Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com

10 Opinjoni Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012
IL-{ADD MA’ DUN PAWL
Mela darba…
}ew;t i[bieb kienu jg[ixu mal-familji tag[hom
fil-Palazz tar-Re, u fis-servizz tieg[u. Wie[ed
minnhom ried jag[ti rigal lil tifla li kien jaf.
Darba, waqt li kien g[addej ma’ sie[bu mis-Sala
l-Kbira tal-Palazz, ra va]un bi fjuri mill-isba[. {a
wa[da biex jag[tiha lil [abibtu, ming[alih mhu
jarah hadd. U baqa’ sejjer hekk, sakemm ir-Re
induna kemm naqsu l-fjuri. Ir-Re irrabja [afna u
sejja[ lil kul[add biex ikellimhom.
Meta n;abru lkoll quddiem ir-re, il-qaddej [aseb li
a[jar jistqarr /ar u tond li kien hu li [a l-fjuri. Imma
sie[bu qallu li a[jar ma jg[id xejn, g[ax ]gur li
dil-[a;a, lir-Re irrabjatu [afna. X’[in g[adda r-Re
minn [dejh, [assu msammar mal-art, u dde/ieda
li jistqarr dnubu.
Malli l-qaddej g[amel il-kura;; u kixef li kien hu
li [a l-fjuri bil-mo[bi, ir-Re sar vampa nar bir-rabja.
U ried jaf x’kienet ir-ra;uni g[al dan. Mist[i, mist[i,
il-qaddej qallu li hu kien [adhom, il-fjuri, biex
joffrihom rigal lill-[abiba tieg[u.
Meta sema’ hekk, ir-Re b[al ikkalma. Sa[ansitra
tbissem, u qal lill-qaddej> “Ma setax ikun hemm
u]u a[jar g[all-fjuri tieg[i.”
U minn dakinhar, il-qaddej u r-Re saru [bieb kbar.
Marru [dejn il-va]un, u [adu ]ew; fjuriet> wa[da
g[all-[abiba tal-qaddej… u l-o[ra g[ar-Re;ina.
Int u jien
Nerfg[u qlubna ’l fuq
Mulej, g[enni nerfa’ responsabbiltà ta’
g[emili.
T[alli qatt li [addie[or i[allas il-prezz tali]balji
tieg[i.
G[inni ma ni]baljax.
Ng[id jew ma ng[idx^
Na[seb mhux darba u tnejn
insibu ru[na quddiem din iddilemma.
:ieli tkun xi [a;a li
g[amilna a[na stess. Dejjem
g[andek tg[idha^ Skont xi
tkun u skont lil min. U skont
x’effetti jista’ jkun hemm jekk
tg[idha jew jekk ma
tg[idhiex.
Jekk minflokok ikun se
je[el [addie[or, ]gur li
g[andek tg[id il-verità. Jekk l-
effetti talli tg[id il-verità se
jkunu iktar serji milli jekk ma
tg[idhiex, a[jar ma tg[idhiex.
L-istess meta l-verità li se
ti]vela tkun dwar xi [a;a li
g[amel [addie[or. Nista’
nkun obbligat fil-kuxjenza li
ng[id lil min hu fid-dover
jag[mel ;ustizzja. Inkella ssir
in;ustizzja. Imma jekk ilverità
li se ng[id, se jkollha
effetti iktar gravi milli kieku
ma ng[idhiex, nista’ ma
ng[idhiex, u kultant g[andi
ma ng[idhiex. Mhux li nigdeb
eh! Nigdeb ma nistax. Imma
na[bi l-verità, kultant nista’.
B’dan kollu xorta nibqa’
ng[id li t-tendenza ;enerali
tag[na g[andha tkun favur ittrasparenza,
is-sin/erità, ilverità.
Hawn wisq bini fuq ilgideb
fis-so/jetà tag[na.
Hawn wisq nies tqal biex
jammettu l-i]balji mwettqa
minnhom, anke jekk je[el
[addie[or in;ustament.
Il-maturità u l-ir;ulija
jitolbu li kul[add jerfa’ r-
responsabbiltà tal-g[emil
tieg[u. Fit-tfal tifhimha l-
gidba jew il-[abi, g[ax ma
jkunux g[adhom stabbli
minn Dun Pawl Camilleri
................................................
pauca43@gmail.com
bi]]ejjed biex jiffa//jaw ilkonsegwenzi
ta’ g[emilhom.
Imma fl-adulti ma
tifhimhiex.
L-a[jar ma jsirux ]balji,
ovvja. Imma meta jsiru,
g[andna nerfg[u
responsabbiltà tag[hom,
anke jekk f’xi ka]i nkunu
rridu n[allsu tag[hom.
Imma g[enni nistqarr [tijieti meta ni]balja.
Ag[tini dehen ;enwin u matur biex nag[raf
meta u jekk g[andix niskot il-verità.
Ag[milni g[adu tal-gidba spe/jalment dik li
biha je[el in;ustament [addie[or.
L-ikel fil-[ajja tal-Maltin
Id-dieta tradizzjonali
Mediterranja tag[na ba]ata
fuq prodotti sempli/i u [afna
drabi friski marbutin malista;uni,
sofriet tibdil
radikali f’dawn l-a[[ar tletin
sena.
Irridu jew ma rridux, il-
[ajja mg[a;;la u l-kumdità
ta’ tant prodotti lesti g[allkonsum
taw daqqa ta’ [arta
lil dak l-ikel ;enwin u l-
imma;ini tal-borma ttektek
fuq in-nar. Post il-forn illum
[adu l-microwave. Tliet
minuti u, kif jg[idu l-Ingli]i,
hey presto l-ikla lesta!
Din l-g[a]la ta’ ikel ;abet
mag[ha konvenjenza kbira.
I]da ftit nieqfu u na[sbu
kemm qeg[din nibilg[u
pre]ervattivi, imlu[a u
xa[mijiet ]ejda. Ma g[andix
g[alfejn ng[idilkom xi j;ib
mieg[u konsum e//essiv ta’
dan kollu.
Jekk ma temmnunix fittxu
ftit statistika fuq ir-rata
dejjem ti]died ta’ ka]i ta’
obe]ità, kolesterol, dijabete u
mard serju ie[or relatat ma’
konsum ta’ tipi ta’ ikel li
llum huma mhux biss moda
imma sa[ansitra g[a]liet
ewlenin ta’ dak li nieklu.
Mhux biss a[na l-kbar li
nidraw nieklu hekk i]da
sa[ansitra qeg[din indarru
;enerazzjonjiet s[a[ ta’ tfal
li jibdew jieklu hekk ukoll.
I]da forsi s-sitwazzjoni
mhix daqshekk /ara. Ftit taljiem
ilu kien pubblikat studju
mill-istituzzjoni Ewropea
Eurobarometer dwar kif
Id-dieta tradizzjonali Mediterranja tibqa’ l-a[jar wa[da
g[alina lkoll
in[arsu lejn il-kwalità u l-
prezzijiet tal-ikel u prodotti li
nieklu. L-ist[arri; fost
/ittadini tas-27 membru tal-
Unjoni Ewropea jag[ti ftit ta’
indikazzjoni fuq kif ja[sbuha
n-nies.
Partikulari kien ilpersenta;;
ta’ Maltin li
esprimew l-importanza li
jag[tu kemm lill-prezz kif
ukoll lill-kwalità tal-ikel li
jixtru.
Kien hemm 89% li qalu
li jemmnu li l-prezz hu
komponent importanti filmument
tax-xelta tag[hom.
Ugwalment, 86%
ikkonfermaw li g[alihom ilkwalità
hi priorita fl-istess
g[a]la.
Dan jikkontrasta xi ftit
mal-medja Ewropea li jidher
li waqt li 91% jimpurtahom
mill-prezz, kienu biss 65% li
urew interess partikulari lejn
il-kwalità.
Dan l-ist[arri; wa[du
jindika li g[allinqas f’dan ilka]
b[ala Maltin g[ad hawn
ma;;oranza assoluta li
jag[tu prijorità lill-kwalità
ta’ ikel li jikkunsmaw.
Aspett ie[or interessanti li
[are; mis-survey kien ilkonoxxenza
u l-importanza li
nag[tu g[all-ittikkettar li ji;i
mal-prodotti ippakkjati jew
manifatturati. Kienu biss
34% tal-Maltin li jag[tu
importanza lit-tikketti li
jinsabu fuq il-prodotti.
Dan jikkumpara fil-baxx
meta tikkunsidra li fil-
Finlandja u l-I]vezja l-
persenta;; ta’ nies li j[arsu
lejn it-tikketti jitla’ g[al
82%.
Dan hu aspett li g[alina l-
Maltin baqg[alna [afna fejn
intejbu.
Ta’ spiss isiru kampanji
edukattivi immirati lejn ilkonsumatur
li g[andhom
proprju l-iskop li jedukaw
f’dan is-sens. Qatt mhu
bi]]ejjed nenfasizzaw l-
importanza li ni//ekkjaw
sew l-ori;ini tal-prodott, iddata
ta’ skadenza u mhux
anqas l-ingredjenti ta’ ;o fih.
Il-biedja ta’ dawn l-a[[ar
[amsin sena kienet
rivoluzzjonata b’ri/erka u
metodolo;iji ;odda li
ttrasformaw dan il-qasam
vitali mil-lejl g[an-nhar.
Fost dawn it-teknolo;iji
hemm dik tat-tkabbir tal-ikel
permezz ta’ modifikazzjoni
;enetika (genetically
modified foods) tal-istess
prodott. Il-prin/ipju ba]iku
tal-pro/ess hu dak li l-istess
natura tal-[axix jew annimal
ikun alterat biex ikun jew
iktar re]istenti g[all-mard
jew biex ikun iktar
g[ammiel.
G[all-grazzja t’Alla,
g[alkemm bosta huma l-
prodotti impurtati f’pajji]na,
g[al ra;unijiet ovvji g[ad
g[andna l-lussu ta’ prodott
;enwin u frisk Malti li jasal
g[andna ming[and il-bdiewa
tag[na skont l-ista;un, frisk
minn Caroline Galea
info@carolinegalea.com
u bi prezzijiet ;eneralment
ra;onevoli.
Is-su;;ett tal-ikel u l-
importanza li nag[mlu
g[a]liet g[aqlin kemm fixxiri
kif ukoll fil-konsum talikel
hu vast u xi drabi
kumplikat. F’dan is-sens ftit
regoli ba]i/i g[andhom
iservu ta’ gwida.
Qabel xejn, dieta varjata u
bilan/jata bejn il-gruppi
kollha tal-ikel, cioe frott,
[xejjex, /ereali, la[am u
mhux l-inqas il-[ut.
It-tieni regola prin/ipali hi
li nixtru u nikkunsmaw
kemm jista’ jkun prodotti
friski u ;enwini tal-ista;un.
B’dawn i]-]ew; regoli
g[andna bi]]ejjed biex
nieklu u nitimg[u lil uliedna
dak li hu l-a[jar g[alina u
g[alihom.