Kummissjoni nazzjonali Persuni b'DiÃabilitÃ
Kummissjoni nazzjonali Persuni b'DiÃabilitÃ
Kummissjoni nazzjonali Persuni b'DiÃabilitÃ
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
j©ib ’il quddiem dawk ilkondizzjonijiet<br />
li jag˙mlu dan<br />
id-dritt effettiv.”<br />
Anke l-Konvenzjoni tal-Ìnus<br />
Mag˙quda dwar id-Drittijiet<br />
tal-<strong>Persuni</strong> b’DiΩabilità f’Artiklu<br />
27 - Ix-xoghol u l-impjieg<br />
temfasizza li “L-Istati Msiehba<br />
jaghrfu d-dritt tal-persuni<br />
b’dizabilità g˙ax-xog˙ol, fuq<br />
bazi ugwali ma’ l-o˙rajn…”.<br />
Imma, anke jekk kul˙add<br />
jag˙raf li opportunità g˙allimpjieg<br />
huwa dritt naturali u<br />
sagrosant, din l-opportunità<br />
tassew qed ti©i mog˙tija lilna<br />
l-persuni b’diΩabilità?<br />
Matul is-sena 2009 il-<br />
KNPD kienet qed ta˙dem fuq<br />
proçess biex tirrevedi l-Politika<br />
Nazzjonali dwar ix-Xog˙ol u<br />
l-<strong>Persuni</strong> b’DiΩabilità li kienet<br />
˙ar©et fis-sena 1996. Iddokument<br />
il-©did bi statistika<br />
a©©ornata se ji©i ppreΩentat<br />
waqt konferenza <strong>nazzjonali</strong> li<br />
se ssir nhar it-3 ta’ Diçembru.<br />
Jekk wie˙ed jag˙ti ˙arsa<br />
fuq fuq tal-istatistika li nsibu<br />
f’dan id-dokument naraw li<br />
n-numru tan-nies impjegati<br />
full-time, u li jΩommu l-impjieg<br />
tag˙hom g˙adu wie˙ed miΩeru<br />
˙afna. G˙aliex?<br />
Hemm min iwa˙˙al f’min<br />
jimpjega u jg˙id li l-employers<br />
ma jridux jimpjegaw persuni<br />
b’diΩabilità anki meta dawn<br />
ikunu kkwalifikati u kapaçi.<br />
Hemm min iwa˙˙al f’xi<br />
©enituri li forsi jipprote©u lit-tfal<br />
adulti tag˙hom izzejjed.<br />
Hemm sa˙ansitra min<br />
iwa˙˙al fil-pensjoni taddiΩabilità<br />
u jinsa li hawn<br />
persuni li tant g˙andhom<br />
nuqqasijiet fiΩiçi u mentali<br />
severi li anke kieku jridu,<br />
qatt m’huma se jkunu jistg˙u<br />
ja˙dmu u g˙alhekk dejjem<br />
iridu jiddependu minn din ilpensjoni<br />
li lanqas tasal daqs<br />
il-paga minima <strong>nazzjonali</strong>!<br />
Il-verità, kif jg˙id Simon<br />
Brisenden (1986), hi li: “a˙na,<br />
il-persuni b’diΩabilità, g˙andna<br />
kapaçitajiet u nuqqasijiet fiΩiçi<br />
u mentali b˙alma g˙andu<br />
kul˙add. Id-differenza bejna u<br />
bejn min m’g˙andux diΩabilità<br />
hi li meta l-ma©©oranza tannies<br />
i˙arsu lejna, dawn jiffokaw<br />
biss fuq in-nuqqasijiet tag˙na”<br />
u nistg˙u nΩidu “… jinsew ilkapaçitajiet<br />
tag˙na”.<br />
Dan jg˙odd g˙al kull min<br />
g˙andu xi nuqqas fiΩiku,<br />
mentali, ta’ smig˙ jew ta’ dawl.<br />
Imma minflok niffokaw fuq<br />
dak li hu negattiv, nistg˙u<br />
nitg˙allmu minn persuni<br />
b’diΩabilità li qeg˙din u<br />
baqg˙u ja˙dmu?<br />
Nafu li ˙addiema b’diΩabilità<br />
juΩaw strate©iji differenti biex<br />
jimxu ‘l quddiem fuq il-post<br />
tax-xog˙ol. Dawn jinbidlu<br />
skont il-bniedem u skont<br />
l-ambjent tax-xog˙ol.<br />
Bla dubju, aktar ma persuna<br />
b’diΩabilità tkun assertiva,<br />
mhux aggressiva, fuq il-post<br />
tax-xog˙ol, aktar ti©bed irrispett<br />
ta’ s˙abha l-˙addiema.<br />
Importanti wkoll li, sa fejn hu<br />
possibbli, persuna g˙andha<br />
titkellem fil-miftu˙ dwar innuqqas<br />
fiΩiku u/jew mentali<br />
tag˙ha. Tajjeb li l-persuna<br />
b’diΩabilità ma tist˙ix issaqsi<br />
g˙all-g˙ajnuna fejn t˙oss ilbΩonn.<br />
Li taççetta l-g˙ajnuna<br />
ma jfissirx li inti dg˙ajjef.<br />
Kul˙add jg˙in jew ji©i meg˙jun<br />
minn ˙addie˙or anke jekk ma<br />
jammettix dan.<br />
Nifhmu d-differenzi u<br />
naddattaw g˙alihom. A˙na<br />
˙addiema b’diΩabilità rridu<br />
naddattaw g˙all-eΩi©enzi talpost<br />
tax-xog˙ol tag˙na. Imma<br />
min i˙addem irid jag˙mel<br />
a©©ustamenti ra©onevoli biex<br />
jakkomoda l-bΩonnijiet tag˙na<br />
l-˙addiema b’diΩabilità wkoll.<br />
Kemm hu importanti li<br />
l-˙addiema b’diΩabilità jkollna<br />
sapport kemm formali (millistat,<br />
a©enziji u entitajiet o˙ra<br />
u professjonisti) kif ukoll<br />
informali (minn s˙abna taxxog˙ol,<br />
˙bieb u familja)!<br />
Ir-riçerka turina li f’Malta,<br />
b˙al pajjiΩi o˙ra fid-dinja, g˙ad<br />
baqa’ ˙afna xi jsir biex nifhmu<br />
s-sitwazzjoni u nirrispondu<br />
g˙aliha b’mod sistematiku<br />
u effettiv. Id-differenza llum<br />
hi li ma nistg˙ux inkarkru<br />
saqajna aktar, g˙aliex, grazzi<br />
g˙all-politika ta’ edukazzjoni<br />
inklussiva, g˙andna numru li<br />
dejjem qed jikber ta’ Ωg˙aΩag˙<br />
b’diΩabilità li jridu ja˙dmu u<br />
g˙andhom kapaçitajiet a˙jar<br />
minn dawk ta’ qabilhom.<br />
X’futur se noffru lil dawn<br />
iΩ-Ωg˙aΩag˙? Futur li jag˙raf u<br />
jirrispetta d-drittijiet tag˙hom<br />
g˙al opportunitajiet indaqs?<br />
Jew futur ta’ dipendenza fuq<br />
il-benefiççji u l-karità?<br />
U fl-a˙˙ar nistaqsu:<br />
“PajjiΩna jifla˙ jitlef din irriΩorsa<br />
unika?” Jew tassew hu<br />
lest li jag˙raf u jag˙mel realtà<br />
l-isfida li qed ng˙amlu: “Ix-<br />
Xog˙ol Dritt G˙alina Lkoll”.<br />
7
Change language