Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com
Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com
Gvern iffukat fuq il-prijoritajiet tal-familji - MaltaRightNow.com
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Numru 2,120<br />
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
www.media.link.<strong>com</strong>.mt<br />
€0.75<br />
<strong>Gvern</strong> <strong>iffukat</strong> <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<strong>prijoritajiet</strong> <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji<br />
‘KUNTATT’ NRU. 28: Telg[u g[al tmienja u g[oxrin <strong>il</strong>-laqg[at ta’<br />
‘Kuntatt’ li Lawrence Gonzi, <strong>il</strong>-Prim Ministru u l-Kap <strong>tal</strong>-Partit<br />
Nazzjonalista kellu fl-a[[ar xhur ma’ g[aqdiet tas-so/jetà /iv<strong>il</strong>i u<br />
[addiema minn diversi oqsma tax-xog[ol. Ilbiera[ hu ltaqa’<br />
mal-bejjieg[a tas-suq ta’ Marsaxlokk.<br />
Rapport det<strong>tal</strong>jat f’pa;na 5<br />
Lawrence Gonzi, <strong>il</strong>-Prim Ministru u Kap <strong>tal</strong>-<br />
PN <strong>il</strong>biera[ sostna li quddiem l-isfidi ta’<br />
b[alissa, <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong> immexxi minnu hu ffukat<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<strong>prijoritajiet</strong> <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji Maltin, ewlieni<br />
fosthom ix-xog[ol.<br />
F’intervista f<strong>il</strong>-programm Il-Fatti Kollha<br />
mmexxi minn Trevor Degiorgio, <strong>fuq</strong> Radio<br />
101, <strong>il</strong>-Prim Ministru tkellem dwar issitwazzjoni<br />
pre]enti u dwar l-isfidi li g[andu<br />
quddiemu l-<strong>Gvern</strong> b[alissa.<br />
Il-Prim Ministru qal li l-aktar ]v<strong>il</strong>upp<br />
importanti li se[[ din <strong>il</strong>-;img[a kien irrapport<br />
<strong>tal</strong>-Organizzazzjoni Dinjija tax-<br />
Xog[ol (ILO) li kkonferma li fl-Ewropa,<br />
– Il-Prim Ministru Lawrence Gonzi<br />
Malta u l-:ermanja biss irnexxielhom<br />
i]ommu r-rata <strong>tal</strong>-qg[ad inqas minn dik li<br />
kienet fl-2008. Dan f<strong>il</strong>waqt li Malta hi fost<br />
[ames pajji]i biss li fihom, dawk li ja[dmu bi<br />
qlig[, ]diedu min-numru li kienu fih fl-2008.<br />
G[all-PN, <strong>il</strong>-[olqien tax-xog[ol jibqa’ l-<br />
ikbar prijorità. Dan kuntrarjament g[allpolitika<br />
Laburista li aktar tiffoka <strong>fuq</strong><br />
kwistjonijiet lokali m<strong>il</strong>li <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<strong>prijoritajiet</strong> li<br />
jolqtu l-aktar l<strong>il</strong>l-poplu Malti.<br />
G[all-PN, sostna l-Prim Ministru, l-interess<br />
<strong>tal</strong>-pajji] jibqa’ prijorità. Dan hu timbru ta’<br />
kull gvern nazzjonalista.<br />
g[al pa;na 8<br />
Il-Labour kattiv u vendikattiv<br />
Ta[t it-tmexxija pre]enti l-PL<br />
baqa’ bl-istess spirtu <strong>tal</strong>-antik<br />
F<strong>il</strong>-;img[at u fix-xhur li vendikazzjoni b<strong>il</strong>li jsemmi<br />
g[addew se[[ew ;rajjiet li kemm <strong>il</strong>-ka]i ta’ Carm<br />
komplew jikkonfermaw Mifsud Bonnici u Richard<br />
kemm <strong>il</strong>-Partit Laburista Cachia Caruana, kif ukoll<br />
g[adu jimxi ta’ kattiv u <strong>il</strong>-mod li bih <strong>il</strong>-Labour<br />
vendikattiv ma’ dawk li, mexa ma’ o[rajn, fosthom<br />
g[al xi ra;uni jew o[ra, ma Austin Gatt, Dolores<br />
jkunx jaqbel mag[hom. Cristina, Roderick<br />
G[alkemm l-episodji ta’ Chalmers, Anton Attard,<br />
Carm Mifsud Bonnici u ta’ Joe Mifsud, Joseph Mizzi u<br />
Richard Cachia Caruana — l-Isqfijiet Maltin.<br />
li dwarhom <strong>il</strong>-Labour Huma ka]i ta’ ftu[ <strong>il</strong>g[ajn<br />
mhux aktar ta’ 25, 30<br />
g[amel, b’su//ess,<br />
mozzjonijiet f<strong>il</strong>-Parlament sena <strong>il</strong>u i]da ta’ ftit xhur<br />
g[all-‘qtug[ ir-ras’ tag[hom biss <strong>il</strong>u u ta’ o[rajn li<br />
— huma l-aktar ka]i ri/enti, g[adhom qed ise[[u<br />
ma’ dawn hemm o[rajn li b[alissa.<br />
se[[ew kollha ta[t ittmexxija<br />
pre]enti laburista m<strong>il</strong>l-aktar evidenti ta’ dak li<br />
Huma wkoll indikazzjoni<br />
u li juru kemm f’dak <strong>il</strong>partit<br />
g[adu, b[al fl-antik, jekk jing[ata l-poter f’idejh.<br />
jkun qed iwettaq <strong>il</strong>-Labour<br />
jirrenja spirtu vendikattiv. Il-moral ta’ dawn l-istejjer<br />
Din <strong>il</strong>-;img[a <strong>il</strong>-mument kollha hu dan: jekk g[amel<br />
qed jiffoka <strong>fuq</strong> ftit minn dan kollu m<strong>il</strong>l-Oppo]izzjoni<br />
dawn <strong>il</strong>-;rajjiet ta’ vendetta a[seb u ara x’ikun kapa/i<br />
personali, kattiverja u jwettaq m<strong>il</strong>l-gvern.<br />
Id-det<strong>tal</strong>ji f’pa;ni 6 u 7<br />
IL-PROVI<br />
Tal-Labour <strong>il</strong>hom<br />
m<strong>il</strong>l-2009 ibassru<br />
elezzjoni bikrija<br />
…u kull darba g[amlu minn<br />
kollox biex i;ibu elezzjoni<br />
Jekk id-diska <strong>tal</strong>-Partit<br />
Laburista fl-a[[ar jiem<br />
kienet biex <strong>il</strong>-pajji] imur<br />
g[al elezzjoni bikrija din<br />
/ertament la hi ;dida<br />
f’din <strong>il</strong>-le;i]latura u<br />
lanqas l-ewwel darba li<br />
]]ar]ret m<strong>il</strong>-Labour.<br />
F’le;i]laturi o[rajn<br />
ukoll, nies ewlenin <strong>tal</strong>-<br />
Malta Labour Party kienu<br />
jwebblu l<strong>il</strong>l-partitarji<br />
tag[hom li <strong>Gvern</strong><br />
Nazzjonalista ftit kien<br />
fadallu [ajja u li kien<br />
imminenti li jsejja[<br />
elezzjoni.<br />
Din <strong>il</strong>-le;i]latura ma<br />
kinitx e//ezzjoni tant li<br />
sena biss wara li din l-<br />
amministrazzjoni bdiet<br />
<strong>il</strong>-[idma tag[ha, <strong>tal</strong>-<br />
Labour kienu di;à qed<br />
irew[u u jbassru<br />
elezzjoni bikrija. Ji;ifieri<br />
<strong>il</strong>hom m<strong>il</strong>l-2009, tliet<br />
snin <strong>il</strong>u, i[ejju lin-nies<br />
tag[hom g[al din l-<br />
elezzjoni qabel ]mienha.<br />
L-g[ajta li <strong>Gvern</strong><br />
Nazzjonalista se jmur<br />
g[al elezzjoni bikrija ma<br />
kinitx wa[da minn<br />
partitarji akkaniti<br />
laburisti i]da kienet<br />
imrew[a u ripetuta minn<br />
esponenti importanti <strong>tal</strong>partit,<br />
fosthom Deputati.<br />
Aktar ma beda jg[addi<br />
]-]mien aktar din iddiska<br />
nqabdet sa[ansitra<br />
minn Muscat innifsu.<br />
g[al pa;na 4
4 A[barijiet Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
tag˙rif<br />
Richmond Foundation.<br />
Barbecue b<strong>il</strong>-kollaborazzjoni ta’<br />
Sheffield United F.C. nhar {amis 26 ta’ Lulju f<strong>il</strong>-Lukanda<br />
Fortina, Tas-Sliema. Prezz: Kbar<br />
€20, tfal ta[t l-10 snin €10.<br />
Jattendu players u coaching staff<br />
ta’ Sheffield Utd. G[al booking<br />
/emplu l<strong>il</strong> Mrs Bonello<br />
99498117 jew emai l<strong>il</strong>:<br />
maryrose@richmond.org.mt.<br />
Festa ta’ San Kal/idonju. Flokka]joni<br />
<strong>tal</strong>-festa ta’ San<br />
Kal/idonju se tkun /elebrata<br />
Quddiesa f<strong>il</strong>-kappella dedikata l<strong>il</strong><br />
dan <strong>il</strong>-qaddis, li tinsab f<strong>il</strong>-bini <strong>tal</strong>-<br />
Kurja <strong>tal</strong>-Ar/isqof, <strong>il</strong>-Furjana.<br />
Din se ssir nhar it-Tlieta 24 ta’<br />
Lulju, fis-6 p.m. F<strong>il</strong>-5.30 p.m. se<br />
jing[ad ukoll ir-ru]arju. Irrelikwi<br />
ta’ San Kal/idonju<br />
jinsabu meqjumin f’kappella<br />
]g[ira li nbniet apposta, dahar<br />
ma’ dahar mal-kappella<br />
prin/ipali f<strong>il</strong>-bini <strong>tal</strong>-Kurja. Irrelikwi<br />
<strong>tal</strong>-qaddis, Ii n;iebu<br />
Malta mi/-/imiterju ta’<br />
Pretestato, l-I<strong>tal</strong>ja, waslu f<strong>il</strong>kappella<br />
dedikata l<strong>il</strong>u fl-1753.<br />
{ad-Dingli. Nhar <strong>il</strong>-:img[a<br />
27 ta’ Lulju <strong>il</strong>-Kumitat Festa<br />
Esterna Santa Marija se<br />
jorganizza edizzjoni o[ra tad-<br />
Dinglifest, attività g[all-fam<strong>il</strong>ja<br />
kollha bis-sehem ta’ <strong>tal</strong>ent lokali<br />
u nazzjonali. Id-Dinglifest isir<br />
f’Misra[ :u]è Abela (<strong>il</strong>-pjazza<br />
[dejn <strong>il</strong>-knisja) mit-8 p.m. ’<strong>il</strong><br />
quddiem. Din is-sena l-mistieden<br />
spe/jali se jkun Freddie Portelli.<br />
Ikun hemm ikel u xorb u d-d[ul<br />
bla [las.<br />
it-temp <strong>il</strong>lum<br />
McLaren. Illum <strong>il</strong>-{add, fis-2<br />
p.m. <strong>il</strong>-Klabb <strong>tal</strong>-McLaren <strong>tal</strong>-<br />
Formula Wie[ed se juri dirett <strong>fuq</strong><br />
screen kbir l-g[axar tellieqa <strong>tal</strong>kampjonat<br />
dinji <strong>tal</strong>-Formula<br />
Wie[ed g[al dan l-ista;un m<strong>il</strong>l-<br />
:ermanja. Il-McLaren F1 Club<br />
ta’ Malta jistieden lid-d<strong>il</strong>ettanti<br />
kollha ta’ dan l-isport biex<br />
jing[aqdu ma’ membri <strong>tal</strong>-klabb<br />
fis-Serjeant’s Mess f<strong>il</strong>-Pad<strong>il</strong>jun<br />
<strong>tal</strong>-Isport f’Kordin biex wara li<br />
jsegwu flimkien it-tellieqa<br />
jkollhom /ans jirb[u o;;ett<br />
relatat mal-Formula Wie[ed.<br />
VersAg[tini.Kul[add Xog[lu<br />
Jog[;bu. Attività o[ra b’risq l-<br />
Ilsien Malti se ssir nhar l-Erbg[a,<br />
25 ta’ Lulju, <strong>fuq</strong> iz-zuntier <strong>tal</strong>knisja<br />
ta’ San Girgor, i]-}ejtun,<br />
fis-7 p.m. Rakkonti bid-djalett,<br />
qari ta’ s<strong>il</strong>tiet ori;inali m<strong>il</strong>lmembri<br />
ta’ VersAg[tini, u<br />
mu]ika Maltija. Kul[add<br />
mistieden. D[ul bla [las.<br />
:abra kmieni ta’ ittri.<br />
MaltaPost plc tavla l<strong>il</strong>l-pubbliku<br />
li bi qb<strong>il</strong> mal-Malta<br />
Communications Authority, a[[ar ;abra m<strong>il</strong>l-kaxxi <strong>tal</strong>-ittri<br />
kollha nhar it-Tlieta 24 ta’ Lulju<br />
se ssir fis-2 p.m.<br />
Donazzjoni ta’ demm. Illum<br />
<strong>il</strong>-{add se jsir ;bir ta’ demm b<strong>il</strong>-<br />
Mob<strong>il</strong>e Blood Donation Unit<br />
minn [dejn <strong>il</strong>-knisja parrokkjali<br />
ta’ {ad-Dingli, mit-8.30 a.m. sas-<br />
1 p.m. Jekk t[ossok f’sa[[tek u<br />
tixtieq tag[ti d-demm, ;ent<strong>il</strong>ment<br />
mitlub tie[u mieg[ek <strong>il</strong>-karta <strong>tal</strong>identità.<br />
It-temp> Ftit imsa[[ab b’waqtiet xemxin f’xi waqtiet ikun pjuttost<br />
imsa[[ab. Il-Vi]ibb<strong>il</strong>tà> Tajba. Ir-Ri[> Moderat g[al ftit qawwi m<strong>il</strong>l-<br />
Punent g[all-Majjistral li jsir ftit qawwi lokalment qawwi f’xi waqtiet.<br />
Il-Ba[ar> {afif g[al moderat li jsir moderat g[al qawwi. L-Imbatt> Ftit<br />
li xejn. L-Og[la Temperatura> 32˚C. Ix-Xita> f’dawn l-a[[ar 24<br />
sieg[a f’Malta u f’G[awdex 0.0 mm. Ix-Xita> m<strong>il</strong>l-1 ta’ Settembru<br />
644.7 mm. Ix-xemx> titla’ fis-6.01 u tin]el fit-20.16.<br />
In-numri <strong>tal</strong>-lottu li telg˙u lbiera˙<br />
29 – 15 – 63 – 42 – 40<br />
spiΩeriji<br />
IL-FURJANA: Waterfront<br />
Dispensary, Forni 2l Pinto Wharf; IL-<br />
MARSA: Vivien Pharmacy, Triq<br />
Patri Magri; SANTA VENERA:<br />
Lantern Pharmacy, Misra[ <strong>il</strong>-<br />
Kebbies; BIRKIRKARA: St. Helen<br />
Pharmacy, Triq Tumas Fenech; TAL-<br />
PIETA`: Charing Pharmacy, Triq <strong>il</strong>-<br />
Mimosa, G’Mangia; SAN :ILJAN:<br />
Potter Chemists Ltd. Triq W<strong>il</strong>ga,<br />
Pacev<strong>il</strong>le; TAS-SLIEMA: Rudolph<br />
Pharmacy, 133 Triq Rudolph;<br />
IKLIN: Iklin Pharmacy, Triq<br />
Geronimo Abos; G{ARG{UR:<br />
Medicine Chest Pharmacy, Triq<br />
Demitriju Farrugia; IL-QAWRA: El<br />
Medina Chemist, Triq <strong>il</strong>-Fliegu; {AL<br />
TARXIEN: Tarxien Pharmacy, 59<br />
Triq {al Tarxien; IL-BIRGU:<br />
Vittoriosa Pharmacy, 9 Triq <strong>il</strong>-Mina l-<br />
Kbira; IX-XG{AJRA: St. Elias<br />
Pharmacy, St. Elias Strett; I}-<br />
}EJTUN: Green Cross Pharmacy, 31<br />
Misra[ Gregorio Bonnici; I}-<br />
}URRIEQ: Bronja Pharmacy<br />
Sonata’, Triq <strong>il</strong>-Bronja; {A}-<br />
}EBBU:: Santa Marija Pharmacy,<br />
40 Triq l-G[asfura; IL-BA{RIJA:<br />
Ba[rija Pharmacy, Triq Raddet ir-<br />
Roti k#m Triq l-Iskola; VICTORIA:<br />
Castle Pharmacy, 2 Misra[ l-<br />
Indipendenza; MARSALFORN:<br />
Tony’s Pharmacy, Triq <strong>il</strong>-Qbajjar.<br />
Servizz ta’ tobba fi/-?entri tas-Sa[[a f<strong>il</strong>-{dud u l-Festi Pubbli/i<br />
I/-?entri tas-Sa[[a <strong>tal</strong>-Mosta, Ra[al :did u l-Furjana huma<br />
miftu[in 24 sieg[a g[al emer;enzi biss sat-8 <strong>tal</strong>-g[ada f<strong>il</strong>g[odu.<br />
Il-pubbliku jrid jattendi /-/entru tas-sa[[a tad-distrett tieg[u.<br />
Persuni ming[ajr karta ta’ identità ma ji;ux moqdija.<br />
Il-[olqien tax-xog[ol <strong>fuq</strong> nett <strong>tal</strong>-a;enda<br />
<strong>tal</strong>-Laqg[a <strong>tal</strong>-Ambaxxaturi Maltin<br />
L-Ambaxxaturi Maltin se<br />
jitlaqqg[u f’Malta f<strong>il</strong>-jiem li<br />
;ejjin g[al-laqg[a annwali<br />
tag[hom. Matul din <strong>il</strong>-laqg[a<br />
se jing[ataw direzzjonijiet biex<br />
f<strong>il</strong>-[idma tag[hom ikomplu<br />
jkattru l-kuntatti kummer/jali,<br />
i;ibu aktar investiment lejn<br />
pajji]na u jsa[[u l-identità ta’<br />
Malta f<strong>il</strong>-pajji]i rispettivi<br />
tag[hom.<br />
F’din <strong>il</strong>-laqg[a, l-Ambaxxaturi<br />
jiddiskutu diversi su;;etti<br />
marbutin ma’ dawn l-oqsma u<br />
jaqsmu l-esperjenzi <strong>tal</strong>ambaxxati<br />
rispettivi tag[hom.<br />
Is-Seminar jifta[ l-Erbg[a 25<br />
ta’ Lulju, b’laqg[a g[all-<br />
Ambaxxaturi mhux-residenti.<br />
Huma se jing[ataw tag[rif <strong>fuq</strong><br />
<strong>il</strong>-[idma ta’ pajji]na f’diversi<br />
oqsma u kif ukoll dwar l-<br />
avvenimenti prin/ipali f’Malta<br />
matul din is-sena fosthom is-<br />
Summit <strong>tal</strong>-5+5 li se jsir fixxhur<br />
li ;ejjin.<br />
Tfajla f<strong>il</strong>-periklu <strong>tal</strong>-mewt u karozza tie[u n-nar<br />
Tfajla ta’ 24 sena residenti l-Mosta tinsab f<strong>il</strong>periklu<br />
<strong>tal</strong>-mewt wara in/ident li se[[ fissieg[a<br />
ta’ f<strong>il</strong>g[odu, bejn <strong>il</strong>-:img[a u s-Sibt,<br />
fi Vjal Santa Lu/ija f’Ra[al :did.<br />
It-tfajla li kienet qed issuq Ford Ka t<strong>il</strong>fet <strong>il</strong>kontroll<br />
<strong>tal</strong>-karozza li nqalbet.<br />
Tfajla o[ra ta’ 25 sena, residenti f’Ra[al<br />
:did, u li kienet passi;;iera fl-istess karozza<br />
sofriet ;rie[i ta’ natura gravi imma ma<br />
tinsabx f<strong>il</strong>-periklu <strong>tal</strong>-mewt.<br />
Tant kienu waqg[u<br />
f’assurdità f’dan it-tbassir<br />
tag[hom li fi Frar <strong>tal</strong>-2010 —<br />
kwa]i sentejn u nofs <strong>il</strong>u — id-<br />
Deputat Laburista Leo Brincat,<br />
f’The Malta Independent,<br />
sa[ansitra kien kiteb hekk: One<br />
of the rumours doing the round<br />
right now is that government<br />
could be tempted to call a snap<br />
election in the wake of the<br />
Pope’s forth<strong>com</strong>ing visit to<br />
Malta.<br />
Din ma kinitx xi [a;a i]olata.<br />
Hemm numru kbir ta’ tbassiriet<br />
li fix-xhur ta’ wara kienet se ssir<br />
l-elezzjoni ;enerali.<br />
I]da dak li verament jolqtok<br />
hu li meta tifli ]-]mien li jkunu<br />
saru dawn it-tbassiriet issib li l-<br />
Labour kien ikun qed jag[mel<br />
minn kollox u b’diversi modi<br />
biex dan l-g[an tieg[u jintla[aq.<br />
Dawn <strong>il</strong>-metodi <strong>tal</strong>-Labour<br />
kienu jinkludu l-pre]entazzjoni<br />
ta’ diversi mozzjonijiet dwar<br />
persuni jew sitwazzjonijiet<br />
partikulari bit-tama kbira li sa<br />
fl-a[[ar <strong>il</strong>-gvern jaqa’ u jkollu<br />
jirrikorri g[all-elezzjoni.<br />
L-g[atx kbir <strong>tal</strong>-poter [are;<br />
aktar f<strong>il</strong>-bera[ meta l-Labour,<br />
biex jag[ti lin-nies l-impressjoni<br />
li l-elezzjoni kienet waslet, xhur<br />
twal <strong>il</strong>u mela l<strong>il</strong> Malta<br />
b’b<strong>il</strong>lboards b’attakki personali<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-Prim Ministru Lawrence<br />
Gonzi.<br />
Il-5+5 hu mag[mul minn<br />
[ames pajji]i <strong>tal</strong>-Afrika ta’ Fuq<br />
u [ames pajji]i m<strong>il</strong>l-Ewropa,<br />
inkluz Malta.<br />
Il-{amis ikun imiss l-<br />
Ambaxxaturi Maltin li<br />
jiddiskutu l-[idma tag[hom fiddiversi<br />
ambaxxati li g[andha<br />
Malta madwar id-dinja kollha.<br />
Jifta[ is-seminar Tonio Borg, <strong>il</strong>-<br />
Vi/i Prim Ministru u Ministru<br />
<strong>tal</strong>-Affarijiet Barranin.<br />
Fl-istess ;urnata tag[mel l-<br />
intervent tag[ha Helga Schmid,<br />
id-Deputat Segretarju :enerali<br />
g[all-Affarijiet Politi/i u s-<br />
Servizz Ewropew ta’ Azzjoni<br />
g[all-Affarijiet Esterni. Hi se tkun<br />
qed tiddiskuti t-temi <strong>tal</strong>-isfidi li<br />
tiffa//ja l-Unjoni Ewropea f<strong>il</strong>politika<br />
estera tag[ha.<br />
Joe Bannister, i/-Chairman<br />
<strong>tal</strong>-Awtorità Maltija g[as-<br />
Servizzi Finanzjarji wkoll se<br />
jindirizza l<strong>il</strong>l-Ambaxxaturi. Hu<br />
mistenni jitkellem dwar <strong>il</strong>-kri]i<br />
L-istess b<strong>il</strong>lboards kienu<br />
ma[suba wkoll biex tin]era’ l-<br />
in/ertezza f<strong>il</strong>-pajji] u<br />
jipparalizzaw l<strong>il</strong>l-gvern f<strong>il</strong>-<br />
[idma tieg[u.<br />
<strong>Gvern</strong> Nazzjonalista, i]da,<br />
flok qag[ad jirrea;ixxi g[al dan<br />
<strong>il</strong>-log[ob li l-partit ta’ Muscat<br />
jinsab mehdi fih, baqa’ sejjer<br />
dritt fi triqtu biex ikompli jo[loq<br />
aktar jobs, isa[[a[ l-istrutturi<br />
edukattivi ta’ pajji]na, ikompli<br />
jtejjeb is-servizzi tas-sa[[a,<br />
jag[ti spinta l<strong>il</strong>l-infrastruttura u<br />
jsebba[ l<strong>il</strong> pajji]na bi pro;etti<br />
utli u innovattivi.<br />
Il-memorja kollettiva <strong>tal</strong>-<br />
Maltin twassal biex <strong>il</strong>-poplu<br />
jirrealizza li l-Partit<br />
Nazzjonalista f<strong>il</strong>-gvern dejjem<br />
mar g[al elezzjoni ;enerali<br />
ekonomika b’referenza<br />
partikolari g[all-effetti li [alliet<br />
<strong>il</strong>-kri]i f<strong>il</strong>-Gre/ja, Spanja u l-<br />
I<strong>tal</strong>ja fost l-o[rajn.<br />
Se ssir ukoll ta[dita dwar <strong>il</strong>promozzjoni<br />
ta’ Malta b[ala<br />
post g[all-investiment li se<br />
titmexxa minn uffi/jal <strong>tal</strong>-Malta<br />
Enterprise.<br />
Matul <strong>il</strong>-;urnata <strong>tal</strong>-:img[a,<br />
l-Ambaxxaturi se jkunu<br />
indirizzati mis-Segretarju<br />
Permanenti f<strong>il</strong>-Ministeru <strong>tal</strong>-<br />
Finanzi.<br />
Hu ippjanat ukoll intervent<br />
m<strong>il</strong>l-Kamra <strong>tal</strong>-Kummer/, l-<br />
Intrapri]a u l-Industrija dwar <strong>il</strong>qasam<br />
ekonomiku u l-impatt<br />
<strong>tal</strong>-kri]i internazzjonali <strong>fuq</strong> innegozju.<br />
Fl-istess jum se jsiru wkoll<br />
ta[ditiet dwar iz-zona ewro, <strong>il</strong>progress<br />
demokratiku f<strong>il</strong>-Libja,<br />
kif ukoll dwar <strong>il</strong>-[idma g[all-<br />
Belt Valletta b[ala Belt Kapi<strong>tal</strong>i<br />
Ewropea <strong>tal</strong>-Kultura fl-2018.<br />
Sadattant g[all-[abta tat-tlieta’ ta’<br />
f<strong>il</strong>g[odu <strong>tal</strong>-biera[, karozza Peugeot 207<br />
[adet in-nar fi Triq Spiru Mizzi<br />
f’Birkirkara. {add ma wegga’ f’dan l-<br />
in/ident imma l-vettura ;arrbet [sarat<br />
estensivi.<br />
Il-Ma;istrat <strong>tal</strong>-g[assa Doreen Clarke<br />
[atret diversi esperti biex jg[inuha flinkjesta<br />
dwar dawn i]-]ew; ka]i.<br />
L-investigazjonijiet g[adhom g[addejjin.<br />
Aktar minn erbg[in tbassira fi tliet snin<br />
minn pa;na 1<br />
meta kien jaqbel l<strong>il</strong>l-pajji]. Qatt<br />
ma g[a]el elezzjoni ;enerali<br />
biex ja[rab m<strong>il</strong>l-isfidi li kien<br />
qed jiffa//ja pajji]na b[alma<br />
g[amel <strong>il</strong>-Partit Laburista<br />
diversi drabi.<br />
It-tliet snin tbassir ta’<br />
elezzjoni ;enerali bikrija urew<br />
biss l-g[atx bla limitu g[allpoter<br />
m<strong>il</strong>l-partit ta’ Muscat u,<br />
<strong>fuq</strong> kollox, urewh b[ala partit li<br />
ma kellux <strong>il</strong>-polz <strong>tal</strong>-poplu<br />
f’idejh.<br />
G[al min jinteressah kien<br />
hemm ’<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> minn erbg[in<br />
darba li tul l-a[[ar tliet snin,<br />
kelliema laburisti jew xi wa[da<br />
m<strong>il</strong>l-media <strong>tal</strong>-Labour, b’xi<br />
mod bassru elezzjoni bikrija…<br />
i]da kull darba baqg[u b’xiber<br />
imnie[er.
8 Opinjoni# Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
‘G[andna B]onnok’<br />
Il-Partit Nazzjonalista g[andu<br />
b]onnok. Wasal <strong>il</strong>-mument li<br />
l-persuni li tassew jemmnu<br />
f’pajji]na u jemmnu f<strong>il</strong>-;id <strong>tal</strong>pajji]<br />
u l-poplu Malti u<br />
G[awdxi jinvolvu ru[hom u<br />
jag[tu sehemhom.<br />
F<strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista, bejn<br />
nies f<strong>il</strong>-Kumitati Sezzjonali,<br />
kuns<strong>il</strong>lieri lokali, membri f<strong>il</strong>-<br />
Ferg[at u f<strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l :enerali<br />
g[andu ’l <strong>fuq</strong> minn 1,100<br />
attivist. Attivisti li qed ja[dmu,<br />
jag[tu r-ri]ultati u li <strong>il</strong>hom<br />
jag[tu r-ri]ultati tul is-snin.<br />
Biss <strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista<br />
g[andu b]onnok tag[ti kontribut tieg[ek mal-fam<strong>il</strong>ja<br />
tieg[ek, f<strong>il</strong>-lokal tieg[ek, f<strong>il</strong>post<br />
tax-xog[ol u fost<br />
<strong>il</strong>-[bieb tieg[ek.<br />
Ir-rwol ta’ kul[add hu<br />
importanti. Ir-rwol ta’ kul[add<br />
hu kru/jali. Sehmek jag[mel<br />
id-differenza u g[alhekk<br />
je[tie; li tinvolvi ru[ek u ma<br />
tibqax passiv.<br />
Esperjenza personali<br />
Matul ix-xhur li g[addew<br />
bdejt <strong>il</strong>-[idma tieg[i <strong>fuq</strong> livell<br />
distrettwali fis-7 Distrett<br />
elettorali f’{ad-Dingli, {a]-<br />
}ebbu;, l-Imdina, l-Im;arr, l-<br />
Imtarfa u r-Rabat b[ala<br />
kandidat.<br />
Il-[idma kienet qed tag[tini<br />
sodisfazzjon kbir u kienet qed<br />
tqarribni aktar man-nies. Kont<br />
qed nid[ol f’[afna aktar djar u<br />
n<strong>il</strong>taqa’ ma’ [afna aktar nies<br />
m<strong>il</strong>li n<strong>il</strong>taqa’ f<strong>il</strong>-[idma tieg[i<br />
minn pa;na 1<br />
Dwar is-sitwazzjoni<br />
pre]enti f<strong>il</strong>-gvern, <strong>il</strong>-Prim<br />
Ministru qal li dak li qed<br />
ise[[ mhux sorprendenti<br />
g[aliex anki f<strong>il</strong>-kwistjoni<br />
dwar id-divorzju, hu ma kienx<br />
infurmat minn qabel li kienet<br />
se tkun pre]entata l-li;i.<br />
Hu spjega li kien innota d-<br />
dikjarazzjoni tad-Deputat<br />
Jeffrey Pullicino Orlando li<br />
kien se jikkollabora mal-gvern<br />
biex ikompli jkun attwat <strong>il</strong>programm<br />
elettorati li g[andu<br />
l-appo;; <strong>tal</strong>-ma;;oranza <strong>tal</strong>elettorat<br />
u sostna li kien<br />
hemm okka]jonijiet o[ra li<br />
fihom <strong>il</strong>-gvern sab <strong>il</strong>-formula<br />
biex ikompli jwettaq <strong>il</strong>programm<br />
politiku tieg[u.<br />
F<strong>il</strong>waqt li sa[aq <strong>fuq</strong> importanza li l-kwistjonijiet<br />
interni jkunu ri]olti, Lawrence<br />
Gonzi qal li l-fatti huma li din<br />
<strong>il</strong>-le;i]latura waslet fl-a[[ar<br />
xhur tag[ha u g[alhekk l-<br />
elezzjoni tissejja[ meta jkun<br />
fl-a[jar interess <strong>tal</strong>-pajji].<br />
Il-Prim Ministru tkellem<br />
dwar <strong>il</strong>-programm le;i]lattiv<br />
qawwi li g[andu quddiemu l-<br />
<strong>Gvern</strong> u semma l-li;ijiet dwar<br />
<strong>il</strong>-koabitazzjoni, l-IVF, statura<br />
ikbar g[all-Parlament u l-li;i<br />
<strong>tal</strong>-whistle blower.<br />
Dan f<strong>il</strong>waqt li l-<strong>Gvern</strong> qed<br />
i[ejji l-Ba;it.<br />
Dawn huma l-<strong>prijoritajiet</strong> li<br />
g[andu quddiemu l-pajji] u l-<br />
PM iddikjara li l-gvern hu<br />
determinat li jwettaq dan <strong>il</strong>programm<br />
sakemm ikollu l-<br />
f<strong>il</strong>-partit f<strong>il</strong>-[idma fl-istrutturi<br />
interni f<strong>il</strong>-kariga ta’ Assistent<br />
Segretarju :enerali kif ukoll<br />
f<strong>il</strong>-[idma fl-Uffi//ju Elettorali<br />
(ELCOM) b[ala Direttur ta’<br />
dan l-uffi//ju.<br />
{assejt m<strong>il</strong>l-qrib <strong>il</strong>-b]onn<br />
kbir tan-nies li j<strong>il</strong>taqg[u ma’<br />
esponenti <strong>tal</strong>-PN biex dawn<br />
jisimg[uhom, j<strong>il</strong>qg[u l-proposti<br />
tag[hom u jie[du azzjoni <strong>fuq</strong><br />
problemi li huma qed jiffa/jaw.<br />
Din <strong>il</strong>-[idma ma domtx<br />
inwettaqha g[al ]mien tw<strong>il</strong><br />
peress li l-Kap <strong>tal</strong>-Partit, Dr.<br />
Lawrence Gonzi qalli li f<strong>il</strong>-pjan<br />
<strong>tal</strong>-Partit “g[andna b]onnok”<br />
tiffoka to<strong>tal</strong>ment <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-[idma<br />
kru/jali mal-istrutturi interni u<br />
f<strong>il</strong>-pro/ess elettorali u g[alhekk<br />
ma stajtx inkun kandidat <strong>tal</strong>-<br />
Partit.<br />
G[alkemm kienet proposta<br />
diffi/li u g[a]la li <strong>tal</strong>bet minni<br />
sagrifi//ju mhux ]g[ir,<br />
idde/idejt g[alhekk li<br />
nirrinunzja g[all-kandidatura<br />
biex niffoka to<strong>tal</strong>ment <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<br />
[idma kru/jali nterna <strong>tal</strong>-Partit.<br />
Ir-rieda <strong>tal</strong>-Kap <strong>tal</strong>-Partit u l-<br />
prioritajiet <strong>tal</strong>-PN g[andhom<br />
jie[du priorità <strong>fuq</strong> ix-xewqat u<br />
l-ambizzjonijiet personali ta’<br />
kull min hu involut f<strong>il</strong>-Partit<br />
Nazzjonalista.<br />
Ba[[ara <strong>tal</strong>-maltemp<br />
fi ]mien ta’ sfidi<br />
Hu fatt mag[ruf li ]-<br />
]mien li g[addej minnu<br />
b[alissa l-PN hu ]mien ta’<br />
sfidi kbar. }mien li, kif<br />
ma;;oranza parlamentari.<br />
Il-PN kien dejjem <strong>il</strong>-partit li<br />
baxxa rasu quddiem idde/i]jonijiet<br />
<strong>tal</strong>-elettorat u<br />
f’dan <strong>il</strong>-mument mhux se<br />
ja[rab mir-responsabb<strong>il</strong>tà li<br />
jwettaq.<br />
Dwar <strong>il</strong>-koabitazzjoni, <strong>il</strong>-<br />
Prim Ministru qal li l-<strong>Gvern</strong><br />
g[andu li;i lesta li se tkun<br />
pubblikata g[ad-diskussjonijiet.<br />
Meta semma l-IVF, <strong>il</strong>-Prim<br />
Ministru ddikjara li l-<strong>Gvern</strong><br />
mhux se j[alli ‘<strong>il</strong>-;ungla’ li<br />
te]isti b[alissa f<strong>il</strong>-pajji]. Hu<br />
sostna li mhux se jkun tollerat<br />
li f’Malta jista’ jsir kollox u<br />
sostna li jirrikonoxxi li jista’<br />
jkun hemm min ma jaqb<strong>il</strong>x,<br />
fosthom <strong>il</strong>-Knisja, i]da r-<br />
responsabb<strong>il</strong>tà <strong>tal</strong>-gvern hi li<br />
jidda[[lu aktar kontrolli.<br />
Lawrence Gonzi kkritika l<strong>il</strong><br />
Joseph Muscat g[all-fatt li<br />
isostnu [afna, <strong>il</strong>na ]mien<br />
tw<strong>il</strong> ma niffa/jaw b[ala<br />
partit. Tisma’ bosta<br />
jg[idulek li “dak li qed<br />
jiffa//ja llum Lawrence<br />
Gonzi l-ebda Kap ta’ Partit<br />
ma’ ffa//ja.”<br />
Dan i]-]mien ta’ sfidi<br />
g[alhekk jitlob sagrifi//ju u<br />
[idma qawwija minn kull<br />
min hu involut fi [dan <strong>il</strong>-<br />
PN, minn min hu msie[eb<br />
b[ala tesserat f<strong>il</strong>-PN kif<br />
ukoll minn dawk li jemmnu<br />
u j[addnu l-prin/ipji u l-<br />
valuri <strong>tal</strong>-PN.<br />
Je[tie; li f’dawn <strong>il</strong>mumenti<br />
ta’ sfidi kbar<br />
nirrispondu g[as-sej[a <strong>tal</strong>partit.<br />
Il-PN je[tie; issehem<br />
ta’ kul[add f’kull<br />
livell, b[ala tesserati, b[ala<br />
membri f<strong>il</strong>-kumitati<br />
sezzjonali, membri f<strong>il</strong>-<br />
Ferg[at, [idma ta’<br />
canvassing fost l-elettorat,<br />
volontarjat <strong>fuq</strong> livell lokali,<br />
volontarjat f<strong>il</strong>-pro/essi ta’<br />
tesserament kif ukoll f<strong>il</strong>pro/essi<br />
elettorali biex<br />
n<strong>il</strong>[qu l-elettorat kollu u<br />
[idma ta’ volontarjat fid-<br />
Dar ?entrali.<br />
Il-PN b[alissa, aktar minn<br />
qatt qabel, je[tie; ba[[ara<br />
validi g[a]-]mien ta’ sfidi<br />
qawwijin li g[addej<br />
minnhom. Ba[[ara, li mhux<br />
ne/essarjament ja[dmu<br />
e]attament fejn jixtiequ i]da<br />
fejn <strong>il</strong>-partit je[tie;hom l-<br />
aktar.<br />
dan qed j<strong>il</strong>taqa’ f<strong>il</strong>-mag[luq<br />
ma’ organizzazzjonijiet jew<br />
individwi u jwieg[ed kollox.<br />
“Nisfida l<strong>il</strong> Joseph Muscat<br />
biex jiddikjara dak li qed<br />
jing[ad f’dawn <strong>il</strong>-laqg[at”,<br />
sostna l-Prim Ministru, li<br />
appella l<strong>il</strong>l-poplu biex jiftakar<br />
l-istrate;ija laburista qabel l-<br />
1996 meta kienu wieg[du li<br />
se jne[[u l-VAT u f<strong>il</strong>-fatt<br />
kienu da[[lu taxxa g[olja<br />
iktar minnha.<br />
Il-Prim Ministru semma l<strong>il</strong><br />
Richard Cachia Caruana u<br />
akku]a l<strong>il</strong>l-MLP li huma<br />
kompli/i fl-e]er/izzju ta’<br />
frame-up <strong>fuq</strong> persuna.<br />
Waqt li semma lid-deputati<br />
Karmenu Vella u Joe Mizzi,<br />
<strong>il</strong>-Prim Ministru qal li Joe<br />
Mizzi g[andu jispjega x’kien<br />
g[amel meta kien Ministru<br />
bejn l-1996 u l-1998 <strong>fuq</strong> irrapport<br />
ta’ attività <strong>fuq</strong> jott li<br />
Servizz politiku<br />
fejn l-aktar me[tie;<br />
Il-Partit Nazzjonalista<br />
g[andu b]onnok, g[andu<br />
b]onn is-servizzi tieg[ek u l-<br />
g[ajnuna tieg[ek. Kull min<br />
jinvolvi ru[u f<strong>il</strong>-PN je[tie;<br />
jag[ti s-servizz tieg[u fejn u<br />
kif l-aktar me[tie;, l<strong>il</strong> hinn<br />
mix-xewqat u l-ambizzjonijiet<br />
personali tieg[u jew tag[ha u<br />
jara li jag[ti l-massimu li<br />
jista’ —we need to bloom<br />
where we are planted.<br />
I]-]mien ta’ sfidi li ninsabu<br />
fih mhux ]mien <strong>il</strong>protagoni]mu<br />
i]da ]mien ta’<br />
servizz u sagrifi//ju biex<br />
sehmna jing[ata fejn l-aktar<br />
me[tie; u li j[alli effett u<br />
ri]ultat.<br />
A;enti li jwasslu<br />
messa;; po]ittiv<br />
Matul dawn l-erba’ snin u<br />
nofs li g[addew <strong>Gvern</strong><br />
immexxi m<strong>il</strong>l-PN [adem u ta<br />
r-ri]ultati fl-oqsma l-aktar<br />
kru/jali tax-xog[ol, is-sa[[a,<br />
l-edukazzjoni u l-ambjent fost<br />
l-o[rajn.<br />
Matul dawn l-erba’ snin<br />
in[olqu 20,000 job ;did,<br />
kienu salvati 5,000 job,<br />
]diedu l-medi/ini li jing[ataw<br />
b’xejn, qed jinbena sptar ;did<br />
g[all-kura <strong>tal</strong>-kan/er, 76,000<br />
persuna bdew ji;bru l-<br />
medi/ini b’xejn m<strong>il</strong>l-ispi]erija<br />
<strong>tal</strong>-g[a]la tag[hom, inbniet<br />
skola ;dida kull sena, qed isir<br />
investiment ta’ 120 m<strong>il</strong>jun<br />
fiha kienet se tittie[ed iddroga.<br />
“X’ji;ifieri Joe Mizzi<br />
qal li kien waqaf dwar dan <strong>il</strong>ka]?”<br />
irrimarka l-Prim<br />
Ministru. Qal li Joe Mizzi<br />
kien baqa’ sieket quddiem dik<br />
is-sitwazzjoni.<br />
Dwar Karmenu Vella, <strong>il</strong>-<br />
Prim Ministru, qal li meta<br />
Vella kien responsabbli m<strong>il</strong>l-<br />
Air Malta, ma kien g[amel<br />
xejn dwar l-allegazzjonijiet li<br />
qed jissemmew. Lawrence<br />
Gonzi qal li Joseph Muscat<br />
jinsab im/appas b’dawn <strong>il</strong>politikanti.<br />
L-obbligu <strong>tal</strong>-MLP, sostna<br />
l-Prim Ministru hu li jispjega<br />
kif se j;ib l-investiment g[alledukazzjoni,<br />
is-sa[[a u l-jobs.<br />
Id-differenza bejn <strong>il</strong>-PN u l-<br />
MLP hi li l-PN g[andu t-<br />
twe;ibiet g[al dawn l-isfidi<br />
g[aliex b<strong>il</strong>-fatti rnexxielu<br />
jwettaq u jbiddel pajji].<br />
“Determinati li<br />
nindirizzaw l-isfidi interni li<br />
g[andu l-PN i]da<br />
determinati wkoll li<br />
nkomplu mexjin ’<strong>il</strong> quddiem<br />
biex inkomplu nwettqu”,<br />
sostna l-Prim Ministru.<br />
F’dan <strong>il</strong>-kuntest, <strong>il</strong>-Prim<br />
Ministru semma l-qag[da<br />
ekonomika internazzjonali<br />
fejn <strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ji, l-anzjani u ]-<br />
]g[a]ag[ qed jiffa//jaw<br />
problemi so/jali kbar.<br />
F’Malta, <strong>il</strong>-politika <strong>tal</strong>gvern<br />
wasslet biex f’dawn issetturi<br />
so/jali l-<strong>Gvern</strong> kompla<br />
jkabbar l-investiment.<br />
Il-Prim Ministru semma<br />
minn Jean Pierre Debono –<br />
Assistent Segretarju :enerali PN<br />
jpdebono@pn.org.mt<br />
ewro f’campus;did <strong>tal</strong>-<br />
MCAST u 18,600 student u<br />
studenta qed jie[du l-<br />
istipendju. Dawn huma fost <strong>il</strong>ftit<br />
benefi//ji li [alliet <strong>il</strong>politika<br />
<strong>tal</strong>-PN f<strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong> tul l-<br />
erba’ snin li g[addew.<br />
Il-PN je[tie; li jkollu aktar<br />
a;enti biex iwasslu dan <strong>il</strong>messa;;<br />
tieg[u u jikkonvin/u<br />
li pajji]na u l-poplu Malti u<br />
G[awdxi je[tie;u politika flinteress<br />
<strong>tal</strong>-;id komuni,<br />
politika li ssa[[a[ u tkompli<br />
tkattar <strong>il</strong>-jobs, politika li<br />
tiggarantixxi servizzi ta’<br />
sa[[a a[jar b’xejn u sistema<br />
edukattiva b’xejn li toffri l-<br />
aqwa opportunitajiet l<strong>il</strong><br />
kul[add.<br />
Il-<strong>Gvern</strong> g[andu programm le;i]lattiv qawwi<br />
LAWRENCE GONZI <strong>fuq</strong> Radio 101> Il-PN irid ikompli jwettaq <strong>il</strong>politika<br />
li tat tant ri]ultati tajbin<br />
wkoll <strong>il</strong>-laqg[a li kellu mal-<br />
Kummissarju John Dalli u qal<br />
li f’din <strong>il</strong>-laqg[a kienu diskussi<br />
l-konklu]jonijiet tas-Summit<br />
<strong>tal</strong>-UE fejn saret diskussjoni<br />
dwar <strong>il</strong>-pensjonijiet u fejn<br />
Malta [adet po]izzjoni iebsa.<br />
F’din <strong>il</strong>-laqg[a wkoll, qal <strong>il</strong>-<br />
Prim Ministru, <strong>il</strong>-<br />
Kummissarju John Dalli<br />
g[addielu lista ta’ uffi/jali u<br />
persuni f<strong>il</strong>-PN biex dwarhom<br />
ikunu //arati diversi aspetti.<br />
Lawrence Gonzi qal li kien<br />
di;à qed ja[dem <strong>fuq</strong> din <strong>il</strong>lista.<br />
F<strong>il</strong>-laqg[a l-<br />
Kummissajru Dalli allega<br />
wkoll li s-site tieg[u kienet<br />
i[[ekkjata u qal li dan <strong>il</strong>-ka]<br />
qed ikun investigat m<strong>il</strong>l-<br />
Kummissajru <strong>tal</strong>-Pulizija.<br />
Il-Prim Ministru qal li l-<br />
konklu]jonijiet <strong>tal</strong>investigazzjonijiet<br />
<strong>tal</strong>-Pulizja<br />
se jkunu pubblikati.<br />
Quddiem is-sitwazzjoni<br />
pre]enti, <strong>il</strong>-Prim Ministru<br />
esprima ottimi]mu g[all-fatt<br />
li l-PN irnexxielu jwettaq<br />
politika li tat ri]ultati tant li<br />
fl-a[[ar erba’ snin in[olqu<br />
20,000 job waqt li MCAST u m<strong>il</strong>l-Università<br />
ggradwaw 20,000 student.<br />
F<strong>il</strong>-konklu]joni tieg[u l-<br />
Prim Ministru qal li dawn<br />
huma mumenti diffi/li<br />
internament g[all-PN u<br />
sa[aq <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-b]onn li dawn<br />
ikunu solvuti i]da, minkejja<br />
dan, <strong>il</strong>-gvern se jibqa’<br />
kkon/entrat <strong>fuq</strong> l-interess<br />
tan-nazzjon.
2 A[barijiet Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Laqg[a importanti <strong>tal</strong>-E]ekuttiv <strong>tal</strong>-PN<br />
titmexxa minn ]ew; nisa<br />
…tispikka l-importanza li l-PN jag[ti lir-rwol <strong>tal</strong>-mara f<strong>il</strong>-politika<br />
Il-laqg[a <strong>tal</strong>-Kumitat E]ekuttiv <strong>tal</strong>-<br />
Partit Nazzjonalista nhar it-Tlieta li<br />
g[adda u li matulha kienet diskussa t-<br />
<strong>tal</strong>ba ta’ Jeffrey Pullicino Orlando biex<br />
Richard Cachia Caruana jitke//a m<strong>il</strong>l-<br />
PN, tista’ tkun kunsidrata b[ala wa[da<br />
‘storika’ mhux tant g[all-kontenut<br />
tag[ha i]da pjuttost g[al min mexxiha.<br />
F<strong>il</strong>-fatt <strong>il</strong>-laqg[a tmexxiet, g[allewwel<br />
darba, minn ]ew; nisa.<br />
Il-President <strong>tal</strong>-Kumitat E]ekuttiv hi<br />
l-Avukat Marthese Portelli li <strong>il</strong>ha f’din<br />
<strong>il</strong>-kariga minn meta kienet eletta fis-27<br />
ta’ :unju, 2008.<br />
Nhar it-Tlieta, i]da, f<strong>il</strong>-[in li bdiet <strong>il</strong>laqg[a<br />
hi kienet imsiefra u,<br />
g[aldaqstant, <strong>il</strong>-laqg[a bdiet titmexxa<br />
m<strong>il</strong>l-Avukat Paula Mifsud Bonnici, li hi<br />
l-Presidenta ta’ organu ie[or importanti<br />
<strong>tal</strong>-PN, <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l :enerali.<br />
Marthese Portelli, i]da, interrompiet<br />
i]-]jara li kienet qed tag[mel barra l-<br />
pajji] u ;iet apposta lura Malta biex<br />
tie[u sehem f’din <strong>il</strong>-laqg[a.<br />
Effettivament, hi la[qet waslet waqt li l-<br />
laqg[a <strong>tal</strong>-E]ekuttiv kienet g[adha<br />
g[addejja u f<strong>il</strong>-fatt [adet f’idejha t-<br />
tmexxija <strong>tal</strong>-laqg[a hekk kif waslet fid-<br />
Dar ?entrali <strong>tal</strong>-PN.<br />
Membri <strong>tal</strong>-E]ekuttiv Nazzjonalista li<br />
tkellmu ma’ din <strong>il</strong>-gazzetta rrimarkaw<br />
dwar <strong>il</strong>-professjonalità u s-serjetà li biha<br />
mexxew din <strong>il</strong>-laqg[a kemm Paula<br />
Mifsud Bonnici, kif ukoll Marthese<br />
Portelli.<br />
Ir-rwol ta’ Paula Mifsud Bonnici — li<br />
kienet eletta President <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
:enerali fit-13 ta’ Novembru, 2009 —<br />
u ta’ Marthese Portelli fl-og[la ]ew;<br />
strutturi <strong>tal</strong>-PN huma xhieda kemm dan<br />
<strong>il</strong>-partit jag[ti importanza lir-rwol tannisa<br />
f<strong>il</strong>-qasam politiku.<br />
F<strong>il</strong>-fatt ta’ min ifakkar li l-Partit<br />
Nazzjonalista hu l-uniku partit f’Malta li<br />
f’xi ]mien kellu ]ew; nisa fi tnejn m<strong>il</strong>log[la<br />
karigi tieg[u fl-istess [in u,<br />
g[aldaqstant, f’po]izzjoni li jmexxu<br />
laqg[at kultant sensittivi u delikati [afna<br />
b[al dik ta’ nhar it-Tlieta li g[adda.<br />
Kemm Paula Mifsud Bonnici kif ukoll<br />
Marthese Portelli, jag[tu sehemhom<br />
ukoll f’livell lokali b<strong>il</strong>li t-tnejn li huma<br />
kienu eletti b[ala kuns<strong>il</strong>lieri lokali f<strong>il</strong>-<br />
{amrun u fix-Xewkija rispettivament.<br />
Paula Mifsud Bonnici ikkontestat l-<br />
elezzjoni ;enerali wkoll fl-2003 u fl-<br />
2008 waqt li Marthese Portelli<br />
ikkontestat l-elezzjoni ;enerali <strong>tal</strong>-2008<br />
u dik g[all-Parlament Ewropew fl-<br />
2009.<br />
Paula Mifsud Bonnici<br />
Marthese Portelli<br />
L-ISTORJA TIRREPETI RU{HA...<br />
Yana Mintoff g[andha programm politiku g[aliha<br />
Minn imkien, f’daqqa wa[da,<br />
kmieni din is-sena, Joseph<br />
Muscat kien [abbar li kien<br />
[atar l<strong>il</strong> Yana Bland Mintoff<br />
b[ala delegata spe/jali <strong>tal</strong>-<br />
Konferenza :enerali <strong>tal</strong>-<br />
Partit Laburista u, aktar tard,<br />
sar mag[ruf li se tkun ukoll<br />
kandidata laburista fl-<br />
Elezzjoni :enerali <strong>fuq</strong> l-<br />
Ewwel Distrett.<br />
Yana Mintoff eventwalment<br />
kienet tkellmet f<strong>il</strong>-<br />
Konferenza :enerali u<br />
ng[atat ovazzjoni kbira middelegati<br />
l-o[rajn.<br />
F<strong>il</strong>-;img[at ta’ wara, Yana<br />
Mintoff kienet intervistata fi<br />
programmi televi]ivi u f’xi<br />
gazzetti.<br />
F’wa[da minn dawn l-<br />
intervisti, pubblikata f’The<br />
FOCUS 101<br />
Il-lum mid-9.30 a.m. sal-11.00 a.m.<br />
Imexxi> Ryan Callus<br />
Mistednin> Charlo Bonnici<br />
Edwin Vassallo<br />
Yana Mintoff<br />
Sunday Times tat-8 ta’ Apr<strong>il</strong>,<br />
2012 hi uriet l-orjentament<br />
tag[ha favur l-abort.<br />
Wara dik l-intervista kien<br />
hemm min <strong>tal</strong>ab spjegazzjoni<br />
/ara ta’ dak li Yana Mintoff<br />
qalet fl-intervista i]da hi<br />
baqg[et ma tkellmet xejn.<br />
Lanqas <strong>il</strong>-Partit Laburista<br />
ma kkummenta g[alkemm<br />
uffi/jalment jg[id li hu kontra<br />
l-abort.<br />
Nhar <strong>il</strong>-{add li g[adda,<br />
Yana Mintoff kitbet artiklu<br />
f’The Sunday Times li fih,<br />
fost affarijiet o[rajn, qalet li<br />
meta tmur tag[mel <strong>il</strong>-home<br />
visits in-nies qed ikellmuha<br />
dwar <strong>il</strong>-vapuri m<strong>il</strong>itari li qed<br />
jid[lu Malta, dwar l-ajruplani<br />
Amerikani <strong>tal</strong>-gwerra li qed<br />
jin]lu fl-ajruport u l-Ambaxxata<br />
Amerikana ;dida<br />
f’pajji]na li hi qed <strong>tal</strong>lega li<br />
qed tintu]a b[ala /entru ta’<br />
kontroll.<br />
Yana Mintoff qalet ukoll li<br />
nofs <strong>il</strong>-pajji]i li re/entement<br />
issie[bu f<strong>il</strong>-Partnership for<br />
Peace spi//aw biex saru<br />
membri effettivi tan-NATO u<br />
]iedet li s-s[ubija f<strong>il</strong>-PfP hi<br />
biss l-ewwel pass lejn dan l-<br />
g[an.<br />
Ta’ min ifakkar, i]da, li<br />
minn wara dahar kul[add, u<br />
g[all-konvenjenza, ftit ta]-<br />
]mien <strong>il</strong>u, <strong>il</strong>-Labour kien<br />
[abbar baxx baxx li hu favur<br />
li Malta tibqa’ f<strong>il</strong>-Partnership<br />
for Peace waqt li xi deputati<br />
laburisti kemm-<strong>il</strong> darba kienu<br />
ikkummentaw li kien wasal<br />
i]-]mien li l-kun/ett tannewtralità<br />
f<strong>il</strong>-Kostituzzjoni ta’<br />
pajji]na jkun a;;ornat skont l-<br />
i]v<strong>il</strong>uppi li se[[ew m<strong>il</strong>l-1987<br />
’l hawn meta dan l-istatus<br />
kien idda[[al f<strong>il</strong>-Kostituzzjoni.<br />
Dan kollu juri bl-aktar mod<br />
/ar li, g[al darb’o[ra, <strong>il</strong>-Partit<br />
Laburista, g[andu kandidata<br />
tieg[u li se tkun qed<br />
tikkontesta l-elezzjoni<br />
;enerali bi programm<br />
differenti minn dak uffi/jali<br />
<strong>tal</strong>-partit.<br />
Dan hu e]att dak li kien<br />
g[amel Alfred Sant qabel l-<br />
Elezzjoni <strong>tal</strong>-1996 f<strong>il</strong>konfront<br />
<strong>tal</strong>-Perit Duminku<br />
Mintoff, missier Yana, meta<br />
kien <strong>tal</strong>bu jo[ro; mal-partit<br />
tieg[u.<br />
Dwar <strong>il</strong>-mod kif Mintoff<br />
kien ikkontesta dik l-elezzjoni<br />
g[andna r-rakkont awtorevoli<br />
ta’ Duminku Mintoff stess f<strong>il</strong>-<br />
Parlament:<br />
“L-ewwel nett, meta ;ejna<br />
g[all-elezzjoni, (Alfred Sant)<br />
kien jaf li jien ma naqb<strong>il</strong>x<br />
mal-programm. Ma bg[attlux<br />
ittra biex ng[idlu li jien ma<br />
naqb<strong>il</strong>x, imma bg[att ng[idlu<br />
b<strong>il</strong>-fomm li jien g[andi ]ew;<br />
diffikultajiet: li ma naqblx<br />
mal-programm… u li rrid li<br />
jkolli indipendenza bi]]ejjed<br />
li l-vu/i tieg[i tinstema’ fiddistrett<br />
tieg[i. G[edthomlu<br />
dawn… g[amel [a]in li<br />
a//etta jew le? Dak hu jaf.<br />
“Kieku dakinhar [aseb li<br />
ming[ajri jista’ jitla’, g[amel<br />
[a]in li a//etta, u kieku<br />
dakinhar [aseb li kellu b]onni<br />
biex jitla’ allura g[amel tajjeb.<br />
Dik l-istorja kollha. Jien<br />
m’iniex qieg[ed nattakkah<br />
g[aliex [allieni dakinhar. Hu<br />
jaf, hu qed imexxi l-partit u hu<br />
ried jitla’.”<br />
Mhemmx g[alfejn tkun xi<br />
;enju biex tinnota li dak li qed<br />
ji;ri b[alissa f<strong>il</strong>-Labour f<strong>il</strong>konfront<br />
<strong>tal</strong>-kandidatura ta’<br />
Yana Mintoff hu ripetizzjoni<br />
<strong>tal</strong>-istorja fejn din <strong>il</strong>-kandidata<br />
‘;dida’ qed tipproponi<br />
affarijiet differenti minn dak li<br />
jg[id li jemmen fihom <strong>il</strong>-<br />
Partit Laburista.<br />
Dan hu ka] ie[or li juri<br />
kemm f<strong>il</strong>-Labour ta’ b[alissa<br />
l-aktar importanti hu l-<br />
opportuni]mu u l-ebda<br />
prin/ipju jew twemmin ie[or.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
A[barijiet Lokali 3<br />
Illum tid[ol fis-se[[<br />
<strong>il</strong>-li;i dwar <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
<strong>tal</strong>-Maltin li Jg[ixu Barra<br />
minn Matthew Bonnett<br />
G[all-ewwel darba, grazzi<br />
g[al-li;i li tid[ol fis-se[[<br />
<strong>il</strong>lum, se jitwaqqaf Kuns<strong>il</strong>l<br />
ta’ Maltin li Jg[ixu Barra<br />
mag[mul minn<br />
rappre]entanti ta’<br />
komunitajiet Maltin f’pajji]i<br />
barranin. B’hekk se titwettaq<br />
weg[da o[ra <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> f<strong>il</strong>-<br />
Konvenzjoni <strong>tal</strong>-Maltin li<br />
Jg[ixu Barra, li saret fl-2010.<br />
Dan <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l, li se jkun<br />
presedut minn Tonio Borg,<br />
<strong>il</strong>-Vi/i Prim Ministru u<br />
Ministru <strong>tal</strong>-Affarijiet<br />
Barranin, jikkonsisti f’g[axar<br />
rappre]entanti ma[tura wara<br />
konsultazzjoni malkomunitajiet<br />
Maltin m<strong>il</strong>listati<br />
ta’ Victoria u New<br />
South Wales fl-Awstralja,<br />
stati o[ra fl-Awstralja, l-Istati<br />
Uniti <strong>tal</strong>-Amerika, <strong>il</strong>-Kanada,<br />
l-Ewropa u r-Renju Unit.<br />
Barra minn dan, <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
jinkludi wkoll [ames persuni<br />
b’esperjenza f<strong>il</strong>-qasam <strong>tal</strong>-<br />
?idma <strong>tal</strong>-komunitajiet<br />
Maltin barra minn Malta.<br />
F’kummenti l<strong>il</strong> din <strong>il</strong>gazzetta,<br />
Tonio Borg, <strong>il</strong>-Vi/i<br />
Prim Ministru u Ministru <strong>tal</strong>-<br />
Affarijiet Barranin, fakkar li<br />
bid-d[ul fis-se[[ ta’ din <strong>il</strong>li;i,<br />
se tkun qed titwettaq<br />
weg[da o[ra favur <strong>il</strong>-Maltin<br />
ta’ barra.<br />
Fakkar ukoll li qabel ma<br />
tela’ l-PN f<strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong>, ma<br />
kinitx te]isti /ittadinanza<br />
doppja, ji;ifieri malli persuna<br />
sar /ittadin Awstraljan, kien<br />
jitlef i/-/ittadinanza Maltija.<br />
Bis-sa[[a ta’ gvernijiet<br />
nazzjonalisti, kull Malti li<br />
jakkwista /ittadinanza ta’<br />
pajji] ie[or, ma jitlifx i/-<br />
/ittadinanza tieg[u. L-a[[ar<br />
emenda li saret kienet fl-<br />
2007 u li permezz tag[ha,<br />
kull persuna li jkollha xi<br />
antenat imwieled Malta,<br />
awtomatikament jikkwalifika<br />
g[a/-/ittadinanza Maltija.<br />
Il-Kuns<strong>il</strong>l <strong>tal</strong>-Maltin li<br />
Jg[ixu Barraa g[andu l-<br />
funzjoni li jirrappre]enta<br />
dawn <strong>il</strong>-komunitajiet<br />
quddiem <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong> ta’ Malta<br />
u kull awtorità pubblika,<br />
waqt li g[andu jissorvelja l-<br />
kwalità <strong>tal</strong>-[ajja ta’ dawn <strong>il</strong>komunitajiet<br />
u jsa[[a[ irrabtiet<br />
bejniethom u l-[ajja<br />
politika, kulturali,<br />
ekonomika u so/jali ta’<br />
Malta.<br />
Funzjoni o[ra <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
hi l-[arsien tad-drittijiet ta’<br />
dawn <strong>il</strong>-komunitajiet u ]-<br />
]amma <strong>tal</strong>-identità kulturali<br />
u lingwistika tag[hom.<br />
Il-Kuns<strong>il</strong>l g[andu wkoll<br />
jippromwovi l-istorja <strong>tal</strong>emigrazzjoni<br />
u l-kultura<br />
Maltija barra minn Malta<br />
b’mod partikulari t-tag[lim<br />
<strong>tal</strong>-lingwa Maltija.<br />
Il-Kuns<strong>il</strong>l g[andu jag[ti<br />
pariri l<strong>il</strong>l-<strong>Gvern</strong> dwar kull<br />
abbozz ta’ li;i li jolqot l-<br />
interessi <strong>tal</strong>-Maltin li jg[ixu<br />
barra minn Malta kif ukoll<br />
dwar kull mi]ura<br />
amministrattiva li tkun ta’<br />
interess g[all-komunitajiet<br />
Maltin.<br />
Hu ma[sub li tul din issena<br />
ssir l-ewwel laqg[a<br />
f’Malta ta’ dan <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l.<br />
Il-li;i tirrikjedi li dan <strong>il</strong>-<br />
Kuns<strong>il</strong>l j<strong>il</strong>taqa’ m<strong>il</strong>l-inqas<br />
darba fis-sena f’Malta, waqt<br />
li jistg[u jsiru laqg[at o[ra<br />
permezz ta’ video jew audio<br />
teleconferencing.<br />
Tonio Borg semma wkoll<br />
li l-<strong>Gvern</strong> sab koperazzjoni<br />
m<strong>il</strong>l-Oppo]izzjoni kemm<br />
biex din <strong>il</strong>-li;i g[addiet<br />
b’[effa u b’mod unanimu<br />
m<strong>il</strong>l-Parlament u wkoll biex<br />
jin[atar <strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l kif<br />
kompost.<br />
L-‘OHIO’ li da[al f’Malta f<strong>il</strong>-15 ta’ Awwissu 1942 fost <strong>il</strong>-fer[ u l-ammirazzjoni <strong>tal</strong>-poplu<br />
Il-Maltapost se tfakkar<br />
is-70 anniversarju<br />
<strong>tal</strong>-Konvoj ta’ Santa Marija<br />
...se to[ro; l-akbar sett ta’ bolol<br />
fl-istorja f<strong>il</strong>atelika ta’ Malta<br />
Il-Maltapost se tkun qed tfakkar is-70 anniversarju<br />
m<strong>il</strong>l-Konvoj ta’ Santa Marija b<strong>il</strong>-[ru; ta’<br />
sett ta’ 88 bolla li kull wa[da hi tpin;ija <strong>tal</strong>vapuri<br />
kollha li [adu sehem f’dan <strong>il</strong>-konvoj<br />
storiku u li hu kunsidrat li kien is-salvazzjoni ta’<br />
Malta f’dak i]-]mien kru/jali.<br />
Dan in-numru daqstant kbir ta’ bolol f’[ar;a<br />
wa[da /ertament li hu rekord g[all-qasam lokali<br />
u esperti f’dan <strong>il</strong>-qasam qalu l<strong>il</strong> din <strong>il</strong>-gazzetta li<br />
x’aktarx li hu wkoll rekord dinji.<br />
Il-bolli se jkunu <strong>tal</strong>-valur ta’ 26/ ta’ ewro<br />
-<strong>il</strong> wa[da u, b’hekk, is-sett s[i[ se jkun jiswa<br />
22.88 ewro.<br />
Hu mistenni li dan is-sett ji;;enera interess<br />
kbir kemm f’pajji]na kif ukoll l<strong>il</strong> hemm minn<br />
pajji]na, kemm g[all-kwantità tieg[u kif ukoll<br />
g[as-su;;ett mag[]ul.<br />
Operation Pedes<strong>tal</strong>, kif kien mag[ruf<br />
teknikament <strong>il</strong>-Konvoj ta’ Santa Marija, kien l-<br />
a[[ar sforz <strong>tal</strong>-alleati biex iwasslu l-[ti;iet g[al<br />
Malta f’dawk i]-]mien kemm f’termini ta’ ikel<br />
kif ukoll, u l-aktar importanti, fuel.<br />
Wara bat<strong>tal</strong>ja qal<strong>il</strong>a <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-ba[ar, f<strong>il</strong>-15 ta’<br />
Awwissu, 1942 da[al f’Malta l-vapur Amerikan<br />
OHIO, li wassal tag[bija kbira bi]]ejjed biex<br />
i]]omm l<strong>il</strong> Malta u l<strong>il</strong>l-Maltin g[addejjin sa ma<br />
l-gwerra, finalment, bdiet tbatti.<br />
Barra t-telf ta’ numru ta’ vapuri, l-alleati kienu<br />
t<strong>il</strong>fu wkoll madwar 400 ru[ f<strong>il</strong>-;lied qal<strong>il</strong> flib[ra<br />
<strong>tal</strong>-Mediterran.<br />
Kienu erbg[a biss minn erbatax-<strong>il</strong> vapur<br />
merkant<strong>il</strong>i li rnexxielhom jaslu sal-Port <strong>il</strong>-Kbir<br />
ta’ Malta.<br />
Il-flotta kollha <strong>tal</strong>-konvoj kienet mag[mula<br />
minn erba’ aircraft carriers, ]ew; vapuri <strong>tal</strong>gwerra,<br />
g[axar light cruisers, 33 destroyer,<br />
erbatax-<strong>il</strong> vapur merkant<strong>il</strong>i, tliet heavy cruisers,<br />
erbatax-<strong>il</strong> torpedo boat u tmien sottomarini.<br />
L-operazzjoni kollha bdiet fid-9 ta’ Awwissu<br />
1942 meta l-konvoj g[adda m<strong>il</strong>l-Istrett ta’<br />
:ib<strong>il</strong>tà u ntemmet f’Malta f<strong>il</strong>-festa ta’ Santa<br />
Marija <strong>tal</strong>-istess sena bid-d[ul <strong>tal</strong>-Ohio f<strong>il</strong>-Port<br />
<strong>il</strong>-Kbir fost <strong>il</strong>-fer[ u l-ammirazzjoni <strong>tal</strong>-Maltin.<br />
Hu ma[sub li barra l-[ru; ta’ dan is-sett<br />
e//ezzjonali <strong>tal</strong>-bolol ikun pubblikat,<br />
separatament, ktieb li jirrakkonta din <strong>il</strong>-;rajja<br />
waqt li jag[ti wkoll tag[rif dwar kull wie[ed<br />
m<strong>il</strong>l-vapuri ta’ dak <strong>il</strong>-konvoj.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
A[barijiet Lokali 5<br />
Ma’ min<br />
<strong>il</strong>taqa’ s’issa<br />
Il-laqg[at ta’ KUNTATT <strong>tal</strong>-Prim<br />
Ministru ma’ g[aqdiet tas-so/jetà<br />
/iv<strong>il</strong>i bdew fit-22 ta’ Marzu, 2012<br />
u, sal-biera[, b’kollox saru 28<br />
laqg[a.<br />
S’issa l-Prim Ministru ltaqa’<br />
mal-Forum Unions Maltin; mal-<br />
Bejjieg[a <strong>tal</strong>-Monti <strong>tal</strong>-Belt; mal-<br />
Kooperattiva ta’ dawk li jrabbu l-<br />
majjali; mal-Asso/jazzjoni<br />
Farma/ewtika Maltija; mal-Grupp<br />
<strong>tal</strong>-A}AD f’G[awdex; mal-<br />
Koperattivi tas-Sajjieda; GRTU (darbtejn); mal-G[aqda <strong>tal</strong>-<br />
Ka//aturi San Ubertu; mal-<br />
Koperattiva <strong>tal</strong>-Bdiewa; mal-<br />
Asso/jazzjoni tat-Taxis<strong>il</strong>-Bojod u<br />
l-operaturi pirotekni/i.<br />
Iltaqa’ wkoll ma’ Marsaxlokk<br />
FC; ma’ operaturi turisti/i<br />
G[awdxin; mal-Asso/jazzjoni tat-<br />
Turi]mu f’G[awdex; mal-Kamra<br />
<strong>tal</strong>-Kummer/ ta’ G[awdex; mal-<br />
Asso/jazzjoni <strong>tal</strong>-Fi]joterapisti;<br />
mal-Kamra <strong>tal</strong>-Kummer/; mar-<br />
Richmond Foundation; ma’<br />
operaturi fis-Suq <strong>tal</strong>-Belt; malmanagemen<br />
<strong>tal</strong>-Kumpless The<br />
Point; mal-Kamra <strong>tal</strong>-Ispi]jara;<br />
mal-Asso/jazzjoni <strong>tal</strong>-Professjoni<br />
<strong>tal</strong>-Counselling; mas-sezzjoni <strong>tal</strong>-<br />
ICT <strong>tal</strong>-Kamra <strong>tal</strong>-Kummer/; mal-<br />
Kumitat <strong>tal</strong>-:enituri ta’ persuni<br />
b’di]abb<strong>il</strong>tà; mal-Union tar-<br />
Ri/evituri <strong>tal</strong>-Lottu; mal-<br />
Asso/jazzjoni <strong>tal</strong>-Lukandi u<br />
Ristoranti; u lbiera[ ma’<br />
rappre]entanti <strong>tal</strong>-bejjieg[a <strong>tal</strong>-<br />
Monti f’Marsaxlokk.<br />
Minn g[ada l-MCAST jibda<br />
j<strong>il</strong>qa’ l-applikazzjonijiet<br />
Minn g[ada t-Tnejn, l- t<strong>il</strong>taqa’ ma’ studenti<br />
MCAST se jkun qed j<strong>il</strong>qa’ prospettivi li g[andhom<br />
applikazzjonijiet minn diffikultajiet ta’ tag[lim jew<br />
studenti ;odda g[all-161 kors di]abb<strong>il</strong>tà biex jiddiskutu l-<br />
full-time li se jibdew b]onnijiet spe/ifi/i tag[hom.<br />
f’Ottubru li ;ej. Aktar informazzjoni dwar<br />
L-g[axar Istituti <strong>tal</strong>-Kulle;; <strong>il</strong>-korsijiet <strong>tal</strong>-MCAST u dwar<br />
f’Malta u /-?entru ta’ <strong>il</strong>-pro/ess <strong>tal</strong>-applikazzjoni<br />
G[awdex se jkunu qed j<strong>il</strong>qg[u jinsabu f<strong>il</strong>-websajt<br />
l-applikazzjonijiet g[allkorsijiet<br />
rispettivi tag[hom Prospectus, li jista’ jinkiseb<br />
www.mcast.edu.mt jew f<strong>il</strong>f’dawn<br />
id-dati, bejn it-8.30 u minn kull kuns<strong>il</strong>l lokali, jew<br />
n-12.30pm: it-Tnejn 23 ta’ m<strong>il</strong>l-Kampus Ewlieni <strong>tal</strong>-<br />
Lulju g[all-applikanti li MCAST, f’Ra[al :did.<br />
kunjomhom jibda bl-ittra A u G[al aktar det<strong>tal</strong>ji, wie[ed<br />
B; it-Tlieta 24 ta’ Lulju g[al g[andu jikkuntattja l<strong>il</strong>ldawk<br />
li kunjomhom jibda blittra<br />
C sa F; l-Erbg[a 25 ta’ career.guidance@mcast.edu.mt<br />
Kulle;; <strong>fuq</strong> is-sit elettroniku<br />
Lulju g[al dawk li jew bit-telefon 23987100.<br />
kunjomhom jibda bl-ittra G sa<br />
P u l-{amis 26 ta’ Lulju g[al<br />
dawk li kunjomhom jibda blittri<br />
Q sa Z.<br />
Applikanti li ma jistg[ux<br />
japplikaw f’dawn <strong>il</strong>-;ranet<br />
jistg[u jag[mlu dan nhar <strong>il</strong>-<br />
:img[a 27 ta’ Lulju, bejn it-<br />
8.30 u 12.30pm.<br />
Studenti prospettivi jistg[u<br />
jissottomettu l-applikazzjoni<br />
tag[hom fl-Istituti li qed<br />
joffru l-kors li jridu japplikaw<br />
g[alih.<br />
Il-Career Advisors <strong>tal</strong>-<br />
Kulle;; se jkunu qed<br />
j<strong>il</strong>taqg[u (ming[ajr b]onn ta’<br />
appuntament) ma’ dawk<br />
kollha li jixtiequ pariri u<br />
informazzjoni dwar <strong>il</strong>korsijiet,<br />
waqt id-dati <strong>tal</strong>applikazzjonijet.<br />
L-Inclusive Education Unit<br />
<strong>tal</strong>-Kulle;; se tkun qed<br />
IKOMPLU L-LAQG{AT FIS-SERJE ‘KUNTATT‘<br />
Il-Prim Ministru j<strong>il</strong>taqa’ mal-bejjieg[a<br />
<strong>tal</strong>-monti ta’ Marsaxlokk<br />
Miexi b’ritmu tajjeb [afna l-pro/ess ta’<br />
djalogu bl-isem ta’ Kuntatt li tnieda madwar<br />
erba’ xhur <strong>il</strong>u m<strong>il</strong>l-Prim Ministru Lawrence<br />
Gonzi.<br />
F’dan id-djalogu ma’ g[aqdiet u<br />
organizzazzjonijiet li jiffurmaw parti misso/jetà<br />
/iv<strong>il</strong>i, <strong>il</strong>-Prim Ministru jisma’ l-<br />
aspirazzjonijiet tag[hom u jkunu diskussi<br />
temi u kwistjonijiet li l-aktar jinteressaw l<strong>il</strong>lg[aqdiet,<br />
biex imbag[ad ikunu jistg[u<br />
jittie[du de/i]jonijiet u fejn hemm b]onn<br />
isiru tibd<strong>il</strong>iet ne/essarji.<br />
Ilbiera[ Lawrence Gonzi, flimkien malmembru<br />
parlamentari Ewropew Simon Busutt<strong>il</strong><br />
– li qed jikkordina dawn id-diskussjonijiet –<br />
kellu laqg[a ma’ rappre]entanti <strong>tal</strong>-bejjieg[a<br />
<strong>tal</strong>-monti ta’ Marsaxlokk.<br />
Matul din <strong>il</strong>-laqg[a r-rappre]entanti <strong>tal</strong>bejjieg[a<br />
<strong>tal</strong>-monti, li jarma matul <strong>il</strong>-<br />
;img[a, sostnew li di;à g[amlu proposti<br />
l<strong>il</strong>l-awtoritajiet kon/ernati rigward <strong>il</strong>kwistjonijiet<br />
li jolqtuhom, spe/jalment dwar<br />
kif jistg[u jsiru pro;etti <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> ming[ajr<br />
ma jintlaqat <strong>il</strong>-kummer/ f’Marsaxlokk.<br />
<strong>il</strong>-mument [a l-kummenti ta’ Ian Spiteri<br />
Ba<strong>il</strong>ey, l-avukat li qed jirrappre]enta l<strong>il</strong>lbejjieg[a<br />
<strong>tal</strong>-monti, dwar xi jfisser g[alihom<br />
li jistg[u jiddjalogaw mal-Prim Ministru<br />
b’mod dirett.<br />
L-Avukat Spiteri Ba<strong>il</strong>ey qal li dan hu pass<br />
ie[or ’<strong>il</strong> quddiem biex fl-a[[ar m<strong>il</strong>l-a[[ar<br />
jaslu g[al kompromess.<br />
Min-na[a tieg[u, <strong>il</strong>-Prim Ministru qal li<br />
Marsaxlokk hu /entru ta’ kummer/ li l-<br />
<strong>Gvern</strong> jib]a’ g[alih u kien g[alhekk li saru u<br />
qed isiru diversi pro;etti f’ dan ir-ra[al tassajjieda<br />
Maltin, ra[al li ]amm it-tradizzjoni<br />
tas-suq.<br />
Il-Prim Ministru semma kif b<strong>il</strong>-koperazzjoni<br />
ta’ kul[add, inklu] <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
Lokali u tar-residenti ta’ Marsaxlokk,<br />
dejjem jista’ jintla[aq kompromess.<br />
Il-b<strong>il</strong>lboards <strong>tal</strong>-PN ma<br />
jfissrux li l-partit beda<br />
l-kampanja elettorali<br />
Matul <strong>il</strong>biera[, <strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista beda jtella’ ba]ijiet g[allb<strong>il</strong>lboardsf’diversi<br />
lokalitajiet madwar Malta.<br />
F’kumment li ta l<strong>il</strong> <strong>il</strong>-mument,id-Direttur Informazzjoni <strong>tal</strong>-PN<br />
qal li dawn <strong>il</strong>-b<strong>il</strong>lboardsbl-ebda mod ma jfissru li l-partit beda l-<br />
kampanja elettorali imma li dawn huma biss mezz ie[or kif se<br />
jkompli jwassal <strong>il</strong>-messa;; tieg[u dwar <strong>il</strong>-[idma <strong>tal</strong>-gvern g[all-<br />
[olqien ta’ aktar jobs, l-investiment fis-sa[[a u l-edukazzjoni,<br />
kwalità ta’ [ajja a[jar u aktar flus f<strong>il</strong>-bwiet <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji.<br />
Frank Psa<strong>il</strong>a qal li b<strong>il</strong>-kontra <strong>tal</strong>-Malta Labour Party, li <strong>il</strong>u minn<br />
Jannar li [are; fit-toroq b<strong>il</strong>lboardsnegattivi li jiffukaw f’attakki<br />
personali <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-Prim Ministru u l-k<strong>il</strong>ba ta’ Muscat g[al elezzjoni<br />
bikrija akkost ta’ kollox biex isir Prim Ministru, <strong>il</strong>-PN hu ffukat<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<strong>prijoritajiet</strong> <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji Maltin.<br />
Il-festa ta’<br />
Santa Marija<br />
fl-Imqabba<br />
se ssir<br />
Is-So/jetà Santa Marija <strong>tal</strong>-<br />
Imqabba lbiera[ uriet issodisfazzjon<br />
tag[ha g[allftehim<br />
li ntla[aq malawtoritajiet<br />
<strong>tal</strong>-Knisja dwar<br />
su;;erimenti tas-So/jetà li<br />
l-festa titulari ta’ Santa<br />
Marija fl-Imqabba ssir b[assoltu<br />
u kif jixraq biex<br />
tfakkar l<strong>il</strong>l-kapp<strong>il</strong>lan, Dun<br />
Nazzaren Caruana.<br />
Is-So/jetà Santa Marija<br />
[ejjiet ukoll wirjiet ta’<br />
log[ob tan-nar u attivitajiet<br />
li jfakkru s-70 sena <strong>tal</strong>-<br />
Konvoj ta’ Santa Marija.<br />
Fit-Tielet Tridu <strong>tal</strong>-festa,<br />
fit-13 ta’ Awwissu<br />
f<strong>il</strong>g[axija, tifkira <strong>tal</strong>kapp<strong>il</strong>lan,<br />
l-anniversarju <strong>tal</strong>-<br />
Konvoj u anniversarji o[rajn<br />
g[all-Imqabba se jkunu l-<br />
elementi fi spettaklu<br />
innovattiv imtella’ mi]-<br />
]g[a]ag[ mal-fa//ata tassede<br />
tas-So/jetà b’dawl,<br />
mu]ika, nar, karti u elementi<br />
ori;inali.<br />
Fl-ispettaklu <strong>tal</strong>-log[ob<br />
tan-nar lejlet <strong>il</strong>-festa, fl-14 ta’<br />
Awwissu f<strong>il</strong>g[axija, l-<br />
G[aqda tan-Nar Santa<br />
Marija <strong>tal</strong>-Imqabba se<br />
tag[mel rikostruzzjoni b<strong>il</strong>log[ob<br />
tan-nar ta’ simboli<br />
importanti <strong>tal</strong>-Konvoj ta’<br />
Santa Marija.<br />
Se tag[mel ukoll wirjiet<br />
ta’ log[ob tan-nar minn <strong>fuq</strong><br />
torri g[oli <strong>tal</strong>-me<strong>tal</strong>l.<br />
L-ispettaklu ta’ lejlet <strong>il</strong>festa<br />
jinkludi tifkira <strong>tal</strong>kapp<strong>il</strong>lan,<br />
mur<strong>tal</strong>i<br />
tradizzjonali, Gran Finale u<br />
log[ob tan-nar <strong>tal</strong>-art.<br />
Nhar <strong>il</strong>-festa, f<strong>il</strong>-15 ta’<br />
Awwissu, is-So/jetà Santa<br />
Marija se tfakkar l<strong>il</strong>lkapp<strong>il</strong>lan<br />
b<strong>il</strong>li l-pur/issjoni<br />
titulari ssir b[as-soltu u,<br />
bejn l-innijiet Marjani m<strong>il</strong>lbanda,<br />
isir <strong>tal</strong>b b’tifkira ta’<br />
Dun Nazzaren Caruana li<br />
miet fid-9 ta’ Lulju.<br />
Is-So/jetà Santa Marija<br />
stiednet lin-nies <strong>tal</strong>-parro//i<br />
fejn serva Dun Nazzaren<br />
b[ala kapp<strong>il</strong>lan –{al<br />
Kirkop, {al Lija, <strong>il</strong>-{amrun<br />
(Kun/izzjoni) u l-Mellie[a,<br />
minn fejn kien – biex<br />
jing[aqdu mag[ha fittifkira<br />
ta’ dan <strong>il</strong>-kapp<strong>il</strong>lan<br />
ma[bub.
6 Attwalità politika Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Attwalità politika 7<br />
t<br />
Il-Labour kattiv<br />
u vendikattiv<br />
Ftit <strong>tal</strong>-;img[at <strong>il</strong>u fakkarna f<strong>il</strong>-;rajja storika <strong>tal</strong>-<br />
Imnarja 1982 meta g[add kbir ta’ [addiema Maltin u<br />
G[awdxin daqu ftit m<strong>il</strong>l-q<strong>il</strong>la tar-re;im so/jalista li<br />
kien ja[kem <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-poplu kontra r-rieda <strong>tal</strong>-istess poplu.<br />
U seta’ kien hawn min [aseb li dak kien xi e]er/izzju<br />
ta’ propaganda politika b<strong>il</strong>li jer;a’ jaqla’ l-passat li<br />
mhux se jer;a’ ji;i. {afna kienu ja[sbu hekk. Kienu<br />
jg[idu li tletin sena minn dawk l-episodji u b’mexxej<br />
‘;did’, <strong>il</strong>-Partit Laburista ta’ Joseph Muscat ma jistax<br />
ikun kattiv u vendikattiv b[al dak ir-re;im.<br />
Dawn in-nies li kienu lesti jag[tu l-benefi//ju kollu<br />
tad-dubju lit-tmexxija ta’ Muscat issa qed jirrealizzaw<br />
f’mo[[hom u f’qalbhom li kienu ]baljati.<br />
Dak li se[[ f<strong>il</strong>-Parlament Malti fl-a[[ar ;img[at<br />
jikxef ming[ajr l-i/ken dubju li s-So/jalisti <strong>tal</strong>-lum<br />
forsi mg[adhomx ji;u g[alik u jtuk xebg[a jew ju]aw<br />
kull tip ta’ vjolenza o[ra <strong>fuq</strong>ek u <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ja tieg[ek,<br />
i]da xorta ji;ru warajk, jg[adduk minn kalvarju<br />
psikolo;iku u jibqg[u sa ma jeqirdu l<strong>il</strong>ek u<br />
possibb<strong>il</strong>ment l<strong>il</strong>l-fam<strong>il</strong>ja tieg[ek ukoll.<br />
Fl-e]er/izzju tag[na <strong>tal</strong>-lum se nag[tu ftit e]empji<br />
— tassew ftit m<strong>il</strong>l-[afna li se[[ew kemm <strong>il</strong>u Muscat<br />
imexxi l<strong>il</strong>l-Partit Laburista. Kollha ka]i li ji]velaw<br />
kattiverija u vendikazzjoni ma[suba biex telimina minnofs<br />
jew tbaxxi l-moral u taqta’ qalb dawk li b’xi mod,<br />
u g[al xi ra;uni jew o[ra, mhumiex f<strong>il</strong>-good books <strong>tal</strong>-<br />
Labour.<br />
U biex [add ma j<strong>il</strong>ludi ru[u, anke kandidati hekk<br />
imsej[a ‘;odda’ jinsabu g[alenija jsa[[u id dawk li<br />
huma [afna aktar xierfa minnhom.<br />
L-e]empji <strong>tal</strong>-lum huma inti]i biex wie[ed jifhem li<br />
jekk m<strong>il</strong>l-Oppo]izzjoni jwettqu dan… a[seb u ara jekk<br />
tafdahom b<strong>il</strong>-gvern.<br />
Tag[hom stess<br />
jitka]aw<br />
bihom<br />
Il-vendikazzjonijiet <strong>tal</strong>-Labour<br />
mhumiex riservati g[all-politi/i. Hemm<br />
nies li mg[andhom x’jaqsmu xejn malpolitika<br />
li wkoll daqu l-q<strong>il</strong>la <strong>tal</strong>-Malta<br />
Labour Party mhux [afna snin <strong>il</strong>u i]da<br />
propju ftit ;img[at <strong>il</strong>u biss.<br />
Joseph Muscat personlament attakka l<strong>il</strong><br />
Roderick Chalmers, li kien i/-Chairman<br />
<strong>tal</strong>-Bank of Valletta, dwar xi nuqqasijiet<br />
li twettqu minn sussidjarja <strong>tal</strong>-bank u li<br />
dwarhom [adet passi immedjati l-MFSA.<br />
Dwar dan l-attakk <strong>fuq</strong> is-Sur Chalmers,<br />
kien spe/ifiku [afna l-ekonomista Lino<br />
Spiteri f’artiklu f’The Times <strong>tal</strong>-14 ta’<br />
:unju, 2012.<br />
RODERICK CHALMERS<br />
In[allu l<strong>il</strong>u stess jikkkummenta “…the<br />
Leader of the Opposition wants at least<br />
one head to roll. He say it cautiously, but<br />
the intent is clear enough… the Labour<br />
Party is after his head.<br />
“Politics, bloody politics gets in the<br />
way of everything in this cursed island of<br />
ours, not least because of people working<br />
behind the scenes according to their<br />
personal agenda.”<br />
Lino Spiteri kiteb ukoll li kellu b]onn<br />
pajji]na kellu g[axra min-nies b[as-Sur<br />
Chalmers i]da g[all-Partit Laburista ta’<br />
Muscat dan ma jg[odd xejn u jfittex biss<br />
li jtajjar l-irjus.<br />
Kampanja v<strong>il</strong>i<br />
qabel elezzjoni<br />
Sfortunatament, <strong>il</strong>-Partit Laburista,<br />
meta ji;i biex jippjana g[al dak li jkun<br />
;ej, i[ares lejn <strong>il</strong>-passat tieg[u biex<br />
jirrepeti dak li jkun tah ‘ri]ultat’ anke<br />
jekk dak ir-ri]ultat ikun wasal bl-aktar<br />
metodi skifu]i u deplorevoli.<br />
Il-Labour kien jaf li bi propaganda<br />
qarrieqa u b’kampanja ta’<br />
mi]informazzjoni li ftit konna rajna<br />
b[alha sa dak i]-]mien, hu kien<br />
irnexxielu jirba[ g[all-ewwel darba l-<br />
Kuns<strong>il</strong>l Lokali <strong>tal</strong>-Mosta fl-2007.<br />
Meta f’Marzu li g[adda f’pajji]na<br />
re;a’ kellna l-elezzjonijiet <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>li<br />
Lokali, <strong>tal</strong>-Labour po;;ew it-target<br />
GRAZIELLA GALEA<br />
tag[hom <strong>fuq</strong> San Pawl <strong>il</strong>-Ba[ar. Riedu<br />
jirb[uh b’kull mezz u allura, b[alma<br />
g[amlu f<strong>il</strong>-Mosta, wettqu kampanja ta’<br />
[mie; kontra Graziella Galea, li kienet<br />
is-Sindku Nazzjonalista.<br />
G[amlu ;img[at s[a[ <strong>il</strong>-mezzi kollha<br />
<strong>tal</strong>-media laburista b<strong>il</strong>-bumbardament<br />
tag[hom personali <strong>fuq</strong> din <strong>il</strong>-perit<br />
]ag[]ug[a li kienet qed tag[mel bi//a<br />
xog[ol tajba [afna f’lokalità daqstant<br />
kbira u varjata.<br />
Anke f’dan <strong>il</strong>-ka], g[al mument, <strong>il</strong>-<br />
Labour reba[ bat<strong>tal</strong>ja, i]da mhux <strong>il</strong>-gwerra<br />
g[aliex is-sewwa jirba[ ]gur l-aktar wara<br />
li l-Labour inkunu rajnih fl-azzjoni.<br />
L-opportuni]mu<br />
tajjar Ministru<br />
integru<br />
Carm Mifsud Bonnici kien Ministru li<br />
tela’ t-tara; kollu <strong>tal</strong>-politika tar;a tar;a.<br />
Kandidat, Deputat, Segretarju Parlamentari<br />
u mbag[ad Ministru. F’kull kariga qeda<br />
dmiru b’reqqa, [e;;a u <strong>fuq</strong> kollox,<br />
b’integrità ammirevoli.<br />
B[ala bniedem u b[ala politiku ma tistax<br />
tg[id li la[aq <strong>il</strong>-perfezzjoni. I]da, f’din iddinja<br />
min la[aq dawn <strong>il</strong>-livelli? Kien qed<br />
jag[ti l<strong>il</strong>l-pajji] [ajtu u sa[[tu kollha —<br />
akkost li g[adda minn perijodu pjuttost<br />
tw<strong>il</strong> fejn wettaq dmiru b’detriment g[al<br />
sa[[tu wkoll.<br />
I]da l-Labour x’jinteressah minn dan<br />
kollu? L-aqwa li sema’ li wie[ed m<strong>il</strong>lkollegi<br />
parlamentari <strong>tal</strong>-Ministru Mifsud<br />
Bonnici kien qed jikkritikah.<br />
C. MIFSUD BONNICI<br />
Qab]u <strong>fuq</strong> din l-opportunità b[alma<br />
ajkla m;ew[a tin]el <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-pri]a mag[]ula<br />
tag[ha biex tiddevoraha.<br />
F’azzjoni ming[ajr l-ebda pre/edent, l-<br />
Oppo]izzjoni Laburista, flimkien ma’<br />
wie[ed mid-Deputati <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong>,<br />
irnexxielha tixkupa min-nofs l<strong>il</strong> ra;el serju<br />
<strong>tal</strong>-politika. Ra;el li kien jag[mel ;ie[ l<strong>il</strong>u<br />
nnifsu, l<strong>il</strong>l-fam<strong>il</strong>ja tieg[u, l<strong>il</strong>l-partit li<br />
dejjem [addan u lin-nazzjon kollu.<br />
Imma l-Labour x’jimpurtah minn dan<br />
kollu? Jinteressah biss li ‘jiskorja’ xi gowl<br />
politiku g[alkemm f’dan <strong>il</strong>-ka] partikulari<br />
hawn [afna min isostni li l-Labour tassew<br />
skorja i]da awtogowl g[aliex <strong>il</strong>-poplu<br />
fehem li kien t<strong>il</strong>ef Ministru ;enwin u<br />
integru.<br />
{alfu li jqa//tuh<br />
g[ax jg[iru<br />
g[as-su//essi li kiseb<br />
Richard Cachia Caruana hu bniedem<br />
li l-Labour <strong>il</strong>u s-snin jippersegwitah.<br />
Kemm meta kien l-Assistent Personali<br />
ta’ Eddie Fenech Adami u kemm meta<br />
ta[t <strong>il</strong>-Prim Ministru Lawrence Gonzi,<br />
fl-a[[ar tmien snin, kien ir-Rappre]entant<br />
ta’ Malta fl-Unjoni Ewropea.<br />
G[alkemm ma jiddikjarawx l-interess<br />
konfli;;enti tag[hom, <strong>il</strong>-poplu jaf li l-<br />
Labour jg[ir g[as-su//essi li Cachia<br />
Caruana kiseb g[al Malta fir-rwoli f<strong>il</strong>-<br />
[ajja pubblika u daqstant ie[or su//essi<br />
<strong>fuq</strong> livell politiku favur <strong>il</strong>-Partit<br />
Nazzjonalista.<br />
U b[al f<strong>il</strong>-ka] ta’ Carm Mifsud<br />
Bonnici, meta <strong>tal</strong>-Labour indunaw — u<br />
llum anke sar mag[ruf kif — li f<strong>il</strong>-<br />
R. CACHIA CARUANA<br />
Grupp <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> seta’ kien hemm min<br />
kien vulnerabbli dwar dan <strong>il</strong>-persuna;;,<br />
hemm re;g[et ni]let l-ajkla m;ew[a.<br />
Richard Cachia Caruana spi//a mirrwol<br />
tieg[u diplomatiku i]da s-su//essi<br />
tieg[u ma jista’ jo[odhomlu [add.<br />
Il-mijiet ta’ eluf ta’ ewro li kiseb<br />
g[al Malta kemm fin-negozjati ta’<br />
qabel is-s[ubija fl-UE u wkoll permezz<br />
<strong>tal</strong>-Ba;it <strong>tal</strong>-UE (2007 – 2013), b’aktar<br />
minn elf m<strong>il</strong>jun ewro, l-ebda<br />
vendikazzjoni ma tista’ tikkan/ellahom.<br />
Il-Labour anke f’dan <strong>il</strong>-ka] [aseb li<br />
wettaq xi vittorja i]da b[alma stqarr<br />
Cachia Caruana nnifsu, is-sewwa<br />
jirba[ dejjem… jekk mhux <strong>il</strong>lum,<br />
g[ada.<br />
Jirre/iprokaw ;est nobbli b’insulti u attakki<br />
Dakinhar tar-referendum dwar id-divorzju, madwar<br />
sieg[a qabel ma ntemmet <strong>il</strong>-votazzjoni, <strong>il</strong>-Kurja ta’ Malta<br />
[ar;et stqarrija b’embargo biex tkun tista’ tixxandar fl-10pm<br />
hekk kif kienu g[alqu l-postijiet <strong>tal</strong>-votazzjoni.<br />
F’din l-istqarrija l-Isqfijiet, f’;est ta’ rieda tajba, u biex<br />
/ertu nuqqas ta’ ftehim li seta’ n[oloq ma jkollux<br />
riperkussjonijiet fost <strong>il</strong>-poplu, esprimew is-sog[ba tag[hom<br />
jekk xi [add [assu mwe;;a’ b’xi kelma jew azzjoni minna[a<br />
<strong>tal</strong>-Knisja.<br />
L-Isqfijiet a//ertaw ukoll l<strong>il</strong> kul[add li ja[fru bla<br />
JOE MIFSUD<br />
Lanqas l<strong>il</strong> wie[ed tag[hom stess ma [afruha<br />
Ma jg[addix {add wie[ed li l-gazzetta<br />
<strong>tal</strong>-Labour ma tag[m<strong>il</strong>x attakki isteri/i <strong>fuq</strong> l-<br />
istazzjon nazzjonali Malti tax-xandir. Dawn<br />
l-attakki, f<strong>il</strong>-bi//a l-kbira, jin]lu f’livelli<br />
personali u jintu]aw a;;ettivi ina//ettabbli.<br />
F’dan l-attakk spjetat, fl-a[[ar xhur,<br />
lanqas l<strong>il</strong> wie[ed tag[hom stess ma [afruha.<br />
Mindu l-Avukat Joe Mifsud, eks Segretarju<br />
Internazzjonali <strong>tal</strong>-Partit Laburista,<br />
kundizzjoni l<strong>il</strong> dawk li [assewhom imwe;;g[in minnhom.<br />
Kif wie;eb <strong>il</strong>-Labour g[al dan <strong>il</strong>-;est nobbli? Kontra kull<br />
etika u kontra l-li;i, l-istazzjon laburista qabad u xandar l-<br />
istqarrija appena waslitlu ming[ajr ma ta ka] <strong>tal</strong>-embargo.<br />
Xandar ukoll kummenti m<strong>il</strong>l-aktar ibsin kontra l-Isqfijiet<br />
minn ;urnalist li hu wkoll kiser, apposta, dan l-embargo.<br />
U dan kollu fi tmiem ta’ kampanja elettorali li fiha l-<br />
Isqfijiet — b’mod spe/jali l-Isqof Mario Grech ta’ G[awdex<br />
— kienu m]eb<strong>il</strong>[a g[aliex wettqu d-dritt kostituzzjonali<br />
tag[hom li jift[u g[ajnejn l-insara <strong>fuq</strong> kwistjonijiet morali.<br />
ing[aqad mal-PBS f<strong>il</strong>-pre]entazzjoni <strong>tal</strong>programm<br />
<strong>tal</strong>-;rajjiet kurrenti, TVAM — li<br />
kien jixxandar kuljum <strong>fuq</strong> TVM bejn it-<br />
Tnejn u l-:img[a kmieni f<strong>il</strong>g[odu — hu<br />
safa vittma ta’ attakki kontinwi u ta’ livell<br />
baxx.<br />
Sej[ulu, fost l-o[rajn, “l-abbati ta’ Don<br />
Pierino”. Qalu li l-“pru]unzjoni ta’ Mifsud<br />
hi wa[da kbira” u kummenti dispre;;jattivi<br />
L-AR?ISQOF CREMONA<br />
L-ISQOF MARIO GRECH<br />
li ma qatg[u xejn tul it-tmien xhur li<br />
g[addew.<br />
L-arroganza u l-vendikazzjoni <strong>tal</strong>-Labour ma<br />
t[allihomx ikunu b<strong>il</strong>an/jati a[seb u ara kemm<br />
se jkunu ;usti i]da l-verità hi li tant TVAM<br />
kien programm li ntlaqa’ tajjeb li tahom paniku<br />
kbir, tajru l<strong>il</strong> John Bundy m<strong>il</strong>l-programm<br />
tag[hom ta’ f<strong>il</strong>g[odu, u bdew wie[ed huma<br />
mimli politika parti;jana bla limiti.<br />
Dejjaqhom<br />
g[aliex li jg[id<br />
jag[mlu<br />
Il-Labour g[andu [a;a ewlenija li<br />
tiddistingwih. Tkun taf min qed<br />
idejjaqhom l-aktar g[aliex idawru l-<br />
kanuni kollha kontra tieg[u kemm f<strong>il</strong>-<br />
Parlament u kemm f<strong>il</strong>-media tieg[u kif<br />
ukoll dik li daqstant ie[or hi ‘tieg[u’,<br />
<strong>il</strong>-gazzetti <strong>tal</strong>-General Workers’ Union.<br />
Jekk wie[ed jifli mqar<br />
superfi/jalment din <strong>il</strong>-media m<strong>il</strong>lewwel<br />
jittendi li wara l-Prim Ministru<br />
Lawrence Gonzi, it-target Nru. 2 hu l-<br />
Ministru Austin Gatt — ministru li<br />
jbaqbaq bl-entu]ja]mu g[ax-xog[ol,<br />
b’[afna ‘/ertifikati’ ta’ su//ess li<br />
jiddistingwuh, <strong>il</strong>-politiku li wettaq<br />
[wejje; li [afna kienu ja[sbu li ma<br />
AUSTIN GATT<br />
jistg[ux isiru f’dal-pajji]… inklu] irriforma<br />
fit-trasport pubbliku.<br />
Riforma li kellha n-nuqqasijiet<br />
tag[ha meta bdiet i]da li llum qed turi<br />
dejjem aktar li kienet me[tie;a u li<br />
[add [liefu ma kien ikun kapa/i<br />
jwettaqha. Il-Labour, i]da, ried ukoll<br />
iqa//tu minn Ministru. Il-politiku li<br />
wera l<strong>il</strong> kul[add li fejn hemm iddeterminazzjoni<br />
dan <strong>il</strong>-pajji] jasal biex<br />
iwettaq affarijiet kbar, sab l<strong>il</strong>-Labour<br />
jinqeda bi/-/irkustanzi biex, bla<br />
[niena, jikinsu min-nofs.<br />
Li kien g[al-Labour, b’vendikazzjoni<br />
tag[hom, dan <strong>il</strong>-pajji] rema s-servizzi<br />
ta’ Ministru de/i]iv u determinat.<br />
Attakkaw<br />
l<strong>il</strong>ha<br />
u l<strong>il</strong>l-fam<strong>il</strong>ja<br />
Jekk hawn qasam li l-Labour, f’kull<br />
]mien, g[amel di]astru fih hu dak <strong>tal</strong>edukazzjoni.<br />
Wie[ed wara l-ie[or, <strong>il</strong>-<br />
Ministri <strong>tal</strong>-Edukazzjoni <strong>tal</strong>-Labour,<br />
flok bnew [attew anke dak li kien jimxi<br />
kwa]i wa[du.<br />
U mhux qed nitkellmu dwar Ministri<br />
<strong>tal</strong>-era mintoffjana. It-‘tra;edji’ li<br />
wettqu dawk f<strong>il</strong>-qasam <strong>tal</strong>-edukazzjoni<br />
jista’ jkun su;;ett tajjeb g[al trattat <strong>tal</strong>istorja.<br />
Qed nirreferu, pere]empju, g[al dak<br />
li llum jaspira li jer;a’ jkun Ministru<br />
<strong>tal</strong>-Edukazzjoni u li f<strong>il</strong>-ftit li g[amel f<strong>il</strong>kariga<br />
(1996-1998) irnexxielu jisfratta<br />
l-qasam universitarju.<br />
DOLORES CRISTINA<br />
Biex ming[alihom inessu dawn <strong>il</strong>fjaski<br />
u ji]vugaw <strong>il</strong>-kattiverja tag[hom,<br />
f’din <strong>il</strong>-le;i]latura <strong>tal</strong>-Labour dawru l-<br />
kanuni tag[hom <strong>fuq</strong> Dolores Cristina, <strong>il</strong>-<br />
Ministru <strong>tal</strong>-Edukazzjoni li kompliet<br />
tibni <strong>fuq</strong> dak li [allewlha l-eks Ministri<br />
nazzjonalisti f’dan <strong>il</strong>-qasam.<br />
L<strong>il</strong> Dolores ukoll ippruvaw<br />
jixkanawha min-nofs i]da mhux biss ma<br />
rnexxielhomx <strong>tal</strong>li rnexxielha tkompli<br />
ttejjeb <strong>il</strong>-performance <strong>tal</strong>-edukazzjoni floqsma<br />
kollha. I]da g[al dan, Dolores<br />
Cristina kellha tpatti qares b’attakki<br />
personali <strong>fuq</strong>ha u <strong>fuq</strong> membri <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ja<br />
tag[ha. Akku]i li rri]ultaw infondati kif<br />
jafu jag[mlu biss <strong>tal</strong>-Labour.<br />
Attakki fero/i<br />
<strong>fuq</strong> nies<br />
professjonali<br />
Malli Muscat [a f’idejh it-tmexxija <strong>tal</strong>-<br />
Malta Labour Party, dlonk [atar kummissjoni<br />
biex t[ejji kodi/i ta’ etika g[allmedia<br />
<strong>tal</strong>-partit tieg[u. Dan <strong>il</strong>-kodi/i sar fi<br />
ftit ;img[at, u Muscat, b<strong>il</strong>-pompa kollha<br />
[abbar li dak kien <strong>il</strong>-mod kif kienet se<br />
timxi l-media tieg[u fis-snin ta’ wara.<br />
I]da lanqas la[qu g[addew ftit ;img[at<br />
li l-media <strong>tal</strong>-partit ta’ Muscat g[amlet<br />
dan <strong>il</strong>-kodi/i rag[ad. Fost dawk li daqu<br />
m<strong>il</strong>l-mod ‘;did’ kif bdiet timxi l-media<br />
ta[t Muscat, hemm <strong>fuq</strong> quddiem numru<br />
ta’ personalitajiet fix-xandir pubbliku: l-<br />
ewwel u <strong>fuq</strong> kul[add Anton Attard, i/-<br />
Chief Executive <strong>tal</strong>-PBS.<br />
G[aliex dan l-individwu hu professjonali<br />
ANTON ATTARD<br />
u ;ab l<strong>il</strong>l-PBS tab<strong>il</strong>[aqq <strong>fuq</strong> saqajh, <strong>il</strong>media<br />
<strong>tal</strong>-Labour ma waqfitx tispara <strong>fuq</strong>u.<br />
Sa[ansitra, <strong>il</strong>-Kap <strong>tal</strong>-media Laburista,<br />
Jason Micallef, g[amel attakk fero/i<br />
kontrieh u kontra dawk li [ejjew b’tant<br />
professjonalità l-Festival <strong>tal</strong>-Kanzunetta<br />
g[all-Eurovision fi Frar li g[adda.<br />
Jason Micallef g[amel attakk <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>mod<br />
kif <strong>il</strong>-PBS g[a]el <strong>il</strong>-kanzunetta, <strong>fuq</strong><br />
<strong>il</strong>-livell ;enerali <strong>tal</strong>-kanzunetti u g[allorganizzazzjoni<br />
;enerali u qal li kollox<br />
qed isir bejn l-istess klikka meta l-fatti<br />
juru li l-PBS fl-a[[ar snin, sie[eb<br />
flimkien l-a[jar <strong>tal</strong>enti — kif x’kien <strong>il</strong>kulur<br />
politiku <strong>tal</strong>-individwu — biex<br />
g[olla l-livell g[al wie[ed internazzjonali.<br />
Manipulazzjoni<br />
malinna<br />
biex ikissruh<br />
Kieku kellu jing[a]el episodju<br />
wie[ed fl-a[[ar snin li jo[ro; <strong>il</strong>kattiverji<br />
u l-vendikazzjonijiet <strong>tal</strong>-<br />
Labour ]gur li dan ikun <strong>il</strong>-pjan ‘oxxen’<br />
ma[sub u ma[dum bejn erba’ [itan,<br />
biex jeliminaw l<strong>il</strong> Joseph Mizzi minn<br />
Chairman <strong>tal</strong>-Public Broadcasting<br />
Services (PBS).<br />
Il-pjan ma[sub kien biex waqt li s-<br />
Sur Mizzi inno/entement ikun qed<br />
jie[u drink fi tmiem ;urnata tw<strong>il</strong>a<br />
wara l-a[[ar serata <strong>tal</strong>-Eurovision<br />
Song Contest barra minn pajji]na, xi<br />
[add jitfag[lu sustanza fix-xarba<br />
tieg[u u b’hekk jitlef parzjalment <strong>il</strong>kontroll<br />
<strong>fuq</strong>u nnifsu.<br />
JOSEPH MIZZI<br />
Il-pjan malinn kien jirrikjedi li hekk<br />
kif Mizzi jistabat mal-art, hu jkun<br />
iff<strong>il</strong>mjat biex imbag[ad jixxandar <strong>fuq</strong><br />
<strong>il</strong>-web. U hekk ;ara. Joe Mizzi deher<br />
jaqa’, jipprova jqum u jer;a’ jaqa’ u<br />
f’Malta kienet pubblikata storja li<br />
tpin;ih b[ala bniedem irresponsabbli u<br />
mhux idoneu li jmexxi korporazzjoni<br />
pubblika. :rajja li qatt ma konna rajna<br />
wa[da b[alha!<br />
I]da, kif ng[idu, is-sewwa fl-a[[ar<br />
jirba[ g[aliex wara li, ta’ ra;el li hu,<br />
Joe Mizzi irri]enja m<strong>il</strong>l-kariga, inda;ni<br />
bir-reqqa uriet li dan kollu kien frameup<br />
u s-Sur Mizzi, ;ustament, ing[ata<br />
postu lura kif [aqqu u kif jixraqlu.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 9<br />
F’pa;ni o[rajn...<br />
10<br />
L-ikel f<strong>il</strong>-[ajja<br />
<strong>tal</strong>-Maltin<br />
Il-poplu ji;i l-ewwel<br />
11<br />
Il-valur <strong>tal</strong>-lealtà<br />
f<strong>il</strong>-politika<br />
13<br />
Ideal<br />
u mhux persuni<br />
19 Ittri<br />
l<strong>il</strong>l-Editur:<br />
Il-;ustizzja<br />
u l-Parlament<br />
L-iskop ta’ kull politiku u ta’ kull partit politiku g[andu jkun,<br />
dejjem u f’kull /irkustanza, l-interess <strong>tal</strong>-poplu kollu. Il-politi/i<br />
ji;u u jmorru i]da l-poplu u pajji]hom jibqg[u hemm.<br />
Din hi l-ewwel u l-aqwa konsiderazzjoni li trid issir meta<br />
wie[ed janalizza dak li se[[ fl-a[[ar jiem u partikolarment iddikjarazzjoni<br />
ta’ Jeffrey Pullicino Orlando li j[alli l-Grupp<br />
Parlamentari Nazzjonalista i]da fl-istess [in jag[m<strong>il</strong>ha /ara li hu<br />
jrid ikompli jag[ti appo;; l<strong>il</strong>l-<strong>Gvern</strong> biex iwettaq <strong>il</strong>-programm<br />
elettorali li <strong>fuq</strong>u kien elett fl-Elezzjoni :enerali <strong>tal</strong>-2008.<br />
Il-Partit Nazzjonalista, minkejja dak kollu li kien g[amel <strong>il</strong>-<br />
Partit Laburista qabel dik l-elezzjoni, kien ir/ieva mandat<br />
ming[and <strong>il</strong>-poplu biex jer;a’ jmexxih g[all-[ames snin ta’ wara,<br />
li minnhom di;à g[addew aktar minn erba’ snin. Erba’ snin li<br />
kienu fost l-aktar ibsin li pajji]na qatt iffa//ja fl-a[[ar 50 sena<br />
mindu kiseb l-Indipendenza tieg[u.<br />
Meta l-Prim Ministru Gonzi nhar <strong>il</strong>-{amis kellem l<strong>il</strong>l-membri<br />
<strong>tal</strong>-media wara l-laqg[a li kellu ma’ Jeffrey Pullicino Orlando, hu<br />
g[am<strong>il</strong>ha /ara li jrid jibqa’ jirre/iproka dik <strong>il</strong>-fidu/ja <strong>tal</strong>-poplu<br />
b<strong>il</strong>li jkompli fit-triq ta’ [idma iebsa li ikkaratterizzat <strong>il</strong>-gvern<br />
tieg[u tul dan <strong>il</strong>-perijodu.<br />
Tassew li kif ]v<strong>il</strong>uppaw l-affarijiet din hi sfida o[ra<br />
formidabbli g[all-Partit Nazzjonalista f<strong>il</strong>-gvern i]da hu propju<br />
dan it-timbru li l-aktar li jikkaratterizza l<strong>il</strong> dan <strong>il</strong>-partit. Hemm<br />
numru kbir ta’ /irkustanzi diffi/li, kwa]i impossibbli, li fihom <strong>il</strong>-<br />
PN kien imsejja[ biex imexxi l<strong>il</strong> pajji]na ’l quddiem u, grazzi<br />
g[all-g[aqal u d-determinazzjoni tieg[u, [are; minnhom fl-aqwa<br />
interess ta’ pajji]na.<br />
Meta wie[ed jifli mqar superfi/jalment l-a[barijiet li ;ejjin<br />
minn pajji]i Ewropej l-aktar dawk ta’ qribna — ?ipru, Spanja,<br />
Gre/ja, I<strong>tal</strong>ja, Portugall — u anke o[rajn mhux daqstant qribna,<br />
jifhem l-isfida kbira ta’ pajji]na li ma jaqax fl-istess sitwazzjoni<br />
tag[hom li g[adha qed titlob mi]uri ta’ awsterità li jitfg[u l<strong>il</strong>lpoplu<br />
f’qag[da mi]era u mi]erabbli.<br />
Dan hu ]-]mien fejn <strong>il</strong>-forzi kollha <strong>tal</strong>-pajji] g[andhom<br />
jing[aqdu biex ikunu ffa//ati l-isfidi ta’ veru u mhux<br />
sempli/iment j<strong>il</strong>ag[bu xi log[ba politika ma[suba biss biex<br />
tag[tihom vanta;; fl-g[atx tag[hom g[all-poter.<br />
Lawrence Gonzi, sa m<strong>il</strong>l-bidu nett, irrifjuta li j<strong>il</strong>g[ab bid-destin<br />
<strong>tal</strong>-poplu g[all-kisba ta’ ftit punti elettorali.<br />
Hu meta l-affarijiet jibdew jitqalu u jsiru dejjem aktar ibsin li l-<br />
poplu jkun jista’ ji;;udika min hu l-politiku u min hu l-politikant.<br />
Dak li [lief jg[ajjat g[al elezzjoni f’kull mument li [aseb li seta’<br />
jkun jaqb<strong>il</strong>lu ma g[am<strong>il</strong>x, ma jistax ma jissejja[x politikant.<br />
M<strong>il</strong>l-banda l-o[ra, dak li quddiem <strong>il</strong>-problemi u l-isfidi li qamu<br />
b’tant q<strong>il</strong>la u kwantità fl-a[[ar erba’ snin, mexxa ’l vapur ’<strong>il</strong><br />
quddiem u po;;ieh ma’ ta’ quddiem nett, dak jissejja[ politiku u<br />
statista.<br />
A[na /erti li l-poplu aktar jinteressah <strong>il</strong>-futur tieg[u u <strong>tal</strong>fam<strong>il</strong>ja<br />
tieg[u m<strong>il</strong>li l-log[ob bis-sitwazzjonijiet biex jie[u<br />
vanta;; hu u l-partit tieg[u. Issa wasalna tassew f<strong>il</strong>-punt fejn<br />
wie[ed jista’ jirka//a a[jar <strong>il</strong>-kwalitajiet ta]-]ew; mexxejja li l-<br />
poplu, fi ftit xhur o[ra, se jkun mitlub jag[]el l<strong>il</strong> min minnhom<br />
irid imexxih.<br />
Lawrence Gonzi wera li g[alih l-ewwel u l-aqwa priorità hi int<br />
u l-fam<strong>il</strong>ja tieg[ek. Idde/ieda u mexxa l<strong>il</strong>l-pajji] ’<strong>il</strong> quddiem anke<br />
jekk hu u l-partit tieg[u g[al mument setg[u jbatu minn <strong>tal</strong>i<br />
de/i]jonijiet. Ma [asibx f’dak li jaqbel l<strong>il</strong>l-partit tieg[u i]da<br />
dejjem u l-[in kollu ]amm quddiem g[ajnejh l-interess<br />
nazzjonali.<br />
I/-/irkustanzi pre]enti mhumiex fa/li. I]da liema mument kien<br />
fa/li f’din <strong>il</strong>-le;islatura^ M<strong>il</strong>l-bidu tag[ha f’Marzu 2008 sal-lum<br />
stess.<br />
I]da jkunu x’ikunu l-i]v<strong>il</strong>uppi li jse[[u fi]-]mien immedjat li<br />
;ej a[na fidu/ju]i li l-Partit Nazzjonalista jibqa’ jag[ti l<strong>il</strong> pajji]na<br />
l-gvern li g[andu b]onn waqt li jkompli jkattar ix-xog[ol g[all-<br />
[addiema tag[na, jissokta jag[ti l-aqwa edukazzjoni lit-tfal u li]-<br />
]g[a]ag[ tag[na u jsa[[a[ is-servizzi tas-sa[[a g[al dawk li<br />
je[ti;uhom.<br />
Dawn kienu u jibqg[u l-prioritajiet ta’ gvern immexxi m<strong>il</strong>l-PN<br />
fl-aqwa interess <strong>tal</strong>-poplu u ta’ pajji]na.
10 Opinjoni Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
IL-{ADD MA’ DUN PAWL<br />
Mela darba…<br />
}ew;t i[bieb kienu jg[ixu mal-fam<strong>il</strong>ji tag[hom<br />
f<strong>il</strong>-Palazz tar-Re, u fis-servizz tieg[u. Wie[ed<br />
minnhom ried jag[ti rigal l<strong>il</strong> tifla li kien jaf.<br />
Darba, waqt li kien g[addej ma’ sie[bu mis-Sala<br />
l-Kbira <strong>tal</strong>-Palazz, ra va]un bi fjuri m<strong>il</strong>l-isba[. {a<br />
wa[da biex jag[tiha l<strong>il</strong> [abibtu, ming[alih mhu<br />
jarah hadd. U baqa’ sejjer hekk, sakemm ir-Re<br />
induna kemm naqsu l-fjuri. Ir-Re irrabja [afna u<br />
sejja[ l<strong>il</strong> kul[add biex ikellimhom.<br />
Meta n;abru lkoll quddiem ir-re, <strong>il</strong>-qaddej [aseb li<br />
a[jar jistqarr /ar u tond li kien hu li [a l-fjuri. Imma<br />
sie[bu qallu li a[jar ma jg[id xejn, g[ax ]gur li<br />
d<strong>il</strong>-[a;a, lir-Re irrabjatu [afna. X’[in g[adda r-Re<br />
minn [dejh, [assu msammar mal-art, u dde/ieda<br />
li jistqarr dnubu.<br />
Malli l-qaddej g[amel <strong>il</strong>-kura;; u kixef li kien hu<br />
li [a l-fjuri b<strong>il</strong>-mo[bi, ir-Re sar vampa nar bir-rabja.<br />
U ried jaf x’kienet ir-ra;uni g[al dan. Mist[i, mist[i,<br />
<strong>il</strong>-qaddej qallu li hu kien [adhom, <strong>il</strong>-fjuri, biex<br />
joffrihom rigal l<strong>il</strong>l-[abiba tieg[u.<br />
Meta sema’ hekk, ir-Re b[al ikkalma. Sa[ansitra<br />
tbissem, u qal l<strong>il</strong>l-qaddej> “Ma setax ikun hemm<br />
u]u a[jar g[all-fjuri tieg[i.”<br />
U minn dakinhar, <strong>il</strong>-qaddej u r-Re saru [bieb kbar.<br />
Marru [dejn <strong>il</strong>-va]un, u [adu ]ew; fjuriet> wa[da<br />
g[all-[abiba <strong>tal</strong>-qaddej… u l-o[ra g[ar-Re;ina.<br />
Int u jien<br />
Nerfg[u qlubna ’l <strong>fuq</strong><br />
Mulej, g[enni nerfa’ responsabb<strong>il</strong>tà ta’<br />
g[em<strong>il</strong>i.<br />
T[alli qatt li [addie[or i[allas <strong>il</strong>-prezz <strong>tal</strong>i]balji<br />
tieg[i.<br />
G[inni ma ni]baljax.<br />
Ng[id jew ma ng[idx^<br />
Na[seb mhux darba u tnejn<br />
insibu ru[na quddiem din idd<strong>il</strong>emma.<br />
:ieli tkun xi [a;a li<br />
g[am<strong>il</strong>na a[na stess. Dejjem<br />
g[andek tg[idha^ Skont xi<br />
tkun u skont l<strong>il</strong> min. U skont<br />
x’effetti jista’ jkun hemm jekk<br />
tg[idha jew jekk ma<br />
tg[idhiex.<br />
Jekk minflokok ikun se<br />
je[el [addie[or, ]gur li<br />
g[andek tg[id <strong>il</strong>-verità. Jekk l-<br />
effetti <strong>tal</strong>li tg[id <strong>il</strong>-verità se<br />
jkunu iktar serji m<strong>il</strong>li jekk ma<br />
tg[idhiex, a[jar ma tg[idhiex.<br />
L-istess meta l-verità li se<br />
ti]vela tkun dwar xi [a;a li<br />
g[amel [addie[or. Nista’<br />
nkun obbligat f<strong>il</strong>-kuxjenza li<br />
ng[id l<strong>il</strong> min hu fid-dover<br />
jag[mel ;ustizzja. Inkella ssir<br />
in;ustizzja. Imma jekk <strong>il</strong>verità<br />
li se ng[id, se jkollha<br />
effetti iktar gravi m<strong>il</strong>li kieku<br />
ma ng[idhiex, nista’ ma<br />
ng[idhiex, u kultant g[andi<br />
ma ng[idhiex. Mhux li nigdeb<br />
eh! Nigdeb ma nistax. Imma<br />
na[bi l-verità, kultant nista’.<br />
B’dan kollu xorta nibqa’<br />
ng[id li t-tendenza ;enerali<br />
tag[na g[andha tkun favur ittrasparenza,<br />
is-sin/erità, <strong>il</strong>verità.<br />
Hawn wisq bini <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>gideb<br />
fis-so/jetà tag[na.<br />
Hawn wisq nies tqal biex<br />
jammettu l-i]balji mwettqa<br />
minnhom, anke jekk je[el<br />
[addie[or in;ustament.<br />
Il-maturità u l-ir;ulija<br />
jitolbu li kul[add jerfa’ r-<br />
responsabb<strong>il</strong>tà <strong>tal</strong>-g[em<strong>il</strong><br />
tieg[u. Fit-tfal tifhimha l-<br />
gidba jew <strong>il</strong>-[abi, g[ax ma<br />
jkunux g[adhom stabbli<br />
minn Dun Pawl Cam<strong>il</strong>leri<br />
................................................<br />
pauca43@gma<strong>il</strong>.<strong>com</strong><br />
bi]]ejjed biex jiffa//jaw <strong>il</strong>konsegwenzi<br />
ta’ g[em<strong>il</strong>hom.<br />
Imma fl-adulti ma<br />
tifhimhiex.<br />
L-a[jar ma jsirux ]balji,<br />
ovvja. Imma meta jsiru,<br />
g[andna nerfg[u<br />
responsabb<strong>il</strong>tà tag[hom,<br />
anke jekk f’xi ka]i nkunu<br />
rridu n[allsu tag[hom.<br />
Imma g[enni nistqarr [tijieti meta ni]balja.<br />
Ag[tini dehen ;enwin u matur biex nag[raf<br />
meta u jekk g[andix niskot <strong>il</strong>-verità.<br />
Ag[m<strong>il</strong>ni g[adu <strong>tal</strong>-gidba spe/jalment dik li<br />
biha je[el in;ustament [addie[or.<br />
L-ikel f<strong>il</strong>-[ajja <strong>tal</strong>-Maltin<br />
Id-dieta tradizzjonali<br />
Mediterranja tag[na ba]ata<br />
<strong>fuq</strong> prodotti sempli/i u [afna<br />
drabi friski marbutin malista;uni,<br />
sofriet tibd<strong>il</strong><br />
radikali f’dawn l-a[[ar tletin<br />
sena.<br />
Irridu jew ma rridux, <strong>il</strong>-<br />
[ajja mg[a;;la u l-kumdità<br />
ta’ tant prodotti lesti g[allkonsum<br />
taw daqqa ta’ [arta<br />
l<strong>il</strong> dak l-ikel ;enwin u l-<br />
imma;ini <strong>tal</strong>-borma ttektek<br />
<strong>fuq</strong> in-nar. Post <strong>il</strong>-forn <strong>il</strong>lum<br />
[adu l-microwave. Tliet<br />
minuti u, kif jg[idu l-Ingli]i,<br />
hey presto l-ikla lesta!<br />
Din l-g[a]la ta’ ikel ;abet<br />
mag[ha konvenjenza kbira.<br />
I]da ftit nieqfu u na[sbu<br />
kemm qeg[din nib<strong>il</strong>g[u<br />
pre]ervattivi, imlu[a u<br />
xa[mijiet ]ejda. Ma g[andix<br />
g[alfejn ng[id<strong>il</strong>kom xi j;ib<br />
mieg[u konsum e//essiv ta’<br />
dan kollu.<br />
Jekk ma temmnunix fittxu<br />
ftit statistika <strong>fuq</strong> ir-rata<br />
dejjem ti]died ta’ ka]i ta’<br />
obe]ità, kolesterol, dijabete u<br />
mard serju ie[or relatat ma’<br />
konsum ta’ tipi ta’ ikel li<br />
llum huma mhux biss moda<br />
imma sa[ansitra g[a]liet<br />
ewlenin ta’ dak li nieklu.<br />
Mhux biss a[na l-kbar li<br />
nidraw nieklu hekk i]da<br />
sa[ansitra qeg[din indarru<br />
;enerazzjonjiet s[a[ ta’ tfal<br />
li jibdew jieklu hekk ukoll.<br />
I]da forsi s-sitwazzjoni<br />
mhix daqshekk /ara. Ftit <strong>tal</strong>jiem<br />
<strong>il</strong>u kien pubblikat studju<br />
m<strong>il</strong>l-istituzzjoni Ewropea<br />
Eurobarometer dwar kif<br />
Id-dieta tradizzjonali Mediterranja tibqa’ l-a[jar wa[da<br />
g[alina lkoll<br />
in[arsu lejn <strong>il</strong>-kwalità u l-<br />
prezzijiet <strong>tal</strong>-ikel u prodotti li<br />
nieklu. L-ist[arri; fost<br />
/ittadini tas-27 membru <strong>tal</strong>-<br />
Unjoni Ewropea jag[ti ftit ta’<br />
indikazzjoni <strong>fuq</strong> kif ja[sbuha<br />
n-nies.<br />
Partikulari kien <strong>il</strong>persenta;;<br />
ta’ Maltin li<br />
esprimew l-importanza li<br />
jag[tu kemm l<strong>il</strong>l-prezz kif<br />
ukoll l<strong>il</strong>l-kwalità <strong>tal</strong>-ikel li<br />
jixtru.<br />
Kien hemm 89% li qalu<br />
li jemmnu li l-prezz hu<br />
komponent importanti f<strong>il</strong>mument<br />
tax-xelta tag[hom.<br />
Ugwalment, 86%<br />
ikkonfermaw li g[alihom <strong>il</strong>kwalità<br />
hi priorita fl-istess<br />
g[a]la.<br />
Dan jikkontrasta xi ftit<br />
mal-medja Ewropea li jidher<br />
li waqt li 91% jimpurtahom<br />
m<strong>il</strong>l-prezz, kienu biss 65% li<br />
urew interess partikulari lejn<br />
<strong>il</strong>-kwalità.<br />
Dan l-ist[arri; wa[du<br />
jindika li g[allinqas f’dan <strong>il</strong>ka]<br />
b[ala Maltin g[ad hawn<br />
ma;;oranza assoluta li<br />
jag[tu prijorità l<strong>il</strong>l-kwalità<br />
ta’ ikel li jikkunsmaw.<br />
Aspett ie[or interessanti li<br />
[are; mis-survey kien <strong>il</strong>konoxxenza<br />
u l-importanza li<br />
nag[tu g[all-ittikkettar li ji;i<br />
mal-prodotti ippakkjati jew<br />
manifatturati. Kienu biss<br />
34% <strong>tal</strong>-Maltin li jag[tu<br />
importanza lit-tikketti li<br />
jinsabu <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-prodotti.<br />
Dan jikkumpara f<strong>il</strong>-baxx<br />
meta tikkunsidra li f<strong>il</strong>-<br />
Finlandja u l-I]vezja l-<br />
persenta;; ta’ nies li j[arsu<br />
lejn it-tikketti jitla’ g[al<br />
82%.<br />
Dan hu aspett li g[alina l-<br />
Maltin baqg[alna [afna fejn<br />
intejbu.<br />
Ta’ spiss isiru kampanji<br />
edukattivi immirati lejn <strong>il</strong>konsumatur<br />
li g[andhom<br />
proprju l-iskop li jedukaw<br />
f’dan is-sens. Qatt mhu<br />
bi]]ejjed nenfasizzaw l-<br />
importanza li ni//ekkjaw<br />
sew l-ori;ini <strong>tal</strong>-prodott, iddata<br />
ta’ skadenza u mhux<br />
anqas l-ingredjenti ta’ ;o fih.<br />
Il-biedja ta’ dawn l-a[[ar<br />
[amsin sena kienet<br />
rivoluzzjonata b’ri/erka u<br />
metodolo;iji ;odda li<br />
ttrasformaw dan <strong>il</strong>-qasam<br />
vi<strong>tal</strong>i m<strong>il</strong>-lejl g[an-nhar.<br />
Fost dawn it-teknolo;iji<br />
hemm dik tat-tkabbir <strong>tal</strong>-ikel<br />
permezz ta’ modifikazzjoni<br />
;enetika (genetically<br />
modified foods) <strong>tal</strong>-istess<br />
prodott. Il-prin/ipju ba]iku<br />
<strong>tal</strong>-pro/ess hu dak li l-istess<br />
natura <strong>tal</strong>-[axix jew annimal<br />
ikun alterat biex ikun jew<br />
iktar re]istenti g[all-mard<br />
jew biex ikun iktar<br />
g[ammiel.<br />
G[all-grazzja t’Alla,<br />
g[alkemm bosta huma l-<br />
prodotti impurtati f’pajji]na,<br />
g[al ra;unijiet ovvji g[ad<br />
g[andna l-lussu ta’ prodott<br />
;enwin u frisk Malti li jasal<br />
g[andna ming[and <strong>il</strong>-bdiewa<br />
tag[na skont l-ista;un, frisk<br />
minn Caroline Galea<br />
info@carolinegalea.<strong>com</strong><br />
u bi prezzijiet ;eneralment<br />
ra;onevoli.<br />
Is-su;;ett <strong>tal</strong>-ikel u l-<br />
importanza li nag[mlu<br />
g[a]liet g[aqlin kemm fixxiri<br />
kif ukoll f<strong>il</strong>-konsum <strong>tal</strong>ikel<br />
hu vast u xi drabi<br />
kumplikat. F’dan is-sens ftit<br />
regoli ba]i/i g[andhom<br />
iservu ta’ gwida.<br />
Qabel xejn, dieta varjata u<br />
b<strong>il</strong>an/jata bejn <strong>il</strong>-gruppi<br />
kollha <strong>tal</strong>-ikel, cioe frott,<br />
[xejjex, /ereali, la[am u<br />
mhux l-inqas <strong>il</strong>-[ut.<br />
It-tieni regola prin/ipali hi<br />
li nixtru u nikkunsmaw<br />
kemm jista’ jkun prodotti<br />
friski u ;enwini <strong>tal</strong>-ista;un.<br />
B’dawn i]-]ew; regoli<br />
g[andna bi]]ejjed biex<br />
nieklu u nitimg[u l<strong>il</strong> uliedna<br />
dak li hu l-a[jar g[alina u<br />
g[alihom.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Opinjoni 11<br />
Il-valur <strong>tal</strong>-lealtà f<strong>il</strong>-politika<br />
Il-[idma f’partit politiku tfisser<br />
relazzjoni ta’ persuna ma’<br />
persuni o[rajn <strong>tal</strong>-istess fehma<br />
u ideali f<strong>il</strong>waqt li lkoll jista’<br />
jkollhom ideat differenti minn<br />
xulxin.<br />
Hi realtà li l-[idma f’partit<br />
politiku tippermetti li jkun<br />
hemm /erta differenza flatte;;jamenti<br />
rigward<br />
proposta, anzi m’hux reali li<br />
f’partit se ssib l<strong>il</strong> kul[add<br />
jirra;una l-istess.<br />
Hu tassew diffi/li li ssib li<br />
kull persuna tifhem l-istess u<br />
kul[add lest li ja[sibha xorta.<br />
Kemm-<strong>il</strong> darba nisimg[u li<br />
l-Partit Nazzjonalista hu<br />
qawsalla ta’ kuluri u hekk<br />
g[andu jkun. Dan ifisser li<br />
b[ala partit popolari l-PN<br />
i[addan nies li ;ejjin minn<br />
livell edukattiv differenti, minn<br />
oqsma <strong>tal</strong>-[ajja u<br />
professjonijiet differenti.<br />
Madankollu, biex f<strong>il</strong>-partit<br />
ikun hemm /erta ordni je[tie;<br />
li, finalment, meta tittie[ed<br />
de/i]joni, kul[add jimxi madde/i]joni<br />
me[uda. Dan jasal<br />
wara pro/ess ta’ diskussjoni u<br />
e]er/izzju ta’ smig[ minn min<br />
ikun qed imexxi d-diskussjoni<br />
u jara li kull parte/ipant fiddiskussjoni<br />
joffri kontribut.<br />
Hu l-valur ta’ lealtà <strong>tal</strong>persuna<br />
f<strong>il</strong>-politika lejn l-ideal<br />
<strong>tal</strong>-partit politiku li jag[ti u<br />
jsostni l-[ajja u l-e]istenza <strong>tal</strong>istess<br />
partit politiku. Bla lealtà<br />
<strong>tal</strong>-membri ma je]istix partit.<br />
Bla lealtà jkun hemm biss<br />
opportunità g[al egoi]mu <strong>tal</strong>persuni<br />
involuti u, jekk ikun<br />
hekk, ikun jirrenja l-kaos<br />
g[aliex ma jkun hemm qatt<br />
de/i]joni finali.<br />
Hi din <strong>il</strong>-lealtà li ]]omm l-<br />
g[aqda fir-relazzjoni ta’ dawk<br />
kollha involuti f<strong>il</strong>-[idma <strong>tal</strong>partit.<br />
Il-valur <strong>tal</strong>-lealtà hu dak<br />
li jippermetti persuni li ja[dmu<br />
flimkien u jaslu jidde/iedu u<br />
jimplimentaw de/i]joni. Ilvalur<br />
<strong>tal</strong>-lealtà jie[u post l-<br />
egoi]mu <strong>tal</strong>-persuna.<br />
Fejn hemm ideat differenti,<br />
u fejn hemm lok ta’<br />
diskussjoni [ielsa u<br />
responsabbli jkun hemm ukoll<br />
<strong>il</strong>-[tie;a ta’ tolleranza u ta’<br />
rispett lejn ideat differenti.<br />
It-tolleranza lejn ideat o[rajn<br />
differenti hi wkoll ri]ultat ta’<br />
lealtà lejn <strong>il</strong>-valur tattolleranza<br />
g[aliex tolleranza<br />
tfisser li tisma’ u tippermetti li<br />
[addie[or jg[id tieg[u.<br />
Tfisser ukoll li tippermetti li<br />
mhux dejjem int g[andek<br />
ra;un waqt li min ma jaqb<strong>il</strong>x<br />
mieg[ek ma g[andekx<br />
tirridikolah sempli/iment<br />
g[aliex ma ja[sibhiex b[alek.<br />
Lealtà lejn <strong>il</strong>-valuri<br />
<strong>tal</strong>-partit<br />
Hu g[alhekk li l-valur <strong>tal</strong>lealtà<br />
hu fundamen<strong>tal</strong>i g[aliex<br />
jorbot relazzjoni ta’ ideat<br />
differenti. F<strong>il</strong>-Partit<br />
Nazzjonalista l-valur <strong>tal</strong>-lealtà<br />
jfisser ukoll lealtà lejn <strong>il</strong>valuri<br />
l-o[rajn li jikkostitwixxu<br />
l-partit dak li hu.<br />
Meta g[al xi ra;uni l-valuri<br />
<strong>tal</strong>-partit ikunu mwarrba, f<strong>il</strong>partit<br />
ma jibqax armonija. Ilpartit<br />
jibda jitlef <strong>il</strong>-valuri tieg[u<br />
u dan g[aliex huma l-valuri li<br />
joffru l-identità l<strong>il</strong>l-istess partit.<br />
Meta ng[id partit qed<br />
nirreferi g[al dawk kollha li<br />
ja[dmu fih u jsawru l-politika<br />
tieg[u. Min ja[seb li jkun<br />
moralment korrett skont hu, u<br />
meta jkun hekk ikun qed<br />
jitbieg[ed m<strong>il</strong>l-valuri <strong>tal</strong>-partit,<br />
allura jien <strong>tal</strong>-fehma li din <strong>il</strong>persuna<br />
g[andha tfittex kamp<br />
politiku differenti.<br />
Il-partit jista’ jipprova<br />
jing[o;ob kemm irid i]da meta<br />
jag[mel hekk jitlef u mhux<br />
jirba[. Kull meta ma jkunx<br />
hemm lealtà lejn <strong>il</strong>-valuri <strong>tal</strong>partit<br />
u jkun hemm de/i]joni li<br />
b’xi mod tistqarr verità<br />
differenti minn dik l-identità<br />
mog[tija m<strong>il</strong>l-isess valuri, <strong>il</strong>partit<br />
jispi//a aktar jitlef missa[[a<br />
m<strong>il</strong>li jirba[. U jekk<br />
jirba[ voti fl-immedjat, ma]-<br />
]mien <strong>il</strong>-partit jiffa//ja<br />
problema ta’ identità.<br />
G[aliex tajjeb li jkollok<br />
qawsalla ta’ ideat i]da wara li<br />
kul[add jesprimi ru[u, idde/i]joni<br />
finali nemmen li<br />
g[andha tittie[ed skont iddirezzjoni<br />
li to[ro; m<strong>il</strong>l-valuri<br />
<strong>tal</strong>-partit.<br />
Popolari i]da<br />
mhux populista<br />
Il-Partit Nazzjonalista minn<br />
dejjem kien partit popolari<br />
i]da [a]in jekk ikun partit<br />
populista fejn kollox jista’<br />
jse[[. Bl-isku]a ta’ reb[a, <strong>il</strong>valuri<br />
ma jistg[ux jitwarrbu<br />
g[aliex kull de/i]joni li<br />
twarrab <strong>il</strong>-valuri hi att ta’<br />
]lealtà lejn l-istess partit.<br />
Il-valuri <strong>tal</strong>-PN huma<br />
ispirati m<strong>il</strong>l-valuri nsara u<br />
jekk xi [add jipprova<br />
jitbieg[ed minnhom bl-isku]a<br />
<strong>tal</strong>-liberali]mu jew<br />
moderni]mu, f<strong>il</strong>-fehma tieg[i<br />
jkun qed joqtol ir-ru[ <strong>tal</strong>partit.<br />
Meta jkun <strong>il</strong>-ka] li l-valuri<br />
umani <strong>tal</strong>-partit kif imnebb[a<br />
m<strong>il</strong>l-ideal nisrani jkollna min<br />
irid jibd<strong>il</strong>hom allura jalla<br />
jkollna leadership li jkun<br />
kura;;u] bi]]ejjed li jg[id li<br />
l-PN spi//a ]mienu u se<br />
minn Edwin Vassallo<br />
edwinvassallo@gov.mt<br />
jing[ata bidu g[al partit<br />
politiku ;did u differenti.<br />
Ma jistax ikun nippermettu<br />
li f<strong>il</strong>waqt li nistqarru l-valuri<br />
li n[addnu nispi//aw nintelqu<br />
fl-istrate;ija <strong>tal</strong>-lag[qi]mu<br />
biex ning[o;bu g[aliex<br />
b’hekk inkunu qed ninsew <strong>il</strong>lealtà<br />
lejn <strong>il</strong>-valuri.<br />
Dan kollu jfisser li lealtà<br />
lejn <strong>il</strong>-partit tfisser ukoll lealtà<br />
lejn <strong>il</strong>-valuri umani <strong>fuq</strong> l-<br />
ideali tat-tag[lim so/jali<br />
nisrani. Dawn huma l-valuri li<br />
tawna l-identità li rebb[itna.<br />
Ming[ajr dawn <strong>il</strong>-valuri l-PN<br />
kien ikun partit bla vi]joni u<br />
kuxjenza politika.<br />
Meta r-razzi]mu jerfa’ rasu<br />
Irrid nibda m<strong>il</strong>l-ewwel b<strong>il</strong>li<br />
ng[id, li permezz ta’ din <strong>il</strong>kitba,<br />
bl-ebda mod m’g[andi<br />
l-intenzjoni li ng[addi xi<br />
forma jew o[ra ta’ ;udizzju<br />
dwar <strong>il</strong>-ka] li se[[<br />
ri/entement u li fih [alla [ajtu<br />
immigrant irregolari m<strong>il</strong>l-<br />
Mali, waqt li kien ta[t <strong>il</strong>kustodja<br />
<strong>tal</strong>-forzi <strong>tal</strong>-ordni.<br />
:udizzju b[al dan isir b’mod<br />
indipendenti u liberu m<strong>il</strong>l-<br />
:udikatura.<br />
Madankollu, ka]ijiet ta’ din<br />
ix-xorta, [afna drabi<br />
awtomatikament iqajmu aktar<br />
kontroversji dwar l-<br />
immigranti irregolari u<br />
sfortunatament anke element<br />
ta’ razzi]mu, li kif nafu fisso/jetà<br />
tag[na kapa/i jerfa’<br />
rasu sew. L-iskop tieg[i hawn<br />
hu li nelenka l-kruha <strong>tal</strong>-pjaga<br />
tar-razzi]mu .<br />
Ir-razzi]mu hu forma<br />
ta’ mibeg[da<br />
Ng[iduha /ara u tonda. Irrazzi]mu<br />
hu forma ta’<br />
mibeg[da li tista’<br />
timmanifesta ru[ha sew<br />
b’mod fin u anke b’mod aktar<br />
a[rax u perikolu]. Il-bniedem<br />
razzist hu bniedem mifni b<strong>il</strong>mibeg[da<br />
u jg[id x’jg[id ma<br />
jistax ikun pa/i mieg[u nnifsu<br />
u kwiet f<strong>il</strong>-kuxjenza tieg[u.<br />
F<strong>il</strong>waqt li g[add ta’<br />
immigranti irregolari jistg[u<br />
jin[assu ta’ theddida g[asso/jetà<br />
tag[na, bniedem<br />
wie[ed Malti u razzist jista’<br />
jkun ta’ theddida ferm akbar<br />
b<strong>il</strong>li jqanqal sentimenti ta’<br />
stmerrija u mibeg[da li<br />
jistg[u j;ibu konsegwenzi<br />
koroh.<br />
G[aldaqstant, kull /ittadin<br />
razzist, hu min hu, hu<br />
responsabbli quddiem isso/jetà<br />
g[all-ideat razzisti<br />
tieg[u u l-istess so/jetà titlob<br />
minnu li jag[ti kont tag[hom<br />
u li jirriforma ru[u .<br />
L-immigranti irregolari<br />
f’pajji]na u t-tbatijiet<br />
Hu fatt li pajji]na qed<br />
jiffa//ja sfidi mhux daqstant<br />
fa/li marbuta malimmigrazzjoni<br />
irregolari,<br />
b’mod partikulari meta wie[ed<br />
iqis i/-/okon tieg[u .<br />
Madankollu, irr<strong>il</strong>evanti minn<br />
kollox, <strong>il</strong>-valur tad-dinjità u<br />
<strong>tal</strong>-[ajja umana jibqa’ ji;i l-<br />
ewwel u qabel kollox u<br />
g[alhekk kburin li pajji]na,<br />
minkejja d-diffikultajiet u<br />
minkejja l-kritika kollha, jibqa’<br />
jag[ti l-g[ajnuna l<strong>il</strong> dawn <strong>il</strong>persuni,<br />
g[ax jemmen li s-<br />
sewwa jirba[ <strong>fuq</strong> l-<br />
img[awwe; u jirba[ dejjem!<br />
Diskors razzist b[al “g[ax<br />
ma jmorrux pajji]hom” hu<br />
diskors vojt, g[ax li kieku<br />
dawn <strong>il</strong>-persuni f’pajji]hom<br />
ikunu g[addejjin tajjeb,<br />
mhumiex se jit<strong>il</strong>qu kollox u<br />
jba[[ru <strong>fuq</strong> qoxra <strong>tal</strong>-ba[ar<br />
ippakkjati qishom sardin, bejn<br />
sema u <strong>il</strong>ma, j<strong>il</strong>ag[buha malmewt!<br />
A[na ma nistg[ux inkunu<br />
nafu x’ji;ifieri, g[ax g[allgrazzja<br />
ta’ Alla f’pajji]na l-<br />
ma;;oranza tan-nies huma<br />
komdi u paxxuti. Imma dawn<br />
huma nies li f’pajji]hom<br />
jg[addu minn forom diversi<br />
ta’ persekuzzjoni u /a[da u<br />
g[alhekk ikunu jinsabu fi<br />
stat ta’ disperament .<br />
Diskors b[al “kieku jien<br />
ng[arraqhom” jew “g[ax ma<br />
jg[arrquhomx” jid[ollok<br />
b[al s<strong>tal</strong>ett f’qalbek.<br />
Jiena nistaqsi: Min jaf li<br />
kieku kont int ma[rub#a<br />
minn pajji]ek, bejn sema u<br />
<strong>il</strong>ma, bla ma taf x’se ji;ri<br />
minnek^<br />
Min jaf li kieku <strong>fuq</strong> dik <strong>il</strong>qoxra<br />
<strong>tal</strong>-ba[ar kien hemm l-<br />
g[e]ie] tieg[ek^ Min jaf<br />
kieku dik <strong>il</strong>-mara li se<br />
twelled l-a[[ar f’nofs ta’<br />
ba[ar bla ebda assistenza<br />
medika, kont int jew martek<br />
jew bintek l-g[a]i]a^<br />
Tibqa’ tirra;una l-istess<br />
kieku^ U ]gur li le!<br />
Mela mhux a[jar tiskot^<br />
Ir-razzi]mu, biex ma jsibx<br />
l-g[eruq tieg[u fis-so/jetà<br />
tag[na je[tie; li<br />
nikkumbattuh, kemm <strong>fuq</strong><br />
livell personali u anke <strong>fuq</strong><br />
livell ta’ komunità. Irridu<br />
noqog[du attenti g[arrazzi]mu<br />
fin li jista’ jid[ol<br />
fina u madwarna, xi drabi<br />
anke bla ma nirrealizzaw u li<br />
kapa/i jwassal g[al razzi]mu<br />
ta’ forom aktar qawwija .<br />
G[alhekk irridu noqog[du<br />
attenti minn diskors b[al<br />
“mela jien iswed^” Jew<br />
“inqabbdu xi erba’ suwed”,<br />
b’riferenza g[al xog[ol<br />
b’inqas [las g[ax <strong>il</strong>-[addiema<br />
jkunu ta’ razza u karna;;jon<br />
differenti.<br />
Hu importanti li f’dan irrigward<br />
wie[ed jag[ti e]empji<br />
tajbin l<strong>il</strong> xulxin u spe/jalment<br />
lit-tfal u li]-]g[a]ag[, li huma<br />
l-;enerazzjonijiet futuri u<br />
jedukahom u jrawwimhom<br />
biex waqt li jag[rfu l-kruha<br />
tar-razzi]mu, ikunu tolleranti<br />
u anke sensittivi quddiem ittbatijiet<br />
u l-b]onnijiet ta’<br />
[addie[or.<br />
Il-[arsien tad-dinjità<br />
u <strong>tal</strong>-[ajja umana<br />
Hu ;ust u mistenni li pajji]na<br />
j[addem <strong>il</strong>-prin/ipju <strong>tal</strong>-[arsien<br />
tad-dinjità u <strong>tal</strong>-valur <strong>tal</strong>-[ajja<br />
umana. G[alhekk ta’ min anke<br />
ni]nu sewwa dan id-diskors<br />
m<strong>il</strong>l-istqarrija <strong>tal</strong>-Isqfijiet ta’<br />
Malta u ta’ G[awdex, fid-dawl<br />
<strong>tal</strong>-ka] li se[[ ri/entement <strong>tal</strong>mewt<br />
<strong>tal</strong>-immigrant irregolari<br />
m<strong>il</strong>l-Mali.<br />
L-Isqfijiet Pawlu Cremona<br />
u Mario Grech, fost l-o[rajn<br />
stqarrew: “Mistoqsija o[ra hi<br />
jekk dan <strong>il</strong>-fatt g[andux ikun<br />
okka]joni biex ter;a’ ssir<br />
riflessjoni <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-politika<br />
attwali tad-detenzjoni kif<br />
ukoll <strong>fuq</strong> is-sitwazzjonijiet u<br />
l-ambjent li jg[ixu fihom<br />
dawk li jkunu detenuti .<br />
minn Alison Tonna<br />
alisontonna@yahoo.co.uk<br />
“Jistg[u je]istu alternattivi<br />
g[al sitwazzjonijiet differenti<br />
li jkunu fihom l-immigranti^<br />
Il-prin/ipju fundamen<strong>tal</strong>i li<br />
jmexxina wkoll f’dawn <strong>il</strong>ka]i,<br />
g[andu jkun ir-rispett<br />
s[i[ lejn id-dinjità ta’ kull<br />
persuna”.<br />
Dan ifisser li pajji]na, mhux<br />
<strong>tal</strong>li g[andu jibqa’ jag[ti l-<br />
assistenza ne/essarja l<strong>il</strong>limmigranti<br />
irregolari imma<br />
<strong>tal</strong>li g[andu jkompli jfittex<br />
g[odda u riformi ne/essarji<br />
biex dejjem a[jar ikun<br />
verament qed jirrispetta d-<br />
dinjità ta’ kull persuna u l-<br />
valur <strong>tal</strong>-[ajja umana.<br />
Nistg[u nifhmu u nattwaw<br />
dan f<strong>il</strong>-prattika b<strong>il</strong>li nit<strong>il</strong>qu<br />
m<strong>il</strong>l-prin/ipju li dak li hu<br />
moralment tajjeb hu<br />
so/jalment tajjeb u vi/i versa .
12 Opinjoni Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
M<strong>il</strong>l-esperjenzi ta’ din <strong>il</strong>-;img[a<br />
Kull min b[ali jsegwi l-<br />
a[barijiet kemm lokali kif<br />
ukoll dawk internazzjonali<br />
jaf li din <strong>il</strong>-;img[a rajna<br />
minn kollox, l-aktar f’dak li<br />
g[andu x’jaqsam max-xena<br />
politika.<br />
G[alkemm f<strong>il</strong>-verità huma<br />
[afna dawk li ma tawx kas<br />
ta’ dak li kien g[addej, [afna<br />
o[rajn segwew bir-reqqa dak<br />
li ;ara partikularment f<strong>il</strong>laqg[a<br />
<strong>tal</strong>-E]ekuttiv <strong>tal</strong>-PN li<br />
saret nhar it-Tlieta.<br />
L-isfidi jimmaturawk<br />
Il-PN g[adda minn<br />
mument ta’ prova. Mhux<br />
fa/li li tiffa//ja /erti sfidi<br />
partikulari meta taf li f’anqas<br />
minn sena se jkollna<br />
elezzjoni ;enerali. Ikun<br />
hemm [afna pressjoni –<br />
imma <strong>fuq</strong> kollox trid tie[u d-<br />
de/i]jonijiet, u hekk g[amel<br />
<strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista.<br />
Il-;img[a l-o[ra l-<br />
E]ekuttiv Nazzjonalista<br />
ikkonferma l-ewwel grupp<br />
ta’ kandidati g[all-elezzjoni<br />
li jmiss. {abbar ukoll li<br />
Jeffrey Pullicino Orlando,<br />
Franco Debono u Jesmond<br />
Mugliett mhux se jit[allew<br />
jikkontestaw.<br />
Dwar dan kien hemm<br />
valanga ta’ kummenti u<br />
opinjonijiet. Nemmen li ma<br />
kinitx de/i]joni fa/li – kienet<br />
]gur sfida kbira quddiem l-<br />
E]ekuttiv i]da ]gur li kien<br />
pro/ess li wassal biex <strong>il</strong>partit<br />
jikber u jimmatura.<br />
G[aqlija wkoll id-de/i]joni<br />
li nibdew insiru nafu minn<br />
issa min huma l-kandidati li<br />
se jikkontestaw f’isem <strong>il</strong>partit.<br />
B’hekk <strong>il</strong>-kostitwenti<br />
jkollhom i/-/ans li jsiru jafu<br />
aktar l<strong>il</strong>l-kandidati, l-aktar<br />
dawk li qed jikkontestaw<br />
g[all-ewwel darba.<br />
Kif di;à semmejt, it-Tlieta<br />
kien hemm attenzjoni kbira<br />
<strong>fuq</strong> l-e]itu li kellu jo[ro;<br />
m<strong>il</strong>-laqg[a <strong>tal</strong>-E]ekuttiv.<br />
Minn din <strong>il</strong>-laqg[a irri]ulta<br />
li l-membri <strong>tal</strong>-E]ekuttiv <strong>tal</strong>-<br />
PN ivvutaw b’mod unanimu<br />
biex jesprimu solidarjetà ma’<br />
Richard Cachia Caruana. U<br />
ma kien hemm ebda [jiel ta’<br />
provi biex hu jitke//a m<strong>il</strong>l-<br />
PN, kif <strong>tal</strong>ab Pullicino<br />
Orlando.<br />
Richard Cachia Caruana<br />
Jien personali ftit kelli<br />
okka]jonijiet nitkellem ma’<br />
Richard Cachia Caruana.<br />
Fl-ewwel elezzjoni li [dimt<br />
mal-media <strong>tal</strong>-partit, dik <strong>tal</strong>-<br />
2008, hu kien dejjem hemm<br />
biex jag[ti direzzjoni<br />
politika.<br />
Dejjem irrispettajtu b[ala<br />
persuna li jaf xog[lu sew u<br />
<strong>tal</strong>-affari tieg[u. Anke meta<br />
konna mmorru Brussell g[al<br />
xi summit Ewropew, dejjem<br />
kont nara fih persuna abbli u<br />
kapa/i.<br />
Illum konvint li Malta se<br />
titlef bin-nuqqas ta’ Richard<br />
Cachia Caruana m<strong>il</strong>l-fora<br />
Ewropej. M<strong>il</strong>l-g[erf tieg[u<br />
kien igawdi l-pajji] kollu – u<br />
dan jafu kul[add, inklu] l-<br />
esponenti <strong>tal</strong>-Partit Laburista.<br />
Esperjenza po]ittiva<br />
Fuq nota differenti, xtaqt<br />
naqsam mag[kom esperjenza<br />
o[ra li kelli din <strong>il</strong>-;img[a.<br />
{mistax <strong>il</strong>u ktibt dwar <strong>il</strong>prezzijiet<br />
esa;erati li nsibu<br />
f’/ertu gabbani u<br />
stabb<strong>il</strong>imenti o[ra fix-xtajtiet<br />
tag[na. Kelli [afna<br />
kummenti dwar dan. Kien<br />
hemm bosta li kkonfermawli<br />
huma stess kemm isibu<br />
prezzijiet esa;erati, u kemm<br />
dan qed ikun riklam [a]in<br />
mat-turisti li j]uruna.<br />
I]da b[al f’kollox f<strong>il</strong>-[ajja,<br />
ma rridux insemmu n-<br />
negattiv biss. F<strong>il</strong>-fatt, din <strong>il</strong>-<br />
;img[a [adt gost ninnota xi<br />
[a;a po]ittiva immens minn<br />
stabb<strong>il</strong>iment li jinsab f’G[ajn<br />
Tuffie[a.<br />
Waqt li konna qed<br />
nag[mlu BBQ <strong>fuq</strong> ir-ramel,<br />
ra;el li kien mag[na<br />
irrakkun<strong>tal</strong>i x’;ara meta hu<br />
bag[tna lit-tfal jixtru xi xorb<br />
minn dan <strong>il</strong>-kjosk. Hu qalli<br />
kif hu baqa’ b’xejn, g[aliex<br />
it-tfal xtraw luminata imma<br />
birra ma tawhomx. Dan<br />
g[aliex kienu ta[t l-età!<br />
Prosit. Hekk g[andu jkun.<br />
L-ironija hi li t-tfal mank<br />
;abulu xi [a;’o[ra x’jixrob<br />
minflok <strong>il</strong>-birra! G[ax baqa’<br />
bl-g[atx!<br />
San Vincenz de Paul<br />
Kif di;à ktibt f’dan l-<br />
artiklu, l-isfidi jimmaturawk.<br />
U veru hu l-ka] li l-isfidi<br />
jimmaturawk, partikularment<br />
meta jkollok xi qarib tieg[ek<br />
l-isptar u ti;i wi// imb wi//<br />
mar-realtà <strong>tal</strong>-[ajja.<br />
Fl-a[[ar jiem in-nanna<br />
tieg[i (l-uniku nanna li<br />
fadalli [ajja) da[let fir-<br />
Residenza San Vincenz de<br />
Paul. Illum in-nanna Olga<br />
marret lura [afna minn kif<br />
niftakarha jien fi tfuliti –<br />
attiva f<strong>il</strong>-Ka]in <strong>tal</strong>-Banda<br />
San :or; Martri, attiva malpartit,<br />
kuljum <strong>il</strong>-Knisja,<br />
dejjem bin-nies id-dar,<br />
dejjem man-neputijiet, u<br />
mara li to[ro; [afna.<br />
G[alhekk, ti;ik g[afsa ta’<br />
qalb tara mara b[al dik<br />
f’sodda u to<strong>tal</strong>ment differenti<br />
minn dak li kienet ftit snin<br />
<strong>il</strong>u.<br />
:ejt wi// imb wi// ukoll<br />
mal-isfidi li jiffa//jaw l-<br />
infermiera u l-istaff ta’ din ir-<br />
Residenza. G[andhom sfidi<br />
kbar, g[aliex kull pazjent<br />
g[andu l-[ti;iet partikulari<br />
minn Robert Cremona<br />
robert.cremona@media.link.<strong>com</strong>.mt<br />
tieg[u. U veru huma nies<br />
dedikati. Prosit, b’mod<br />
spe/jali l<strong>il</strong>l-[addiema kollha<br />
<strong>tal</strong>-Admissions.<br />
Din l-esperjenza <strong>tal</strong>-a[[ar<br />
jiem qed twassalli tag[lim<br />
kbir. Olga Cremona g[adha<br />
sal-lum tg[allimni – b[alma<br />
kienet hi li nisslet fija l-<br />
im[abba lejn {al Qormi, lejn<br />
San :or;, lejn ittradizzjonijiet<br />
antiki li kienet<br />
t[obb u <strong>fuq</strong> kollox lejn <strong>il</strong>-<br />
Partit Nazzjonalista.<br />
Nemmen li n-nanna se<br />
ddum tissielet – g[ax hekk<br />
kien <strong>il</strong>-karattru tag[ha –<br />
determinata.<br />
Robert Cremona<br />
hu Kuns<strong>il</strong>lier <strong>tal</strong>-PN<br />
f’{al Qormi<br />
Ir-ri]ultat elettorali Libjan<br />
Ir-ri]ultat <strong>tal</strong>-elezzjoni<br />
;enerali f<strong>il</strong>-Libja [are; d<strong>il</strong>-<br />
;img[a, g[alkemm l-<br />
istampa kollha mhux se<br />
to[ro; /ara qabel ma jibdew<br />
id-diskussjonijiet fl-assemblea<br />
nazzjonali.<br />
F’dak li ntqal s’issa, kien<br />
hemm mal-osservazzjonijiet<br />
f’waqthom bosta o[ra –<br />
sikwit minsu;in f’dawk li<br />
huma validi – li jidhirli<br />
j/ajprulna l-vista.<br />
Nibdew b’g[ala l-istampa<br />
ma tistax tkun /ara sa barra.<br />
Kien hemm madwar 3,700<br />
kandidat g[al 200 si;;u.<br />
I]da, 80 minn dawn issi;;ijiet<br />
kienu ri]ervati g[al<br />
listi partitarji, f<strong>il</strong>waqt li l-<br />
120 l-o[ra kienu ri]ervati<br />
g[all-individwi<br />
indipendenti, bla partit.<br />
G[al dawn is-si;;ijiet<br />
individwali kien hemm<br />
madwar 2,500 kandidat. Ilbi//a<br />
l-kbira minnhom<br />
mhux mag[rufin<br />
nazzjonalment.<br />
Xi w[ud kienu b<strong>il</strong>kemm<br />
mag[rufin f<strong>il</strong>-lokalità fejn<br />
ikkontestaw. Ma nistg[ux<br />
inkunu nafu l<strong>il</strong> fejn ixaq<strong>il</strong>bu<br />
b[ala tendenza ta’ [sieb u<br />
allinjament politiku.<br />
Nistg[u nissoponu li l-<br />
bi//a l-kbira mhux se jkunu<br />
wisq differenti m<strong>il</strong>l-bqija<br />
<strong>tal</strong>-Libja, li f’dak li kellu<br />
x’jaqsam mas-si;;ijiet<br />
partitarji vvutat bi [;arha<br />
g[al Ma[mud :ibr<strong>il</strong>, l-eks<br />
Prim Ministru li wieg[ed<br />
politika inklusiva, ispirata<br />
m<strong>il</strong>l-prin/ipji eti/i <strong>tal</strong>-Islam<br />
i]da bla ma hi Islamista –<br />
wieg[ed, insomma, it-triq<br />
‘tan-nofs’ kif isej[ulha l-<br />
Libjani stess (g[alkemm in-<br />
‘nofs’ tag[hom mhux fejn<br />
qieg[ed tag[na).<br />
Madankollu, g[alkemm <strong>il</strong>-<br />
Libjani kollha li kellimt jien<br />
fer[u bis-su//ess ta’ :ibr<strong>il</strong>,<br />
u ma jistennewx xi ri]ultati<br />
tajbin [afna g[al nies ta’<br />
tendenza Islamista fejn<br />
jid[lu s-si;;ijiet<br />
indipendenti, ma nistg[ux,<br />
s’issa, neskludu li l-Islamisti<br />
kellhom strate;ija elettorali<br />
fejn [ar;u [afna kandidati<br />
tag[hom b[ala indipendenti.<br />
Naraw.<br />
S’issa, i]da, ir-ri]ultat tassi;;ijiet<br />
ri]ervati g[allpartiti<br />
wera reb[a kbira g[al<br />
:ibr<strong>il</strong>. Reb[a personali<br />
mhux biss <strong>tal</strong>-alleanza<br />
tieg[u (mag[mula minn<br />
madwar 60 partit jew<br />
moviment) – jg[idu li firreklami<br />
u f<strong>il</strong>-listi ismu<br />
dejjem kien ikbar minn <strong>tal</strong>kandidat<br />
stess.<br />
Biex nag[tikom [jiel ta’<br />
kemm kienet kbira r-reb[a<br />
mhux bi]]ejjed li nirrepeti /-<br />
/ifra rappurtata minn<br />
kul[add. ?ioè li reba[ 39<br />
minn 80 si;;u. Id-det<strong>tal</strong>ji<br />
juru reb[a akbar.<br />
Ma [ari;x kandidat<br />
kullimkien. Kieku kien<br />
ikollu reb[a akbar. F<strong>il</strong>-bliet<br />
<strong>il</strong>-kbar, u anki o[rajn, mhux<br />
<strong>tal</strong>li reba[ i]da kaxkar l<strong>il</strong><br />
kul[add. {a 90% <strong>tal</strong>-vot<br />
(iva!) f’bosta mid-distretti<br />
ta’ Tripli u l-madwar.<br />
:ie l-ewwel anki f’xi<br />
n[awi li kienu mag[duda<br />
b[ala l-bejta ta’ kapijiet ta’<br />
partiti avversarji – ng[idu<br />
a[na, g[adda l<strong>il</strong>l-kap ta’<br />
wie[ed m<strong>il</strong>l-partiti Islamisti,<br />
Abdul {akim B<strong>il</strong>[a;; (li<br />
kien <strong>il</strong>-kap <strong>tal</strong>-forzi armati<br />
ribelli ta’ Tripli), f<strong>il</strong>-kwartier<br />
Tripolitan tieg[u stess.<br />
U anki fejn karkar hu wara<br />
l-o[rajn, :ibr<strong>il</strong> ma marx<br />
[a]in daqskemm kien<br />
mistenni. F’Misurata, belt li<br />
l-oppo]izzjoni tag[ha<br />
kontrih kienet wie[ed m<strong>il</strong>lfatturi<br />
li kienet wasslet g[arri]enja<br />
tieg[u minn Prim<br />
Ministru xi ftit xhur <strong>il</strong>u, <strong>il</strong>partit<br />
li ;ie l-ewwel kien<br />
wie[ed lokali mmexxi minn<br />
membru <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ja Swe[li,<br />
fam<strong>il</strong>ja b’antenat distint flepoka<br />
Taljana, li nqatel<br />
f’bat<strong>tal</strong>ja f’Bani Walid fl-<br />
1920 – u Bani Walid hu l-<br />
lokal tat-twelid ta’ :ibr<strong>il</strong>...<br />
F’Misurata, <strong>il</strong>-partit ta’<br />
Swe[li ;ab madwar 19,000<br />
vot. L-Islamisti ta’ B<strong>il</strong>[a;;<br />
;abu madwar 12,000 vot.<br />
:ibr<strong>il</strong> ;ab madwar 6,000 vot<br />
– numru mhux ]g[ir fi/-<br />
/irkostanzi: terz tan-nies li<br />
vvutaw g[al Swe[li,<br />
minkejja s-solidarjetà<br />
spe/jali li g[andhom <strong>il</strong>-<br />
Misratijin g[al xulxin wara<br />
l-assedju li g[addew minnu.<br />
Dan kollu jag[tina idea<br />
tan-natura tar-rebha ta’<br />
:ibr<strong>il</strong>. Jag[tina wkoll idea<br />
ta’ xi w[ud middiffikultajiet<br />
li se jkollu<br />
jiffa//ja. Ng[idu a[na li se<br />
jkun hemm xi nies li jqisuh<br />
f’termini <strong>tal</strong>-ori;ini tribali<br />
tieg[u – ta’ Warfalli minn<br />
Bani Walid – g[alkemm jien<br />
jg[iduli n-nies ta’ Bani<br />
Walid li huma stess iqisuh<br />
b[ala figura nazzjonali,<br />
mhux tribali.<br />
F<strong>il</strong>-fatt, meta kien Prim<br />
minn Ranier Fsadni<br />
ranierfsadni@europe.<strong>com</strong><br />
Ministru u Bani Walid<br />
kellha problemi kbar mal-<br />
Kuns<strong>il</strong>l Nazzjonali<br />
Tran]itorju, ma avvi/inawhx<br />
biex i[oll it-ta[b<strong>il</strong>a hu.<br />
S’issa nistg[u ng[idu,<br />
allura, li rnexxielu ji;bed<br />
lejh l-appo;; <strong>tal</strong>-bi//a l-<br />
kbira ta’ pajji]u, f’kull rokna<br />
tieg[u. G[ad irridu naraw,<br />
i]da, jekk <strong>il</strong>-[<strong>il</strong>a politika<br />
tieg[u hix kbira bi]]ejjed<br />
biex ikun jista’ jwettaq <strong>il</strong>vi]joni<br />
so/jali u ekonomika<br />
tieg[u.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Opinjoni 13<br />
Lejn politika <strong>tal</strong>-ideat, mhux <strong>tal</strong>-persuni<br />
Politika tajba hi politika <strong>tal</strong>ideat,<br />
u mhux <strong>tal</strong>-persuni.<br />
Ne[tie;u politika tajba,<br />
ji;ifieri <strong>tal</strong>-ideat, u mhux<br />
;dida, li tista’ tkun ;didatajba<br />
jekk hi wkoll tkun<br />
mibnija <strong>fuq</strong> l-ideat. Inkella<br />
tkun ;dida-[a]ina.<br />
Kull [a;a [a]ina kienet xi<br />
darba ;dida. Mela l-kelmiet<br />
‘qadim’ u ‘;did’ jistg[u ma<br />
jfissru xejn. It-tajjeb nafu<br />
x’inhu: hu antik daqskemm<br />
jista’ jkun ;did. Huma l-<br />
metodi li jvarjaw, kif turi l-<br />
Istorja Politika.<br />
Ne[tie;u politi/i tajbin<br />
kemm jekk ;odda (g[ax<br />
qdiemu) u kemm jekk qodma<br />
(g[ax m’g[adhomx ;odda).<br />
Il-[ajja hi minnha nnifisha<br />
tibd<strong>il</strong>, /aqliq, ti;did: hekk hi<br />
l-e]istenza mit-twelid salmewt,<br />
u l<strong>il</strong>hinn minnha<br />
wkoll.<br />
Mela anki l-politika, b[ala<br />
l-[idma li biha jse[[ <strong>il</strong>benessri,<br />
hi nis;a ta’ elementi<br />
kostanti u stabbbli, u<br />
elementi varjabbli u<br />
g[addiena. Ma hix kwistjoni<br />
ta’ ;did u ta’ qadim. Kull<br />
qadim jista’ jkun tajjeb jew<br />
[a]in, u kull ;did jista’ jkun<br />
tajjeb jew [a]in. Il-kriterju<br />
ma hux l-arlo;;.<br />
Jag[mlu tajjeb [afna,<br />
g[alhekk, <strong>il</strong>-Partit Laburista<br />
u l-Partit Nazzjonalista li<br />
jag[tu importanza l<strong>il</strong>l-politi/i<br />
anzjani tag[hom: huma g[ajn<br />
ta’ esperjenza, intwizzjoni u<br />
strate;ija. L-argument <strong>tal</strong>-età<br />
hu aljenazzjoni m<strong>il</strong>l-qofol,<br />
imgiddeb m<strong>il</strong>l-Istorja.<br />
Id-distinzjoni bejn <strong>il</strong>-qadim<br />
u l-;did g[andha titne[[a<br />
wisq aktar meta l-politika ti;i<br />
biex tmiss oqsma li huma ta’<br />
xe[ta nazzjonali, kollettiva, u<br />
li jolqtu l<strong>il</strong>l-persuni b[ala<br />
bnedmin u ’l <strong>fuq</strong> minn kull<br />
rabta ma’ partit jew ie[or.<br />
F’ka]ijiet b[al dawn, u<br />
mhux dawn biss, nifhem li<br />
hemm <strong>il</strong>-[tie;a ta’ politika<br />
nazzjonali wa[da, politika li<br />
titlaq minn po]izzjoni ta’<br />
kunsens bejn i]-]ew; na[at<br />
<strong>tal</strong>-Kamra.<br />
Kemm <strong>il</strong>-Partit Laburista u<br />
kemm <strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista<br />
huma qodma, antiki, u<br />
g[andhom valuri enormi fl-<br />
Istorja. Huma wasslu l<strong>il</strong>lpajji]<br />
biex isir stat. :abu l-<br />
benessri, u llum i[arsu ’l<br />
quddiem biex jaraw it-tajjeb<br />
u l-i]ball fl-img[oddi,<br />
g[aliex jafu li kull sfida<br />
pre]enti g[andha g[eruq flimg[oddi<br />
daqskemm zkuk u<br />
frieg[i f<strong>il</strong>-pre]ent.<br />
Kemm Dr. Lawrence<br />
Gonzi u kemm Dr. Joseph<br />
Muscat g[andhom partit kbir<br />
li s<strong>il</strong>et m<strong>il</strong>l-Istorja r-rispett u<br />
l-gratitutdni lejn i]-]mien li<br />
g[adda. Minn hemm jins<strong>il</strong>tu<br />
t-tag[limiet g[al-lum.<br />
Ideat u mhux persuni,<br />
argumenti u mhux insulti,<br />
rispett u xejn g[ajr rispett.<br />
Dan kollu jismu /iv<strong>il</strong>tà, u fi/-<br />
/iv<strong>il</strong>tà titrabba xitla li<br />
tissejja[ demokrazija.<br />
Il-kumplament hu log[ba<br />
<strong>tal</strong>-gladjaturi, li ma fiha xejn<br />
antik jew tajjeb. Hi biss<br />
[a]ina.<br />
Il-qasma<br />
<strong>tal</strong>-;enerazzjonijiet<br />
Aktar ma jonqos l-g[arfien<br />
;enerali <strong>tal</strong>-Istorja, aktar ma<br />
tidjieq l-importanza tattag[limiet<br />
reli;ju]i ewlenin,<br />
aktar se jkun hemm politika li<br />
turi li ma tafx x’inhuma l-<br />
g[eruq u r-ritmi li bihom l-<br />
g[eruq ifanndu ’l isfel biex issi;ra<br />
ti]g[ed u tog[la dejjem<br />
’<strong>il</strong> <strong>fuq</strong>. Hi li;i tan-natura li<br />
ebda kapri// parti;;jan ma<br />
jista’ j[assar. Meta tint<strong>il</strong>ef din<br />
<strong>il</strong>-perspettiva, tkun bdiet<br />
sensiela ta’ ]balji, li wie[ed<br />
iwassal g[al ie[or.<br />
Ma tistax te]isti politika<br />
moderna xierqa jekk ma<br />
jkunx iggarantit li fl-iskola u<br />
f’kull qasam ie[or ta’ studju<br />
u ta’ g[ajxien, b[all-fam<strong>il</strong>ja, u<br />
b[ax-xandir, ikun hemm<br />
dejjem garanzija ta’ rispett<br />
f’kollox lejn kul[add, b<strong>il</strong>-<br />
[sieb, b<strong>il</strong>-kitba, b<strong>il</strong>-kelma, blim;iba.<br />
L-og[la valur f<strong>il</strong>politika<br />
hu r-rispett. Ix-xandir<br />
je[tie; kodi/i ta’ din ix-xe[ta,<br />
g[aliex ix-xandir jimra[ flarena<br />
bejn id-demokrazija u<br />
d-dittatura.<br />
F’epoka dekadenti b[al<br />
din, meta l-g[eruq qeg[din<br />
jinqatg[u u l-mezzi <strong>tal</strong>komunikazzjoni<br />
jo[olqu u<br />
minn Oliver Friggieri<br />
oliver.friggieri@um.edu.mt<br />
jimponu realtà li minn<br />
virtwali ssir vera, it-telf tassens<br />
<strong>tal</strong>-Istorja hu periklu<br />
gravi u komuni. L-g[arfien<br />
ma g[adux profond b[alma<br />
kien, u l-impressjonijiet fa/li<br />
u l-opinjonijiet istintivi saru<br />
kultura dominanti. G[alhekk<br />
<strong>il</strong>-kri]i <strong>tal</strong>-g[eruq tolqot l<strong>il</strong>lpartiti<br />
wkoll, b[alma <strong>il</strong>ha li<br />
laqtet l<strong>il</strong>l-[sieb ;enerali<br />
Ewropew.<br />
Is-superfi/jalizzazzjoni ta’<br />
kollox, <strong>il</strong>-banalizzazzjoni <strong>tal</strong>-<br />
[sieb, l-isfidu/ja flistituzzjonijiet,<br />
l-ossessjoni<br />
bl-g[a;la; dawn ix-xejriet<br />
qeg[din jin[assu f<strong>il</strong>-qasam<br />
politiku wkoll. Il-kultura<br />
Ewropea, tag[na, daret dawra<br />
tond, u qieg[da ter;a’<br />
tiddubita m<strong>il</strong>l-alfabett u minnumri;<br />
jien min jien, fejn<br />
ninsab, fejn se mmur. A-B-?;<br />
twelid-[ajja-mewt.<br />
Fl-isfond tat-tensjoni<br />
politika hemm dan kollu,<br />
;did daqskemm qadim.<br />
}ew; kwalitajiet<br />
biss<br />
Minn dan kollu nis<strong>il</strong>tu l-<br />
ovvju: hemm biss ]ew;<br />
kwalitajiet, it-tajjeb u l-[a]in.<br />
F<strong>il</strong>-politika nistg[u nkunu<br />
nies tajbin u nistg[u nkunu<br />
nies mhux-tajbin. Kull wa[da<br />
mi]-]ew; kwalitajiet tista’<br />
titqassam fi tnejn: it-tajjeb li<br />
hu tajjeb moralment u<br />
professjonalment, u l-[a]in li<br />
hu tajjeb moralment u<br />
professjonalment.<br />
Kull politiku hu bniedem li<br />
g[o;bu jo[ro; m<strong>il</strong>l-folla u<br />
jid[ol fl-‘arena <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>juni’, kif<br />
kien qalli darba l-President<br />
Emeritu Ugo Mifsud Bonnici<br />
fi ]mien meta t-temperatura<br />
kienet g[olja wkoll. Xi<br />
jwassal l<strong>il</strong> bniedem biex<br />
jid[ol fl-arena, meta jista’<br />
jibqa’ barra? Missjoni,<br />
ambizzjoni, im[abba kbira<br />
lejn <strong>il</strong>-pajji], sforz kontra n-<br />
nojja tan-normalità?<br />
Jekk ma jkunx hemm<br />
motiv reli;ju], irid ikun<br />
hemm motiv lajk, uman<br />
komuni. Fl-essenzjali tag[ha<br />
l-[ajja politika hi enimma;<br />
jista’ jkun li bniedem tant<br />
i[obb l<strong>il</strong> pajji]u li jasal salpunt<br />
li jid[ol fl-arena?<br />
In[allu hawn l-argument<br />
tw<strong>il</strong>, kumpless, g[aliex hu<br />
argument li jwassal ‘<strong>il</strong><br />
bog[od [afna.<br />
Attitudni ;dida<br />
Illum nifhmu li [add,<br />
lanqas politiku, ma jista’ jkun<br />
;udikat skont jekk hux antik<br />
jew ;did. L-antik g[andu l-<br />
esperjenza, <strong>il</strong>-fond, id-do]a<br />
xierqa ta’ kalma u<br />
ekw<strong>il</strong>ibriju, u jaf l<strong>il</strong>u nnifsu<br />
daqskemm jaf l<strong>il</strong> s[abu u l<strong>il</strong>lavversarji<br />
tieg[u.<br />
Il-;did g[andu l-<br />
entu]ja]mu li g[adu jrid jibni<br />
l-kwalitajiet l-o[ra. I]-]ew;<br />
elementi jsawru lin-natura<br />
umana; jien kont <strong>il</strong>biera[,<br />
mela jien jien <strong>il</strong>lum. Ninsabu<br />
nduru mar-rota dejjem tonda<br />
ta]-]mien; l-antik ta’ llum hu<br />
l-;did <strong>tal</strong>-biera[, u l-;did ta’<br />
llum hu l-antik ta’ g[ada.<br />
Mela ma hemmx antik u ;did<br />
jekk mhux skont <strong>il</strong>-[in li jkun<br />
qieg[ed jimmarka l-arlo;;.<br />
L-arlo;; hu xi [add li ma<br />
g[andux kwiet, ma jorqod<br />
qatt, u jimxi dejjem biex<br />
kul[add ikun ;did <strong>il</strong>lum u<br />
antik g[ada.<br />
Mela ma je]istix l-antik u<br />
l-;did jekk mhux skont l-<br />
arlo;;. Skont <strong>il</strong>-mertu u l-<br />
valuri jg[odd it-tajjeb jew <strong>il</strong>-<br />
[a]in. L-ist<strong>il</strong>i huma varji<br />
imma l-kwalitajiet huma<br />
tnejn biss: tajba jew ha]ina.<br />
B[all-mu]ika; [afna ;eneri<br />
varji, u ]ew; kwalitajiet biss:<br />
mu]ika li tid[ol f<strong>il</strong>-qalb u<br />
mu]ika li ma tid[olx f<strong>il</strong>-qalb<br />
– id-distanza bejn [oss<br />
profond u storbju banali.<br />
Il-kriterju mhux l-arlo;;<br />
jew <strong>il</strong>-kalendarju imma l-<br />
ktieb <strong>tal</strong>-valuri morali. Dan<br />
hu ktieb li ma jixjie[ qatt. L-<br />
aqwa ritornell li smajt meta<br />
miet :or; Borg Olivier fl-<br />
1980 kien dan: ‘kien ra;el<br />
onest’.<br />
Meta kont mitlub nag[mel<br />
diskorsi pubbli/i dwaru,<br />
sellimtlu b<strong>il</strong>li semmejt dawk<br />
l-affarijiet li hu ma kienx jaf<br />
jag[mel: ma kienx jaf<br />
jinsolenta l<strong>il</strong> [addie[or, ma<br />
kienx jaf iwe;;a’ l<strong>il</strong>l-o[rajn,<br />
ma riedx li l-partitarji tieg[u<br />
jg[ajru l<strong>il</strong>l-avversarji.<br />
:or; Borg Olivier tant<br />
kien kapaci li ma kienx<br />
kapa/i jag[mel dawn <strong>il</strong>-<br />
[wejje; kollha. U ismu da[al<br />
fl-Istorja ta’ kull min jemmen<br />
li l-politika hi servizz l<strong>il</strong>lo[rajn,<br />
sagrifi//ju. Il-kun/ett<br />
ta’ servizz hu kun/ett nisrani,<br />
ji;ifieri jinvolvi sagrifi//ju<br />
biss, biss u biss.<br />
Aktar m<strong>il</strong>li persuni mkejlin<br />
bir-riga <strong>tal</strong>-età, ne[tie;u<br />
persuni li jkollhom attitudni<br />
po]ittiva, ;eneru]a, leali.<br />
Ne[tie;u bosta [wejje;<br />
fosthom:<br />
(1) bidla f<strong>il</strong>-lingwa m<strong>il</strong>lqieg[<br />
f<strong>il</strong>-lingwa;;<br />
parlamentari u ;urnalistku,<br />
bidla mibnija <strong>fuq</strong> kodi/i<br />
lingwistika ta’ etika.<br />
(2) politi/i li studjaw<br />
sewwa l-Istorja <strong>tal</strong>-{sieb<br />
Politiku Ewroprw, studjaw<br />
sewwa l-Istorja ta’ Malta<br />
m<strong>il</strong>l-bidu sal-lum, g[andhom<br />
[akma <strong>tal</strong>-[sieb u <strong>tal</strong>-kelma<br />
mit[addta u miktuba, dejjem<br />
b’reqqa formali li tirrifletti<br />
reqqa morali.<br />
(3) politi/i li qatt ma<br />
jwe;;g[u l<strong>il</strong> [add, u la l<strong>il</strong><br />
s[abhom f<strong>il</strong>-partit u lanqas l<strong>il</strong><br />
s[abhom f’partiti o[rajn.<br />
(4) mi]uri li jiggarantixxu<br />
li r-rieda popolari hi m[arsa<br />
dejjem, min[abba li dan biss<br />
hu l-qofol ta’ sistema<br />
rappre]entattiva.<br />
NOTA TAL-AWTUR:<br />
Dawn ir-riflessjonijiet<br />
jistg[u ji]diedu ma’ dawk<br />
li kont ippre]entajt f<strong>il</strong>ktejjeb<br />
tieg[i Malta Te[tie;<br />
Politika Moderna, ma[ru;<br />
fl-1981.
14 Intervista Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
ANNA MARIA DARMANIN – Vi/i president <strong>tal</strong>-kumitat responsabbli m<strong>il</strong>l-komunikazzjoni fl-KESE<br />
Anna Maria<br />
waqt laqg[a<br />
ma’ Josè<br />
Manuel Barroso<br />
Ms.<br />
Intervisti ma’ nisa<br />
Maltin li rnexxew<br />
Ma tridx tib]a’ tie[u pass ’<strong>il</strong> quddiem<br />
minn Doris Azzopardi - doris.azzopardi@media.link.<strong>com</strong>.mt<br />
ANNA MARIA DARMANIN <strong>il</strong>ha ta[dem barra minn xtutna g[al dawn l-a[[ar<br />
tmien snin. Barra l-fatt li hi mara intraprendenti u determinata, hi wkoll<br />
persuna fabbli u divertenti. }gur li ma tistax tg[id li hi tip monotonu u<br />
minkejja li tiddedika [afna [in g[all-karriera interessanti tag[ha, jirnexx<strong>il</strong>ha<br />
ssib [in ukoll g[ad-delizzju avventuru] tag[ha – l-ibburdjar. ‘Carpe Diem’ hu<br />
l-motto li tg[ix bih. Qatt t[alli opportunità ta[rablek g[ax jista’ jag[ti l-ka] li<br />
ma ter;ax tg[addi minn biswitek. Hekk hu, van;elu, i]da Anna Maria mhix tip<br />
li t[alli xi opportunità ti]gi//alha g[ax mhux biss hi tip alert i]da taf xi trid u<br />
l-opportunitajiet ;eneralment tfittixhom hi u mhux tistenniehom ji;u.<br />
L-ibburdjar hu delizzju ferm g[al qalb Anna Maria<br />
“:ejja minn fam<strong>il</strong>ja modesta<br />
i]da t-tfulija u t-trobbija tieg[i<br />
ng[o]]hom [afna. Il-;enituri<br />
tieg[i rabbewni b<strong>il</strong>-valuri li<br />
g[andi llum u meta n[ares lura<br />
ninteba[ li ma stajtx ikolli<br />
;enituri a[jar minn dawk li kelli<br />
u nkun nafhulhom g[al dejjem<br />
dak li g[amlu mieg[i.<br />
“Qatt ma waqqfuni m<strong>il</strong>li<br />
nsegwi t-triq li g[a]<strong>il</strong>t.”<br />
Anna Maria hi l-i]g[ar wa[da<br />
minn tliet a[wa u tiftakar /ar l<strong>il</strong><br />
huha u l<strong>il</strong> o[tha jaqbdu mag[ha<br />
u jinkuha.<br />
“Minn mindu kont l-iskola<br />
dejjem ridt nie[u sehem,<br />
norganizzza u nikkontribwixxi<br />
fl-attivitajiet. {afna drabi, dan<br />
kien iwassal g[all-problemi<br />
ma’ ommi, imma kienet taf li<br />
jien hekk minni.<br />
“Anke meta bdejt l-<br />
Università, m<strong>il</strong>l-ewwel d[alt<br />
f<strong>il</strong>-KSU, u fl-a[[ar sena l[aqt<br />
president. Kull meta ridt<br />
inbiddel xi [a;a kont ninvolvi<br />
ru[i u nbidd<strong>il</strong>ha minn ;ewwa.”<br />
Meta kienet ]g[ira kellha<br />
ideat ferm differenti g[all-futur<br />
tag[ha. Inizjalment riedet issir<br />
tabiba, imbag[ad biddlet <strong>il</strong>-<br />
[sieb u xtaqet issir psikologa.<br />
Hi tg[id li temmen li hi minn<br />
dejjem kienet tip ta’ persuna li<br />
trid tkun ta’ g[ajnuna g[al<br />
[addie[or f’dak li tag[mel u<br />
g[alhekk kienet xtaqet li<br />
taqbad din <strong>il</strong>-linja ta’ xog[ol.<br />
“Aktar ’<strong>il</strong> quddiem, meta<br />
kbirt, l-unika [a;a li xtaqt<br />
kienet li nag[mel differenza<br />
b’mod po]ittiv, anke jekk <strong>fuq</strong><br />
skala ]g[ira.”<br />
Intant, wasal <strong>il</strong>-perjodu <strong>tal</strong>istudju<br />
avvanzat u Anna Maria<br />
g[a]let li tistudja l-Komunikazzjoni<br />
u l-Psikolo;ija fl-<br />
Università ta’ Malta. Imbag[ad<br />
spe/jalizzat fl-Istudji <strong>tal</strong>-<br />
Komunikazzjoni.<br />
Wara g[amlet Mastersfl-<br />
I]v<strong>il</strong>upp tar-Ri]orsi Umani u l-<br />
ewwel impjieg tag[ha kien flamministrazzjoni<br />
<strong>tal</strong>-NSTS.<br />
“Dak i]-]mien dan kien pass<br />
naturali [afna b<strong>il</strong>li kont f<strong>il</strong>kuns<strong>il</strong>l<br />
<strong>tal</strong>-istudenti u l-NSTS<br />
hi kumpanija mmirata lejn l-<br />
istudenti. Hawnhekk tg[allimt<br />
[afna dwar id-dinja tax-xog[ol<br />
u kif g[andi mmur man-nies<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-post tax-xog[ol.”<br />
Il-karriera ta’ Anna Maria<br />
bdiet ti]v<strong>il</strong>uppa u mxiet fi triq<br />
li qatt ma kienet tobsorha.<br />
“Bdejt mal-NSTS, imbag[ad<br />
sibt po]izzjoni flamministrazzjoni<br />
tar-ri]orsi<br />
umani u wara ftit snin<br />
idde/idejt li na[dem g[al rasi.<br />
Fl-2004, kont nominata m<strong>il</strong>l-<br />
U{M u s-CMTU, li jien<br />
membru <strong>tal</strong>-kuns<strong>il</strong>li tag[hom,<br />
biex nirrappre]entahom f<strong>il</strong>-<br />
Kumitat Ekonomiku u So/jali<br />
Ewropew (KESE).<br />
“Ftit wara li sirt membru <strong>tal</strong>-<br />
KESE, ;ejt eletta Vi/i<br />
President ta’ wa[da mis-sitt<br />
sezzjonijiet u erba’ snin <strong>il</strong>u ;ejt<br />
eletta Vi/i President <strong>tal</strong>-Grupp<br />
<strong>tal</strong>-Impjegati fi [dan <strong>il</strong>-KESE.”<br />
F’Settembru 2010, <strong>il</strong>karriera<br />
tag[ha [adet spinta<br />
o[ra ’l quddiem. Saret Vi/i<br />
President ta’ din l-istituzzjoni<br />
li tirrappre]enta lis-so/jetà<br />
/iv<strong>il</strong>i <strong>tal</strong>-Ewropa kollha. Il-<br />
Kumitat hu sim<strong>il</strong>i g[all-<br />
MCESD, i]da f<strong>il</strong>-livell<br />
Ewropew.<br />
“Flimkien mal-President u l-<br />
Vi/i President l-ie[or<br />
nirrappre]entaw l<strong>il</strong>l-presidenza<br />
<strong>tal</strong>-Kumitat.<br />
“Ir-rwol tieg[u hu li nag[tu<br />
kontribut l<strong>il</strong>l-istituzzjonijiet l-<br />
o[ra b<strong>il</strong>-po]izzjonijiet politi/i<br />
li nkunu g[a]<strong>il</strong>na. Dawn ji;u<br />
pubblikati b[ala dokumenti<br />
mag[rufa b[ala ‘Opinjonijiet’<br />
u jag[tu l-perspettiva tasso/jetà<br />
/iv<strong>il</strong>i dwar irregolamenti<br />
fl-UE.”<br />
Il-karriera [adet l<strong>il</strong> Anna<br />
Maria fi Brussell, fejn tg[ix.<br />
Minkejja li l-kuntatt ma’ Malta<br />
baqa’ frekwenti, tista’<br />
fa/<strong>il</strong>ment tg[id li [ajjitha saret<br />
hemm. Ambjent, rutina,<br />
sistemi, [bieb. Kollox<br />
differenti i]da Anna Maria drat<br />
u /ertament mhix tip li tag[mel<br />
f’qalbha. Forsi l-aktar [a;a li<br />
t[oss in-nuqqas tag[ha hi l-<br />
ba[ar, li hu g[al qalbha [afna.<br />
g[al pa;na 15
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Intervista 15<br />
Waqt wa[da<br />
mit-ta[ditiet<br />
li tag[ti<br />
Carpe<br />
Diem<br />
minn pa;na 14<br />
“Il-ba[ar in[obbu [afna u<br />
g[alhekk ji;bduni l-attivitajiet<br />
kollha li g[andhom x’jaqsmu<br />
mieg[u. B[alissa l-hena tieg[i<br />
no[ro; sa<strong>il</strong>ingu qed inlesti biex<br />
nikkwalifika b[ala yachtmaster.<br />
“Madankollu, mhix [a;a fa/li<br />
li ssib <strong>il</strong>-[in g[all-ibburdjar g[ax<br />
mhux biss trid tiddedika l-[in<br />
g[alih, imma trid issib ukoll innies<br />
biex jo[or;u mieg[ek u sid<br />
ta’ dg[ajsa li lest jo[or;ok <strong>fuq</strong><br />
id-dg[ajsa tieg[u. G[alhekk,<br />
kull opportunità li nsib biex<br />
no[ro; b’dg[ajsa, na[tafha.”<br />
Intant, lura g[all-karriera<br />
tag[ha. B[alissa x-xog[ol<br />
b[ala Vi/i President <strong>tal</strong>-<br />
KESE, responsabbli g[allkomunikazzjoni<br />
f<strong>il</strong>-livell<br />
politiku, jimpenjaha mhux<br />
[a]in. Hi tis[aq li l-<br />
komunikazzjoni mhijiex<br />
kompitu fa/li f’istituzzjoni<br />
<strong>tal</strong>-UE g[ax tant hemm<br />
informazzjoni li diffi/li<br />
g[a/-/ittadin li jsegwi<br />
dak kollu li jkun<br />
g[addej.<br />
“Fi ftit kliem, irresponsabb<strong>il</strong>tà<br />
tieg[i hi l-<br />
implimentazzjoni<br />
;enerali <strong>tal</strong>istrate;ija<br />
<strong>tal</strong>komunikazzjoni<br />
mmirata lejn istituzzjonijiet l-o[ra, l-istampa,<br />
is-so/jetà /iv<strong>il</strong>i u /-/ittadini<br />
in;enerali.<br />
“Il-prijorità matul <strong>il</strong>-vi/i<br />
presidenza tieg[i hi l-<br />
komunikazzjoni ma]-]g[a]ag[.<br />
G[alhekk, <strong>il</strong>-bi//a l-kbira <strong>tal</strong>pro;etti<br />
li implimentajt kellhom<br />
l-g[an ta’ komunikazzjoni<br />
re/iproka ma]-]g[a]ag[.”<br />
Pro;etti b[ala Europe Past<br />
Forward (kompetizzjoni video),<br />
5 Ideat g[al Ewropa iktar<br />
}ag[]ug[a(;abra ta’ fehmiet<br />
ta]-]g[a]ag[ dwar kif l-Ewropa<br />
g[andha tkun u x’g[andhom<br />
jag[mlu l-istituzzjonijiet), jew l-<br />
Ewropa Tieg[ek, Le[nek (fejn<br />
studenti minn kull stat membru<br />
jmorru Brussell biex ikunu<br />
membri <strong>tal</strong>-KESE g[al ;urnata<br />
wa[da).<br />
Barra minn hekk, Anna Maria<br />
bdiet tu]a l-midja so/jali [afna<br />
i]jed, kemm f’isem l-istituzzjoni<br />
kif ukoll personalment b[ala<br />
rappre]entanta istituzzjonali u<br />
g[alhekk <strong>il</strong>lum jinsabu <strong>fuq</strong><br />
Facebook, Twitter, YouTube,<br />
bosta bloggijiet u l<strong>il</strong>ha ssibha<br />
anke <strong>fuq</strong> Tumblr.<br />
“Permezz tag[hom qed<br />
insegwi l-oqsma politi/i li<br />
dejjem interessawni; l-A;enda<br />
Di;i<strong>tal</strong>i, l-SMEs u l-Impjieg ta]-<br />
}g[a]ag[.”<br />
Wa[da m<strong>il</strong>l-[afna esperjenzi<br />
li kellha Anna Maria hi b<strong>il</strong>programm<br />
Espressoli matulu,<br />
quddiem tazza kafè hi tintervista<br />
l<strong>il</strong> membri <strong>tal</strong>-KESE bl-iskop<br />
li dak li jkun isir jafhom<br />
a[jar.<br />
Esperjenza sabi[a<br />
o[ra hi l-pro;ett design<br />
09u sentejn wara<br />
design 11. Dan kien<br />
pro;ett li bih, i/-<br />
/ittadini Ewropej<br />
setg[u jippre]entaw<br />
pro;ett sostenibbli u<br />
dak rebbie[,<br />
jitwettaq.<br />
ANNA MARIA DARMANIN><br />
L-ikbar in;ustizzji huma<br />
l-faqar u l-gwerra<br />
Insomma, dwar Anna Maria<br />
kelli l-opportunità li niskopri ftit<br />
li xejn. Hemm [afna aktar,<br />
b[all-fatt li hi lecturerl-<br />
Università. Skoprejt i]da li<br />
g[andha l-passjoni g[allkomunikazzjoni.<br />
Li l-media<br />
so/jali hi determinanti g[aliha u<br />
li x-xewqa tag[ha biex tressaq<br />
aktar u aktar persuni, b’mod<br />
partikulari ]g[a]ag[, biex<br />
jinteressaw ru[hom f’dak li qed<br />
ji;ri fl-Unjoni Ewropea<br />
tassorbiha mija f<strong>il</strong>-mija. Illum<br />
Brussell sar it-tieni dar tag[ha,<br />
jekk mhux l-ewwel.<br />
Mara b’saqajha fermi mal-art<br />
i]da li tippreferi tkun <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>ba[ar,<br />
mo[[ kon/entrat li i]da<br />
j[obb jo[lom u b’qalb so/jali li<br />
tispikka anke fis-sempli/i<br />
tbissima tag[ha.<br />
Il-gosti u l-fehmiet ta’<br />
Anna Maria Darmanin<br />
Ktieb favorit> Nista’ ng[id li l-bi//a l-kbira <strong>tal</strong>-kotba li qrajt<br />
g[o;buni. :eneralment, jekk inkun qed naqra ktieb g[all-gost u ma<br />
jkunx jog[;obni, nieqaf naqrah. L-a[[ar wie[ed li tassew g[o;obni<br />
kien Fall of the Giantsta’ Ken Follett.<br />
F<strong>il</strong>m favorit> Il-ma;;oranza <strong>tal</strong>-;eneri <strong>tal</strong>-f<strong>il</strong>ms jog[;buni imma<br />
ma tantx jirnexx<strong>il</strong>i narahom. L-a[[ar wie[ed li veru g[o;obni kien<br />
Black Swan.<br />
Mu]ika favorita> F<strong>il</strong>g[odu, waqt li nkun qed nie[u l-kolazzjon u<br />
nlesti biex no[ro;, nisma’ l-mu]ika klassika jew tango. Matul <strong>il</strong>-<br />
;urnata, jekk inkun fi triqti lejn ix-xog[ol in[obb nisma’ mu]ika<br />
House u R&B, skont <strong>il</strong>-burdata. F<strong>il</strong>g[axija nisma’ ta[lita ta’ mu]ika,<br />
skont kif inkun qed in[ossni. L-unika mu]ika li ma tog[;obnix hi<br />
dik Country & Western.<br />
Lewn favorit> Kull lewn li hu luminu] u viva/i. B[alissa l-favoriti<br />
huma l-isfar, <strong>il</strong>-blu u l-a[dar.<br />
Sta;un favorit> Kull sta;un li fih nista’ mmur sa<strong>il</strong>ing.<br />
Il-vaganza ideali> Kwalunkwe vaganza li tinkludi l-ibburdjar.<br />
Ikollok tg[ix f’epoka mg[oddija liema tag[]el^ Kuntenta<br />
ng[ix fi]-]mien li ninsabu fih. Din hi l-iktar era dinamika u bl-iktar<br />
rata mg[a;;la ta’ innovazzjoni li l-bniedem qatt ra. G[alhekk<br />
kuntenta li qed ng[ix f’din l-era.<br />
L-ikbar in;ustizzji g[alik huma....Il-faqar u l-gwerra.<br />
L-akbar pre;ju u l-akbar difett> L-aktar punt po]ittiv tieg[i hu<br />
wkoll l-inqas wie[ed po]ittiv. In[obb in]omm fehmti. Kultant din<br />
tista’ tkun [a;a tajba u kultant [a;a[a]ina. G[alhekk dejjem irrid<br />
noqg[od attenta li dan l-aspett <strong>tal</strong>-karattru tieg[i nu]ah sew.<br />
L-ikel favorit tieg[ek> L-ikel in[obbu [afna. L-hena tieg[i niekol<br />
l-ikel Mediterranju u anki s-sushi. Imma n[obb insajjar ukoll.<br />
X’tixtieq tag[mel li g[adek ma sibtx <strong>il</strong>-[in tag[mlu^ Veru<br />
nixtieq nibda l-Ph.D. B’xorti [a]ina g[adu ma rnexx<strong>il</strong>ix nibdieha<br />
imma [erqana li nsib <strong>il</strong>-[in g[aliha.<br />
T[oss li f’dak li wettaqt f’[ajtek, <strong>il</strong>-fatt int mara kien<br />
favurik jew [adem kontrik^ Ma na[sibx li l-fatt li jien mara<br />
g[amel xi differenza g[al dak li ksibt. La fis-sens negattiv u lanqas<br />
f’dak po]ittiv. {dimt[afna tul [ajti kollha u na[seb li dan kien<br />
rikonoxxut. Nemmen li dak li hu importanti hu li tkun kompetenti,<br />
preparata u li ma tib]ax tie[u pass ’<strong>il</strong> quddiem.<br />
Kieku jkollok issib <strong>il</strong>-lampa ta’ Aladdin u tkun tista’<br />
twettaq xewqa wa[da biss, x’titlob^ L-hena g[all-fam<strong>il</strong>ja u l-<br />
[bieb tieg[i u l-pa/i g[ad-dinja.<br />
tieg[i hu ‘Carpe Diem’.<br />
Kif tarak g[axar snin m<strong>il</strong>-lum^ M’g[andix idea. G[adu ’l<br />
bog[od imma ]gur inkun qed nag[mel xi [a;a li n[obb.<br />
Persuna li tammira> L-eroj f’[ajti huma n-nies sempli/i ta’<br />
madwari li jag[mlu l-;id, li jinsew l<strong>il</strong>hom infushom g[all-;id <strong>tal</strong>o[rajn,<br />
li jag[mlu s-sagrifi//ji g[all-prin/ipji tag[hom, li ma jinsewx<br />
Kwotazzjoni g[al qalbek jew <strong>il</strong>-motto li tg[ix bih> Il-motto<br />
<strong>il</strong>-valuri tag[hom, in-nies umli li [afna drabi ma jkunux mag[rufa<br />
imma li jag[mlu differenza kbira f<strong>il</strong>-komunità tag[hom. F’[ajti kelli<br />
x-xorti tajba li sirt naf g[add ta’ nies b[al dawn.
16 Tfal Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
It-tfal tag[na<br />
TAG{RIF MILL-MINISTERU TAL-FAMILJA DWAR {IDMA B’RISQ IT-TFAL MALTIN U G{AWDXIN<br />
Inrawmuhom<br />
minn ]g[ar<br />
Sessjonijiet informattivi<br />
dwar l-alko[ol u t-t[ejjija<br />
ta’ xarbiet alternattivi<br />
Ikollha kemm ikollha età hu importanti li kull persuna<br />
t[alli ftit <strong>tal</strong>-[in liberu g[aliha nnifisha biex tiddeverti u<br />
tisso/jalizza ma’ [addie[or.<br />
F’[afna so/jetajiet madwar id-dinja, inklu] dik Maltija,<br />
[afna ja[sbu li biex tie[u gost, persuna trid tixrob l-<br />
alko[ol. Din te]isti wkoll fost i]-]g[a]ag[ u l-<br />
adoloxxenti, fejn u[ud minnhom ja[sbu li dawn ma<br />
jistg[ux jiddevertu ming[ajr ma jixorbu l-alko[ol. Dan<br />
ise[[ spe/jalment f<strong>il</strong>-kumpanija <strong>tal</strong>-[bieb.<br />
A;enzija Sedqa dejjem tis[aq li biex tie[u gost<br />
m’hemmx g[alfejn tikkonsma l-alko[ol u dan jg[odd l-<br />
aktar g[all-adoloxxenti.<br />
Il-Li;i Maltija tg[id li hu <strong>il</strong>legali g[al ]g[a]ag[ ta[t issbatax-<strong>il</strong><br />
sena li jikkunsmaw l-alko[ol. Barra minn hekk,<br />
dawn ikunu g[adhom qed ji]v<strong>il</strong>uppaw u l-alko[ol jag[mel<br />
aktar [sara f’dan <strong>il</strong>-perjodu delikat f<strong>il</strong>-[ajja <strong>tal</strong>-bniedem.<br />
Is-Servizzi ta’ Prevenzjoni <strong>tal</strong>-A;enzija Sedqa flimkien<br />
mas-Servizz f<strong>il</strong>-Komunità <strong>tal</strong>-A;enzija Appo;; f<strong>il</strong>-<br />
Kumpless A//ess <strong>tal</strong>-Birgu jorganizzaw inizjattivi g[al<br />
gruppi ta’ tfal pre-adoloxxenti li l-etajiet tag[hom ivarjaw<br />
bejn it-12 u l-14-<strong>il</strong> sena ;ejjin m<strong>il</strong>l-Kottonera.<br />
Fost l-inizjattivi b[ala parti minn dan <strong>il</strong>-pro;ett hemm<br />
sessjonijiet informattivi dwar l-alko[ol.<br />
Il-prevenzjoni<br />
L-ewwel sessjoni f’din is-serje kienet ta’ natura<br />
preventiva. Huma ng[ataw informazzjoni u pariri li<br />
jistg[u ju]aw f’diversi sitwazzjonijiet li j<strong>il</strong>taqg[u<br />
mag[hom. Il-parte/ipanti kellhom i/-/ans ji//araw xi<br />
impressjonijiet li huma seta’ kellhom dwar l-u]u <strong>tal</strong>alko[ol,<br />
kif ukoll tg[allmu aktar xi jfisser sens ta’<br />
responsabb<strong>il</strong>tà.<br />
It-tieni sessjoni kienet tinvolvi l-preparazzjoni ta’ nonalcoholic<br />
cockta<strong>il</strong>s. L-g[an ewlieni kien biex <strong>il</strong>parte/ipanti<br />
jifhmu li je]istu modi alternattiv fejn<br />
jiddevertu ming[ajr l-u]u <strong>tal</strong>-alko[ol.<br />
Wie[ed minn dawn hu l-preparazzjoni ta’ non-alcoholic<br />
cockta<strong>il</strong>s, xarbiet attraenti u friski, li jin]lu g[asel matul<br />
ix-xhur tas-sajf.<br />
Minkejja li ma fihomx alko[ol, dawn ix-xarbiet xorta<br />
wa[da g[andhom tog[ma tajba, ma jag[mlux [sara, u ma<br />
jiswewx [afna flus biex tag[m<strong>il</strong>hom. F<strong>il</strong>-fatt biex isiru<br />
jintu]a l-frott mag[sur.<br />
Grazzi g[all-appo;; ta’ membri <strong>tal</strong>-istaff m<strong>il</strong>l-A;enzija<br />
Sedqa u l-A;enzija Appo;; dawn <strong>il</strong>-pre-adoloxxenti<br />
kellhom sehem attiv f<strong>il</strong>-preparazzjoni ta’ dawn ix-xarbiet.<br />
Din is-sessjoni serviet b[ala promozzjoni li kul[add jista<br />
jie[u gost b’mod alternattiv ming[ajr u]u ta’ sustanzi.<br />
Din l-attività kellha l-iskop li ]-]g[a]ag[ infushom<br />
ikunu l-promoturi ta’ dan <strong>il</strong>-kun/ett f<strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ji tag[hom,<br />
[bieb u postijiet differenti li jkunu fihom.<br />
Huma kienu wkoll inkora;;iti jippruvaw dawn ir-ri/etti<br />
d-dar, kif ukoll i[ajru l<strong>il</strong> s[abhom jiddevertu b’mod<br />
alternattiv.<br />
G[al aktar informazzjoni u ri/etti ta’ dawn ix-xarbiet,<br />
wie[ed jista’ jid[ol fis-sit elettroniku www.sedqa.gov.mt.<br />
Kwa]i elf tifel u tifla<br />
jag[mlu u]u mis-servizzi<br />
<strong>tal</strong>-Klabb 3-16<br />
Nitkellmu [afna dwar <strong>il</strong>-[tie;a<br />
li aktar nisa jo[or;u ja[dmu,<br />
jibnu karriera u awtomatikament<br />
jikkontribwixxu<br />
direttament g[all-ekonomija<br />
<strong>tal</strong>-pajji].<br />
Biex dan ikun possibbi l-<br />
<strong>Gvern</strong> qed jinvesti kemm<br />
jifla[ f’fam<strong>il</strong>y friendly<br />
measures u f’inizjattivi u<br />
fa/<strong>il</strong>itajiet g[all-u]u ta’ tfal ta’<br />
ta[t is-16-<strong>il</strong> sena waqt li l-<br />
;enituri tag[hom ikunu x-xxog[ol.<br />
Wie[ed minn dawn isservizzi<br />
jismu Klabb 3-16li hu<br />
mmirat biex jag[ti l<strong>il</strong>l-;enituri<br />
li jixtiequ jid[lu fid-dinja taxxog[ol,<br />
flessibb<strong>il</strong>tà akbar u<br />
g[a]la ta’ ambjent edukattiv<br />
sigur u stimulanti fejn i[allu l<strong>il</strong><br />
uliedhom wara l-[in <strong>tal</strong>-iskola.<br />
Il-pro;ett jaf <strong>il</strong>-bidu tieg[u<br />
f’Ottubru ta’ tliet snin <strong>il</strong>u bliskop<br />
li joffri servizz l<strong>il</strong><br />
studenti fl-età bejn it-tlieta u s-<br />
sittax <strong>il</strong>-sena, wara l-[inijiet<br />
<strong>tal</strong>-iskola.<br />
Is-servizz hu ma[sub li<br />
jipprovdi opportunità u spazju<br />
fejn <strong>il</strong>-;enituri jewcarers<br />
ikunu jistg[u j[allu t-tfal wara<br />
l-[in <strong>tal</strong>-iskola u f<strong>il</strong>-vakanzi.<br />
G[al dan <strong>il</strong>-g[an t[ejja<br />
programm ta’ attivitajiet, li<br />
jinkludi l-home work (fix-xhur<br />
tax-xitwa) u attivitajiet<br />
kreattivi f<strong>il</strong>-[in li l-istudenti<br />
jag[mlu u]u minn dan isservizz.<br />
Ori;inarjament Klabb 3-16<br />
beda f<strong>il</strong>-5 ta’ Ottubru 2009<br />
f’Birkirkara, f<strong>il</strong>-Fgura u fin-<br />
Naxxar.<br />
Fit-tliet snin li g[addew isservizz<br />
infirex g[al tmien<br />
/entri u mag[hom hemm ukoll<br />
Klabb Sajf f<strong>il</strong>-Furjana li j<strong>il</strong>qa’<br />
fih tfal ta’ ;enituri li ja[dmu<br />
fis-servizz pubbliku jew<br />
entitajiet pubbli/i.<br />
Illum hemm /entri<br />
f’Birkirkara, <strong>il</strong>-Mosta, <strong>il</strong>-<br />
Fgura, i]-}urrieq, San Pawl <strong>il</strong>-<br />
Ba[ar, Marsascala, San<br />
:wann,{al Qormi u l-<br />
Furjana.<br />
B’kollox <strong>il</strong>lum hemm 951<br />
tifel u tifla jattendu Klabb 3-16<br />
f<strong>il</strong>waqt li hemm mija u sittin<br />
o[ra jattendu Klabb Sajf.<br />
Dan is-servizz hu [olqa o[ra<br />
fit-twettiq <strong>tal</strong>-vi]joni <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
li jkompli jag[ti edukazzjoni<br />
<strong>tal</strong>-og[la kwalità u li jintrodu/i<br />
mi]uri li jg[inu l<strong>il</strong>l-pajji]<br />
j<strong>il</strong>[aq mira o[ra – dik li ti]died<br />
ir-rata <strong>tal</strong>-parte/ipazzjoni tannisa<br />
fid-dinja tax-xog[ol.<br />
Klabb 3-16juri l-impenn <strong>tal</strong>-<br />
<strong>Gvern</strong> li jinvesti biex jassigura<br />
li gruppi li g[andhom<br />
diffikultà biex jid[lu fis-suq<br />
tax-xog[ol, mhux g[ax mhux<br />
kapa/i i]da min[abba l-pi] <strong>tal</strong>fam<strong>il</strong>ja,<br />
ikollhom mod ta’<br />
rikon/<strong>il</strong>jazzjoni bejn <strong>il</strong>-[ajja<br />
professjonali u dik privata, <strong>tal</strong>fam<strong>il</strong>ja,<br />
b<strong>il</strong>li jipprovdi<br />
fa/<strong>il</strong>itajiet a//essibbli g[allindukrar<br />
tat-tfal f<strong>il</strong>-[in li l-<br />
;enituri jistg[u jkunu qed<br />
ja[dmu.<br />
Il-pro;ett Klabb 3-16qed<br />
joffri flessibb<strong>il</strong>tà akbar g[annisa<br />
li ja[dmu b<strong>il</strong>li jkunu<br />
jistg[u j[allu l<strong>il</strong> uliedhom<br />
f’ambjent san u edukattiv, f<strong>il</strong>kura<br />
ta’ persuni professjonali li<br />
jg[inuhom ju]aw <strong>il</strong>-[in<br />
tag[hom b’mod po]ittiv kemm<br />
g[al skop skolastiku kif ukoll<br />
biex jag[mlu attivitajiet<br />
kreattivi u sportivi li jg[inhom<br />
fl-i]v<strong>il</strong>upp <strong>tal</strong>-personalità<br />
tag[hom.<br />
Klabb 3-16,li hu<br />
amministrat m<strong>il</strong>l-Fondazzjoni<br />
g[al Servizzi Edukattivi, hu<br />
meqjus ta’ livell g[oli,<br />
affordabbli u allura a//essibbli<br />
g[al kul[add. In-nies li ja[dmu<br />
f’dawn i/-/entri huma kollha<br />
kwalifikati g[aliex <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
mhux lest jag[mel<br />
kompromessi mal-livell <strong>tal</strong>edukazzjoni<br />
tat-tfal.<br />
G[alkemm is-servizz ta’<br />
Klabb 3-16hu bi [las – anke<br />
jekk minimu – dawk <strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ji<br />
li ma jistg[ux i[allsu jkunu<br />
sussidjati biex xorta wa[da<br />
jkunu jistg[u jibbenefikaw<br />
minn dan <strong>il</strong>-pro;ett.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 }g[a]ag[ 17<br />
I]-]g[a]ag[ tag[na<br />
TAG{RIF DWAR XOG{OL FOST I}-}G{A}AG{ MALTIN IMWETTAQ MINN ‘A:ENZIJA }G{A}AG{‘<br />
Il-kun/ett <strong>tal</strong>-Youth Cafés<br />
Il-Politika Nazzjonali ta]-<br />
}g[a]ag[ tenfasizza l-[tie;a g[al<br />
iktar fa/<strong>il</strong>itajiet pubbli/i g[al<br />
attivitajiet edukattivi u ta’<br />
divertiment u r-rwol <strong>tal</strong>-[addiema<br />
ma]-]g[a]ag[ u edukaturi mhux<br />
formali o[rajn li jipprovdu aktar<br />
opportunitajiet g[a]-]g[a]ag[.<br />
F’dan ir-rigward <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
permezz ta’ A;enzija }g[a]ag[<br />
nieda servizz ;did: <strong>il</strong>-Youth<br />
Cafés.<br />
L-g[an ta’ dawn <strong>il</strong>-Youth<br />
Cafés hu li jo[olqu spazji<br />
inklusivi u tolleranti f<strong>il</strong>-qalba <strong>tal</strong>komunità<br />
li jipprovdu servizzi li<br />
huma a//essibbli, disponibbli u<br />
jwie;bu g[all-[ti;iet ta]-]g[a-<br />
]ag[.<br />
G[alhekk <strong>il</strong>-Youth Cafés li<br />
jag[mlu parti m<strong>il</strong>l-Empowerment<br />
Programme ta’ A;enzija<br />
}g[a]ag[ huma fa/<strong>il</strong>itajiet g[al<br />
divertiment alternattiv g[al<br />
]g[a]ag[ bejn is-16 u l-25 sena,<br />
li fihom jistu jqattg[u l-[in liberu<br />
u jkunu offruti appo;; u ambjent<br />
sikur fejn jintera;ixxu ma’<br />
s[abhom waqt li jesploraw it<strong>tal</strong>enti<br />
tag[hom u ji]v<strong>il</strong>uppaw <strong>il</strong>-<br />
[<strong>il</strong>iet personali u so/jali li tant<br />
ji;u b]onnhom matul <strong>il</strong>-[ajja.<br />
Nhar l-Erbg[a li g[adda nfeta[<br />
l-ewwel Youth Café fl-A//ess<br />
<strong>tal</strong>-Qawra minn Clyde Puli, is-<br />
Segretarju Parlamentari g[a]-<br />
}g[a]ag[ u Sport.<br />
Allura x’hemm differenti minn<br />
/entri ta]-]g[a]ag[ o[rajn^<br />
Id-differenza prin/ipali bejn <strong>il</strong>-<br />
Youth Cafés u /-/entri ta]-<br />
]g[a]ag[ li a[na imdorrijin<br />
bihom, apparti m<strong>il</strong>l-fatt li huma<br />
finanzjati gvern u mmexxija<br />
minn Youth Workers impjegati<br />
minn A;enzija }g[a]ag[, hi li l-<br />
Youth Cafés se jkunu jinsabu fi<br />
[dan is-servizz <strong>tal</strong>-komunità<br />
A??ESS.<br />
Dan ifisser li minn dawn i/-<br />
/entri litteralment jistg[u jintla[qu<br />
servizzi o[rajn <strong>tal</strong>-Komunità li<br />
jistg[u jintu]aw mi]-]g[a]ag[ b[al<br />
l-Appo;;, l-ETC, id-Dipartiment<br />
tas-Sigurtà So/jali, l-Awtorità tad-<br />
Djar u l-Fondazzjoni g[as-Servizzi<br />
Edukattivi permezz ta/-ch<strong>il</strong>dcare<br />
centres ta’ Kids Smart.<br />
Dan ukoll ifisser li l-Youth<br />
Workersli ja[dmu f<strong>il</strong>-Youth<br />
Cafés,barra li jipprovdu<br />
programmi skont <strong>il</strong>-b]onnijiet ta]-<br />
]g[a]ag[, jag[tu servizz ta’<br />
informazzjoni li]-]g[a]ag[ <strong>fuq</strong><br />
dawn is-servizzi u kif jistg[u<br />
jag[mlu u]u minnhom.<br />
Allura x’qed joffri<br />
l-Youth Café li]-]g[a]ag[^<br />
Il-Youth Café se jkun qed<br />
jopera darbtejn f<strong>il</strong>-;img[a bejn<br />
is-18:30 u d-21:30 u fihom i]-<br />
]g[a]ag[ se jibbenefikaw minn:<br />
■ Spazju sigur, inklusiv u<br />
tolleranti g[al ]g[a]ag[ minn<br />
kull sfond so/jali u kulturali;<br />
■ Post fejn i]-]g[a]ag[<br />
j<strong>il</strong>taqg[u flimkien biex<br />
jisso/jalizzaw u jorganizzaw<br />
attivitajiet skont <strong>il</strong>-b]onnijiet<br />
u interessi tag[hom waqt li<br />
ji]v<strong>il</strong>uppaw relazzjonijiet ma’<br />
s[abhom u ma’ adulti;<br />
■ Servizzi ta’ [addiema ma]-<br />
]g[a]ag[ u informazzjoni<br />
g[a]-]g[a]ag[ dwar servizzi<br />
di;à disponibbli fi [dan<br />
A??ESS;<br />
■ Servizz ta’ outreach biex<br />
aktar ]g[a]ag[ jag[mlu u]u<br />
minn dan l-istess servizz.<br />
B’dan kollu l-Youth Cafés se<br />
jkunu qed i[e;;u li]-]g[a]ag[<br />
biex iwettqu attivitajiet kreattivi<br />
li jg[inuhom isiru /ittadini aktar<br />
attivi u b’hekk <strong>il</strong>-Youth Cafés se<br />
jkun ta’ servizz mhux biss g[a]-<br />
]g[a]ag[ i]da wkoll g[allkomunità<br />
in ;enerali.<br />
F<strong>il</strong>-jum <strong>tal</strong>-ftu[ <strong>tal</strong>-Youth Cafè f<strong>il</strong>-Qawra nhar l-Erbg[a li g[adda minn Clyde Puli,<br />
is-Segretarju Parlamentari g[a]-}g[a]ag[ u Sport
18 Ittri l<strong>il</strong>l-Editur Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
L-im[abba<br />
tieg[ek<br />
Li kellek tkun tieg[i<br />
li kelli n[addnek<br />
mieg[i<br />
u bik nistag[na<br />
qalbi tkun fer[ana.<br />
Li kelli nduq,<br />
li kellha tkun<br />
l-im[abba tieg[i<br />
u lura f’]g[o]iti<br />
nsib im[abbtek<br />
inkun kuntent<br />
i]da ftit jista’ jkun<br />
dak <strong>il</strong>-mument.<br />
Nixtieqek,<br />
i]da b[a]-]g[o]ija<br />
int g[alija<br />
xewqat fierg[a.<br />
PHILIP CASSAR<br />
I]-}urrieq<br />
APPREZZAMENT<br />
APPREZZAMENT<br />
Patri Cornelius Bonello ofm Kapp.<br />
Fl-20 ta’ :unju 2012, Patri Cornelius Bonello, Fran;iskan<br />
Kapu//in [alla din id-dinja biex mar j<strong>il</strong>taqa’ mal-Mulej. Miet<br />
fid-Dar <strong>tal</strong>-Kleru f’Birkirkara fejn kien <strong>il</strong>u g[al dawn l-a[[ar<br />
sentejn. Hu kellu 86 sena. Il-funeral tieg[u sar f<strong>il</strong>-knisja<br />
parrokkjali Maria Regina, f<strong>il</strong>-Marsa jumejn wara.<br />
Patri Cornelius twieled {al Tarxien fid-19 ta’ :unju 1926.<br />
Ta’ 17-<strong>il</strong> sena ssie[eb mal-Kapu//ini u kien ordnat sa/erdot fit-3<br />
ta’ Awwissu 1952. Il-prima messai//elebraha f<strong>il</strong>-knisja<br />
parrokkjali tas-SS. Trinità, f<strong>il</strong>-Marsa fejn g[amel xi snin Vi/i<br />
Kapp<strong>il</strong>lan u Assistent Eklesjastiku <strong>tal</strong>-Azzjoni Kattolika.<br />
Fi [dan l-Ordni Fran;iskan Kapu//in, Patri Cornelius okkupa<br />
diversi karigi fosthom dik ta’ Gwardjan (Superjur) f<strong>il</strong>-kunventi<br />
<strong>tal</strong>-Furjana u tar-Rabat, G[awdex. Serva wkoll ta’ kapp<strong>il</strong>lan fi<br />
sptarijiet diversi, barra li g[al xi ]mien kien Vi/i Kapp<strong>il</strong>lan f<strong>il</strong>parro//a<br />
<strong>tal</strong>-Madonna ta’ Lourdes f’San :wann.<br />
Barra l-kari]ma sa/erdo<strong>tal</strong>i li kellu, Patri Cornelius kien<br />
Tarxini], devot kbir ta’ Marija Annunzjata. Jien niftakru fi ]mien<br />
<strong>il</strong>-festa jin]el ir-ra[al u mhux biss kien jag[ti servizz flattivitajiet<br />
litur;i/i, imma arah ji;i l-knisja u jirran;a u jag[ti<br />
pariri dwar l-armar.<br />
Kien bniedem ma[bub [afnaf’{al Tarxien u hi [asra li l-mewt<br />
tieg[u g[addiet kemxejn fis-skiet. G[ax l-im[abba li kellu g[al<br />
ra[al twelidu kienet tixg[el fi [bub g[ajnejh. Qatt ma naf li ltqajt<br />
mieg[u u ma semm<strong>il</strong>ix ir-ra[al u l-festa. F<strong>il</strong>-fatt, l-a[[ar tifkira li<br />
g[andi tieg[u hi poe]ija li kien kiteb f’;ie[ Marija Annunzjata.<br />
Kif stqarr mieg[i [uh, Patri Dumink Bonello ofm. Conv:<br />
{ija kellu g[al qalbu dak kollu li g[andu x’jaqsam ma’ {al<br />
Tarxcien! G[alhekk, f<strong>il</strong>-fehma tieg[i Patri Cornelius g[andu<br />
jitqies b[ala iben denn tar-ra[al tag[na.<br />
Nies b[alu g[andhom jibqg[u mfakkrin b’mod xieraq m<strong>il</strong>lpoplu<br />
kollu Tarxini].<br />
ALFRED MASSA<br />
{al Tarxien<br />
Joseph J. Cam<strong>il</strong>leri<br />
Kif fta[t <strong>il</strong>-gazzetta n[sadt.<br />
Qrajt li l-[abib tieg[i u <strong>tal</strong>-<br />
Mostin kollha, is-Sur Joseph<br />
J. Cam<strong>il</strong>leri kien [alliena. Is-<br />
Sur Cam<strong>il</strong>ler, jew kif konna<br />
lkoll insibuh, J.J. Cam<strong>il</strong>leri,<br />
kien bniedem mag[ruf sew<br />
f<strong>il</strong>-Mosta. Kellu r-rispett ta’<br />
kul[add g[ax barra li g[adda<br />
[ajtu jg[allem — u ]gur li<br />
mijiet kbar ta’ Mostin kienu xi<br />
darba l-istudenti tieg[u, kien<br />
bniedem li jg[in l<strong>il</strong> kul[add.<br />
G[amel xi snin jg[allem<br />
ukoll fl-Iskola Primarja ta’<br />
San Pawl <strong>il</strong>-Ba[ar u kien<br />
propju hawn fejn <strong>il</strong>tqajt<br />
mieg[u l-ewwel darba meta<br />
kont attendejt g[al sentejn<br />
f’din l-iskola u g[al xi ]mien<br />
kien l-g[alliem tieg[i.<br />
Kellhom jg[addu tlettax-<strong>il</strong><br />
sena biex er;ajt bdejt narah.<br />
Dan kien meta temmejt l-<br />
istudji tieg[i, i]]ewwi;t u<br />
mort noqg[od <strong>il</strong>-Mosta. B<strong>il</strong>li<br />
l-ewwel uffi//ju tieg[i kien fi<br />
Triq <strong>il</strong>-Kostituzzjoni u J.J.<br />
kien jg[addi minn quddiem l-<br />
uffi//ju biex mid-dar imur <strong>il</strong>-<br />
Pjazza, konna n<strong>il</strong>taqg[u u<br />
nitkellmu.<br />
Minn mindu sar pensjonant<br />
kien ta’ spiss imur <strong>il</strong>-Pjazza<br />
<strong>tal</strong>-Mosta biex i]ur l<strong>il</strong> [utu u<br />
wkoll fejn kien jg[addi sieg[a<br />
]mien ma’ s[abu.<br />
Il-Mostin kienu jirrispettawh<br />
g[ax kien ra;el d[uli u jkellem<br />
u jsellem l<strong>il</strong> kul[add.<br />
F’[ajtu, barra l-kariga, jew<br />
a[jar, <strong>il</strong>-vokazzjoni ta’<br />
g[alliem, kellu [afna karigi<br />
importanti, fosthom dik ta’<br />
?ermen <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
Konsultattiv <strong>tal</strong>-Edukazzjoni u<br />
kien membru f’bordijiet <strong>tal</strong>g[a]la<br />
<strong>tal</strong>-Kummissjoni g[as-<br />
Servizz Pubbliku u <strong>tal</strong>-<br />
Ministeru <strong>tal</strong>-Edukazzjoni.<br />
It-teleserial<br />
‘{a]en u Mrar’<br />
Sur Editur,<br />
Meta tiftakar kemm huma<br />
limitati r-ri]orsi ta’ dawk li<br />
jipprodu/u t-teleserials<br />
Maltin; spe/jalment m<strong>il</strong>-lat<br />
finanzjarju; allura tapprezza<br />
aktar meta kultant jitfa//a<br />
<strong>fuq</strong> l-iscreens tat-televi]joni<br />
tag[na xi teleseria li jkun<br />
jist[oqqlu kull tif[ir u<br />
apprezzament ming[andna t-<br />
telespettaturi.<br />
Qed nirreferi g[allproduzzjoni<br />
televi]iva {a]en<br />
u Mrar. Veru li wie[ed jista’<br />
jsib x’jikkritika dejjem<br />
(pere]empju, id-djaletti ra[lin<br />
ta’ ftit m<strong>il</strong>l-protagonisti<br />
mhux dejjem kienu<br />
konvin/enti bi]]ejjed; kien<br />
hemm xi ftit do]a ]ejda ta’<br />
sentimen<strong>tal</strong>i]mu, u forsi t-<br />
titlu <strong>tal</strong>-istorja seta’ kien<br />
differenti, u xi teftifiet o[ra).<br />
Imma, kollox ma’ kollox,<br />
dan it-teleserial kien wie[ed<br />
tassew memorabbli, li<br />
jkompli fejn [alliet ittr<strong>il</strong>o;ija<br />
ta’ Oliver Friggieri<br />
It-Tfal Ji;u b<strong>il</strong>-Vapuri, g[al<br />
Imma s-Sur Cam<strong>il</strong>leri kien<br />
mag[ruf l-i]jed b[ala kittieb.<br />
Minbarra l-kotba li ppubblika,<br />
darba qalli li kellu daqs<br />
g[oxrin ktieb ie[or li qatt ma<br />
kienu stampati. Barra l-kotba<br />
kien jikkontribwixxi g[al<br />
[afna pubblikazzjoniet<br />
fosthom g[all-annwali li tliet<br />
so/jetajiet ewlenin Mostin<br />
jo[or;u fl-okka]joni <strong>tal</strong>-festa<br />
<strong>tal</strong>-assunta, <strong>il</strong>-festa <strong>tal</strong>-Mostin.<br />
B<strong>il</strong>li jien editur ta’ wie[ed<br />
minn dawn l-annwali kont<br />
kull sena nitolbu<br />
kontribuzzjoni letterarja. Flok<br />
wa[da kien jag[tini numru ta’<br />
novelli, essejs u poe]iji u kien<br />
jg[idli: “G[a]el li trid int.”<br />
Is-Sur Cam<strong>il</strong>leri m’g[adux<br />
mag[na imma l-memorja<br />
sabi[a tieg[u tibqa’ mag[na.<br />
PERIT<br />
LAWRENCE GATT<br />
Il-Mosta<br />
dak li g[andu x’jaqsam ma’<br />
xeni <strong>tal</strong>-img[oddi,<br />
riproduzzjoni <strong>tal</strong>-ambjent<br />
storiku Malti, ambjent li a[na<br />
ta’ /erta età g[exnieh ukoll,<br />
anke jekk konna tfal /kejknin<br />
[afna.<br />
Mhux fa/li li torganizza<br />
dawk l-elementi kollha<br />
me[tie;a biex tevoka era li hi<br />
parti m<strong>il</strong>l-wirt storiku tag[na<br />
l-Maltin, imma l-isforz <strong>tal</strong>produzzjoni<br />
jidher li [alla l-<br />
frott.<br />
Barra minn hekk, l-istorja<br />
kienet mexxejja [afna, l-<br />
iscript mog[ni b’xi kliem u<br />
anke xi idjomi Maltin li qajla<br />
g[adek tisma’ llum, u dawk<br />
<strong>il</strong>-laqtiet umoristi/i mferrxa<br />
’l hawn u ’l hemm fl-istorja<br />
ntlaqg[u tajjeb ukoll.<br />
Insomma, jalla jkollna<br />
aktar teleserials <strong>tal</strong>-kalibru<br />
ta’ {a]en u Mrar. Dnub li l-<br />
iskeda tan-NET TV ma<br />
nkluditux aktar kmieni fissena,<br />
cioe fix-xitwa.<br />
DORIS SACCO<br />
Il-Fgura<br />
Radd <strong>il</strong>-[ajr<br />
minn sorijiet<br />
Maltin<br />
li <strong>il</strong>hom l-Indja<br />
snin twal<br />
Sur Editur<br />
A[na, sorijiet ta’ Ulied <strong>il</strong>-Qalb<br />
ta’ :esù, nixtiequ<br />
nirringrazzjaw l<strong>il</strong> dawk kollha<br />
li jg[inu l<strong>il</strong>l-Mission Fund<br />
biex huma jkunu jistg[u<br />
jg[inu l<strong>il</strong>na missjunarji Maltin.<br />
Din l-g[ajnuna qed tg[inna<br />
hafna biex na[dmu a[jar malfoqra.<br />
Jien <strong>il</strong>i l-Indja 47 sena u<br />
Sr Seraphina <strong>il</strong>ha hemm 50<br />
sena. Ix-xog[ol tag[na kien<br />
dejjem mal-foqra.<br />
G[al [afna snin konna<br />
ng[allmu fl-iskola mmexxija<br />
mid-djo/esi ta’ Jhansi. Hawn<br />
dejjem konna nie[du [sieb ittfal<br />
foqra b<strong>il</strong>li ng[inuhom f<strong>il</strong>b]onnijiet<br />
kollha tag[hom.<br />
Wara l-iskola ng[inuhom<br />
f<strong>il</strong>-homeworkukoll. A[na<br />
ng[inu wkoll l<strong>il</strong>l-;enituri<br />
tag[hom li [afna drabi ji;u<br />
jibku f<strong>il</strong>-kunvent tag[na.<br />
Jien, Sr Gaetana f<strong>il</strong>-pre]ent<br />
qed na[dem mat-tfal tag[na<br />
orfni. A[na g[andna madwar<br />
50 tifel tifla li ma g[andhom<br />
l<strong>il</strong> [add u g[alhekk g[andna<br />
b]onn [afna l-g[ajnuna<br />
tag[kom biex nie[du<br />
[siebhom. Imma b<strong>il</strong>-g[ajnuna<br />
<strong>tal</strong>-Mission Fundu tag[kom<br />
inkunu dejjem nistg[u<br />
ng[inuhom a[jar.<br />
Fl-a[[ar nixtieq nitlobkom<br />
tibag[tu bolli u]ati u<br />
donazzjonijiet l<strong>il</strong>l-Mission<br />
Fund, biex bl-g[ajnuna<br />
tag[kom inkunu nistg[u<br />
nkomplu x-xog[ol tag[na.<br />
Nitlobkom biex tibag[tu d-<br />
donazzjoni taghkom f’dawn <strong>il</strong>banek:<br />
HSBC (Account No:<br />
061 197448050), BOV<br />
(Account No: 163007980<br />
19), APS (Account No: 200<br />
00820762) jew BANIF<br />
(Account No: 000879631<br />
01). Aktar informazzjoni<br />
tistg[u ssibuha <strong>fuq</strong> is-sit<br />
elettroniku:<br />
www.missionfund.org.mt.<br />
SR GAETANA BONELLO<br />
u SR SERAFINA GRIMA<br />
L-Indja
Issue<br />
elettorali<br />
Sur Editur,<br />
In[oss li g[all-elezzjoni<br />
li jmiss, dak li ;ara f<strong>il</strong>-<br />
Parlament f<strong>il</strong>-ka] ta’<br />
Richard Cachia Caruana<br />
g[andu jkun issue<br />
elettorali importanti.<br />
I/-/ittadin ordinarju,<br />
ji;ifieri dak li ma<br />
g[andux it-titlu ta’<br />
onorevoli (imma f<strong>il</strong>-fatt<br />
f<strong>il</strong>-bi//a l-kbira <strong>tal</strong>-ka]i<br />
hu [afna onorevoli) ma<br />
g[andux ikun ;udikat<br />
quddiem <strong>il</strong>-Parlament.<br />
Hu prin/ipju<br />
fundamen<strong>tal</strong>i <strong>tal</strong>-<br />
;ustizzja li min jakku]ak<br />
ma g[andux u mhux<br />
;ustifikat li ji;;udikak.<br />
Il-Membri<br />
Parlamentari qeg[din<br />
hemm biex jaqdu u<br />
ja[dmu favur <strong>il</strong>-poplu u<br />
mhux biex joqog[du<br />
ji;;udikawh jew a[jar<br />
inaqquh wie[ed, wie[ed.<br />
Dak nag[mluh a[na,<br />
<strong>il</strong>-poplu elettur, l<strong>il</strong>hom,<br />
kull meta tasal elezzjoni<br />
;enerali.<br />
JOSEPH MUSCAT<br />
In-Naxxar<br />
Sur Editur,<br />
Il-Partit Laburista matul issnin<br />
bena per/ezzjoni qarrieqa<br />
li hu l-partit tan-nies taxxog[ol.<br />
Il-verità i]da hi li kull<br />
meta kien f<strong>il</strong>-gvern sawwat<br />
l<strong>il</strong>l-[addiem, tahom <strong>il</strong>-loqom<br />
meta deherlu hu u dan lejlet xi<br />
elezzjoni g[all-vanta;;<br />
politiku tieg[u.<br />
Imbag[ad, l-ag[ar [a;a li<br />
g[amel meta kien f<strong>il</strong>-poter<br />
kienet ir-reazzjoni iebsa tieg[u<br />
kontra dawk <strong>il</strong>-Unions [ielsa li<br />
opponew xi mi]uri li jkunu<br />
[adu l-gvernijiet laburisti. Blg[ajnuna<br />
<strong>tal</strong>-GWU kien<br />
jo[ro; bis-sa[[a tieg[u kollha<br />
biex ikissirhom.<br />
Dwar dan bi]]ejjed wie[ed<br />
jiftakar f<strong>il</strong>-;udizzju li kien ta<br />
Joe Attard Kingswell, eks<br />
Segretarju :enerali <strong>tal</strong>-GWU<br />
u eks Segretarju :enerali <strong>tal</strong>-<br />
Partit Laburista.<br />
Hekk kien <strong>il</strong>-Partit Laburista<br />
u hekk g[adu llum.<br />
Pere]empju l-PL lanqas hu<br />
kapa/i jifra[ b’a[bar tajba<br />
g[all-[addiema. Biex tara<br />
kemm verament i[obbhom!<br />
Dan tikkonfermah irreazzjoni<br />
<strong>tal</strong>-PL g[all-a[bar li<br />
l-Kummissjoni Ewropea<br />
approvat <strong>il</strong>-pjan <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
Malti biex tkun salvata l-Air<br />
Malta.<br />
Kienet reazzjoni fjakka u<br />
bla entu]ja]mu g[all-pjan ta’<br />
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Luciano Busutt<strong>il</strong> u l-AAPSO<br />
Sur Editur,<br />
Infakkar l<strong>il</strong> Luciano Busutt<strong>il</strong>, li qabel kien<br />
twieled hu, <strong>il</strong>-Partit Laburista Malti kien di;a<br />
aff<strong>il</strong>jat fl-AAPSO (Afro-Asian Peoples’<br />
Solidarity Organisation).<br />
Dak i]-]mien <strong>il</strong>-laburisti ma kinux jiddejqu<br />
jindiehsu u jasso/jaw ru[hom man-nies <strong>tal</strong>kulur<br />
u sa[ansitra jippretendu l-appo;;<br />
tag[hom.<br />
Il-Labour u l-[addiema<br />
ristrutturar li direttament<br />
jaffettwa l-impjegati <strong>tal</strong>-Air<br />
Malta u indirettament eluf<br />
kbar ta’ [addiema fl-industrija<br />
tat-turi]mu u ta’ attività<br />
ekonomika relatata ma’ dik l-<br />
industrija.<br />
G[a;;ibni Edward Scicluna<br />
fit-tqan]i[a ridikola tieg[u li<br />
jipprova jisraq xi mertu dwar<br />
l-approvazzjoni <strong>tal</strong>-pjan. Dan<br />
kollu g[ax qal li g[amel<br />
mistoqsija l<strong>il</strong>l-Kummissarju<br />
Almunia u din saret meta r-<br />
rapport favorevoli <strong>tal</strong>-<br />
Kummissjoni kien di;à lest.<br />
Il-professur a[jar joqg[od<br />
attent kif jivvota f<strong>il</strong>-Parlament<br />
Ewropew. L-ewwel biex ma<br />
ssirx [sara l<strong>il</strong> Malta u<br />
mbag[ad biex b<strong>il</strong>-vot tieg[u<br />
ma jmurx kontra dak li jkun<br />
iddikjara Joseph Muscat u<br />
tinqabe] <strong>il</strong>-linja l-[amra.<br />
Din l-attitudni tax-xellugin<br />
Maltin li mhux <strong>tal</strong>li ma<br />
jifir[ux b’a[bar li tkun ta’ ;id<br />
g[all-[addiema i]da <strong>tal</strong>li<br />
jidhru li ddejjaqhom, taffettwa<br />
wkoll l<strong>il</strong>l-GWU.<br />
X’tistenna m<strong>il</strong>l-ferg[a<br />
industrijali <strong>tal</strong>-moviment <strong>tal</strong>-<br />
[addiema eks mi]]ew;in u<br />
issa po;;uti!<br />
Dan deher dan l-a[[ar meta<br />
l-kumpanija Olandi]a Aviator<br />
Cosmetics [abbret li kienet se<br />
//aqlaq <strong>il</strong>-[idma tag[ha minn<br />
Eindhoven fl-Olanda u ti;i<br />
Malta fl-Aviation Park ta’ {al<br />
Safi.<br />
Din <strong>il</strong>-kumpanija li<br />
tispe/jalizza fi]-]ebg[a <strong>tal</strong>ajruplani<br />
u fir-refurbishment<br />
tag[hom se tinvesti 21.7<br />
m<strong>il</strong>jun ewro f’]ew; hangars<br />
;odda u se to[loq 80 impjieg<br />
;did. l-orizzon <strong>tal</strong>-GWU<br />
irreferiet xott xott g[al dik <strong>il</strong>kumpanija<br />
li ti]bo[ l-ajruplani!<br />
Ara meta Mintoff kien<br />
Mhux b[al-laburisti progressivi <strong>tal</strong>-lum bittendenzi<br />
<strong>tal</strong>-lemin estrem li qed jiddominawhom.<br />
Ili konvint li kull ma jag[mel <strong>il</strong>-labour hu<br />
kollu sottomes g[all-konvenjenza politika.<br />
Prin/ipji, ideali u valuri ta’ veru m’g[andu<br />
xejn!<br />
G. PISANI<br />
{a]-}ebbu;<br />
Il-flat u s-safe ta’ Joseph Muscat<br />
Sur Editur,<br />
Joseph Muscat <strong>il</strong>u m<strong>il</strong>l-bidu ta’<br />
din is-sena jipprova jbig[ l<strong>il</strong>u<br />
nnifsu u l-partit tieg[u b[ala<br />
moviment flat u safe.<br />
Fir-realtà qed jurina kemm<br />
<strong>il</strong>-poplu Malti g[adu jib]a’<br />
minn dak li g[adda ta[t diversi<br />
gvernijiet laburisti <strong>tal</strong>-passat.<br />
Nibdew b<strong>il</strong>-flat. Fir-Rabat,<br />
nhar <strong>il</strong>-{add 8 ta’ Jannar 2012,<br />
Muscat kien qal li l-moviment<br />
tieg[u hu wie[ed flat fejn<br />
kul[add jista’ jsemma’ le[nu.<br />
Kemm dan mhux minnu<br />
jixhduh ]ew; laburisti gwappi<br />
g[as-spejje] tag[hom.<br />
Wie[ed, Jason Micallef, li<br />
sparixxewlu l-kariga ta’<br />
Segretarju :enerali minn ta[t<br />
saqajh bla ma taw /ans l<strong>il</strong>u jew<br />
l<strong>il</strong> ebda delegat isemma’ le[nu.<br />
Veru kien tkellem imma biex<br />
joqg[od jing[i u jibki g[al dak<br />
li g[amlulu! L-ie[or, id-<br />
Deputat Laburista Adrian<br />
Vassallo.<br />
Taf kemm seta’ jsemma’<br />
le[nu f<strong>il</strong>-moviment fla ta’<br />
Muscat. Lanqas ittra ma kien<br />
we;iblu! Kellu jmur <strong>fuq</strong> TVM<br />
f<strong>il</strong>-programm Bondi Plus biex<br />
seta’ jg[id u ji]voga kemm<br />
jekk tifta[ [alqek f<strong>il</strong>-PL<br />
jag[mlulek b[ad-dittaturi u l-<br />
komunisti.<br />
Ni;u issa g[as-safe tiela’ u<br />
s-safe nie]el ta’ Muscat.<br />
Nist[ajlu bejjieg[ <strong>tal</strong>kontra/ettivi.<br />
Mela kif g[edtlek qed jg[id<br />
li hu safe biex iserra[ ras innies<br />
li g[adhom jiftakru m<strong>il</strong>linkwi]izzjonijiet<br />
li g[addew<br />
ta[t <strong>il</strong>-labour.<br />
Imbag[ad mar dawwar l<strong>il</strong>u<br />
nnifsu u po;;a fl-aqwa<br />
po]izzjonijiet qabda eks<br />
ministri u diri;enti <strong>tal</strong>-Partit<br />
Laburista <strong>tal</strong>-ag[ar ]minijiet<br />
fosthom Alex Sceberras<br />
Trigona, Leo Brincat,<br />
Karmenu Vella, M.L. Coleiro<br />
Preca, Joe Debono Grech e//,<br />
e//.<br />
Fuq kollox hemm [afna<br />
azzjonijiet u diskorsi li g[amel<br />
Muscat innifsu li juru li hu<br />
tassew denju <strong>tal</strong>-ag[ar<br />
]minijiet <strong>tal</strong>-Labour. Anke l-<br />
kantanta Mary Spiteri qaltlu li<br />
jfakkarha f’Mintoff.<br />
Insemmi biss li meta Muscat<br />
<strong>il</strong>taqa’ baxx baxx mal-<br />
Ambaxxatur <strong>tal</strong>-Korea ta’ Fuq,<br />
fit-3 ta’ Apr<strong>il</strong> li g[adda, qallu<br />
li ried isa[[a[ ir-relazzjonijiet<br />
<strong>tal</strong>-PL mal-Partit Komunista<br />
Korean.<br />
Safe iva! Tg[id mhux hekk!<br />
S. MUSCAT<br />
Il-Marsa<br />
jivvinta xi industrija ridikola<br />
b[al <strong>tal</strong>-kappar, ta’ l-orizzont<br />
kienu jag[mlu g[a;eb u j;ibu<br />
l-a[bar fl-ewwel pa;na.<br />
Dan kollu juri li l-vokazzjoni<br />
vera <strong>tal</strong>-labour hi li ju]aw l<strong>il</strong>l-<br />
[addiema biex jakkwistaw <strong>il</strong>poter<br />
[alli mbag[ad, kif<br />
dejjem ;ara, jibda l-gwaj g[annies<br />
tax-xog[ol.<br />
J. FARRUGIA<br />
Birkirkara<br />
Ittri l<strong>il</strong>l-Editur 19<br />
Il-;ustizzja<br />
u l-Parlament<br />
Sur Editur,<br />
Nhar <strong>il</strong>-{add l-1 ta’<br />
Lulju 2012 <strong>il</strong>-mument<br />
kellha artiklu dwar dak<br />
li ;ara fl-Imnarja 1982 u<br />
dak li kien qal Leo<br />
Brincat b’risposta g[al<br />
dak li kienu qalu l-<br />
Isqfijiet ta’ Malta u<br />
G[awdex rigward issospensjoni<br />
mix-xog[ol<br />
<strong>tal</strong>-[addiema li kienu<br />
obdew id-direttivi <strong>tal</strong>-<br />
PN.<br />
Dak li kien qal Brincat<br />
ma fih ebda valur reali<br />
[lief dak tas-soltu<br />
tixwix.<br />
I]da dak li kienu qalu<br />
l-Isqfijiet dwar <strong>il</strong>-<br />
;ustizzja kien, g[adu u<br />
jibqa’ r<strong>il</strong>evanti [afna.<br />
Dan jg[odd [afna<br />
wkoll meta wie[ed<br />
jiftakar f’dak li ;ara f<strong>il</strong>-<br />
Parlament dan l-a[[ar.<br />
Naraw x’kienu qalu l-<br />
Isqfijiet u ng[o]]uh.<br />
“Il-;ustizzja titlob li<br />
[add ma jitqies b[ala<br />
[ati qabel ma tkun<br />
ippruvata [tijietu; li<br />
ting[a<strong>tal</strong>u l-fakultà<br />
jiddefendi ru[u; li l-<br />
;udizzju jsir skont <strong>il</strong>li;ijiet<br />
e]istenti u<br />
mag[rufa; u li l-kastig<br />
ikun imdaqqas skont <strong>il</strong>-<br />
[tija.”<br />
U jien in]id li [add<br />
ma g[andu jkun ;udikat<br />
minn min akku]ah!<br />
F<strong>il</strong>-Parlament, min<br />
ressaq <strong>il</strong>-mozzjoni#akku]a,<br />
g[amel<br />
hekk g[ax kien di;a jaf<br />
<strong>il</strong>-verdett minn qabel,<br />
approfitta ru[u mi/-<br />
/irkostanzi u rikeb<br />
<strong>fuq</strong>hom.<br />
M. MALLIA<br />
Il-{amrun
20 Ittri l<strong>il</strong>l-Editur Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Ktieb dwar<br />
id-da[la <strong>tal</strong>-Belt<br />
Sur Editur,<br />
Nittama li hekk kif <strong>il</strong>pro;etti<br />
<strong>tal</strong>-Belt Valletta<br />
resqin lejn it-tmiem, ikun<br />
hawn min jit[ajjar<br />
jippubblika ktieb b’tag[rif<br />
dwar <strong>il</strong>-bidliet li se[[ew<br />
f’dawk l-in[awi matul issnin.<br />
Hawn [afna nies<br />
awtorevoli li kapa/i jid[lu<br />
g[al bi//a xog[ol b[al din.<br />
Forsi tista’ tid[ol <strong>il</strong>-PIN<br />
g[al pubblikazzjoni b[al<br />
din.<br />
ALFRED SPITERI<br />
Il-Mellie[a<br />
In-nar<br />
<strong>tal</strong>-gwerra<br />
Sur Editur,<br />
Biex in]id ma’ dak li kiteb<br />
korrispondent tieg[ek, f’<br />
<strong>il</strong>-mumen ta’ nhar <strong>il</strong>-{add<br />
24 ta’ :unju 2012 bit-titlu<br />
Il-mewt wara l-kantuniera,<br />
irrid insemmi episodju li<br />
kien ;ara l<strong>il</strong> ommi, <strong>il</strong>lum<br />
mejta, <strong>fuq</strong> l-irdumijiet ta’<br />
Wied Babu, fi]-}urrieq.<br />
Fl-1941, ajruplan<br />
:ermani], li da[al minn<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-ba[ar, feta[ in-nar<br />
<strong>fuq</strong>ha, waqt li hi kienet<br />
sejra [dejn missierha li<br />
kien qed ja[dem f’g[alqa<br />
f’dawk l-in[awi.<br />
Tant tar f<strong>il</strong>-baxx l-<br />
ajruplan, li rat l<strong>il</strong>l-p<strong>il</strong>ota<br />
Tedesk jg[aqqad <strong>il</strong>ponnijiet.<br />
Tbaxxiet kif<br />
setg[et ta[t i/-/nut <strong>tal</strong>g[elieqi<br />
u kienet tg[id li<br />
baqg[et [ajja b’miraklu.<br />
Kienet tg[id ukoll li l-<br />
ajruplan baqa’ sejjer fiddirezzjoni<br />
ta’ {al Luqa,<br />
f<strong>il</strong>waqt li nnotat d[a[en<br />
kbar <strong>tal</strong>-gwerra <strong>fuq</strong> ir-ra[al<br />
ta’ {al Luqa.<br />
J. GIORGIO<br />
{al Qormi<br />
Nie[du sehem<br />
f<strong>il</strong>-Quddiesa<br />
Sur Editur,<br />
Mhux l-ewwel darba li tisma’<br />
min jg[id “se mmur nisma’<br />
Quddiesa”. Din l-espressjoni<br />
hi ]baljata g[all-a[[ar. Issagrifi//ju<br />
<strong>tal</strong>-Qu ddiesa hu l-<br />
akbar <strong>tal</strong>ba ta’ qima u m[abba<br />
lejn Alla.<br />
F’kull Quddiesa ji;;edded<br />
kull darba s-sagrifi//ju <strong>tal</strong>kalvarju,<br />
fejn is-sa/erdot<br />
b’ordni ta’ :esù Kristu stess<br />
jibdel <strong>il</strong>-[ob] u l-inbid f<strong>il</strong>-<br />
;isem u d-demm ta’ Kristu.<br />
Quddiemna jse[[ miraklu<br />
kbir kull darba. G[al x’u[ud<br />
<strong>il</strong>-Quddiesa hi biss drawwa<br />
jew pi] <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-kuxjenza.<br />
Skont i/-/ensiment ta’ ftit<br />
snin <strong>il</strong>u, aktar minn nofs <strong>il</strong>poplu<br />
tag[na abbanduna l-<br />
Quddiesa <strong>tal</strong>-{add. O[rajn<br />
jersqu lejn <strong>il</strong>-Knisja g[al xi<br />
okka]joni spe/jali biss. {afna<br />
jsibu [in g[al kollox i]da<br />
g[all-Quddiesa le. Dawn<br />
kollha sku]i.<br />
F<strong>il</strong>-g]ejjer tag[na nsibu<br />
knisja jew kappella tista’ tg[id<br />
f’kull kantuniera u Quddies<br />
f’[inijiet komdi g[al kul[add.<br />
Drajna wisq komdi f<strong>il</strong>-[ajja<br />
tag[na, anke f’dak li hu<br />
spiritwali u qed nie[du kollox<br />
for granted.<br />
Biex <strong>il</strong>-Quddiesa t[alli l-<br />
frott spiritwali fina, irridu<br />
nie[du sehem m<strong>il</strong>l-aktar attiv<br />
u [aj. Dan b<strong>il</strong>li nitolbu<br />
flimkien, nisimg[u<br />
b’attenzjoni l-Kelma t’Alla u<br />
napplikawha f<strong>il</strong>-[ajja tag[na.<br />
Fuq kollox nersqu lejn <strong>il</strong>-<br />
Mejda <strong>tal</strong>-Mulej, b’qalbna<br />
safja u b’um<strong>il</strong>tà qaddisa.<br />
Nie[du sehem b<strong>il</strong>-fer[ u<br />
mhux nofs qalb. Ma nkunux<br />
spettaturi biss qisna xi statwi<br />
<strong>tal</strong>-;ebel jew <strong>tal</strong>-kartapesta.<br />
Ejja napprezzaw i/-<br />
/elebrazzjoni <strong>tal</strong>-Ewkaristija<br />
llum, g[ax g[ad ji;i ]mien li<br />
min[abba nuqqas ta’<br />
vokazzjonijiet sa/erdo<strong>tal</strong>i<br />
jkollhom jitnaqqsu /-<br />
/elebrazzjonijiet <strong>tal</strong>-Quddiesa,<br />
kif di;a ;ara f’diversi pajji]i<br />
barra minn xtutna.<br />
IVAN SCERRI<br />
Il-Mosta<br />
Radd <strong>il</strong>-[ajr m<strong>il</strong>l-Indja<br />
Sur Editur,<br />
Jien, Fr. Lewis Zammit s.j. li <strong>il</strong>ni 38 sena Missjunarju l-Indja,<br />
nixtieq nirringrazzjakom [afna <strong>tal</strong>-bolli u]ati u tad-donazzjoni li<br />
intom tatuna permezz <strong>tal</strong>-Mission Fund biex inkomplu x-xog[ol<br />
tag[na f<strong>il</strong>-missjoni.<br />
B[alissa qieg[ed f’parro//a fejn qed ng[inu lin-nies iwaqqfu<br />
komunitajiet ]g[ar <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-valuri <strong>tal</strong>-Van;elu u b’mod spe/jali<br />
b<strong>il</strong>li jedukaw lit-tfal tag[hom.<br />
U g[alhekk, bl-g[ajnuna tag[kom inkunu nistg[u ng[inuhom<br />
biex jibag[tu lit-tfal tag[hom l-iskola u j[allsu l-fees <strong>tal</strong>-iskola u<br />
<strong>tal</strong>-hostel.<br />
Intom tistg[u tibag[tu d-donazzjonijiet tag[kom online<br />
direttament b’bank transfer.<br />
Tista’ tie[u aktar informazzjoni m<strong>il</strong>l-websajt <strong>tal</strong>-Mission Fund<br />
www.missionfund.org.mt<br />
Nitolbu g[alikom <strong>il</strong>koll benefatturi [ajjin u mejtin.<br />
FR. LEWIS ZAMMIT S.J.<br />
L-Indja<br />
Ir-restawr <strong>tal</strong>-orgni ta’<br />
San :or; f’{al Qormi<br />
Sur Editur,<br />
Fost it-te]ori sbie[ f<strong>il</strong>-knejjes<br />
tag[na, spe/jalment f’dawk<br />
antiki, hemm bla dubju l-<br />
orgni u l-gallarija tieg[u.<br />
Jiddispja/ini ninnota li f’/erti<br />
parro//i dawn l-orgnijiet<br />
huma b<strong>il</strong>-[sara jew traskurati<br />
waqt li bi pja/ir ninnota li<br />
f’parro//i o[rajn dawn qed<br />
jirrestawrawhom.<br />
Orgni antik <strong>tal</strong>-pajpijiet ta’<br />
nofs is-seklu dsatax (1830)<br />
f<strong>il</strong>-knisja Ar/ipre<strong>tal</strong>i ta’ San<br />
:or;{al Qormi kien<br />
restawrat. Din <strong>il</strong>-knisja<br />
g[andha wkoll orgni<br />
elettroniku kbir bi tliet tastieri<br />
imma x-xewqa <strong>tal</strong>-parru//ani<br />
dejjem kienet li ji;i rran;at l-<br />
orgni l-kbir <strong>tal</strong>-gallarija u, fla[[ar,<br />
din ix-xewqa kienet<br />
maqtug[a.<br />
Fl-istess ]mien opra o[ra li<br />
qed issir f<strong>il</strong>-knisja hi l-bd<strong>il</strong><br />
tad-damask g[all-festa ta’<br />
San :or;. G[al dan <strong>il</strong>-g[an<br />
twaqqaf kumitat li da[al<br />
g[all-ispi]a tad-damask u r-<br />
restawr <strong>tal</strong>-orgni.<br />
Dan <strong>il</strong>-kumitat hu grupp ta’<br />
r;iel [abrieka mwaqqaf m<strong>il</strong>l-<br />
Ar/ipriet, li qed jie[du [sieb<br />
jorganizzaw ;bir u attivitajiet<br />
b’risq dan <strong>il</strong>-pro;ett.<br />
Waqt li espert Taljan, Rino<br />
Geri, kien qed jag[ti service<br />
l<strong>il</strong>l-orgni elettroniku [a<br />
interess fl-orgni l-kbir <strong>tal</strong>pajpijiet<br />
u kien <strong>tal</strong>-idea u <strong>tal</strong>parir<br />
li dan l-orgni jkun<br />
irran;at biex jer;a’ jibda<br />
jindaqq. L-awtoritajiet <strong>tal</strong>parro//a<br />
[adu l-parir ta’ dan<br />
l-espert.<br />
L-in;inier Rino Geri beda<br />
x-xog[ol <strong>fuq</strong> l-orgni f<strong>il</strong>-bidu<br />
ta’ Jannar u sab [afna<br />
kooperazzjoni minn nies<br />
tekni/i u tas-seng[a f<strong>il</strong>parro//a.<br />
F<strong>il</strong>-21 ta’ Jannar,<br />
b’sorpri]a, re;a’ beda<br />
jinstema d-daqq [lejju <strong>tal</strong>orgni.<br />
It-tieni fa]i ta’ restawr<br />
kompliet fi Frar u Marzu bittindif<br />
<strong>tal</strong>-pajpijiet u l-kundizzjoni<br />
tag[hom.<br />
F’Mejju, Rino Geri u<br />
Claudio, espert ie[or <strong>tal</strong>jan<br />
;ew jintonawh u skont<br />
kelliem <strong>tal</strong>-parro//a dawn<br />
[adu bi//a xog[ol kbira.<br />
Barra l-[oss [lejju tieg[u dan<br />
l-orgni kien jindaqq wa[du<br />
jew flimkien ma’ dak<br />
elettroniku waqt li sintendi<br />
jinstema’ minn <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-gallarija<br />
fa//ata <strong>tal</strong>-ar<strong>tal</strong> ma;;ur. Issa,<br />
bix-xieraq, qed ikun indurat<br />
bid-deheb l-interzjar <strong>tal</strong>armatura<br />
tieg[u.<br />
:ew idoqquh diversi<br />
organisti u kellhom kliem ta’<br />
tif[ir. Jien u anzjani o[rajn<br />
b[ali, li dejjem konna<br />
nisimg[u dan l-orgni,<br />
nistqarru li qatt ma smajnieh<br />
daqshekk sabi[.<br />
Te]or li kien salvat u ta’<br />
din l-inizjattiva grazzi kbira<br />
l<strong>il</strong>l-Ar/ipriet u l-kleru; lissagristan<br />
Adrian u l-helpers<br />
kollha spe/jalment l-<br />
organista Nev<strong>il</strong> Attard u l<strong>il</strong><br />
min kien u g[adu involut<br />
f’din l-opra.<br />
A[na l-Qormin :or;jani<br />
m’g[andna xejn eg[]e] m<strong>il</strong>lknisja<br />
tag[na u nappella biex<br />
inkomplu nie[du [sieb itte]ori<br />
li g[andna fiha.<br />
Parro//a li twaqqfet qabel<br />
l-1436 u nsej[<strong>il</strong>ha ‘prin/ipali’<br />
g[aliex hi kienet li<br />
kkumpanjat <strong>il</strong>-;rajjiet kollha<br />
ta’ fer[ u ta’ niket li se[[ew<br />
tul aktar minn erba’ mitt sena<br />
m<strong>il</strong>l-bini tag[ha minn {al<br />
Qormi sal-g[olja Sciberras,<br />
<strong>il</strong>lum <strong>il</strong>-belt Valletta.<br />
Insej[<strong>il</strong>ha ‘ar/imatri/i’<br />
g[aliex hi omm u nanna ta’<br />
parro//i li [ar;u minnha.<br />
Nag[ti parir lin-nies <strong>tal</strong>parro//i<br />
kollha f’Malta u<br />
G[awdex biex jie[du [sieb<br />
it-te]ori <strong>tal</strong>-knejjes<br />
parrokkjali sbie[ tag[hom<br />
g[aliex wara r-reli;jon<br />
kattolika tag[na, huma l-<br />
ikbar te]ori li g[andna<br />
f’pajji]na.<br />
EMANUEL PORTELLI<br />
{al Qormi
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Ittri l<strong>il</strong>l-Editur 21<br />
De/i]jonijiet li jirriflettu l-opinjoni <strong>tal</strong>-poplu<br />
Sur Editur,<br />
Il-Partit Nazzjonalista minn<br />
dejjem kien mag[ruf li qatt<br />
ma lag[ab mal-prin/ipji u<br />
anke jekk g[al xi ]mien<br />
jista’ jidher li jkun bata<br />
minn de/i]jonijiet li jie[u,<br />
Politikant d<strong>il</strong>ettant u irresponsabbli<br />
Sur Editur,<br />
Joseph Muscat, <strong>il</strong>-Kap <strong>tal</strong>-<br />
Oppo]izzjoni sejja[ l<strong>il</strong> Tonio<br />
Fenech b[ala Ministru <strong>tal</strong>-<br />
Finanzi ‘d<strong>il</strong>ettant’.<br />
Il-kapa/ità jew le fixxog[ol<br />
li tkun qed tag[mel<br />
jag[tuhielek dawk l-<br />
organizzazzjonijiet<br />
professjonali internazzjonali u<br />
Ewropej li g[andhom <strong>il</strong>kompetenza<br />
jag[mlu dan.<br />
Mela Tonio Fenech u l-<br />
<strong>Gvern</strong> ta’ Lawrence Gonzi<br />
hawnhekk g[andhom biex<br />
jifta[ru. Il-progress<br />
ekonomiku u s-serjetà<br />
finanzjarja ta’ Malta kienu<br />
mfa[[ra minn kul[add.<br />
Issa [a ni;u g[allprestazzjoni<br />
politika ta’<br />
Joseph Muscat. Dan [lief<br />
[merijiet u u-turns politi/i<br />
kolossali ma g[am<strong>il</strong>x u dan<br />
sa[ansitra qabel kien<br />
imla[[aq kap!<br />
Ibda m<strong>il</strong>l-oppo]izzjoni<br />
antika tieg[u lejn id-d[ul ta’<br />
Malta fl-UE anzi jien ng[id li<br />
g[andu antipatija kbira lejn l-<br />
Unjoni Ewropea nnifisha<br />
b[ala istituzzjoni. Wara beda<br />
jg[id kemm l-UE hi tajba u<br />
kemm hu sar ewropeista<br />
fit-tul dejjem ing[ata<br />
ra;un.<br />
L-a[[ar de/i]jonijiet <strong>tal</strong>-<br />
E]ekuttiv Nazzjonalista<br />
nistg[u ng[idu li jirriflettu<br />
dak li kien qed ja[seb u<br />
jistenna l-poplu.<br />
konvint. Jien ma nemmnux.<br />
G[alija dik konvenjenza<br />
politika.<br />
G[adda ]-]mien u l<strong>il</strong> Joseph<br />
la[[quh mexxej u baqa’<br />
g[addej jitkellem kif jaqb<strong>il</strong>lu.<br />
Niftakar li hekk kif sar<br />
mexxej kien mar g[and iddittatur<br />
Gaddafi u ;ie lura<br />
fer[an rebbie[ u trijonfanti<br />
jifta[ar li kienu tawh a//ess<br />
g[al parti m<strong>il</strong>l-ftehim I<strong>tal</strong>o-<br />
Libjan dwar l-immigrazzjoni.<br />
Dak <strong>il</strong>-ftehim kien di;a <strong>il</strong>u<br />
]mien kollu kemm hu <strong>fuq</strong> l-<br />
internet, ji;ifieri d-dinja<br />
kollha kellha a//ess g[alih.<br />
Hekk beda b[ala mexxej u<br />
hekk baqa’ sejjer, ;urnata<br />
wara l-o[ra j]id f<strong>il</strong>-[rejjef u<br />
jsir aktar professjonali fl-u]u<br />
ta’ dik l-arma.<br />
Tant hu minnu dan li wasal<br />
sa[ansitra jgiddeb l<strong>il</strong>u nnifsu.<br />
Kien <strong>il</strong>-{add 23 ta’<br />
Novembru 2008 u Joseph<br />
Muscat kien qed jitkellem<br />
f’Marsascala. Hemmhekk<br />
Muscat g[al darba o[ra kien<br />
ta parir [a]in l<strong>il</strong> Gonzi b<strong>il</strong>li<br />
[ajru jag[mel b[all-<strong>Gvern</strong><br />
Ingli] u jra[[as <strong>il</strong>-VAT [alli<br />
jibqa’ aktar flus fi bwiet innies.<br />
Min kien involut f’dawn<br />
id-de/i]jonijiet g[andu<br />
j[ossu trankw<strong>il</strong>l li<br />
interpreta x-xewqa tannazzjonalisti<br />
;enwini kollha.<br />
F. CASSAR<br />
{al Qormi<br />
Mal-HSBC se jkun safe jew vendikattiv^<br />
Sur Editur,<br />
Kul[add g[adu jiftakar <strong>il</strong>-;lieda kbira li l-<br />
Partit Laburista kien g[amel kontra l-bejg[<br />
<strong>tal</strong>-Mid Med Bank l<strong>il</strong>l-HSBC, b’Alfred Sant u<br />
Joseph Muscat <strong>fuq</strong> quddiem nett ta’ dik <strong>il</strong>-<br />
;lieda. Muscat kien sejja[ dak <strong>il</strong>-bejg[ b[ala l-<br />
akbar hold-up li qatt sar f’Malta.<br />
Anke wara li sar <strong>il</strong>-bejg[ l<strong>il</strong>l-HSBC, Sant<br />
kien jg[id li jekk ikun f<strong>il</strong>-gvern kien jara kif<br />
ira]]an dak <strong>il</strong>-bank ;gant biex ma jispi//ax<br />
jiddomina u jimmonopolizza x-xena bankarja<br />
f’Malta.<br />
Minn dak li bassru Sant u Muscat ma ;ara<br />
xejn. Anzi n-numru ta’ banek f’Malta ]died<br />
b<strong>il</strong>-bosta!<br />
I]da [a ni;u g[al-lum.<br />
Dan l-a[[ar rajna to[ro; aktar f<strong>il</strong>-bera[ u<br />
bla mist[ija l-karatteristika ta’ tpattija <strong>tal</strong>-<br />
Labour.<br />
Allura jien nistaqsi: gvern futur laburista<br />
fejn jid[ol l-HSBC se jkun safe jew<br />
vendikattiv?<br />
Perswa] li l-impjegati u x-shareholders ta’<br />
dak <strong>il</strong>-bank jixtiequ jkunu jafu x’tista’ tkun <strong>il</strong>po]izzjoni<br />
tag[hom.<br />
Dan jinteressa wkoll l<strong>il</strong> kull min g[andu<br />
flusu f’dak <strong>il</strong>-bank u lin-nies <strong>tal</strong>-business li<br />
jinqdew bih biex imexxu n-negozju tag[hom.<br />
J. GALEA<br />
{ad-Dingli<br />
Mela g[addew sentejn u<br />
Lawrence Gonzi waqt <strong>il</strong>programm<br />
Xarabank <strong>tal</strong>-<br />
:img[a 5 ta’ Novembru<br />
2010 kien fakkar l<strong>il</strong> Muscat<br />
f’dak <strong>il</strong>-parir [a]in li kien<br />
tah.<br />
Dakinhar Muscat kien [a<br />
tbaqbiqa kbira u kien /a[ad u<br />
giddeb l<strong>il</strong>l-Prim Ministru li<br />
kien qal dak <strong>il</strong>-kliem. Issa<br />
kull min irid jara x’kienet <strong>il</strong>verità,<br />
kull ma g[andu<br />
jag[mel hu li jara l-orizzont<br />
<strong>tal</strong>-24 ta’ Novembru 2008 u<br />
malajr jikkonferma li Muscat<br />
wasal igiddeb l<strong>il</strong>u nnifsu.<br />
Biex wie[ed jifhem kif<br />
jispara l-pariri Joseph Muscat,<br />
u dan <strong>fuq</strong> l-aktar affarijiet<br />
serji, nag[mel kumment ]g[ir<br />
<strong>fuq</strong> dik <strong>il</strong>-mi]ura li kien [a l-<br />
<strong>Gvern</strong> Ingli] meta kien<br />
ra[[as <strong>il</strong>-VAT b’punt<br />
per/entwali wie[ed.<br />
Fi ]mien sena, <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
Ingli] kien kostrett jer;a’<br />
jg[olli l-VAT bi tliet punti!<br />
Dan kollu barra li<br />
jikkonferma l<strong>il</strong> Joseph<br />
Muscat b[ala d<strong>il</strong>ettant u<br />
irresponsabbli!<br />
ALF. DARMANIN<br />
{’Attard<br />
L-ipokrisija><br />
Leo Brincat — 1984<br />
Leo Brincat — 2012<br />
Sur Editur,<br />
F’It-Tor/a ta’ nhar <strong>il</strong>-{add 30<br />
ta’ Settembru, 1984 kien<br />
deher artiklu miktub minn Leo<br />
Brincat. L-artiklu kien mimli<br />
tg[ajjir u tixwix kontra n-<br />
nazzjonalisti u kien jismu ‘Lag[ar<br />
difett: L-ipokrisija!’.<br />
F’dak l-artiklu Leo Brincat<br />
g[awwe; l-istorja ta’ pajji]na<br />
b<strong>il</strong>li fost affarijiet o[ra kiteb li<br />
l-laburisti kienu l-vittmi <strong>tal</strong>vjolenza<br />
politika f<strong>il</strong>waqt li n-<br />
nazzjonalisti kienu dawk li<br />
jippermettuha!<br />
I]da l-aktar paragrafu li<br />
laqatni fost dak l-attakk kollu<br />
kien dan li ;ej: “Jakku]awna<br />
b’tattika dittatorjali meta kull<br />
ma qed nag[mlu hu bl-istess<br />
sa[[a <strong>tal</strong>-mezzi legali li<br />
g[andna g[ad-dispo]izzjoni<br />
tag[na.”<br />
Kien ]mien <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
Laburista ta’ minoranza<br />
dikjarat minn Joseph Muscat<br />
b[ala storikament u<br />
moralment skorrett.<br />
Ftakart f’dan kollu u ftakart<br />
ukoll f’dak li stqarr Leo<br />
Brincat f’The Times <strong>tal</strong>-31 ta’<br />
Jannar 2012 Pa;na 5. “Illum<br />
wie[ed jifhem kemm kienet<br />
Artiklu oxxen<br />
dwar Eddie<br />
Fenech Adami<br />
li kien deher<br />
f’It-Tor/a<br />
tat-30 ta’<br />
Settembru<br />
1984 flimkien<br />
ma’ kitba<br />
ta’ Leo Brincat<br />
de/i]joni [a]ina li bqajna<br />
hemm” (f<strong>il</strong>-poter).<br />
Smajtha tfaqqa’? Imma dak<br />
it-tixwix u gideb li kienu<br />
xerrdu Leo Brincat u s[abu<br />
fit-tmeninijiet hemm baqa’ u<br />
kellu l-konsegwenzi terribbli<br />
tieg[u.<br />
Imbag[ad ji;ik Leo Brincat<br />
<strong>il</strong>lum u jibqa’ jippontifika qisu<br />
mhux hu. Dik ipokrisija!<br />
Irrid in]id li ma’ dak l-<br />
artiklu infami ta’ Leo Brincat<br />
fl-istess pa;na kien hemm<br />
artikli ie[or li jipparaguna l<strong>il</strong><br />
Eddie Fenech Adami ma’<br />
Hitler bir-ritratti b’kollox<br />
inklu] l-arma <strong>tal</strong>-PN u l-<br />
iswastika nazista.<br />
Ma nafx jekk dan <strong>il</strong>paragun<br />
kienx xog[lu wkoll.<br />
Forsi Leo g[andu wi//u tant<br />
sfiq li jekk inhu l-ka] jie[u r-<br />
responsabb<strong>il</strong>tà tieg[u!<br />
G[all-informazzjoni ta’ Leo<br />
Brincat, Eddie Fenech Adami<br />
kien <strong>il</strong>-bniedem li [eles l<strong>il</strong><br />
Malta (inklu] lis-Sur Brincat)<br />
minn tra;edja kbira nazzjonali<br />
u dan permezz tad-doni li hu<br />
m]ejjen bihom.<br />
M. ABELA<br />
Il-Belt Valletta
22 Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
internazzjonali<br />
IS-SIRJA<br />
Bat<strong>tal</strong>ji f’Aleppo bin-NU<br />
tanalizza s-sitwazzjoni<br />
Inqalg[u bat<strong>tal</strong>ji bejn ribelli<br />
u l-qawwiet <strong>tal</strong>-gvern<br />
f’Aleppo, it-tieni l-aktar<br />
belt importanti tas-Sirja<br />
meta s-Segretarju-:enerali<br />
tan-Nazzjonijiet Uniti Ban<br />
Ki-moon g[andu jibg[at<br />
rappre]entant f’dan <strong>il</strong>-pajji]<br />
biex janalizza s-sitwazzjoni<br />
f’dan <strong>il</strong>-mument kritiku.<br />
Hu mifhum li r-<br />
rappre]entant inkwistjoni<br />
hu Herve Ladsous li g[andu<br />
l-kariga ta’ Sotto-Segretarju<br />
:enerali g[all-Missjonijiet<br />
li J]ommu l-Pa/i – meta l-<br />
:eneral Babacar Gaye, l-<br />
og[la konsulent m<strong>il</strong>itari<br />
tan-NU, mistenni jmexxi l-<br />
missjoni <strong>tal</strong>-UNSMIS.<br />
L-a[[ar ]v<strong>il</strong>uppi qed<br />
ise[[u wara li l-Kuns<strong>il</strong>l tas-<br />
Sigurtà tan-NU approva<br />
estensjoni ta’ tletin jum<br />
g[all-UNSMIS – <strong>il</strong>missjoni<br />
(fis-Sirja) g[allosservaturi<br />
li mhumiex<br />
armati – u anki wara li r-<br />
Russja u /-?ina e]er/itaw<br />
<strong>il</strong>-veto rigward irri]oluzzjoni<br />
(<strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l)<br />
g[all-impo]izzjoni ta’ aktar<br />
sanzjonijiet <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
<strong>tal</strong>-President Sirjan Bashar<br />
al-Assad.<br />
F<strong>il</strong>waqt li Ban sejja[ biex<br />
<strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l tas-Sigurtà tan-<br />
NU ‘jirdoppja l-isforzi biex<br />
imexxi l-impenji tieg[u<br />
minbarra li jesi;i birresponsabb<strong>il</strong>tà<br />
kollettiva’,<br />
<strong>il</strong>-qawwiet <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> Sirjan<br />
ibbumbardjaw lir-ribelli<br />
f’Damasku matul <strong>il</strong>-lejl <strong>tal</strong>-<br />
:img[a u s-Sibt, b<strong>il</strong>-;lied<br />
f’Aleppo jikkon/entra <strong>fuq</strong><br />
id-distrett ta’ Salah al-Din<br />
qabel infirex lejn l-in[awi<br />
ta’ Sakhur u Haydariya.<br />
Qabel l-in/identi, Aleppo<br />
– li mhix ’<strong>il</strong> bog[od mit-<br />
Turkija – ma g[addietx<br />
mid-dmija ta’ kuljum li<br />
batew diversi bliet Sirjani<br />
o[ra mindu l-moviment ta’<br />
Sirjani li jridu d-<br />
demokrazija qamu kontra r-<br />
re;im ta’ Assad fl-2011.<br />
Fl-istess [in, l-osservaturi<br />
qed jg[idu li l-inkwiet<br />
f’Aleppo hu fattur<br />
sinifikanti g[all-<strong>Gvern</strong> ta’<br />
Assad peress li dawn l-<br />
in[awi, qabel – u f<strong>il</strong>-parti<br />
kbira – ma kinux affettwati<br />
mir-rewwixta.<br />
Madankollu, <strong>il</strong>-qawwiet<br />
tar-re;im issa re;g[u [atfu<br />
kontroll ta’ Midan, distrett<br />
f<strong>il</strong>-qalba ta’ Damasku, wara<br />
bat<strong>tal</strong>ji [orox mar-ribelli li<br />
rri]ultaw f’wied ta’ qerda.<br />
IL-FILIPPINI> Ra;el jerfa’ lit-tfajla tieg[u waqt li jimxi fl-g[arg[ar fi triq ta’ Man<strong>il</strong>a wara n]ul ta’ xita<br />
qawwija ka;un <strong>tal</strong>-maltempata tropikali mlaqqma ‘Ferdie’. (Reuters)<br />
IS-SUDAN T’ISFEL<br />
Jakku]a lis-Sudan dwar attakk<br />
Is-Sudan t’Isfel <strong>il</strong>biera[<br />
akku]a lis-Sudan <strong>tal</strong>li wettaq<br />
bumbardamenti m<strong>il</strong>l-ajru <strong>fuq</strong><br />
it-territorju tieg[u qrib <strong>il</strong>fruntiera<br />
komuni i]da l-<br />
Armata ta’ Khartoum qed<br />
ti/[ad dan.<br />
Il-;irien, f’Apr<strong>il</strong>, kienu<br />
waslu qrib [afna ta’ gwerra<br />
to<strong>tal</strong>i wara sensiela ta’<br />
in/identi vjolenti fl-in[awi<br />
<strong>tal</strong>-fruntiera li ]vol;ew b[ala<br />
l-aktar ]v<strong>il</strong>uppi serji mindu<br />
s-Sudan t’Isfel inqata’ mis-<br />
Sudan u ddikjara l-<br />
indipendenza minn<br />
Khartoum sena <strong>il</strong>u (ta[t <strong>il</strong>ftehim<br />
g[all-pa/i <strong>tal</strong>-2005 li<br />
kkonkluda g[exieren ta’ snin<br />
ta’ gwerra /iv<strong>il</strong>i).<br />
Intant, kelliema f’Juba qalu<br />
li ajruplani <strong>tal</strong>-gwerra tas-<br />
Sudan attakkaw l-in[awi ta’<br />
Rumaker fiz-zona ta’ Bahr al<br />
Ghazal fejn indarbu <strong>tal</strong>-anqas<br />
]ew; persuni – f<strong>il</strong>waqt li l-<br />
m<strong>il</strong>itar f’Khartoum irribatta<br />
din l-akku]a.<br />
Fl-istess [in, diffi/li biex<br />
wie[ed jivverifika akku]i ta’<br />
dan it-tip min[abba n-nuqqas<br />
ta’ a//ess g[al dik <strong>il</strong>fruntiera<br />
remota –<br />
g[alkemm hu mifhum li l-<br />
;urnalisti <strong>tal</strong>-a;enzija<br />
Reuters raw b’g[ajnejhom<br />
ka]i fejn it-territorju tas-<br />
Sudan t’Isfel spi//a su;;ett<br />
g[al diversi bumbardamenti.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Internazzjonali 23<br />
L-ISTATI UNITI<br />
Jammetti li ried itajjar<br />
bini <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
b’mudelli <strong>tal</strong>-ajruplani<br />
?ittadin Amerikan li<br />
jappo;;ja l<strong>il</strong>l-grupp<br />
terroristiku Al-Qaida<br />
ammetta li pprova jtajjar <strong>il</strong>-<br />
Pentagon u l-bini <strong>tal</strong>-<br />
Capitol, f’Washington,<br />
permezz ta’ mudelli <strong>tal</strong>ajruplani<br />
mimlijin bi<br />
splussivi u li ja[dmu birremote<br />
control.<br />
Rezwan Ferdaus, ta’ 26<br />
sena, spi//a arrestat<br />
f’Settembru li g[adda wara<br />
investigazzjoni elaborata li<br />
wettqu l-a;enti <strong>tal</strong>-FBI u<br />
meta uffi/jali federali kienu<br />
ppu]aw b[ala membri <strong>tal</strong>-<br />
Al-Qaida li suppost kellhom<br />
‘jipprovdulu l-isplussivi’.<br />
Intant, [ar;et <strong>il</strong>-konferma<br />
li l-prosekuturi u l-avukati<br />
g[all-imputat issa qablu li<br />
jirrakkomandaw li Ferdaus<br />
– li kien <strong>il</strong>u jippjana jihad<br />
(gwerra qaddisa) m<strong>il</strong>l-2010<br />
IL-BULGARIJA<br />
– jiskonta sbatax-<strong>il</strong> sena<br />
[abs ta[t forma ta’ ftehim<br />
mal-Prosekuzzjoni li minna[a<br />
tag[ha qablet li<br />
twaqqa’ erba’ mis-sitt<br />
akku]i ori;inali mi;juba<br />
kontra tieg[u.<br />
L-imputat ammetta, fost<br />
o[rajn, li ried ‘iwettaq [sara<br />
l<strong>il</strong>l-bini <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> permezz<br />
ta’ splussivi’ f<strong>il</strong>waqt li tenna<br />
li ja//etta t-terminu ta’<br />
pri;unerija.<br />
Ferdaus, li l-;enituri<br />
tieg[u ;ejjin minn<br />
Bangladesh u li twieled f’<br />
Massachusetts, iggradwa<br />
f<strong>il</strong>-physics minn università<br />
ta’ Boston u mifhum li ried<br />
jivvendika ru[u mal-Istati<br />
Uniti wara li websajts <strong>tal</strong>gruppi<br />
<strong>tal</strong>-jihad u f<strong>il</strong>mati<br />
spe/ifi/i kienu<br />
kkonvin/ewh li qed jg[ix<br />
f’pajji] malinn.<br />
L-ebda identifikazzjoni<br />
Uffi/jali qed isibuha diffi/li<br />
biex jidentifikaw <strong>il</strong>-bomber<br />
suwi/ida li nhar l-Erbg[a<br />
qatel [ames turisti I]raeljani u<br />
x-xufier Bulgaru ta’ xarabank<br />
fl-ajruport ta’ Burgas – u<br />
meta kompliet l-anali]i <strong>tal</strong>kampjuni<br />
tad-DNA li ttie[du<br />
m<strong>il</strong>l-fdalijiet <strong>tal</strong>-aggressur.<br />
Intant, kelliema g[ad-<br />
Dipartiment tad-Difi]a <strong>tal</strong>-<br />
Istati Uniti qed jg[idu li l-<br />
attakk jirrifletti /erti elementi<br />
<strong>tal</strong>-Hezbollah (<strong>il</strong>-grupp<br />
m<strong>il</strong>itanti f<strong>il</strong>-Libanu)<br />
g[alkemm <strong>il</strong>-Pentagon ta’<br />
Washington sostna li mhux<br />
f’po]izzjoni li jag[mel iddeterminazzjoni<br />
finali.<br />
Fl-istess [in, mhux esklu] li<br />
l-attakk f’Burgas jista’ jkun<br />
parti minn gwerra sigrieta<br />
i]da vjolenti bejn I]rael u l-<br />
Iran u li kapa/i kien ‘twe;iba’<br />
g[al attakki ri/enti <strong>fuq</strong><br />
xjenzati Iranjani li<br />
jispe/jali]]aw f<strong>il</strong>-qasam<br />
nukleari.<br />
}g[a]ag[ imbikkmin jiftakru fi s[abhom maqtula waqt <strong>il</strong>-velja f’Aurora, fl-Istat ta’ Kolorado<br />
(Reuters)<br />
L-ISTATI UNITI<br />
Luttu wara l-qt<strong>il</strong> bru<strong>tal</strong>i<br />
Il-poplu Amerikan g[adu<br />
ssummat wara l-a[[ar<br />
massakru bla sens ta’ persuni<br />
inno/enti, b<strong>il</strong>-President <strong>tal</strong>-<br />
Istati Uniti Barack Obama<br />
jaqta’ [esrem vja;; li kien<br />
qed jag[mel fi Florida – li<br />
kien qed isir b[ala parti m<strong>il</strong>lkampanja<br />
elettorali – biex<br />
jirritorna f’Washington.<br />
Il-Pulizija b[alissa qed<br />
i]]omm arrestat l<strong>il</strong> James<br />
Eagan Holmes, ra;el ta’ 24<br />
sena, li hu suspettat li wettaq<br />
l-isparatura f’/inema ta’<br />
Denver, f’Kolorado f’[in meta<br />
l-kumpless kien ippakkjat binnies<br />
li marru biex jaraw l-<br />
a[[ar f<strong>il</strong>m fis-sensiela<br />
‘Batman’ li jismu The Dark<br />
Knight Rises.<br />
L-isparatura swiet <strong>il</strong>-[ajja<br />
ta’ 12-<strong>il</strong> persuna, b’<strong>tal</strong>-anqas<br />
sittin jindarbu, u Obama – li<br />
[are; direttivi biex <strong>il</strong>-bnadar<br />
kollha fl-Istati Uniti jittajru<br />
mezz’asta – sa[aq, waqt<br />
diskors, li l-[ajja hi fra;li u<br />
x’aktarx li l-bniedem ma<br />
jifhem qatt x’iwassal biex<br />
persuna teqred u titterrorizza<br />
l<strong>il</strong> [addie[or.<br />
Il-President fl-istess [in<br />
wieg[ed li l-<strong>Gvern</strong> Federali se<br />
jag[mel minn kollox possibbli<br />
biex ja//erta li ssir ;ustizzja<br />
g[al ‘dan id-delitt terribbli’,<br />
b’Holmes – li spi//a arrestat<br />
m<strong>il</strong>l-pulizija li rawh f’zona<br />
g[all-parke;; vi/in i/-/inema<br />
fis-subborg ta’ Aurora –<br />
g[andu jittella’ l-qorti g[ada.<br />
Matul <strong>il</strong>-lejl <strong>tal</strong>-:img[a u s-<br />
Sibt, mijiet ta’ residenti<br />
f’Aurora [adu sehem f’velja<br />
spe/jali b’rispett g[all-vittmi<br />
<strong>tal</strong>-massakru f<strong>il</strong>waqt li l-a[[ar<br />
rapporti qalu li g[ad fadal l-<br />
g[exieren ta’ midruba m<strong>il</strong>lattakk<br />
l-isptar u li <strong>tal</strong>anqas<br />
g[axra minnhom jinsabu<br />
f’sitwazzjoni kritika.<br />
Sadattant, komplew l-isforzi<br />
<strong>tal</strong>-Pulizija – meg[juna minn<br />
esperti <strong>tal</strong>-gvern – biex<br />
ine[[u tag[mir splussiv u<br />
diversi booby-traps<br />
ikkumplikati mid-dar ta’<br />
Holmes li kien armat ta’<br />
snienu meta nqabad m<strong>il</strong>luffi/jali<br />
<strong>tal</strong>-li;i.<br />
Fl-istess [in, l-awtoritajiet<br />
g[ad ma sabux konnessjoni<br />
potenzjali bejn id-delitt fa[xi<br />
u xi moviment terroristiku, u<br />
[add ma jaf x’kien <strong>il</strong>-veru<br />
skop <strong>tal</strong>-qattiel – b’Holmes<br />
lanqas ma g[andu rekord<br />
kriminali f’Aurora.<br />
SPANJA<br />
L-inkwiet fiskali jkompli<br />
Kibru l-problemi finanzjari ta’<br />
Spanja minkejja li l-Ministri<br />
<strong>tal</strong>-Finanzi taz-zona ewro<br />
approvaw ftehim biex<br />
jis<strong>il</strong>fuha sa mitt b<strong>il</strong>jun ewro<br />
g[as-sostenn <strong>tal</strong>-banek<br />
tag[ha.<br />
Il-Ministri taz-zona ewro<br />
qablu rigward is-self b<strong>il</strong>-patt li<br />
Spanja ttejjeb l-<br />
amministrazzjoni u r-<br />
regolazzjoni tas-settur bankarju.<br />
Intant, ir-re;jun ta’<br />
Valencia li qed jeg[req ta[t <strong>il</strong>pi]<br />
tad-dejn issa <strong>tal</strong>ab self<br />
mhux spe/ifikat minn fond<br />
;did ‘g[al salvata;;’ li<br />
twaqqaf nhar <strong>il</strong>-:img[a, blimg[axijiet<br />
relatati g[allbonds<br />
<strong>fuq</strong> id-dejn ta’ Spanja<br />
issa jit<strong>il</strong>g[u g[al 7.28 f<strong>il</strong>-mija,<br />
li b[ala rata qed titqies b[ala<br />
insostenibbli g[at-tul ta]-<br />
]mien.
24 Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Nhar <strong>il</strong>-:img[a jifta[<br />
<strong>il</strong>-Festival <strong>tal</strong>-Birra ta’ Farsons<br />
It-32 edizzjoni <strong>tal</strong>-Farsons Great Beer<br />
Festival tibda nhar <strong>il</strong>-:img[a li ;ej, 27<br />
ta’ Lulju, u tibqa’ g[addejja sal-{add,<br />
5 ta’ Awwissu, f<strong>il</strong>-Park ta’ Ta’ Qali.<br />
Il-festival jifta[ kuljum fit-8 p.m. Idd[ul<br />
g[alih hu b’xejn u hemm parke;;<br />
kbir barra l-Park.<br />
Il-Farsons Great Beer Festival joffri<br />
l-aqwa ditti lokali u internazzjonali <strong>tal</strong>birra<br />
li hawn f’Malta kif ukoll l-aqwa<br />
<strong>tal</strong>ent lokali fid-divertiment.<br />
Ivan F<strong>il</strong>letti, Field Marketing<br />
Manager, Simonds Farsons Cisk plc,<br />
qal li l-Farsons Great Beer Festival hu<br />
l-akbar festival li jsir g[all-apert<br />
f’Malta u l-uniku festival li jibqa’<br />
g[addej g[al g[axart <strong>il</strong>jieli s[a[.<br />
“Il-festival dejjem ikollu attendenza<br />
tajba u l-atmosfera tieg[u tolqot kemm<br />
<strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ji u kif ukoll li]-]g[a]ag[, u<br />
kull sena qed niksru r-rekord <strong>tal</strong>attendenza.”<br />
Fost l-aqwa ditti lokali <strong>tal</strong>-birra li se<br />
jkun hemm f<strong>il</strong>-festival, min jattendi se<br />
jsib <strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ja <strong>tal</strong>-birra Cisk li reb[et<br />
diversi premjijiet matul is-snin: Cisk<br />
Lager, Cisk Export, Cisk Excel u Cisk<br />
Ch<strong>il</strong>l, li tnediet is-sena li g[addiet. Ma<br />
jonqsux ukoll <strong>il</strong>-birer klassi/i: Hopleaf<br />
Pale Ale u Blue Label Ale li j]ommu<br />
t-tradizzjoni tax-xorb <strong>tal</strong>-birra [ajja.<br />
Id-ditti internazzjonali <strong>tal</strong>-birra li se<br />
jkun hemm jinkludu: Carlsberg mid-<br />
Danimarka, Budweiser m<strong>il</strong>l-Amerika,<br />
Guinness u K<strong>il</strong>kenny m<strong>il</strong>l-Irlanda,<br />
John Smith’s Extra Smooth m<strong>il</strong>l-<br />
Wie[ed m<strong>il</strong>l-artisti jferra[ lit-tfal f<strong>il</strong>-ferg[a rinnovata<br />
<strong>tal</strong>-HSBC f<strong>il</strong>-Mosta waqt ‘Jum g[all-Fam<strong>il</strong>ja’<br />
:urnata spe/jali<br />
f’ferg[at <strong>tal</strong>-HSBC<br />
Nhar is-Sibt, 14 ta’ Lulju, kienet ;urnata spe/jali f<strong>il</strong>-ferg[at<br />
rinnovati <strong>tal</strong>-HSBC f<strong>il</strong>-Mosta, is-Swieqi u Ra[al :did kif<br />
ukoll <strong>il</strong>-ferg[a <strong>tal</strong>-HSBC fir-Rabat, G[awdex.<br />
Il-fam<strong>il</strong>ji kienu m<strong>il</strong>qug[a f’ambjent divertenti kollu kuluri<br />
u animat. It-tfal [adu pja/ir b<strong>il</strong>-log[ob, sessjonijiet ta’<br />
tpin;ija <strong>fuq</strong> l-u/u[, u bl-attivitajiet <strong>tal</strong>-balloon artists, f<strong>il</strong>waqt<br />
li l-klijenti [adu vanta;; minn offerti spe/jali <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-prodotti<br />
<strong>tal</strong>-HSBC Life.<br />
It-tfal kollha li attendew dan l-avveniment ir/evew rigal.<br />
Ing<strong>il</strong>terra, Beck’s m<strong>il</strong>l-:ermanja, u l-<br />
Corona m<strong>il</strong>l-Messiku, kif ukoll id-ditti<br />
Ingli]i u Irlandi]i ta/-/itru: Strongbow<br />
u Bulmer’s Original Cider. U<br />
G[all-ewwel darba dis-sena se jkun<br />
hemm ukoll birer internazzjonali o[ra<br />
ta’ spe/jalità.<br />
L-g[a]la ta’ ikel f<strong>il</strong>-Food Court<br />
tikkumplimenta l-g[a]la <strong>tal</strong>-birer. Ilmug<br />
uffi/jali <strong>tal</strong>-festival <strong>tal</strong>-2012 se<br />
jkun g[all-bejg[ minn [afna m<strong>il</strong>lbarijiet<br />
<strong>tal</strong>-festival.<br />
Trasport pubbliku. Intla[aq ftehim<br />
mal-Arriva biex toffri servizz ta’<br />
trasport pubbliku g[al Ta’ Qali u lura.<br />
L-Arriva se tkun qed toffri servizz<br />
dirett ta’ trasport pubbliku g[allfestival<br />
(sal-istej; ta’ [dejn l-Ambaxxata<br />
Amerikana) m<strong>il</strong>l-vened ta’<br />
Bu;ibba u l-Belt bi prezz ta’ €2.50<br />
kull vja;; ’l hemm u lura. In-nol<br />
jinkludi l-vja;; m<strong>il</strong>-lokalità sal-Belt<br />
jew Bu;ibba, <strong>il</strong>-vja;; minn hemm sa<br />
Ta’ Qali u lura u l-vja;; sad-dar.<br />
L-Arriva se tkun qed toffri wkoll<br />
servizz ta’ trasport g[al-lejl m<strong>il</strong>l-Park<br />
ta’ Ta’ Qali g[all-venda ta’ San :<strong>il</strong>jan<br />
u ta’ Bu;ibba minn nofs<strong>il</strong>lejl sas-1<br />
a.m..<br />
Minn dal-postijiet wie[ed jista’<br />
jaqbad <strong>tal</strong>-linja g[al rotta o[ra ta’<br />
b<strong>il</strong>lejl biex ikun jista’ jasal fejn jixtieq.<br />
F’kull venda se jkun hemm avvi]i u<br />
tag[rif g[all-passi;;ieri. G[al tag[rif<br />
ie[or id[ol fis-sit www.arriva.<strong>com</strong>.mt<br />
jew i//empel 21222000.<br />
Rebbie[a <strong>tal</strong>-kompetizzjoni<br />
ta’ GO <strong>fuq</strong> Facebook<br />
GO g[adha kemm [abbret irrebbie[a<br />
<strong>tal</strong>-a[[ar<br />
kompetizzjoni tag[ha <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>media<br />
so/jali fejn <strong>il</strong>-klijenti<br />
interattivi tag[ha kienu<br />
mistednin jie[du sehem u<br />
jippruvaw xortihom biex jirb[u<br />
rigali m<strong>il</strong>l-isba[. L-ismijiet tattliet<br />
rebbie[a dehru f<strong>il</strong>-pa;na<br />
ta’ GO f<strong>il</strong>-Facebook.<br />
Nadine Grech reb[et iPhone<br />
4S u apparat ta’ mowbajl Wi-Fi<br />
ta’ GO komplut bi tliet xhur ta’<br />
mob<strong>il</strong>e internet b’xejn <strong>fuq</strong> ittnejn.<br />
Claudine Chircop reb[et<br />
HTC One X u apparat ta’<br />
mowbajl Wi-Fi ta’ GO komplut<br />
bi tliet xhur ta’ mob<strong>il</strong>e internet<br />
b’xejn <strong>fuq</strong> it-tnejn.<br />
Rowena Scicluna akkwistat<br />
Samsung Galaxy SIII u apparat<br />
ta’ mowbajl Wi-Fi GO komplut<br />
bi tliet xhur ta’ mob<strong>il</strong>e internet<br />
b’xejn ukoll <strong>fuq</strong> l-ismartphone<br />
u l-apparat ta’ mowbajl Wi-Fi<br />
ta’ GO.<br />
Din <strong>il</strong>-kompetizzjoni onlajn<br />
ta’ GO ‘Ivvota u Irba[’ tnediet<br />
Ir-rebbie[a <strong>tal</strong>-kompetizzjoni ta’ GO. Mix-xellug> Nadine<br />
Grech, Claudine Chircop u Rowena Scicluna<br />
b[ala parti m<strong>il</strong>l-kampanja <strong>tal</strong>mob<strong>il</strong>e<br />
internet ta’ GO ‘Join the<br />
Revolution’. Il-pubbliku kien<br />
im[e;;e; jivvota g[all-karattru<br />
li jippreferu minn dawk li qed<br />
jidhru fir-reklami <strong>tal</strong>- mob<strong>il</strong>e<br />
internet ta’ GO, ji;ifieri:<br />
Althea, Ariane, Ph<strong>il</strong> u Paul.<br />
I]-]ewg karattri li rnexxielhom<br />
ji;bru l-aktar voti –<br />
flimkien ma]-]ew; personalitajiet<br />
l-o[ra – g[adhom kemm<br />
[adu sehem f’reality show li sar<br />
<strong>fuq</strong> cabin cruiser lussu].<br />
Il-kompetizzjoni kienet<br />
miftu[a mit-18 ta’ :unju sas-7<br />
ta’ Lulju u ;ibdet eluf ta’<br />
parte/ipanti kollha [erqana li<br />
jivvutaw g[all-karattru favorit<br />
tag[hom <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-ba]i <strong>tal</strong>esperjenza<br />
personali tag[hom<br />
mal-kampanja <strong>tal</strong>- mob<strong>il</strong>e<br />
internet ta’ GO li tnediet fis-suq<br />
matul <strong>il</strong>-;img[at li g[addew.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 25<br />
CollageKoordinazzjoni: Joe Cassar – mument@media.link.<strong>com</strong>.mt<br />
F’pa;ni o[ra><br />
26<br />
125 sena<br />
g[all-Esperanto<br />
28-29<br />
Patri Anastasju<br />
Cuschieri OC<br />
Illustrazzjonijiet minn<br />
artista :ermani]a f<strong>il</strong>-Belt<br />
F’kollaborazzjoni ma’ Heritage Malta u mal-Malta Classics<br />
Association, Evenings on Campus 2012 <strong>tal</strong>-Università ta’ Malta qed<br />
jippre]entaw wirja ta’ <strong>il</strong>lustrazzjonijiet g[all-Metamorfosi ta’ Ovidju<br />
m<strong>il</strong>l-artista :ermani]a Monika Beisner.<br />
B[al Ovidju, Monika Besiner hi wkoll artista li t[obb tg[id l-<br />
istejjer permezz tax-xbihat li to[loq. Tirrakkontahom bl-akbar reqqa<br />
u kumplessità. G[alhekk, wie[ed jiskanta meta josserva kemm dawn<br />
ix-xbihat g[andhom xebh mat-tpin;ija tat-tfal.<br />
Monika Beisner tgawdi reputazzjoni internazzjonali b[ala<br />
<strong>il</strong>lustratri/i <strong>tal</strong>-kotba tat-tfal. Il-wirjiet tag[ha daru d-dinja. Ittpin;ijiet<br />
tag[ha g[ad-Divina Commedia ta’ Dante (2005) kienu<br />
pubblikati f<strong>il</strong>-:ermanja u l-I<strong>tal</strong>ja. B[alissa qed ta[dem <strong>fuq</strong> l-epika<br />
ta’ G<strong>il</strong>gamex.<br />
Wie[ed jista’ jara din <strong>il</strong>-wirja ta’ sitta u tletin prin ta’ Monika<br />
Beisner f<strong>il</strong>-Mu]ew Nazzjonali <strong>tal</strong>-Arkeolo;ija,<br />
Triq ir-Repubblika, <strong>il</strong>-Belt Valletta, sa l-15<br />
ta’ Awwissu. Id-d[ul hu bla [las. Il-ftu[<br />
uffi/jali se jsir m<strong>il</strong>l-Prof.<br />
Paul Sant Cassia<br />
nhar it-Tlieta<br />
li ;ej.<br />
‘Deucalion’<br />
‘Daedalus Icarus’<br />
‘Semele Jupiter’
26 COLLAGE ANNIVERSARJU Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Gratulojn al Esperanto<br />
Il-lingwa tat-tabib Ludvik Lejzer Zamenhof tag[laq 125 sena<br />
Fis-26 ta’ Lulju ta’ dis-sena l-<br />
Esperanto, l-aktar lingwa<br />
]ag[]ug[a fost <strong>il</strong>-lingwi<br />
m[addma, jag[laq 125 sena<br />
(1887-2012). Gratulojn.<br />
Awguri.<br />
G[ax mhux b[alma ja[sbu<br />
xi w[ud, li d<strong>il</strong>-lingwa ma<br />
[admitx. Altru li [admet. Li<br />
sabet <strong>il</strong>-bsaten fir-roti, dak<br />
iva. Hawn [afna jitkellmu bl-<br />
Esperanto, anzi hemm min<br />
jg[id li hemm mal-erba’<br />
m<strong>il</strong>juni li jafuh. Diffi/li tkun<br />
taf pre/i]. Nafu biss li l-<br />
ammont <strong>tal</strong>-g[aqdiet u istituti<br />
esperantisti mxerrda maddinja<br />
jitqiesu m<strong>il</strong>l-‘jarlibro’<br />
(yearbook), <strong>il</strong>-ktieb li jo[ro;<br />
kull sena b<strong>il</strong>-lista tag[hom.<br />
Il-Lingwa<br />
Morru f<strong>il</strong>-kungressi <strong>tal</strong>-<br />
Esperanto li huma organizzati<br />
f’[afna pajji]i kull sena u<br />
tisimg[uhom jitkellmu bih u<br />
jag[tu konferenzi bih. Bih<br />
issib kanzunetti biex ma<br />
noqg[odx insemmi l-lukandi<br />
li juru ismu <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-bibien<br />
tag[hom.<br />
Il-letteratura bl-Esperanto hi<br />
vasta, kemm dik ori;inali kif<br />
ukoll tradotta. Jien stess<br />
g[andi diversi xog[lijiet<br />
tieg[i biha u qlibt fiha<br />
xog[lijiet b<strong>il</strong>-Malti u m<strong>il</strong>l-<br />
Malti fiha.<br />
Insemmi biss i]-]ew;<br />
antolo;iji ta’ poe]ija ta’ poeti<br />
Maltin u dan l-a[[ar <strong>tal</strong>-ktieb l-<br />
isfar ta’ P. Mark Montebello:<br />
Jien Manwel Dimech.<br />
Ma rridx ninsa nsemmi li<br />
das-sajf se nie[u sehem f<strong>il</strong>kungress<br />
<strong>tal</strong>-esperantisti Taljani<br />
f’Mazara del Vallo, fi Sqallija,<br />
fejn jien mistieden nitkellem<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-lingwa Maltija. U dan<br />
kollu bl-Esperanto. Altru mela<br />
li l-Esperanto qed ja[dem!<br />
It-Tabib Ludvik Lejzer<br />
Zamenhof ippubblika l-lingwa<br />
tieg[u f’La Unua Libro (Lewwel<br />
ktieb) ta[t l-isem falz<br />
ta’ Doktoro Esperanto minn<br />
fejn <strong>il</strong>-lingwa mbag[ad [adet<br />
isimha. F<strong>il</strong>-bidu kien b[ala<br />
student fl-iskola sekondarja<br />
ta’ Bjalistok, f<strong>il</strong>-Polonja, dak<br />
i]-]mien ta[t ir-Russja, li<br />
beda jo[lom b’lingwa ;dida li<br />
setg[et tg[in l<strong>il</strong>l-umanità. U<br />
d<strong>il</strong>-vi]joni kompla sa[[a[ha<br />
meta sar tabib.<br />
Meta kiteb d<strong>il</strong>-lingwa<br />
Zamenhof qag[ad attent li<br />
jwarrab id-diffikultajiet u l-<br />
e//ezzjoni, f’kelma wa[da t-<br />
toqol <strong>tal</strong>-lingwi, u kitibha<br />
[afifa apposta biex wie[ed<br />
jitg[allimha malajr u jibda<br />
jinqeda biha. F’d<strong>il</strong>-lingwa<br />
;dida nsibu mag[quda<br />
flimkien elementi <strong>tal</strong>-lingwi<br />
rumanzi, :ermani]i u Slavi.<br />
L-ewwel g[aqdiet<br />
esperantisti bdew ifaqqsu<br />
kullimkien. L-ewwel kungress<br />
<strong>tal</strong>-Esperanto kien sar<br />
f’Boulogne-sur-mer, Franza, fl-<br />
1905, fejn g[all-ewwel darba<br />
esperantisti minn madwar iddinja<br />
ltaqg[u mal-awtur <strong>tal</strong>lingwa<br />
u tkellmu mieg[u u<br />
bejniethom b’d<strong>il</strong>-lingwa.<br />
Iva, bdiet tinxtered madwar<br />
id-dinja, imma b<strong>il</strong>-mod <strong>il</strong>-mod<br />
<strong>il</strong>-flus u l-poter – affarijiet li l-<br />
Esperanto qatt ma kellu u<br />
m’g[andux – tellfuh it-triq li<br />
kien qabad, ji;ifieri dik li<br />
skont l-awtur tag[ha tkun<br />
(Xellug)> Il-qabar tat-tabib Ludvik Lejzer<br />
Zamenhof f’Varsavja, <strong>il</strong>-Polonja.<br />
(Fuq)> L-ewwel ktieb bir-Russu <strong>fuq</strong> l-Esperanto<br />
(26.07.1887)<br />
g[odda ta’ pa/i u tqarrib <strong>tal</strong>popli.<br />
U dan ukoll min[abba<br />
n-newtralità tag[ha, li mhi<br />
strument ta’ ebda pajji] biex<br />
jog[la <strong>fuq</strong> [addie[or.<br />
L-esperanto hu w]at mirradjijiet<br />
ta/-?ina, <strong>il</strong>-Kanada,<br />
<strong>il</strong>-Korea, Kuba, <strong>il</strong>-Polonja u l-<br />
Vatikan.<br />
Google qed jag[mel u]u<br />
minnu g[at-traduzzjonijiet, u<br />
hu mda[[al ukoll f<strong>il</strong>-<br />
Wikipedia.<br />
Darba wie[ed Fran/i] kien<br />
laqqam l-Esperanto b[ala l-<br />
‘Latin tad-demokrazija’. Min<br />
jixtieq jitg[allmu m’g[andux<br />
[lief jid[ol fl-internet u jfittex<br />
lernu.net u hemm g[andu kors<br />
(bl-Ingli]) b’xejn. Imma min<br />
irid xi g[ajnuna a[na lesti<br />
ng[inuh.<br />
minn Karmenu Mallia<br />
B<strong>il</strong>-Malti wkoll g[andna<br />
kotba biex titg[allem l-<br />
Esperanto. U mbag[ad min<br />
jixtieq jid[ol membru f<strong>il</strong>-<br />
Malta Esperanto-Societo,<br />
mer[ba bih.<br />
L-Esperanto taqrah qisek<br />
qed taqra l-Malti. Il-vokali<br />
huma l-istess: a,e,i,o,u. Ilkonsonanti<br />
wkoll huma l-<br />
istess barra xi sitta minnhom.<br />
In-nomi kollha jispi//aw bl-o:<br />
tablo (mejda), fingro<br />
(subg[a), libro (ktieb); l-<br />
a;;ettivi kollha jispi//aw bla:<br />
longa, blanka, alta; l-artiklu<br />
hu dejjem la: la libro (<strong>il</strong>ktieb);<br />
<strong>il</strong>-plural dejjem<br />
jispi//a b<strong>il</strong>-j: libroj (kotba);<br />
mela: la libro, la libroj; la bela<br />
libro, la belaj libroj.<br />
Il-verbi jispi//aw hekk:<br />
g[all-pre]ent bl-as: mi trinkas<br />
(jien nixrob), g[all-passat blis:<br />
vi trinkis (inti tixrob),<br />
g[all-futur bl-os: ni trinkos<br />
(a[na nixorbu).<br />
In-numri huma: unu, du, tri,<br />
kvar, kvin, ses, sep, ok, nau,<br />
dek, cent (g[idha ‘zent’) u<br />
m<strong>il</strong>. Dawn huma bi]]ejjed<br />
biex tkun taf in-numri kollha.<br />
L-a//ent <strong>tal</strong>-kliem dejjem<br />
jaqa’ <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-vokali ta’ qabel<br />
<strong>tal</strong>-a[[ar (penultima). Mela:<br />
fam<strong>il</strong>io, tinqara: fa-mi-li-o,<br />
bl-a//ent <strong>fuq</strong> it-tieni i; kiuj<br />
tinqara: ki-uj, bl-a//ent <strong>fuq</strong><br />
l-i.<br />
L-Esperanto f’Malta<br />
Il-bust<br />
ta’ Zamenhof<br />
f<strong>il</strong>-Yacht<br />
Marina,<br />
l-Imsida<br />
L-Esperanto da[al Malta f<strong>il</strong>-bidu tas-seklu l-<br />
ie[or. F<strong>il</strong>-fatt Malta kienet wa[da m<strong>il</strong>l-ewwel<br />
pajji]i li g[arfu l-b]onn, biex ma ng[idx<br />
ukoll is-sbu[ija, <strong>tal</strong>-Esperanto.<br />
Il-poeta Dun Karm [allielna f’Malta l-<br />
ewwel dokument bl-Esperanto meta fl-ewwel<br />
ta’ Apr<strong>il</strong> <strong>tal</strong>-1901 kiteb l-unika poe]ija tieg[u<br />
bl-Esperanto: Penso printempa ({sieb g[ar-<br />
Rebbieg[a).<br />
Imma l-moviment proprju f’Malta beda fl-<br />
1903 bi]-]ew; protagonisti: it-Tabib Gustav<br />
Busutt<strong>il</strong>, MD u l-Ispi]jar Arkangelo Agius.<br />
Il-Tabib Gustav Busutt<strong>il</strong> kien mag[]ul<br />
b[ala wie[ed m<strong>il</strong>l-ewwel membri <strong>tal</strong>-Lingva<br />
Komitato, <strong>il</strong>-‘Kumitat <strong>tal</strong>-Lingwa’, li kien<br />
waqqaf Zamenhof innifsu, u li mbag[ad saret<br />
l-Akkademja <strong>tal</strong>-Esperanto, u g[andi l-unur<br />
ng[id li jien membru tag[ha.<br />
Fl-1905 mbag[ad da[al fid-deffa l-<br />
Prokuratur Legali, Spi]jar u ;urnalist<br />
Agostino Levanzin, mag[ruf b[ala l-ewwel<br />
g[alliem <strong>tal</strong>-Esperanto f’Malta.<br />
Ma]-]mien dal-moviment raqad u miet.<br />
Hawn ta’ min isemmi li f’dal-moviment<br />
esperantista kien hemm ukoll Napuljun<br />
Tagliaferro, :u]è Muscat Azzopardi u<br />
o[rajn.<br />
Madwar Malta kien hemm diversi<br />
g[aqdiet, fosthom wa[da g[an-nisa biss, fl-<br />
Isla. Ir-Rabat f’Malta kien hemm g[aqda<br />
o[ra u kienu msie[ba fiha xi patrijiet ta’<br />
:ie]u.<br />
Il-moviment modern, biex insej[ulu hekk,<br />
beda fl-1963, u llum mag[ruf b[ala ‘Malta<br />
Esperanto-Societo’ li hu membru <strong>tal</strong>-<br />
Universala Esperanto-Asocio (l-Asso/jazzjoni<br />
Universali <strong>tal</strong>-Esperanto), l-og[la<br />
istituzzjoni esperantista. Il-Malta Esperanto-<br />
Societo g[andha wkoll <strong>il</strong>-facebook tag[ha.<br />
Jekk nibqa’ sejjer hekk, ma nispi//a qatt u<br />
l-ispazju hu prezzju]. G[alhekk nieqaf b<strong>il</strong>li<br />
ner;a’ nawgura l<strong>il</strong>l-Esperanto, lingwa<br />
mxerrda mad-dinja kollha minkejja li min hu<br />
b’sa[[tu qed jag[tiha l-;enb.<br />
L-Esperanto qed ja[dem sewwa sew kif<br />
idealizzah l-awtur tieg[u, Doktoro Esperanto,<br />
it-Tabib Ludvik Lejzer Zamenhof. Qieg[ed<br />
hemm, min irid ju]ah jaf x’g[andu jag[mel.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE KOTBA 27<br />
‘IN-NA{A L-O{RA TAL-ISTORJA :UDEO-KRISTJANA’ TA’ ANTON SAMMUT<br />
Tin[are; it-traduzzjoni g[all-Ingli]<br />
Kultant tisma’ l<strong>il</strong> xi [add<br />
jistaqsi: imma g[aliex id-dinja<br />
<strong>tal</strong>-Punent t[addan /erti<br />
tradizzjonijiet u kulturi mentri<br />
o[rajn twarrabhom jew<br />
tinjorahom^ U g[aliex je]istu<br />
dawn l-esi;enzi so/joreli;ju]i<br />
tant differenti minn xulxin^<br />
Kollox wasal g[andna m<strong>il</strong>lpassat^<br />
Kien hemm xi<br />
alternattiva o[ra kif setg[u<br />
]vol;ew l-affarijiet^ U jekk<br />
iva, x’kien <strong>il</strong>-motiv biex dan<br />
ma se[[x^<br />
Dawn <strong>il</strong>-mistoqsijiet mhux<br />
lakemm tirrispondihom fi ftit<br />
kliem, imma f’dan <strong>il</strong>-ktieb l-<br />
awtur Anton Sammut se<br />
jipprova jasal g[alihom, waqt li<br />
janalizza wkoll x’setg[u kienu<br />
xi w[ud minn dawk <strong>il</strong>-kaw]i<br />
fundamen<strong>tal</strong>i li <strong>fuq</strong>hom setg[et<br />
issawret dik li llum sirna<br />
nsej[ulha b[ala l-Kultura <strong>tal</strong>-<br />
Punent, jew inkella t-<br />
tradizzjoni :udeo-Kristjana.<br />
F’dan <strong>il</strong>-ktieb Anton Sammut<br />
se jipprova jirrispondi<br />
mistoqsijiet o[rajn, b[al: kif<br />
ori;ina l-ewwel [sieb <strong>fuq</strong> Alla^<br />
Min kien Ja[weh f<strong>il</strong>-verità^<br />
Min kien Mosè^ Veru li l-Ebrej<br />
bdew jemmnu f’Alla wie[ed<br />
mijiet ta’ snin wara Mosè^<br />
X’kienet verament l-Arka <strong>tal</strong>-<br />
Alleanza u minn fejn ori;inaw<br />
e]attament l-G[axar<br />
Kmandamenti^ Kemm hemm<br />
korrettezza storika fl-istorja ta’<br />
David u ta’ ibnu Salamun^ Min<br />
kien verament Yehoshuah<br />
mag[ruf a[jar b[ala :esù^ Xi<br />
jg[idu l-van;eli l-o[ra li<br />
baqg[u barra mit-Testment <strong>il</strong>-<br />
:did^ Min kien San Pawl^ U<br />
<strong>fuq</strong> kollox, liema kienet l-<br />
ewwel Knisja qabel dik<br />
Kattolika Rumana^ Kif ori;ina<br />
l-pontifikat papali u<br />
x’riperkussjonijiet [alla warajh<br />
id-dokument falz li l-Imperatur<br />
Konstantinu (suppost)[alla l<strong>il</strong>l-<br />
Knisja g[a]-]amma <strong>tal</strong>-poter^<br />
Dawn huma xi w[ud m<strong>il</strong>lmistoqsijiet<br />
li f’dan <strong>il</strong>-ktieb l-<br />
awtur se jipprova jwe;ibhom<br />
anki b’daqqa t’id <strong>tal</strong>-iskoperti li<br />
twettqu f’dawn l-a[[ar sekli.<br />
G[aldaqstant, biex jag[mel<br />
dan, l-awtur je[odna fi vja;;<br />
lura sa m<strong>il</strong>l-bidu nett: mis-<br />
Sumeri sal-E;izzjani <strong>tal</strong>-<br />
Farg[un, minn Mosè sa Kristu,<br />
m<strong>il</strong>l-bidu <strong>tal</strong>-Kristjanità sa]-<br />
]minijiet <strong>tal</strong>-lum, u forsi anki<br />
ftit aktar minn hekk.<br />
“L-awtur Anton Sammut<br />
f’dan <strong>il</strong>-ktieb, li hu ;irja<br />
mferrxa ma’ tant aspetti li<br />
jolqtu l-i]v<strong>il</strong>upp tar-reli;jon<br />
f’rabta mal-kultura, jid[ol g[al<br />
bi//a xog[ol li mhix fa/li. Anzi<br />
bi//a xog[ol li wie[ed jista’<br />
anki jqisha delikata u g[al u[ud<br />
perikolu]a. Delikata g[aliex<br />
titlob metikolo]ità fit-tiftix u<br />
f<strong>il</strong>-;bir ta’ informazzjoni;<br />
perikolu]a g[aliex timra[ l<strong>il</strong><br />
hinn m<strong>il</strong>l-konfini ta’ reli;jon li<br />
normalment huma ristretti u<br />
joffru sigurtà u /ertezza.<br />
“F’dan is-sens, dan <strong>il</strong>-ktieb<br />
jawgura tajjeb [afna g[al min<br />
ma jikkuntentax b’dak li r/ieva<br />
imma jinteressah li jixtarr ukoll<br />
kif wasal g[andu.” – Fr René<br />
Cam<strong>il</strong>leri<br />
“L-e]er/izzju tw<strong>il</strong> u birreqqa<br />
li g[amel is-Sur Sammut<br />
kemm dwar <strong>il</strong>-Kotba Mqaddsa<br />
kif ukoll dwar l-Istorja <strong>tal</strong>-<br />
Knisja hu ma[sub biex jg[in<br />
l<strong>il</strong>l-qarrej i[ares lejn it-tnejn li<br />
huma bi [sieb u minn angolu li<br />
mhux soltu mdorrijin bih. Dan<br />
it-tip ta’ e]er/izzju men<strong>tal</strong>i hu<br />
dejjem ta’ siwi spe/jalment<br />
meta l-o;;ett li qed ji;i<br />
mist[arre; u mg[arbel<br />
mhuwiex sempli/i u jiftiehem<br />
b<strong>il</strong>fors b’mod wie[ed.” – Fr<br />
Peter Serracino Inglott<br />
G[al aktar informazzjoni,<br />
]uru s-sit <strong>tal</strong>-awtur<br />
www.antonsammut.<strong>com</strong>.<br />
Il-ver]joni bl-Ingli] <strong>tal</strong>-ktieb ta’ Anton Sammut<br />
Ktieb miktub u <strong>il</strong>lustrat minn<br />
studenti <strong>tal</strong>-Iskola Primarja<br />
{al Lija # {al Balzan # L-Iklin<br />
Nhar l-Erbg[a 20 ta’ :unju, l-Iskola<br />
Primarja {al Lija #{al Balzan # L-Iklin<br />
i//elebrat it-tnedija ta’ Passi;;ata f<strong>il</strong>-<br />
:ungla# A Walk through the Jungle –<br />
ktieb miktub u llustrat kollu mit-tfal li<br />
jattendu din l-iskola. Dan <strong>il</strong>-ktieb kien<br />
finanzjat minn Kreattiv.<br />
Kollox kellu bidu meta Joe Farrugia,<br />
pittur lokali, pin;a l-erba’ [itan ta’<br />
JungleWonderland – a Haven for<br />
Literacy and Creativityb’xenarju m<strong>il</strong>lisba[<br />
ta’ ;ungla.<br />
L-idea wara dawn <strong>il</strong>-murals kienet li l-<br />
qari hu attività li jista’ jsir fi kwalunkwe<br />
[in <strong>tal</strong>-;urnata. B<strong>il</strong>-g[ajnuna ta’ Trevor<br />
}ahra, awtur rinomat, it-tfal kienu<br />
ispirati minn dawn it-tpin;ijiet u bdew<br />
<strong>il</strong>-mixja kreattiva tag[hom f’dinja<br />
fantastika mhux ne/essarjament reali.<br />
Il-prodott finali jinkludi [amsa u<br />
g[oxrin storja akkumpanjati minn<br />
<strong>il</strong>lustrazzjonijiet ori;inali u kuluriti<br />
flimkien ma’ ritratt li juri s-sors ta’<br />
ispirazzjoni.<br />
Prosit m<strong>il</strong>l-qalb l<strong>il</strong> dawk kollha li<br />
[adu sehem f’dan <strong>il</strong>-pro;ett!<br />
Tibda kampanja o[ra<br />
favur <strong>il</strong>-qari fis-sajf<br />
Il-Kuns<strong>il</strong>l Nazzjonali <strong>tal</strong>-Ktieb, g[at-tielet sena konsekuttiva,<br />
qed iniedi kampanja o[ra favur <strong>il</strong>-qari fis-sajf.<br />
Joyce Grech, direttur e]ekuttiv <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l Nazzjonali <strong>tal</strong>-<br />
Ktieb, qalt<strong>il</strong>na li din l-inizjattiva qed tittie[ed biex <strong>il</strong>pubbliku<br />
Malti jkun inkora;;it jie[u ktieb mieg[u meta jmur<br />
<strong>il</strong>-ba[ar [alli b’hekk ti]died l-im[abba g[all-qari.<br />
Il-kampanja ssir permezz ta’ sett ta’ posters kuluriti<br />
b’disinn ori;inali minn artisti Maltin li jinkora;;ixxu l-qari<br />
f’xatt <strong>il</strong>-ba[ar. Il-poster <strong>fuq</strong> ix-xellug hu l-ewwel wie[ed fledizzjoni<br />
ta’ din is-sena, xog[ol l-artist Malti :or; Mallia, li<br />
hu wkoll i/-Chairperson <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l Nazzjonali <strong>tal</strong>-Ktieb.<br />
Joyce Grech irringrazzjat l<strong>il</strong>l-media stampata li ta’ kull<br />
sena tg[in l<strong>il</strong>l-Kuns<strong>il</strong>l Nazzjonali <strong>tal</strong>-Ktieb f’din l-inizjattiva<br />
b<strong>il</strong>-pubblikazzjoni ta’ dawn <strong>il</strong>-posters waqt l-ista;un <strong>tal</strong>g[awm.
28 COLLAGE ANNIVERSARJU Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
50 SENA MILL-MEWT TA’<br />
P. ANASTASJU CUSCHIERI OC<br />
minn P. Charlò Cam<strong>il</strong>leri O.Carm.<br />
Bejn l-1961 u l-1962, Malta<br />
bkiet it-telfa ta’ tliet uliedha li<br />
[abbewha u g[amlulha ;ie[:<br />
<strong>il</strong>-Poeta Nazzjonali Dun Karm<br />
Psa<strong>il</strong>a (13 ta’ Ottubru 1961),<br />
<strong>il</strong>-qaddis Dun :or; Preca,<br />
fundatur <strong>tal</strong>-MUSEUM (26 ta’<br />
Lulju 1962) u l-Professur P.<br />
Anastasju Cuschieri,<br />
Karmelitan, poeta, f<strong>il</strong>osfu u<br />
senatur (25 ta’ Lulju 1962).<br />
Dawn it-tliet persuna;;i<br />
huma figuri kbar, kull wie[ed<br />
b<strong>il</strong>-mod tieg[u, fl-istorja<br />
letterarja, so/jali, politika u<br />
reli;ju]a Maltija <strong>tal</strong>-ewwel<br />
nofs tas-seklu g[oxrin, seklu<br />
mqalleb fl-istorja ta’ pajji]na<br />
f’diversi aspetti, taqlib li<br />
ming[ajru Malta <strong>tal</strong>-lum ma<br />
kinitx tkun dak li hi.<br />
Waqt li Dun Karm Psa<strong>il</strong>a<br />
tfakkar matul is-sena li<br />
g[addiet, Dun :or; Preca u<br />
P. Anastasju Cuschieri,<br />
O.Carm. qed jitfakkru b’mod<br />
xieraq matul din is-sena.<br />
Hi [a;a ta’ min jinnutaha li<br />
dawn it-tliet figuri huma<br />
sa/erdoti u f<strong>il</strong>-ka] ta’<br />
Cuschieri, reli;ju] ukoll. Dan<br />
jurina kemm <strong>il</strong>-figura <strong>tal</strong>qassis<br />
u l-patri huma marbutin<br />
mal-;rajja ta’ pajji]na mhux<br />
biss <strong>fuq</strong> livell spiritwali u<br />
reli;ju], imma wkoll <strong>fuq</strong><br />
livell kulturali, letterarju u<br />
so/jali.<br />
Il-Prof Cuschieri, li beda<br />
jikteb <strong>il</strong>-pro]a b<strong>il</strong>-Malti fl-<br />
1907 u l-poe]ija b<strong>il</strong>-Malti fl-<br />
1909, Dun Karm li warajh<br />
beda jikteb b<strong>il</strong>-Malti fl-1912 u<br />
Dun :or; li qaleb <strong>il</strong>-lingwa;;<br />
teolo;iku u spiritwali bl-<strong>il</strong>sien<br />
Malti, <strong>il</strong>koll taw kontribut<br />
xieraq u fundamen<strong>tal</strong>i biex l-<br />
<strong>il</strong>sien Malti jie[u l-post li<br />
jixraqlu waqt li<br />
jikkontribwixxu g[at-tis[i[<br />
<strong>tal</strong>-identità nazzjonali.<br />
Naturalment, ma kinux biss<br />
dawn it-tlieta li b<strong>il</strong>-mod<br />
tag[hom [abbew l<strong>il</strong> Malta u<br />
lsienha, kien hemm o[rajn ta’<br />
kalibru b[al Napuljun<br />
Tagliaferro u :u]è Muscat<br />
Azzopardi li l<strong>il</strong>u Cuschieri<br />
jsellem f<strong>il</strong>-poe]ija G[all-<br />
Mewt ta’ :u]è Muscat-<br />
Azzopardi b’dan <strong>il</strong>-kliem<br />
sabi[<br />
:u]è, [abib ta’ qalbi<br />
Kif nista’ ninsiek jien?<br />
Int kont li kattart fija<br />
L-im[abba g[al da’ lsien<br />
Minnek tg[allimt <strong>il</strong>-Malti<br />
Kif tg[aw;u u jibqa’ s[i[<br />
U bdejt kuljum nitg[axxaq<br />
B<strong>il</strong>-qawwa ta’ ;o fih.<br />
G[odwa [elwa ta’ Mejju,<br />
Lejla ta’ qamar s[i[,<br />
Fwie[a ta’ ward u plejju,<br />
Ba[ar l-iktar sabi[.<br />
anastasjucuschieri.wordpress.<strong>com</strong><br />
NHAR IL-{AMIS LI :EJ, <strong>il</strong>-25 ta’ Lulju 2012, ja[bat<br />
g[eluq <strong>il</strong>-50 sena m<strong>il</strong>l-mewt <strong>tal</strong>-Professur P. Anastasju<br />
Cuschieri, Karmelitan, poeta, f<strong>il</strong>osfu, senatur u pijunier<br />
fl-istorja <strong>tal</strong>-letteratura Maltija tant li st[aqqlu t-titlu ta’<br />
Il-Poeta <strong>tal</strong>-Kelma Maltija u tab<strong>il</strong>[aqq kien wie[ed minn<br />
<strong>tal</strong>-ewwel li, fi ]mien <strong>il</strong>-kwestjoni <strong>tal</strong>-Ilsien Malti beda<br />
jikteb versi poeti/i b<strong>il</strong>-Malti sa[ansitra qabel Dun Karm.<br />
Il-Professur Cuschieri kien mag[ruf ukoll barra,<br />
minn xtutna, g[all-kitba poetika, f<strong>il</strong>osofika u storika<br />
tieg[u tant li kien tlaqqam Lo Zanella di Malta.<br />
Il-Provin/ja Karmelitana Maltija din is-sena qed<br />
tfakkar l<strong>il</strong> dan binha li g[amel ;ie[ l<strong>il</strong> Malta u l<strong>il</strong>l-Ordni<br />
Karmelitan. Fost <strong>il</strong>-pro;etti li bih <strong>il</strong>-Professur Cuschieri<br />
se jkun imfakkar, hemm <strong>il</strong>-[sieb <strong>tal</strong>-pubblikazzjoni <strong>tal</strong>kitbiet<br />
li [ar;u m<strong>il</strong>l-pinna tieg[u.<br />
Il-blog, anastasjucuschieri.wordpress.<strong>com</strong>, kien<br />
ma[sub biex ixandar <strong>il</strong>-kitba <strong>tal</strong>-professur Cuschieri,<br />
i[abbar attivitajiet marbutin mal-50 anniversarju u<br />
jxerred ukoll l-g[arfien <strong>tal</strong>-kitba u l-patrimonju li<br />
[allielna. Il-Provin/ja Karmelitana Maltija t[e;;ek<br />
tipparte/ipa fl-attivitajiet ta’ dan l-anniversarju.<br />
Hekk jiena l-g[ana tieg[ek<br />
Nist[ajjel xi daqqiet,<br />
In[oss ;o qalbi kliemek<br />
Jitbiddel fi [lewwiet.<br />
Min fa[[ar iktar minnek<br />
Il-;rajja <strong>tal</strong>-Maltin?<br />
Xi ;miel ta’ <strong>tal</strong>b minn<br />
fommok<br />
Kellhom <strong>il</strong>-Qaddisin! ...<br />
Dan kien, :u]è, ta’ [ajtek<br />
l-a[[ar u l-isba[ [sieb,<br />
din kienet l-a[[ar g[anja<br />
biha g[alaqt <strong>il</strong>-ktieb;<br />
Il-ktieb li bih, o Malta,<br />
Ta’ lsienek sar <strong>il</strong>-;ie[,<br />
U llum li kont taf tag[raf,<br />
Hawnhekka minnufih,<br />
Fuq din <strong>il</strong>-;ebla mieg[i<br />
Kont toqg[od g[arkupptejk,<br />
Rand a[dar kont ixxerred,<br />
Dmug[ to[ro; minn<br />
g[ajnejk...<br />
Cuschieri kien jemmen,<br />
b[al Vassalli, li l-identità<br />
nazzjonali tissa[[a[ b<strong>il</strong>-<br />
[arsien <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>sien nazzjonali.<br />
Madanakollu, kif ifiehem<br />
tajjeb <strong>il</strong>-mibki Joseph<br />
Mangion, studju] ta’<br />
Cuschieri, hu ma kienx<br />
jemmen fl-assoluti]mu ta’ xi<br />
‘Malta Maltija’, g[ax kien jaf<br />
li b[ala bniedem hu kien<br />
/ittadin ta’ pajji] ferm usa’.<br />
Dan jag[mel minn<br />
Cuschieri figura attwali [afna<br />
f’dinja globalizzata, fejn a[na<br />
sirna iktar konxji li pajji]na<br />
mhuwiex biss in-nazzjon<br />
imma d-dinja. G[alhekk<br />
Cuschieri ried li Malta<br />
tistabb<strong>il</strong>ixxi ru[ha f<strong>il</strong>-kultura<br />
u f<strong>il</strong>-politika ta’ pajji]i o[ra<br />
g[ax g[araf li fl-i]olament<br />
m’hemmx identità i]da qerda.<br />
Dan <strong>il</strong>-[sieb Cuschieri ;abu<br />
m<strong>il</strong>l-kultura u t-tradizzjoni<br />
tar-Risorgimento Taljan, u<br />
hawnhekk tinftiehem ixxewqa<br />
tieg[u li Malta te[les<br />
m<strong>il</strong>l-kultura u t-tradizzjoni<br />
kolonjali Ingli]a li trid jew ma<br />
tridx hi forma ta’ [akma u<br />
jasar <strong>fuq</strong> diversi livelli<br />
Jekk wie[ed ma jifhimx dan<br />
<strong>il</strong>-punt fundamen<strong>tal</strong>i<br />
f’Cuschieri, jasal biex<br />
jinterpretah [a]in u j[ares lejh<br />
b[ala parti;;jan Nazzjonalista<br />
li ried jibdel <strong>il</strong>-kultura Maltija<br />
f’dik Taljana. Li mhuwiex <strong>il</strong>ka].<br />
Li kieku kien hekk<br />
Cuschieri ma kienx se<br />
jesprimi f<strong>il</strong>-poe]ija tieg[u<br />
dawk is-sentimenti patrijotti/i<br />
u d-difi]a <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>sien Malti<br />
b’mod qawwi li wasslu l<strong>il</strong><br />
Ninu Cremona biex jistqarr li<br />
ebda poeta Malti, na[seb, ma<br />
kiteb hekk tajjeb u sabi[ <strong>fuq</strong> l-<br />
Ilsien Malti daqs Cuschieri,<br />
tant li ma]-]mien <strong>il</strong>-poe]iji ta’<br />
Cuschieri qajmu g[ag[a ta’<br />
[e;;a kbira fost <strong>il</strong>-kittieba <strong>tal</strong>-<br />
Malti li g[al xi ftit kienu nsew<br />
<strong>il</strong>-versi ta’ kull poeta ie[or. Ilversi<br />
b<strong>il</strong>-Malti ta’ Cuschieri<br />
dlonk dehru b[ala l-isba[<br />
mudelli ta’ poe]iji letterarji<br />
f<strong>il</strong>-kotba <strong>tal</strong>-Qari g[at-tfal <strong>tal</strong>-<br />
Iskejjel Sekondarji u g[allistudenti<br />
<strong>tal</strong>-Università ma’<br />
poe]iji o[ra.<br />
Dmir li jitfakkar<br />
Hu tab<strong>il</strong>[aqq min[abba li<br />
Cuschieri hu persuna;;<br />
interessanti u validu g[al-lum<br />
li l-Provin/ja Karmelitana<br />
Maltija tixtieq u t[ossha fiddmir<br />
li tfakkru, b[alma<br />
g[amlet f’g[eluq <strong>il</strong>-100 sena<br />
P. Anastasju Cuschieri, mag[ruf b[ala ‘Il-Poeta <strong>tal</strong>-Madonna u<br />
<strong>tal</strong>-Kelma Maltija’. Imma ma kienx daqshekk biss…<br />
minn twelidu fl-1976 u<br />
f’g[eluq <strong>il</strong>-25 sena minn<br />
mewtu fl-1987.<br />
F<strong>il</strong>-fatt nhar it-18 ta’<br />
Ottubru 2011 <strong>il</strong>-Provin/jal P.<br />
Michael Farrugia, O.Carm.<br />
waqqaf <strong>il</strong>-Kummissjoni Patri<br />
Anastasju Cuschieri O.Carm.<br />
1962-2012 b<strong>il</strong>-g[an li tie[u<br />
[sieb tipprogramma<br />
attivitajiet g[at-tifkira <strong>tal</strong>-50<br />
sena m<strong>il</strong>l-mewt ta’ Cuschieri.<br />
L-ewwel u qabel kollox<br />
ng[idu li meta tiftakar<br />
f’persuni g[e]ie] li jkunu<br />
immarkawk f<strong>il</strong>-[ajja tieg[ek,<br />
inti tkun b[al donnok<br />
i]]ommhom [ajjin, f<strong>il</strong>-valuri<br />
li nisslu fik u li inti tibqa’<br />
tg[ixhom f<strong>il</strong>-[ajja tieg[ek.<br />
Cuschieri, jibqa’ mfakkar l-<br />
ewwel nett g[all-um<strong>il</strong>tà kbira<br />
tieg[u ta’ reli;ju] Karmelitan.<br />
Cuschieri kellu biex<br />
jifta[ar u kienu [afna dawk li<br />
fa[[ruh pubblikament <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>gazzetti,<br />
fi xtutna u ’l barra<br />
minnhom, imma hu baqa’<br />
dejjem umli, mhux biex<br />
ibaxxi l<strong>il</strong>u nnifsu, imma g[ax<br />
<strong>il</strong>-kapa/itajiet li Alla ]ejnu<br />
bihom hu sarrafhom f’[idma<br />
siewja f<strong>il</strong>-qasam <strong>tal</strong>edukazzjoni<br />
u l-formazzjoni<br />
Universitarja b[ala F<strong>il</strong>osfu u<br />
rappre]entant <strong>tal</strong>-Fakultà<br />
tax-Xjenza, kif ukoll b[ala<br />
kittieb <strong>tal</strong>-letteratura Maltija<br />
f’poe]ija u pro]a, bissensibb<strong>il</strong>tà<br />
so/jali u t-t[abrik<br />
g[all-edukazzjoni <strong>tal</strong>-<br />
[addiema, kif ukoll bl-istudji<br />
f<strong>il</strong>osofi/i u stori/i li hu<br />
ppubblika barra minn xtutna.<br />
Min studja ta[tu, jew g[ex<br />
u [adem mieg[u, jistqarr li l-<br />
involviment tieg[u f<strong>il</strong>politika<br />
b[ala Senatur kien<br />
imqanqal minn dan is-sens ta’<br />
dover lejn pajji]na u mhux<br />
g[al xi gwadann personali.<br />
Il-figura ta’ Cuschieri<br />
g[aldaqstant tixprunana<br />
nistaqsu fejn marru fi<br />
]mienna l-im[abba g[al<br />
<strong>il</strong>sienna, g[all-edukazzjoni u<br />
g[al politika nadifa li tfittex<br />
biss <strong>il</strong>-;id <strong>tal</strong>-pajji].<br />
Qed jin;abru<br />
l-kitbiet tieg[u<br />
Cuschieri baqa’ mag[ruf<br />
b[ala l-Poeta <strong>tal</strong>-Madonna u<br />
<strong>tal</strong>-Kelma Maltija. Imma hu<br />
g[andu iktar x’joffri. Xi drabi<br />
dan it-titlu li twa[[al ma’<br />
ismu sewa mhux biex jag[tih<br />
;ie[ – kif kienet l-intenzjoni<br />
– imma biex sar qisu figura li<br />
ma g[andhiex x’tg[id<strong>il</strong>na<br />
g[al-lum.<br />
G[aldaqstant <strong>il</strong>-<br />
Kummissjoni rat li hu ta’<br />
[tie;a li jin;abru l-kitbiet <strong>tal</strong>-<br />
Professur Cuschieri fi ktieb<br />
wie[ed, biex tg[in l<strong>il</strong>listudju]i<br />
<strong>tal</strong>-Malti u <strong>tal</strong>f<strong>il</strong>osofija<br />
jkomplu<br />
japprofondixxu l<strong>il</strong> Cuschieri.<br />
Nibda biex ng[id li l-fatt li<br />
l-kitbiet ta’ Cuschieri<br />
mhumiex pubblikati dan<br />
jag[m<strong>il</strong>ha tassew diffi/li li hu<br />
jkun apprezzat kif jist[oqqlu u<br />
mqieg[ed f<strong>il</strong>-post li jixraqlu<br />
fl-istorja <strong>tal</strong>-letteratura u l-<br />
i]v<strong>il</strong>upp <strong>tal</strong>-politika u l-[sieb<br />
Malti.<br />
Hemm <strong>il</strong>-[sieb li l-<br />
pubblikazzjoni jkun fiha dawn<br />
it-Taqsimiet li jirriflettu d-<br />
diversità <strong>tal</strong>-kitbiet li<br />
Cuschieri [allielna:<br />
1. Poe]iji;<br />
2. Studji;<br />
3. Ta[ditiet;<br />
4. Kitbiet o[ra.<br />
g[al pa;na 29
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE ANNIVERSARJU 29<br />
G[ad irid jie[u l-post li jixraqlu<br />
fl-istorja <strong>tal</strong>-letteratura u <strong>tal</strong>-politika<br />
minn pa;na 28<br />
S’issa kien hawn pubblikati<br />
biss ]ew; edizzjonijiet <strong>tal</strong>poe]iji<br />
b<strong>il</strong>-Malti. Dawn l-<br />
edizzjonijiet je[tie;u<br />
revi]joni. U g[aldaqstant<br />
qeg[din inqallbu fejn nistg[u<br />
biex nirrevedu l-poe]iji<br />
pubblikati u biex naraw<br />
insibux iktar. F<strong>il</strong>-fatt instabu<br />
iktar poe]iji b<strong>il</strong>-Malti <strong>tal</strong>-Prof.<br />
Cuschieri.<br />
Konna nafu li Cuschieri<br />
kellu wkoll poe]iji bit-Taljan<br />
li kienu apprezzati ferm minn<br />
kriti/i Taljani b[al Oreste<br />
Tencajoli. Madankollu l-;abra<br />
ta’ dawn <strong>il</strong>-poe]iji kienet<br />
g[adha ma saritx u<br />
g[aldaqstant intfajna g[axxog[ol<br />
tat-tfittxija. S’issa<br />
sibna g[axar poe]iji bit-Taljan<br />
li huma kollha ta’ kwalità<br />
g[olja.<br />
F’sig[at twal ta’ ri/erka<br />
sibna diversi xog[lijiet s’issa<br />
mhux mag[rufa. Fosthom<br />
instab studju det<strong>tal</strong>jat ta’<br />
Cuschieri dwar l-Ilsien Malti.<br />
Dan l-istudju, pubblikat<br />
f’sensiela ta’ artikli jtulu sena,<br />
[arab minn ta[t l-g[ajnejn u<br />
nistg[u ng[idu allura li kien<br />
mitluf.<br />
Ilsien, mhux djalett<br />
Instabet ukoll bijografija ta’<br />
Santa Marija Maddalena de’<br />
Pazzi <strong>tal</strong>-1907. Cuschieri hu<br />
meqjus li beda jikteb b<strong>il</strong>-Malti<br />
fl-1909 bl-ewwel poe]ija<br />
tieg[u F<strong>il</strong>-Festa <strong>tal</strong>-Madonna<br />
<strong>tal</strong>-Karmnu 1909.<br />
Din <strong>il</strong>-bijografija miktuba fi<br />
st<strong>il</strong> retoriku u mqanqal<br />
flimkien mal-artiklu dwar l-<br />
Ilsien Malti juru kemm<br />
Cuschieri kien f<strong>il</strong>-fatt kolt u<br />
jsegwi b’attenzjoni u bi studju<br />
l-kwistjoni <strong>tal</strong>-lingwa Maltija<br />
li sa ]mienu kienet g[adha<br />
meqjusa djalett.<br />
Il-funeral ta’ Patri Anastasju Cuschieri O.Carm. b<strong>il</strong>-korteo g[addej minn Strada Rjali, <strong>il</strong>-Belt<br />
Dan jitfa’ dawl dwar l-<br />
g[a]la li jikteb b<strong>il</strong>-Malti. Hu<br />
kien konvint li l-Malti hu<br />
lsien fih innifsu u mhux<br />
djalett u g[aldaqstant denn li<br />
tinkiteb bih <strong>il</strong>-letteratura.<br />
F’dan id-dawl ukoll nistg[u<br />
ninterpretaw ukoll idde/i]joni<br />
li jid[ol g[allpubblikazzjoni<br />
tar-rivista<br />
Re;ina <strong>tal</strong>-Karmelu li tag[ha<br />
kien id-direttur m<strong>il</strong>l-1914 sal-<br />
1917 u li fiha tista’ tg[id hu<br />
kiteb 90% <strong>tal</strong>-artikli.<br />
G[alkemm huma artikli<br />
[fief u popolari, mhux ta’ min<br />
jarmihom g[ax Cuschieri<br />
jidher fihom b[ala dak li xtaq<br />
jeduka l-poplu u jag[tih<br />
In-na[a ta’<br />
wara ta’ santa<br />
b<strong>il</strong>-kitba ta’<br />
P. Anastasju<br />
Cuschieri.<br />
Din is-santa<br />
kien taha<br />
l<strong>il</strong> P. Spiridjun<br />
Vassallo<br />
b[ala tifkira<br />
dakinhar<br />
<strong>tal</strong>-professjoni<br />
tieg[u.<br />
tag[lim sod kemm <strong>fuq</strong> livell<br />
reli;ju] u kemm <strong>fuq</strong> livell ta’<br />
edukazzjoni. Hu f<strong>il</strong>-fatt ikisser<br />
argumenti f<strong>il</strong>osofi/i u ra;unar<br />
tq<strong>il</strong> f’kitba sempli/i u ta’ gost<br />
li tista’ tintla[aq minn<br />
kul[add.<br />
Instabu wkoll diversi artikli<br />
bit-Taljan <strong>fuq</strong> xi qaddisin <strong>tal</strong>-<br />
Kronolo;ija<br />
Ordni Karmelitan u awturi <strong>tal</strong>letteratura<br />
b[all-Beatu<br />
Battista Mantovano li l-lirika<br />
tieg[u influwenzat l<strong>il</strong><br />
Shakespeare, kif ukoll kitbiet<br />
a;jografi/i b<strong>il</strong>-Malti mqassma<br />
f’diversi artikli.<br />
Sejba interessanti hi wkoll<br />
da[la b<strong>il</strong>-Latin g[all-istudju<br />
27 ta’ Jannar 1876 Twieled <strong>il</strong>-Belt Valletta minn :u]eppi u Adriana<br />
mwielda Micallef.<br />
30 ta’ Jannar 1876 Tg[ammed f<strong>il</strong>-Knisja <strong>tal</strong>-Portu Salvu l-Belt Valletta u<br />
semmewh Pawlu.<br />
25 ta’ Apr<strong>il</strong> 1891 Kif temm <strong>il</strong>-Li/eo g[amel <strong>il</strong>-vestizzjoni fl-Ordni<br />
Karmelitan.<br />
21 ta’ Awissu 1891 Beda n-Novizzjat.<br />
28 ta’ Awissu 1892 G[amel <strong>il</strong>-professjoni u kompla l-istudji tieg[u f<strong>il</strong>f<strong>il</strong>osofija<br />
u t-teolo;ija fl-Università ta’ Malta u fl-<br />
Università Pontifi/ja Gregorjana f’Ruma.<br />
24 ta’ Settembru 1899 Kien ordnat sa/erdot.<br />
17 ta’ Awissu 1900 Ing[ata l-Ba/ellerat fl-Ordni Karmelitan.<br />
5 ta’ Jannar 1901 In[atar Professur <strong>tal</strong>-F<strong>il</strong>osofija fl-Università Rjali ta’<br />
Malta, kariga li dam jokkupa g[al 38 sena.<br />
16 ta’ Mejju 1904 Ing[ata l-Ma;isteru fl-Ordni Karmelitan.<br />
26 ta’ Novembru 1906 Intg[a]el b[ala Provin/jal <strong>tal</strong>-Karmelitani sal-14 ta’<br />
Apr<strong>il</strong> 1910.<br />
9 ta’ Settembru 1907 Ippublika l-ewwel xog[ol tieg[u b<strong>il</strong>-Malti mad-Da<strong>il</strong>y<br />
Malta Chronicle: Haja ta Santa Maria Madalena de’<br />
Pazzi, Carmnitana.<br />
Lulju (^) 1909<br />
Ippubblika l-ewwel poe]ija b<strong>il</strong>-Malti: F<strong>il</strong>-Festa <strong>tal</strong>-<br />
Madonna <strong>tal</strong>-Karmnu 1909.<br />
<strong>tal</strong>-Iskrittura. Jalla dan <strong>il</strong>pro;ett<br />
siewi li nbeda jasal fi<br />
tmiemu u jkun monument<br />
xieraq u [aj l<strong>il</strong>l-Prof.<br />
Cuschieri li [abb <strong>il</strong>-kultura<br />
Karmelitana, Taljana u<br />
Maltija u ta s-sehem tieg[u<br />
biex dawn ikomplu jikbru u<br />
ji]v<strong>il</strong>uppaw.<br />
1 Settembru 1913 Kien elett Provin/jal g[at-tieni darba.<br />
1927 u 1932 In[atar g[al darbtejn Senatur biex jirrappre]enta l-<br />
gradwati.<br />
15 ta’ Awissu 1959 Marad u spi//a paralitiku.<br />
25 ta’ Lulju 1962 Miet imfarra; bis-Sagramenti Mqaddsa f<strong>il</strong>-Kunvent <strong>tal</strong>-Karmnu<br />
l-Belt Valletta.
30 COLLAGE TAG{RIF Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Ix-xjenza<br />
<strong>tal</strong>-birra<br />
waqt<br />
l-Evenings<br />
on Campus<br />
Qatt [sibt kif tista’ tag[mel<br />
l-aqwa pinta birra^ Jew kif<br />
issir <strong>il</strong>-birra^ Kemm hops<br />
trid tu]a^ X’tip ta’ [mira^<br />
Kif tista’ tag[mel 1,000<br />
varjetà ta’ birra u, waqt li<br />
tu]a biss ftit ingredjenti,<br />
kollha kemm huma jkollhom<br />
tog[ma differenti^ X’inhi x-<br />
xjenza li twassal g[allproduzzjoni<br />
<strong>tal</strong>-birra^<br />
Martin Polidano, Brewer<br />
& Process Block Manager<br />
ma’ Farsons, se jag[ti<br />
ta[dita <strong>tal</strong>-Malta Café<br />
Scientifique dwar ‘Ix-Xjenza<br />
<strong>tal</strong>-Birra’ waqt l-Evenings<br />
on Campus ta’ din is-sena.<br />
It-ta[dita se ssir nhar <strong>il</strong>-<br />
{add, 29 ta’ Lulju, fit-8.00<br />
p.m. f<strong>il</strong>-Quadrangle (Atriju<br />
Vassalli), l-Università ta’<br />
Malta. Il-Fondazzjoni<br />
Farsons qed tisponsorja din<br />
l-attività u se tipprovdi birra<br />
b’mod kumplimentari skont<br />
it-tema spe/jali ta’ din <strong>il</strong>lejla.<br />
Martin se jsemmi fatti<br />
stori/i fi vja;; dwar ixxjenza<br />
<strong>tal</strong>-birra, u jg[id min<br />
ivvinta kif issir <strong>il</strong>-birra, u<br />
min jista’ jg[id li kien hu li<br />
ferra’ l-ewwel pinta.<br />
Il-birra kienet wa[da m<strong>il</strong>lewwel<br />
esperimenti li ma<br />
kienx hemm kontroll<br />
<strong>fuq</strong>hom, li se[[<br />
b’kumbinazzjoni, fi }mien<br />
<strong>il</strong>-Bron]. Illum, <strong>il</strong>-birer<br />
huma addattati skont l-<br />
ista;uni.<br />
Il-qlig[ m<strong>il</strong>l-b<strong>il</strong>jetti jmur<br />
g[ar-Research, Innovation<br />
and Development Trust<br />
(RIDT) <strong>tal</strong>-Università ta’<br />
Malta.<br />
Il-b<strong>il</strong>jetti jinkisbu m<strong>il</strong>lbieb<br />
b<strong>il</strong>-prezz ta’ €5, jew<br />
minn Room 133,<br />
Administration Bu<strong>il</strong>dingfl-<br />
Università ta’ Malta.<br />
Bookings jistg[u jsiru blema<strong>il</strong>:<br />
eveningsoncampus@um.edu<br />
.mt,tel. 23402043#23402142<br />
jew bl-sms <strong>fuq</strong> 79843480.<br />
ROCS Travel trebba[ vaganza<br />
l-Maldives b’valur ta’ €10,000<br />
“Fer[ana se ntir!” Hekk qalet<br />
ir-rebbie[a <strong>tal</strong>- kompetizzjoni<br />
g[al Maldives, Denise<br />
Caruana, meta saret taf li<br />
reb[et vja;; b’xejn lejn iddestinazzjoni<br />
mag[rufa g[allbahar<br />
uniku u l-korall liema<br />
b[alu, <strong>il</strong>-Maldives, grazzi l<strong>il</strong><br />
ROCS Travel.<br />
Il-kompetizzjoni ‘Irba[<br />
vja;; ta’ 5 st<strong>il</strong>el g[all-<br />
Maldives’ tnediet f’Novembru<br />
li g[adda waqt <strong>il</strong>-fiera tatti;ijiet<br />
2011 u kienet miftu[a<br />
g[all-klijenti kollha tar-ROCS<br />
sal-a[[ar ;urnata <strong>tal</strong>-MFCC<br />
MaltaTrade Fair.<br />
Din <strong>il</strong>-kompetizzjoni rat<br />
numru kbir ta ‘ parte/ipanti,<br />
fejn wie[ed seta’ jirba[ vja;;<br />
<strong>tal</strong>-[olm g[al Maldives<br />
b’valur ta’ €10,000.<br />
Din kienet tinkludi titjiriet<br />
bir-ritorn g[al ]ewg persuni<br />
ma’ Emirates Airlines, 3 <strong>il</strong>jieli<br />
akkomodazzjoni fir-resor ta’<br />
[ames st<strong>il</strong>el Huvafen Fushi,<br />
kif ukoll erba’ ljieli fir-resort<br />
ta’ [ames st<strong>il</strong>el Niyama.<br />
MaltaPost tfakkar <strong>il</strong>-50 sena<br />
m<strong>il</strong>l-mewt ta’ San :or; Preca<br />
G[all-okka]joni <strong>tal</strong>-50 sena<br />
m<strong>il</strong>l-mewt ta’ San :or; Preca,<br />
MaltaPost se to[ro; Occasion<br />
Cardu timbru spe/jali.<br />
Din l-Occasion Card hi<br />
riproduzzjoni ta’ ritratt ta’<br />
Dun :or; Preca waqt li kien<br />
qed jag[ti diskors f<strong>il</strong>-Blata l-<br />
Bajda f’Awwissu <strong>tal</strong>-1954.<br />
Il-Card se tkun numerata u<br />
se tkun g[all-bejg[ f’kundizzjoni<br />
kemm mint kif ukoll<br />
kan/ellata.<br />
Il-Cardse tkun g[all-bejg[<br />
f<strong>il</strong>-ferg[at kollha <strong>tal</strong>-<br />
MaltaPost minn nhar <strong>il</strong>-{amis<br />
26 ta’ Lulju.<br />
MaltaPost t[abbar ukoll li<br />
timbru spe/jali se jintu]a nhar<br />
<strong>il</strong>-{amis 26 ta’ Lulju f<strong>il</strong>-<br />
Dawn i]-]ew; resorts<br />
jiffurmaw parti m<strong>il</strong>l<br />
kollezzjoni esklusiva Per<br />
AQUUM Collection.<br />
Ir-rebbie[a kellha<br />
tirrispondi mistoqsija<br />
sempli/i i]da r<strong>il</strong>evanti [afna...<br />
F’ kemm-<strong>il</strong> g]ira tikkonsisti l-<br />
Maldives...u r-risposta kellha<br />
tkun “i]jed minn 1000!”<br />
Biex tibbenefikaw minn<br />
offerti o[ra li ROCS Group<br />
qeg[din joffru, tistg[u ]]uru<br />
ferg[a <strong>tal</strong>-MaltaPost <strong>tal</strong>-<br />
{amrun. L-Occasion Card u t-<br />
timbru spe/jali jistg[u jkunu<br />
ordnati m<strong>il</strong>l-Bureau F<strong>il</strong>ateliku,<br />
MaltaPost p.l.c. 305, Triq {al<br />
l-uffi//ji tag[hom <strong>il</strong>-Furjana<br />
jew <strong>il</strong>-Mellie[a, u l-[wienet<br />
ta’ INGLOT f’Tas-Sliema u<br />
Perfumes & More ta’ Tas-<br />
Sliema jew <strong>il</strong>-{amrun.<br />
Tista’ wkoll i//empel<br />
20151515 jew tid[ol fis-sit<br />
elettroniku<br />
www.rocsgrp.<strong>com</strong># kif ukoll<br />
tista’ tibg[at ema<strong>il</strong> <strong>fuq</strong><br />
info@rocsgrp.<strong>com</strong> g[al aktar<br />
informazzjoni.<br />
Qormi, <strong>il</strong>-Marsa MTP 1001,<br />
jew online <strong>fuq</strong><br />
www.maltaph<strong>il</strong>ately.<strong>com</strong>, tel.<br />
25961740 – ema<strong>il</strong>:<br />
info@maltaph<strong>il</strong>ately.<strong>com</strong>.<br />
Banif Bank<br />
jg[inek<br />
tixtri<br />
d-dg[ajsa<br />
<strong>tal</strong>-[olm<br />
tieg[ek<br />
Jekk minn dejjem kienet <strong>il</strong>-<br />
[olma tieg[ek li tixtri<br />
dg[ajsa imma qatt ma<br />
kellek <strong>il</strong>-mezzi finanzjarji<br />
biex tag[mel dan, kellem<br />
l<strong>il</strong>l-Banif Bank g[ax jista’<br />
jg[inek taqta’ x-xewqa li<br />
g[andek.<br />
Banif nieda prodott ;did<br />
disinjat skont <strong>il</strong>-b]onnijiet<br />
finanzjarji tieg[ek, immirat<br />
biex jg[inek tag[mel <strong>il</strong>-<br />
[olma tieg[ek realtà.<br />
G[alhekk, jekk qieg[ed<br />
tippjana biex tixtri l-ewwel<br />
dg[ajsa, jew tixtieq tibdel<br />
dik li g[andek, <strong>il</strong>-Boat<br />
Loan ming[and Banif hi s-<br />
soluzzjoni ideali g[alik.<br />
Banif Bank qed jag[tik<br />
l-opportunità biex tapplika<br />
g[al self li jkopri l-valur<br />
kollu tad-dg[ajsa ming[ajr<br />
<strong>il</strong>-b]onn li t[allas depo]itu.<br />
Tista’ wkoll tag[]el li<br />
tifrex <strong>il</strong>-pagamenti <strong>fuq</strong><br />
perjodu ta’ tmien snin u<br />
b’hekk tag[mel dan is-self<br />
aktar affordabbli.<br />
Il-pro/ess biex tapplika<br />
g[all-Boat Loan ming[and<br />
Banif Bank hu fa/li [afna<br />
u t-tariffi involuti huma<br />
trasparenti.<br />
Kull ma trid tag[mel hu<br />
li ]]ur wa[da m<strong>il</strong>l-ferg[at<br />
<strong>tal</strong>-Bank f’Malta u<br />
G[awdex u mieg[ek tie[u<br />
l-karta <strong>tal</strong>-identità, evidenza<br />
tad-d[ul finanzjarju<br />
permezz ta’ FS3 tas-sena l-<br />
o[ra, kopja tar-rendikont<br />
finanzjarju tieg[ek ma’<br />
banek o[ra, u pro-forma<br />
invoice tad-dg[ajsa li se<br />
tit[allas b<strong>il</strong>-Boat Loan.<br />
Tista’ tikseb aktar<br />
informazzjoni <strong>fuq</strong> dan prodott b<strong>il</strong>li ]]ur <strong>il</strong>-websajt<br />
www.banif.<strong>com</strong>.mtjew<br />
b<strong>il</strong>li //empel 22601000<br />
biex tag[mel appuntament<br />
f<strong>il</strong>-ferg[a li hi l-aktar<br />
konvenjenti g[alik.<br />
L-aktar Smartphone re/enti ta’ Vodafone<br />
Wara s-su//ess kbir li g[amel <strong>il</strong>-<br />
Vodafone Smart Android, Vodafone<br />
introdu/ew <strong>il</strong>-Vodafone Smart II –<br />
alternattiva g[all-a[[ar smartphones li<br />
hawn fis-suq b[alissa, bi prezz li<br />
jintla[aq minn kul[add.<br />
Iddisinjat biex jinbieg[ bi prezz baxx<br />
ming[ajr ma jnaqqas xejn m<strong>il</strong>l-kwalità,<br />
l-ismartphone <strong>il</strong>-;did hu ideali g[al kull<br />
min se jixtri smartphone g[all-ewwel<br />
darba.<br />
G[andu touchscreen ta’ 3.2 pulzieri<br />
b’disinn irqiq u joffri l-karatteristi/i u l-<br />
konnettività ta’ smartphone g[all-prezz<br />
ta’ feature phone. Il-Vodafone Smart II<br />
ja[dem bl-Android 2.3.6 Gingerbread<br />
b’a//ess g[all-Google Play Store fejn<br />
wie[ed isib eluf ta’ apps g[ad-download.<br />
Karatteristi/i o[ra jinkludu kamera ta’<br />
3.15 megapixel, Wifi u Bluetooth, sa 7.2<br />
Mbps konnettività <strong>tal</strong>-internet, radju<br />
FM, Micro SD card slot, GPS,<br />
kapa/itajiet kollha ta’ mob<strong>il</strong>e normali<br />
kif ukoll ema<strong>il</strong> u MMS.<br />
Il-Vodafone Smart II g[andu wkoll<br />
optimised user interface li min ikun<br />
g[adu se jibda ju]a smartphone isib utli<br />
[afna. Ji;i wkoll lest b’Facebook u<br />
Twitter.<br />
Il-Vodafone Smart II jinbieg[ b<strong>il</strong>prezz<br />
ta’ €99 biss u qed jing[ata b’xejn<br />
ma’ wie[ed m<strong>il</strong>l-pjani Smartphones ta’<br />
Vodafone.<br />
Aktar tag[rif <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-Vodafone Smart II<br />
jista’ jinkiseb mis-sit elettroniku<br />
www.vodafone.<strong>com</strong>.mt#phones.<br />
Wie[ed jista’ wkoll jikseb aktar<br />
det<strong>tal</strong>ji b<strong>il</strong>li j/empel 247 b’xejn minn<br />
linja Vodafone jew 99999247 minn xi<br />
linja o[ra jew i]ur xi ferg[a <strong>tal</strong>-<br />
Vodafone.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE MEDIA 31<br />
MEDIAFORUM<br />
minn Mario Azzopardi – marpardi@maltanet.net<br />
Mi]uri kontra<br />
l-pornografija virtwali<br />
Il-kwistjoni <strong>tal</strong>pornografija<br />
<strong>fuq</strong> l-internet<br />
<strong>il</strong>ha g[addejja s-snin. Dan<br />
hu fenomenu li [akem iddinja,<br />
u l-akbar<br />
preokkupazzjoni dejjem<br />
kienet li l-pornografija<br />
g[andhom a//ess g[aliha<br />
wkoll i]-]g[ar.<br />
Aktar minn hekk, iscyberporn<br />
tant hi mifruxa<br />
li llum tfisser negozju<br />
spettakulari ta’ b<strong>il</strong>juni ta’<br />
flejjes. Lura fl-2000,<br />
f’rapport li deher f<strong>il</strong>-Wall<br />
Street Journal, di;à kien<br />
imfisser li probabb<strong>il</strong>ment,<br />
dawk is-siti <strong>fuq</strong> l-internet li<br />
jirre;istraw <strong>il</strong>-profitt huma<br />
dawk li joffru l-pornografija.<br />
M<strong>il</strong>l-aspett tat-tfal, f<strong>il</strong>waqt<br />
li l-pornografija ma tistax<br />
tinbieg[ jew tinkera minn<br />
sorsi konvenzjonali, b[all-<br />
[wienet <strong>tal</strong>-kotba jew <strong>tal</strong>video<br />
/ CDs, l-a//ess g[aliha<br />
m<strong>il</strong>l-privatezza tad-dar hu<br />
m<strong>il</strong>l-aktar sempli/i.<br />
{afna drabi, dan l-a//ess<br />
isir ming[ajr ma jkunu jafu l-<br />
;enituri. Fl-Istati Uniti hu<br />
kalkulat li 85% <strong>tal</strong>-;enituri<br />
jimponu r-regoli <strong>fuq</strong><br />
uliedhom fejn jid[ol l-<br />
internet, i]da mandankollu,<br />
tnejn minn kull [amest itfal<br />
ja//essaw xi sit pornografiku<br />
regolarment.<br />
Hemm pajji]i fejn <strong>il</strong>kwistjoni<br />
<strong>tal</strong>-pornografija <strong>fuq</strong><br />
l-internet inbidlet f’bat<strong>tal</strong>ja<br />
politika: fin-nofs dejjem<br />
hemm <strong>il</strong>-favur u l-kontra <strong>tal</strong>libertà<br />
privata.<br />
Dawk favur <strong>il</strong>-pornografija<br />
<strong>fuq</strong> l-internet isostnu li g[allkbar,<br />
din hi sempli/i fa]i ta’<br />
kur]ità li tg[addi; i]da dawk<br />
li jsostnu l-valuri <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ja<br />
jqisu li l-pornografija<br />
virtwali qed tkun <strong>il</strong>-ka;un<br />
tat-tkissir <strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji, b’mod<br />
partikulari g[aliex l-<br />
esperjenza sesswali malpartner<br />
tkun tni;;set<br />
b’fantasiji estremi jew<br />
‘perversi’.<br />
Imma l-akbar preokkupazzjoni<br />
tibqa’ l-pornografija<br />
a//essibbli g[all-minuri.<br />
Wie[ed m<strong>il</strong>l-pajji]i li l-<br />
aktar li qed jie[u l-<br />
pornografija virtwali fost ittfal<br />
b’mod aggressiv hu l-<br />
Ing<strong>il</strong>terra, fejn gazzetta<br />
popolari, id-Da<strong>il</strong>y Ma<strong>il</strong>, <strong>il</strong>ha<br />
li bdiet tikkampanja biex<br />
tkun imblukkata l-pornografija<br />
online.<br />
Il-Block Online Porn<br />
Campaign <strong>tal</strong>-Ma<strong>il</strong> wasslet<br />
biex <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong> Konservattiv<br />
ta’ Cameron qed jikkanvassja<br />
favur sistema opt-in, fejn l-<br />
Internet Service Providers<br />
(ISPs) ikunu obbligati<br />
legalment li jimblukkaw issiti<br />
pornografi/i, sakemm<br />
klijenti partikulari adulti ma<br />
japplikawx biex is-servizz<br />
jit[alla g[addej u ma jkunx<br />
imblukkat.<br />
Il-Ma<strong>il</strong> qed tg[id li din hi<br />
reb[a morali g[aliha g[aliex<br />
hi <strong>il</strong>ha tinsisti li f<strong>il</strong>pornografija<br />
g[andu jkun<br />
hemm f<strong>il</strong>tering system.<br />
Skont <strong>il</strong>-media Ingli]a,<br />
huma biss tlieta f<strong>il</strong>-mija tassiti<br />
pornografi/i fl-Ing<strong>il</strong>terra<br />
li jinsistu g[al xi forma ta’<br />
prova <strong>tal</strong>-età ta’ min ikun<br />
qed ja//essa l-websajt g[al<br />
materjal sesswali espli/itu.<br />
Min-na[a l-o[ra, sorsi<br />
differenti juru li wie[ed minn<br />
kull tliet adolexxenti Ingli]i<br />
j]uru xi sit pornografiku.<br />
Id-de/i]joni governattiva<br />
ma kinitx ming[ajr <strong>il</strong>kontroversja<br />
li wie[ed<br />
jistenna, b’mod partikulari<br />
wara li, aktar kmieni din issena,<br />
id-Dipartiment <strong>tal</strong>-<br />
Kultura, <strong>il</strong>-Media u l-Isport<br />
kien iddikjara li se jwarrab l-<br />
idea <strong>tal</strong>-imblokk awtomatiku<br />
kontra l-pornografija biex ma<br />
jkunx qed jirfes <strong>fuq</strong> iddrittijiet<br />
/iv<strong>il</strong>i.<br />
I]da wara l-kampanja<br />
intensiva tad-Da<strong>il</strong>y Ma<strong>il</strong>, <strong>il</strong>ministri<br />
responsabbli issa<br />
qed jag[mlu mistoqsijiet<br />
spe/ifi/i dwar l-opt-in<br />
system f’dokument g[allkonsultazzjoni.<br />
Id-dokument kien<br />
imxandar fis-sit <strong>tal</strong>-istess<br />
dipartiment fi tmiem ix-xahar<br />
li g[adda. Id-dokument qed<br />
juri wkoll x’jistg[u jkunu l-<br />
effetti negattivi ta’ websajts<br />
perikolu]i o[rajn li<br />
jippromwovu, fost l-o[rajn,<br />
is-suwi/idju, l-anoressja, <strong>il</strong>log[ob<br />
<strong>tal</strong>-azzard, l-awtovjolenza,<br />
is-cyber-bullying, u<br />
naturalment, <strong>il</strong>-pornografija<br />
virtwali.<br />
Il-pornografija <strong>fuq</strong> l-<br />
internet qed tkun <strong>il</strong>-ka;un ta’<br />
‘stupru’ bejn it-tfal, hekk kif<br />
kien dikjarat li t-tfal <strong>tal</strong>iskola<br />
fl-Ing<strong>il</strong>terra huma “laktar<br />
grupp so/jali mdejjaq u<br />
ta[t pressjoni fid-dinja <strong>tal</strong>-<br />
Punent”.<br />
Il-perikli <strong>tal</strong>-antenni><br />
s<strong>il</strong>enzju f<strong>il</strong>-media<br />
Madwar xahrejn <strong>il</strong>u, waqt<br />
laqg[a <strong>tal</strong>-Kumitat<br />
Parlamentari <strong>tal</strong>-Affarijiet<br />
So/jali, kienet tqanqlet <strong>il</strong>kwistjoni<br />
<strong>tal</strong>-effett<br />
negattiv <strong>tal</strong>-antenni tattelefonija<br />
/ellulari <strong>fuq</strong> issa[[a<br />
<strong>tal</strong>-Maltin u l-<br />
G[awdxin.<br />
F’artiklu li kien<br />
pubblikat f<strong>il</strong>-Malta<br />
Independent Online, b<strong>il</strong>firma<br />
ta’ Pierre Mallia,<br />
kien intqal li l-pajji] ma<br />
jistax jibqa’ passiv fejn<br />
tid[ol l-evidenza li dawn<br />
l-antenni huma<br />
potenzjalment ta’<br />
periklu.<br />
Fl-istess ]mien, <strong>il</strong>-<br />
Professur Daniel Massa<br />
m<strong>il</strong>l-Università ta’ Malta,<br />
kien ipprodu/a bosta<br />
evidenza m<strong>il</strong>l-;urnal mediku<br />
mag[ruf, The Lancet,li<br />
tindika l-in/idenza <strong>tal</strong>lewkemija<br />
fit-tfal asso/jata<br />
mal-elettromanjeti]mu, u<br />
b’mod partikulari malantenni<br />
tat-telefonija<br />
/ellulari. Issemmew it-tfal<br />
m<strong>il</strong>l-in[awi ta’ Marsaskala li<br />
ttie[du m<strong>il</strong>l-marda jew li<br />
mietu biha.<br />
Sa issa, jing[ad li f<strong>il</strong>-ka]<br />
ta’ Malta, g[ad hemm biss<br />
“evidenza osservatorja”,<br />
i]da m’hemmx dubju li<br />
wasal i]-]mien biex <strong>il</strong>fenomenu<br />
jkun investigat<br />
bis-serjetà u bl-intensità<br />
me[tie;a.<br />
Jista’ jkun li hemm [sara<br />
mo[bija li qed tkun ;enerata<br />
u li llum jew g[ada tista’<br />
tisplodi. Aktar minn hekk,<br />
di;à je]istu linji ta’<br />
prekawzjoni minn sorsi<br />
b[all-Unjoni Ewropea u l-<br />
UNESCO dwar <strong>il</strong>-possibb<strong>il</strong>tà<br />
reali ta’ dawn <strong>il</strong>-perikli.<br />
Wa[da m<strong>il</strong>l-klawsoli <strong>tal</strong>prevenzjoni<br />
tg[id,<br />
spe/ifikament: <strong>il</strong>-[sara<br />
potenzjali hi serja bi]]ejjed<br />
jew anki irriversibbli g[all-<br />
;enerazzjonijiet pre]enti u<br />
dawk <strong>tal</strong>-futur, u moralment,<br />
dan mhux a//ettabbli.”<br />
Wie[ed jistag[;eb kif<br />
materja b[al din mhijiex<br />
tittie[ed bis-serjetà m<strong>il</strong>lmedia<br />
lokali. Meta ni;u<br />
g[all-[sara ambjen<strong>tal</strong>i,<br />
jidhru jew jinstemg[u l-<br />
esperti u l-ambjen<strong>tal</strong>isti<br />
jitkellmu dwar it-tni;;is flarja<br />
m<strong>il</strong>l-power station jew<br />
m<strong>il</strong>l-vetturi, i]da donnu li<br />
[add ma jrid imiss <strong>il</strong>kwistjoni<br />
<strong>tal</strong>-antenni.<br />
In/iden<strong>tal</strong>ment, madwar<br />
erba’ snin <strong>il</strong>u, jiena [dimt<br />
ma’ grupp ta’ atturi fit-<br />
Tessalonika, u flimkien<br />
irri/erkajna l-effetti <strong>tal</strong>-arbli<br />
elettromanjeti/i <strong>fuq</strong> l-g[olja<br />
ta’ Hortiatis.<br />
L-evidenza kienet <strong>tal</strong>bi]a’,<br />
u meta konna<br />
ppre]entajna teatru-forum<br />
ba]at <strong>fuq</strong> l-evidenza<br />
mi;bura, <strong>il</strong>-post kien qam bi<br />
[;aru biex jipprotesta mal-<br />
Uffi//ju tas-Sindku u malpoliti/i<br />
<strong>tal</strong>-lokali.<br />
Cyber space<br />
Kummenti dwar websajts li Ωort<br />
Investi f’pajji]ek<br />
Minn g[ada sa nhar <strong>il</strong>-<br />
:img[a, l-investituri Maltin<br />
se jkollhom l-opportunità<br />
jinvestu f<strong>il</strong>-kumpanija<br />
MALITA INVESTMENTS<br />
PLC, li g[andha l-websajt<br />
tag[ha bl-indirizz:<br />
www.malitainvestments.<strong>com</strong>.<br />
Il-vi]joni <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
immexxi minn Lawrence<br />
Gonzi ipprevediet li l-kri]i<br />
ekonomika fl-Ewropa kienet<br />
se twassal g[all-b]onn ta’<br />
mezzi ;odda kif jistg[u minn Salvu Felice Pace<br />
jkunu finanzjati l-pro;etti sfelicep@go.net.mt<br />
nazzjonali.<br />
Fis-sit issib taqsima bl-isem Strategiji O;;ettivi, fejn hemm<br />
spjega dwar l-akkwist ta’ propjetajiet immobbli minn din <strong>il</strong>kumpanija.<br />
Hekk, pere]empju, wara li jispi//a l-bini <strong>tal</strong>-<br />
Parlament u tat-Teatru l-Miftu[ f<strong>il</strong>-Belt Valletta, dawn <strong>il</strong>binjiet<br />
presti;ju]i se jg[addu f’idejn <strong>il</strong>-Malita Investments, u<br />
din <strong>il</strong>-kumpanija tkun tista’ tikrihom bi qlig[. Il-<strong>Gvern</strong> di;à<br />
se jg[addi l-fondi li jda[[al m<strong>il</strong>l-Ajruport Internazzjonali ta’<br />
Malta u m<strong>il</strong>l-Port <strong>tal</strong>-Cruise Liners l<strong>il</strong> din <strong>il</strong>-kumpanija.<br />
Il-Malita, min-na[a tag[ha, qed twieg[ed trasparenza<br />
assoluta tant li fi ftit ;img[at, l-ishma se jkunu kkwotati f<strong>il</strong>-<br />
Bor]a ta’ Malta.<br />
Il-kumpanija, li twaqqfet f’:unju tas-sena l-o[ra, se to[ro;<br />
g[all-pubbliku 20 m<strong>il</strong>jun sehem ordinarju, b’g[axar m<strong>il</strong>juni<br />
o[ra ri]erva jekk l-offerta tg[addi s-somma <strong>tal</strong>-ewwel.<br />
Kull sehem se jkollu valur ta’ €0.50. Naturalment, dawk li<br />
jinvestu se jing[ataw d[ul f’forma ta’ dividends.<br />
Struttura u tmexxija<br />
Il-Malita Investments g[andha struttura sempli/i u qed<br />
tibda xog[olha b’kapi<strong>tal</strong> ta’ 150 m<strong>il</strong>jun ewro. Il-kumpanija<br />
g[andha b[ala indirizz: Clock Tower, Level 1, Tigné Point,<br />
Sliema TP 01. Il-Bord tad-Diretturi hu mag[mul minn seba’<br />
persuni b’esperjenza tajba f’dan <strong>il</strong>-qasam finanzjarju. I/-<br />
Chairman hu Kenneth Farrugia.<br />
L-awdituri <strong>tal</strong>-kumpanija huma PricewaterhouseCoopers<br />
Malta, li g[andhom websajt bl-isem www.pwc.<strong>com</strong>/mt.<br />
Fis-sit <strong>tal</strong>-Malita Investments issib <strong>il</strong>-prospectus <strong>tal</strong>kumpanija<br />
g[all-offerta <strong>tal</strong>-ishma li jissej[u B, biex b’hekk<br />
ma jit[alltux mal-ishma li jissej[u A, li jirrappre]entaw l-<br />
investiment li po;;a f<strong>il</strong>-kumpanija l-<strong>Gvern</strong> Malti.<br />
Il-prospectus hu d-dokument uffi/jali li jifforma wkoll rabta<br />
legali g[al dak li qed ji;i mwieg[ed m<strong>il</strong>l-kumpanija. Hemm<br />
tlieta u g[oxrin taqsima li jispjegaw b’mod /ar kemm jista’<br />
jkun temi, b[al x’inhuma r-riskji involuti f’dan l-investiment,<br />
tag[rif finanzjarju li jirrifletti s-sa[[a <strong>tal</strong>-kumpanija, estimi<br />
ta’ spejje] u profitti, u tag[rif ie[or siewi g[all-investituri.<br />
Fis-sit issib ukoll taqsimiet bl-isem: Pro;etti,<br />
Notifikazzjonijiet u Pubblikazzjonijiet, Statement Finanzjarju<br />
g[as-sena 2011 u o[ra dwar kif jista’ jsir <strong>il</strong>-kuntatt malkumpanija.<br />
In-numru tat-telefon hu 21323503 jew tista’<br />
tag[mel <strong>il</strong>-kuntatt b’ema<strong>il</strong>: info@malitainvestments.<strong>com</strong>.<br />
P. Anastasju Cuschieri O.Carm.<br />
Nhar l-Erbg[a 25 ta’ Lulju se jitfakkar m<strong>il</strong>l-Provin/ja<br />
Karmelitana Maltija l-50 anniversarju m<strong>il</strong>l-mewt <strong>tal</strong>-Professur<br />
u Poeta Patri Anastasju Cuschieri. Din <strong>il</strong>-kolonna //elebrat<br />
[ajjet dan <strong>il</strong>-Malti li qatt ma jintesa, ftit ;img[at <strong>il</strong>u.<br />
Dawk li jridu jkunu jafu i]jed dwaru jistg[u jid[lu<br />
f’www.karmelitanimaltin.org,<br />
f’www.anastasjucuschieri.wordpress.<strong>com</strong>, jew f<strong>il</strong>-blogs:<br />
http://spasserol.blogspot.<strong>com</strong>/ u<br />
f’http://theotokosdamascinimalta.blogspot.<strong>com</strong>/.
32 COLLAGE RELI:JON Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Il-Papa jg[id li :esù hu<br />
l-ikbar miraklu <strong>tal</strong>-univers<br />
Meta kien qed iwassal <strong>il</strong>mesa;;<br />
tieg[u mir-residenza<br />
tas-sajf f’Castelgandolfo, <strong>il</strong>-<br />
Papa irrefera g[all-Van;elu li<br />
rrakkonta kif :esu, meta re;a’<br />
lura Nazaret, kien rifjutat minnies<br />
tar-ra[al tieg[u stess.<br />
“Wie[ed jifhimha din<br />
min[abba li l-fam<strong>il</strong>jarità <strong>fuq</strong><br />
livell uman tag[m<strong>il</strong>ha diffi/li<br />
li wie[ed jinfeta[ g[addimensjoni<br />
divina”.<br />
Il-Papa kompla li<br />
“f’Nazaret, :esù ma setax<br />
jag[mel mirakli, minbarra li<br />
fejjaq xi ftit morda b<strong>il</strong>li<br />
{SIEB<br />
Alla jag[laq bieb u jifta[ mija – (Qawl)<br />
qieg[ed idejh <strong>fuq</strong>hom. Dan<br />
min[abba li n-nies kienet<br />
mag[luqa g[ad-dimensjoni<br />
spiritwali”.<br />
Benedittu XVI kompla<br />
jispjega li “<strong>il</strong>-mirakli ta’ :esu<br />
mhumiex xi wirja ta’ poter<br />
imma sinjali <strong>tal</strong>-im[abba<br />
t’Alla fejn f<strong>il</strong>-bniedem ikun<br />
hemm <strong>il</strong>-fidi.”<br />
Kompla li :esù kien skantat<br />
bin-nuqqas ta’ fidi fin-nies<br />
tieg[u stess. Staqsa kif jista’<br />
jkun li ma rawx fih id-dawl<br />
<strong>tal</strong>-Verità, u kif jista’ jkun li<br />
ma nfet[ux g[at-tjubija li<br />
joffri Alla l<strong>il</strong>l-umanità. Hu<br />
:esù s-sinjal reali, hu Alla<br />
mag[mul bniedem, l-ikbar<br />
miraklu <strong>tal</strong>-univers, l-im[abba<br />
kollha ta’ Alla mi;bura f’qalb<br />
umana fis-sura ta’ bniedem.<br />
Il-Papa sellem ukoll l<strong>il</strong>lpellegrini<br />
minn madwar iddinja<br />
u ispirat m<strong>il</strong>l-messa;;<br />
<strong>tal</strong>-Van;elu, qal<strong>il</strong>hom li<br />
“:esu jfakkarna kontinwament<br />
li jekk ng[ixu b’qalb<br />
miftu[a mkebbsa b’fidi vera,<br />
inkunu nistg[u nag[rfu l-<br />
pre]enza t’Alla f’[ajjitna u<br />
nsegwu dak li Hu jrid minna.”<br />
Im[abbar <strong>il</strong>-programm<br />
ta]-]jara <strong>tal</strong>-Papa f<strong>il</strong>-Libanu<br />
T[abbar l-itinerarju <strong>tal</strong>vja;;<br />
li l-Papa Benedittu<br />
Sta<strong>tal</strong>i, Korp Diplomatiku,<br />
<strong>Gvern</strong>, <strong>tal</strong>-istituzzjonijiet<br />
XVI se jag[mel f<strong>il</strong>-Libanu<br />
mexxejja reli;ju]i u dawk<br />
bejn l-14 u s-16 ta’<br />
mid-dinja <strong>tal</strong>-kultura.<br />
Settembru li ;ej, b<strong>il</strong>-g[an<br />
Fl-istess jum <strong>il</strong>-Papa se<br />
prin/ipali jkun li jiffirma l-<br />
jkun mistieden g[al ikla f<strong>il</strong>-<br />
E]ortazzjoni Appostolika<br />
Patrijarkat Kattoliku Armen<br />
Post-Sinodali <strong>tal</strong>-Assemblea<br />
ta’ Bzommar, flimkien mal-<br />
Spe/jali g[al-Lvant Nofsani<br />
Patrijarki u Isqfijiet <strong>tal</strong>fi<br />
[dan is-Sinodu <strong>tal</strong>-<br />
Libanu, membri <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l<br />
Isqfijiet li kien sar f<strong>il</strong>-<br />
Spe/jali tas-Sinodu <strong>tal</strong>-<br />
Vatikan f’Ottubru <strong>tal</strong>-2010.<br />
Isqfijiet g[al-Lvant Nofsani<br />
Il-Papa se jitlaq m<strong>il</strong>lajruport<br />
ta’ Ciampino<br />
Fis-6 p.m., imbag[ad, hu<br />
u l-entourage <strong>tal</strong>-Papa.<br />
f’Ruma nhar <strong>il</strong>-:img[a 14<br />
skedat li jindirizza li]-<br />
ta’ Settembru fid-9.30 a.m.<br />
]g[a]ag[ mi;bura f<strong>il</strong>-pjazza<br />
u jasal fl-ajruport<br />
quddiem <strong>il</strong>-Patrijarkat<br />
internazzjonali Rafik Hariri<br />
Maronita f’Bkerke.<br />
f’Beirut fis-1.45 p.m.<br />
Il-{add 16 ta’ Settembru,<br />
Wara /-/erimonja uffi/jali<br />
fl-10 a.m. <strong>il</strong>-Papa se<br />
Il-Papa Benedittu XVI<br />
mal-wasla, se jivvja;;a lejn<br />
ji//elebra l-Ewkaristija fis-<br />
Harissa fejn se j]ur <strong>il</strong>-Ba]<strong>il</strong>ika dedikata l<strong>il</strong> City Centre Waterfront f’Beirut fejn jg[addi<br />
San Pawl u jiffirma l-E]ortazzjoni<br />
uffi/jalment l-E]ortazzjoni Appostolika Post-<br />
Appostolika.<br />
Sinodali.<br />
L-g[ada s-Sibt fl-10 a.m. <strong>il</strong>-Papa g[andu Wara t-<strong>tal</strong>ba <strong>tal</strong>-Angelus, jivvja;;a b<strong>il</strong>karozza<br />
lejn in-nunzjatura appostolika ta’<br />
jittie[ed <strong>il</strong>-Palazz Presidenzjali f’Baabda fejn<br />
se jag[mel ]jara ta’ kortesija l<strong>il</strong>l-President <strong>tal</strong>- Harissa u jiekol mal-entourage tieg[u.<br />
Libanu, l<strong>il</strong>l-Prim Ministru u l<strong>il</strong>l-Ispeaker <strong>tal</strong>- F<strong>il</strong>-5.15 p.m. g[andu jippresiedi laqg[a<br />
Parlament.<br />
ekumenika f<strong>il</strong>-Patrijarkat Syro-Kattoliku ta’<br />
Iktar tard j<strong>il</strong>taqa’ mal-mexxejja <strong>tal</strong>komunitajiet<br />
Musulmani, li jkun segwit minn l-Ajruport ta’ Beirut g[al titjira lejn Ruma<br />
Charfet. Minn hemm jittie[ed direttament lejn<br />
diskors tieg[u quddiem rappre]entanti <strong>tal</strong>- skedata li titlaq fis-7 p.m.<br />
■ Tag[rif mi;bur m<strong>il</strong>l-Uffi//ju Komunikazzjoni <strong>tal</strong>-Kurja <strong>tal</strong>-Ar/isqof<br />
Il-16-<strong>il</strong> {add matul is-sena<br />
Ftit [sibijiet<br />
1 Qari> :er 23, 1-6< 2 Qari> Ef 2, 13-18< Evan;elju> Mk 6, 30-34<br />
Fost <strong>il</strong>-kalunji kontra l-Knisja kultant tisma’ din ukoll: “U le!<br />
Il-Knisja ma tinteressax ru[ha m<strong>il</strong>l-poplu, m<strong>il</strong>l-[addiema,<br />
minn [idmiet so/jali!” Jista’ jag[ti l-ka] li xi drabi, fl-istorja<br />
tag[ha, <strong>il</strong>-Knisja kienet tag[ti din l-impressjoni [a]ina; i]da<br />
meta tifli sewwa l-fatti, issib li f<strong>il</strong>-Knisja dejjem kien hemm<br />
nies, g[ad li mhux kul[add, li jinteressaw ru[hom kemm<br />
m<strong>il</strong>l-;id spiritwali u kemm m<strong>il</strong>l-;id materjali <strong>tal</strong>-poplu.<br />
:esù jrid <strong>il</strong>-;id kollu <strong>tal</strong>-bniedem<br />
Fl-Evan;elju, :esù jidher quddiemna b[ala l-isba[<br />
e]empju ta’ dan l-interess f<strong>il</strong>-bniedem, kollu kemm hu:<br />
(a) Hu jsejja[ l-Appostli u jg[id<strong>il</strong>hom: “Ejjew mieg[i<br />
intom biss we[idkom f’xi post imwarrab, u strie[u ftit”.<br />
Kristu ried li dawn l-ewwel segwa/i tieg[u, [addiema<br />
mieg[u, jieqfu ftit, iwarrbu daqsxejn m<strong>il</strong>l-[sejjes, u jistrie[u<br />
fis-skiet u l-;abra.<br />
(b) U wara l-mistrie[, :esù u l-Appostli re;g[u marru fost<br />
in-nies. U :esù t[assarhom: “;ietu [niena minnhom, g[ax<br />
kienu qishom nag[a; bla ma g[andhom rag[aj u qabad<br />
jg[allimhom [afna [wejje;”.<br />
Il-[tie;a <strong>tal</strong>-mistrie[<br />
Dan l-Evan;elju jag[tina ]ew; tag[limiet li huma ta’ siwi<br />
kbir g[alina llum:<br />
(a) l-ewwel nett <strong>il</strong>-b]onn <strong>tal</strong>-mistrie[. Il-bniedem mhuwiex<br />
magna li ta[dem bla ma tieqaf u bla ma ta[seb. Il-bniedem irid<br />
jistrie[; mhux fis-sens li jieqaf mix-xog[ol biex jitg[a]]en,<br />
i]da jieqaf biex ja[seb, biex jara fejn hu u je]amina l<strong>il</strong>u nnifsu<br />
u r-relazzjoni tieg[u ma’ Alla. U hekk <strong>il</strong>-bniedem ikun l-ewwel<br />
g[alliem, direttur jew leader tieg[u nnifsu.<br />
Il-[tie;a <strong>tal</strong>-mexxejja<br />
(b) U t-tieni tag[lima hi dwar <strong>il</strong>-[idma ta’ Kristu u tassegwa/i<br />
tieg[u. Kristu mhux biss ;ietu [niena min-nies g[ax<br />
kienu qishom nag[a; ming[ajr rag[aj, i]da fittex li jkun hu r-<br />
Rag[aj it-Tajjeb. U ried li l-insara, segwa/i tieg[u, ikunu<br />
huma wkoll rg[ajja <strong>tal</strong>-o[rajn.<br />
Dan narawh ukoll fit-Testment <strong>il</strong>-Qadim. Alla kien jag[]el<br />
rg[ajja spiritwali biex jie[u [sieb <strong>il</strong>-poplu, b<strong>il</strong>li jg[allmu<br />
f’ismu. Kien ikun g[ajb g[alihom jekk ma jaqdux dmirhom<br />
sewwa, kif naraw fl-ewwel lezzjoni. Fl-istess qari Alla,<br />
b’fomm <strong>il</strong>-Profeta :eremija, iwieg[ed Rag[aj li ji;ma’<br />
flimkien <strong>il</strong>-mer[la ta’ Alla u j;ib <strong>fuq</strong> l-art is-sliem u l-[aqq.<br />
Kristu> Rag[aj u mexxej<br />
Dan ir-Rag[aj kellu jkun Kristu. Il-[idma tieg[u ta’ Rag[aj<br />
<strong>il</strong>-kbir ta’ ru[na jg[id<strong>il</strong>na x’kienet San Pawl fit-tieni lezzjoni.<br />
Kristu kien dak li [abbibna ma’ Alla, li qarribna lejn <strong>il</strong>-<br />
Missier; kien ukoll dak li ressaq lejn xulxin <strong>il</strong>-bnedmin<br />
mifrudin b<strong>il</strong>-mibeg[da. Mela Kristu ;ab <strong>il</strong>-pa/i bejn <strong>il</strong>bnedmin<br />
u Alla u bejn <strong>il</strong>-bnedmin bejniethom. U, barra dan,<br />
bis-sagrifi//ju ta’ Kristu, b’demmu stess, issa a[na nistg[u<br />
nersqu lejn <strong>il</strong>-Missier.<br />
Fr Charles Fenech OP
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE {SIBIJIET 33<br />
Q<br />
EG{DIN fl-eqqel tassajf.<br />
Is-s[ana b[alissa<br />
hi fl-aqwa furja tag[ha.<br />
Kull fejn tmur [lief nies<br />
jeqirdu biha ma tismax.<br />
G[andhom ra;un. Xi kultant<br />
ma tkunx tifla[ tissaportiha.<br />
Imma ]mienha. U, irridu jew<br />
ma rridux, ikollna nissaportuha.<br />
I]da s-sajf mhuwiex biss i]-<br />
]mien meta s-s[ana toqtlok.<br />
Dik is-s[ana li biex ta[rabha<br />
sa[ansitra tqatta’ ljieli s[a[<br />
f<strong>il</strong>-kes[a li ta[jik – g[alkemm<br />
tista’ tmarrdek – <strong>tal</strong>-arja<br />
kondizzjonata. Is-sajf hu<br />
]mien <strong>il</strong>-beraq <strong>tal</strong>-festi. Darba<br />
minnhom smajt turist ma[sud<br />
jikkummenta: “Jaqaw hawn xi<br />
gwerra!” Hekk [aseb meta<br />
sema’ l-kaxxa infernali ta’<br />
[ru; <strong>il</strong>-pur/issjoni!<br />
Il-festi Maltin u G[awdxin<br />
huma uni/i. Ibda m<strong>il</strong>l-armar<br />
tag[hom, li jinvolvi dak ta’<br />
barra u anki ta’ ;ewwa. {a<br />
nibda minn dak <strong>tal</strong>-knejjes<br />
tag[na. L-arti fix-xog[ol <strong>tal</strong>armar<br />
<strong>tal</strong>-knejjes tag[na hi ta’<br />
min ifa[[arha. Artisti famu]i,<br />
lokali u internazzjonali,<br />
[allew l-isba[ xog[lijiet <strong>tal</strong>arti<br />
fl-imqades tag[na.<br />
L-ewwel ma tolqtok hi l-<br />
vara ta’ xi w[ud m<strong>il</strong>l-parro//i<br />
tag[na. Dawn li jkun<br />
jonqoshom hi d-daqqa ta’<br />
mazza <strong>fuq</strong> rashom <strong>tal</strong>-<br />
Michelangelo li naqqaxhom<br />
meta jg[id<strong>il</strong>hom: “Titkellem<br />
jonqsok!”<br />
L-im[abba <strong>tal</strong>-parru//ani<br />
lejn dawn <strong>il</strong>-vari hi kbira.<br />
U[ud minnhom i[allsu l-belli<br />
liri biex isebb[uhom biddeheb<br />
u l-fidda. Sandlijiet,<br />
/intorini, kuruni, labar,<br />
/rieket, imsielet, /piepet...<br />
insomma, semmi li trid u<br />
kollha ssibhom <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-vari<br />
Maltin u G[awdxin.<br />
Xi ng[idu mbag[ad g[allarmar<br />
l-ie[or <strong>tal</strong>-knisja b[attu]ell<br />
u d-damask. Kemm nies<br />
g[amlu sagrifi//ji kbar biex<br />
isebb[u l-knejjes tag[na blifjen<br />
tag[mir g[al jum <strong>il</strong>-festa.<br />
Fi]-]minijiet meta l-festa<br />
kienet i/-/entru <strong>tal</strong>-[ajja tarra[al,<br />
kienet [a;a normali li<br />
dak li jkun jag[ti l-aqwa u l-<br />
a[jar g[all-festa tieg[u.<br />
Viva l-festa tag[na!<br />
Kienet normali li n-nies<br />
kienu jag[tu somom kbar ta’<br />
flus l<strong>il</strong>l-knisja biex isebb[uha.<br />
It-twemmin tag[hom kien li<br />
iktar ma jsebb[u t-tempju<br />
iktar jag[tu glorja l<strong>il</strong> Alla tat-<br />
Tempju. Kienu lesti jibqg[u<br />
neqsin huma basta l<strong>il</strong>l-Mulej<br />
jag[tuh <strong>il</strong>-krema ta’ dak li<br />
kellhom.<br />
Id-dehbijiet u l-fided li<br />
nsibu llum kollha ;ew m<strong>il</strong>lg[araq<br />
ta’ dawn in-nies<br />
twajba. Attenti mela jekk<br />
inwaddbulhom <strong>il</strong>-;ebel g[ax<br />
inkunu qeg[din ni;;udikaw<br />
nies inno/enti! Min jista’<br />
ji;;udikahom jekk quddiem<br />
Alla kellhom intenzjoni m<strong>il</strong>laktar<br />
safja u nadifa fi/-/a[diet<br />
eroj/i li g[amlu^ X’fidi u<br />
;enero]ità kellhom!<br />
Barra minn hekk, fittag[mir<br />
<strong>tal</strong>-knisja naraw ukoll<br />
is-sens ta’ identità tar-ra[al. Fi<br />
]minijiet iktar imbieg[da<br />
minna, in-nies tar-ra[al kienu<br />
jaraw f<strong>il</strong>-knisja t-tempju li<br />
jirrappre]entahom quddiem<br />
Alla b[ala poplu. Li<br />
jag[m<strong>il</strong>hom huma min huma!<br />
G[alhekk, is-sbu[ija tattempju<br />
ta’ Alla fih innifsu<br />
kienet importanti kemm<br />
min[abba li l<strong>il</strong>l-Mulej in-nies<br />
riedet toffr<strong>il</strong>u l-aqwa u l-a[jar,<br />
u kif ukoll l-g[aliex it-tempju<br />
kien jag[mel lin-nies fam<strong>il</strong>ja<br />
wa[da. Hemmhekk kul[add<br />
minn<br />
P. Mario Attard OFM Cap<br />
kien i[ossu l-istess g[aliex<br />
kul[add kellu postu fid-Dar<br />
ta’ Alla.<br />
G[alhekk qabel ma xi festi<br />
[arbu mit-tempju u tbieg[du<br />
m<strong>il</strong>l-ideal tieg[u, huma bdew<br />
fit-tempju biex jag[mlu l<strong>il</strong>lpoplu<br />
fam<strong>il</strong>ja wa[da,<br />
mag[quda f<strong>il</strong>-fidi u flg[ajxien<br />
tag[ha.<br />
Bi]-]mien, <strong>il</strong>-festi [ar;u<br />
m<strong>il</strong>l-knisja u saru avveniment<br />
/iv<strong>il</strong>i u so/jali. Issa, in-nies<br />
tar-ra[al ma baqg[ux i]jed<br />
jistennew <strong>il</strong>-festa ta’ ;ewwa<br />
biex b’ri[itha jag[tu titw<strong>il</strong>a<br />
aktar mis-soltu l<strong>il</strong> ru[hom<br />
[alli jit[abbu mal-Mulej.<br />
L-attenzjoni bdiet i]jed<br />
tmur <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-fatt li l-festi saru<br />
avvenimenti fejn in-nies<br />
j<strong>il</strong>taqg[u flimkien [alli<br />
jgawdu l<strong>il</strong> xulxin. Ilpur/issjoni<br />
b<strong>il</strong>-vara <strong>tal</strong>-qaddis<br />
jew <strong>il</strong>-qaddisa kienet<br />
opportunità biex in-nies tarra[al<br />
jiskopru i]jed it-<strong>tal</strong>enti<br />
mo[bija tag[hom.<br />
L-arti u l-mu]ika spikkaw<br />
b<strong>il</strong>-bosta. Insemmi l-armar<br />
<strong>tal</strong>-bandalori u l-pavaljuni<br />
ippitturati, <strong>il</strong>-gastri, <strong>il</strong>-<br />
;<strong>il</strong>andri, <strong>il</strong>-vari ta’ barra, u<br />
[afna affarijiet b[al dawn.<br />
B<strong>il</strong>-mi;ja <strong>tal</strong>-Ingli]i fostna,<br />
<strong>il</strong>-baned tar-ra[al bdew jinbtu<br />
u jikbru. U, biex ikompli i]jed<br />
isebba[ l-andament <strong>tal</strong>-festa,<br />
bdiet ukoll l-arti piroteknika,<br />
ovvjament b’sogru kbir g[all-<br />
[ajjiet ta’ dawk li, g[ax<br />
i[obbu ja[dmu f<strong>il</strong>-log[ob tannar,<br />
taw flushom, sa[[ithom<br />
u, f’xi ka]i, [ajjithom stess,<br />
[alli l-festa dejjem tisbie[.<br />
Fl-a[[ar nett ma rridux<br />
ninsew lanqas l-aspett<br />
kummer/jali <strong>tal</strong>-festa tarra[al.<br />
F<strong>il</strong>-festa jkun hemm<br />
min jaqla’ x’jiekol. Ilbejjieg[a<br />
<strong>tal</strong>-;elati, <strong>tal</strong>hotdogs,<br />
<strong>tal</strong>-qubbajd u l-bqija<br />
jridu jieklu wkoll. Mela, <strong>il</strong>festa<br />
tar-ra[al hi realtà<br />
kumplessa [afna. Iktar ma<br />
g[adda ]-]mien iktar<br />
ikkumplikat ru[ha.<br />
Il-[asra hi li dak li beda<br />
purament reli;ju] spi//a biex<br />
;ie u]at f’pika u fi ;lied. Hi<br />
[asra li g[adna nisimg[u bi<br />
;lied u b’piki li ma jag[mlu l-<br />
ebda unur kemm lis-sej[a<br />
nisranija tag[na u anki l<strong>il</strong>l-<br />
[ajja <strong>tal</strong>-qaddis jew qaddisa li<br />
ssir<strong>il</strong>hom <strong>il</strong>-festa.<br />
Wara [afna tentattivi biex l-<br />
esa;erazzjonijiet jinqag[tu<br />
m<strong>il</strong>l-festi tag[na, it-triq tibqa’<br />
wa[da: ir-ritorn lejn l-aspett<br />
spiritwali tag[ha. It-triq hi<br />
diffi/li, i]da mhux<br />
impossibbli. Hi diffi/li<br />
g[aliex hi iebsa li a[na l-<br />
insara nin[elsu minn /ertu<br />
pagani]mu li ntrabatna bih. Ilpartiti<br />
<strong>tal</strong>-baned, tan-nar u <strong>tal</strong>qaddisin<br />
in[obbuhom wisq.<br />
Qisna bla ma nafu nwasslu<br />
l<strong>il</strong>na nfusna f’punt fejn ma<br />
narawx i]jed [lief kulur<br />
wie[ed, inperpru bandiera<br />
wa[da u nitolbu l<strong>il</strong> qaddis<br />
wie[ed g[aliex dak biss<br />
je]isti!<br />
Biex tg[axxaqha, kemm hi<br />
ta’ qsim <strong>il</strong>-qalb meta xi festa<br />
ta’ xi ra[al ;iet mehmu]a ma’<br />
xi partit politiku!<br />
Le l-a[wa! Irridu nkunu<br />
onesti u mmorru g[all-g[eruq<br />
spiritwali <strong>tal</strong>-festa. Irridu<br />
nag[tu l-appo;; s[i[ tag[na<br />
l<strong>il</strong>l-kapp<strong>il</strong>lani [alli dawn<br />
ifittxu soluzzjonijiet g[aqlija<br />
biex <strong>il</strong>-festi jsiru i]jed<br />
mumenti ta’ konver]joni firru[<br />
u f<strong>il</strong>-mod kif in;ibu ru[na<br />
ma’ xulxin.<br />
Isiru opportunitajiet fejn<br />
na[sbu i]jed f<strong>il</strong>-foqra m<strong>il</strong>li<br />
fit-ti]jin <strong>tal</strong>-knisja, f<strong>il</strong>-mar/i<br />
u f<strong>il</strong>-[ruq <strong>tal</strong>-mur<strong>tal</strong>i. U<br />
avvenimenti fejn ning[aqdu<br />
flimkien b[ala fam<strong>il</strong>ja wa[da.<br />
G[aliex f<strong>il</strong>-festa tar-ra[al<br />
i]-]ew; baned m’g[andhomx<br />
idoqqu flimkien^ U jdoqqu<br />
f<strong>il</strong>-festi ta’ xulxin^ G[aliex<br />
f<strong>il</strong>-festa m’g[andhomx isiru<br />
;esti ta’ ma[fra u<br />
rikon/<strong>il</strong>jazzjoni biex <strong>il</strong>-piki<br />
mmewtuhom^<br />
G[e]ie] Maltin u<br />
G[awdxin, [a nuru l<strong>il</strong>lbarranin<br />
li a[na nsara b<strong>il</strong>li f<strong>il</strong>festa<br />
ning[aqdu i]jed<br />
bejnietna b<strong>il</strong>li na[fru, nafdaw,<br />
nirrispettaw u n[obbu l<strong>il</strong><br />
xulxin!<br />
Imbag[ad, bir-ra;un kollu,<br />
ng[ajtu Viva l-festa tag[na!
34 COLLAGE KUR}ITAJIET Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
INTERVALL<br />
PAWSA QASIRA TA’ MISTRIEÓ<br />
Il-<strong>Gvern</strong> Amerikan<br />
isostni uffi/jalment<br />
li s-sireni ma je]istux<br />
A;enzija <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
Amerikan [ar;et stqarrija<br />
fejn /a[det li s-sireni<br />
je]istu wara li ntwera<br />
dokumentarju <strong>fuq</strong> it-TV<br />
dwarhom u kien hemm min<br />
[aseb li dawn je]istu<br />
tassew. Xi spettaturi kitbu<br />
lin-National Ocean Service<br />
biex ikunu jafu aktar dwar<br />
dawn <strong>il</strong>-kreaturi.<br />
L-interess dwar dawn <strong>il</strong>kreaturi<br />
nofshom nisa u<br />
nofshom [uta nqala’ wara<br />
li n-network tad-Discovery<br />
Animal Planet xandar <strong>il</strong>programm<br />
Mermaids: The<br />
Body Found.<br />
In-National Ocean<br />
Service, li fost l-o[rajn<br />
g[andu l-inkarigu li<br />
jg[asses g[al kull<br />
moviment li jista’ jg[arraf li<br />
jkun se jse[[ tsunami,<br />
irrisponda g[all-mistqosijiet<br />
<strong>fuq</strong> is-sit tieg[u Ocean<br />
Facts, fejn inkiteb li s-sireni<br />
jidhru biss f<strong>il</strong>-mitolo;ija u l-<br />
arti u f<strong>il</strong>-kitba ta’ Omeru.<br />
Issemma wkoll li anki l-<br />
abori;ini Awstraljani<br />
jsemmuhom f<strong>il</strong>-[rejjef<br />
tag[hom. Imma jtemmu<br />
b<strong>il</strong>li jg[idu li ma nstabu l-<br />
ebda fdalijiet ta’ bnedmin-<br />
[ut.<br />
Id-Discovery Channel<br />
ammetta li kif in[adem iddokumentarju<br />
setg[et<br />
ittie[det l-idea li l-<br />
programm kien xi<br />
programm xjentifiku<br />
mentri dan qatt ma kien <strong>il</strong>ka].<br />
Sabrina tiekol minn idejn umani minflok ming[and ommha<br />
Fer[ ta’ kangarù mitmug[ bl-idejn<br />
Fer[ ta’ kargarù li nstab abbandunat minn<br />
ommu f’zoo f<strong>il</strong>-:ermanja, qed ikun mitmug[<br />
bl-idejn minn uffi/jali li jie[du [sieb l-<br />
annimali.<br />
Il-fer[, li ng[atat l-isem ta’ Sabrina, instabet<br />
mitluqa <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-[axix fis-Serengati-Park f<strong>il</strong>-belt<br />
ta’ Hodenhagen.<br />
Sabrina dehret f’daqqa wa[da g[ax l-uffi/jali<br />
lanqas kienu nteb[u li ommu Ermel kienet se<br />
twelled. Xi jiem qabel it-twelid Ermel ippruvat<br />
ta[rab minn fejn kienet mi]muma u dan wassal<br />
l<strong>il</strong> min ja[seb li abbandunat l<strong>il</strong>l-fer[ g[ax<br />
kienet stressjata.<br />
Sabrina jidher li twieldet m<strong>il</strong>l-inqas tliet<br />
;img[at qabel <strong>il</strong>-waqt u g[alhekk je[tie; li<br />
tin]amm dejjem s[una f<strong>il</strong>-kutri. L-annimal ti]en<br />
250 gramma u jitimg[uha l-[alib m<strong>il</strong>l-flixkun<br />
[ames darbiet kuljum.<br />
{ARE: KAROZZA :DIDA! Klijent spi//a f’po]izzjoni perikolu]a meta spi//a nofsu barra minn<br />
[ajt <strong>tal</strong>-[;ie; b<strong>il</strong>-karozza b’kollox meta ppruvaha fir-raba’ sular ta’ negozjant <strong>tal</strong>-vetturi f<strong>il</strong>-belt ta’<br />
Liuzhou fi/-?ina. Ir-ra;el da[al f<strong>il</strong>-karozza ;dida fjamanta u ma rrealizzax li kienet <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-gear.<br />
B’xorti tajba waqaf f<strong>il</strong>-[in u ma korriex. Lanqas <strong>il</strong>-karozza ma ;arrbet xi [sarat kbar.<br />
G[axar /itazzjonijiet g[al<br />
pazjenta ta’ trapjant ta’ k<strong>il</strong>wa<br />
Wardens tat-traffiku wa[[lu g[axar /itazzjonijiet <strong>fuq</strong><br />
karozza ta’ pazjenta li dak <strong>il</strong>-[in kienet qed tkun ikkurata<br />
wara trapjant ta’ k<strong>il</strong>wa. Il-vettura <strong>tal</strong>-mara kienet ipparkjata<br />
b<strong>il</strong>-badge blu li turi li kienet qed tie[u l-kura. Il-ka] ;ara f<strong>il</strong>-<br />
University Hospi<strong>tal</strong> f’Cardiff.<br />
Il-mara, li ma ng[atax isimha, marret l-isptar g[al kura wara<br />
li bidlet k<strong>il</strong>wa u kellha ddum biss ftit minuti. Imma rri]ulta li<br />
kien hemm xi kumplikazzjoni u [aduha l-emer;enza fejn<br />
sar<strong>il</strong>ha intervent mediku. G[alhekk ma setg[etx tmexxi l-<br />
karozza tag[ha m<strong>il</strong>l-parti <strong>tal</strong>-isptar fejn ikunu pparkjati l-<br />
vetturi li jkunu se jdumu hemm ftit minuti biss.<br />
Il-wardens bdew jag[tuha /-/itazzjonijiet waqt li kienet<br />
wi//ha ’l <strong>fuq</strong> fl-emer;enza. Kull /itazzjoni tiswa mat-18-<strong>il</strong><br />
ewro. Min ra /-/itazzjonijiet staqsa jekk <strong>il</strong>-wardens jafux l-<br />
effett li dawn i/-/itazzjonijiet jista’ jkollhom <strong>fuq</strong> sa[[et <strong>il</strong>pazjenta.<br />
Il-kumpanija Vinci Park UK li t[addem l<strong>il</strong>l-wardens li taw<br />
i/-/itazzjonijiet qalet li l-kumpanija kienet lesta li tinvestiga<br />
l-ka].<br />
Ministru Awstraljan ikanta waqt intervista <strong>fuq</strong> it-tv<br />
Ministru <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong> Awstraljan g[a;;eb<br />
l<strong>il</strong>l-;urnalisti li kienu qed jintervistawh<br />
<strong>fuq</strong> it-televi]joni b<strong>il</strong>li f’daqqa wa[da beda<br />
jkanta.<br />
Craig Emerson, <strong>il</strong>-ministru g[annegozju<br />
u l-kompetittività, kien qed<br />
jiddefendi t-taxxa kontroversjali dwar <strong>il</strong>karbonju<br />
u l-fa[am li l-gvern tieg[u jrid<br />
ida[[al f<strong>il</strong>-pajji]. Meta mistoqsi kif din ittaxxa<br />
se tolqot l<strong>il</strong>l-belt ta’ Whyalla, li<br />
tiddependi <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-fa[am, beda jkanta.<br />
Il-ministru jidher li kollox kellu<br />
preparat, anki l-mu]ika, li hi s<strong>il</strong>ta m<strong>il</strong>l-<br />
Horror Movie <strong>tal</strong>-grupp Awstraljan<br />
Skyhooks li [ar;et fl-1975. Emerson<br />
qag[ad ikanta mal-mu]ika li beda jdoqq.<br />
Hu kanta: No Whyalla wipeout, there<br />
on my TV... shocking me right out of my<br />
brain. Hu kanta b’entu]ja]mu kbir g[ad li<br />
mhux dejjem kien sinkronizzat malmu]ika.<br />
Tony Abbott, <strong>il</strong>-mexxej <strong>tal</strong>-<br />
Oppo]izzjoni, hu kontra din it-taxxa g[ax<br />
isostni li jekk min jipprodu/i<br />
emissjonijiet m<strong>il</strong>l-fa[am ikollu j[allas din<br />
it-taxxa, <strong>il</strong>-belt ta’ Whyalla kienet se<br />
tispi//a minn <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-mappa.<br />
Il-Ministru Craig Emerson,<br />
ikanta dwar taxxa
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 COLLAGE PASSATEMP 35<br />
Mimdudin><br />
1. {aj u <strong>fuq</strong> tieg[u tg[idx kemm! (6)<br />
3. Annimali domesti/i (6)<br />
7. Kif jittratta n-nies wie[ed imqit u bla grazzja (3-4)<br />
8. Ji;i l-[las ta’ tarbija warajha (5)<br />
9. Spi]a (5)<br />
10. Dawk li jbig[u pajji]hom (9)<br />
11. Jag[mel [afna kuntratti (5)<br />
13. Bit-tè jew b<strong>il</strong>-kafè timlieha (6)<br />
15. I[allas, imma mhux b<strong>il</strong>-flus (6)<br />
17. Ng[idu li din g[all-i]vinturat qeg[da (5)<br />
21. Din tixrob <strong>il</strong>-linka (9)<br />
23. Rovina minn [arsa? (5)<br />
24. Plural ta’ rotta (5)<br />
25. Nieqes mix-xog[ol bla permess (7)<br />
26. Mhux favur g[ax ma jaqb<strong>il</strong>x (6)<br />
27. ?nagen li <strong>fuq</strong> xulxin jistg[u jkunu ta’ kenn mod ie[or? (6)<br />
Weqfin<br />
1. Arseniku (6)<br />
2. Kamra f’[abs (5)<br />
3. Min jag[mel din jag[mel ukoll qar<strong>tal</strong>la (5)<br />
4. Mara <strong>tal</strong>-palk (7)<br />
5. Xkora hekk qatt ma tista’ tieqaf (5)<br />
6. Bejn is-sajf u x-xitwa (6)<br />
7. Kummidjant (5)<br />
12. Frott sewdieni li jtabba’ [afna (3)<br />
14. Jiffurmaw wie[ed grupp ta’ kantanti (3)<br />
15. {a [sieb <strong>il</strong>-marid (6)<br />
16. Ftehim bejn pajji] u ie[or (7)<br />
18. G[al daqsxejn (5)<br />
19. {afna b[alhom wara xulxin jag[tuna mixja tw<strong>il</strong>a (5)<br />
20. J<strong>il</strong>g[ab bih kul[add, tista’ tg[id (6)<br />
22. Hekk tkun bolla b’daqqa ta’ timbru <strong>fuq</strong>ha (5)<br />
23. Qalbu taz-zokkor (5)<br />
Soluzzjoni tat-Tisliba li dehret<br />
nhar <strong>il</strong>-{add li g[adda<br />
Mimdudin> 1. Sindku; 3. Kattiv; 7. Imelles; 8. Lemin; 9. Na[la;<br />
10. Parafangu; 11. Rabja; 13. Limitu; 15. Operaw; 17. {erba; 21.<br />
Penitenza; 23. Palat; 24. Serje; 25. Passata; 26. :elati; 27. Stinat.<br />
Weqfin> 1. Sirena; 2. Krema; 3. Kiser; 4. T<strong>il</strong>ifni; 5. Slopp; 6.<br />
Induru; 7. Ib[ra; 12. Bir; 14. Mur; 15. Oppost; 16. Astjena; 18.<br />
Bolla; 19. Massa; 20. Statut; 22. Napli; 23. Platt.<br />
1 2 3 4<br />
9<br />
15<br />
21<br />
24<br />
11<br />
7<br />
5<br />
10<br />
12 13 14<br />
26 27<br />
pin<br />
PUBLICATIONS<br />
Triq Herbert Ganado,<br />
Tal-Pietà Tel><br />
25965412<br />
16<br />
22<br />
25<br />
pin<br />
PUBLICATIONS<br />
19<br />
8<br />
17 18<br />
IRBAÓ… voucher ta’ €20 li jissarraf f’g[a]la ta’ kotba <strong>tal</strong>-PIN<br />
(Pubblikazzjonijiet Indipendenza), Triq Herbert Ganado, Tal-Pietà<br />
(Tel. 25965463). Indirizzaw is-soluzzjoni, flimkien mal-indirizz u n-numru<br />
tat-telefon tag[kom, hekk: TISLIBA <strong>il</strong>-mument, Stamperija Indipendenza,<br />
Triq Herbert Ganado, Pietà PTA1450. G[andkom ]mien sa nhar is-Sibt li ;ej.<br />
Ir-rebbie[ ikun mitlub iwie;eb mistoqsija sempli/i <strong>fuq</strong> it-telefon. Ir-rebbie[<br />
tat-Tisliba ta’ [mistax <strong>il</strong>u hu: Angelo Vassallo, Entratura B, App. 7,<br />
Binja :ublew <strong>tal</strong>-Fidda, Triq George Tayar, San :wann.<br />
23<br />
6<br />
20<br />
:ibhom 42<br />
Ut<strong>il</strong>izza n-numri kollha li<br />
jinsabu hawn <strong>fuq</strong> u ara intix<br />
kapa/i bl-operazzjonijiet<br />
aritmeti/i ;;ib ri]ultat ta’ 42.<br />
Varjazzjonijiet<br />
Osserva bl-akbar attenzjoni ]-]ew; stampi u ara ssibx almenu g[axar partikularitajiet ]g[ar li huma differenti.<br />
Soluzzjonijiet<br />
Karlu josserva…<br />
Fir-ritratt A: <strong>il</strong>-musta//i u<br />
l-;enb <strong>tal</strong>-pedes<strong>tal</strong>l;<br />
F’B: Denb l-g[asfur u l-<br />
kappell.<br />
:ibhom 42<br />
39 x 2 ÷ 3 + 32 – 6 = 42<br />
I/-/kejken Karlu josserva…<br />
I]-]ew; ritratti A u B jipprodu/u x-xena <strong>fuq</strong> ix-xellug imma b’]ew; partikularitajiet mhux l-istess. X’inhuma dawn <strong>il</strong>-partikularitajiet?<br />
Varjazzjonijiet<br />
Il-parti ta’ <strong>fuq</strong> <strong>tal</strong>-lampa;<br />
Il-pizz <strong>tal</strong>-beritta; Ilkomma;<br />
Il-qalziet; Denb<br />
<strong>il</strong>-kelb; Geddum <strong>il</strong>-kelb;<br />
Ftit [axix <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-lemin;<br />
Tieqa tad-dar; :ewna[ l-<br />
g[asfur u x-xatba <strong>tal</strong>injam.
36 Intervista Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Intervista 37<br />
KELMTEJN MAD-DEPUTATI TIEG{EK<br />
GEORGE PULLICINO<br />
Politika ba]ata <strong>fuq</strong><br />
<strong>il</strong>-prin/ipju tas-solidarjetà<br />
minn Gabriel Ellul<br />
gjellul@gma<strong>il</strong>.<strong>com</strong><br />
B[ala pajji] irridu nkomplu<br />
nimpenjaw ru[na biex<br />
na[dmu g[all-fam<strong>il</strong>ji Maltin<br />
kollha, spe/jalment dawk li<br />
huma f<strong>il</strong>-b]onn.<br />
Hekk qal <strong>il</strong>-Ministru g[ar-<br />
Ri]orsi u l-Affarijiet Rurali<br />
George Pullicino, f’intervista<br />
li kellu ma’ din <strong>il</strong>-gazzetta,<br />
fejn matulha kellimna wkoll<br />
dwar <strong>il</strong>-karriera politika<br />
tieg[u u x-xog[ol li qed isir fi<br />
[dan <strong>il</strong>-Ministeru tieg[u.<br />
Kif bdejt <strong>il</strong>-karriera<br />
politika tieg[ek^<br />
Meta kelli 16-<strong>il</strong> sena, u<br />
kont g[adni kemm bdejt l-<br />
istudji post-sekondarji tieg[i,<br />
sirt membru <strong>tal</strong>-g[aqda<br />
Studenti Demokristjani<br />
Maltin. Bqajt attiv f’din l-<br />
g[aqda sal-1987, meta<br />
mbag[ad kont sirt membru<br />
f<strong>il</strong>-Moviment }g[a]ag[ Partit<br />
Nazzjonalista. F’dawn i]-<br />
]ew; g[aqdiet kont nokkupa<br />
l-karigi ta’ Segretarju<br />
:enerali u President.<br />
Dan minbarra l-[idma<br />
tieg[i f<strong>il</strong>-Kuns<strong>il</strong>l Studenti<br />
Universitarji. Nemmen li l-<br />
involviment tieg[i f’dawn l-<br />
g[aqdiet xprunaw <strong>il</strong>-[idma<br />
politika tieg[i iktar ’<strong>il</strong><br />
quddiem.<br />
Iggradwajt fl-arkitettura fl-<br />
1990 u kkontestajt l-elezzjoni<br />
;enerali g[all-ewwel darba fl-<br />
1992. Ma tlajtx i]da fl-istess<br />
sena kont ;ejt elett b[ala<br />
President <strong>tal</strong>-Kumitat<br />
E]ekuttiv <strong>tal</strong>-Partit,<br />
responsabb<strong>il</strong>tà li baqg[et<br />
g[addejja sal-1998.<br />
:ejt elett g[all-ewwel<br />
darba f<strong>il</strong>-Parlament fl-1996 u<br />
f<strong>il</strong>-le;islaturi kollha li<br />
segwew din <strong>il</strong>-le;islatura.<br />
Fl-1998 sirt Segretarju<br />
Parlamentari fi [dan <strong>il</strong>-<br />
Ministeru <strong>tal</strong>-Intern f<strong>il</strong>waqt li<br />
fl-2003 sirt Ministru g[all-<br />
Affarijiet Rurali u l-Ambjent.<br />
Fl-2008 ;ejt appuntat b[ala<br />
Ministru g[ar-Ri]orsi u l-<br />
Affarijiet Rurali.<br />
G[aliex g[a]<strong>il</strong>t<br />
<strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista^<br />
Il-Partit Nazzjoalista hu<br />
dak <strong>il</strong>-partit li jippro;etta<br />
politika ba]ata <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-[sieb<br />
demokristjan. Dan jorbot sew<br />
mal-fatt li jien d[alt f<strong>il</strong>politika<br />
wara li kont tajt<br />
sehmi fi [dan l-g[aqda<br />
Studenti Demokristjani<br />
Maltin u allura l-formazzjoni<br />
tieg[i kienet <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-[sieb u l-<br />
ispirazzjonijiet demokristjani.<br />
Il-Ministru George Pullicino, flimkien mal-Prim Ministru Lawrence Gonzi,<br />
waqt l-inawgurazzjoni <strong>tal</strong>-Waterpark f’Bu;ibba lejn tmiem ix-xahar li g[adda.<br />
Illum dan <strong>il</strong>-park i]uruh madwar 900 tifel u tifla kuljum<br />
Kien naturali g[alija li<br />
nissie[eb ma’ dak <strong>il</strong>-partit li<br />
j[addan dan it-twemmin<br />
politiku.<br />
Ix-xog[ol tieg[ek ta’ perit<br />
g[enek f<strong>il</strong>-politika^<br />
Iva, <strong>il</strong>-professjoni tieg[i<br />
kellha impatt <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-[idma<br />
tieg[i f<strong>il</strong>-politika, spe/jalment<br />
f’dak li g[andu x’jaqsam<br />
mat-tibd<strong>il</strong> li g[am<strong>il</strong>na fl-<br />
Awtorità <strong>tal</strong>-Ippjanar, li fl-<br />
2003 saret l-Awtorità <strong>tal</strong>-<br />
Ambjent u l-Ippjanar, <strong>il</strong>-<br />
MEPA.<br />
Dan minbarra li l-<br />
esperjenza tieg[i ta’ perit<br />
g[enitni [afna f<strong>il</strong>-[idma<br />
tieg[i b[ala Ministru f’dak li<br />
g[andu x’jaqsam maxxog[lijiet<br />
pubbli/i. Illum<br />
jiena wkoll <strong>il</strong>-Ministru<br />
responsabbli m<strong>il</strong>l-g[oti <strong>tal</strong>warrants<br />
l<strong>il</strong> periti ;odda.<br />
Liema kienet dik<br />
l-okka]joni ta’ fer[ li<br />
spikkat matul <strong>il</strong>-[idma<br />
tieg[ek f<strong>il</strong>-politika^<br />
Kienu diversi l-okka]jonijiet<br />
ta’ fer[ li kelli matul i]-<br />
]mien li <strong>il</strong>i attiv f<strong>il</strong>-politika.<br />
L-iktar wa[da li nibqa’<br />
niftakar hi dak <strong>il</strong>-mument<br />
meta kont [adt <strong>il</strong>-;urament<br />
b[ala Segretarju Parlamentari<br />
fi [dan <strong>il</strong>-Ministeru <strong>tal</strong>-Intern<br />
fl-1998.<br />
Ovvjament, wara din kien<br />
hemm okka]jonijiet o[rajn,<br />
fosthom ;uramenti o[ra, b[al<br />
meta ;ejt appuntat b[ala<br />
Ministru. Madankollu, meta<br />
[adt <strong>il</strong>-;urament b[ala<br />
Segretarju Parlamentari,<br />
ommi u missieri kienu<br />
g[adhom [ajjin u dan g[amel<br />
din l-esperjenza wa[da iktar<br />
spe/jali.<br />
X’xog[ol irnexxielek<br />
twettaq permezz <strong>tal</strong>-karigi<br />
politi/i tieg[ek^<br />
Wara l-elezzjoni <strong>tal</strong>-1998,<br />
l-ewwel prijorità tieg[i b[ala<br />
Segretarju Parlamentari<br />
kienet li jsir tibd<strong>il</strong> sostanzjali<br />
f<strong>il</strong>-[idma <strong>tal</strong>-Awtorità <strong>tal</strong>-<br />
Ippjanar. Ridna na[dmu biex<br />
din l-awtorità ssir [afna iktar<br />
trasparenti.<br />
Qabel ma g[am<strong>il</strong>na dan ittibd<strong>il</strong>,<br />
<strong>il</strong>-pubbliku ma kellux<br />
a//ess g[al rapporti dwar l-<br />
impatt ambjen<strong>tal</strong>i <strong>tal</strong>-pro;etti.<br />
F’dak i]-]mien <strong>il</strong>-pubbliku<br />
lanqas biss kellu a//ess g[al<br />
f<strong>il</strong>es, biex ikun jista’ jara l-<br />
applikazzjonijiet li saru l<strong>il</strong> din<br />
l-Awtorità. Dawn l-affarijiet<br />
<strong>il</strong>lum ne[duhom for granted.<br />
Ridna nag[mlu din l-<br />
informazzjoni iktar<br />
a//essibbli, biex <strong>il</strong>-pubbliku<br />
jkun jista’ jaraha,<br />
jikkummenta dwarha u<br />
jikkritika fejn hemm b]onn.<br />
G[am<strong>il</strong>na dan anki b<strong>il</strong>li<br />
po;;ejna din l-informazzjoni<br />
<strong>fuq</strong> siti elettroni/i. F’dan <strong>il</strong>perjodu,<br />
l-Awtorità <strong>tal</strong>-<br />
Ippjanar issie[bet mal-<br />
Protezzjoni <strong>tal</strong>-Ambjent, biex<br />
b’hekk l-i]v<strong>il</strong>upp f’pajji]na<br />
jsir dejjem aktar sostenibbli.<br />
Il-[idma tieg[i ta’ Ministru,<br />
m<strong>il</strong>l-2003 sal-lum, kienet<br />
immarkata b’[afna xog[ol<br />
ie[or, fosthom l-importanza li<br />
tajna g[al spazji miftu[a.<br />
Bi]]ejjed wie[ed isemmi l-<br />
bini ta’ pjazez u zoni ;odda,<br />
bi w[ud minnhom li qabel<br />
kienu jintu]aw b[ala zoni ta’<br />
parke;;. Insemmi Pjazza San<br />
:or; f<strong>il</strong>-Belt Valletta, Pjazza<br />
Sant’Anna u :nien:or;<br />
Bonello du Puis f’Tas-<br />
Sliema, <strong>il</strong>-Park tas-Salini u l-<br />
Adventure Park f’Ta’ Qali,<br />
fost [afna o[rajn.<br />
Dan minbarra l-lista tw<strong>il</strong>a<br />
ta’ fa/<strong>il</strong>itajiet ;odda li qed<br />
nibnu g[at-tfal tag[na,<br />
fosthom l-istess Adventure<br />
Park u l-Waterpark<br />
f’Bu;ibba, li j]uruh mad-900<br />
tifel u tifla kuljum. Dan kollu<br />
hu ta’ sodisfazzjon kbir<br />
g[alija, anki meta wie[ed iqis<br />
l-ammont li investejna f’dawn<br />
<strong>il</strong>-pro;etti u x-xog[ol involut<br />
biex dawn saru realtà, g[attgawdija<br />
<strong>tal</strong>-fam<strong>il</strong>ji Maltin.<br />
Xi pro;etti hemm<br />
g[all-;ejjieni^<br />
F<strong>il</strong>-;ranet li ;ejjin se<br />
jinbeda x-xog[ol <strong>fuq</strong> ]ew;<br />
/entri/ivi/i, wie[ed fis-<br />
Swieqi u l-ie[or f’San<br />
:wann. F’Settembru se<br />
jinfeta[ petting farmg[at-tfal<br />
f<strong>il</strong>-Park Nazzjonali ta’ Ta’<br />
Qali. Fl-istess xahar se<br />
jinfeta[ ukoll ?entru ta’<br />
Interpretazzjoni, b<strong>il</strong>-g[an li<br />
jservi b[ala attrazzjoni u sors<br />
ta’ informazzjoni dwar <strong>il</strong>fortifikazzjonijiet<br />
ta’ Malta,<br />
pajji] li g[andu 60km ta’<br />
swar, li g[addejjin minn<br />
pro/ess ta’ restawr<br />
b’investiment ta’ 36 m<strong>il</strong>jun<br />
ewro minn fondi Ewropej.<br />
Dan kollu minbarra li<br />
dalwaqt jitlestew <strong>il</strong>-parks <strong>tal</strong>fam<strong>il</strong>ja<br />
f’Marsaskala u f<strong>il</strong>-<br />
Mellie[a, kif ukoll <strong>il</strong>-pro;ett<br />
<strong>tal</strong>-foss <strong>tal</strong>-Imdina u <strong>tal</strong>-<br />
Birgu.<br />
Fid-dawl <strong>tal</strong>-[idma<br />
<strong>tal</strong>-Ministeru tieg[ek,<br />
t[oss li l-ambjent Malti<br />
hu importanti^<br />
Kif jg[id tajjeb <strong>il</strong>-Prim<br />
Ministru, kull metru kwadru<br />
li g[andna <strong>fuq</strong> din l-art hu<br />
metru kwadru ta’ art<br />
b’importanza kbira g[al<br />
pajji]na, spe/jalment meta<br />
wie[ed iqis i/-/okon tag[na.<br />
G[alhekk g[andna<br />
noqog[du attenti li, f<strong>il</strong>waqt li<br />
nsostnu l-i]v<strong>il</strong>upp biex<br />
dejjem ikollna kwalità ta’<br />
[ajja a[jar, nifhmu tassew<br />
ukoll kemm din <strong>il</strong>-kwalità ta’<br />
[ajja tiddependi m<strong>il</strong>l-ambjent<br />
ta’ madwarna.<br />
Irridu napprezzaw li l-<br />
kwalità ta’ [ajja ma titkejj<strong>il</strong>x<br />
biss b’kemm g[andek ;id<br />
i]da b<strong>il</strong>-kwalità <strong>tal</strong>-arja ta’<br />
madwarek, <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>ma, <strong>tal</strong>ambjent<br />
li tg[ix fih.<br />
X’tikkummenta<br />
dwar <strong>il</strong>-kwalità <strong>tal</strong>-arja<br />
u <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>ma f’Malta^<br />
Il-kwalità <strong>tal</strong>-<strong>il</strong>ma ba[ar<br />
f’Malta f’dawn l-a[[ar snin<br />
g[amlet avvanzi kbar. A[na<br />
l-uni/i pajji] f<strong>il</strong>-Mediterran li<br />
niff<strong>il</strong>traw id-drena;; kollu<br />
tag[na qabel ma ng[adduh<br />
g[all-ba[ar. Dan se[[<br />
b’investiment ta’ m<strong>il</strong>juni<br />
kbar, bl-g[an li a[na l-Maltin<br />
ikollna l-iktar ba[ar nadif f<strong>il</strong>-<br />
Mediterran.<br />
Qed issir [idma kontinwa<br />
biex <strong>il</strong>-kwalità <strong>tal</strong>-arja<br />
tkompli titjieb. Ir-riforma tattrasport<br />
pubbliku g[enet biex<br />
tnaqqas it-tni;;is fl-arja. Biss,<br />
Malta tibqa’ wa[da m<strong>il</strong>l-iktar<br />
pajji]i li g[andha karozzi,<br />
g[ad-daqs tag[ha.<br />
G[alhekk se jkomplu jsiru<br />
kampanji biex in-nies ju]aw<br />
inqas <strong>il</strong>-karozzi privati. Ilkwalità<br />
<strong>tal</strong>-arja tiddependi<br />
wkoll mit-tin;is <strong>tal</strong>-impjanti<br />
<strong>tal</strong>-elettriku.<br />
Ninsabu fl-a[[ar mumenti<br />
<strong>tal</strong>-pro;ett ta’ estensjoni flimpjant<br />
<strong>tal</strong>-elettriku fid-<br />
Delimara, pro;ett li se<br />
jwassal biex jing[alaq l-<br />
impjant <strong>tal</strong>-Marsa u b’hekk<br />
jonqos [afna iktar it-tni;;is<br />
<strong>tal</strong>-arja. F<strong>il</strong>-fatt, meta<br />
jing[alaq dan l-impjant, se<br />
nkunu qed narmu 400,000<br />
tunnellata inqas ta’ CO2 flarja<br />
tag[na fis-sena.<br />
Dan minbarra l-impatt<br />
po]ittiv li se jkollu l-<br />
interconnectorma’ Sqallija, li<br />
se jkun qieg[ed jipprovdielna<br />
l-elettriku ming[ajr ma<br />
nni;;su l-arja tag[na.<br />
Il-pjan a[[ari hu li l-<br />
impjant <strong>tal</strong>-elettriku tag[na<br />
ja[dem b<strong>il</strong>-gass biex b’hekk<br />
inkomplu nnaqqsu l-impatt<br />
<strong>fuq</strong> l-ambjent.<br />
X’sar biex tkun indirizzata<br />
l-problema <strong>tal</strong>-iskart<br />
f’pajji]na^<br />
Fl-2003 jien kont ing[atajt<br />
ukoll ir-responsabb<strong>il</strong>tà <strong>tal</strong>immani;;jar<br />
<strong>tal</strong>-iskart,<br />
pro/ess li jirrikjedi [afna<br />
xog[ol. Minn dak i]-]mien<br />
sal-lum, mhux biss g[alaqna<br />
l-mi]bla <strong>tal</strong>-Mag[tab, i]da<br />
s’issa investejna 9 m<strong>il</strong>jun<br />
ewro biex din inbiddluha<br />
f’park g[all-fam<strong>il</strong>ji tag[na.<br />
Dan minbarra s-16-<strong>il</strong><br />
m<strong>il</strong>jun ewro o[ra li se<br />
ninvestu biex dan <strong>il</strong>-pro;ett<br />
jitgawda m<strong>il</strong>l-Maltin.<br />
F<strong>il</strong>-fatt, sa Ottubru se titlesta<br />
l-ewwel fa]i ta’ dan <strong>il</strong>-pro;ett<br />
ambizzju], fejn l-parti <strong>tal</strong>-<br />
Mag[tab li tidher mit-Triq<br />
<strong>tal</strong>-Kosta se tkun kollha lesta,<br />
mibdula fi ;nien.<br />
Ikun imiss imbag[ad li sa<br />
ftit xhur wara, <strong>il</strong>-kumplament<br />
<strong>tal</strong>-Mag[tab ikun lest ukoll.<br />
Matul dan <strong>il</strong>-perjodu, saret<br />
ukoll engineered landf<strong>il</strong>l,<br />
skont l-istandards kollha<br />
Ewropej. Tlesta wkoll l-<br />
Impjant tar-Ri/ikla;; <strong>tal</strong>-<br />
Iskart ta’ Sant’Antnin.<br />
Dan minbarra l-kampanja<br />
g[as-separazzjoni <strong>tal</strong>-iskart,<br />
l-is<strong>tal</strong>lazzjoni ta’ bring-in<br />
sites f’postijiet /entrali <strong>tal</strong>lokalitajiet<br />
tag[na jew inkella<br />
l-[ames ?entri <strong>tal</strong>-Iskart<br />
Goff, finanzjati m<strong>il</strong>l-Unjoni<br />
Ewropea.<br />
G[alaqna wkoll l-<br />
in/ineratur fl-Isptar San<br />
Luqa, biex minflok qed<br />
nu]aw l-in/ineratur <strong>tal</strong>-<br />
Marsa. Dan kollu jkompli<br />
jsostni l-impenn tag[na biex<br />
l-iskart mhux biss ma<br />
j[ammi;x l-ambjent i]da jsir<br />
ri]orsa u jer;a’ jkun u]at.<br />
L-impenn tag[na ma jiqafx<br />
hemm. Jonqosna nag[mlu<br />
]ew; impjant o[ra b[al dak<br />
ta’ Sant’Antnin, wie[ed<br />
minnhom f<strong>il</strong>-g]ira G[awdxija.<br />
Dan minbarra li qed na[dmu<br />
wkoll biex ikollna impjant<br />
g[at-trattament <strong>tal</strong>-iskart <strong>tal</strong>annimali<br />
fin-na[a <strong>tal</strong>-Qrendi.<br />
F’Malta x’qed isir<br />
biex ikollna ener;ija<br />
dejjem aktar sostenibbli^<br />
B[ala ener;ija sostenibbli,<br />
Malta tista’ tinqeda minn tliet<br />
sorsi – ix-xemx, ir-ri[ u l-<br />
iskart.<br />
Sal-lum, ’<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> minn<br />
15,000 fam<strong>il</strong>ja di;à gawdew<br />
minn skemi biex jis<strong>tal</strong>law<br />
pannelli fotovoltaj/i jew<br />
inkella solar water heatersu<br />
b’hekk jag[mlu u]u m<strong>il</strong>lener;ija<br />
tax-xemx.<br />
F’dan ir-rigward, <strong>il</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
[are; ukoll tenderg[all-is<strong>tal</strong>lazzjoni<br />
ta’ 67,000 metru<br />
kwadru ta’ pannelli fotovoltaj/i,<br />
f<strong>il</strong>waqt li ;iet introdotta feed-in<br />
tariff, biex dawk li ji;;eneraw<br />
l-elettriku fid-djar tag[hom<br />
jit[allsu. F<strong>il</strong>-;ejjieni, din ittariffa<br />
se tkopri wkoll sistemi<br />
mhux residenzjali.<br />
L-impjant ta’ Sant’Antnin<br />
di;à qieg[ed ji;;enera<br />
ener;ija nadifa m<strong>il</strong>l-iskart,<br />
g[alkemm f<strong>il</strong>-;ejjieni rridu<br />
ninvestu f’impjant inti]<br />
spe/ifikament g[al dan g[an. Dan <strong>il</strong>-waste-to-energy<br />
plant ikun jista’ ji;;enera l-<br />
elettriku minn skart li<br />
b[alissa qed ikollu jintrema.<br />
In/ineraturi b[al dawn<br />
sa[ansitra fi/-/entru ta’<br />
Vjenna u l-impatt ambjen<strong>tal</strong>i<br />
tag[hom hu wie[ed po]ittiv.<br />
Il-<strong>Gvern</strong> hu impenjat ukoll<br />
li jisfrutta l-ener;ija tar-ri[<br />
biex ji;;enera l-elettriku, b<strong>il</strong>li<br />
jinbnew g[add ta’ turbini tarri[<br />
barra m<strong>il</strong>l-kosta tag[na.<br />
L-a[jar zona g[al dan <strong>il</strong>-g[an<br />
tidher li hi s-Sikka l-Bajda,<br />
‘<br />
F<strong>il</strong>-;ranet li ;ejjin<br />
se jinbeda x-xog[ol<br />
<strong>fuq</strong> ]ew; /entri /ivi/i,<br />
wie[ed fis-Swieqi u<br />
l-ie[or f’San :wann<br />
ftit ’<strong>il</strong> barra m<strong>il</strong>l-Bajja <strong>tal</strong>-<br />
Armier, g[alkemm b[alissa<br />
g[addejjin iktar studji f’dan<br />
<strong>il</strong>-qasam.<br />
Dan g[andu jg[inna biex<br />
n<strong>il</strong>[qu l-miri tag[na g[assena<br />
2020, meta 10% <strong>tal</strong>elettriku<br />
li nu]aw g[andu<br />
jkun ;enerat minn sorsi<br />
nodfa.<br />
Tixtieq tibqa’ attiv<br />
f<strong>il</strong>-politika u g[aliex^<br />
Irrid nibqa’ nkun involut<br />
f<strong>il</strong>-politika biex inkomplu<br />
nag[mlu l-bidliet li g[andha<br />
b]onn is-so/jetà Maltija. Dan<br />
jg[odd spe/jalment meta<br />
wie[ed iqis is-sitwazzjoni<br />
internazzjonali, b<strong>il</strong>-pajji]i ta’<br />
’<br />
madwarna jiffa//jaw<br />
problemi kbar.<br />
F<strong>il</strong>waqt li nibqg[u sodi<br />
ekonomikament, g[andna<br />
naraw ukoll kif pajji]na<br />
jisfrutta bl-a[jar mod l-<br />
opportunitajiet li jitqajmu<br />
matul i]-]mien.<br />
Dan g[andu jg[in mhux<br />
biss biex itejjeb, b’mod<br />
;enerali, <strong>il</strong>-qag[da tasso/jetà<br />
Maltija, i]da wkoll<br />
biex jg[in l<strong>il</strong> dawk <strong>il</strong>-fam<strong>il</strong>ji<br />
li jinsabu fi ]vanta;; jew<br />
qed jiffa//jaw <strong>il</strong>-problemi.<br />
Irridu nibqg[u nimpenjaw<br />
ru[na u nimxu <strong>fuq</strong> prin/ipju<br />
ta’ solidarjetà mal-fam<strong>il</strong>ji<br />
kollha u l-;enerazzjonijiet<br />
kollha ta’ pajji]na.
38 Avvi]i PN Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
AVVI}I POLITI?I<br />
SAN PAWL IL-BA{AR. Il-<br />
Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza<br />
Diskussjoni Politika bittema<br />
‘Il-{idma <strong>tal</strong>-<strong>Gvern</strong><br />
?entrali u San Pawl <strong>il</strong>-Ba[ar’<br />
mal-Ministri George Pullicino u<br />
Tonio Fenech u d-Deputati<br />
Nazzjonalisti ?ensu Galea u<br />
Michael Gonzi, <strong>il</strong>lum <strong>il</strong>-{add, 22<br />
ta’ Lulju f<strong>il</strong>-11 a.m. fl-Uffi//ju<br />
PN <strong>tal</strong>-lokalità. Mistieden<br />
spe/jali d-Deputat Nazzjonalista<br />
Carmelo Mifsud Bonnici u<br />
tmexxi Daniela Bartolo.<br />
{AL SAFI. Il-Kumitat<br />
Sezzjonali PN jixtieq jav]a li kull<br />
min g[andu b]onn jag[mel kuntatt<br />
jew g[al informazzjoni, jista’<br />
j/empel 79051529.<br />
{AL BALZAN. Il-Kumitat<br />
Sezzjonali PN jixtieq jav]a littesserati<br />
kollha <strong>tal</strong>-lokalità li t-<br />
tesseri jistg[u jin;abru m<strong>il</strong>l-<br />
Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità, f<strong>il</strong>-pjazza<br />
ta’ {al Balzan. Il-[inijiet <strong>tal</strong>ftu[<br />
huma m<strong>il</strong>l-5.30 p.m. ’l quddiem<br />
u g[al aktar informazzjoni<br />
tistg[u //emplu 99848644 jew<br />
21496322.<br />
L-ISLA. Is-Segretarju <strong>tal</strong>-<br />
Kumitat Sezzjonali PN jixtieq<br />
jav]a l<strong>il</strong> min jixtieq ji;bor ittessera<br />
li hu mitlub imur fl-<br />
Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità kuljum<br />
bejn <strong>il</strong>-5 p.m. u s-7.30 p.m. u l-<br />
{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.<br />
{AL QORMI. Il-Kumitat<br />
Sezzjonali PN jav]a li b[ala parti<br />
m<strong>il</strong>l-e]er/izzju ta’ ti;did u<br />
tesserament ;did, kull nhar ta’<br />
{add bejn id-9 a.m. u 12 p.m.<br />
qed ikun hemm membri <strong>tal</strong>-<br />
Kumitat fl-istess Uffi//ju, fi Triq<br />
<strong>il</strong>-Kbira (quddiem <strong>il</strong>-knisja ta’<br />
San :or;).<br />
SAN :ILJAN. Membri <strong>tal</strong>-<br />
Kumitat Sezzjonali PN qed ikunu<br />
fl-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità kull<br />
nhar ta’ {add bejn <strong>il</strong>-11 a.m. u<br />
12 p.m. u l-Erbg[a bejn is-6.30<br />
p.m. u s-7.30 p.m. biex ikunu<br />
jistg[u ji;bru l-[las ta’ ti;did u<br />
tesseramenti ;odda.<br />
I}-}URRIEQ. Membri <strong>tal</strong>-<br />
Kumitat Sezzjonali PN se jkunu<br />
fl-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità kull<br />
nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12<br />
p.m. biex ikunu jistg[u ji;bru l-<br />
[las ta’ tesseri ;odda.<br />
AVVI}I SO?JALI<br />
SAN PAWL IL-BA{AR. Il-<br />
Kumitat Sezzjonali PN se jorganizza<br />
Ri/eviment g[at-Tesserati, eks<br />
Membri <strong>tal</strong>-Kumitat, eks Deputati<br />
tad-Distrett, Rappre]entanti <strong>tal</strong>-<br />
G[aqdiet Lokali u {bieb, l-<br />
Erbg[a, 25 ta’ Lulju fit-8.30 p.m.<br />
fl-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità.<br />
Mistiedna spe/jali l-Prim Ministru<br />
u Kap <strong>tal</strong>-Partit Nazzjonalista<br />
Lawrence Gonzi u s-Sinjura Kate<br />
Gonzi.<br />
TONIO BORG. Il-{bieb ta’<br />
Tonio Borg se jorganizzaw<br />
Barbecue, <strong>il</strong>-:img[a, 27 ta’ Lulju<br />
f<strong>il</strong>-lukanda Dolmen Resort, <strong>il</strong>-<br />
Qawra. Prezz €18 g[all-kbar u €9<br />
g[at-tfal. B<strong>il</strong>jetti ming[and <strong>il</strong>helpers<br />
jew /emplu 79807644.<br />
JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe<br />
Cassar se jorganizzaw Pasta Night,<br />
<strong>il</strong>-:img[a, 27 ta’ Lulju fit-8 p.m.<br />
fl-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-Mosta. Prezz<br />
€10 u g[all-b<strong>il</strong>jetti /emplu<br />
79459227 jew 99468624.<br />
EDWIN VASSALLO. Il-{bieb<br />
ta’ Edwin Vassallo se jorganizzaw<br />
Barbecue, <strong>il</strong>-:img[a, 27 ta’ Lulju<br />
fit-8 p.m. f<strong>il</strong>-lukanda Cavalieri,<br />
San :<strong>il</strong>jan. Prezz €20 g[all-adulti<br />
u €10 g[at-tfal ta’ bejn <strong>il</strong>-5 u t-12-<br />
<strong>il</strong> sena. G[al aktar informazzjoni<br />
jew trasport /emplu 21433869.<br />
CAROLINE GALEA. Il-{bieb<br />
ta’ Caroline Galea se jorganizzaw<br />
Barbecue, <strong>il</strong>-:img[a, 27 ta’ Lulju<br />
fit-8 p.m. f<strong>il</strong>-lukanda Pergola, <strong>il</strong>-<br />
Mellie[a. Prezz €17, li jinkludi l-<br />
ikel u t-trasport. Tfal nofs prezz.<br />
G[all-b<strong>il</strong>jetti /emplu 99843564,<br />
99491069 jew staqsu l<strong>il</strong>l-helpers<br />
tas-soltu.<br />
SIMON BUSUTTIL. Il-{bieb ta’<br />
Simon Busutt<strong>il</strong> se jorganizzaw<br />
Barbecue, is-Sibt, 28 ta’ Lulju fit-<br />
8.30 p.m. f<strong>il</strong>-Lukanda Le<br />
Meridien, San :<strong>il</strong>jan. Prezz €20<br />
g[all-kbar u €10 g[at-tfal. G[allb<strong>il</strong>jetti<br />
/emplu 79010504 jew<br />
21228585.<br />
GEORGE PULLICINO. Il-<br />
{bieb ta’ George Pullicino se jorganizzaw<br />
;urnata <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-Hera II<br />
f’G[awdex u Kemmuna, is-Sibt, 4<br />
ta’ Awwissu. Prezz €25, li jinkludi<br />
l-ikel. G[al aktar det<strong>tal</strong>ji /emplu<br />
79062222 jew 21344589.<br />
JASON AZZOPARDI. Il-{bieb<br />
ta’ Jason Azzopardi se jorganizzaw<br />
Barbecue, is-Sibt, 4 ta’<br />
Awwissu fit-8 p.m. fid-Danish<br />
V<strong>il</strong>lage, l-G[adira. Prezz €18<br />
g[all-kbar u €9 g[at-tfal. G[allb<strong>il</strong>jetti<br />
/emplu 99841333 jew<br />
21666736.<br />
JOE CASSAR. Il-{bieb ta’ Joe<br />
Cassar se jorganizzaw Barbecue,<br />
is-Sibt, 11 ta’ Awwissu fit-8 p.m.<br />
f<strong>il</strong>-lukanda Cavalieri, San :<strong>il</strong>jan.<br />
Prezz €22 g[all-kbar u €11<br />
g[at-tfal ta’ bejn <strong>il</strong>-5 u t-12-<strong>il</strong><br />
sena. G[al bookings /emplu<br />
79459227 jew 99468624.<br />
AVVI}I O{RA<br />
IL-G}IRA. Il-Kumitat<br />
Sezzjonali PN jixtieq jav]a li<br />
qed j<strong>il</strong>qa’ offerti g[all-kiri <strong>tal</strong>-<br />
Bar <strong>tal</strong>-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità.<br />
L-offerti g[andhom jintbag[tu<br />
lis-Segretarju Kumitat Sezzjonali<br />
PN G]ira, Uffi//ju PN G]ira,<br />
Triq Manoel De V<strong>il</strong>hena, <strong>il</strong>-<br />
G]ira. Il-Kumitat jirri]erva d-<br />
dritt li jirrifjuta kwalunkwe<br />
offerta, anke dik l-aktar<br />
vanta;;u]a.<br />
SAN PAWL IL-BA{AR. Il-<br />
Kumitat Sezzjonali PN qed<br />
j<strong>il</strong>qa’ offerti g[at-tmexxija <strong>tal</strong>bar<br />
fl-Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità.<br />
Dawk interessati g[andhom<br />
jibag[tu l-offerti tag[hom indirizzati<br />
lis-Segretarju Kumitat PN<br />
San Pawl <strong>il</strong>-Ba[ar jew i/emplu<br />
99456411 jew 99642765. Il-<br />
Kumitat Sezzjonali PN jirriserva<br />
d-dritt li jirrifjuta kwalunkwe<br />
offerta, anke dik l-aktar<br />
vanta;;u]a.<br />
IL-QRENDI. Il-Kumitat<br />
Sezzjonali PN jav]a li l-Uffi//ju<br />
PN jinsab miftu[ ta[t management<br />
;did wara t-tisbi[ u l-<br />
immodernizzar li sar fl-a[[ar<br />
;img[at. L-Uffi//ju PN qed<br />
ikun miftu[ kuljum bejn is-7<br />
a.m. u tard f<strong>il</strong>g[axija b’fa/<strong>il</strong>itajiet<br />
b[al big screen u organizzar<br />
ta’ ikliet. G[al aktar informazzjoni<br />
/emplu 99479383.<br />
L-ISLA. Il-Kumitat Sezzjonali<br />
PN jixtieq jav]a li l-bar <strong>tal</strong>-<br />
Uffi//ju PN <strong>tal</strong>-lokalità re;a’<br />
nfeta[ ta[t management ;did. Ilbar<br />
qed ikun miftu[ is-Sibt u l-<br />
{add m<strong>il</strong>l-5 p.m. ’l quddiem, u<br />
jintwerew log[ob <strong>tal</strong>-Premier<br />
Ingli] u s-Serie A Taljan.<br />
BBQ m<strong>il</strong>l-Ferg[at<br />
S{PN, SI}M, MNPN, M}PN U APAN<br />
Data: Il-:img[a 3 ta’ Awwissu<br />
Post: Il-Lukanda Cavalieri, San :<strong>il</strong>jan<br />
{in: Fit-8.30 p.m.<br />
Prezz: €20 g[all-kbar u €10 g[at-tfal (minn 6 snin sa 12-<strong>il</strong> sena)<br />
Jattendi l-Prim Ministru u Kap <strong>tal</strong>-Partit Nazzjonalista Lawrence Gonzi.<br />
G[all-b<strong>il</strong>jetti /emplu 79463770, 79490867, 99473932 jew 99470968.<br />
Trasport €2 jew parke;; f<strong>il</strong>-Portomaso Parking (€3) ji;i provdut jekk mitlub.<br />
SERVIZZI TA’ CUSTOMER CARE<br />
MILL-KUMITATI SEZZJONALI PN<br />
{’ATTARD. Kull nhar ta’ {add bejn l-10.30 a.m. u 12 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-BELT VALLETTA. G[al assistenza tistg[u //emplu<br />
99804642.<br />
BIRKIRKARA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99598200.<br />
BIR}EBBU:A. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m.<br />
fl-Uffi//ju PN.<br />
BORMLA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
{AL BALZAN. Kuljum bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-Uffi//ju PN.<br />
IL-FGURA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-FURJANA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79706038.<br />
G{AJNSIELEM. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-10.30 a.m.<br />
fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99459426.<br />
{AL G{AXAQ. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-G}IRA. Kull nhar ta’ :img[a bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-GUDJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-{AMRUN. Kull nhar ta’ {add bejn <strong>il</strong>-11 a.m. u 12 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN. G[al appuntament tistg[u //emplu 21232567.<br />
L-IKLIN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99496382.<br />
L-ISLA. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273985.<br />
IL-KALKARA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
{AL KIRKOP. G[al assistenza tistg[u //emplu 79708836 jew<br />
79442733.<br />
{AL LUQA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7.30 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-MARSA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn <strong>il</strong>-5 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
MARSASKALA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-MELLIE{A. G[al assistenza tistg[u //emplu 98895456.<br />
L-IM:ARR. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IL-MOSTA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897979.<br />
L-IMQABBA. Kull nhar ta’ Tnejn, bejn <strong>il</strong>-5 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
L-IMSIDA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99420852.<br />
L-IMTARFA. G[al assistenza tistg[u //emplu 99440603.<br />
IL-MUNXAR (G[awdex). G[al assistenza tistg[u //emplu<br />
99453507.<br />
IN-NADUR (G[awdex). Kull nhar ta’ Sibt bejn it-3 p.m. u l-4 p.m.<br />
fl-Uffi//ju PN.<br />
IN-NAXXAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 79628370 jew<br />
tibag[tu ema<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> sciberrasaviour@gma<strong>il</strong>.<strong>com</strong>.<br />
PEMBROKE. G[al assistenza tistg[u //emplu 79062222.<br />
RA{AL :DID. Kull nhar ta’ Tlieta u {amis bejn l-10 a.m. u l-11<br />
a.m. u bejn <strong>il</strong>-5 p.m. u s-6 p.m. fl-Uffi//ju PN. G[al assistenza<br />
tistg[u //emplu 79290954 jew 77290954.<br />
TAL-PIETÀ U GWARDAMAN:A. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-<br />
6 p.m. u t-8 p.m. fl-Uffi//ju PN.<br />
{AL QORMI. G[al assistenza tistg[u //emplu 99476633.<br />
IL-QRENDI. G[al assistenza tistg[u //emplu 98897546 jew<br />
tibag[tu ema<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> pnqrendi@pn.org.mt.<br />
{AL SAFI. G[al assistenza tistg[u //emplu 79051529.<br />
SAN :ILJAN. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6.30 p.m. u s-7.30 p.m.<br />
fl-Uffi//ju PN.<br />
SAN :WANN. G[al assistenza tistg[u //emplu 99824086.<br />
SAN PAWL IL-BA{AR. Kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u s-1<br />
p.m. fl-Uffi//ju PN.<br />
SANTA LU?IJA. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-7 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
SANTA VENERA. Kull nhar ta’ :img[a bejn it-8.30 a.m. u 12.30<br />
p.m. fl-Uffi//ju ‘Dar <strong>il</strong>-{addiem’, fi Triq Fleur de Lys. G[al aktar<br />
informazzjoni tistg[u //emplu 21441438 jew 21441682 jew<br />
tibag[tu ema<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> pnsantavenera@pn.org.mt.<br />
IS-SI::IEWI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
TAS-SLIEMA. Kull nhar ta’ Tnejn bejn l-4 p.m. u s-6 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
IS-SWIEQI. Kull nhar ta’ Erbg[a bejn <strong>il</strong>-5 p.m. u s-6 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
TA’ XBIEX. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
{AL TARXIEN. Kull nhar ta’ {amis bejn is-7 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN. G[al aktar informazzjoni tistg[u //emplu 99225033.<br />
VICTORIA (G[awdex). Mit-Tnejn sal-:img[a bejn it-8 a.m. u 12<br />
p.m. fl-Uffi//ju PN.<br />
IX-XAG{RA (G[awdex). Kull nhar ta’ Erbg[a bejn is-6 p.m. u s-<br />
7 p.m. u kull nhar ta’ {add bejn l-10 a.m. u 12 p.m. fl-Uffi//ju<br />
PN.<br />
IX-XG{AJRA. G[al assistenza tistg[u //emplu 98891212.<br />
{A}-}ABBAR. G[al assistenza tistg[u //emplu 99883314,<br />
79292538 jew 79674816.<br />
{A}-}EBBU:. G[al assistenza tistg[u //emplu 79273849.<br />
I}-}EJTUN. Kull nhar ta’ Tlieta bejn is-6.30 p.m. u t-8 p.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.<br />
I}-}URRIEQ. Kull nhar ta’ {add bejn id-9 a.m. u l-11 a.m. fl-<br />
Uffi//ju PN.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 39<br />
SPORT<br />
Player ie[or<br />
involut<br />
fl-iskandlu<br />
Norve;ja v<br />
Malta<br />
Ara pa;ni 44 u 45<br />
FUTBOL<br />
Smalling 10<br />
;img[at barra<br />
Id-difensur ta’ Man Utd,<br />
Chris Smalling se jkollu jdum<br />
10 ;img[at barra wara li dan<br />
kien operat min[abba ksur<br />
f’subg[u ta’ siequ. Smalling,<br />
li g[andu 22 sena kien t<strong>il</strong>ef l-<br />
a[[ar fa]i <strong>tal</strong>-ista;un<br />
min[abba injury f<strong>il</strong>-groin, li<br />
tellfitu /-/ans li jie[u sehem<br />
kemm f<strong>il</strong>-Euro 2012 kif ukoll<br />
fl-Olimpjadi.<br />
Smalling ma kienx parti<br />
mit-tim ta’ Man Utd li<br />
b[alissa jinsab <strong>fuq</strong> tour i[ejji<br />
g[all-ista;un li ;ej. Ilmanager<br />
ta’ Man Utd, Alex<br />
Ferguson kien qed jittama li<br />
minn <strong>tal</strong>-anqas Smalling ikun<br />
disponibbli f<strong>il</strong>-bidu <strong>tal</strong>ista;un<br />
imma issa ;ie<br />
konfermat li se jirrotorna g[al<br />
log[ob lejn l-a[[ar ta’<br />
Settembru.<br />
Din l-a[bar tkompli ]]id<br />
mal-problemi li g[andu<br />
Ferguson min[abba li Johnny<br />
Evans hu dubju] b’injury flg[aksa<br />
u l-captain Nemanja<br />
FUTBOL<br />
Gareth Southgate mhux se<br />
jibqa’ ja[dem fi [dan l-FA<br />
Ingli]a wara li dde/ieda li<br />
jirri]enja m<strong>il</strong>l-kariga ta’ Kap<br />
tad-Dipartiment <strong>tal</strong>-I]v<strong>il</strong>upp<br />
<strong>tal</strong>-Players. Southgate <strong>il</strong>u biss<br />
18-<strong>il</strong> xahar jokkupa din <strong>il</strong>kariga.<br />
Fi stqarrija uffi/jali<br />
Southgate qal li [a gost<br />
ja[dem f’din <strong>il</strong>-kariga u<br />
rringrazzja l<strong>il</strong> kull min<br />
Vidic g[adu kemm beda<br />
jitt[arre; mat-tim wara li<br />
rkupra minn injury li sofra<br />
f’Di/embru li g[adda.<br />
Vidic g[andu jkun<br />
disponibbli g[all-ewwel<br />
log[ba ta’ Man Utd kontra<br />
Everton, log[ba li se<br />
tintlag[ab fl-20 ta’ Awwissu.<br />
Smalling, li ng[aqad ma’<br />
Utd minn ma’ Fulham sta;un<br />
<strong>il</strong>u beda 14-<strong>il</strong> darba malewwel<br />
11.<br />
Intant, <strong>il</strong>-midfielder ta’<br />
Tottenham, Luka Modric<br />
telaq m<strong>il</strong>l-Ing<strong>il</strong>terra biex ma<br />
jmurx mal-kumplament tattim<br />
li sejjer tour l-Istati Uniti.<br />
Modric ma jridx jibqa’ ma’<br />
Tottenham u fost klabbs<br />
interessati fih hemm Real<br />
Madrid.<br />
Tottenham issa se jie[du<br />
passi dixxiplinarji kontra l-<br />
midfielder Kroat. L-iSpurs<br />
qed jitolbu s-somma ta’ 35<br />
m<strong>il</strong>jun lira sterlina g[al<br />
Modric.<br />
Southgate se jitlaq l<strong>il</strong>l-FA<br />
ikollabora mieg[u. Is-<br />
Segretarju :enerali <strong>tal</strong>-FA,<br />
Alex Horne qal li jinsab ferm<br />
di]appuntat bid-de/i]joni <strong>tal</strong>eks<br />
player internazzjonali<br />
Ingli].<br />
Il-fatt li Southgate irtira<br />
minn din <strong>il</strong>-kariga jfisser li<br />
issa dan mhux se jkun ma[tur<br />
b[ala Direttur Tekniku, kif<br />
kien qed ikun spekulat dan l-<br />
a[[ar f<strong>il</strong>-;urnali.
40 Sport Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Ibrahimovic ma’ M<strong>il</strong>an<br />
Ibrahimovic l-aktar player<br />
minn Alex Attard<br />
Hekk kif Zlatan Ibrahimovic<br />
iffirma ma’ PSG dan sar l-<br />
aktar player li b’kollox, qatt<br />
sewa flus. Il-klabbs li lag[ab<br />
mag[hom Ibrahimovic s’issa<br />
[allsu s-somma to<strong>tal</strong>i ta’<br />
madwar 163 m<strong>il</strong>jun ewro<br />
g[as-servizzi tieg[u. L-aktar<br />
player li sewa flus fi<br />
trasferiment wie[ed hu<br />
Cristiano Ronaldo ta’ Real<br />
Madrid imma Ibrahimovic, li<br />
s’issa lag[ab ma’ sitt timijiet,<br />
g[andu valur akbar minn dak<br />
<strong>tal</strong>-winger Portugi].<br />
Real Madrid, tliet snin <strong>il</strong>u<br />
[allsu s-somma ta’ 102<br />
m<strong>il</strong>jun ewro l<strong>il</strong> Man Utd biex<br />
jakkwistaw l<strong>il</strong> dan l-ist<strong>il</strong>la <strong>tal</strong>-<br />
Portguall li kien prodott ta’<br />
Sporting Lisbon.<br />
F<strong>il</strong>-fatt, Man Utd, fl-2003<br />
kienu taw 15.6 m<strong>il</strong>un ewro l<strong>il</strong><br />
dan <strong>il</strong>-klabb Portugi] biex<br />
Ronaldo ffirma mar-Red<br />
Dev<strong>il</strong>s u dan ifisser li<br />
Ronaldo, s’issa, b’kollox<br />
sewa 117-<strong>il</strong> m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
Qabel ma Ibrahimovic<br />
iffirma ma’ PSG, l-aktar<br />
player li sewa b’kollox kien l-<br />
attakkant Fran/i] Nicolas<br />
Anelka. Ironikament Anelka<br />
beda l-karriera tieg[u ma’<br />
PSG u kien <strong>il</strong>-manager bravu<br />
ta’ Arsenal, Arsene Wenger li<br />
[ataf l<strong>il</strong> Anelka g[as-somma<br />
ta’ 64,000 ewro fl-1997 meta<br />
Anelka kien g[ad kellu 18-<strong>il</strong><br />
sena.<br />
Mal-Gunners Anelka dam<br />
j<strong>il</strong>g[ab biss sentejn u<br />
minkejja li dan dam ftit<br />
j<strong>il</strong>g[ab mat-tim minn Londra<br />
dawn irnexxielhom ibig[uh<br />
l<strong>il</strong> Real Madrid g[as-somma<br />
ta’ 29 m<strong>il</strong>jun ewro. Meta<br />
wie[ed iqis li Anelka kien <strong>il</strong>u<br />
Ibrahimovic ma’ Ajax. Kien hawnekk fejn ;ibed l-interess<br />
<strong>tal</strong>-klabbs kbar Ewropej<br />
biss sentejn ma’ Arsenal u<br />
kellu biss 20 sena s-somma<br />
ta’ 29 m<strong>il</strong>jun ewro hi wa[da<br />
kbira.<br />
L-avventura ta’ Anelka ma’<br />
Real ma tantx damet u dan f<strong>il</strong>fatt<br />
lag[ab biss sta;un wie[ed<br />
mal-Merengues. Dawn <strong>tal</strong>a[[ar<br />
bieg[u l<strong>il</strong> Anelka l<strong>il</strong><br />
PSG. Anelka re;a’ rritona ma’<br />
li [allsu s-somma ta’ 26<br />
m<strong>il</strong>jun ewro g[alih u meta tqis<br />
li erba’ snin qabel dawn kienu<br />
big[uh 64,000 ewro dawn<br />
g[amlu telf ta’ madwar 25<br />
m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
Sentejn wara Anelka kien<br />
misluf l<strong>il</strong> Liverpool u wara<br />
din l-esperjenza mar-Reds,<br />
Anelka ing[aqad ma’ Man<br />
City g[as-somma ta’ 17-<strong>il</strong><br />
m<strong>il</strong>jun ewro. Matul it-tliet<br />
snin mas-Citizens Anelka sab<br />
ix-xibka 37 darba u dawn<br />
/edewh l<strong>il</strong> Fenerbahce g[assomma<br />
ta’ disa’ m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
Wara l-avventura mal-klabb<br />
Tork, li damet biss sena,<br />
Anelka dde/ieda li jer;a’<br />
jirritorna fl-Ewropa, din iddarba<br />
ma’ Bolton li [allsu s-<br />
somma ta’ 19-<strong>il</strong> m<strong>il</strong>jun ewro<br />
g[alih.<br />
Minkejja li Anelka kellu 29<br />
sena, fl-2008 Chelsea<br />
dde/idew li jakkwistaw l<strong>il</strong> dan<br />
<strong>il</strong>-player kontroversjali g[assomma<br />
ta’ 19-<strong>il</strong> m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
F’dawn l-a[[ar erba’ snin<br />
Anelka kien strumen<strong>tal</strong>i g[al<br />
Chelsea li reb[u ]ew; FA<br />
Cups, Charity Shield u<br />
kampjonat domestiku.<br />
Sfortunatament g[al Anelka,<br />
seta reba[ i/-Champions<br />
League ma’ Chelsea li kieku<br />
baqa’ mag[hom sa tmiem l-<br />
ista;un. Dan g[aliex f’Jannar<br />
li g[adda, dan iffirma malklabb<br />
?ini] ta’ Shanghai<br />
Shenhua li [allsu 25.5 m<strong>il</strong>jun<br />
ewro g[alih.<br />
Anelka sar l-aktar player li<br />
qatt sewa flus fi/-?ina.<br />
B’to<strong>tal</strong>, <strong>il</strong>-klabbs li akkwistaw<br />
l<strong>il</strong> Anelka matul dawn is-snin<br />
[allsu to<strong>tal</strong> ta’ 135.5 m<strong>il</strong>jun<br />
ewro.<br />
Reba[ kull fejn mar<br />
L-attakkant }vedi],<br />
Ibrahimovic sar l-aktar player<br />
li qatt sewa flus b’kollox<br />
matul din <strong>il</strong>-;img[a u l-flus li<br />
[allsu l-klabbs g[alih minn<br />
dejjem swewlhom ta’ ;id.<br />
Ibrahimovic, li llum g[andu<br />
30 sena beda l-karriera tieg[u<br />
fl-1999 ma’ Malmo.<br />
Wara sentejn ma’ dan <strong>il</strong>klabb<br />
<strong>il</strong>-;ganti Olandi]i Ajax<br />
[allsu s-somma ta’ madwar<br />
disa’ m<strong>il</strong>jun ewro g[al dan <strong>il</strong>player<br />
b’teknika kbira. Ma’<br />
Ajax, Zlatan ma ddi]appuntax<br />
u f’100 partita skurja 48 <strong>fuq</strong><br />
medja ta’ erba’ sta;uni. Matul<br />
dawn l-ista;uni Ibrahimovic<br />
reba[ ]ew; kampjonati u<br />
tazza domestika.<br />
Minbarra li lag[ab f<strong>il</strong>kampjonat<br />
Olandi],<br />
Ibrahimovic kien di;à beda<br />
jikseb l-esperjenza fi/-<br />
Champions League. Fis-sajf<br />
<strong>tal</strong>-2004 dan lag[ab anke l-<br />
Euro 2004 mat-tim nazzjonali<br />
u skurja gowl m<strong>il</strong>l-isba[<br />
kontra l-I<strong>tal</strong>ja.<br />
B<strong>il</strong>-wirjiet tieg[u ma’ Ajax<br />
Ibrahimovic seraq l-attenzjoni<br />
tad-diri;enti ta’ Juventus li<br />
akkwistawh fl-2004 g[assomma<br />
ta’ 16-<strong>il</strong> m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
Arsenal ukoll kienu<br />
interessati f’Ibrahimovic<br />
imma kif irrakkonta flawtobijografija<br />
tieg[u dan ma<br />
[ax gost bl-atte;;jament taddiri;enti<br />
<strong>tal</strong>-klabb Ingli] u<br />
g[a]el li j<strong>il</strong>g[ab fl-I<strong>tal</strong>ja, <strong>il</strong>pajji]<br />
li fih minn dejjem<br />
esprima l-aqwa futbol tieg[u.<br />
Mal-Bianconeri, ta[t ittmexxija<br />
ta’ Fabio Capello,<br />
Ibrahimovic reba[ post malewwel<br />
[dax u kien jibda<br />
f’koppja <strong>fuq</strong> quddiem<br />
flimkien ma’ Trezguet. Kienu<br />
[afna li kkritikaw l<strong>il</strong> Capello<br />
li g[a]el li jibda b’dan l-<br />
attakkant minn Malmo m<strong>il</strong>li<br />
b<strong>il</strong>-le;;endarju Alex Del<br />
Ibrahimovic ma’ Barcelona fejn ma tantx kellu avventura<br />
po]ittiva
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Sport 41<br />
Ibhrahimovic ma’ Juventus. Mag[hom dan reba[ ]ew; kampjonati konsekuttivi<br />
li qatt sewa flus<br />
Piero imma r-ri]ultati f<strong>il</strong>grawnd<br />
taw ra;un l<strong>il</strong> Capello<br />
kif ukoll l<strong>il</strong> Ibrahimovic.<br />
Fis-sentejn li g[amel ma’<br />
Juventus Ibrahimovic reba[<br />
]ew; kampjonati konsekuttivi<br />
li ;ew annullati m<strong>il</strong>l-FIGC<br />
wara l-iskandlu ta’<br />
‘Calciopoli’ imma li hu ]gur<br />
hu li l-wirjiet ta’ Zlatan b<strong>il</strong>gear<br />
iswed u abjad minn<br />
dejjem kienu tajbin u li taw <strong>il</strong>frott.<br />
F’92 partita ma’<br />
Juventus Ibrahimovic skurja<br />
26 gowl.<br />
Wara l-iskandlu<br />
‘Calciopoli’ Ibrahimovic<br />
ing[aqad mar-rivali ta’<br />
Juventus, Inter g[as-somma<br />
ta’ 24.8 m<strong>il</strong>jun ewro. Bla<br />
dubju, minn kemm kien <strong>il</strong>u fl-<br />
I<strong>tal</strong>ja Ibrahimvic wera l-aqwa<br />
log[ob ma’ Inter ta[t ittmexxija<br />
<strong>tal</strong>-kow/ Roberto<br />
Mancini li bena t-tim madwar<br />
Ibrahimovic.<br />
Ma’ Inter Ibrahimovic<br />
reba[ tliet kampjonati<br />
konsekuttivi kif ukoll ]ew;<br />
Supercups. Bla dubju l-aktar<br />
mument li fih spikka<br />
Ibrahimovic b<strong>il</strong>-gear iswed u<br />
blu kien meta dan skurja<br />
]ew; gowls fl-a[[ar jum <strong>tal</strong>kampjonat<br />
2007-2008 kontra<br />
Parma biex Inter iddefendew<br />
it-titlu ta’ champions.<br />
Sena wara, Ibrahimovic<br />
re;a’ kien strumen<strong>tal</strong>i g[al<br />
Inter li din id-darba kienu ta[t<br />
it-tmexxija ta’ Mourinho biex<br />
dawn re;g[u ;ew dikjarati<br />
champions <strong>tal</strong>-I<strong>tal</strong>ja. Fi tliet<br />
sta;uni ma’ Inter Ibrahimovic<br />
lag[ab 117-<strong>il</strong> partita u skurja<br />
66 gowl.<br />
Ibrahimovic idde/ieda li<br />
jing[aqad ma’ Barcelona u<br />
dawn kellhom i[allsu s-<br />
somma ta’ 70 m<strong>il</strong>jun ewro u<br />
taw anke l<strong>il</strong>l-attakkant<br />
Samuel Eto’o minbarra dik issomma.<br />
Ma’ Barcelona Ibrahimovic<br />
beda tajjeb u sa[anistra anke<br />
skurja l-gowl tar-reb[a fl-El<br />
Clasico kontra Real i]da minn<br />
hemm ’<strong>il</strong> quddiem irrelazzjoni<br />
bejnu u bejn <strong>il</strong>kow/<br />
Pep Guardiola marret<br />
lura u Zlatan, li minn dejjem<br />
xtaq j<strong>il</strong>g[ab ma’ dan <strong>il</strong>-klabb<br />
Spanjol, wara biss sta;un,<br />
kellu jitlaq u jirritorna fl-<br />
I<strong>tal</strong>ja, din id-darba ma’ M<strong>il</strong>an.<br />
Mal-Ka<strong>tal</strong>ani Ibrahimovic<br />
lag[ab 45 log[ba u skurja 22<br />
gowl kif ukoll reba[ <strong>il</strong>kampjonat.<br />
Fl-awtobijografija<br />
tieg[u Ibrahimovic ]vela li<br />
Guardiola kien ir-ra;uni<br />
g[aliex telaq kif ukoll attakka<br />
players b[al Xavi u Messi li<br />
jobdu kull ma jg[id l<strong>il</strong>l-klabb<br />
ming[ajr ma jg[idu tag[hom.<br />
Ibrahimovic ma’ M<strong>il</strong>an<br />
kellu sfida li jwaqqaf iddominju<br />
ta’ Inter u dan<br />
g[eleb din l-isfida g[ax g[en<br />
l<strong>il</strong> M<strong>il</strong>an jirb[u l-kampjonat<br />
g[all-ewwel darba sa m<strong>il</strong>l-<br />
2004. G[as-servizzi tieg[u,<br />
M<strong>il</strong>an [allsu 24 m<strong>il</strong>jun ewro<br />
u meta tqis li Barcelona, sena<br />
qabel [allsu 70 m<strong>il</strong>jun ewro<br />
dan kien prezz tajjeb [afna.<br />
Ma’ M<strong>il</strong>an Ibrahimovic<br />
wera log[ob aqwa minn dak<br />
li wera ma’ Juventus u Inter.<br />
Il-player li dak i]-]mien kellu<br />
29 sena kien player komplet,<br />
aktar b’sa[[tu u aktar matur.<br />
Fit-tieni sta;un ma’ M<strong>il</strong>an<br />
Ibrahimovic ma rnexx<strong>il</strong>ux<br />
jirba[ <strong>il</strong>-kampjonat u din<br />
kienet l-ewwel darba sa m<strong>il</strong>l-<br />
2002 li Ibrahimovic ma<br />
reba[x <strong>il</strong>-kampjonat<br />
domestiku <strong>tal</strong>-pajji] li kien<br />
qieg[ed j<strong>il</strong>g[ab fih.<br />
Il-fatt li kull fejn mar reba[<br />
juri kemm dan <strong>il</strong>-player hu<br />
de/i]iv u PSG, bl-akkwist<br />
tieg[u, ta’ Lavezzi u ta’<br />
Thiago S<strong>il</strong>va ]gur li se jkunu<br />
l-aqwa forza li hemm fi<br />
Franza. It-tim ta’ Ancelotti<br />
[allas 22 m<strong>il</strong>jun ewro g[al<br />
Ibrahimovic u dan ifisser li<br />
b’kollox Ibrahimovic sewa<br />
lis-sitt klabbs li lag[ab<br />
mag[hom 163 m<strong>il</strong>jun ewro.<br />
Wie[ed irid ukoll i[ares<br />
lejn i]-]minijiet li fihom<br />
Ibrahimovic sar l-aktar player<br />
li qatt sewa flus.<br />
B[alissa d-dinja <strong>tal</strong>-futbol<br />
g[addejja minn kri]i<br />
finanzjarja u l-fatt li diversi<br />
klabbs waslu biex offrew<br />
dawk <strong>il</strong>-flus g[al dan <strong>il</strong>-player<br />
ta’ klassi mondjali juri kemm<br />
hu player ta’ kalibru g[oli.<br />
{olma li saret realtà<br />
L-attakkant }vedi] qal li<br />
hekk kif ing[aqad ma’ PSG,<br />
[olma li kellu saret realtà.<br />
“Din hi [olma o[ra li kelli u<br />
li issa saret realtà. Irrid<br />
nirringrazzja l<strong>il</strong> PSG <strong>tal</strong>li<br />
g[amlu xi [a;a impossibbli,<br />
possibbli. Dan hu pro;ett<br />
interessati, pro;ett li jien<br />
nemmen [afna fih,” qal<br />
Ibrahimovic.<br />
qal li dan hu<br />
pass importanti f<strong>il</strong>-karriera<br />
tieg[u li issa, dejjem qed<br />
toqrob lejn it-tmiem tag[ha.<br />
“Ma kelli l-ebda dubju dwar<br />
x’se nag[]el meta PSG<br />
ikkuntattjaw l<strong>il</strong>l-a;ent tieg[i.<br />
Kollox kien /ar f’mohh[i.<br />
Ninsab /ert li jien u l-players<br />
ta’ dan it-tim se niktbu l-<br />
istorja,” kompla Ibrahimovic. Ibrahimovic b<strong>il</strong>-faxxa ta’ captain <strong>tal</strong>-I]vezja waqt <strong>il</strong>-Euro 2012<br />
Ibrahimovic ma’ Inter fejn reba[ tliet kampjonati<br />
Ibrahimovic jippo]a b<strong>il</strong>-flokk ta’ PSG matul din <strong>il</strong>-;img[a<br />
wara li ffirma kuntratt ta’ tliet snin
42 Sport Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
FUTBOL<br />
Partitarji ta’ M<strong>il</strong>an<br />
jitolbu l-flus lura<br />
Numru kbir ta’ partitarji ta’<br />
M<strong>il</strong>an qed jitolbu l-flus lura li<br />
[allsu <strong>tal</strong>-abbonament <strong>tal</strong>ista;un<br />
min[abba li qed<br />
i[ossuhom ‘ingannati’ b’dak<br />
li g[amel <strong>il</strong>-klabb. M<strong>il</strong>an,<br />
matul <strong>il</strong>-;img[a bieg[u liddifensur<br />
Thiago S<strong>il</strong>va u l<strong>il</strong>lattakkant<br />
Zlatan Ibrahimovic<br />
l<strong>il</strong> PSG.<br />
Matul dawn l-a[[ar xhur,<br />
meta bdew iduru l-<br />
ispekulazzjonijiet li PSG se<br />
jakkwistaw l<strong>il</strong> dawn i]-]ew;<br />
players strumen<strong>tal</strong>i ta’ M<strong>il</strong>an,<br />
<strong>il</strong>-partitarji bdew jitolbu l<strong>il</strong>l-<br />
President S<strong>il</strong>vio Berlusconi<br />
biex ma jbig[homx.<br />
Aktar ma bdew jg[addu<br />
;ranet l-ispekulazzjonijiet<br />
aktar bdew i]idu u [afna<br />
partitarji bdew jg[idu li jekk<br />
dawn i]-]ew; players<br />
jitne[[ew ma jixtrux <strong>il</strong>-b<strong>il</strong>jetti<br />
g[all-ista;un li ;ej.<br />
Fit-2 ta’ Lulju id-Direttur<br />
Sportiv Adriano Galliani<br />
[abbar li M<strong>il</strong>an mhux se<br />
jbig[u l<strong>il</strong> Thiago S<strong>il</strong>va u kif<br />
kien mistoqsi jekk id-diskors<br />
hux l-istess g[al Ibrahimovic<br />
dan qal li l-attakkant }vedi]<br />
ukoll se jibqa’ ma’ M<strong>il</strong>an.<br />
Dan ;ab fer[ kbir fost <strong>il</strong>partitarji<br />
u jumejn wara bdew<br />
jinbieg[u <strong>il</strong>-b<strong>il</strong>jetti g[allista;un<br />
li ;ej. Bl-a[bar li dawn<br />
i]-]ew; players se jibqg[u<br />
ma’ M<strong>il</strong>an, <strong>il</strong>-partitarji kienu<br />
pronti jakkwistaw <strong>il</strong>-b<strong>il</strong>jetti.<br />
:ara i]da li fit-18 ta’ Lulju<br />
PSG [abbru li akkwistaw l<strong>il</strong><br />
Thiago S<strong>il</strong>va kif ukoll l<strong>il</strong><br />
Ibrahimovic. Dan qajjem<br />
kontroversja kbira fost <strong>il</strong>partitarji<br />
li issa huma lesti biex<br />
anke jift[u ka] <strong>il</strong>-Qorti dwar<br />
dan.<br />
Wie[ed irid jara issa x’se<br />
tkun ir-reazzjoni ta’ M<strong>il</strong>an<br />
g[al din <strong>il</strong>-protesta min-na[a<br />
<strong>tal</strong>-partitarji.<br />
Shakira Trot (Nathaniel Barbara) bin-numru 5 tidher tie[u t-tieni reb[a konsekuttiva u f’Malta<br />
fit-ti;rija Premier<br />
TI:RIJIET TA}-}WIEMEL<br />
It-tieni reb[a f’Malta<br />
g[al Shakira Trot<br />
minn Kenneth Vella<br />
Id-debba }vedi]a Shakira<br />
Trot reb[et l-aktar ti;rija<br />
importanti li saret <strong>il</strong>-:img[a<br />
f<strong>il</strong>g[axija f<strong>il</strong>-korsa <strong>tal</strong>-Marsa.<br />
Din kienet riservata g[al<br />
]wiemel <strong>tal</strong>-klassi Premier u<br />
kienet tag[mel parti mis-37<br />
laqg[a <strong>tal</strong>-ista;un <strong>fuq</strong> seba’<br />
ti;rijiet g[al ]wiemel tat-trott<br />
<strong>fuq</strong> distanza qasira ta’ 2140m.<br />
Shakira Trot kienet misjuqa<br />
minn Nathaniel Barbara.<br />
Tnax kienu ]-]wiemel li<br />
[adu sehem fit-ti;rija<br />
Premier. Kien M<strong>il</strong>ord Barbes<br />
(Fren/u Cassar) l-aktar velo/i<br />
fl-ewwel metri. Dan feta[<br />
vanta;; ]g[ir minn Shakira<br />
Trot (Nathaniel Barbara) u<br />
Matrix Reloaded (Rodney<br />
Gatt).<br />
200m mit-tmiem, M<strong>il</strong>ord<br />
Barbes beda jnaqqas m<strong>il</strong>l-pass<br />
u kien f’dak <strong>il</strong>-mument li<br />
Nathaniel Barbara po;;a l<strong>il</strong><br />
Shakira Trot quddiem biex<br />
[adet it-tieni reb[a f’Malta<br />
minn daqstant dehriet<br />
quddiem l-istess M<strong>il</strong>ord<br />
Barbes. Il-kwotat Label<br />
Chouan (David Ellul) u<br />
Matrix Reloaded temmew fittielet<br />
u r-raba’ post<br />
rispettivament. Shakira Trot<br />
kellha medja ta’ 1.16.1” f<strong>il</strong>k<strong>il</strong>ometru.<br />
Il-programm inkluda wkoll<br />
]ew; ti;rijiet <strong>tal</strong>-klassi Gold.<br />
Fl-ewwel wa[da, id-Daniz<br />
Little Nick [a t-tieni reb[a<br />
inf<strong>il</strong>a u f’Malta wara li kien<br />
kontinwament quddiem. Dan<br />
minn Nacarat Campbell<br />
(Rodney Gatt), Baron GL<br />
(Clint Vassallo) u Rambo<br />
Lambo (Noel Baldacchino).<br />
Anki fit-tieni ti;rija Gold,<br />
<strong>il</strong>-Fran/i] Pouvoir Magique<br />
(Noel Baldacchino) ukoll<br />
irre;istra t-tieni reb[a<br />
konsekuttiva u f’Malta. Dan<br />
wara li f’nofs id-dritta finali<br />
rnexxielu jaqbe] l<strong>il</strong> Side Spin<br />
(Julian Farrugia). Ozerio<br />
(Clint Vassallo) u Nobel<br />
Pasmarick (Rodney Gatt)<br />
temmew warajhom f’dik l-<br />
ordni.<br />
Saret ukoll finali ta’<br />
Challenge Cup <strong>tal</strong>-ponijiet <strong>tal</strong>galopp<br />
li ntreb[et minn<br />
Mahay-Mandy misjuqa minn<br />
Sandro Cutajar. Joe Zerafa,<br />
f’isem <strong>il</strong>-kuns<strong>il</strong>l <strong>tal</strong>-Malta<br />
Racing Club ippremja l<strong>il</strong><br />
Cutajar fi tmiem it-ti;rija.<br />
I Ti;rija.Klassi Copper. Dist – 2140m. 1. Kulls Nero (T.<br />
Demanuele) {in – 2.51.5” (1.20.1”) 2. Loulou de la Rose (M.<br />
Ellul) 3. Leader Changerie (S. Portelli) 4. Kung Fjalar (J. Tabone)<br />
II Ti;rija.Klassi Bronze. Dist – 2140m. 1. Sir de Landerije<br />
(M. Mifsud) {in – 2.47.1” (1.18.1”) 2. Syllabub (R. Gatt) 3.<br />
Third Time Lucky (M. Desira) 4. Law Suit (L. Ghigo)<br />
III Ti;rija.Klassi S<strong>il</strong>ver. Dist – 2140m. 1. Koko Loco (J.<br />
Gafa’) {in – 2.48” (1.18.5”) 2. Ackaturbo (F. Portelli) 3. Newton<br />
du Pic (F. Abd<strong>il</strong>la) 4. Poete de la Sarthe (K. Saliba)<br />
IV Ti;rija.Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Little Nick (D.<br />
Mizzi) {in – 2.43” (1.16.1”) 2. Nacarat Campbell (R. Gatt) 3.<br />
Baron GL (C. Vassallo) 4. Rambo Lambo (N. Baldacchino)<br />
V Ti;rija.Klassi Gold. Dist – 2140m. 1. Pouvoir Magique (N.<br />
Baldacchino) {in – 2.43.4” (1.16.3”) 2. Side Spin (J. Farrugia) 3.<br />
Ozerio (C. Vassallo) 4. Nobel Pasmarick (R. Gatt)<br />
VI Ti;rija.Klassi Premier. Dist – 2140m. 1. Shakira Trot (N.<br />
Barbara) {in – 2.42.9” (1.16.1”) 2. M<strong>il</strong>ord Barbes (F. Cassar) 3.<br />
Label Chouan (D. Ellul) 4. Matrix Reloaded (R. Gatt)<br />
VII Ti;rija.Klassi S<strong>il</strong>ver. Dist – 2140m. 1. Orage du Pont (C.<br />
Cam<strong>il</strong>leri) {in – 2.46.3” (1.17.7”) 2. Zerbin (S. Cassar) 3.<br />
Geronimos Cad<strong>il</strong>lac (N. Baldacchino) 4. Lucas Ness (M.<br />
Farrugia)<br />
Ir-ri]ultati kollha
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Sport 43<br />
Testijiet medi/i g[al Jean Michel Bazire<br />
minn Kenneth Vella<br />
.....................................<br />
Fl-a[[ar jiem is-sewwieq<br />
popolari Fran/i] Jean Michel<br />
Bazire, (li b[al dan i]-]mien<br />
sena wassalnielkhom<br />
intervista esklussiva mieg[u<br />
permezz ta’ din ir-rubrika)<br />
in]amm ta[t osservazzjoni flisptar<br />
ta’ Pontoise f’Pari;i fi<br />
Franza.<br />
Dan wara li [assu [a]in <strong>il</strong>-<br />
{add li g[adda wara li kien<br />
g[adu kemm temm fit-tielet<br />
post b’Quoumbe de Guez f<strong>il</strong>-<br />
Prix de Brussels li saret f<strong>il</strong>korsa<br />
ta’ Enghien.<br />
Fi tmiem it-ti;rija, Bazire<br />
deher li lanqas biss seta’<br />
jitkellem u wa[da minn idejh<br />
dehret paralizzata. Bazire, ta’<br />
43 sena qatt ma nt<strong>il</strong>ef minn<br />
sensih u f<strong>il</strong>-jiem li ;ejjin se<br />
jsirulu aktar testijiet medi/i<br />
biex ji;i determinat x’tip ta’<br />
kura g[andu b]onn. Din l-<br />
a[bar [asdet l<strong>il</strong> [afna li<br />
jsegwu dan l-isport min[abba<br />
li Jean Michel Bazire hu<br />
kkunsidrat b[ala wie[ed m<strong>il</strong>laqwa<br />
sewwieqa fid-dinja.<br />
50 anniverarju ta’ Grosbois<br />
Dan l-a[[ar fi/-/entru tatta[ri;<br />
ta’ Grosbois, fi]-zona<br />
ta’ Boissy St Leger f<strong>il</strong>periferija<br />
ta’ Pari;i ;ie<br />
mfakkar <strong>il</strong>-[amsin anniverarju<br />
minn meta din l-art li <strong>fuq</strong>ha<br />
hemm mibni /-/entru ;iet<br />
akkwistata mis-Societe’ Du<br />
Cheval Francais. Tista’ tg[id<br />
li dan I/-/entru Fran/i] hu l-<br />
g[ira ta’ kull pajji] li fih isiru<br />
t-ti;rijiet tat-trott. Barra<br />
kastell maestu] li l-istorja<br />
tieg[u tmur lura g[al ]mien <strong>il</strong>medjuevu<br />
u mu]ew vi/in<br />
tieg[u, hemm numru ta’ koros<br />
ta’ distanzi differenti,<br />
ristorant, klinika veterinarja u<br />
<strong>fuq</strong> kollox ir-residenza u s<strong>tal</strong>el<br />
propjetà <strong>tal</strong>-aqwa trainers u<br />
sewwieqa Fran/i]i u ta’<br />
o[rajn barranin residenti f<strong>il</strong>pajji].<br />
F’kelmtejn <strong>tal</strong>-okka]joni,<br />
Domink de Bellaigue,<br />
President <strong>tal</strong>-asso/jazzjoni<br />
Fran/i]a, tenna li /-/entru ta’<br />
Grosbois huwa xhieda <strong>tal</strong>qawwa<br />
Fran/i]a f’dan l-isport<br />
u <strong>fuq</strong> kollox kemm dan l-<br />
isport ]v<strong>il</strong>uppa f<strong>il</strong>-pajji] matul<br />
l-a[[ar [amsin sena.<br />
Ti;rija stramba<br />
fl-Ing<strong>il</strong>terra<br />
F<strong>il</strong>-korsa ta’ Worcester fl-<br />
Ing<strong>il</strong>terra, Moulin De La<br />
Croix ;ie dikjarat rebbie[ ta’<br />
ti;rija mag[rufa b[ala<br />
Novices’ Hurdle. Dan wara li<br />
l-11-<strong>il</strong> ]iemel parte/ipant<br />
ie[or li kienu miktuba g[al<br />
din it-ti;rija, ;ew kollha<br />
rtirati. It-trainers ta’ dawn i]-<br />
]wiemel idde/iedew li<br />
jiskra//jawhom bi protesta<br />
kontra l-premju to<strong>tal</strong>i<br />
kkunsidrat fqir li kellha din itti;rija<br />
u li kien <strong>il</strong>a[[aq biss issomma<br />
ta’ £3000. G[axra<br />
minn dawn it-trainers we[lu<br />
multa ta’ £140 kull wie[ed.<br />
Moulin De La Croix kien<br />
misjuq minn Sam Twiston<br />
Davies li xorta ;era d-distanza<br />
kollha wa[du.<br />
Qabel it-ti;rija l-g[aqda tattrainers<br />
idde/idiet li xorta<br />
t[alli ]iemel wie[ed jie[u<br />
sehem biex it-ti;rija ssir xorta,<br />
<strong>il</strong>-premju ma jint<strong>il</strong>ifx u aktar<br />
tard xorta seta’ jinqasam bejn<br />
it-trainers kollha.<br />
L-uniku trainer li ma ;iex<br />
immultat kien Gery Moore, ittrainer<br />
ta’ Cabimas, li ;ie<br />
rtirat min[abba li kien g[adu<br />
kemm ;era f’ti;rija o[ra jum<br />
qabel f<strong>il</strong>-korsa ta’ Uttoxeter.<br />
It-trainers l-o[ra li ;ew<br />
immultati kienu Charlie<br />
Mann, Nicky Henderson,<br />
David Pipe, Donald Mc Cain,<br />
Ph<strong>il</strong>ip Hobbs, Venetia<br />
W<strong>il</strong>liams, Alan King, Jonjo<br />
O’Ne<strong>il</strong>l, Seamus Mullins u<br />
Evan W<strong>il</strong>liams.<br />
Dawn it-trainers kellhom<br />
kliem ta’ kritika kontra d-<br />
diri;enti <strong>tal</strong>-korsa ta’<br />
Worcester u sostnew li premju<br />
b[al dan kien jing[ata biss 40<br />
sena <strong>il</strong>u. It-trainers ]iedu<br />
jg[idu li d-diri;enti <strong>tal</strong>-korsa<br />
jridu jifhmu li ming[ajrhom u<br />
ming[ajr <strong>il</strong>-jockeys u s-sidien<br />
ma ji;ux organizzati ti;rijiet.<br />
Imut Miinnehoma<br />
Dan l-a[[ar t[abbret <strong>il</strong>mewt<br />
ta’ Miinnehoma, irrebbie[<br />
<strong>tal</strong>-edizzjoni 1994 tatti;rija<br />
Grand National. Dan<br />
i]-]iemel kien propjetà <strong>tal</strong>artist<br />
Ingli] Freddie Starr u<br />
miet fl-età ta’ 29 sena.<br />
Miinnehoma kien l-aktar<br />
]iemel anzjan li kien g[adu<br />
[aj u li f<strong>il</strong>-karriera tieg[u kien<br />
reba[ in-National. Fl-1994,<br />
meta reba[ din it-ti;rija<br />
presti;ju]a, dan i]-]iemel<br />
kien misjuq minn Richard<br />
Dunwoody u kien im[arre;<br />
minn Martin Pipe.<br />
Miinnehoma kellu 11-<strong>il</strong><br />
sena meta reba[ <strong>il</strong>-Grand<br />
National u f<strong>il</strong>-karriera tieg[u<br />
;era bejn l-1989 u l-1996 fejn<br />
reba[ 11 m<strong>il</strong>l-25 ti;rija li [a<br />
sehem fihom, fosthom anki t-<br />
ti;rija Sun Alliance Chase fl-<br />
1992 u li ;iet organizzata<br />
waqt <strong>il</strong>-festival ta’<br />
Is-sewwieq popolari Fran/i] Jean Michel Bazire li b[al lum<br />
;img[a nt<strong>il</strong>ef minn sensih fi tmiem ti;rija f<strong>il</strong>-korsa ta’ Enghien.<br />
Cheltenham. B’kollox reba[<br />
<strong>il</strong>-<strong>fuq</strong> minn £250,000 f<strong>il</strong>karriera<br />
tieg[u.<br />
:urnalisti Ingli]i li<br />
jirrapportaw dan l-isport<br />
ikkummentaw li Miinnehoma<br />
kien ]iemel e//ezzjonali<br />
f’ti;rijiet bl-ostakli u ostakli<br />
diffi/li kien jag[m<strong>il</strong>hom fost<br />
l-aktar fa/li.<br />
Ftehim ta’ £40 m<strong>il</strong>jun<br />
Il-kumpanija <strong>tal</strong>-im[atri <strong>fuq</strong><br />
l-internet Betfair iffirmat<br />
kuntratt kummer/jali li<br />
jla[[aq is-somma ta’ £40<br />
m<strong>il</strong>jun mal-British Horse<br />
Racing Authority, ir-<br />
Racecourse Association u l-<br />
Horsemen’s Group.<br />
Dan <strong>il</strong>-ftehim hu g[al<br />
[ames snin. B’hekk din <strong>il</strong>kumpanija<br />
<strong>tal</strong>-im[atri se tg[in<br />
direttament fl-i]v<strong>il</strong>upp <strong>tal</strong>isport<br />
f<strong>il</strong>waqt li l-<br />
asso/jazzjonijiet involuti florganizzazzjoni<br />
tat-ti;rijiet<br />
qed jintrabtu li jorganizzaw<br />
numru ta’ ti;rijiet kull sena ta’<br />
/ertu livell u li <strong>fuq</strong>hom jistg[u<br />
jsiru im[atri differenti.<br />
Dan <strong>il</strong>-ftehim imur oltre<br />
obbligazzjonijiet o[ra<br />
finanzjarji li kumpaniji <strong>tal</strong>im[atri<br />
jridu j[allsu kull sena,<br />
fosthom taxxa imposta m<strong>il</strong>lgvern<br />
Ingli] u li l-qlieg[<br />
minnha jmur kollu <strong>fuq</strong> l-<br />
i]v<strong>il</strong>upp <strong>tal</strong>-isport.<br />
I]-]ew; na[at iddeskrivew<br />
dan <strong>il</strong>-ftehim b[ala wie[ed<br />
storiku u appellaw l<strong>il</strong>lkumpaniji<br />
ta’ im[atri o[ra,<br />
ibba]ati barra r-Renju Unit<br />
biex jie[u l-e]empju ta’<br />
Betfair u anki huma jg[inu fli]v<strong>il</strong>upp<br />
<strong>tal</strong>-isport bi<br />
sponsorship kbir u li jkun<br />
maqsum <strong>fuq</strong> numru ta’ snin.<br />
I]-]iemel Ingli] Miinnehoma li l-mewt tieg[u t[abbret dan l-a[[ar u li fl-1994 kien reba[ <strong>il</strong>-famu]a Grand National.<br />
Il-websajt<br />
G[alkemm ninsabu fl-eqqel<br />
tas-Sajf, <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-websajt<br />
www.kennethvella.<strong>com</strong> xorta<br />
qed inwasslu l-a[[ar f<strong>il</strong>mati<br />
tat-ti;rijiet li qed ji;u<br />
organizzati f<strong>il</strong>-korsa <strong>tal</strong>-Marsa<br />
waqt <strong>il</strong>-kampjonati Sajfin.<br />
Grazzi g[all-kollega Michael<br />
Balzan li jie[u [sieb <strong>il</strong>munta;;<br />
u Paul Mifsud li<br />
jie[u [sieb <strong>il</strong>-f<strong>il</strong>mati, dawn<br />
qed jitpo;;ew ftit jiem biss<br />
wara li jkun sar <strong>il</strong>-programm<br />
f<strong>il</strong>-korsa <strong>tal</strong>-Marsa. Barra dan,<br />
<strong>fuq</strong> l-istess websajt wie[ed<br />
jista’ jaqra wkoll artikli dwar<br />
dan l-isport u anki jsib kopja<br />
<strong>tal</strong>-annwal dwar dan l-isport<br />
ippublikat kull sena.<br />
?ertament dan kollu ma<br />
kienx ikun possibli ming[ajr<br />
l-g[ajnuna u l-appo;;<br />
kontinwu <strong>tal</strong>-Kuns<strong>il</strong>l <strong>tal</strong>-Malta<br />
Racing Club immexxi mi/-<br />
Chairman tieg[u Dr Matthew<br />
Brincat li minn dejjem<br />
emmnu f’inizjattiva b[al din.
44 Sport Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
LAQG{A :ENERALI ANNWALI MFA 2012<br />
Ikomplu d-diversi pro;etti ta’ infrastruttura<br />
sportiva b’risq <strong>il</strong>-log[ba <strong>tal</strong>-futbol<br />
Minn Simon Borda<br />
F’lukanda ewlenija f<strong>il</strong>-<br />
Furjana, saret <strong>il</strong>-Laqg[a<br />
:enerali Annwali <strong>tal</strong>-Malta<br />
Football Association, it-tieni<br />
wa[da ta[t it-tmexxija <strong>tal</strong>-<br />
President Norman Darmanin<br />
Demajo.<br />
Anke jekk fid-dawl ta’<br />
]minijiet diffi/li min[abba l-<br />
maltemp finanzjarju u<br />
f’perjodu meta l-kankru <strong>tal</strong>match-fixing<br />
qieg[ed isir<br />
i]jed evidenti, l-MFA xorta<br />
g[a]let li tkompli tinvesti<br />
b’mod dirett f<strong>il</strong>-log[ba<br />
domestika. Investiment, li l-<br />
g[an tieg[u g[andu jibqa’ li<br />
jo[loq aktar interess f<strong>il</strong>log[ba<br />
<strong>tal</strong>-futbol, minkejja l-<br />
isfidi kollha.<br />
Tul is-sena li g[addiet <strong>il</strong>qofol<br />
<strong>tal</strong>-attività sportiva<br />
f’Ta’ Qali, daret mal-operat<br />
ta/-?entru Tekniku. Anke<br />
jekk l-investiment f<strong>il</strong>grassroots,<br />
tie[u l-frott<br />
tieg[u <strong>fuq</strong> medda ta’ ]mien,<br />
matul l-a[[ar 12-<strong>il</strong> xahar l-<br />
MFA kompliet tikkultiva<br />
pedamenti ;odda [alli l-<br />
livell <strong>tal</strong>-futbol f’pajji]na<br />
jkompli jog[la.<br />
Ta[t it-tmexxija ta’ Sergio<br />
Soldano li [adem snin twal<br />
fl-Akkademja ta’ Parma FC,<br />
l-MFA nidiet strate;ija biex<br />
Il-President <strong>tal</strong>-MFA, Norman Darmanin Demajo waqt<br />
<strong>il</strong>-Laqg[a :enerali Annwali (ritratti> Joseph Galea)<br />
ta//erta li f<strong>il</strong>-futur n<strong>il</strong>[qu<br />
livell ta’ e//ellenza. Pro;ett<br />
li anke minn dak li rajna<br />
f’servizz spe/jali fl-istess<br />
Laqg[a :enerali qed<br />
jitmexxa b’mod<br />
professjonali.<br />
Aktar minn hekk in;iebu<br />
Malta diversi kow/is ta’<br />
fama internazzjonali fosthom<br />
Giampiero Ventura, kow/ ta’<br />
Torino u Chris Ramsey,<br />
isem li ]gur m’g[andu b]onn<br />
l-ebda introduzzjoni<br />
spe/jalment mad-d<strong>il</strong>ettanti<br />
<strong>tal</strong>-futbol Ingli].<br />
Dan kollu fid-dawl li minn<br />
din is-sena wkoll l-MFA<br />
kompliet bl-insistenza biex<br />
<strong>il</strong>-Head Coaches tannurseries<br />
f’pajji]na jkomplu<br />
j]idu l-g[arfien tag[hom.<br />
Fuq kollox anke skont l-<br />
istess rapport amministrattiv,<br />
i/-/entru tekniku <strong>tal</strong>-MFA<br />
<strong>il</strong>lum sar post miftu[ g[addiskussjoni<br />
u tag[lim <strong>fuq</strong> l-<br />
aspetti kollha li toffri l-<br />
log[ba <strong>tal</strong>-futbol.<br />
Din is-sena l-MFA<br />
kompliet ukoll f’vi]joni<br />
progressiva li l-klabbs<br />
jing[ataw aktar ri]orsi biex<br />
jikbru u ji]v<strong>il</strong>uppaw.<br />
B’kollox f’perjodu ta’ 24<br />
xahar, tlestew aktar minn 50<br />
pro;ett li g[alihom l-MFA<br />
ikkommettiet l-akbar<br />
per/entwal ta’ nfiq, tant li n-<br />
“Il-[idma tag[na hija<br />
bba]ata <strong>fuq</strong> parte/ipazzjoni<br />
akbar <strong>tal</strong>-klabbs. Anke jekk <strong>il</strong>bidla<br />
f’xi mumenti to[loq<br />
bi]a’, g[all-Malta Football<br />
Association, <strong>il</strong>-bidla hija sfida<br />
u kull bidla trid tissarraf<br />
f’ri]ultati. Ninsabu f’era ;dida<br />
u l-bidla [alliet <strong>il</strong>-marka<br />
tag[ha”.<br />
Hekk tenna l-Kap E]ekuttiv<br />
<strong>tal</strong>-Malta Football<br />
Association, Bjorn Vassallo<br />
f’intervent li g[amel waqt <strong>il</strong>-<br />
Laqg[a :enerali <strong>tal</strong>-MFA.<br />
Waqt li ta [arsa det<strong>tal</strong>jata tar-<br />
Rapport Amministrattiv, u li<br />
;ie approvat m<strong>il</strong>l-membri<br />
pre]enti, Vassallo sa[aq li l-<br />
investiment li qed tag[mel l-<br />
MFA f<strong>il</strong>-grassrootsjibqa’<br />
prijorità.<br />
“Qed nag[mlu [idma ta’<br />
kultivazzjoni ;dida fi plejers<br />
]g[ar. Anke jekk dan l-<br />
investiment jiswa [afna flus,<br />
nemmnu li l-attenzjoni tag[na<br />
nefqa kapi<strong>tal</strong>i qab]et it-€12-<br />
<strong>il</strong> m<strong>il</strong>jun.<br />
Minn dawn, madwar €10<br />
m<strong>il</strong>juni ntefqu fi progetti<br />
infrastrutturali <strong>tal</strong>-klabbs u l-<br />
asso/jazzjonijiet membri,<br />
f<strong>il</strong>waqt li madwar €2<br />
m<strong>il</strong>juni ntefqu f’fa/<strong>il</strong>itajiet<br />
sportivi <strong>tal</strong>-MFA.<br />
Tul l-ista;un li g[adda<br />
kien hemm ]ieda flattendenza<br />
g[all-log[biet<br />
<strong>tal</strong>-Kampjonat Premier u l-<br />
Ewwel Divi]joni. Meg[jun<br />
ukoll m<strong>il</strong>l-fatt li l-ista;un li<br />
g[adda kien l-ewwel darba li<br />
l-Kampjonat Premier sar bi<br />
tnax-<strong>il</strong> tim, f’dan l-ista;un<br />
kien hemm ]ieda ta’ 11%,<br />
waqt li l-Kampjonat <strong>tal</strong>-<br />
Ewwel Divi]joni ra ]ieda ta’<br />
151%.<br />
Kuntrarjament g[allkampjonati<br />
superjuri, Ilkampjonati<br />
tat-Tieni u t-<br />
Tielet Divi]joni raw tnaqqis<br />
ta’ 50% u 52%<br />
rispettivament.<br />
Il-U* Bet FA Trophy, <strong>il</strong>-<br />
BOV Super Cup u l-Euro<br />
Cup ukoll raw ]idiet flattendenzi.<br />
Matul is-sena li g[addiet,<br />
l-MFA kompliet issa[[a[ irrelazzjoni<br />
tag[ha kemm mal-<br />
FIFA, kif ukoll mal-UEFA,<br />
tant li r-relazzjonijiet jinsabu<br />
f’qag[da e//ellenti.<br />
Relazzjonijiet li komplew<br />
f<strong>il</strong>-grassrootshija nifs ;did u<br />
anke jekk b’pa/enzja kbira fi<br />
snin li ;ejjin se naraw irri]ultati”.<br />
Vassallo tkellem ukoll dwar<br />
diversi tibd<strong>il</strong>iet f<strong>il</strong>kompetizzjonijiet<br />
lokali,<br />
tibd<strong>il</strong>iet li fi kliem i/-CEO <strong>tal</strong>-<br />
MFA [allew diversi ri]ultati<br />
po]ittivi, fosthom ]idiet flattendenzi.<br />
“Hemm b]onn li l-bidliet li<br />
qed nag[mlu nkomplu<br />
n[addmuhom [alli kull<br />
potenzjal rieqed li je]isti<br />
nibdew in[addmuh.<br />
Il-bidliet f<strong>il</strong>-futbol jo[olqu<br />
aktar interess, u dan ikun<br />
ifisser d[ul akbar l<strong>il</strong>l-klabbs”<br />
qal Vassallo li kompla li llum<br />
l-inizjattivi u l-pro;etti qed<br />
igawdu minnhom <strong>il</strong>-clubs<br />
waqt li wissa l<strong>il</strong>l-clubs biex<br />
ikomplu joqog[du attenti flinfiq<br />
tag[hom.<br />
Tul id-diskors tieg[u<br />
Vassallo tkellem ukoll dwar<br />
bidliet o[ra po]ittivi fosthom<br />
fis-settur tar-referees. Dan iddipartiment<br />
kien fl-ewwel<br />
sta;un tieg[u ta[t iddirezzjoni<br />
ta’ Adrian Casha<br />
b[ala direttur tar-referees, u<br />
ikunu esti]i bi]-]jara <strong>tal</strong>-<br />
President <strong>tal</strong>-UEFA Michel<br />
Platini f’Malta fl-a[[ar ta’<br />
Marzu.<br />
}jara li kompliet tag[ti<br />
aktar motivazzjoni l<strong>il</strong>l-akbar<br />
asso/jazzjoni ta’ pajji]na<br />
tkompli b<strong>il</strong>-mixja<br />
ambizzju]a tag[ha anke<br />
f’dawn <strong>il</strong>-mumenti diffi/li li<br />
g[addejja minnu l-log[ba<br />
<strong>tal</strong>-futbol.<br />
Fl-istess laqg[a mtlew<br />
ukoll 14-<strong>il</strong> vakanza g[all-<br />
Membri Ordinarji <strong>tal</strong>-<br />
Kumitat E]ekuttiv g[as-sena<br />
2012-2013 minn diversi<br />
divi]jonijiet.<br />
Paul Spiteri u John Vella<br />
se jirrappre]entaw l<strong>il</strong> klabbs<br />
<strong>tal</strong>-Kampjonat Premier,<br />
Tyrone Demanuele u Joseph<br />
Sammut se jkunu f’isem <strong>il</strong>klabbs<br />
<strong>tal</strong>-Ewwel Divi]joni.<br />
Michael Cutajar u Charles<br />
Scerri ;ew eletti wara<br />
elezzjoni,<br />
Manuel Gauci u Albert<br />
Pace se jkunu rappre]entanti<br />
f’isem <strong>il</strong>-Klabbs tat-Tieni<br />
Divi]joni, waqt li Joseph<br />
Farrugia u Paul Sammut<br />
g[all-klabbs tat-Tielet<br />
Divi]joni.<br />
Il-membri l-o[ra huma<br />
Joseph Micallef (Youth FA),<br />
Alvin Grech (Gozo FC), kif<br />
ukoll Lino Bartolo u Donald<br />
Spiteri.<br />
“Minkejja sena ta’ sfidi kbar<br />
l-MFA kompliet tinvesti”<br />
fl-ista;un li g[adda<br />
b’de/i]joni g[aqlija rajna l-<br />
introduzzjoni ta’ diversi<br />
referees ]g[a]ag[ fl-istadia<br />
lokali tag[na anke f’partiti<br />
importanti.<br />
Ma setax jonqos l-id <strong>il</strong>leminija<br />
<strong>tal</strong>-President Norman<br />
Darmanin Demajo ma<br />
jitkellimx <strong>fuq</strong> sfidi o[ra li qed<br />
jolqtu l<strong>il</strong>l-asso/jazzjoni,<br />
fosthom <strong>il</strong>-match fixing, waqt<br />
li tenna li l-MFA se tkompli<br />
tkun soda quddiem dawn i/-<br />
/irkustanzi.<br />
“Irridu n[arsu ’l quddiem<br />
b’ottimi]mu. Illum l-MFA<br />
tgawdi l-akbar rispett m<strong>il</strong>l-<br />
FIFA u l-UEFA, u qed<br />
nibbenefikaw aktar minn qatt<br />
qabel. Il-vi]joni tag[na hija<br />
rebbie[a g[ax hija bba]]ata<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-klabbs.<br />
“Irridu nkomplu b<strong>il</strong>programm<br />
tag[na li<br />
nirriformaw <strong>il</strong>-log[ba.” temm<br />
i/-CEO Bjorn Vassallo, li<br />
rringrazzja wkoll l<strong>il</strong> dawk<br />
kollha li qed jg[inu f’dan <strong>il</strong>programm<br />
<strong>tal</strong>-MFA.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Sport 45<br />
LAQG{A :ENERALI ANNWALI MFA 2012<br />
Il-verdett finali ta’ Norve;ja vs<br />
Malta fis-17 ta’ Awwissu<br />
Il-Laqg[a :enerali Annwali<br />
<strong>tal</strong>-MFA g[alqet b’diskors<br />
meqjus u ma[sub m<strong>il</strong>l-<br />
President <strong>tal</strong>-MFA Norman<br />
Darmanin Demajo, li fih tratta<br />
diversi aspetti hekk meqjusa<br />
kru/ijali u ta’ importanza<br />
kbira mhux biss g[all-MFA<br />
imma wkoll g[al-log[ba<br />
in;enarali. Ma naqasx ukoll<br />
tul intervent tieg[u li jsemmi<br />
l-ka] Norvegja vs Malta, waqt<br />
li tenna li f<strong>il</strong>-jiem li ;ejjin se<br />
jitressaq ka] ie[or ;did ta’<br />
korruzzjoni.<br />
“Sena <strong>il</strong>u ;ejt hawn, u<br />
[e;;i;tkom to[or;u m<strong>il</strong>l<strong>com</strong>fort<br />
zone. In[oss li l-<br />
ma;;oranza <strong>tal</strong>-klabbs qed<br />
jag[mlu dan”, qal <strong>il</strong>-President<br />
<strong>tal</strong>-MFA fejn sa[aq li skont l-<br />
opinjoni personali tieg[u<br />
kienu l-klabbs <strong>tal</strong>-Fgura,<br />
Qormi u Pembroke l-aktar li<br />
rnexxew f’dan l-aspett.<br />
I]da tul id-diskors tieg[u<br />
Darmanin Demajo tkellem<br />
aktar <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-futur m<strong>il</strong>li <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>passat<br />
u sa[aq li biex nibdew<br />
nag[mlu l-passi ’l quddiem<br />
iridu nag[mlu bidliet<br />
fundamen<strong>tal</strong>i ta’ kif in[arsu<br />
lejn <strong>il</strong>-log[ba <strong>tal</strong>-futbol<br />
f’sitwazzjoni li tinsab f’salib<br />
it-toroq fejn l-Financial Fair<br />
Play, u l-match fixingqed<br />
j<strong>il</strong>g[abu parti important.<br />
“A[na m’a[niex e]enti<br />
mid-dinja <strong>tal</strong>-futbol u<br />
a//essibbli b[al kul[add”.<br />
Meta rrefera g[all-bidliet<br />
fundamen<strong>tal</strong>i li jridu jsiru,<br />
Darmanin Demajo sa[aq li<br />
kull plejer irid jie[u<br />
responsabb<strong>il</strong>tà assoluta kemm<br />
f<strong>il</strong>-ground kif ukoll f<strong>il</strong>-[ajja<br />
personali tieg[u, spe/ijalment<br />
fejn tid[ol ir-re;istrazzjoni<br />
tieg[u mal-klabb.<br />
“Irid jispi//a ]-]mien ta’<br />
dikjarazzjonijiet foloz u<br />
kuntratti li mhumiex skont irregolamenti”.<br />
Ma naqasx<br />
ukoll li l-President issemmi l-<br />
kankru li qed ja[kem id-dinja<br />
<strong>tal</strong>-football, <strong>il</strong>-match fixingu<br />
qal li l-plejers iridu jie[du<br />
kull responsabb<strong>il</strong>tà <strong>tal</strong>azzjonijiet<br />
tag[hom, waqt li<br />
sa[aq li l-MFA se jkollha<br />
g[ajnejha miftu[in biex dan<br />
<strong>il</strong>-kankru ma jinfirexx<br />
f’pajji]na.<br />
“B<strong>il</strong>-kankru <strong>tal</strong>-match<br />
fixing ma’ saqajna<br />
m’g[andniex x’noqog[du<br />
nag[mlu hawn” qal b’le[en<br />
sod <strong>il</strong>-President. F’din <strong>il</strong>-parti<br />
tad-diskors Darmanin Demajo<br />
tkellem dwar <strong>il</strong>-match fixing<br />
Norve;ja vs Malta fejn<br />
tressqu tliet plejers wara li<br />
ng[ataw issa kull /ans jibnu<br />
d-difi]a tag[hom,<br />
Il-ka] issa mistenni jinqata’<br />
m<strong>il</strong>l-Bord tad-Dixxiplina u l-<br />
Kontroll <strong>tal</strong>-UEFA fis-17 ta’<br />
Awwissu.<br />
Bidla fundamen<strong>tal</strong>i o[ra li<br />
trid issir tenna Darmanin<br />
Demajo, hija f<strong>il</strong>-kow/is u flamministraturi<br />
<strong>tal</strong>-klabbs. Fi<br />
kliemu l-infrastruttura biss ma<br />
tg[ollix <strong>il</strong>-livell <strong>tal</strong>-futbol, u<br />
g[alhekk hu me[tie; li l-<br />
kow/s tag[na jkomplu<br />
jitg[allmu aktar [alli jg[inu<br />
i]jed fl-i]v<strong>il</strong>upp <strong>tal</strong>-log[ba,<br />
waqt li qal li l-bieb ta/-?entru<br />
Tekniku hu miftu[ g[al min<br />
lest i]id l-g[arfien tieg[u.<br />
Anke l-messa;; lejn amministraturi <strong>tal</strong>-klabbs kien<br />
/ar m<strong>il</strong>l-President.<br />
“Irrispettaw ir-regoli”<br />
“Tridu timxu mar-regoli l-<br />
;odda <strong>tal</strong>-Financial Fair Play.<br />
Meta timxu ma’ dawn irregoli<br />
tkunu g[am<strong>il</strong>tu akkwist<br />
akbar m<strong>il</strong>l-aqwa tazza<br />
domestika li te]isti. Iffukkaw<br />
biex tibb<strong>il</strong>an/jaw <strong>il</strong>-kotba.<br />
“Qabel ma kellkom xejn,<br />
i]da issa tridu tie[du [sieb l-<br />
infrastruttura g[ax i]-]mien<br />
tat-tibd<strong>il</strong> jasal u jrid ikollkom<br />
<strong>il</strong>-finan]i me[tie;a.”<br />
{a;a li qed twe;;a’ [afna<br />
l<strong>il</strong>l-President <strong>tal</strong>-MFA u l-<br />
asso/jazzjoni hi l-[sieb <strong>tal</strong>klabbs<br />
<strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-plejers barranin.<br />
Waqt li Darmanin Demajo ma<br />
qalx li hawn [afna plejers<br />
barranin ]ejda, qal: “Qed<br />
twe;;ag[ni [afna li kul[add<br />
meta jonqsu plejer imur i;ibu<br />
minn barra u ma jarax<br />
x’potenzjal hemm fi]-]g[ar<br />
tieg[u.<br />
“Illum it-tfal qed<br />
nag[tuhom dak kollu me[tie;<br />
u di;à qed nesperjenzaw<br />
ri]ultati po]ittivi anke<br />
f’log[biet internazzjonali.<br />
Irridu nib]g[u g[at-<strong>tal</strong>ent li<br />
g[andna u nkomplu mmexxu<br />
t-tfal fl-aqwa ambjent<br />
possibli.”<br />
Waqt li kompla jis[aq <strong>fuq</strong><br />
it-tibd<strong>il</strong>, Darmanin Demajo<br />
qal li wasal ukoll i]-]mien li<br />
ssir bidla fundamen<strong>tal</strong>i flistruttura<br />
<strong>tal</strong>-klabbs tag[na.<br />
“I]-]mien li jkollna<br />
kumitati b’rabta /off g[adda.<br />
Irridu ni]guraw li l-futur <strong>tal</strong>klabbs<br />
tag[na jkun f’idejn<br />
sodi u na[seb li wasalna flistadju<br />
li l-klabbs isiru<br />
Limited Liab<strong>il</strong>ity Company.<br />
Din to[loq struttura ta’ ba]i<br />
finanzjarja soda.”<br />
Bidliet o[ra li tkellem<br />
<strong>fuq</strong>hom <strong>il</strong>-President<br />
jirrigwardjaw l<strong>il</strong>l-MEPA, kif<br />
ukoll l<strong>il</strong>l-<strong>Gvern</strong> u sa[aq li kull<br />
gvern <strong>tal</strong>-;urnata g[andu jqis<br />
<strong>il</strong>-futbol b[ala spunt li<br />
ji;;enera attività ekonomika.<br />
“Sentejn <strong>il</strong>u tellajtuni b[ala<br />
President u <strong>fuq</strong> kollox anke<br />
jiena g[andi affarijiet li rrid<br />
nibdel. Matul dawn l-a[[ar 24<br />
xahar tg[allimt ukoll. Jiena<br />
lest li nisma’ l<strong>il</strong> kul[add u<br />
jekk hemm b]onn inbiddel<br />
lest nag[mel dan.<br />
“G[andna[afna affarijiet<br />
x’inbiddlu fosthom<br />
regolamenti antikwati. Jiena<br />
qieg[ed hawn biex nag[ti<br />
servizz u mhux biex nirba[ <strong>il</strong>voti”<br />
g[alaq <strong>il</strong>-Laqg[a<br />
:enerali l-President <strong>tal</strong>-MFA.<br />
L-investiment f<strong>il</strong>-klabbs i[alli<br />
l-marka tieg[u f<strong>il</strong>-finanzi <strong>tal</strong>-MFA<br />
Fl-istess Laqg[a :enerali Annwali<br />
;ew pre]entati det<strong>tal</strong>ji dwar <strong>il</strong>-finanzi<br />
<strong>tal</strong>-Malta Football Association. Anke<br />
jekk fi kliem <strong>il</strong>-President <strong>tal</strong>-MFA, <strong>il</strong>-<br />
Balance Sheet <strong>tal</strong>-MFA iddg[ajfet<br />
g[ax l-asso/jazzjoni g[a]let li<br />
tkompli tinvesti fl-infrastruttura <strong>tal</strong>klabbs,<br />
g[al Norman Darmanin<br />
Demajo din hi g[a]la g[aqlija g[ax<br />
b’hekk biss jista’ jitjieb <strong>il</strong>-livell <strong>tal</strong>istess<br />
klabbs b’konsegwenza li jitjieb<br />
<strong>il</strong>-livell <strong>tal</strong>-futbol lokali.<br />
Is-sena finanzjarja <strong>tal</strong>-MFA g[alqet<br />
f<strong>il</strong>-31 ta’ Mejju 2012, u l-MFA kellha<br />
]ieda fid-d[ul ta’ €1,429,790 <strong>fuq</strong> issena<br />
li g[addiet waqt li l-ispejje]<br />
operattivi raw ]ieda ta’ €787,000.<br />
F’dawn it-12-<strong>il</strong> xahar l-MFA rat<br />
]ieda fid-d[ul tag[ha m<strong>il</strong>l-UEFA,<br />
waqt li esperjenzat tnaqqis m<strong>il</strong>l-fondi<br />
<strong>tal</strong>-FIFA.<br />
L-MFA kellha d[ul ie[or minn<br />
diversi sponsors u m<strong>il</strong>l-gate money<br />
waqt li sofriet ukoll telf minn sponsor<br />
tat-tim nazzjonali.<br />
Minkejja ]-]ieda fid-d[ul tul l-a[[ar<br />
12-<strong>il</strong> xahar l-MFA kellha wkoll aktar<br />
spejje] fejn is-salarji ]diedu<br />
€280,000, kif ukoll ]idiet ta’ spejjez<br />
marbuta mal-klabbs. It-tibd<strong>il</strong> <strong>tal</strong>-kow/<br />
nazzjonali sewa €110,000.<br />
Matul is-sena li g[addiet kien hemm<br />
]idiet fl-ispejjez tat-tim nazzjonali, u<br />
l-plejers gawdew i]jed permezz <strong>tal</strong>appearance<br />
money flok [las g[allta[ri;.<br />
Waqt li dawn l-isfidi u pro;etti<br />
;odda qed jkomplu l-jkabbru l-<br />
professjonalità <strong>tal</strong>-MFA, madankollu<br />
qed i;ibu mag[hom ]ieda fl-ispejjez.<br />
Id-diversi mi]uri u d-de/i]jonijiet<br />
marbutin mal-operat, anke jekk fihom<br />
innifishom huma tajbin, qed ikollhom<br />
effett tq<strong>il</strong> <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-finanzi <strong>tal</strong>-MFA.<br />
Kif ;ie spjegat diversi drabi f<strong>il</strong>-<br />
Laqg[a :enerali <strong>tal</strong>-MFA, l-<br />
amministrazzjoni pre]enti kompliet<br />
tinvesti fi pro;etti ta’infrastruttura li<br />
wassal biex l-MFA kellha nfiq i]jed<br />
mid-d[ul ta’ €4.42 m<strong>il</strong>jun.<br />
“G[alina hija de/i]joni g[aqlija li<br />
nkomplu ninvestu f<strong>il</strong>-klabbs lokali<br />
anke jekk dan qed ikollu effett qawwi<br />
<strong>fuq</strong> is-sa[[a finanzjarja <strong>tal</strong>asso/jazzjoni.<br />
“Qed in]ommu mal-weg[diet li<br />
g[am<strong>il</strong>na u ta’ dan a[na kburin g[ax<br />
g[andna x’nuru” tenna t-Te]orier <strong>tal</strong>-<br />
MFA Antoine Portelli.<br />
Anke jekk fi kliem it-Te]orier<br />
Portelli dan qed i;ib diversi spejje]<br />
kbar fosthom interessi bankarji, l-<br />
Asso/jazzjoni tinsab /erta li fi ftit snin<br />
ter;a’ tibni sisien sodi.<br />
“M’a[niex hawnhekk biex nag[mlu<br />
l-qlig[. Qeg[din hawnhekk biex<br />
insa[[u l<strong>il</strong>l-clubs. Ma jiswiex li<br />
jkollna l-m<strong>il</strong>juni l-bank, waqt li l-<br />
klabbs qed imutu. Irridu nassiguraw li<br />
nag[tu l-g[odda kollha me[tie;a biex<br />
b’hekk l-istess klabbs ji;;eneraw <strong>il</strong>flus.<br />
“Ninsabu perswa]i li b’dak li qed<br />
nag[mlu, g[andna l-abb<strong>il</strong>ità wkoll li<br />
n[allsu d-djun li qed nag[mlu, g[ax<br />
nafu li fis-snin li ;ejjin se jkollna<br />
]ieda ta’ d[ul m<strong>il</strong>l-UEFA u middrittijiet<br />
televi]ivi” qal Antoine<br />
Portelli.<br />
Tul id-diskors tieg[u, Antoine<br />
Portelli semma diversi inizjattivi o[ra<br />
ta’investiment li g[amlet l-MFA<br />
fosthom l-investiment fl-electronic<br />
ticketing system li ]gur naqqset l-<br />
abbu] b<strong>il</strong>-kbir, kif ukoll polza ta’<br />
assigurazzjoni g[all-plejers tat-tim<br />
nazzjonali.<br />
Portelli tenna li l-MFA qed tag[ti<br />
importanza kbira lit-teknologija, waqt<br />
li ma naqasx bl-appell tieg[u lejn <strong>il</strong>klabbs<br />
lokali biex ikollhom tmexxija<br />
<strong>tal</strong>-Financial Fair Play.
46 Sport Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
Andy Murray<br />
OLIMPJADI<br />
Murray irid ipatti<br />
g[at-telfa ta’ Wimbledon<br />
It-tennista Britanniku<br />
Andy Murray qal li waqt l-<br />
Olimpjadi jrid ipatti g[attelfa<br />
li sofra tliet ;img[at<br />
<strong>il</strong>u waqt <strong>il</strong>-finali <strong>tal</strong>-Grand<br />
Slam ta’ Wimbledon kontra<br />
Roger Federer. Tliet<br />
;img[at wara t-telfa<br />
f’Wimbledon, Murray se<br />
jer;a’ jkun qed j<strong>il</strong>g[ab flistess<br />
courts.<br />
Murray seta sar l-ewwel<br />
Britanniku sa m<strong>il</strong>l-1936 li<br />
jkun reba[ Grand Slam. L-<br />
a[[ar tennista Britanniku li<br />
g[amel dan kien Fred<br />
Perry.<br />
“Na[seb li l-fatt li se<br />
ner;a’ n<strong>il</strong>g[ab daqshekk<br />
malajr wara t-telfa ta’<br />
Wimbledon se tg[inni biex<br />
inkun aktar motivat u flistess<br />
[in ninsa malajr<br />
kemm jista’ jkun iddi]appunt,”<br />
qal Murray.<br />
“In[ossni tajjeb. Stri[ajt<br />
ftit wara Wimbledon u<br />
er;ajt bdejt nit[arre;. Li<br />
kieku mhux qed isiru l-<br />
Olimpjadi kont nistrie[ g[al<br />
xi tliet ;img[at imma kull<br />
ma stri[ajt erbat ijiem u<br />
er;ajt bdejt g[ax irrid<br />
nirba[ <strong>il</strong>-medalja taddeheb,”<br />
kompla Murray.<br />
Murray qal li issa g[andu<br />
esperjenza bi]]ejed biex<br />
jirkupra minn telfa f’finali.<br />
“Kif bdejt ner;a’ nit[arre;<br />
f’dan <strong>il</strong>-court, mo[[i beda<br />
TOUR DE FRANCE<br />
Wiggins jirba[<br />
id-19-<strong>il</strong> tappa<br />
Il-Britanniku Bradley<br />
Wiggins reba[ id-19-<strong>il</strong><br />
tappa tat-Tour de France<br />
biex g[amel pass lejn irreb[<br />
tat-titlu. Wiggins<br />
g[amel id-distanza ta’<br />
53.5km f’[in ta’ sieg[a,<br />
erba’ minuti u 13-<strong>il</strong><br />
sekonda.<br />
Fit-tieni post spi//a<br />
sie[bu Chris Froome f<strong>il</strong>waqt<br />
li fit-tielet post spi//a Luis<br />
Leon Sanchez. Cadel Evans,<br />
ja[seb <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-finali li tlift. Ilfam<strong>il</strong>ja<br />
tieg[i u s[abi<br />
g[amlu minn kollox biex<br />
ninsa malajr it-telfa u<br />
niffoka <strong>fuq</strong> l-Olimpjadi,”<br />
qal Murray.<br />
F’intervista <strong>fuq</strong> stazzjon<br />
televi]iv, qabel ma lag[ab<br />
<strong>il</strong>-finali kontra Federer,<br />
Murray kien qal li g[alih<br />
medalja tad-deheb fl-<br />
Olimpjadi hi aktar<br />
importanti minn Grand<br />
Slam, anke jekk [afna<br />
tennisti ja[sbuha mod ie[or.<br />
Waqt l-Olimpjadi mhux<br />
se jkunu qed jie[du sehem<br />
i/-champion renjanti,<br />
Rafael Nadal kif ukoll <strong>il</strong>-<br />
Fran/i] Gael Monf<strong>il</strong>s.<br />
Erba’ snin <strong>il</strong>u Murray<br />
kien ;ie eliminat m<strong>il</strong>l-<br />
Olimpjadi fl-ewwel rawnd<br />
u bla dubju dan irid ipatti<br />
mhux biss g[at-telfa<br />
f’Wimbledon i]da anke<br />
g[ad-di]appunt li sofra<br />
f’Beijing. Murray waqt l-<br />
Olimpjadi, f<strong>il</strong>-kategorija<br />
tad-doubles se j<strong>il</strong>g[ab ma’<br />
[uh Jamie u dan qal li din<br />
hi [olma tieg[u li se ssir<br />
realtà.<br />
“Meta tkun g[adek ]g[ir<br />
u t<strong>il</strong>g[ab it-tennis ma’ [uk<br />
qatt ma tobsor li xi darba int<br />
u hu se tkunu qed<br />
tirrappre]entaw l<strong>il</strong> pajji]ek<br />
waqt l-Olimpjadi,” qal<br />
Murray.<br />
li hu l-holder jinsab kwa]i<br />
16-<strong>il</strong> minuta wara Wiggins.<br />
It-tour jintemm <strong>il</strong>lum.<br />
Kif spi//aw<br />
1. Bradley Wiggins, 2.<br />
Chris Froome, 3. Luis Leon<br />
Sanchez, 4. Peter Velits<br />
Klassifika :enerali<br />
1. Bradley Wiggins, 2.<br />
Chris Froome, 3. Vincenzo<br />
Nibali, 4. Jurgen Van den<br />
Broeck<br />
FUTBOL<br />
“Nittama li Van Persie<br />
jibqa’ mag[na”<br />
Il-manager ta’ Arsenal,<br />
Arsene Wenger qal li jittama li<br />
l-attakkant Van Persie jibqa’<br />
mal-Gunners. Van Persie ftit<br />
<strong>tal</strong>-;img[at <strong>il</strong>u ]vela li mhux<br />
se j;edded <strong>il</strong>-kuntratt tieg[u<br />
ma’ Arsenal u hekk kif qal dan<br />
diversi klabbs, fosthom Man<br />
City, Juventus u Man Utd<br />
bdew joffru l-flus g[al dan <strong>il</strong>player.<br />
“Van Persie hu wie[ed m<strong>il</strong>laqwa<br />
attakkanti fid-dinja u<br />
g[alhekk irrid li jibqa’<br />
mag[na. Sta;un <strong>il</strong>u Van Persie<br />
kellu wirjiet m<strong>il</strong>l-aqwa. Jekk<br />
jitlaq ikun telaq,” qal Wenger.<br />
Fl-istess diskors Wenger qal<br />
li Arsenal se jag[mlu minn<br />
kollox biex dan l-ista;un ma<br />
jer;g[ux jaqg[u lura f<strong>il</strong>-;lieda<br />
g[all-kampjonat. “Nafu kemm<br />
i;;<strong>il</strong>idna biex spi//ajna t-tielet<br />
u ma rridux ner;g[u<br />
nispi//aw fl-istess<br />
sitwazzjoni,” qal Wenger.<br />
Ta’ min jinnota li Arsenal,<br />
wara l-ewwel seba’ partiti<br />
kienu t<strong>il</strong>fu erbg[a minnhom u<br />
dan ikkumplika l-affarijiet<br />
g[al dan <strong>il</strong>-klabb. “Irridu<br />
niffukaw <strong>fuq</strong> <strong>il</strong>-bidu <strong>tal</strong>ista;un<br />
u mhux <strong>fuq</strong> ittrasferimenti,”<br />
qal Wenger.<br />
S’issa Arsenal akkwistaw l<strong>il</strong><br />
Lukas Podolski u Olivier<br />
Giroud, ]ew; attakkanti,<br />
TRASFERIMENTI<br />
wie[ed ming[and Cologne u<br />
wie[ed ming[and Bordeaux.<br />
Meta Arsenal akkwistaw l<strong>il</strong><br />
Podolski d-diri;enti ta’<br />
Arsenal qalu li dan ma kienx<br />
akkwistat biex jie[u post Van<br />
Persie i]da aktar ma g[adda<br />
]mien aktar kien evidenti l-fatt<br />
li dan in;ieb biex jie[u post l-<br />
Olandi] li min-na[a tieg[u qal<br />
li jrid jitlaq l<strong>il</strong>l-klabb biex<br />
ikollu /ans jirba[ aktar unuri.<br />
Arsenal <strong>il</strong>hom ma jirb[u<br />
unur sa m<strong>il</strong>l-2004 u kien [afna<br />
players fosthom Gael Clichy,<br />
Cesc Fabregas u Samir Nasri li<br />
telqu l<strong>il</strong>l-klabb matul dawn l-<br />
a[[ar snin.<br />
“Se nibdew m<strong>il</strong>l-bidu”<br />
Il-kow/ ta’ M<strong>il</strong>an, Massimo<br />
Allegri qal li M<strong>il</strong>an se<br />
jkollhom jibdew m<strong>il</strong>l-bidu<br />
wara t-tluq ta’ 12-<strong>il</strong> player.<br />
Fost dawn <strong>il</strong>-players hemm<br />
players li kienu <strong>il</strong>hom snin<br />
twal ma’ dan <strong>il</strong>-klabb b[al<br />
Gattuso, Nesta, Seedorf,<br />
Inzaghi u Zambrotta.<br />
Matul <strong>il</strong>-;img[a ;ie ]velat<br />
ukoll li Thiago S<strong>il</strong>va u<br />
Ibrahimovic iffirmaw ma’<br />
PSG.<br />
“Telqu 12-<strong>il</strong> player, u[ud<br />
minnhom min[abba g[a]la<br />
teknika u o[rajn min[abba l-<br />
età. Issa rridu nibdew m<strong>il</strong>lbidu<br />
u nfittxu players ;usti<br />
biex ner;g[u nibnu tim li jkun<br />
kapa/i jirba[,” qal Allegri.<br />
“Qieg[ed nitkellem masso/jetà<br />
biex flimkien naraw xi<br />
players nistg[u n;ibu sakemm<br />
jintemm <strong>il</strong>-perjodu tattrasferimenti.<br />
Ma rridux<br />
ninsew li sentejn <strong>il</strong>u fl-a[[ar<br />
jumejn konna akkwistajna l<strong>il</strong><br />
Ibrahimovic u Robinho u t-tim<br />
[a xejra o[ra,” kompla<br />
Allegri.<br />
A[bar [a]ina<br />
g[al Bayern<br />
I]-]ew; players ta’ Bayern<br />
Munich, David Alaba u<br />
Rafinha se jdumu madwar sitt<br />
;img[at barra min[abba li<br />
we;;g[u waqt <strong>il</strong>-log[ba ta’<br />
[biberija kontra Napoli. Dawn<br />
<strong>tal</strong>-a[[ar reb[u l-log[ba bi<br />
skor ta’ 3-2.<br />
Alaba g[andu ksur f’siequ<br />
x-xellugija u b’hekk se jitlef<br />
it-tour ta’ Bayern fl-Asja.<br />
Rafinha ;ibed xi ligaments flg[aksa<br />
imma mhux se jkun<br />
operat.<br />
Alaba feta[ l-iskor imma<br />
Paolo Cannavaro u Goran<br />
Pandev dawru r-ri]ultat favur<br />
it-tim Taljan.<br />
Shaqiri ;ab id-draw meta<br />
kien fadal kwarta imma<br />
Insignie skurja l-gowl de/i]iv.<br />
Del Piero g[adu inde/i]<br />
L-eks player ta’ Juventus,<br />
Alessandro Del Piero qal li<br />
g[adu inde/i] dwar <strong>il</strong>-futur<br />
tieg[u g[alkemm ammetta li<br />
l-:appun jaffaxinah. Del<br />
Piero qal dan waqt konferenza<br />
<strong>tal</strong>-a[barijiet li saret wara<br />
partita li ntlag[bet g[allkarità.<br />
“Irrid nirringrazzja l<strong>il</strong> min<br />
stedinni biex ni;i n<strong>il</strong>g[ab<br />
f’dan <strong>il</strong>-pajji]. Kuntent li tajt<br />
<strong>il</strong>-kontribut tieg[i biex ikunu<br />
meg[juna l-vittimi tat-terrimot<br />
u t-tsunami. Nittama li ner;a’<br />
nirritorna f’dan <strong>il</strong>-pajji] g[ax<br />
jog[;obni [afna,” qal Del<br />
Piero.<br />
“Bdejt ninteressa ru[i f’dan<br />
<strong>il</strong>-pajji] minn meta kont ]g[ir.<br />
Id-destin ried li mhux biss<br />
nirba[ it-Tazza<br />
Interkontinen<strong>tal</strong>i f’dan <strong>il</strong>pajji]<br />
<strong>tal</strong>li skurjajt <strong>il</strong>-gowl<br />
de/i]iv ukoll. Minn dejjem<br />
kelli memorji sbie[ <strong>tal</strong>-<br />
:appun,” temm jg[id Del<br />
Piero.<br />
— Arsene Wenger<br />
CAPELLO – Skont <strong>il</strong>-<br />
President <strong>tal</strong>-FA Russa,<br />
Nikita Simonyan, Fabio<br />
Capello se jkun pre]entat<br />
b’mod uffi/jali b[ala kow/<br />
tar-Russja nhar l-Erbg[a li<br />
;ej.<br />
Fi tmiem <strong>il</strong>-;img[a<br />
Capello mar jara partita <strong>tal</strong>kampjonat<br />
bejn SKA<br />
Moscow u Rostov. Capello,<br />
li se jkun qed jie[u post Dick<br />
Advocaat se jiffirma kuntratt<br />
ta’ sentejn.<br />
Nhar <strong>il</strong>-{amis li g[adda, t[abbar li t-tiratur Malti W<strong>il</strong>liam Chetcuti se j;orr <strong>il</strong>-bandiera Maltija<br />
waqt i/-/erimonja <strong>tal</strong>-ftu[ <strong>tal</strong>-Olimpjadi fis-27 ta’ Lulju. Fir-ritratt jidhru Joe Cassar, Segretarju<br />
:enerali <strong>tal</strong>-KOM, <strong>il</strong>-President l-Im[allef Lino Farrugia Sacco, is-Segretarju Parlamentari g[a]-<br />
}g[a]ag[ u l-Isport Clyde Puli u t-tiratur W<strong>il</strong>liam Chetcuti hekk kif t[abbret din id-de/i]joni.<br />
Intant <strong>il</strong>lum l-g[awwiema Nicky Muscat u Andrew Chetcuti flimkien mal-kow/ Andy Colburn<br />
se j[allu Malta biex imorru Londra u jibdew i[ejju g[all-Olimpjadi. Andrew Chetcuti se jkun<br />
l-ewwel Malti fl-azzjoni u dan se jikkompeti f<strong>il</strong>-31 ta’ Lulju.
Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012 Sport 47<br />
FORMULA 1<br />
Alonso f<strong>il</strong>-pole position<br />
Fernando Alonso <strong>tal</strong>-Ferrari waqt is-sessjoni ta’<br />
kwalifikazzjoni<br />
Is-sewwieq <strong>tal</strong>-Ferrari,<br />
Fernando Alonso llum se jibda<br />
m<strong>il</strong>l-pole position waqt <strong>il</strong>-<br />
Grand Prix <strong>tal</strong>-:ermanja. Din<br />
kienet l-ewwel darba li dan<br />
kiseb pole position f<strong>il</strong>-<br />
:ermanja f<strong>il</strong>waqt li g[alih din<br />
kienet it-22 pole position f<strong>il</strong>karriera<br />
tieg[u.<br />
Alonso, li g[amel dawra f’[in<br />
ta’ 1.40.621’ spi//a quddiem <strong>il</strong>-<br />
:ermani] u champion<br />
Sebastian Vettel tar-Red Bull.<br />
Dan <strong>tal</strong>-a[[ar qatt ma reba[<br />
f’pajji]u jew fix-xahar ta’ Lulju.<br />
Minkejja li Mark Webber<br />
irre;istra t-tielet l-a[jar [in,<br />
Michael Schumacher se jibqa’<br />
qablu min[abba li ;ie<br />
penalizzat [ames postijiet.<br />
Il-koppja <strong>tal</strong>-McLaren,<br />
Jenson Button u Lewis<br />
Ham<strong>il</strong>ton irre;istraw is-seba’<br />
u t-tmien l-a[jar [in<br />
rispettivament u bla dubju dan<br />
hu di]appunt g[al dawn ittnejn.<br />
Bla dubju dan hu<br />
ri]ultat ie[or po]ittiv g[al<br />
Alonso li ftit <strong>il</strong>u reba[ <strong>il</strong>-<br />
Grand Prix <strong>tal</strong>-Ewropa.<br />
Alonso b[alissa qieg[ed f<strong>il</strong>qu//ata<br />
<strong>tal</strong>-klassifika tassewwieqa<br />
b’129 punt f<strong>il</strong>waqt<br />
li l-eqreb rivali tieg[u hu<br />
Mark Webber li g[andu 116-<strong>il</strong><br />
punt. F<strong>il</strong>-bidu <strong>tal</strong>-ista;un <strong>il</strong>-<br />
Ferrari kellhom [afna<br />
problemi i]da aktar ma beda<br />
jg[addi ]mien Alonso beda<br />
j]id fir-rittmu u sa[anistra<br />
reba[ ]ew; Grand Prix u kien<br />
konsistenti fit-tlielaq l-o[rajn.<br />
Il-McLaren, minkejja li<br />
kellhom xi tibd<strong>il</strong>iet f<strong>il</strong>-karozza<br />
jidher li xorta wa[da g[ad<br />
m’g[andhomx karozza tajba<br />
bi]]ejjed biex tissielet mar-<br />
Red Bull u mal-Ferrari.<br />
Jekk ir-ri]ultati jkomplu ma<br />
jaslux f<strong>il</strong>-kamp <strong>tal</strong>-McLaren<br />
wie[ed irid jara jekk Lewis<br />
Ham<strong>il</strong>ton i;eddidx <strong>il</strong>-kuntratt<br />
mag[hom.<br />
Intant, Maria De V<strong>il</strong>ota,<br />
sewwieqa <strong>tal</strong>-Marusia, li<br />
we;;g[et serjament ftit <strong>il</strong>u<br />
irritornat id-dar fi Spanja. De<br />
V<strong>il</strong>ota kienet operata diversi<br />
drabi wara l-in/ident u t<strong>il</strong>fet<br />
anke g[ajnha x-xellugija.
48 Lokali Il-{add, 22 ta’ Lulju, 2012<br />
IL-LABOUR KATTIV U VENDIKATTIV<br />
L-g[a]liet personali<br />
1. Il-verità mhix kontra<br />
tag[na li rridu l-;id l<strong>il</strong> dan<br />
<strong>il</strong>-Partit Nazzjonalista. Hi<br />
twassalna biex nie[du d-<br />
de/i]jonijiet li g[andna, kif<br />
naraw li hu tajjeb g[allpajji].<br />
Tul dawn is-snin, f<strong>il</strong>politika<br />
rajt li hemm g[a]liet<br />
varji li wie[ed irid<br />
jikkonfronta. Li ta[rab mirrealtà<br />
hu ]ball, li tag[]el <strong>il</strong>mument<br />
meta taffrontaha hu<br />
g[aqal. Dak qieg[ed dejjem<br />
f’idejk u jkun ]ball jekk<br />
t[allih g[al ri[u jew g[axxorti.<br />
Tista’ tidde/iedi m<strong>il</strong>lewwel<br />
u tista’ tie[u l-[in<br />
g[all-g[a]la tieg[ek, i]da l-<br />
importanti hu li tkun taf<br />
sewwa l-konsegwenzi tadde/i]jonijiet<br />
li tkun se tie[u.<br />
2. Hu dejjem tajjeb li<br />
nkunu nafu fejn a[na, min<br />
hu mag[na u min se<br />
jsostnina. Tlifna membru<br />
m<strong>il</strong>l-partit b’g[a]la diretta<br />
tieg[u. Ma tlifniex wie[ed li<br />
jrid isostni l<strong>il</strong>l-<strong>Gvern</strong> <strong>tal</strong>-<br />
;urnata. G[a]el, g[arra;unijiet<br />
tieg[u, li ma<br />
jibqax jikkunsidra ru[u iktar<br />
b[ala parti m<strong>il</strong>l-Grupp<br />
Parlamentari Nazzjonalista.<br />
Ma xtaqtux jie[u din <strong>il</strong>-linja,<br />
b[alma iktar ma xtaqtux li<br />
jivvota mal-Oppo]izzjoni<br />
kontra Richard Cachia<br />
Caruana. I]da [a;a ;;ib l<strong>il</strong><br />
o[ra. B’dak <strong>il</strong>-vot, /ert li<br />
fehem li kien fisser li kien<br />
qieg[ed jie[u pass kontra l-<br />
linja <strong>tal</strong>-g[a]la <strong>tal</strong>ma;;oranza<br />
fi [dan <strong>il</strong>-grupp<br />
parlamentari. G[amel idde/i]jonijiet<br />
tieg[u. Ma<br />
naqblux mag[hom i]da<br />
g[am<strong>il</strong>hom. Dik hi r-realtà,<br />
mhux se na[arbu minnha.<br />
3. Min g[a]el li jitlaqna [a<br />
po]izzjoni differenti minn<br />
min qisu jrid jibqa’ i]da<br />
mhuwiex effettivament<br />
mag[na. G[alija hu dejjem<br />
tajjeb li nkunu nafu fejn<br />
a[na u ma’ min a[na. Inkunu<br />
/ari ma’ xulxin. Min hu fi<br />
[danna g[andu d-dmir li<br />
jag[raf li l-partit ji;i qabel l-<br />
a;endi personali tieg[u g[ax<br />
<strong>il</strong>-valur ta’ partit dak hu.<br />
G[aqda u [idma favur<br />
programm, vi]joni ta’ Stat<br />
demokratiku Ewropew.<br />
{idma li permezz tag[[a l-<br />
pajji] jista’ jimxi ’l quddiem<br />
b’kemm partit ikun kapa/i<br />
jg[arbel fi [danu l-ideat,<br />
iressaqhom g[all-poplu u<br />
jimplimentahom. Dan hu l-<br />
prin/ipju fundamen<strong>tal</strong>i ta’<br />
partit politiku. Jekk wie[ed<br />
lanqas dan ma jifhem, allura<br />
g[andu problema fl-g[a]liet<br />
tieg[u.<br />
4. G[ax kull min hu<br />
f’partit g[andu l-g[a]liet<br />
tieg[u, g[andu l-;udizzji<br />
personali tieg[u. :udizzji<br />
personali i]da mhumiex<br />
ne/essarjament ir-realtà.<br />
Tista’ tibqa’ mwa[[al ma’<br />
ideat ]baljati, tista’ tibqa’<br />
m’intix f’po]izzjoni li<br />
//aqlaq l<strong>il</strong>ek innifsek m<strong>il</strong>lpassat,<br />
tibqa’ ]]omm ;ewwa<br />
fik, imma dan mhuwiex irrealtà<br />
<strong>tal</strong>-lum. Il-passat qatt<br />
ma tista’ ter;a’ ;;ibu,<br />
spe/jalment f<strong>il</strong>-politika.<br />
G[alhekk hu tajjeb li kull<br />
persuna tressaq <strong>il</strong>-po]izzjoni<br />
tag[ha u din tkun diskussa<br />
internament. Min kapa/i<br />
jag[raf dak li a[na, dak li<br />
;ara u jimxi ‘l quddiem ikun<br />
kontributur r<strong>il</strong>evanti. Min le,<br />
sfortunatament jibqa’ fejn hu<br />
– maqtug[ mir-realtà. Issehem,<br />
<strong>il</strong>-parte/ipazzjoni<br />
attiva jew passiva f’partit<br />
politiku ssarraf f’[idma<br />
aqwa. Biss, din dejjem<br />
tiddependi m<strong>il</strong>l-g[a]liet u l-<br />
;udizzji personali ta’ dak li<br />
jkun.<br />
5. Inqasna b’persuna, biss<br />
dan ma jfissirx li l-ka] hu r-<br />
regola. Il-Partit<br />
Nazzjonalista hu mag[mul<br />
minn ma;;oranza ta’ persuni<br />
onesti, umli, mimlijin<br />
media•link<br />
COMMUNICATIONS<br />
b’ir;ulija u preparati biex<br />
jag[tu servizz l<strong>il</strong>l-pajji]. Fi<br />
[danna hemm diversi li l-<br />
g[an tag[hom hu li jg[inu<br />
l<strong>il</strong>l-proxxmu, l<strong>il</strong> dawk li<br />
huma minn ta[t u mhux<br />
l<strong>il</strong>hom infushom. L-ismijiet<br />
tag[hom rari ssibhom fla[barijiet.<br />
Ja[dmu f<strong>il</strong>-kwiet,<br />
ja[dmu b’mod effettiv biex<br />
jibdlu, b<strong>il</strong>-passi t-tajba,<br />
g[all-;id ta’ kull persuna.<br />
Jirrappre]entaw dak li l-<br />
partit dejjem kien. Hemm<br />
]gur g[aqda interna<br />
bejnietna li tul dawn is-snin,<br />
anzi, [assejtha tikber fiddeterminazzjoni<br />
tag[ha<br />
quddiem l-a;ir ]baljat ta’<br />
[addie[or. Hemm g[a]liet<br />
personali /ari u impenjati.<br />
6. Il-fatt li jkollok membri<br />
parlamentari li jie[du l-passi<br />
]baljati li j[ossu li g[andhom<br />
jie[du ma jirriflettix <strong>fuq</strong> l-<br />
o[rajn. Jekk hemm min ma<br />
tista’ tikkuntentah b’xejn,<br />
jekk hemm min hu<br />
kontinwament bla lo;ika u<br />
ra;uni, dan ma jfissirx li l-<br />
Kap <strong>tal</strong>-Partit g[andu xi tort.<br />
Kull min irid jag[mel<br />
;udizzju tajjeb u jirrispetta l-<br />
verità u r-realtà jaf li a;ixxa<br />
bl-aqwa mod. Kapijiet o[rajn<br />
ta’ partiti o[rajn kienu<br />
jikkrollaw, i/edu l-armi u ma<br />
minn<br />
Carmelo Mifsud Bonnici<br />
carmelomifsudbonnici@gov.mt<br />
jibqg[ux jikkumbattu, jum<br />
wara jum, g[all-;id <strong>tal</strong>poplu.<br />
L-g[a]liet tieg[u<br />
kienu u baqg[u mhux dawk li<br />
j[ares tieg[u personali, imma<br />
li j[ares ’<strong>il</strong> quddiem. Il-partit<br />
baqa’, f<strong>il</strong>-frattemp, wie[ed<br />
r<strong>il</strong>evanti. Baqa’ dak li kapa/i<br />
jmexxi l-pajji] b’g[aqal u<br />
esperjenza. Nag[laq b<strong>il</strong>li<br />
ng[id li jekk dan <strong>il</strong>-bniedem,<br />
Lawrence Gonzi, irnexxielu<br />
j]omm <strong>il</strong>-pajji] g[addej, blekonomija<br />
tikber u x-xog[ol<br />
jitkattar bid-diffikultajiet<br />
kollha li ra ma’ wi//u,<br />
x’kapa/i jwettaq iktar meta<br />
dawn <strong>il</strong>-problemi ma jkollux?