Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com

Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012
Opinjoni 13
Lejn politika tal-ideat, mhux tal-persuni
Politika tajba hi politika talideat,
u mhux tal-persuni.
Ne[tie;u politika tajba,
ji;ifieri tal-ideat, u mhux
;dida, li tista’ tkun ;didatajba
jekk hi wkoll tkun
mibnija fuq l-ideat. Inkella
tkun ;dida-[a]ina.
Kull [a;a [a]ina kienet xi
darba ;dida. Mela l-kelmiet
‘qadim’ u ‘;did’ jistg[u ma
jfissru xejn. It-tajjeb nafu
x’inhu: hu antik daqskemm
jista’ jkun ;did. Huma l-
metodi li jvarjaw, kif turi l-
Istorja Politika.
Ne[tie;u politi/i tajbin
kemm jekk ;odda (g[ax
qdiemu) u kemm jekk qodma
(g[ax m’g[adhomx ;odda).
Il-[ajja hi minnha nnifisha
tibdil, /aqliq, ti;did: hekk hi
l-e]istenza mit-twelid salmewt,
u lilhinn minnha
wkoll.
Mela anki l-politika, b[ala
l-[idma li biha jse[[ ilbenessri,
hi nis;a ta’ elementi
kostanti u stabbbli, u
elementi varjabbli u
g[addiena. Ma hix kwistjoni
ta’ ;did u ta’ qadim. Kull
qadim jista’ jkun tajjeb jew
[a]in, u kull ;did jista’ jkun
tajjeb jew [a]in. Il-kriterju
ma hux l-arlo;;.
Jag[mlu tajjeb [afna,
g[alhekk, il-Partit Laburista
u l-Partit Nazzjonalista li
jag[tu importanza lill-politi/i
anzjani tag[hom: huma g[ajn
ta’ esperjenza, intwizzjoni u
strate;ija. L-argument tal-età
hu aljenazzjoni mill-qofol,
imgiddeb mill-Istorja.
Id-distinzjoni bejn il-qadim
u l-;did g[andha titne[[a
wisq aktar meta l-politika ti;i
biex tmiss oqsma li huma ta’
xe[ta nazzjonali, kollettiva, u
li jolqtu lill-persuni b[ala
bnedmin u ’l fuq minn kull
rabta ma’ partit jew ie[or.
F’ka]ijiet b[al dawn, u
mhux dawn biss, nifhem li
hemm il-[tie;a ta’ politika
nazzjonali wa[da, politika li
titlaq minn po]izzjoni ta’
kunsens bejn i]-]ew; na[at
tal-Kamra.
Kemm il-Partit Laburista u
kemm il-Partit Nazzjonalista
huma qodma, antiki, u
g[andhom valuri enormi fl-
Istorja. Huma wasslu lillpajji]
biex isir stat. :abu l-
benessri, u llum i[arsu ’l
quddiem biex jaraw it-tajjeb
u l-i]ball fl-img[oddi,
g[aliex jafu li kull sfida
pre]enti g[andha g[eruq flimg[oddi
daqskemm zkuk u
frieg[i fil-pre]ent.
Kemm Dr. Lawrence
Gonzi u kemm Dr. Joseph
Muscat g[andhom partit kbir
li silet mill-Istorja r-rispett u
l-gratitutdni lejn i]-]mien li
g[adda. Minn hemm jinsiltu
t-tag[limiet g[al-lum.
Ideat u mhux persuni,
argumenti u mhux insulti,
rispett u xejn g[ajr rispett.
Dan kollu jismu /iviltà, u fi/-
/iviltà titrabba xitla li
tissejja[ demokrazija.
Il-kumplament hu log[ba
tal-gladjaturi, li ma fiha xejn
antik jew tajjeb. Hi biss
[a]ina.
Il-qasma
tal-;enerazzjonijiet
Aktar ma jonqos l-g[arfien
;enerali tal-Istorja, aktar ma
tidjieq l-importanza tattag[limiet
reli;ju]i ewlenin,
aktar se jkun hemm politika li
turi li ma tafx x’inhuma l-
g[eruq u r-ritmi li bihom l-
g[eruq ifanndu ’l isfel biex issi;ra
ti]g[ed u tog[la dejjem
’il fuq. Hi li;i tan-natura li
ebda kapri// parti;;jan ma
jista’ j[assar. Meta tintilef din
il-perspettiva, tkun bdiet
sensiela ta’ ]balji, li wie[ed
iwassal g[al ie[or.
Ma tistax te]isti politika
moderna xierqa jekk ma
jkunx iggarantit li fl-iskola u
f’kull qasam ie[or ta’ studju
u ta’ g[ajxien, b[all-familja, u
b[ax-xandir, ikun hemm
dejjem garanzija ta’ rispett
f’kollox lejn kul[add, bil-
[sieb, bil-kitba, bil-kelma, blim;iba.
L-og[la valur filpolitika
hu r-rispett. Ix-xandir
je[tie; kodi/i ta’ din ix-xe[ta,
g[aliex ix-xandir jimra[ flarena
bejn id-demokrazija u
d-dittatura.
F’epoka dekadenti b[al
din, meta l-g[eruq qeg[din
jinqatg[u u l-mezzi talkomunikazzjoni
jo[olqu u
minn Oliver Friggieri
oliver.friggieri@um.edu.mt
jimponu realtà li minn
virtwali ssir vera, it-telf tassens
tal-Istorja hu periklu
gravi u komuni. L-g[arfien
ma g[adux profond b[alma
kien, u l-impressjonijiet fa/li
u l-opinjonijiet istintivi saru
kultura dominanti. G[alhekk
il-kri]i tal-g[eruq tolqot lillpartiti
wkoll, b[alma ilha li
laqtet lill-[sieb ;enerali
Ewropew.
Is-superfi/jalizzazzjoni ta’
kollox, il-banalizzazzjoni tal-
[sieb, l-isfidu/ja flistituzzjonijiet,
l-ossessjoni
bl-g[a;la; dawn ix-xejriet
qeg[din jin[assu fil-qasam
politiku wkoll. Il-kultura
Ewropea, tag[na, daret dawra
tond, u qieg[da ter;a’
tiddubita mill-alfabett u minnumri;
jien min jien, fejn
ninsab, fejn se mmur. A-B-?;
twelid-[ajja-mewt.
Fl-isfond tat-tensjoni
politika hemm dan kollu,
;did daqskemm qadim.
}ew; kwalitajiet
biss
Minn dan kollu nisiltu l-
ovvju: hemm biss ]ew;
kwalitajiet, it-tajjeb u l-[a]in.
Fil-politika nistg[u nkunu
nies tajbin u nistg[u nkunu
nies mhux-tajbin. Kull wa[da
mi]-]ew; kwalitajiet tista’
titqassam fi tnejn: it-tajjeb li
hu tajjeb moralment u
professjonalment, u l-[a]in li
hu tajjeb moralment u
professjonalment.
Kull politiku hu bniedem li
g[o;bu jo[ro; mill-folla u
jid[ol fl-‘arena tal-iljuni’, kif
kien qalli darba l-President
Emeritu Ugo Mifsud Bonnici
fi ]mien meta t-temperatura
kienet g[olja wkoll. Xi
jwassal lil bniedem biex
jid[ol fl-arena, meta jista’
jibqa’ barra? Missjoni,
ambizzjoni, im[abba kbira
lejn il-pajji], sforz kontra n-
nojja tan-normalità?
Jekk ma jkunx hemm
motiv reli;ju], irid ikun
hemm motiv lajk, uman
komuni. Fl-essenzjali tag[ha
l-[ajja politika hi enimma;
jista’ jkun li bniedem tant
i[obb lil pajji]u li jasal salpunt
li jid[ol fl-arena?
In[allu hawn l-argument
twil, kumpless, g[aliex hu
argument li jwassal ‘il
bog[od [afna.
Attitudni ;dida
Illum nifhmu li [add,
lanqas politiku, ma jista’ jkun
;udikat skont jekk hux antik
jew ;did. L-antik g[andu l-
esperjenza, il-fond, id-do]a
xierqa ta’ kalma u
ekwilibriju, u jaf lilu nnifsu
daqskemm jaf lil s[abu u lillavversarji
tieg[u.
Il-;did g[andu l-
entu]ja]mu li g[adu jrid jibni
l-kwalitajiet l-o[ra. I]-]ew;
elementi jsawru lin-natura
umana; jien kont ilbiera[,
mela jien jien illum. Ninsabu
nduru mar-rota dejjem tonda
ta]-]mien; l-antik ta’ llum hu
l-;did tal-biera[, u l-;did ta’
llum hu l-antik ta’ g[ada.
Mela ma hemmx antik u ;did
jekk mhux skont il-[in li jkun
qieg[ed jimmarka l-arlo;;.
L-arlo;; hu xi [add li ma
g[andux kwiet, ma jorqod
qatt, u jimxi dejjem biex
kul[add ikun ;did illum u
antik g[ada.
Mela ma je]istix l-antik u
l-;did jekk mhux skont l-
arlo;;. Skont il-mertu u l-
valuri jg[odd it-tajjeb jew il-
[a]in. L-istili huma varji
imma l-kwalitajiet huma
tnejn biss: tajba jew ha]ina.
B[all-mu]ika; [afna ;eneri
varji, u ]ew; kwalitajiet biss:
mu]ika li tid[ol fil-qalb u
mu]ika li ma tid[olx fil-qalb
– id-distanza bejn [oss
profond u storbju banali.
Il-kriterju mhux l-arlo;;
jew il-kalendarju imma l-
ktieb tal-valuri morali. Dan
hu ktieb li ma jixjie[ qatt. L-
aqwa ritornell li smajt meta
miet :or; Borg Olivier fl-
1980 kien dan: ‘kien ra;el
onest’.
Meta kont mitlub nag[mel
diskorsi pubbli/i dwaru,
sellimtlu billi semmejt dawk
l-affarijiet li hu ma kienx jaf
jag[mel: ma kienx jaf
jinsolenta lil [addie[or, ma
kienx jaf iwe;;a’ lill-o[rajn,
ma riedx li l-partitarji tieg[u
jg[ajru lill-avversarji.
:or; Borg Olivier tant
kien kapaci li ma kienx
kapa/i jag[mel dawn il-
[wejje; kollha. U ismu da[al
fl-Istorja ta’ kull min jemmen
li l-politika hi servizz lillo[rajn,
sagrifi//ju. Il-kun/ett
ta’ servizz hu kun/ett nisrani,
ji;ifieri jinvolvi sagrifi//ju
biss, biss u biss.
Aktar milli persuni mkejlin
bir-riga tal-età, ne[tie;u
persuni li jkollhom attitudni
po]ittiva, ;eneru]a, leali.
Ne[tie;u bosta [wejje;
fosthom:
(1) bidla fil-lingwa millqieg[
fil-lingwa;;
parlamentari u ;urnalistku,
bidla mibnija fuq kodi/i
lingwistika ta’ etika.
(2) politi/i li studjaw
sewwa l-Istorja tal-{sieb
Politiku Ewroprw, studjaw
sewwa l-Istorja ta’ Malta
mill-bidu sal-lum, g[andhom
[akma tal-[sieb u tal-kelma
mit[addta u miktuba, dejjem
b’reqqa formali li tirrifletti
reqqa morali.
(3) politi/i li qatt ma
jwe;;g[u lil [add, u la lil
s[abhom fil-partit u lanqas lil
s[abhom f’partiti o[rajn.
(4) mi]uri li jiggarantixxu
li r-rieda popolari hi m[arsa
dejjem, min[abba li dan biss
hu l-qofol ta’ sistema
rappre]entattiva.
NOTA TAL-AWTUR:
Dawn ir-riflessjonijiet
jistg[u ji]diedu ma’ dawk
li kont ippre]entajt filktejjeb
tieg[i Malta Te[tie;
Politika Moderna, ma[ru;
fl-1981.