrihom bi qlig[. Il-Gvern di;à 

se jg[addi l-fondi li jda[[al mill-Ajruport Internazzjonali ta’ 

Malta u mill-Port tal-Cruise Liners lil din il-kumpanija. 

Il-Malita, min-na[a tag[ha, qed twieg[ed trasparenza 

assoluta tant li fi ftit ;img[at, l-ishma se jkunu kkwotati fil- 

Bor]a ta’ Malta. 

Il-kumpanija, li twaqqfet f’:unju tas-sena l-o[ra, se to[ro; 

g[all-pubbliku 20 miljun sehem ordinarju, b’g[axar miljuni 

o[ra ri]erva jekk l-offerta tg[addi s-somma tal-ewwel. 

Kull sehem se jkollu valur ta’ €0.50. Naturalment, dawk li 

jinvestu se jing[ataw d[ul f’forma ta’ dividends. 

Struttura u tmexxija 

Il-Malita Investments g[andha struttura sempli/i u qed 

tibda xog[olha b’kapital ta’ 150 miljun ewro. Il-kumpanija 

g[andha b[ala indirizz: Clock Tower, Level 1, Tigné Point, 

Sliema TP 01. Il-Bord tad-Diretturi hu mag[mul minn seba’ 

persuni b’esperjenza tajba f’dan il-qasam finanzjarju. I/- 

Chairman hu Kenneth Farrugia. 

L-awdituri tal-kumpanija huma PricewaterhouseCoopers 

Malta, li g[andhom websajt bl-isem www.pwc.com/mt. 

Fis-sit tal-Malita Investments issib il-prospectus talkumpanija 

g[all-offerta tal-ishma li jissej[u B, biex b’hekk 

ma jit[alltux mal-ishma li jissej[u A, li jirrappre]entaw l- 

investiment li po;;a fil-kumpanija l-Gvern Malti. 

Il-prospectus hu d-dokument uffi/jali li jifforma wkoll rabta 

legali g[al dak li qed ji;i mwieg[ed mill-kumpanija. Hemm 

tlieta u g[oxrin taqsima li jispjegaw b’mod /ar kemm jista’ 

jkun temi, b[al x’inhuma r-riskji involuti f’dan l-investiment, 

tag[rif finanzjarju li jirrifletti s-sa[[a tal-kumpanija, estimi 

ta’ spejje] u profitti, u tag[rif ie[or siewi g[all-investituri. 

Fis-sit issib ukoll taqsimiet bl-isem: Pro;etti, 

Notifikazzjonijiet u Pubblikazzjonijiet, Statement Finanzjarju 

g[as-sena 2011 u o[ra dwar kif jista’ jsir il-kuntatt malkumpanija. 

In-numru tat-telefon hu 21323503 jew tista’ 

tag[mel il-kuntatt b’email: info@malitainvestments.com. 

P. Anastasju Cuschieri O.Carm. 

Nhar l-Erbg[a 25 ta’ Lulju se jitfakkar mill-Provin/ja 

Karmelitana Maltija l-50 anniversarju mill-mewt tal-Professur 

u Poeta Patri Anastasju Cuschieri. Din il-kolonna //elebrat 

[ajjet dan il-Malti li qatt ma jintesa, ftit ;img[at ilu. 

Dawk li jridu jkunu jafu i]jed dwaru jistg[u jid[lu 

f’www.karmelitanimaltin.org, 

f’www.anastasjucuschieri.wordpress.com, jew fil-blogs: 

http://spasserol.blogspot.com/ u 

f’http://theotokosdamascinimalta.blogspot.com/.

32 COLLAGE RELI:JON Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Il-Papa jg[id li :esù hu 

l-ikbar miraklu tal-univers 

Meta kien qed iwassal ilmesa;; 

tieg[u mir-residenza 

tas-sajf f’Castelgandolfo, il- 

Papa irrefera g[all-Van;elu li 

rrakkonta kif :esu, meta re;a’ 

lura Nazaret, kien rifjutat minnies 

tar-ra[al tieg[u stess. 

“Wie[ed jifhimha din 

min[abba li l-familjarità fuq 

livell uman tag[milha diffi/li 

li wie[ed jinfeta[ g[addimensjoni 

divina”. 

Il-Papa kompla li 

“f’Nazaret, :esù ma setax 

jag[mel mirakli, minbarra li 

fejjaq xi ftit morda billi 

{SIEB 

Alla jag[laq bieb u jifta[ mija – (Qawl) 

qieg[ed idejh fuqhom. Dan 

min[abba li n-nies kienet 

mag[luqa g[ad-dimensjoni 

spiritwali”. 

Benedittu XVI kompla 

jispjega li “il-mirakli ta’ :esu 

mhumiex xi wirja ta’ poter 

imma sinjali tal-im[abba 

t’Alla fejn fil-bniedem ikun 

hemm il-fidi.” 

Kompla li :esù kien skantat 

bin-nuqqas ta’ fidi fin-nies 

tieg[u stess. Staqsa kif jista’ 

jkun li ma rawx fih id-dawl 

tal-Verità, u kif jista’ jkun li 

ma nfet[ux g[at-tjubija li 

joffri Alla lill-umanità. Hu 

:esù s-sinjal reali, hu Alla 

mag[mul bniedem, l-ikbar 

miraklu tal-univers, l-im[abba 

kollha ta’ Alla mi;bura f’qalb 

umana fis-sura ta’ bniedem. 

Il-Papa sellem ukoll lillpellegrini 

minn madwar iddinja 

u ispirat mill-messa;; 

tal-Van;elu, qalilhom li 

“:esu jfakkarna kontinwament 

li jekk ng[ixu b’qalb 

miftu[a mkebbsa b’fidi vera, 

inkunu nistg[u nag[rfu l- 

pre]enza t’Alla f’[ajjitna u 

nsegwu dak li Hu jrid minna.” 

Im[abbar il-programm 

ta]-]jara tal-Papa fil-Libanu 

T[abbar l-itinerarju talvja;; 

li l-Papa Benedittu 

Statali, Korp Diplomatiku, 

Gvern, tal-istituzzjonijiet 

XVI se jag[mel fil-Libanu 

mexxejja reli;ju]i u dawk 

bejn l-14 u s-16 ta’ 

mid-dinja tal-kultura. 

Settembru li ;ej, bil-g[an 

Fl-istess jum il-Papa se 

prin/ipali jkun li jiffirma l- 

jkun mistieden g[al ikla fil- 

E]ortazzjoni Appostolika 

Patrijarkat Kattoliku Armen 

Post-Sinodali tal-Assemblea 

ta’ Bzommar, flimkien mal- 

Spe/jali g[al-Lvant Nofsani 

Patrijarki u Isqfijiet talfi 

[dan is-Sinodu tal- 

Libanu, membri tal-Kunsill 

Isqfijiet li kien sar fil- 

Spe/jali tas-Sinodu tal- 

Vatikan f’Ottubru tal-2010. 

Isqfijiet g[al-Lvant Nofsani 

Il-Papa se jitlaq millajruport 

ta’ Ciampino 

Fis-6 p.m., imbag[ad, hu 

u l-entourage tal-Papa. 

f’Ruma nhar il-:img[a 14 

skedat li jindirizza li]- 

ta’ Settembru fid-9.30 a.m. 

]g[a]ag[ mi;bura fil-pjazza 

u jasal fl-ajruport 

quddiem il-Patrijarkat 

internazzjonali Rafik Hariri 

Maronita f’Bkerke. 

f’Beirut fis-1.45 p.m. 

Il-{add 16 ta’ Settembru, 

Wara /-/erimonja uffi/jali 

fl-10 a.m. il-Papa se 

Il-Papa Benedittu XVI 

mal-wasla, se jivvja;;a lejn 

ji//elebra l-Ewkaristija fis- 

Harissa fejn se j]ur il-Ba]ilika dedikata lil City Centre Waterfront f’Beirut fejn jg[addi 

San Pawl u jiffirma l-E]ortazzjoni 

uffi/jalment l-E]ortazzjoni Appostolika Post- 

Appostolika. 

Sinodali. 

L-g[ada s-Sibt fl-10 a.m. il-Papa g[andu Wara t-talba tal-Angelus, jivvja;;a bilkarozza 

lejn in-nunzjatura appostolika ta’ 

jittie[ed il-Palazz Presidenzjali f’Baabda fejn 

se jag[mel ]jara ta’ kortesija lill-President tal- Harissa u jiekol mal-entourage tieg[u. 

Libanu, lill-Prim Ministru u lill-Ispeaker tal- Fil-5.15 p.m. g[andu jippresiedi laqg[a 

Parlament. 

ekumenika fil-Patrijarkat Syro-Kattoliku ta’ 

Iktar tard jiltaqa’ mal-mexxejja talkomunitajiet 

Musulmani, li jkun segwit minn l-Ajruport ta’ Beirut g[al titjira lejn Ruma 

Charfet. Minn hemm jittie[ed direttament lejn 

diskors tieg[u quddiem rappre]entanti tal- skedata li titlaq fis-7 p.m. 

■ Tag[rif mi;bur mill-Uffi//ju Komunikazzjoni tal-Kurja tal-Ar/isqof 

Il-16-il {add matul is-sena 

Ftit [sibijiet 

1 Qari> :er 23, 1-6< 2 Qari> Ef 2, 13-18< Evan;elju> Mk 6, 30-34 

Fost il-kalunji kontra l-Knisja kultant tisma’ din ukoll: “U le! 

Il-Knisja ma tinteressax ru[ha mill-poplu, mill-[addiema, 

minn [idmiet so/jali!” Jista’ jag[ti l-ka] li xi drabi, fl-istorja 

tag[ha, il-Knisja kienet tag[ti din l-impressjoni [a]ina; i]da 

meta tifli sewwa l-fatti, issib li fil-Knisja dejjem kien hemm 

nies, g[ad li mhux kul[add, li jinteressaw ru[hom kemm 

mill-;id spiritwali u kemm mill-;id materjali tal-poplu. 

:esù jrid il-;id kollu tal-bniedem 

Fl-Evan;elju, :esù jidher quddiemna b[ala l-isba[ 

e]empju ta’ dan l-interess fil-bniedem, kollu kemm hu: 

(a) Hu jsejja[ l-Appostli u jg[idilhom: “Ejjew mieg[i 

intom biss we[idkom f’xi post imwarrab, u strie[u ftit”. 

Kristu ried li dawn l-ewwel segwa/i tieg[u, [addiema 

mieg[u, jieqfu ftit, iwarrbu daqsxejn mill-[sejjes, u jistrie[u 

fis-skiet u l-;abra. 

(b) U wara l-mistrie[, :esù u l-Appostli re;g[u marru fost 

in-nies. U :esù t[assarhom: “;ietu [niena minnhom, g[ax 

kienu qishom nag[a; bla ma g[andhom rag[aj u qabad 

jg[allimhom [afna [wejje;”. 

Il-[tie;a tal-mistrie[ 

Dan l-Evan;elju jag[tina ]ew; tag[limiet li huma ta’ siwi 

kbir g[alina llum: 

(a) l-ewwel nett il-b]onn tal-mistrie[. Il-bniedem mhuwiex 

magna li ta[dem bla ma tieqaf u bla ma ta[seb. Il-bniedem irid 

jistrie[; mhux fis-sens li jieqaf mix-xog[ol biex jitg[a]]en, 

i]da jieqaf biex ja[seb, biex jara fejn hu u je]amina lilu nnifsu 

u r-relazzjoni tieg[u ma’ Alla. U hekk il-bniedem ikun l-ewwel 

g[alliem, direttur jew leader tieg[u nnifsu. 

Il-[tie;a tal-mexxejja 

(b) U t-tieni tag[lima hi dwar il-[idma ta’ Kristu u tassegwa/i 

tieg[u. Kristu mhux biss ;ietu [niena min-nies g[ax 

kienu qishom nag[a; ming[ajr rag[aj, i]da fittex li jkun hu r- 

Rag[aj it-Tajjeb. U ried li l-insara, segwa/i tieg[u, ikunu 

huma wkoll rg[ajja tal-o[rajn. 

Dan narawh ukoll fit-Testment il-Qadim. Alla kien jag[]el 

rg[ajja spiritwali biex jie[u [sieb il-poplu, billi jg[allmu 

f’ismu. Kien ikun g[ajb g[alihom jekk ma jaqdux dmirhom 

sewwa, kif naraw fl-ewwel lezzjoni. Fl-istess qari Alla, 

b’fomm il-Profeta :eremija, iwieg[ed Rag[aj li ji;ma’ 

flimkien il-mer[la ta’ Alla u j;ib fuq l-art is-sliem u l-[aqq. 

Kristu> Rag[aj u mexxej 

Dan ir-Rag[aj kellu jkun Kristu. Il-[idma tieg[u ta’ Rag[aj 

il-kbir ta’ ru[na jg[idilna x’kienet San Pawl fit-tieni lezzjoni. 

Kristu kien dak li [abbibna ma’ Alla, li qarribna lejn il- 

Missier; kien ukoll dak li ressaq lejn xulxin il-bnedmin 

mifrudin bil-mibeg[da. Mela Kristu ;ab il-pa/i bejn ilbnedmin 

u Alla u bejn il-bnedmin bejniethom. U, barra dan, 

bis-sagrifi//ju ta’ Kristu, b’demmu stess, issa a[na nistg[u 

nersqu lejn il-Missier. 

Fr Charles Fenech OP

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE {SIBIJIET 33 

Q 

EG{DIN fl-eqqel tassajf. 

Is-s[ana b[alissa 

hi fl-aqwa furja tag[ha. 

Kull fejn tmur [lief nies 

jeqirdu biha ma tismax. 

G[andhom ra;un. Xi kultant 

ma tkunx tifla[ tissaportiha. 

Imma ]mienha. U, irridu jew 

ma rridux, ikollna nissaportuha. 

I]da s-sajf mhuwiex biss i]- 

]mien meta s-s[ana toqtlok. 

Dik is-s[ana li biex ta[rabha 

sa[ansitra tqatta’ ljieli s[a[ 

fil-kes[a li ta[jik – g[alkemm 

tista’ tmarrdek – tal-arja 

kondizzjonata. Is-sajf hu 

]mien il-beraq tal-festi. Darba 

minnhom smajt turist ma[sud 

jikkummenta: “Jaqaw hawn xi 

gwerra!” Hekk [aseb meta 

sema’ l-kaxxa infernali ta’ 

[ru; il-pur/issjoni! 

Il-festi Maltin u G[awdxin 

huma uni/i. Ibda mill-armar 

tag[hom, li jinvolvi dak ta’ 

barra u anki ta’ ;ewwa. {a 

nibda minn dak tal-knejjes 

tag[na. L-arti fix-xog[ol talarmar 

tal-knejjes tag[na hi ta’ 

min ifa[[arha. Artisti famu]i, 

lokali u internazzjonali, 

[allew l-isba[ xog[lijiet talarti 

fl-imqades tag[na. 

L-ewwel ma tolqtok hi l- 

vara ta’ xi w[ud mill-parro//i 

tag[na. Dawn li jkun 

jonqoshom hi d-daqqa ta’ 

mazza fuq rashom tal- 

Michelangelo li naqqaxhom 

meta jg[idilhom: “Titkellem 

jonqsok!” 

L-im[abba tal-parru//ani 

lejn dawn il-vari hi kbira. 

U[ud minnhom i[allsu l-belli 

liri biex isebb[uhom biddeheb 

u l-fidda. Sandlijiet, 

/intorini, kuruni, labar, 

/rieket, imsielet, /piepet... 

insomma, semmi li trid u 

kollha ssibhom fuq il-vari 

Maltin u G[awdxin. 

Xi ng[idu mbag[ad g[allarmar 

l-ie[or tal-knisja b[attu]ell 

u d-damask. Kemm nies 

g[amlu sagrifi//ji kbar biex 

isebb[u l-knejjes tag[na blifjen 

tag[mir g[al jum il-festa. 

Fi]-]minijiet meta l-festa 

kienet i/-/entru tal-[ajja tarra[al, 

kienet [a;a normali li 

dak li jkun jag[ti l-aqwa u l- 

a[jar g[all-festa tieg[u. 

Viva l-festa tag[na! 

Kienet normali li n-nies 

kienu jag[tu somom kbar ta’ 

flus lill-knisja biex isebb[uha. 

It-twemmin tag[hom kien li 

iktar ma jsebb[u t-tempju 

iktar jag[tu glorja lil Alla tat- 

Tempju. Kienu lesti jibqg[u 

neqsin huma basta lill-Mulej 

jag[tuh il-krema ta’ dak li 

kellhom. 

Id-dehbijiet u l-fided li 

nsibu llum kollha ;ew millg[araq 

ta’ dawn in-nies 

twajba. Attenti mela jekk 

inwaddbulhom il-;ebel g[ax 

inkunu qeg[din ni;;udikaw 

nies inno/enti! Min jista’ 

ji;;udikahom jekk quddiem 

Alla kellhom intenzjoni millaktar 

safja u nadifa fi/-/a[diet 

eroj/i li g[amlu^ X’fidi u 

;enero]ità kellhom! 

Barra minn hekk, fittag[mir 

tal-knisja naraw ukoll 

is-sens ta’ identità tar-ra[al. Fi 

]minijiet iktar imbieg[da 

minna, in-nies tar-ra[al kienu 

jaraw fil-knisja t-tempju li 

jirrappre]entahom quddiem 

Alla b[ala poplu. Li 

jag[milhom huma min huma! 

G[alhekk, is-sbu[ija tattempju 

ta’ Alla fih innifsu 

kienet importanti kemm 

min[abba li lill-Mulej in-nies 

riedet toffrilu l-aqwa u l-a[jar, 

u kif ukoll l-g[aliex it-tempju 

kien jag[mel lin-nies familja 

wa[da. Hemmhekk kul[add 

minn 

P. Mario Attard OFM Cap 

kien i[ossu l-istess g[aliex 

kul[add kellu postu fid-Dar 

ta’ Alla. 

G[alhekk qabel ma xi festi 

[arbu mit-tempju u tbieg[du 

mill-ideal tieg[u, huma bdew 

fit-tempju biex jag[mlu lillpoplu 

familja wa[da, 

mag[quda fil-fidi u flg[ajxien 

tag[ha. 

Bi]-]mien, il-festi [ar;u 

mill-knisja u saru avveniment 

/ivili u so/jali. Issa, in-nies 

tar-ra[al ma baqg[ux i]jed 

jistennew il-festa ta’ ;ewwa 

biex b’ri[itha jag[tu titwila 

aktar mis-soltu lil ru[hom 

[alli jit[abbu mal-Mulej. 

L-attenzjoni bdiet i]jed 

tmur fuq il-fatt li l-festi saru 

avvenimenti fejn in-nies 

jiltaqg[u flimkien [alli 

jgawdu lil xulxin. Ilpur/issjoni 

bil-vara tal-qaddis 

jew il-qaddisa kienet 

opportunità biex in-nies tarra[al 

jiskopru i]jed it-talenti 

mo[bija tag[hom. 

L-arti u l-mu]ika spikkaw 

bil-bosta. Insemmi l-armar 

tal-bandalori u l-pavaljuni 

ippitturati, il-gastri, il- 

;ilandri, il-vari ta’ barra, u 

[afna affarijiet b[al dawn. 

Bil-mi;ja tal-Ingli]i fostna, 

il-baned tar-ra[al bdew jinbtu 

u jikbru. U, biex ikompli i]jed 

isebba[ l-andament tal-festa, 

bdiet ukoll l-arti piroteknika, 

ovvjament b’sogru kbir g[all- 

[ajjiet ta’ dawk li, g[ax 

i[obbu ja[dmu fil-log[ob tannar, 

taw flushom, sa[[ithom 

u, f’xi ka]i, [ajjithom stess, 

[alli l-festa dejjem tisbie[. 

Fl-a[[ar nett ma rridux 

ninsew lanqas l-aspett 

kummer/jali tal-festa tarra[al. 

Fil-festa jkun hemm 

min jaqla’ x’jiekol. Ilbejjieg[a 

tal-;elati, talhotdogs, 

tal-qubbajd u l-bqija 

jridu jieklu wkoll. Mela, ilfesta 

tar-ra[al hi realtà 

kumplessa [afna. Iktar ma 

g[adda ]-]mien iktar 

ikkumplikat ru[ha. 

Il-[asra hi li dak li beda 

purament reli;ju] spi//a biex 

;ie u]at f’pika u fi ;lied. Hi 

[asra li g[adna nisimg[u bi 

;lied u b’piki li ma jag[mlu l- 

ebda unur kemm lis-sej[a 

nisranija tag[na u anki lill- 

[ajja tal-qaddis jew qaddisa li 

ssirilhom il-festa. 

Wara [afna tentattivi biex l- 

esa;erazzjonijiet jinqag[tu 

mill-festi tag[na, it-triq tibqa’ 

wa[da: ir-ritorn lejn l-aspett 

spiritwali tag[ha. It-triq hi 

diffi/li, i]da mhux 

impossibbli. Hi diffi/li 

g[aliex hi iebsa li a[na l- 

insara nin[elsu minn /ertu 

pagani]mu li ntrabatna bih. Ilpartiti 

tal-baned, tan-nar u talqaddisin 

in[obbuhom wisq. 

Qisna bla ma nafu nwasslu 

lilna nfusna f’punt fejn ma 

narawx i]jed [lief kulur 

wie[ed, inperpru bandiera 

wa[da u nitolbu lil qaddis 

wie[ed g[aliex dak biss 

je]isti! 

Biex tg[axxaqha, kemm hi 

ta’ qsim il-qalb meta xi festa 

ta’ xi ra[al ;iet mehmu]a ma’ 

xi partit politiku! 

Le l-a[wa! Irridu nkunu 

onesti u mmorru g[all-g[eruq 

spiritwali tal-festa. Irridu 

nag[tu l-appo;; s[i[ tag[na 

lill-kappillani [alli dawn 

ifittxu soluzzjonijiet g[aqlija 

biex il-festi jsiru i]jed 

mumenti ta’ konver]joni firru[ 

u fil-mod kif in;ibu ru[na 

ma’ xulxin. 

Isiru opportunitajiet fejn 

na[sbu i]jed fil-foqra milli 

fit-ti]jin tal-knisja, fil-mar/i 

u fil-[ruq tal-murtali. U 

avvenimenti fejn ning[aqdu 

flimkien b[ala familja wa[da. 

G[aliex fil-festa tar-ra[al 

i]-]ew; baned m’g[andhomx 

idoqqu flimkien^ U jdoqqu 

fil-festi ta’ xulxin^ G[aliex 

fil-festa m’g[andhomx isiru 

;esti ta’ ma[fra u 

rikon/iljazzjoni biex il-piki 

mmewtuhom^ 

G[e]ie] Maltin u 

G[awdxin, [a nuru lillbarranin 

li a[na nsara billi filfesta 

ning[aqdu i]jed 

bejnietna billi na[fru, nafdaw, 

nirrispettaw u n[obbu lil 

xulxin! 

Imbag[ad, bir-ra;un kollu, 

ng[ajtu Viva l-festa tag[na!

34 COLLAGE KUR}ITAJIET Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

INTERVALL 

PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ 

Il-Gvern Amerikan 

isostni uffi/jalment 

li s-sireni ma je]istux 

A;enzija tal-Gvern 

Amerikan [ar;et stqarrija 

fejn /a[det li s-sireni 

je]istu wara li ntwera 

dokumentarju fuq it-TV 

dwarhom u kien hemm min 

[aseb li dawn je]istu 

tassew. Xi spettaturi kitbu 

lin-National Ocean Service 

biex ikunu jafu aktar dwar 

dawn il-kreaturi. 

L-interess dwar dawn ilkreaturi 

nofshom nisa u 

nofshom [uta nqala’ wara 

li n-network tad-Discovery 

Animal Planet xandar ilprogramm 

Mermaids: The 

Body Found. 

In-National Ocean 

Service, li fost l-o[rajn 

g[andu l-inkarigu li 

jg[asses g[al kull 

moviment li jista’ jg[arraf li 

jkun se jse[[ tsunami, 

irrisponda g[all-mistqosijiet 

fuq is-sit tieg[u Ocean 

Facts, fejn inkiteb li s-sireni 

jidhru biss fil-mitolo;ija u l- 

arti u fil-kitba ta’ Omeru. 

Issemma wkoll li anki l- 

abori;ini Awstraljani 

jsemmuhom fil-[rejjef 

tag[hom. Imma jtemmu 

billi jg[idu li ma nstabu l- 

ebda fdalijiet ta’ bnedmin- 

[ut. 

Id-Discovery Channel 

ammetta li kif in[adem iddokumentarju 

setg[et 

ittie[det l-idea li l- 

programm kien xi 

programm xjentifiku 

mentri dan qatt ma kien ilka]. 

Sabrina tiekol minn idejn umani minflok ming[and ommha 

Fer[ ta’ kangarù mitmug[ bl-idejn 

Fer[ ta’ kargarù li nstab abbandunat minn 

ommu f’zoo fil-:ermanja, qed ikun mitmug[ 

bl-idejn minn uffi/jali li jie[du [sieb l- 

annimali. 

Il-fer[, li ng[atat l-isem ta’ Sabrina, instabet 

mitluqa fuq il-[axix fis-Serengati-Park fil-belt 

ta’ Hodenhagen. 

Sabrina dehret f’daqqa wa[da g[ax l-uffi/jali 

lanqas kienu nteb[u li ommu Ermel kienet se 

twelled. Xi jiem qabel it-twelid Ermel ippruvat 

ta[rab minn fejn kienet mi]muma u dan wassal 

lil min ja[seb li abbandunat lill-fer[ g[ax 

kienet stressjata. 

Sabrina jidher li twieldet mill-inqas tliet 

;img[at qabel il-waqt u g[alhekk je[tie; li 

tin]amm dejjem s[una fil-kutri. L-annimal ti]en 

250 gramma u jitimg[uha l-[alib mill-flixkun 

[ames darbiet kuljum. 

{ARE: KAROZZA :DIDA! Klijent spi//a f’po]izzjoni perikolu]a meta spi//a nofsu barra minn 

[ajt tal-[;ie; bil-karozza b’kollox meta ppruvaha fir-raba’ sular ta’ negozjant tal-vetturi fil-belt ta’ 

Liuzhou fi/-?ina. Ir-ra;el da[al fil-karozza ;dida fjamanta u ma rrealizzax li kienet fuq il-gear. 

B’xorti tajba waqaf fil-[in u ma korriex. Lanqas il-karozza ma ;arrbet xi [sarat kbar. 

G[axar /itazzjonijiet g[al 

pazjenta ta’ trapjant ta’ kilwa 

Wardens tat-traffiku wa[[lu g[axar /itazzjonijiet fuq 

karozza ta’ pazjenta li dak il-[in kienet qed tkun ikkurata 

wara trapjant ta’ kilwa. Il-vettura tal-mara kienet ipparkjata 

bil-badge blu li turi li kienet qed tie[u l-kura. Il-ka] ;ara fil- 

University Hospital f’Cardiff. 

Il-mara, li ma ng[atax isimha, marret l-isptar g[al kura wara 

li bidlet kilwa u kellha ddum biss ftit minuti. Imma rri]ulta li 

kien hemm xi kumplikazzjoni u [aduha l-emer;enza fejn 

sarilha intervent mediku. G[alhekk ma setg[etx tmexxi l- 

karozza tag[ha mill-parti tal-isptar fejn ikunu pparkjati l- 

vetturi li jkunu se jdumu hemm ftit minuti biss. 

Il-wardens bdew jag[tuha /-/itazzjonijiet waqt li kienet 

wi//ha ’l fuq fl-emer;enza. Kull /itazzjoni tiswa mat-18-il 

ewro. Min ra /-/itazzjonijiet staqsa jekk il-wardens jafux l- 

effett li dawn i/-/itazzjonijiet jista’ jkollhom fuq sa[[et ilpazjenta. 

Il-kumpanija Vinci Park UK li t[addem lill-wardens li taw 

i/-/itazzjonijiet qalet li l-kumpanija kienet lesta li tinvestiga 

l-ka]. 

Ministru Awstraljan ikanta waqt intervista fuq it-tv 

Ministru tal-Gvern Awstraljan g[a;;eb 

lill-;urnalisti li kienu qed jintervistawh 

fuq it-televi]joni billi f’daqqa wa[da beda 

jkanta. 

Craig Emerson, il-ministru g[annegozju 

u l-kompetittività, kien qed 

jiddefendi t-taxxa kontroversjali dwar ilkarbonju 

u l-fa[am li l-gvern tieg[u jrid 

ida[[al fil-pajji]. Meta mistoqsi kif din ittaxxa 

se tolqot lill-belt ta’ Whyalla, li 

tiddependi fuq il-fa[am, beda jkanta. 

Il-ministru jidher li kollox kellu 

preparat, anki l-mu]ika, li hi silta mill- 

Horror Movie tal-grupp Awstraljan 

Skyhooks li [ar;et fl-1975. Emerson 

qag[ad ikanta mal-mu]ika li beda jdoqq. 

Hu kanta: No Whyalla wipeout, there 

on my TV... shocking me right out of my 

brain. Hu kanta b’entu]ja]mu kbir g[ad li 

mhux dejjem kien sinkronizzat malmu]ika. 

Tony Abbott, il-mexxej tal- 

Oppo]izzjoni, hu kontra din it-taxxa g[ax 

isostni li jekk min jipprodu/i 

emissjonijiet mill-fa[am ikollu j[allas din 

it-taxxa, il-belt ta’ Whyalla kienet se 

tispi//a minn fuq il-mappa. 

Il-Ministru Craig Emerson, 

ikanta dwar taxxa

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE PASSATEMP 35 

Mimdudin> 

1. {aj u fuq tieg[u tg[idx kemm! (6) 

3. Annimali domesti/i (6) 

7. Kif jittratta n-nies wie[ed imqit u bla grazzja (3-4) 

8. Ji;i l-[las ta’ tarbija warajha (5) 

9. Spi]a (5) 

10. Dawk li jbig[u pajji]hom (9) 

11. Jag[mel [afna kuntratti (5) 

13. Bit-tè jew bil-kafè timlieha (6) 

15. I[allas, imma mhux bil-flus (6) 

17. Ng[idu li din g[all-i]vinturat qeg[da (5) 

21. Din tixrob il-linka (9) 

23. Rovina minn [arsa? (5) 

24. Plural ta’ rotta (5) 

25. Nieqes mix-xog[ol bla permess (7) 

26. Mhux favur g[ax ma jaqbilx (6) 

27. ?nagen li fuq xulxin jistg[u jkunu ta’ kenn mod ie[or? (6) 

Weqfin 

1. Arseniku (6) 

2. Kamra f’[abs (5) 

3. Min jag[mel din jag[mel ukoll qartalla (5) 

4. Mara tal-palk (7) 

5. Xkora hekk qatt ma tista’ tieqaf (5) 

6. Bejn is-sajf u x-xitwa (6) 

7. Kummidjant (5) 

12. Frott sewdieni li jtabba’ [afna (3) 

14. Jiffurmaw wie[ed grupp ta’ kantanti (3) 

15. {a [sieb il-marid (6) 

16. Ftehim bejn pajji] u ie[or (7) 

18. G[al daqsxejn (5) 

19. {afna b[alhom wara xulxin jag[tuna mixja twila (5) 

20. Jilg[ab bih kul[add, tista’ tg[id (6) 

22. Hekk tkun bolla b’daqqa ta’ timbru fuqha (5) 

23. Qalbu taz-zokkor (5) 

Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret 

nhar il-{add li g[adda 

Mimdudin> 1. Sindku; 3. Kattiv; 7. Imelles; 8. Lemin; 9. Na[la; 

10. Parafangu; 11. Rabja; 13. Limitu; 15. Operaw; 17. {erba; 21. 

Penitenza; 23. Palat; 24. Serje; 25. Passata; 26. :elati; 27. Stinat. 

Weqfin> 1. Sirena; 2. Krema; 3. Kiser; 4. Tilifni; 5. Slopp; 6. 

Induru; 7. Ib[ra; 12. Bir; 14. Mur; 15. Oppost; 16. Astjena; 18. 

Bolla; 19. Massa; 20. Statut; 22. Napli; 23. Platt. 

1 2 3 4 

9 

15 

21 

24 

11 

7 

5 

10 

12 13 14 

26 27 

pin 

PUBLICATIONS 

Triq Herbert Ganado, 

Tal-Pietà Tel> 

25965412 

16 

22 

25 

pin 

PUBLICATIONS 

19 

8 

17 18 

IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba tal-PIN 

(Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà 

(Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru 

tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA il-mument, Stamperija Indipendenza, 

Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej. 

Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i fuq it-telefon. Ir-rebbie[ 

tat-Tisliba ta’ [mistax ilu hu: Angelo Vassallo, Entratura B, App. 7, 

Binja :ublew tal-Fidda, Triq George Tayar, San :wann. 

23 

6 

20 

:ibhom 42 

Utilizza n-numri kollha li 

jinsabu hawn fuq u ara intix 

kapa/i bl-operazzjonijiet 

aritmeti/i ;;ib ri]ultat ta’ 42. 

Varjazzjonijiet 

Osserva bl-akbar attenzjoni ]-]ew; stampi u ara ssibx almenu g[axar partikularitajiet ]g[ar li huma differenti. 

Soluzzjonijiet 

Karlu josserva… 

Fir-ritratt A: il-musta//i u 

l-;enb tal-pedestall; 

F’B: Denb l-g[asfur u l- 

kappell. 

:ibhom 42 

39 x 2 ÷ 3 + 32 – 6 = 42 

I/-/kejken Karlu josserva… 

I]-]ew; ritratti A u B jipprodu/u x-xena fuq ix-xellug imma b’]ew; partikularitajiet mhux l-istess. X’inhuma dawn il-partikularitajiet? 

Varjazzjonijiet 

Il-parti ta’ fuq tal-lampa; 

Il-pizz tal-beritta; Ilkomma; 

Il-qalziet; Denb 

il-kelb; Geddum il-kelb; 

Ftit [axix fuq il-lemin; 

Tieqa tad-dar; :ewna[ l- 

g[asfur u x-xatba talinjam.

36 Intervista Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Intervista 37 

KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK 

GEORGE PULLICINO 

Politika ba]ata fuq 

il-prin/ipju tas-solidarjetà 

minn Gabriel Ellul 

gjellul@gmail.com 

B[ala pajji] irridu nkomplu 

nimpenjaw ru[na biex 

na[dmu g[all-familji Maltin 

kollha, spe/jalment dawk li 

huma fil-b]onn. 

Hekk qal il-Ministru g[ar- 

Ri]orsi u l-Affarijiet Rurali 

George Pullicino, f’intervista 

li kellu ma’ din il-gazzetta, 

fejn matulha kellimna wkoll 

dwar il-karriera politika 

tieg[u u x-xog[ol li qed isir fi 

[dan il-Ministeru tieg[u. 

Kif bdejt il-karriera 

politika tieg[ek^ 

Meta kelli 16-il sena, u 

kont g[adni kemm bdejt l- 

istudji post-sekondarji tieg[i, 

sirt membru tal-g[aqda 

Studenti Demokristjani 

Maltin. Bqajt attiv f’din l- 

g[aqda sal-1987, meta 

mbag[ad kont sirt membru 

fil-Moviment }g[a]ag[ Partit 

Nazzjonalista. F’dawn i]- 

]ew; g[aqdiet kont nokkupa 

l-karigi ta’ Segretarju 

:enerali u President. 

Dan minbarra l-[idma 

tieg[i fil-Kunsill Studenti 

Universitarji. Nemmen li l- 

involviment tieg[i f’dawn l- 

g[aqdiet xprunaw il-[idma 

politika tieg[i iktar ’il 

quddiem. 

Iggradwajt fl-arkitettura fl- 

1990 u kkontestajt l-elezzjoni 

;enerali g[all-ewwel darba fl- 

1992. Ma tlajtx i]da fl-istess 

sena kont ;ejt elett b[ala 

President tal-Kumitat 

E]ekuttiv tal-Partit, 

responsabbiltà li baqg[et 

g[addejja sal-1998. 

:ejt elett g[all-ewwel 

darba fil-Parlament fl-1996 u 

fil-le;islaturi kollha li 

segwew din il-le;islatura. 

Fl-1998 sirt Segretarju 

Parlamentari fi [dan il- 

Ministeru tal-Intern filwaqt li 

fl-2003 sirt Ministru g[all- 

Affarijiet Rurali u l-Ambjent. 

Fl-2008 ;ejt appuntat b[ala 

Ministru g[ar-Ri]orsi u l- 

Affarijiet Rurali. 

G[aliex g[a]ilt 

il-Partit Nazzjonalista^ 

Il-Partit Nazzjoalista hu 

dak il-partit li jippro;etta 

politika ba]ata fuq il-[sieb 

demokristjan. Dan jorbot sew 

mal-fatt li jien d[alt filpolitika 

wara li kont tajt 

sehmi fi [dan l-g[aqda 

Studenti Demokristjani 

Maltin u allura l-formazzjoni 

tieg[i kienet fuq il-[sieb u l- 

ispirazzjonijiet demokristjani. 

Il-Ministru George Pullicino, flimkien mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi, 

waqt l-inawgurazzjoni tal-Waterpark f’Bu;ibba lejn tmiem ix-xahar li g[adda. 

Illum dan il-park i]uruh madwar 900 tifel u tifla kuljum 

Kien naturali g[alija li 

nissie[eb ma’ dak il-partit li 

j[addan dan it-twemmin 

politiku. 

Ix-xog[ol tieg[ek ta’ perit 

g[enek fil-politika^ 

Iva, il-professjoni tieg[i 

kellha impatt fuq il-[idma 

tieg[i fil-politika, spe/jalment 

f’dak li g[andu x’jaqsam 

mat-tibdil li g[amilna fl- 

Awtorità tal-Ippjanar, li fl- 

2003 saret l-Awtorità tal- 

Ambjent u l-Ippjanar, il- 

MEPA. 

Dan minbarra li l- 

esperjenza tieg[i ta’ perit 

g[enitni [afna fil-[idma 

tieg[i b[ala Ministru f’dak li 

g[andu x’jaqsam maxxog[lijiet 

pubbli/i. Illum 

jiena wkoll il-Ministru 

responsabbli mill-g[oti talwarrants 

lil periti ;odda. 

Liema kienet dik 

l-okka]joni ta’ fer[ li 

spikkat matul il-[idma 

tieg[ek fil-politika^ 

Kienu diversi l-okka]jonijiet 

ta’ fer[ li kelli matul i]- 

]mien li ili attiv fil-politika. 

L-iktar wa[da li nibqa’ 

niftakar hi dak il-mument 

meta kont [adt il-;urament 

b[ala Segretarju Parlamentari 

fi [dan il-Ministeru tal-Intern 

fl-1998. 

Ovvjament, wara din kien 

hemm okka]jonijiet o[rajn, 

fosthom ;uramenti o[ra, b[al 

meta ;ejt appuntat b[ala 

Ministru. Madankollu, meta 

[adt il-;urament b[ala 

Segretarju Parlamentari, 

ommi u missieri kienu 

g[adhom [ajjin u dan g[amel 

din l-esperjenza wa[da iktar 

spe/jali. 

X’xog[ol irnexxielek 

twettaq permezz tal-karigi 

politi/i tieg[ek^ 

Wara l-elezzjoni tal-1998, 

l-ewwel prijorità tieg[i b[ala 

Segretarju Parlamentari 

kienet li jsir tibdil sostanzjali 

fil-[idma tal-Awtorità tal- 

Ippjanar. Ridna na[dmu biex 

din l-awtorità ssir [afna iktar 

trasparenti. 

Qabel ma g[amilna dan ittibdil, 

il-pubbliku ma kellux 

a//ess g[al rapporti dwar l- 

impatt ambjentali tal-pro;etti. 

F’dak i]-]mien il-pubbliku 

lanqas biss kellu a//ess g[al 

files, biex ikun jista’ jara l- 

applikazzjonijiet li saru lil din 

l-Awtorità. Dawn l-affarijiet 

illum ne[duhom for granted. 

Ridna nag[mlu din l- 

informazzjoni iktar 

a//essibbli, biex il-pubbliku 

jkun jista’ jaraha, 

jikkummenta dwarha u 

jikkritika fejn hemm b]onn. 

G[amilna dan anki billi 

po;;ejna din l-informazzjoni 

fuq siti elettroni/i. F’dan ilperjodu, 

l-Awtorità tal- 

Ippjanar issie[bet mal- 

Protezzjoni tal-Ambjent, biex 

b’hekk l-i]vilupp f’pajji]na 

jsir dejjem aktar sostenibbli. 

Il-[idma tieg[i ta’ Ministru, 

mill-2003 sal-lum, kienet 

immarkata b’[afna xog[ol 

ie[or, fosthom l-importanza li 

tajna g[al spazji miftu[a. 

Bi]]ejjed wie[ed isemmi l- 

bini ta’ pjazez u zoni ;odda, 

bi w[ud minnhom li qabel 

kienu jintu]aw b[ala zoni ta’ 

parke;;. Insemmi Pjazza San 

:or; fil-Belt Valletta, Pjazza 

Sant’Anna u :nien:or; 

Bonello du Puis f’Tas- 

Sliema, il-Park tas-Salini u l- 

Adventure Park f’Ta’ Qali, 

fost [afna o[rajn. 

Dan minbarra l-lista twila 

ta’ fa/ilitajiet ;odda li qed 

nibnu g[at-tfal tag[na, 

fosthom l-istess Adventure 

Park u l-Waterpark 

f’Bu;ibba, li j]uruh mad-900 

tifel u tifla kuljum. Dan kollu 

hu ta’ sodisfazzjon kbir 

g[alija, anki meta wie[ed iqis 

l-ammont li investejna f’dawn 

il-pro;etti u x-xog[ol involut 

biex dawn saru realtà, g[attgawdija 

tal-familji Maltin. 

Xi pro;etti hemm 

g[all-;ejjieni^ 

Fil-;ranet li ;ejjin se 

jinbeda x-xog[ol fuq ]ew; 

/entri/ivi/i, wie[ed fis- 

Swieqi u l-ie[or f’San 

:wann. F’Settembru se 

jinfeta[ petting farmg[at-tfal 

fil-Park Nazzjonali ta’ Ta’ 

Qali. Fl-istess xahar se 

jinfeta[ ukoll ?entru ta’ 

Interpretazzjoni, bil-g[an li 

jservi b[ala attrazzjoni u sors 

ta’ informazzjoni dwar ilfortifikazzjonijiet 

ta’ Malta, 

pajji] li g[andu 60km ta’ 

swar, li g[addejjin minn 

pro/ess ta’ restawr 

b’investiment ta’ 36 miljun 

ewro minn fondi Ewropej. 

Dan kollu minbarra li 

dalwaqt jitlestew il-parks talfamilja 

f’Marsaskala u fil- 

Mellie[a, kif ukoll il-pro;ett 

tal-foss tal-Imdina u tal- 

Birgu. 

Fid-dawl tal-[idma 

tal-Ministeru tieg[ek, 

t[oss li l-ambjent Malti 

hu importanti^ 

Kif jg[id tajjeb il-Prim 

Ministru, kull metru kwadru 

li g[andna fuq din l-art hu 

metru kwadru ta’ art 

b’importanza kbira g[al 

pajji]na, spe/jalment meta 

wie[ed iqis i/-/okon tag[na. 

G[alhekk g[andna 

noqog[du attenti li, filwaqt li 

nsostnu l-i]vilupp biex 

dejjem ikollna kwalità ta’ 

[ajja a[jar, nifhmu tassew 

ukoll kemm din il-kwalità ta’ 

[ajja tiddependi mill-ambjent 

ta’ madwarna. 

Irridu napprezzaw li l- 

kwalità ta’ [ajja ma titkejjilx 

biss b’kemm g[andek ;id 

i]da bil-kwalità tal-arja ta’ 

madwarek, tal-ilma, talambjent 

li tg[ix fih. 

X’tikkummenta 

dwar il-kwalità tal-arja 

u tal-ilma f’Malta^ 

Il-kwalità tal-ilma ba[ar 

f’Malta f’dawn l-a[[ar snin 

g[amlet avvanzi kbar. A[na 

l-uni/i pajji] fil-Mediterran li 

niffiltraw id-drena;; kollu 

tag[na qabel ma ng[adduh 

g[all-ba[ar. Dan se[[ 

b’investiment ta’ miljuni 

kbar, bl-g[an li a[na l-Maltin 

ikollna l-iktar ba[ar nadif fil- 

Mediterran. 

Qed issir [idma kontinwa 

biex il-kwalità tal-arja 

tkompli titjieb. Ir-riforma tattrasport 

pubbliku g[enet biex 

tnaqqas it-tni;;is fl-arja. Biss, 

Malta tibqa’ wa[da mill-iktar 

pajji]i li g[andha karozzi, 

g[ad-daqs tag[ha. 

G[alhekk se jkomplu jsiru 

kampanji biex in-nies ju]aw 

inqas il-karozzi privati. Ilkwalità 

tal-arja tiddependi 

wkoll mit-tin;is tal-impjanti 

tal-elettriku. 

Ninsabu fl-a[[ar mumenti 

tal-pro;ett ta’ estensjoni flimpjant 

tal-elettriku fid- 

Delimara, pro;ett li se 

jwassal biex jing[alaq l- 

impjant tal-Marsa u b’hekk 

jonqos [afna iktar it-tni;;is 

tal-arja. Fil-fatt, meta 

jing[alaq dan l-impjant, se 

nkunu qed narmu 400,000 

tunnellata inqas ta’ CO2 flarja 

tag[na fis-sena. 

Dan minbarra l-impatt 

po]ittiv li se jkollu l- 

interconnectorma’ Sqallija, li 

se jkun qieg[ed jipprovdielna 

l-elettriku ming[ajr ma 

nni;;su l-arja tag[na. 

Il-pjan a[[ari hu li l- 

impjant tal-elettriku tag[na 

ja[dem bil-gass biex b’hekk 

inkomplu nnaqqsu l-impatt 

fuq l-ambjent. 

X’sar biex tkun indirizzata 

l-problema tal-iskart 

f’pajji]na^ 

Fl-2003 jien kont ing[atajt 

ukoll ir-responsabbiltà talimmani;;jar 

tal-iskart, 

pro/ess li jirrikjedi [afna 

xog[ol. Minn dak i]-]mien 

sal-lum, mhux biss g[alaqna 

l-mi]bla tal-Mag[tab, i]da 

s’issa investejna 9 miljun 

ewro biex din inbiddluha 

f’park g[all-familji tag[na. 

Dan minbarra s-16-il 

miljun ewro o[ra li se 

ninvestu biex dan il-pro;ett 

jitgawda mill-Maltin. 

Fil-fatt, sa Ottubru se titlesta 

l-ewwel fa]i ta’ dan il-pro;ett 

ambizzju], fejn l-parti tal- 

Mag[tab li tidher mit-Triq 

tal-Kosta se tkun kollha lesta, 

mibdula fi ;nien. 

Ikun imiss imbag[ad li sa 

ftit xhur wara, il-kumplament 

tal-Mag[tab ikun lest ukoll. 

Matul dan il-perjodu, saret 

ukoll engineered landfill, 

skont l-istandards kollha 

Ewropej. Tlesta wkoll l- 

Impjant tar-Ri/ikla;; tal- 

Iskart ta’ Sant’Antnin. 

Dan minbarra l-kampanja 

g[as-separazzjoni tal-iskart, 

l-istallazzjoni ta’ bring-in 

sites f’postijiet /entrali tallokalitajiet 

tag[na jew inkella 

l-[ames ?entri tal-Iskart 

Goff, finanzjati mill-Unjoni 

Ewropea. 

G[alaqna wkoll l- 

in/ineratur fl-Isptar San 

Luqa, biex minflok qed 

nu]aw l-in/ineratur tal- 

Marsa. Dan kollu jkompli 

jsostni l-impenn tag[na biex 

l-iskart mhux biss ma 

j[ammi;x l-ambjent i]da jsir 

ri]orsa u jer;a’ jkun u]at. 

L-impenn tag[na ma jiqafx 

hemm. Jonqosna nag[mlu 

]ew; impjant o[ra b[al dak 

ta’ Sant’Antnin, wie[ed 

minnhom fil-g]ira G[awdxija. 

Dan minbarra li qed na[dmu 

wkoll biex ikollna impjant 

g[at-trattament tal-iskart talannimali 

fin-na[a tal-Qrendi. 

F’Malta x’qed isir 

biex ikollna ener;ija 

dejjem aktar sostenibbli^ 

B[ala ener;ija sostenibbli, 

Malta tista’ tinqeda minn tliet 

sorsi – ix-xemx, ir-ri[ u l- 

iskart. 

Sal-lum, ’il fuq minn 

15,000 familja di;à gawdew 

minn skemi biex jistallaw 

pannelli fotovoltaj/i jew 

inkella solar water heatersu 

b’hekk jag[mlu u]u millener;ija 

tax-xemx. 

F’dan ir-rigward, il-Gvern 

[are; ukoll tenderg[all-istallazzjoni 

ta’ 67,000 metru 

kwadru ta’ pannelli fotovoltaj/i, 

filwaqt li ;iet introdotta feed-in 

tariff, biex dawk li ji;;eneraw 

l-elettriku fid-djar tag[hom 

jit[allsu. Fil-;ejjieni, din ittariffa 

se tkopri wkoll sistemi 

mhux residenzjali. 

L-impjant ta’ Sant’Antnin 

di;à qieg[ed ji;;enera 

ener;ija nadifa mill-iskart, 

g[alkemm fil-;ejjieni rridu 

ninvestu f’impjant inti] 

spe/ifikament g[al dan g[an. Dan il-waste-to-energy 

plant ikun jista’ ji;;enera l- 

elettriku minn skart li 

b[alissa qed ikollu jintrema. 

In/ineraturi b[al dawn 

sa[ansitra fi/-/entru ta’ 

Vjenna u l-impatt ambjentali 

tag[hom hu wie[ed po]ittiv. 

Il-Gvern hu impenjat ukoll 

li jisfrutta l-ener;ija tar-ri[ 

biex ji;;enera l-elettriku, billi 

jinbnew g[add ta’ turbini tarri[ 

barra mill-kosta tag[na. 

L-a[jar zona g[al dan il-g[an 

tidher li hi s-Sikka l-Bajda, 

‘ 

Fil-;ranet li ;ejjin 

se jinbeda x-xog[ol 

fuq ]ew; /entri /ivi/i, 

wie[ed fis-Swieqi u 

l-ie[or f’San :wann 

ftit ’il barra mill-Bajja tal- 

Armier, g[alkemm b[alissa 

g[addejjin iktar studji f’dan 

il-qasam. 

Dan g[andu jg[inna biex 

nil[qu l-miri tag[na g[assena 

2020, meta 10% talelettriku 

li nu]aw g[andu 

jkun ;enerat minn sorsi 

nodfa. 

Tixtieq tibqa’ attiv 

fil-politika u g[aliex^ 

Irrid nibqa’ nkun involut 

fil-politika biex inkomplu 

nag[mlu l-bidliet li g[andha 

b]onn is-so/jetà Maltija. Dan 

jg[odd spe/jalment meta 

wie[ed iqis is-sitwazzjoni 

internazzjonali, bil-pajji]i ta’ 

’ 

madwarna jiffa//jaw 

problemi kbar. 

Filwaqt li nibqg[u sodi 

ekonomikament, g[andna 

naraw ukoll kif pajji]na 

jisfrutta bl-a[jar mod l- 

opportunitajiet li jitqajmu 

matul i]-]mien. 

Dan g[andu jg[in mhux 

biss biex itejjeb, b’mod 

;enerali, il-qag[da tasso/jetà 

Maltija, i]da wkoll 

biex jg[in lil dawk il-familji 

li jinsabu fi ]vanta;; jew 

qed jiffa//jaw il-problemi. 

Irridu nibqg[u nimpenjaw 

ru[na u nimxu fuq prin/ipju 

ta’ solidarjetà mal-familji 

kollha u l-;enerazzjonijiet 

kollha ta’ pajji]na.

38 Avvi]i PN Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

AVVI}I POLITI?I 

SAN PAWL IL-BA{AR. Il- 

Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza 

Diskussjoni Politika bittema 

‘Il-{idma tal-Gvern 

?entrali u San Pawl il-Ba[ar’ 

mal-Ministri George Pullicino u 

Tonio Fenech u d-Deputati 

Nazzjonalisti ?ensu Galea u 

Michael Gonzi, illum il-{add, 22 

ta’ Lulju fil-11 a.m. fl-Uffi//ju 

PN tal-lokalità. Mistieden 

spe/jali d-Deputat Nazzjonalista 

Carmelo Mifsud Bonnici u 

tmexxi Daniela Bartolo. 

{AL SAFI. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li kull 

min g[andu b]onn jag[mel kuntatt 

jew g[al informazzjoni, jista’ 

j/empel 79051529. 

{AL BALZAN. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati 

kollha tal-lokalità li t- 

tesseri jistg[u jin;abru mill- 

Uffi//ju PN tal-lokalità, fil-pjazza 

ta’ {al Balzan. Il-[inijiet talftu[ 

huma mill-5.30 p.m. ’l quddiem 

u g[al aktar informazzjoni 

tistg[u //emplu 99848644 jew 

21496322. 

L-ISLA. Is-Segretarju tal- 

Kumitat Sezzjonali PN jixtieq 

jav]a lil min jixtieq ji;bor ittessera 

li hu mitlub imur fl- 

Uffi//ju PN tal-lokalità kuljum 

bejn il-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l- 

{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. 

{AL QORMI. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti 

mill-e]er/izzju ta’ ti;did u 

tesserament ;did, kull nhar ta’ 

{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m. 

qed ikun hemm membri tal- 

Kumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq 

il-Kbira (quddiem il-knisja ta’ 

San :or;). 

SAN :ILJAN. Membri tal- 

Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu 

fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull 

nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 

12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30 

p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu 

jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u 

tesseramenti ;odda. 

I}-}URRIEQ. Membri tal- 

Kumitat Sezzjonali PN se jkunu 

fl-Uffi//ju PN tal-lokalità kull 

nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 

p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l- 

[las ta’ tesseri ;odda. 

AVVI}I SO?JALI 


Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza 

Ri/eviment g[at-Tesserati, eks 

Membri tal-Kumitat, eks Deputati 

tad-Distrett, Rappre]entanti tal- 

G[aqdiet Lokali u {bieb, l- 

Erbg[a, 25 ta’ Lulju fit-8.30 p.m. 

fl-Uffi//ju PN tal-lokalità. 

Mistiedna spe/jali l-Prim Ministru 

u Kap tal-Partit Nazzjonalista 

Lawrence Gonzi u s-Sinjura Kate 

Gonzi. 

TONIO BORG. Il-{bieb ta’ 

Tonio Borg se jorganizzaw 

Barbecue, il-:img[a, 27 ta’ Lulju 

fil-lukanda Dolmen Resort, il- 

Qawra. Prezz €18 g[all-kbar u €9 

g[at-tfal. Biljetti ming[and ilhelpers 

jew /emplu 79807644. 

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe 

Cassar se jorganizzaw Pasta Night, 

il-:img[a, 27 ta’ Lulju fit-8 p.m. 

fl-Uffi//ju PN tal-Mosta. Prezz 

€10 u g[all-biljetti /emplu 

79459227 jew 99468624. 

EDWIN VASSALLO. Il-{bieb 

ta’ Edwin Vassallo se jorganizzaw 


fit-8 p.m. fil-lukanda Cavalieri, 

San :iljan. Prezz €20 g[all-adulti 

u €10 g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t-12- 

il sena. G[al aktar informazzjoni 

jew trasport /emplu 21433869. 

CAROLINE GALEA. Il-{bieb 

ta’ Caroline Galea se jorganizzaw 


fit-8 p.m. fil-lukanda Pergola, il- 

Mellie[a. Prezz €17, li jinkludi l- 

ikel u t-trasport. Tfal nofs prezz. 

G[all-biljetti /emplu 99843564, 

99491069 jew staqsu lill-helpers 

tas-soltu. 

SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb ta’ 

Simon Busuttil se jorganizzaw 

Barbecue, is-Sibt, 28 ta’ Lulju fit- 

8.30 p.m. fil-Lukanda Le 

Meridien, San :iljan. Prezz €20 

g[all-kbar u €10 g[at-tfal. G[allbiljetti 

/emplu 79010504 jew 

21228585. 

GEORGE PULLICINO. Il- 

{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw 

;urnata fuq il-Hera II 

f’G[awdex u Kemmuna, is-Sibt, 4 

ta’ Awwissu. Prezz €25, li jinkludi 

l-ikel. G[al aktar dettalji /emplu 

79062222 jew 21344589. 

JASON AZZOPARDI. Il-{bieb 

ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw 

Barbecue, is-Sibt, 4 ta’ 

Awwissu fit-8 p.m. fid-Danish 

Village, l-G[adira. Prezz €18 

g[all-kbar u €9 g[at-tfal. G[allbiljetti 

/emplu 99841333 jew 

21666736. 

JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe 

Cassar se jorganizzaw Barbecue, 

is-Sibt, 11 ta’ Awwissu fit-8 p.m. 

fil-lukanda Cavalieri, San :iljan. 

Prezz €22 g[all-kbar u €11 

g[at-tfal ta’ bejn il-5 u t-12-il 

sena. G[al bookings /emplu 

79459227 jew 99468624. 

AVVI}I O{RA 

IL-G}IRA. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jixtieq jav]a li 

qed jilqa’ offerti g[all-kiri tal- 

Bar tal-Uffi//ju PN tal-lokalità. 

L-offerti g[andhom jintbag[tu 

lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali 

PN G]ira, Uffi//ju PN G]ira, 

Triq Manoel De Vilhena, il- 

G]ira. Il-Kumitat jirri]erva d- 

dritt li jirrifjuta kwalunkwe 

offerta, anke dik l-aktar 

vanta;;u]a. 


Kumitat Sezzjonali PN qed 

jilqa’ offerti g[at-tmexxija talbar 

fl-Uffi//ju PN tal-lokalità. 

Dawk interessati g[andhom 

jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati 

lis-Segretarju Kumitat PN 

San Pawl il-Ba[ar jew i/emplu 

99456411 jew 99642765. Il- 

Kumitat Sezzjonali PN jirriserva 

d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe 

offerta, anke dik l-aktar 

vanta;;u]a. 

IL-QRENDI. Il-Kumitat 

Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju 

PN jinsab miftu[ ta[t management 

;did wara t-tisbi[ u l- 

immodernizzar li sar fl-a[[ar 

;img[at. L-Uffi//ju PN qed 

ikun miftu[ kuljum bejn is-7 

a.m. u tard filg[axija b’fa/ilitajiet 

b[al big screen u organizzar 

ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni 

/emplu 99479383. 

L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali 

PN jixtieq jav]a li l-bar tal- 

Uffi//ju PN tal-lokalità re;a’ 

nfeta[ ta[t management ;did. Ilbar 

qed ikun miftu[ is-Sibt u l- 

{add mill-5 p.m. ’l quddiem, u 

jintwerew log[ob tal-Premier 

Ingli] u s-Serie A Taljan. 

BBQ mill-Ferg[at 

S{PN, SI}M, MNPN, M}PN U APAN 

Data: Il-:img[a 3 ta’ Awwissu 

Post: Il-Lukanda Cavalieri, San :iljan 

{in: Fit-8.30 p.m. 

Prezz: €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal (minn 6 snin sa 12-il sena) 

Jattendi l-Prim Ministru u Kap tal-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi. 

G[all-biljetti /emplu 79463770, 79490867, 99473932 jew 99470968. 

Trasport €2 jew parke;; fil-Portomaso Parking (€3) ji;i provdut jekk mitlub. 

SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE 

MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN 

{’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 

99804642. 

BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200. 

BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. 

fl-Uffi//ju PN. 

BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

{AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN. 

IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038. 

G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m. 

fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426. 

{AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn il-11 a.m. u 12 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567. 

L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382. 

L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985. 

IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

{AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew 

79442733. 

{AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456. 

L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979. 

L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn il-5 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852. 

L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603. 

IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu 

99453507. 

IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m. 


IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew 

tibag[tu email fuq sciberrasaviour@gmail.com. 

PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222. 

RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11 

a.m. u bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza 

tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954. 

TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is- 

6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN. 

{AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633. 

IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew 

tibag[tu email fuq pnqrendi@pn.org.mt. 

{AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529. 

SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. 


SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086. 

SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1 

p.m. fl-Uffi//ju PN. 

SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30 

p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar il-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar 

informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew 

tibag[tu email fuq pnsantavenera@pn.org.mt. 

IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn il-5 p.m. u s-6 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

{AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033. 

VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12 

p.m. fl-Uffi//ju PN. 

IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s- 

7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju 

PN. 

IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212. 

{A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314, 

79292538 jew 79674816. 

{A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849. 

I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl- 

Uffi//ju PN. 

I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. fl- 

Uffi//ju PN.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 39 

SPORT 

Player ie[or 

involut 

fl-iskandlu 

Norve;ja v 

Malta 

Ara pa;ni 44 u 45 

FUTBOL 

Smalling 10 

;img[at barra 

Id-difensur ta’ Man Utd, 

Chris Smalling se jkollu jdum 

10 ;img[at barra wara li dan 

kien operat min[abba ksur 

f’subg[u ta’ siequ. Smalling, 

li g[andu 22 sena kien tilef l- 

a[[ar fa]i tal-ista;un 

min[abba injury fil-groin, li 

tellfitu /-/ans li jie[u sehem 

kemm fil-Euro 2012 kif ukoll 

fl-Olimpjadi. 

Smalling ma kienx parti 

mit-tim ta’ Man Utd li 

b[alissa jinsab fuq tour i[ejji 

g[all-ista;un li ;ej. Ilmanager 

ta’ Man Utd, Alex 

Ferguson kien qed jittama li 

minn tal-anqas Smalling ikun 

disponibbli fil-bidu talista;un 

imma issa ;ie 

konfermat li se jirrotorna g[al 

log[ob lejn l-a[[ar ta’ 

Settembru. 

Din l-a[bar tkompli ]]id 

mal-problemi li g[andu 

Ferguson min[abba li Johnny 

Evans hu dubju] b’injury flg[aksa 

u l-captain Nemanja 

FUTBOL 

Gareth Southgate mhux se 

jibqa’ ja[dem fi [dan l-FA 

Ingli]a wara li dde/ieda li 

jirri]enja mill-kariga ta’ Kap 

tad-Dipartiment tal-I]vilupp 

tal-Players. Southgate ilu biss 

18-il xahar jokkupa din ilkariga. 

Fi stqarrija uffi/jali 

Southgate qal li [a gost 

ja[dem f’din il-kariga u 

rringrazzja lil kull min 

Vidic g[adu kemm beda 

jitt[arre; mat-tim wara li 

rkupra minn injury li sofra 

f’Di/embru li g[adda. 

Vidic g[andu jkun 

disponibbli g[all-ewwel 

log[ba ta’ Man Utd kontra 

Everton, log[ba li se 

tintlag[ab fl-20 ta’ Awwissu. 

Smalling, li ng[aqad ma’ 

Utd minn ma’ Fulham sta;un 

ilu beda 14-il darba malewwel 

11. 

Intant, il-midfielder ta’ 

Tottenham, Luka Modric 

telaq mill-Ingilterra biex ma 

jmurx mal-kumplament tattim 

li sejjer tour l-Istati Uniti. 

Modric ma jridx jibqa’ ma’ 

Tottenham u fost klabbs 

interessati fih hemm Real 

Madrid. 

Tottenham issa se jie[du 

passi dixxiplinarji kontra l- 

midfielder Kroat. L-iSpurs 

qed jitolbu s-somma ta’ 35 

miljun lira sterlina g[al 

Modric. 

Southgate se jitlaq lill-FA 

ikollabora mieg[u. Is- 

Segretarju :enerali tal-FA, 

Alex Horne qal li jinsab ferm 

di]appuntat bid-de/i]joni taleks 

player internazzjonali 

Ingli]. 

Il-fatt li Southgate irtira 

minn din il-kariga jfisser li 

issa dan mhux se jkun ma[tur 

b[ala Direttur Tekniku, kif 

kien qed ikun spekulat dan l- 

a[[ar fil-;urnali.

40 Sport Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

Ibrahimovic ma’ Milan 

Ibrahimovic l-aktar player 

minn Alex Attard 

Hekk kif Zlatan Ibrahimovic 

iffirma ma’ PSG dan sar l- 

aktar player li b’kollox, qatt 

sewa flus. Il-klabbs li lag[ab 

mag[hom Ibrahimovic s’issa 

[allsu s-somma totali ta’ 

madwar 163 miljun ewro 

g[as-servizzi tieg[u. L-aktar 

player li sewa flus fi 

trasferiment wie[ed hu 

Cristiano Ronaldo ta’ Real 

Madrid imma Ibrahimovic, li 

s’issa lag[ab ma’ sitt timijiet, 

g[andu valur akbar minn dak 

tal-winger Portugi]. 

Real Madrid, tliet snin ilu 

[allsu s-somma ta’ 102 

miljun ewro lil Man Utd biex 

jakkwistaw lil dan l-istilla tal- 

Portguall li kien prodott ta’ 

Sporting Lisbon. 

Fil-fatt, Man Utd, fl-2003 

kienu taw 15.6 milun ewro lil 

dan il-klabb Portugi] biex 

Ronaldo ffirma mar-Red 

Devils u dan ifisser li 

Ronaldo, s’issa, b’kollox 

sewa 117-il miljun ewro. 

Qabel ma Ibrahimovic 

iffirma ma’ PSG, l-aktar 

player li sewa b’kollox kien l- 

attakkant Fran/i] Nicolas 

Anelka. Ironikament Anelka 

beda l-karriera tieg[u ma’ 

PSG u kien il-manager bravu 

ta’ Arsenal, Arsene Wenger li 

[ataf lil Anelka g[as-somma 

ta’ 64,000 ewro fl-1997 meta 

Anelka kien g[ad kellu 18-il 

sena. 

Mal-Gunners Anelka dam 

jilg[ab biss sentejn u 

minkejja li dan dam ftit 

jilg[ab mat-tim minn Londra 

dawn irnexxielhom ibig[uh 

lil Real Madrid g[as-somma 

ta’ 29 miljun ewro. Meta 

wie[ed iqis li Anelka kien ilu 

Ibrahimovic ma’ Ajax. Kien hawnekk fejn ;ibed l-interess 

tal-klabbs kbar Ewropej 

biss sentejn ma’ Arsenal u 

kellu biss 20 sena s-somma 

ta’ 29 miljun ewro hi wa[da 

kbira. 

L-avventura ta’ Anelka ma’ 

Real ma tantx damet u dan filfatt 

lag[ab biss sta;un wie[ed 

mal-Merengues. Dawn tala[[ar 

bieg[u lil Anelka lil 

PSG. Anelka re;a’ rritona ma’ 

li [allsu s-somma ta’ 26 

miljun ewro g[alih u meta tqis 

li erba’ snin qabel dawn kienu 

big[uh 64,000 ewro dawn 

g[amlu telf ta’ madwar 25 

miljun ewro. 

Sentejn wara Anelka kien 

misluf lil Liverpool u wara 

din l-esperjenza mar-Reds, 

Anelka ing[aqad ma’ Man 

City g[as-somma ta’ 17-il 

miljun ewro. Matul it-tliet 

snin mas-Citizens Anelka sab 

ix-xibka 37 darba u dawn 

/edewh lil Fenerbahce g[assomma 

ta’ disa’ miljun ewro. 

Wara l-avventura mal-klabb 

Tork, li damet biss sena, 

Anelka dde/ieda li jer;a’ 

jirritorna fl-Ewropa, din iddarba 

ma’ Bolton li [allsu s- 

somma ta’ 19-il miljun ewro 

g[alih. 

Minkejja li Anelka kellu 29 

sena, fl-2008 Chelsea 

dde/idew li jakkwistaw lil dan 

il-player kontroversjali g[assomma 

ta’ 19-il miljun ewro. 

F’dawn l-a[[ar erba’ snin 

Anelka kien strumentali g[al 

Chelsea li reb[u ]ew; FA 

Cups, Charity Shield u 

kampjonat domestiku. 

Sfortunatament g[al Anelka, 

seta reba[ i/-Champions 

League ma’ Chelsea li kieku 

baqa’ mag[hom sa tmiem l- 

ista;un. Dan g[aliex f’Jannar 

li g[adda, dan iffirma malklabb 

?ini] ta’ Shanghai 

Shenhua li [allsu 25.5 miljun 

ewro g[alih. 

Anelka sar l-aktar player li 

qatt sewa flus fi/-?ina. 

B’total, il-klabbs li akkwistaw 

lil Anelka matul dawn is-snin 

[allsu total ta’ 135.5 miljun 

ewro. 

Reba[ kull fejn mar 

L-attakkant }vedi], 

Ibrahimovic sar l-aktar player 

li qatt sewa flus b’kollox 

matul din il-;img[a u l-flus li 

[allsu l-klabbs g[alih minn 

dejjem swewlhom ta’ ;id. 

Ibrahimovic, li llum g[andu 

30 sena beda l-karriera tieg[u 

fl-1999 ma’ Malmo. 

Wara sentejn ma’ dan ilklabb 

il-;ganti Olandi]i Ajax 

[allsu s-somma ta’ madwar 

disa’ miljun ewro g[al dan ilplayer 

b’teknika kbira. Ma’ 

Ajax, Zlatan ma ddi]appuntax 

u f’100 partita skurja 48 fuq 

medja ta’ erba’ sta;uni. Matul 

dawn l-ista;uni Ibrahimovic 

reba[ ]ew; kampjonati u 

tazza domestika. 

Minbarra li lag[ab filkampjonat 

Olandi], 

Ibrahimovic kien di;à beda 

jikseb l-esperjenza fi/- 

Champions League. Fis-sajf 

tal-2004 dan lag[ab anke l- 

Euro 2004 mat-tim nazzjonali 

u skurja gowl mill-isba[ 

kontra l-Italja. 

Bil-wirjiet tieg[u ma’ Ajax 

Ibrahimovic seraq l-attenzjoni 

tad-diri;enti ta’ Juventus li 

akkwistawh fl-2004 g[assomma 

ta’ 16-il miljun ewro. 

Arsenal ukoll kienu 

interessati f’Ibrahimovic 

imma kif irrakkonta flawtobijografija 

tieg[u dan ma 

[ax gost bl-atte;;jament taddiri;enti 

tal-klabb Ingli] u 

g[a]el li jilg[ab fl-Italja, ilpajji] 

li fih minn dejjem 

esprima l-aqwa futbol tieg[u. 

Mal-Bianconeri, ta[t ittmexxija 

ta’ Fabio Capello, 

Ibrahimovic reba[ post malewwel 

[dax u kien jibda 

f’koppja fuq quddiem 

flimkien ma’ Trezguet. Kienu 

[afna li kkritikaw lil Capello 

li g[a]el li jibda b’dan l- 

attakkant minn Malmo milli 

bil-le;;endarju Alex Del 

Ibrahimovic ma’ Barcelona fejn ma tantx kellu avventura 

po]ittiva


Sport 41 

Ibhrahimovic ma’ Juventus. Mag[hom dan reba[ ]ew; kampjonati konsekuttivi 

li qatt sewa flus 

Piero imma r-ri]ultati filgrawnd 

taw ra;un lil Capello 

kif ukoll lil Ibrahimovic. 

Fis-sentejn li g[amel ma’ 

Juventus Ibrahimovic reba[ 

]ew; kampjonati konsekuttivi 

li ;ew annullati mill-FIGC 

wara l-iskandlu ta’ 

‘Calciopoli’ imma li hu ]gur 

hu li l-wirjiet ta’ Zlatan bilgear 

iswed u abjad minn 

dejjem kienu tajbin u li taw ilfrott. 

F’92 partita ma’ 

Juventus Ibrahimovic skurja 

26 gowl. 

Wara l-iskandlu 

‘Calciopoli’ Ibrahimovic 

ing[aqad mar-rivali ta’ 

Juventus, Inter g[as-somma 

ta’ 24.8 miljun ewro. Bla 

dubju, minn kemm kien ilu fl- 

Italja Ibrahimvic wera l-aqwa 

log[ob ma’ Inter ta[t ittmexxija 

tal-kow/ Roberto 

Mancini li bena t-tim madwar 

Ibrahimovic. 

Ma’ Inter Ibrahimovic 

reba[ tliet kampjonati 

konsekuttivi kif ukoll ]ew; 

Supercups. Bla dubju l-aktar 

mument li fih spikka 

Ibrahimovic bil-gear iswed u 

blu kien meta dan skurja 

]ew; gowls fl-a[[ar jum talkampjonat 

2007-2008 kontra 

Parma biex Inter iddefendew 

it-titlu ta’ champions. 

Sena wara, Ibrahimovic 

re;a’ kien strumentali g[al 

Inter li din id-darba kienu ta[t 

it-tmexxija ta’ Mourinho biex 

dawn re;g[u ;ew dikjarati 

champions tal-Italja. Fi tliet 

sta;uni ma’ Inter Ibrahimovic 

lag[ab 117-il partita u skurja 

66 gowl. 

Ibrahimovic idde/ieda li 

jing[aqad ma’ Barcelona u 

dawn kellhom i[allsu s- 

somma ta’ 70 miljun ewro u 

taw anke lill-attakkant 

Samuel Eto’o minbarra dik issomma. 

Ma’ Barcelona Ibrahimovic 

beda tajjeb u sa[anistra anke 

skurja l-gowl tar-reb[a fl-El 

Clasico kontra Real i]da minn 

hemm ’il quddiem irrelazzjoni 

bejnu u bejn ilkow/ 

Pep Guardiola marret 

lura u Zlatan, li minn dejjem 

xtaq jilg[ab ma’ dan il-klabb 

Spanjol, wara biss sta;un, 

kellu jitlaq u jirritorna fl- 

Italja, din id-darba ma’ Milan. 

Mal-Katalani Ibrahimovic 

lag[ab 45 log[ba u skurja 22 

gowl kif ukoll reba[ ilkampjonat. 

Fl-awtobijografija 

tieg[u Ibrahimovic ]vela li 

Guardiola kien ir-ra;uni 

g[aliex telaq kif ukoll attakka 

players b[al Xavi u Messi li 

jobdu kull ma jg[id lill-klabb 

ming[ajr ma jg[idu tag[hom. 

Ibrahimovic ma’ Milan 

kellu sfida li jwaqqaf iddominju 

ta’ Inter u dan 

g[eleb din l-isfida g[ax g[en 

lil Milan jirb[u l-kampjonat 

g[all-ewwel darba sa mill- 

2004. G[as-servizzi tieg[u, 

Milan [allsu 24 miljun ewro 

u meta tqis li Barcelona, sena 

qabel [allsu 70 miljun ewro 

dan kien prezz tajjeb [afna. 

Ma’ Milan Ibrahimovic 

wera log[ob aqwa minn dak 

li wera ma’ Juventus u Inter. 

Il-player li dak i]-]mien kellu 

29 sena kien player komplet, 

aktar b’sa[[tu u aktar matur. 

Fit-tieni sta;un ma’ Milan 

Ibrahimovic ma rnexxilux 

jirba[ il-kampjonat u din 

kienet l-ewwel darba sa mill- 

2002 li Ibrahimovic ma 

reba[x il-kampjonat 

domestiku tal-pajji] li kien 

qieg[ed jilg[ab fih. 

Il-fatt li kull fejn mar reba[ 

juri kemm dan il-player hu 

de/i]iv u PSG, bl-akkwist 

tieg[u, ta’ Lavezzi u ta’ 

Thiago Silva ]gur li se jkunu 

l-aqwa forza li hemm fi 

Franza. It-tim ta’ Ancelotti 

[allas 22 miljun ewro g[al 

Ibrahimovic u dan ifisser li 

b’kollox Ibrahimovic sewa 

lis-sitt klabbs li lag[ab 

mag[hom 163 miljun ewro. 

Wie[ed irid ukoll i[ares 

lejn i]-]minijiet li fihom 

Ibrahimovic sar l-aktar player 

li qatt sewa flus. 

B[alissa d-dinja tal-futbol 

g[addejja minn kri]i 

finanzjarja u l-fatt li diversi 

klabbs waslu biex offrew 

dawk il-flus g[al dan il-player 

ta’ klassi mondjali juri kemm 

hu player ta’ kalibru g[oli. 

{olma li saret realtà 

L-attakkant }vedi] qal li 

hekk kif ing[aqad ma’ PSG, 

[olma li kellu saret realtà. 

“Din hi [olma o[ra li kelli u 

li issa saret realtà. Irrid 

nirringrazzja lil PSG talli 

g[amlu xi [a;a impossibbli, 

possibbli. Dan hu pro;ett 

interessati, pro;ett li jien 

nemmen [afna fih,” qal 

Ibrahimovic. 

qal li dan hu 

pass importanti fil-karriera 

tieg[u li issa, dejjem qed 

toqrob lejn it-tmiem tag[ha. 

“Ma kelli l-ebda dubju dwar 

x’se nag[]el meta PSG 

ikkuntattjaw lill-a;ent tieg[i. 

Kollox kien /ar f’mohh[i. 

Ninsab /ert li jien u l-players 

ta’ dan it-tim se niktbu l- 

istorja,” kompla Ibrahimovic. Ibrahimovic bil-faxxa ta’ captain tal-I]vezja waqt il-Euro 2012 

Ibrahimovic ma’ Inter fejn reba[ tliet kampjonati 

Ibrahimovic jippo]a bil-flokk ta’ PSG matul din il-;img[a 

wara li ffirma kuntratt ta’ tliet snin


FUTBOL 

Partitarji ta’ Milan 

jitolbu l-flus lura 

Numru kbir ta’ partitarji ta’ 

Milan qed jitolbu l-flus lura li 

[allsu tal-abbonament talista;un 

min[abba li qed 

i[ossuhom ‘ingannati’ b’dak 

li g[amel il-klabb. Milan, 

matul il-;img[a bieg[u liddifensur 

Thiago Silva u lillattakkant 

Zlatan Ibrahimovic 

lil PSG. 

Matul dawn l-a[[ar xhur, 

meta bdew iduru l- 

ispekulazzjonijiet li PSG se 

jakkwistaw lil dawn i]-]ew; 

players strumentali ta’ Milan, 

il-partitarji bdew jitolbu lill- 

President Silvio Berlusconi 

biex ma jbig[homx. 

Aktar ma bdew jg[addu 

;ranet l-ispekulazzjonijiet 

aktar bdew i]idu u [afna 

partitarji bdew jg[idu li jekk 

dawn i]-]ew; players 

jitne[[ew ma jixtrux il-biljetti 

g[all-ista;un li ;ej. 

Fit-2 ta’ Lulju id-Direttur 

Sportiv Adriano Galliani 

[abbar li Milan mhux se 

jbig[u lil Thiago Silva u kif 

kien mistoqsi jekk id-diskors 

hux l-istess g[al Ibrahimovic 

dan qal li l-attakkant }vedi] 

ukoll se jibqa’ ma’ Milan. 

Dan ;ab fer[ kbir fost ilpartitarji 

u jumejn wara bdew 

jinbieg[u il-biljetti g[allista;un 

li ;ej. Bl-a[bar li dawn 

i]-]ew; players se jibqg[u 

ma’ Milan, il-partitarji kienu 

pronti jakkwistaw il-biljetti. 

:ara i]da li fit-18 ta’ Lulju 

PSG [abbru li akkwistaw lil 

Thiago Silva kif ukoll lil 

Ibrahimovic. Dan qajjem 

kontroversja kbira fost ilpartitarji 

li issa huma lesti biex 

anke jift[u ka] il-Qorti dwar 

dan. 

Wie[ed irid jara issa x’se 

tkun ir-reazzjoni ta’ Milan 

g[al din il-protesta min-na[a 

tal-partitarji. 

Shakira Trot (Nathaniel Barbara) bin-numru 5 tidher tie[u t-tieni reb[a konsekuttiva u f’Malta 

fit-ti;rija Premier 

TI:RIJIET TA}-}WIEMEL 

It-tieni reb[a f’Malta 

g[al Shakira Trot 

minn Kenneth Vella 

Id-debba }vedi]a Shakira 

Trot reb[et l-aktar ti;rija 

importanti li saret il-:img[a 

filg[axija fil-korsa tal-Marsa. 

Din kienet riservata g[al 

]wiemel tal-klassi Premier u 

kienet tag[mel parti mis-37 

laqg[a tal-ista;un fuq seba’ 

ti;rijiet g[al ]wiemel tat-trott 

fuq distanza qasira ta’ 2140m. 

Shakira Trot kienet misjuqa 

minn Nathaniel Barbara. 

Tnax kienu ]-]wiemel li 

[adu sehem fit-ti;rija 

Premier. Kien Milord Barbes 

(Fren/u Cassar) l-aktar velo/i 

fl-ewwel metri. Dan feta[ 

vanta;; ]g[ir minn Shakira 

Trot (Nathaniel Barbara) u 

Matrix Reloaded (Rodney 

Gatt). 

200m mit-tmiem, Milord 

Barbes beda jnaqqas mill-pass 

u kien f’dak il-mument li 

Nathaniel Barbara po;;a lil 

Shakira Trot quddiem biex 

[adet it-tieni reb[a f’Malta 

minn daqstant dehriet 

quddiem l-istess Milord 

Barbes. Il-kwotat Label 

Chouan (David Ellul) u 

Matrix Reloaded temmew fittielet 

u r-raba’ post 

rispettivament. Shakira Trot 

kellha medja ta’ 1.16.1” filkilometru. 

Il-programm inkluda wkoll 

]ew; ti;rijiet tal-klassi Gold. 

Fl-ewwel wa[da, id-Daniz 

Little Nick [a t-tieni reb[a 

infila u f’Malta wara li kien 

kontinwament quddiem. Dan 

minn Nacarat Campbell 

(Rodney Gatt), Baron GL 

(Clint Vassallo) u Rambo 

Lambo (Noel Baldacchino). 

Anki fit-tieni ti;rija Gold, 

il-Fran/i] Pouvoir Magique 

(Noel Baldacchino) ukoll 

irre;istra t-tieni reb[a 

konsekuttiva u f’Malta. Dan 

wara li f’nofs id-dritta finali 

rnexxielu jaqbe] lil Side Spin 

(Julian Farrugia). Ozerio 

(Clint Vassallo) u Nobel 

Pasmarick (Rodney Gatt) 

temmew warajhom f’dik l- 

ordni. 

Saret ukoll finali ta’ 

Challenge Cup tal-ponijiet talgalopp 

li ntreb[et minn 

Mahay-Mandy misjuqa minn 

Sandro Cutajar. Joe Zerafa, 

f’isem il-kunsill tal-Malta 

Racing Club ippremja lil 

Cutajar fi tmiem it-ti;rija. 

I Ti;rija.Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Kulls Nero (T. 

Demanuele) {in – 2.51.5” (1.20.1”) 2. Loulou de la Rose (M. 

Ellul) 3. Leader Changerie (S. Portelli) 4. Kung Fjalar (J. Tabone) 

II Ti;rija.Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Sir de Landerije 

(M. Mifsud) {in – 2.47.1” (1.18.1”) 2. Syllabub (R. Gatt) 3. 

Third Time Lucky (M. Desira) 4. Law Suit (L. Ghigo) 

III Ti;rija.Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Koko Loco (J. 

Gafa’) {in – 2.48” (1.18.5”) 2. Ackaturbo (F. Portelli) 3. Newton 

du Pic (F. Abdilla) 4. Poete de la Sarthe (K. Saliba) 

IV Ti;rija.Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Little Nick (D. 

Mizzi) {in – 2.43” (1.16.1”) 2. Nacarat Campbell (R. Gatt) 3. 

Baron GL (C. Vassallo) 4. Rambo Lambo (N. Baldacchino) 

V Ti;rija.Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Pouvoir Magique (N. 

Baldacchino) {in – 2.43.4” (1.16.3”) 2. Side Spin (J. Farrugia) 3. 

Ozerio (C. Vassallo) 4. Nobel Pasmarick (R. Gatt) 

VI Ti;rija.Klassi Premier. Dist – 2140m. 1. Shakira Trot (N. 

Barbara) {in – 2.42.9” (1.16.1”) 2. Milord Barbes (F. Cassar) 3. 

Label Chouan (D. Ellul) 4. Matrix Reloaded (R. Gatt) 

VII Ti;rija.Klassi Silver. Dist – 2140m. 1. Orage du Pont (C. 

Camilleri) {in – 2.46.3” (1.17.7”) 2. Zerbin (S. Cassar) 3. 

Geronimos Cadillac (N. Baldacchino) 4. Lucas Ness (M. 

Farrugia) 

Ir-ri]ultati kollha


Sport 43 

Testijiet medi/i g[al Jean Michel Bazire 

minn Kenneth Vella 

..................................... 

Fl-a[[ar jiem is-sewwieq 

popolari Fran/i] Jean Michel 

Bazire, (li b[al dan i]-]mien 

sena wassalnielkhom 

intervista esklussiva mieg[u 

permezz ta’ din ir-rubrika) 

in]amm ta[t osservazzjoni flisptar 

ta’ Pontoise f’Pari;i fi 

Franza. 

Dan wara li [assu [a]in il- 

{add li g[adda wara li kien 

g[adu kemm temm fit-tielet 

post b’Quoumbe de Guez fil- 

Prix de Brussels li saret filkorsa 

ta’ Enghien. 

Fi tmiem it-ti;rija, Bazire 

deher li lanqas biss seta’ 

jitkellem u wa[da minn idejh 

dehret paralizzata. Bazire, ta’ 

43 sena qatt ma ntilef minn 

sensih u fil-jiem li ;ejjin se 

jsirulu aktar testijiet medi/i 

biex ji;i determinat x’tip ta’ 

kura g[andu b]onn. Din l- 

a[bar [asdet lil [afna li 

jsegwu dan l-isport min[abba 

li Jean Michel Bazire hu 

kkunsidrat b[ala wie[ed millaqwa 

sewwieqa fid-dinja. 

50 anniverarju ta’ Grosbois 

Dan l-a[[ar fi/-/entru tatta[ri; 

ta’ Grosbois, fi]-zona 

ta’ Boissy St Leger filperiferija 

ta’ Pari;i ;ie 

mfakkar il-[amsin anniverarju 

minn meta din l-art li fuqha 

hemm mibni /-/entru ;iet 

akkwistata mis-Societe’ Du 

Cheval Francais. Tista’ tg[id 

li dan I/-/entru Fran/i] hu l- 

g[ira ta’ kull pajji] li fih isiru 

t-ti;rijiet tat-trott. Barra 

kastell maestu] li l-istorja 

tieg[u tmur lura g[al ]mien ilmedjuevu 

u mu]ew vi/in 

tieg[u, hemm numru ta’ koros 

ta’ distanzi differenti, 

ristorant, klinika veterinarja u 

fuq kollox ir-residenza u stalel 

propjetà tal-aqwa trainers u 

sewwieqa Fran/i]i u ta’ 

o[rajn barranin residenti filpajji]. 

F’kelmtejn tal-okka]joni, 

Domink de Bellaigue, 

President tal-asso/jazzjoni 

Fran/i]a, tenna li /-/entru ta’ 

Grosbois huwa xhieda talqawwa 

Fran/i]a f’dan l-isport 

u fuq kollox kemm dan l- 

isport ]viluppa fil-pajji] matul 

l-a[[ar [amsin sena. 

Ti;rija stramba 

fl-Ingilterra 

Fil-korsa ta’ Worcester fl- 

Ingilterra, Moulin De La 

Croix ;ie dikjarat rebbie[ ta’ 

ti;rija mag[rufa b[ala 

Novices’ Hurdle. Dan wara li 

l-11-il ]iemel parte/ipant 

ie[or li kienu miktuba g[al 

din it-ti;rija, ;ew kollha 

rtirati. It-trainers ta’ dawn i]- 

]wiemel idde/iedew li 

jiskra//jawhom bi protesta 

kontra l-premju totali 

kkunsidrat fqir li kellha din itti;rija 

u li kien ila[[aq biss issomma 

ta’ £3000. G[axra 

minn dawn it-trainers we[lu 

multa ta’ £140 kull wie[ed. 

Moulin De La Croix kien 

misjuq minn Sam Twiston 

Davies li xorta ;era d-distanza 

kollha wa[du. 

Qabel it-ti;rija l-g[aqda tattrainers 

idde/idiet li xorta 

t[alli ]iemel wie[ed jie[u 

sehem biex it-ti;rija ssir xorta, 

il-premju ma jintilifx u aktar 

tard xorta seta’ jinqasam bejn 

it-trainers kollha. 

L-uniku trainer li ma ;iex 

immultat kien Gery Moore, ittrainer 

ta’ Cabimas, li ;ie 

rtirat min[abba li kien g[adu 

kemm ;era f’ti;rija o[ra jum 

qabel fil-korsa ta’ Uttoxeter. 

It-trainers l-o[ra li ;ew 

immultati kienu Charlie 

Mann, Nicky Henderson, 

David Pipe, Donald Mc Cain, 

Philip Hobbs, Venetia 

Williams, Alan King, Jonjo 

O’Neill, Seamus Mullins u 

Evan Williams. 

Dawn it-trainers kellhom 

kliem ta’ kritika kontra d- 

diri;enti tal-korsa ta’ 

Worcester u sostnew li premju 

b[al dan kien jing[ata biss 40 

sena ilu. It-trainers ]iedu 

jg[idu li d-diri;enti tal-korsa 

jridu jifhmu li ming[ajrhom u 

ming[ajr il-jockeys u s-sidien 

ma ji;ux organizzati ti;rijiet. 

Imut Miinnehoma 

Dan l-a[[ar t[abbret ilmewt 

ta’ Miinnehoma, irrebbie[ 

tal-edizzjoni 1994 tatti;rija 

Grand National. Dan 

i]-]iemel kien propjetà talartist 

Ingli] Freddie Starr u 

miet fl-età ta’ 29 sena. 

Miinnehoma kien l-aktar 

]iemel anzjan li kien g[adu 

[aj u li fil-karriera tieg[u kien 

reba[ in-National. Fl-1994, 

meta reba[ din it-ti;rija 

presti;ju]a, dan i]-]iemel 

kien misjuq minn Richard 

Dunwoody u kien im[arre; 

minn Martin Pipe. 

Miinnehoma kellu 11-il 

sena meta reba[ il-Grand 

National u fil-karriera tieg[u 

;era bejn l-1989 u l-1996 fejn 

reba[ 11 mill-25 ti;rija li [a 

sehem fihom, fosthom anki t- 

ti;rija Sun Alliance Chase fl- 

1992 u li ;iet organizzata 

waqt il-festival ta’ 

Is-sewwieq popolari Fran/i] Jean Michel Bazire li b[al lum 

;img[a ntilef minn sensih fi tmiem ti;rija fil-korsa ta’ Enghien. 

Cheltenham. B’kollox reba[ 

il-fuq minn £250,000 filkarriera 

tieg[u. 

:urnalisti Ingli]i li 

jirrapportaw dan l-isport 

ikkummentaw li Miinnehoma 

kien ]iemel e//ezzjonali 

f’ti;rijiet bl-ostakli u ostakli 

diffi/li kien jag[milhom fost 

l-aktar fa/li. 

Ftehim ta’ £40 miljun 

Il-kumpanija tal-im[atri fuq 

l-internet Betfair iffirmat 

kuntratt kummer/jali li 

jla[[aq is-somma ta’ £40 

miljun mal-British Horse 

Racing Authority, ir- 

Racecourse Association u l- 

Horsemen’s Group. 

Dan il-ftehim hu g[al 

[ames snin. B’hekk din ilkumpanija 

tal-im[atri se tg[in 

direttament fl-i]vilupp talisport 

filwaqt li l- 

asso/jazzjonijiet involuti florganizzazzjoni 

tat-ti;rijiet 

qed jintrabtu li jorganizzaw 

numru ta’ ti;rijiet kull sena ta’ 

/ertu livell u li fuqhom jistg[u 

jsiru im[atri differenti. 

Dan il-ftehim imur oltre 

obbligazzjonijiet o[ra 

finanzjarji li kumpaniji talim[atri 

jridu j[allsu kull sena, 

fosthom taxxa imposta millgvern 

Ingli] u li l-qlieg[ 

minnha jmur kollu fuq l- 

i]vilupp tal-isport. 

I]-]ew; na[at iddeskrivew 

dan il-ftehim b[ala wie[ed 

storiku u appellaw lillkumpaniji 

ta’ im[atri o[ra, 

ibba]ati barra r-Renju Unit 

biex jie[u l-e]empju ta’ 

Betfair u anki huma jg[inu fli]vilupp 

tal-isport bi 

sponsorship kbir u li jkun 

maqsum fuq numru ta’ snin. 

I]-]iemel Ingli] Miinnehoma li l-mewt tieg[u t[abbret dan l-a[[ar u li fl-1994 kien reba[ il-famu]a Grand National. 

Il-websajt 

G[alkemm ninsabu fl-eqqel 

tas-Sajf, fuq il-websajt 

www.kennethvella.com xorta 

qed inwasslu l-a[[ar filmati 

tat-ti;rijiet li qed ji;u 

organizzati fil-korsa tal-Marsa 

waqt il-kampjonati Sajfin. 

Grazzi g[all-kollega Michael 

Balzan li jie[u [sieb ilmunta;; 

u Paul Mifsud li 

jie[u [sieb il-filmati, dawn 

qed jitpo;;ew ftit jiem biss 

wara li jkun sar il-programm 

fil-korsa tal-Marsa. Barra dan, 

fuq l-istess websajt wie[ed 

jista’ jaqra wkoll artikli dwar 

dan l-isport u anki jsib kopja 

tal-annwal dwar dan l-isport 

ippublikat kull sena. 

?ertament dan kollu ma 

kienx ikun possibli ming[ajr 

l-g[ajnuna u l-appo;; 

kontinwu tal-Kunsill tal-Malta 

Racing Club immexxi mi/- 

Chairman tieg[u Dr Matthew 

Brincat li minn dejjem 

emmnu f’inizjattiva b[al din.


LAQG{A :ENERALI ANNWALI MFA 2012 

Ikomplu d-diversi pro;etti ta’ infrastruttura 

sportiva b’risq il-log[ba tal-futbol 

Minn Simon Borda 

F’lukanda ewlenija fil- 

Furjana, saret il-Laqg[a 

:enerali Annwali tal-Malta 

Football Association, it-tieni 

wa[da ta[t it-tmexxija tal- 

President Norman Darmanin 

Demajo. 

Anke jekk fid-dawl ta’ 

]minijiet diffi/li min[abba l- 

maltemp finanzjarju u 

f’perjodu meta l-kankru talmatch-fixing 

qieg[ed isir 

i]jed evidenti, l-MFA xorta 

g[a]let li tkompli tinvesti 

b’mod dirett fil-log[ba 

domestika. Investiment, li l- 

g[an tieg[u g[andu jibqa’ li 

jo[loq aktar interess fillog[ba 

tal-futbol, minkejja l- 

isfidi kollha. 

Tul is-sena li g[addiet ilqofol 

tal-attività sportiva 

f’Ta’ Qali, daret mal-operat 

ta/-?entru Tekniku. Anke 

jekk l-investiment filgrassroots, 

tie[u l-frott 

tieg[u fuq medda ta’ ]mien, 

matul l-a[[ar 12-il xahar l- 

MFA kompliet tikkultiva 

pedamenti ;odda [alli l- 

livell tal-futbol f’pajji]na 

jkompli jog[la. 

Ta[t it-tmexxija ta’ Sergio 

Soldano li [adem snin twal 

fl-Akkademja ta’ Parma FC, 

l-MFA nidiet strate;ija biex 

Il-President tal-MFA, Norman Darmanin Demajo waqt 

il-Laqg[a :enerali Annwali (ritratti> Joseph Galea) 

ta//erta li fil-futur nil[qu 

livell ta’ e//ellenza. Pro;ett 

li anke minn dak li rajna 

f’servizz spe/jali fl-istess 

Laqg[a :enerali qed 

jitmexxa b’mod 

professjonali. 

Aktar minn hekk in;iebu 

Malta diversi kow/is ta’ 

fama internazzjonali fosthom 

Giampiero Ventura, kow/ ta’ 

Torino u Chris Ramsey, 

isem li ]gur m’g[andu b]onn 

l-ebda introduzzjoni 

spe/jalment mad-dilettanti 

tal-futbol Ingli]. 

Dan kollu fid-dawl li minn 

din is-sena wkoll l-MFA 

kompliet bl-insistenza biex 

il-Head Coaches tannurseries 

f’pajji]na jkomplu 

j]idu l-g[arfien tag[hom. 

Fuq kollox anke skont l- 

istess rapport amministrattiv, 

i/-/entru tekniku tal-MFA 

illum sar post miftu[ g[addiskussjoni 

u tag[lim fuq l- 

aspetti kollha li toffri l- 

log[ba tal-futbol. 

Din is-sena l-MFA 

kompliet ukoll f’vi]joni 

progressiva li l-klabbs 

jing[ataw aktar ri]orsi biex 

jikbru u ji]viluppaw. 

B’kollox f’perjodu ta’ 24 

xahar, tlestew aktar minn 50 

pro;ett li g[alihom l-MFA 

ikkommettiet l-akbar 

per/entwal ta’ nfiq, tant li n- 

“Il-[idma tag[na hija 

bba]ata fuq parte/ipazzjoni 

akbar tal-klabbs. Anke jekk ilbidla 

f’xi mumenti to[loq 

bi]a’, g[all-Malta Football 

Association, il-bidla hija sfida 

u kull bidla trid tissarraf 

f’ri]ultati. Ninsabu f’era ;dida 

u l-bidla [alliet il-marka 

tag[ha”. 

Hekk tenna l-Kap E]ekuttiv 

tal-Malta Football 

Association, Bjorn Vassallo 

f’intervent li g[amel waqt il- 

Laqg[a :enerali tal-MFA. 

Waqt li ta [arsa dettaljata tar- 

Rapport Amministrattiv, u li 

;ie approvat mill-membri 

pre]enti, Vassallo sa[aq li l- 

investiment li qed tag[mel l- 

MFA fil-grassrootsjibqa’ 

prijorità. 

“Qed nag[mlu [idma ta’ 

kultivazzjoni ;dida fi plejers 

]g[ar. Anke jekk dan l- 

investiment jiswa [afna flus, 

nemmnu li l-attenzjoni tag[na 

nefqa kapitali qab]et it-€12- 

il miljun. 

Minn dawn, madwar €10 

miljuni ntefqu fi progetti 

infrastrutturali tal-klabbs u l- 

asso/jazzjonijiet membri, 

filwaqt li madwar €2 

miljuni ntefqu f’fa/ilitajiet 

sportivi tal-MFA. 

Tul l-ista;un li g[adda 

kien hemm ]ieda flattendenza 

g[all-log[biet 

tal-Kampjonat Premier u l- 

Ewwel Divi]joni. Meg[jun 

ukoll mill-fatt li l-ista;un li 

g[adda kien l-ewwel darba li 

l-Kampjonat Premier sar bi 

tnax-il tim, f’dan l-ista;un 

kien hemm ]ieda ta’ 11%, 

waqt li l-Kampjonat tal- 

Ewwel Divi]joni ra ]ieda ta’ 

151%. 

Kuntrarjament g[allkampjonati 

superjuri, Ilkampjonati 

tat-Tieni u t- 

Tielet Divi]joni raw tnaqqis 

ta’ 50% u 52% 

rispettivament. 

Il-U* Bet FA Trophy, il- 

BOV Super Cup u l-Euro 

Cup ukoll raw ]idiet flattendenzi. 

Matul is-sena li g[addiet, 

l-MFA kompliet issa[[a[ irrelazzjoni 

tag[ha kemm mal- 

FIFA, kif ukoll mal-UEFA, 

tant li r-relazzjonijiet jinsabu 

f’qag[da e//ellenti. 

Relazzjonijiet li komplew 

fil-grassrootshija nifs ;did u 

anke jekk b’pa/enzja kbira fi 

snin li ;ejjin se naraw irri]ultati”. 

Vassallo tkellem ukoll dwar 

diversi tibdiliet filkompetizzjonijiet 

lokali, 

tibdiliet li fi kliem i/-CEO tal- 

MFA [allew diversi ri]ultati 

po]ittivi, fosthom ]idiet flattendenzi. 

“Hemm b]onn li l-bidliet li 

qed nag[mlu nkomplu 

n[addmuhom [alli kull 

potenzjal rieqed li je]isti 

nibdew in[addmuh. 

Il-bidliet fil-futbol jo[olqu 

aktar interess, u dan ikun 

ifisser d[ul akbar lill-klabbs” 

qal Vassallo li kompla li llum 

l-inizjattivi u l-pro;etti qed 

igawdu minnhom il-clubs 

waqt li wissa lill-clubs biex 

ikomplu joqog[du attenti flinfiq 

tag[hom. 

Tul id-diskors tieg[u 

Vassallo tkellem ukoll dwar 

bidliet o[ra po]ittivi fosthom 

fis-settur tar-referees. Dan iddipartiment 

kien fl-ewwel 

sta;un tieg[u ta[t iddirezzjoni 

ta’ Adrian Casha 

b[ala direttur tar-referees, u 

ikunu esti]i bi]-]jara tal- 

President tal-UEFA Michel 

Platini f’Malta fl-a[[ar ta’ 

Marzu. 

}jara li kompliet tag[ti 

aktar motivazzjoni lill-akbar 

asso/jazzjoni ta’ pajji]na 

tkompli bil-mixja 

ambizzju]a tag[ha anke 

f’dawn il-mumenti diffi/li li 

g[addejja minnu l-log[ba 

tal-futbol. 

Fl-istess laqg[a mtlew 

ukoll 14-il vakanza g[all- 

Membri Ordinarji tal- 

Kumitat E]ekuttiv g[as-sena 

2012-2013 minn diversi 

divi]jonijiet. 

Paul Spiteri u John Vella 

se jirrappre]entaw lil klabbs 

tal-Kampjonat Premier, 

Tyrone Demanuele u Joseph 

Sammut se jkunu f’isem ilklabbs 

tal-Ewwel Divi]joni. 

Michael Cutajar u Charles 

Scerri ;ew eletti wara 

elezzjoni, 

Manuel Gauci u Albert 

Pace se jkunu rappre]entanti 

f’isem il-Klabbs tat-Tieni 

Divi]joni, waqt li Joseph 

Farrugia u Paul Sammut 

g[all-klabbs tat-Tielet 

Divi]joni. 

Il-membri l-o[ra huma 

Joseph Micallef (Youth FA), 

Alvin Grech (Gozo FC), kif 

ukoll Lino Bartolo u Donald 

Spiteri. 

“Minkejja sena ta’ sfidi kbar 

l-MFA kompliet tinvesti” 

fl-ista;un li g[adda 

b’de/i]joni g[aqlija rajna l- 

introduzzjoni ta’ diversi 

referees ]g[a]ag[ fl-istadia 

lokali tag[na anke f’partiti 

importanti. 

Ma setax jonqos l-id illeminija 

tal-President Norman 

Darmanin Demajo ma 

jitkellimx fuq sfidi o[ra li qed 

jolqtu lill-asso/jazzjoni, 

fosthom il-match fixing, waqt 

li tenna li l-MFA se tkompli 

tkun soda quddiem dawn i/- 

/irkustanzi. 

“Irridu n[arsu ’l quddiem 

b’ottimi]mu. Illum l-MFA 

tgawdi l-akbar rispett mill- 

FIFA u l-UEFA, u qed 

nibbenefikaw aktar minn qatt 

qabel. Il-vi]joni tag[na hija 

rebbie[a g[ax hija bba]]ata 

fuq il-klabbs. 

“Irridu nkomplu bilprogramm 

tag[na li 

nirriformaw il-log[ba.” temm 

i/-CEO Bjorn Vassallo, li 

rringrazzja wkoll lil dawk 

kollha li qed jg[inu f’dan ilprogramm 

tal-MFA.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Sport 45 

LAQG{A :ENERALI ANNWALI MFA 2012 

Il-verdett finali ta’ Norve;ja vs 

Malta fis-17 ta’ Awwissu 

Il-Laqg[a :enerali Annwali 

tal-MFA g[alqet b’diskors 

meqjus u ma[sub mill- 

President tal-MFA Norman 

Darmanin Demajo, li fih tratta 

diversi aspetti hekk meqjusa 

kru/ijali u ta’ importanza 

kbira mhux biss g[all-MFA 

imma wkoll g[al-log[ba 

in;enarali. Ma naqasx ukoll 

tul intervent tieg[u li jsemmi 

l-ka] Norvegja vs Malta, waqt 

li tenna li fil-jiem li ;ejjin se 

jitressaq ka] ie[or ;did ta’ 

korruzzjoni. 

“Sena ilu ;ejt hawn, u 

[e;;i;tkom to[or;u millcomfort 

zone. In[oss li l- 

ma;;oranza tal-klabbs qed 

jag[mlu dan”, qal il-President 

tal-MFA fejn sa[aq li skont l- 

opinjoni personali tieg[u 

kienu l-klabbs tal-Fgura, 

Qormi u Pembroke l-aktar li 

rnexxew f’dan l-aspett. 

I]da tul id-diskors tieg[u 

Darmanin Demajo tkellem 

aktar fuq il-futur milli fuq ilpassat 

u sa[aq li biex nibdew 

nag[mlu l-passi ’l quddiem 

iridu nag[mlu bidliet 

fundamentali ta’ kif in[arsu 

lejn il-log[ba tal-futbol 

f’sitwazzjoni li tinsab f’salib 

it-toroq fejn l-Financial Fair 

Play, u l-match fixingqed 

jilg[abu parti important. 

“A[na m’a[niex e]enti 

mid-dinja tal-futbol u 

a//essibbli b[al kul[add”. 

Meta rrefera g[all-bidliet 

fundamentali li jridu jsiru, 

Darmanin Demajo sa[aq li 

kull plejer irid jie[u 

responsabbiltà assoluta kemm 

fil-ground kif ukoll fil-[ajja 

personali tieg[u, spe/ijalment 

fejn tid[ol ir-re;istrazzjoni 

tieg[u mal-klabb. 

“Irid jispi//a ]-]mien ta’ 

dikjarazzjonijiet foloz u 

kuntratti li mhumiex skont irregolamenti”. 

Ma naqasx 

ukoll li l-President issemmi l- 

kankru li qed ja[kem id-dinja 

tal-football, il-match fixingu 

qal li l-plejers iridu jie[du 

kull responsabbiltà talazzjonijiet 

tag[hom, waqt li 

sa[aq li l-MFA se jkollha 

g[ajnejha miftu[in biex dan 

il-kankru ma jinfirexx 

f’pajji]na. 

“Bil-kankru tal-match 

fixing ma’ saqajna 

m’g[andniex x’noqog[du 

nag[mlu hawn” qal b’le[en 

sod il-President. F’din il-parti 

tad-diskors Darmanin Demajo 

tkellem dwar il-match fixing 

Norve;ja vs Malta fejn 

tressqu tliet plejers wara li 

ng[ataw issa kull /ans jibnu 

d-difi]a tag[hom, 

Il-ka] issa mistenni jinqata’ 

mill-Bord tad-Dixxiplina u l- 

Kontroll tal-UEFA fis-17 ta’ 

Awwissu. 

Bidla fundamentali o[ra li 

trid issir tenna Darmanin 

Demajo, hija fil-kow/is u flamministraturi 

tal-klabbs. Fi 

kliemu l-infrastruttura biss ma 

tg[ollix il-livell tal-futbol, u 

g[alhekk hu me[tie; li l- 

kow/s tag[na jkomplu 

jitg[allmu aktar [alli jg[inu 

i]jed fl-i]vilupp tal-log[ba, 

waqt li qal li l-bieb ta/-?entru 

Tekniku hu miftu[ g[al min 

lest i]id l-g[arfien tieg[u. 

Anke l-messa;; lejn amministraturi tal-klabbs kien 

/ar mill-President. 

“Irrispettaw ir-regoli” 

“Tridu timxu mar-regoli l- 

;odda tal-Financial Fair Play. 

Meta timxu ma’ dawn irregoli 

tkunu g[amiltu akkwist 

akbar mill-aqwa tazza 

domestika li te]isti. Iffukkaw 

biex tibbilan/jaw il-kotba. 

“Qabel ma kellkom xejn, 

i]da issa tridu tie[du [sieb l- 

infrastruttura g[ax i]-]mien 

tat-tibdil jasal u jrid ikollkom 

il-finan]i me[tie;a.” 

{a;a li qed twe;;a’ [afna 

lill-President tal-MFA u l- 

asso/jazzjoni hi l-[sieb talklabbs 

fuq il-plejers barranin. 

Waqt li Darmanin Demajo ma 

qalx li hawn [afna plejers 

barranin ]ejda, qal: “Qed 

twe;;ag[ni [afna li kul[add 

meta jonqsu plejer imur i;ibu 

minn barra u ma jarax 

x’potenzjal hemm fi]-]g[ar 

tieg[u. 

“Illum it-tfal qed 

nag[tuhom dak kollu me[tie; 

u di;à qed nesperjenzaw 

ri]ultati po]ittivi anke 

f’log[biet internazzjonali. 

Irridu nib]g[u g[at-talent li 

g[andna u nkomplu mmexxu 

t-tfal fl-aqwa ambjent 

possibli.” 

Waqt li kompla jis[aq fuq 

it-tibdil, Darmanin Demajo 

qal li wasal ukoll i]-]mien li 

ssir bidla fundamentali flistruttura 

tal-klabbs tag[na. 

“I]-]mien li jkollna 

kumitati b’rabta /off g[adda. 

Irridu ni]guraw li l-futur talklabbs 

tag[na jkun f’idejn 

sodi u na[seb li wasalna flistadju 

li l-klabbs isiru 

Limited Liability Company. 

Din to[loq struttura ta’ ba]i 

finanzjarja soda.” 

Bidliet o[ra li tkellem 

fuqhom il-President 

jirrigwardjaw lill-MEPA, kif 

ukoll lill-Gvern u sa[aq li kull 

gvern tal-;urnata g[andu jqis 

il-futbol b[ala spunt li 

ji;;enera attività ekonomika. 

“Sentejn ilu tellajtuni b[ala 

President u fuq kollox anke 

jiena g[andi affarijiet li rrid 

nibdel. Matul dawn l-a[[ar 24 

xahar tg[allimt ukoll. Jiena 

lest li nisma’ lil kul[add u 

jekk hemm b]onn inbiddel 

lest nag[mel dan. 

“G[andna[afna affarijiet 

x’inbiddlu fosthom 

regolamenti antikwati. Jiena 

qieg[ed hawn biex nag[ti 

servizz u mhux biex nirba[ ilvoti” 

g[alaq il-Laqg[a 

:enerali l-President tal-MFA. 

L-investiment fil-klabbs i[alli 

l-marka tieg[u fil-finanzi tal-MFA 

Fl-istess Laqg[a :enerali Annwali 

;ew pre]entati dettalji dwar il-finanzi 

tal-Malta Football Association. Anke 

jekk fi kliem il-President tal-MFA, il- 

Balance Sheet tal-MFA iddg[ajfet 

g[ax l-asso/jazzjoni g[a]let li 

tkompli tinvesti fl-infrastruttura talklabbs, 

g[al Norman Darmanin 

Demajo din hi g[a]la g[aqlija g[ax 

b’hekk biss jista’ jitjieb il-livell talistess 

klabbs b’konsegwenza li jitjieb 

il-livell tal-futbol lokali. 

Is-sena finanzjarja tal-MFA g[alqet 

fil-31 ta’ Mejju 2012, u l-MFA kellha 

]ieda fid-d[ul ta’ €1,429,790 fuq issena 

li g[addiet waqt li l-ispejje] 

operattivi raw ]ieda ta’ €787,000. 

F’dawn it-12-il xahar l-MFA rat 

]ieda fid-d[ul tag[ha mill-UEFA, 

waqt li esperjenzat tnaqqis mill-fondi 

tal-FIFA. 

L-MFA kellha d[ul ie[or minn 

diversi sponsors u mill-gate money 

waqt li sofriet ukoll telf minn sponsor 

tat-tim nazzjonali. 

Minkejja ]-]ieda fid-d[ul tul l-a[[ar 

12-il xahar l-MFA kellha wkoll aktar 

spejje] fejn is-salarji ]diedu 

€280,000, kif ukoll ]idiet ta’ spejjez 

marbuta mal-klabbs. It-tibdil tal-kow/ 

nazzjonali sewa €110,000. 

Matul is-sena li g[addiet kien hemm 

]idiet fl-ispejjez tat-tim nazzjonali, u 

l-plejers gawdew i]jed permezz talappearance 

money flok [las g[allta[ri;. 

Waqt li dawn l-isfidi u pro;etti 

;odda qed jkomplu l-jkabbru l- 

professjonalità tal-MFA, madankollu 

qed i;ibu mag[hom ]ieda fl-ispejjez. 

Id-diversi mi]uri u d-de/i]jonijiet 

marbutin mal-operat, anke jekk fihom 

innifishom huma tajbin, qed ikollhom 

effett tqil fuq il-finanzi tal-MFA. 

Kif ;ie spjegat diversi drabi fil- 

Laqg[a :enerali tal-MFA, l- 

amministrazzjoni pre]enti kompliet 

tinvesti fi pro;etti ta’infrastruttura li 

wassal biex l-MFA kellha nfiq i]jed 

mid-d[ul ta’ €4.42 miljun. 

“G[alina hija de/i]joni g[aqlija li 

nkomplu ninvestu fil-klabbs lokali 

anke jekk dan qed ikollu effett qawwi 

fuq is-sa[[a finanzjarja talasso/jazzjoni. 

“Qed in]ommu mal-weg[diet li 

g[amilna u ta’ dan a[na kburin g[ax 

g[andna x’nuru” tenna t-Te]orier tal- 

MFA Antoine Portelli. 

Anke jekk fi kliem it-Te]orier 

Portelli dan qed i;ib diversi spejje] 

kbar fosthom interessi bankarji, l- 

Asso/jazzjoni tinsab /erta li fi ftit snin 

ter;a’ tibni sisien sodi. 

“M’a[niex hawnhekk biex nag[mlu 

l-qlig[. Qeg[din hawnhekk biex 

insa[[u lill-clubs. Ma jiswiex li 

jkollna l-miljuni l-bank, waqt li l- 

klabbs qed imutu. Irridu nassiguraw li 

nag[tu l-g[odda kollha me[tie;a biex 

b’hekk l-istess klabbs ji;;eneraw ilflus. 

“Ninsabu perswa]i li b’dak li qed 

nag[mlu, g[andna l-abbilità wkoll li 

n[allsu d-djun li qed nag[mlu, g[ax 

nafu li fis-snin li ;ejjin se jkollna 

]ieda ta’ d[ul mill-UEFA u middrittijiet 

televi]ivi” qal Antoine 

Portelli. 

Tul id-diskors tieg[u, Antoine 

Portelli semma diversi inizjattivi o[ra 

ta’investiment li g[amlet l-MFA 

fosthom l-investiment fl-electronic 

ticketing system li ]gur naqqset l- 

abbu] bil-kbir, kif ukoll polza ta’ 

assigurazzjoni g[all-plejers tat-tim 

nazzjonali. 

Portelli tenna li l-MFA qed tag[ti 

importanza kbira lit-teknologija, waqt 

li ma naqasx bl-appell tieg[u lejn ilklabbs 

lokali biex ikollhom tmexxija 

tal-Financial Fair Play.


Andy Murray 

OLIMPJADI 

Murray irid ipatti 

g[at-telfa ta’ Wimbledon 

It-tennista Britanniku 

Andy Murray qal li waqt l- 

Olimpjadi jrid ipatti g[attelfa 

li sofra tliet ;img[at 

ilu waqt il-finali tal-Grand 

Slam ta’ Wimbledon kontra 

Roger Federer. Tliet 

;img[at wara t-telfa 

f’Wimbledon, Murray se 

jer;a’ jkun qed jilg[ab flistess 

courts. 

Murray seta sar l-ewwel 

Britanniku sa mill-1936 li 

jkun reba[ Grand Slam. L- 

a[[ar tennista Britanniku li 

g[amel dan kien Fred 

Perry. 

“Na[seb li l-fatt li se 

ner;a’ nilg[ab daqshekk 

malajr wara t-telfa ta’ 

Wimbledon se tg[inni biex 

inkun aktar motivat u flistess 

[in ninsa malajr 

kemm jista’ jkun iddi]appunt,” 

qal Murray. 

“In[ossni tajjeb. Stri[ajt 

ftit wara Wimbledon u 

er;ajt bdejt nit[arre;. Li 

kieku mhux qed isiru l- 

Olimpjadi kont nistrie[ g[al 

xi tliet ;img[at imma kull 

ma stri[ajt erbat ijiem u 

er;ajt bdejt g[ax irrid 

nirba[ il-medalja taddeheb,” 

kompla Murray. 

Murray qal li issa g[andu 

esperjenza bi]]ejed biex 

jirkupra minn telfa f’finali. 

“Kif bdejt ner;a’ nit[arre; 

f’dan il-court, mo[[i beda 

TOUR DE FRANCE 

Wiggins jirba[ 

id-19-il tappa 

Il-Britanniku Bradley 

Wiggins reba[ id-19-il 

tappa tat-Tour de France 

biex g[amel pass lejn irreb[ 

tat-titlu. Wiggins 

g[amel id-distanza ta’ 

53.5km f’[in ta’ sieg[a, 

erba’ minuti u 13-il 

sekonda. 

Fit-tieni post spi//a 

sie[bu Chris Froome filwaqt 

li fit-tielet post spi//a Luis 

Leon Sanchez. Cadel Evans, 

ja[seb fuq il-finali li tlift. Ilfamilja 

tieg[i u s[abi 

g[amlu minn kollox biex 

ninsa malajr it-telfa u 

niffoka fuq l-Olimpjadi,” 

qal Murray. 

F’intervista fuq stazzjon 

televi]iv, qabel ma lag[ab 

il-finali kontra Federer, 

Murray kien qal li g[alih 

medalja tad-deheb fl- 

Olimpjadi hi aktar 

importanti minn Grand 

Slam, anke jekk [afna 

tennisti ja[sbuha mod ie[or. 

Waqt l-Olimpjadi mhux 

se jkunu qed jie[du sehem 

i/-champion renjanti, 

Rafael Nadal kif ukoll il- 

Fran/i] Gael Monfils. 

Erba’ snin ilu Murray 

kien ;ie eliminat mill- 

Olimpjadi fl-ewwel rawnd 

u bla dubju dan irid ipatti 

mhux biss g[at-telfa 

f’Wimbledon i]da anke 

g[ad-di]appunt li sofra 

f’Beijing. Murray waqt l- 

Olimpjadi, fil-kategorija 

tad-doubles se jilg[ab ma’ 

[uh Jamie u dan qal li din 

hi [olma tieg[u li se ssir 

realtà. 

“Meta tkun g[adek ]g[ir 

u tilg[ab it-tennis ma’ [uk 

qatt ma tobsor li xi darba int 

u hu se tkunu qed 

tirrappre]entaw lil pajji]ek 

waqt l-Olimpjadi,” qal 

Murray. 

li hu l-holder jinsab kwa]i 

16-il minuta wara Wiggins. 

It-tour jintemm illum. 

Kif spi//aw 

1. Bradley Wiggins, 2. 

Chris Froome, 3. Luis Leon 

Sanchez, 4. Peter Velits 

Klassifika :enerali 

1. Bradley Wiggins, 2. 

Chris Froome, 3. Vincenzo 

Nibali, 4. Jurgen Van den 

Broeck 

FUTBOL 

“Nittama li Van Persie 

jibqa’ mag[na” 

Il-manager ta’ Arsenal, 

Arsene Wenger qal li jittama li 

l-attakkant Van Persie jibqa’ 

mal-Gunners. Van Persie ftit 

tal-;img[at ilu ]vela li mhux 

se j;edded il-kuntratt tieg[u 

ma’ Arsenal u hekk kif qal dan 

diversi klabbs, fosthom Man 

City, Juventus u Man Utd 

bdew joffru l-flus g[al dan ilplayer. 

“Van Persie hu wie[ed millaqwa 

attakkanti fid-dinja u 

g[alhekk irrid li jibqa’ 

mag[na. Sta;un ilu Van Persie 

kellu wirjiet mill-aqwa. Jekk 

jitlaq ikun telaq,” qal Wenger. 

Fl-istess diskors Wenger qal 

li Arsenal se jag[mlu minn 

kollox biex dan l-ista;un ma 

jer;g[ux jaqg[u lura fil-;lieda 

g[all-kampjonat. “Nafu kemm 

i;;ilidna biex spi//ajna t-tielet 

u ma rridux ner;g[u 

nispi//aw fl-istess 

sitwazzjoni,” qal Wenger. 

Ta’ min jinnota li Arsenal, 

wara l-ewwel seba’ partiti 

kienu tilfu erbg[a minnhom u 

dan ikkumplika l-affarijiet 

g[al dan il-klabb. “Irridu 

niffukaw fuq il-bidu talista;un 

u mhux fuq ittrasferimenti,” 

qal Wenger. 

S’issa Arsenal akkwistaw lil 

Lukas Podolski u Olivier 

Giroud, ]ew; attakkanti, 

TRASFERIMENTI 

wie[ed ming[and Cologne u 

wie[ed ming[and Bordeaux. 

Meta Arsenal akkwistaw lil 

Podolski d-diri;enti ta’ 

Arsenal qalu li dan ma kienx 

akkwistat biex jie[u post Van 

Persie i]da aktar ma g[adda 

]mien aktar kien evidenti l-fatt 

li dan in;ieb biex jie[u post l- 

Olandi] li min-na[a tieg[u qal 

li jrid jitlaq lill-klabb biex 

ikollu /ans jirba[ aktar unuri. 

Arsenal ilhom ma jirb[u 

unur sa mill-2004 u kien [afna 

players fosthom Gael Clichy, 

Cesc Fabregas u Samir Nasri li 

telqu lill-klabb matul dawn l- 

a[[ar snin. 

“Se nibdew mill-bidu” 

Il-kow/ ta’ Milan, Massimo 

Allegri qal li Milan se 

jkollhom jibdew mill-bidu 

wara t-tluq ta’ 12-il player. 

Fost dawn il-players hemm 

players li kienu ilhom snin 

twal ma’ dan il-klabb b[al 

Gattuso, Nesta, Seedorf, 

Inzaghi u Zambrotta. 

Matul il-;img[a ;ie ]velat 

ukoll li Thiago Silva u 

Ibrahimovic iffirmaw ma’ 

PSG. 

“Telqu 12-il player, u[ud 

minnhom min[abba g[a]la 

teknika u o[rajn min[abba l- 

età. Issa rridu nibdew millbidu 

u nfittxu players ;usti 

biex ner;g[u nibnu tim li jkun 

kapa/i jirba[,” qal Allegri. 

“Qieg[ed nitkellem masso/jetà 

biex flimkien naraw xi 

players nistg[u n;ibu sakemm 

jintemm il-perjodu tattrasferimenti. 

Ma rridux 

ninsew li sentejn ilu fl-a[[ar 

jumejn konna akkwistajna lil 

Ibrahimovic u Robinho u t-tim 

[a xejra o[ra,” kompla 

Allegri. 

A[bar [a]ina 

g[al Bayern 

I]-]ew; players ta’ Bayern 

Munich, David Alaba u 

Rafinha se jdumu madwar sitt 

;img[at barra min[abba li 

we;;g[u waqt il-log[ba ta’ 

[biberija kontra Napoli. Dawn 

tal-a[[ar reb[u l-log[ba bi 

skor ta’ 3-2. 

Alaba g[andu ksur f’siequ 

x-xellugija u b’hekk se jitlef 

it-tour ta’ Bayern fl-Asja. 

Rafinha ;ibed xi ligaments flg[aksa 

imma mhux se jkun 

operat. 

Alaba feta[ l-iskor imma 

Paolo Cannavaro u Goran 

Pandev dawru r-ri]ultat favur 

it-tim Taljan. 

Shaqiri ;ab id-draw meta 

kien fadal kwarta imma 

Insignie skurja l-gowl de/i]iv. 

Del Piero g[adu inde/i] 

L-eks player ta’ Juventus, 

Alessandro Del Piero qal li 

g[adu inde/i] dwar il-futur 

tieg[u g[alkemm ammetta li 

l-:appun jaffaxinah. Del 

Piero qal dan waqt konferenza 

tal-a[barijiet li saret wara 

partita li ntlag[bet g[allkarità. 

“Irrid nirringrazzja lil min 

stedinni biex ni;i nilg[ab 

f’dan il-pajji]. Kuntent li tajt 

il-kontribut tieg[i biex ikunu 

meg[juna l-vittimi tat-terrimot 

u t-tsunami. Nittama li ner;a’ 

nirritorna f’dan il-pajji] g[ax 

jog[;obni [afna,” qal Del 

Piero. 

“Bdejt ninteressa ru[i f’dan 

il-pajji] minn meta kont ]g[ir. 

Id-destin ried li mhux biss 

nirba[ it-Tazza 

Interkontinentali f’dan ilpajji] 

talli skurjajt il-gowl 

de/i]iv ukoll. Minn dejjem 

kelli memorji sbie[ tal- 

:appun,” temm jg[id Del 

Piero. 

— Arsene Wenger 

CAPELLO – Skont il- 

President tal-FA Russa, 

Nikita Simonyan, Fabio 

Capello se jkun pre]entat 

b’mod uffi/jali b[ala kow/ 

tar-Russja nhar l-Erbg[a li 

;ej. 

Fi tmiem il-;img[a 

Capello mar jara partita talkampjonat 

bejn SKA 

Moscow u Rostov. Capello, 

li se jkun qed jie[u post Dick 

Advocaat se jiffirma kuntratt 

ta’ sentejn. 

Nhar il-{amis li g[adda, t[abbar li t-tiratur Malti William Chetcuti se j;orr il-bandiera Maltija 

waqt i/-/erimonja tal-ftu[ tal-Olimpjadi fis-27 ta’ Lulju. Fir-ritratt jidhru Joe Cassar, Segretarju 

:enerali tal-KOM, il-President l-Im[allef Lino Farrugia Sacco, is-Segretarju Parlamentari g[a]- 

}g[a]ag[ u l-Isport Clyde Puli u t-tiratur William Chetcuti hekk kif t[abbret din id-de/i]joni. 

Intant illum l-g[awwiema Nicky Muscat u Andrew Chetcuti flimkien mal-kow/ Andy Colburn 

se j[allu Malta biex imorru Londra u jibdew i[ejju g[all-Olimpjadi. Andrew Chetcuti se jkun 

l-ewwel Malti fl-azzjoni u dan se jikkompeti fil-31 ta’ Lulju.

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Sport 47 

FORMULA 1 

Alonso fil-pole position 

Fernando Alonso tal-Ferrari waqt is-sessjoni ta’ 

kwalifikazzjoni 

Is-sewwieq tal-Ferrari, 

Fernando Alonso llum se jibda 

mill-pole position waqt il- 

Grand Prix tal-:ermanja. Din 

kienet l-ewwel darba li dan 

kiseb pole position fil- 

:ermanja filwaqt li g[alih din 

kienet it-22 pole position filkarriera 

tieg[u. 

Alonso, li g[amel dawra f’[in 

ta’ 1.40.621’ spi//a quddiem il- 

:ermani] u champion 

Sebastian Vettel tar-Red Bull. 

Dan tal-a[[ar qatt ma reba[ 

f’pajji]u jew fix-xahar ta’ Lulju. 

Minkejja li Mark Webber 

irre;istra t-tielet l-a[jar [in, 

Michael Schumacher se jibqa’ 

qablu min[abba li ;ie 

penalizzat [ames postijiet. 

Il-koppja tal-McLaren, 

Jenson Button u Lewis 

Hamilton irre;istraw is-seba’ 

u t-tmien l-a[jar [in 

rispettivament u bla dubju dan 

hu di]appunt g[al dawn ittnejn. 

Bla dubju dan hu 

ri]ultat ie[or po]ittiv g[al 

Alonso li ftit ilu reba[ il- 

Grand Prix tal-Ewropa. 

Alonso b[alissa qieg[ed filqu//ata 

tal-klassifika tassewwieqa 

b’129 punt filwaqt 

li l-eqreb rivali tieg[u hu 

Mark Webber li g[andu 116-il 

punt. Fil-bidu tal-ista;un il- 

Ferrari kellhom [afna 

problemi i]da aktar ma beda 

jg[addi ]mien Alonso beda 

j]id fir-rittmu u sa[anistra 

reba[ ]ew; Grand Prix u kien 

konsistenti fit-tlielaq l-o[rajn. 

Il-McLaren, minkejja li 

kellhom xi tibdiliet fil-karozza 

jidher li xorta wa[da g[ad 

m’g[andhomx karozza tajba 

bi]]ejjed biex tissielet mar- 

Red Bull u mal-Ferrari. 

Jekk ir-ri]ultati jkomplu ma 

jaslux fil-kamp tal-McLaren 

wie[ed irid jara jekk Lewis 

Hamilton i;eddidx il-kuntratt 

mag[hom. 

Intant, Maria De Vilota, 

sewwieqa tal-Marusia, li 

we;;g[et serjament ftit ilu 

irritornat id-dar fi Spanja. De 

Vilota kienet operata diversi 

drabi wara l-in/ident u tilfet 

anke g[ajnha x-xellugija.

48 Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 

IL-LABOUR KATTIV U VENDIKATTIV 

L-g[a]liet personali 

1. Il-verità mhix kontra 

tag[na li rridu l-;id lil dan 

il-Partit Nazzjonalista. Hi 

twassalna biex nie[du d- 

de/i]jonijiet li g[andna, kif 

naraw li hu tajjeb g[allpajji]. 

Tul dawn is-snin, filpolitika 

rajt li hemm g[a]liet 

varji li wie[ed irid 

jikkonfronta. Li ta[rab mirrealtà 

hu ]ball, li tag[]el ilmument 

meta taffrontaha hu 

g[aqal. Dak qieg[ed dejjem 

f’idejk u jkun ]ball jekk 

t[allih g[al ri[u jew g[axxorti. 

Tista’ tidde/iedi millewwel 

u tista’ tie[u l-[in 

g[all-g[a]la tieg[ek, i]da l- 

importanti hu li tkun taf 

sewwa l-konsegwenzi tadde/i]jonijiet 

li tkun se tie[u. 

2. Hu dejjem tajjeb li 

nkunu nafu fejn a[na, min 

hu mag[na u min se 

jsostnina. Tlifna membru 

mill-partit b’g[a]la diretta 

tieg[u. Ma tlifniex wie[ed li 

jrid isostni lill-Gvern tal- 

;urnata. G[a]el, g[arra;unijiet 

tieg[u, li ma 

jibqax jikkunsidra ru[u iktar 

b[ala parti mill-Grupp 

Parlamentari Nazzjonalista. 

Ma xtaqtux jie[u din il-linja, 

b[alma iktar ma xtaqtux li 

jivvota mal-Oppo]izzjoni 

kontra Richard Cachia 

Caruana. I]da [a;a ;;ib lil 

o[ra. B’dak il-vot, /ert li 

fehem li kien fisser li kien 

qieg[ed jie[u pass kontra l- 

linja tal-g[a]la talma;;oranza 

fi [dan il-grupp 

parlamentari. G[amel idde/i]jonijiet 

tieg[u. Ma 

naqblux mag[hom i]da 

g[amilhom. Dik hi r-realtà, 

mhux se na[arbu minnha. 

3. Min g[a]el li jitlaqna [a 

po]izzjoni differenti minn 

min qisu jrid jibqa’ i]da 

mhuwiex effettivament 

mag[na. G[alija hu dejjem 

tajjeb li nkunu nafu fejn 

a[na u ma’ min a[na. Inkunu 

/ari ma’ xulxin. Min hu fi 

[danna g[andu d-dmir li 

jag[raf li l-partit ji;i qabel l- 

a;endi personali tieg[u g[ax 

il-valur ta’ partit dak hu. 

G[aqda u [idma favur 

programm, vi]joni ta’ Stat 

demokratiku Ewropew. 

{idma li permezz tag[[a l- 

pajji] jista’ jimxi ’l quddiem 

b’kemm partit ikun kapa/i 

jg[arbel fi [danu l-ideat, 

iressaqhom g[all-poplu u 

jimplimentahom. Dan hu l- 

prin/ipju fundamentali ta’ 

partit politiku. Jekk wie[ed 

lanqas dan ma jifhem, allura 

g[andu problema fl-g[a]liet 

tieg[u. 

4. G[ax kull min hu 

f’partit g[andu l-g[a]liet 

tieg[u, g[andu l-;udizzji 

personali tieg[u. :udizzji 

personali i]da mhumiex 

ne/essarjament ir-realtà. 

Tista’ tibqa’ mwa[[al ma’ 

ideat ]baljati, tista’ tibqa’ 

m’intix f’po]izzjoni li 

//aqlaq lilek innifsek millpassat, 

tibqa’ ]]omm ;ewwa 

fik, imma dan mhuwiex irrealtà 

tal-lum. Il-passat qatt 

ma tista’ ter;a’ ;;ibu, 

spe/jalment fil-politika. 

G[alhekk hu tajjeb li kull 

persuna tressaq il-po]izzjoni 

tag[ha u din tkun diskussa 

internament. Min kapa/i 

jag[raf dak li a[na, dak li 

;ara u jimxi ‘l quddiem ikun 

kontributur rilevanti. Min le, 

sfortunatament jibqa’ fejn hu 

– maqtug[ mir-realtà. Issehem, 

il-parte/ipazzjoni 

attiva jew passiva f’partit 

politiku ssarraf f’[idma 

aqwa. Biss, din dejjem 

tiddependi mill-g[a]liet u l- 

;udizzji personali ta’ dak li 

jkun. 

5. Inqasna b’persuna, biss 

dan ma jfissirx li l-ka] hu r- 

regola. Il-Partit 

Nazzjonalista hu mag[mul 

minn ma;;oranza ta’ persuni 

onesti, umli, mimlijin 

media•link 

COMMUNICATIONS 

b’ir;ulija u preparati biex 

jag[tu servizz lill-pajji]. Fi 

[danna hemm diversi li l- 

g[an tag[hom hu li jg[inu 

lill-proxxmu, lil dawk li 

huma minn ta[t u mhux 

lilhom infushom. L-ismijiet 

tag[hom rari ssibhom fla[barijiet. 

Ja[dmu fil-kwiet, 

ja[dmu b’mod effettiv biex 

jibdlu, bil-passi t-tajba, 

g[all-;id ta’ kull persuna. 

Jirrappre]entaw dak li l- 

partit dejjem kien. Hemm 

]gur g[aqda interna 

bejnietna li tul dawn is-snin, 

anzi, [assejtha tikber fiddeterminazzjoni 

tag[ha 

quddiem l-a;ir ]baljat ta’ 

[addie[or. Hemm g[a]liet 

personali /ari u impenjati. 

6. Il-fatt li jkollok membri 

parlamentari li jie[du l-passi 

]baljati li j[ossu li g[andhom 

jie[du ma jirriflettix fuq l- 

o[rajn. Jekk hemm min ma 

tista’ tikkuntentah b’xejn, 

jekk hemm min hu 

kontinwament bla lo;ika u 

ra;uni, dan ma jfissirx li l- 

Kap tal-Partit g[andu xi tort. 

Kull min irid jag[mel 

;udizzju tajjeb u jirrispetta l- 

verità u r-realtà jaf li a;ixxa 

bl-aqwa mod. Kapijiet o[rajn 

ta’ partiti o[rajn kienu 

jikkrollaw, i/edu l-armi u ma 

minn 

Carmelo Mifsud Bonnici 

carmelomifsudbonnici@gov.mt 

jibqg[ux jikkumbattu, jum 

wara jum, g[all-;id talpoplu. 

L-g[a]liet tieg[u 

kienu u baqg[u mhux dawk li 

j[ares tieg[u personali, imma 

li j[ares ’il quddiem. Il-partit 

baqa’, fil-frattemp, wie[ed 

rilevanti. Baqa’ dak li kapa/i 

jmexxi l-pajji] b’g[aqal u 

esperjenza. Nag[laq billi 

ng[id li jekk dan il-bniedem, 

Lawrence Gonzi, irnexxielu 

j]omm il-pajji] g[addej, blekonomija 

tikber u x-xog[ol 

jitkattar bid-diffikultajiet 

kollha li ra ma’ wi//u, 

x’kapa/i jwettaq iktar meta 

dawn il-problemi ma jkollux?

Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?