03.11.2014 Views

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

versione pdf - Sardegna DigitalLibrary

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

SALVATORE COLOMO<br />

dal 1700 al 1900<br />

Barbagia di Nuoro<br />

VOLUME 4


Poesie in limba – Barbagia di Nuoro nel 1900<br />

Collana «Sardigna in limba»<br />

Progetto editoriale e testi: Salvatore Colomo<br />

Progetto grafico e impaginazione: Gabriella Tornatore, Essegierre Srl<br />

Ricerca e editing: Roberta Girola, Essegierre Srl<br />

© Copyright 2008 by Editrice Archivio Fotografi co Sardo s.a.s.<br />

di S. Colomo, per la Collana «Sardigna in limba»<br />

© 2008 by Editrice Archivio Fotografi co Sardo s.a.s - Nuoro,<br />

via Foscolo 45, per «Poesie in limba – Barbagia di Nuoro nel 1900»,<br />

Volume 4 della Collana «Sardigna in limba»<br />

Tutti i diritti sono riservati. Nessuna parte di questo volume può essere riprodotta,<br />

memorizzata o trasmessa in alcuna forma e con alcun mezzo, elettronico,<br />

meccanico, in fotocopia, in disco o in altro modo, compresi cinema, radio,<br />

televisione, internet, compact disk, senza autorizzazione scritta dell’editore.<br />

L’editore si scusa per un eventuale involontario utilizzo di materiali coperti da copyright<br />

ed è a disposizione degli eventuali aventi diritto che non è stato possibile contattare.<br />

1° edizione - 2008<br />

EDITRICE ARCHIVIO FOTOGRAFICO SARDO<br />

s.a.s. di S. Colomo, via Foscolo 45, 08100 Nuoro<br />

tel. e fax 0784/257121<br />

www.sardegnaweb.it - info@sardegnaweb.it


La collana «Sardigna in limba» nasce dal desiderio di leggere<br />

la vera cultura e la storia delle genti di <strong>Sardegna</strong> attraverso il<br />

suono ritmato delle loro poesie. Perché i poeti sardi non sono<br />

quasi mai dei veri letterati, ma semplici cultori della lingua<br />

e delle tradizioni locali, provenienti dal popolo, di cui sono la<br />

voce più autentica.<br />

Ascoltare versi che parlano di vita, d’amore, di leggende,<br />

nel dialetto locale in cui sono stati scritti, ci collega istantaneamente<br />

all’essenza stessa dei luoghi e dei tempi in cui sono<br />

stati concepiti.<br />

È la forza della limba, legata alle tradizioni e al sapere più<br />

antico, che ci aiuta a rivivere i fatti e gli argomenti narrati<br />

con autenticità e a non dimenticare la potenza culturale della<br />

letteratura poetica, la più tradizionale dell’isola.<br />

Sottili o ironici, beffardi o delicati, i versi qui raccolti nascono<br />

dall’animo di poeti sardi che, dal Quattrocento a oggi, non<br />

hanno mai smesso di cantare la vita e i suoi eventi con naturalezza<br />

e spontaneità, ma anche con grande maestria<br />

e raffinatezza.<br />

L’opera è articolata in venti volumi: i primi quindici raccolgono<br />

poesie vere e proprie, gli ultimi cinque sono invece dedicati<br />

alle gare poetiche, di cui la <strong>Sardegna</strong> vanta una ricca e<br />

fantasiosa tradizione, purtroppo a forte rischio di scomparsa: i<br />

poeti improvvisatori ancora in attività risultano infatti ormai<br />

pochissimi.<br />

Gli agili libretti sono classificati per gruppi di subregioni<br />

e per periodo storico; all’interno gli autori sono elencati<br />

in ordine cronologico, in base alla loro data di nascita,<br />

e sono corredati da una breve nota biografica. Per le poesie, la<br />

subregione è relativa al luogo di nascita dell’autore, mentre


per le gare poetiche al paese in cui sono state disputate.<br />

L’impostazione in base alle antiche subregioni della <strong>Sardegna</strong><br />

(piuttosto che alle nuove province, per esempio) nasce dal<br />

pensiero che la poesia dialettale – per quanto sicuramente<br />

ritenuta importante e interessante da una vasta schiera di<br />

ammiratori “contemporanei” – sappia più di antico che di<br />

moderno. È dunque parso naturale collocarla in quelle che<br />

ancora oggi vengono considerate le regioni storiche per eccellenza,<br />

i veri “territori” della <strong>Sardegna</strong>, tuttora così identificati<br />

da pastori, contadini, gente comune, cioè da quel popolo sardo<br />

che ha costruito nei secoli e che ora custodisce le tradizioni e i<br />

costumi della nostra isola.<br />

La poesia sarda è una sorta di plurisecolare epopea di dimensioni<br />

sterminate, per cui la presente opera non ha presunzione<br />

di completezza, anche se la ricerca è stata impegnativa e ha<br />

consentito di accedere a criteri di scelta validi sotto tutti i<br />

punti di vista: letterario, cronologico, territoriale.<br />

Per ora vuole essere quasi un assaggio generale, sia pure<br />

piuttosto ampio e omogeneamente riferito ai diversi territori,<br />

destinato a tutti, estimatori, conoscitori, ma anche comunissimi<br />

lettori che per la prima volta si avvicinano alla poesia<br />

dialettale. Per ogni autore sono state scelte alcune poesie,<br />

ma l’ambizione è quella di continuare a cercare e raccogliere<br />

materiale con cui proseguire, in altre collane simili, l’arduo<br />

compito di valorizzazione della nostra poesia, uno degli<br />

elementi più rappresentativi, e contemporaneamente poco<br />

conosciuti, della cultura del nostro popolo.<br />

Salvatore Colomo


d<br />

Pietro Piga<br />

(1871-1960)<br />

Nato nel 1871 a Nuoro, fu uno dei tanti bambinipastore<br />

che all’età di sei anni furono strappati<br />

ai banchi scolastici per dedicarsi al bestiame nei<br />

pascoli.<br />

Analfabeta, viene oggi letto soprattutto nella<br />

sua opera biografica in 76 ottave, S’istoria de<br />

unu pizzinnu pastore nugoresu (qui riportata),<br />

pubblicata dal fi glio nel 1955 (il poeta a quella data<br />

aveva 84 anni). La storia narra le vicende di un<br />

pastorello, unu pizzinnu pastore, che all’ovile assiste<br />

all’omicidio di un servo pastore e, terrorizzato<br />

dalla paura, non rivela il nome dell’assassino pur<br />

avendolo riconosciuto. Lo confiderà al padre solo<br />

dopo molti anni, che denuncerà il delinquente<br />

facendolo arrestare.<br />

Fresco e fortemente evocativo, il componimento<br />

ha anche un importante valore sociologico.<br />

Pietro Piga morì nel 1960.<br />

5 d


d<br />

S’istoria de unu pizzinnu<br />

pastore nugoresu<br />

A la contare sa bida in comunu<br />

dae cando a su mundu sò bennìdu,<br />

su mill’ottichentos settantunu<br />

su treichi ’e Jennarju so naschidu<br />

e tottus cuntentados sinde sunu,<br />

ca fio primogenitu fioridu.<br />

Naschidu e allevadu in allegria<br />

confortu mannu de babbu e mama mia.<br />

Giompidos sos ses’annos m’han bocadu<br />

a sa campagna dae minoreddu,<br />

su primu logu chi m’hana mustradu<br />

fit sa muntagna ’e Palas de Casteddu<br />

e inie mi so ambientadu<br />

dae sende minore a pastoreddu,<br />

de Palas de casteddu est su lumène<br />

muntagna situada in s’Ortobene.<br />

Sa muntaga fit bella cantu mai<br />

de piantas e buscos fit mudada<br />

su campu bellu ’e Sedda Ortài<br />

chin sos eliches artos a prim’intrada<br />

tando sa Conca Manna andande in gai<br />

de zente meda già fit populada.<br />

6 d


d<br />

Andande e torrande a passu a passu<br />

a su cubile ’e Sae Pedassu.<br />

Essimus dae bidda su manzanu<br />

cun babbu, a caddu e arrivesi istraccu;<br />

in su cubile bi fit su teraccu<br />

chi si nabat Rimundu Cadalanu,<br />

cando m’hat bidu m’hat dadu sa manu<br />

e a babbu li pedit su tabaccu<br />

ca fit teraccu bonu e asservidu;<br />

e m’abbrazzesit paris chi m’hat bidu.<br />

Cand’amus reposad’unu momentu<br />

andamus chin Rimundu a sa funtana<br />

l’happo nadu: Inoghe ite bi nana?<br />

Rispondet sa funtana ’e Molimentu,<br />

e deo tottu alligru e cuntentu<br />

cando bidia sa bena bundana.<br />

ma issu mi respondet custa er buja<br />

ite si bies sae Terra Ruja?<br />

Cando bidia sas bellas campagnas<br />

mudadas de piantas e fiore<br />

m’alligrabat su coro sas intragnas<br />

m’hat’incantadu ca fio minore.<br />

Su cal’os in sas propias muntagnas<br />

situadu nde l’han su Redentore.<br />

Deo de sa campagna innamoradu<br />

già minde so de bidda irmenticadu.<br />

7 d


Tando s’atteru die a s’impuddhile<br />

cando fit pro arbescher su manzanu<br />

un’individu benit’a fusile.<br />

Tottu inie toccadu l’han sa manu<br />

istentadu già s’est’in su cubile<br />

e fit Ziu Reberde Furidanu,<br />

deo puru tando l’happ’ischidu<br />

chi fit Ziu Reberde su bandidu.<br />

Tottu su tempus chi fit bandiande<br />

in su cubile fit med’intertesu<br />

issos istaban’andande e torrande<br />

sos de Caralu Porcu a mur’e mesu.<br />

In d’una festa parian giocande.<br />

Cosome Bussa puru fit’intesu,<br />

ca fit baccarju de sa zente ricca<br />

e cumpanzu de Borra e Conca sicca.<br />

A sos sett’annos fio lattaresu<br />

chin s’ebbedda nighedda bola bola<br />

ma puppa non ghettabo dae tesu<br />

ca pariat s’ebbedda andande sola<br />

e deo, mai sonos happ’intesu<br />

no happo bidu jocos né iscola.<br />

Ca fit pro sa campagna s’allegria<br />

ghirab’a bidda e mancu mi sedia.<br />

A sos ott’annos fio crapitarju<br />

ca fit sa prima mea violerà<br />

fatt’issoro che puzone primarju<br />

8 d<br />

d


in sos montes paria in sa carrera,<br />

tando, li desi ghettu a su corcarju<br />

a su recottu e a sa bittuera.<br />

In sa carrera parìa colande<br />

in fatt’issoro in sos montes brincande.<br />

Cand’amus sos crapittos istittau<br />

a sa campagna ajo postu amore,<br />

tando babbu theraccu hat cambiau<br />

cuminzande a lu facher su pastore<br />

tando babbu treraccu hat cambiau<br />

handat Rimundu, e benit Serbadore.<br />

Ca fit zovanu bonu e fit’in prua<br />

male pro mene e pro sa sorte sua.<br />

Passat su restu de s’istadiale<br />

dae agustu a Santu Gabinu<br />

dividios si sun sos cussorjale<br />

dognunu lea su propiu caminu<br />

a chie andesit bene a chie male<br />

pro mala sorte, o malu destinu.<br />

O sa fortuna o sa sorte mala<br />

dogn’unu la juchet supra pala.<br />

Tando falamus a s’iberradorja<br />

a s’Erbitta ca fit punt’e bassura<br />

ma fit a cambiare corcadorja<br />

dae sa tramuntana a sa calura,<br />

sende però in propria cussorja<br />

ma fit differente, ghiradura<br />

9 d<br />

d


dae su monte a su bassu fundale<br />

pro passare s’istagione invernale.<br />

Tand’amus cubile cambiau<br />

e nde semus a s’Erbitta falaos<br />

sa cumpannia tottu hamus lassau<br />

e nois solos nde semus restaos<br />

astru malu nos’at’accumpanzau<br />

in custu loccu feu e isolaos.<br />

Isolaos nde fi mus dae tottu<br />

s’ottichentos’ottanta tentu a nottu.<br />

S’ottichentos’ottanta, de su mese<br />

su doich’e Nadale m’es bennidu,<br />

a ora de sas duas pros sas trese,<br />

colat’in su cubile un’individu<br />

mi narat Picoteddu inoche sese?<br />

Omine chi no happo mai bidu<br />

mi nesit: Babbu tuo inoche a b’este?<br />

E deo li rispondo: In bidda ch’este!<br />

Deo in malu non b’happo pessau<br />

e nemmancu mi l’happo post’a nottu.<br />

Ma cando Serbadore est rientrau<br />

cussu fattu contau l’happo tottu<br />

nendeli un’individu b’hat colau,<br />

issu dimandat si l’happo connottu.<br />

E deo puru li rispondo gai,<br />

omine chi no happo bidu mai.<br />

10<br />

d<br />

d


Ca fi mus isettande unu bichinu<br />

beniat Dheddhu dae su cunzau,<br />

pro mala sorte, o malu destinu<br />

mancu Dheddhu non s’est’incapittau<br />

si nono a Serbadore su mischinu<br />

forzis issu l’haiat sarbau.<br />

Si su sero Dheddhu capitau fi at<br />

a Serbadore sarbau l’haiat.<br />

Su sero amus sa robba remuniu<br />

intramus’a intro a nos chenare,<br />

s’aera unu pacu at’imbruniu<br />

e cuminzan sos canes’appeddare<br />

Serbadore si mustrat’affl iggiu<br />

e mi torrat dae nou a dimandare,<br />

A ti paret cudd’omine m’hat nau<br />

issu timiat, ca fit minettau.<br />

A foras ambos nde semus’issios<br />

niente hamus bidu e ne intesu<br />

però sos canes si nde sun sapios,<br />

sa lente fit’accurzu e no attesu<br />

ca fi n beninde sos inferozzios<br />

inghiriad’a nois s’han’in mesu,<br />

sos canes jà si sun’asseriaos<br />

nois a intro nde semus torraos.<br />

Serbadore continu in sos affannos<br />

lu bio tristu e deo mil’annotto<br />

ite fachia tenia nob’annos<br />

11 d<br />

d


issu puru ndaiat decheotto<br />

non credende de suzzedes cussos dannos<br />

chi pro nois fit fattu su complotto<br />

jà mi l’annotto chi fit’affrizidu<br />

chi sa lacrima in s’ocru l’happo bidu.<br />

No semus unu pacu sussegaos,<br />

nos torramus dae nou a reposare<br />

isterrimus e nos semus corcaos<br />

ambos dorminde a costaz’apare<br />

tott’indunu no semus accattaos<br />

tott’agganzaos senza bi pensare.<br />

Deo dormiu mi fio sonniande<br />

chi fit benniu Dheddhu e fi n zocande.<br />

A sa gherra ischidau minde soe<br />

ca tottu supra mea los juchia<br />

un’atera bortada minde doe,<br />

deo semper brullande los credia<br />

chel’essit’una boche, mortu soe<br />

e deo su suzzessu no ischio.<br />

ca no ischia su ch’es suzzedidu<br />

incant’in mes’issoro mi so bidu.<br />

No happo ischidu su chi m’es costau<br />

ca fio gal’in sonnos variende<br />

tando a settiu minde so pesau<br />

e happo bidu su chi fi n fachende.<br />

A Serbadore juchiana corcau<br />

in mes’e duos ’e ambos punghende<br />

12 d<br />

d


Sa luna fit luchente a sa barracca<br />

e connosco chi fit Zia Carracca.<br />

Deo un’ora punghende los bidia<br />

e minde so da issu istesiau<br />

s’ateru m’at’a su brazzu tirau<br />

semper’in palas suas mi juchia,<br />

cando sa resorja l’hat frobìa:<br />

Porri cussu pizzinnu l’hat nau,<br />

E cussu li rispondet differente<br />

ti pones chin cuss’anima innossente.<br />

Sa carena che zuncu mi tremìa<br />

cando porrimindel’app’intesu<br />

cuss’individu chi non connoschia,<br />

cussu mind’ha tirau dae mesu<br />

ca fit sa notte de Santa Luchia<br />

forzis’issa su brazzu m’at’istesu,<br />

Su m’aere sa bida sarbau<br />

a cussu, issa su coro l’ha toccau.<br />

Sa notte fit mala e tempestosa<br />

de bentu forte ’e mala traschìa<br />

pro mene tantu trista e orrorosa,<br />

cando porriminchelu intendia...<br />

Sa luna senza nues lucorosa<br />

d’ispricu a fazza sua li fachia.<br />

Deo mirande e osserbande tottu<br />

a Carracca a distintu happo connottu.<br />

13<br />

d<br />

d


Torrat’a narrer’a minde porrire<br />

ma cuddu: chi arrives no lu creo<br />

e li torrat dae nobu a ripetire<br />

a nde lu porris o nde colo deo?<br />

Cust’innossente cheres’a bocchire<br />

ma deo dae manos ti lu leo.<br />

Si deo in s’oru suo fio istau<br />

che crapittu m’haiat’irgannau.<br />

S’atteru m’hat su saccu cuzicau<br />

e tra issos si fi n’iscusiande<br />

abbarra fi rmu e non timas m’hat nau,<br />

ma Carracca a m’occhire semper nande<br />

e deo che puzone ingabbiau<br />

sutta su saccu s’oricra parande<br />

tott’induna si sunu calliaos<br />

arzo sa testa e nde fi n’andaos.<br />

Cando m’appo su saccu iscuzicau,<br />

sos ocros fachende mi fi n zocu<br />

a Serbadore bio ispettorrau<br />

issambenau, e postu a conca a focu.<br />

Deo a l’aggarrare so andau<br />

però su samben no li dabat locu<br />

dae su focu a nde lu tirare<br />

no lu podìa a l’allontanare.<br />

Deo comente unu rosignolu<br />

comente mi so cherfiu accattare<br />

chin su mortu, nde resto solu solu<br />

14 d<br />

d


senz’ischire a ube mi dare<br />

carch’anima de me à tentu dolu<br />

carchi santu m’ha cherfidu sarbare.<br />

De narres, carta prestu, e baetinde<br />

mira ch’an dau borta e sun beninde.<br />

Già mi pariat’un’illusione<br />

ca sa tremula jocos mi fachia<br />

chi m’appet’agganza ’una pessone<br />

Aiò! chin tecus soe, in cumpannia<br />

ca fit sa notte ’e Santa Luchia<br />

paret mi nesit chin mecus aione.<br />

A mi sarbare ca fio innossente<br />

e zuttu m’hat’a ube fit sa zente.<br />

Cando sun’avanzaos unu trettu,<br />

chi custa cosa han passau a bottu<br />

Carracca si lis zirat’inchiettu:<br />

su ch’as lassau bibu m’ha connottu.<br />

E tando sun’intraos in suspettu<br />

l’ha cumbintu e l’ha bortau in tottu<br />

M’ha connottu, proite mi connoschia<br />

pro cussu es chi occhire mi cheria.<br />

Han dau borta e già sun torraos<br />

a mi chircare a ube m’han lassau,<br />

e derettos a intro sun’intraos<br />

chircande a mie, e no m’han’accattau.<br />

Forzis a s’ora, male sun restaos<br />

ca su puzone nde li ses bolau.<br />

15 d<br />

d


e m’han chircau in tuppas e grutta<br />

c’hana lassau sa candela allutta.<br />

In fatt’e tuppas mi fi ni chircande<br />

che cassadores chi chircan sa fera<br />

no m’hana mortu, e si fi n’impudande<br />

pro si sarbare issos sa galera<br />

carchi Santu pro mene fit precande<br />

a mi sarbare de cussa manera<br />

dae cussa penosa disagura<br />

comente innossente creatura.<br />

Cando in su cunzau so intrau,<br />

no haia suspiru e né faveddu<br />

manch’issos si m’han’abbizau<br />

Ziu Miale chin Ziu Taneddu<br />

poi mi sò a issos presentau,<br />

isalenau e pranghende a suppeddu<br />

nesi a Ziu Taneddu: It’errore!<br />

colliemi ch’es mortu Serbadore.<br />

A issos puru hat fattu impressione<br />

cand’in cussa manera m’hana bidu:<br />

Non diat’esser carchi bisione<br />

ch’appas tentu in su sonnu dormiu?<br />

Nesi: Nò ca fi ni duas pessone<br />

e happ’a Ziu Carracca connoschiu<br />

cando Ziu Carracca est nominau,<br />

m’avvertin chi no ere iscopiau.<br />

16<br />

d<br />

d


Tando Ziu Taneddu su manzanu<br />

ghirat’e fache su dovere sou:<br />

andat’a ube est babbu Milianu<br />

chi li pedit: E ite b’hat de nou?<br />

De nou b’hat’unu fatt’istranu<br />

ches suzzessu in su cubile tou<br />

So ghirau a ti dare unu cunfortu<br />

nottesta su theraccu t’hana mortu!<br />

E babbu li rispondet affrizìu:<br />

Ite bellu cunfortu chi m’has dau<br />

ma nara si su pizzinnu er galu biu,<br />

o s’han’a issu puru assassinau.<br />

Ista tranchillu, chest bene collìu<br />

chin babb’impare jà l’happo lassau<br />

su pizzinnu, est certu sarbu e sanu,<br />

ti lu juro in fid’e cristianu!<br />

Ajò, c’andamus a ub’est su mere<br />

pro li contare su ch’est suzzedìu<br />

appenas ch’in sa janna hamus muttìu<br />

essit a sa bentana sa muzere,<br />

li nat: Micheli, ite dispiacere!<br />

Milianu est’in fora atturdiu.<br />

Essit Ziu Micheli e l’han nau<br />

chi s’hana su theraccu divorau.<br />

A dommo sua l’hos’at’accollios<br />

e lestru de su pizzinnu hat dimandau<br />

Ziu Taneddu los’hat’affortios<br />

17 d<br />

d


Nesit: Est chin babbu in su cunzau,<br />

su restu de sa notte semus dormios<br />

e impare chi nois est’istau.<br />

Bazebois, collie s’innossente<br />

ca deo doe contu a su presente!<br />

Sa zustissia che corfu de saetta<br />

sas cosas las discurret’e da poi<br />

in s’iscrittu accattan sa minetta<br />

in s’istante l’arrestan’a Piroi<br />

e su delittu a issu li ghetta<br />

senza dare notissia bene hoi,<br />

a Piroi l’inculpan su dellittu,<br />

pro sa minetta zappada in s’iscrittu.<br />

Mama dolente, triste e affrizia<br />

cand’hat’ischiu custu fattu feu,<br />

pranghende, fachendesi sa rìa<br />

nat: Su theraccu est mortu, e fi zu meu?<br />

Sa sorre s’hat leau in cumpannia<br />

chin dolore, tristura e chin’anneu<br />

a ub’est fi zu suo cheret andare<br />

s’est mortu o s’est bibu a lu chircare.<br />

A binde benner già fio isettende<br />

jocandemi in su muru ’e su cunzau,<br />

e cand’a babbu che bio benende<br />

solu, su prantu si m’es tuccau,<br />

tando dimandat; A ite ses pranghende?<br />

Est mortu Serbadore l’happo nau,<br />

18 d<br />

d


mi nat: Non prangas e ista chiettu<br />

e isettami, chi jà torro derettu!<br />

Cuminzau a benner’han’in s’attu<br />

appenas arrivada est sa notizia<br />

jà pariat su campu ’e Zosafattu<br />

burghesos, duttores e zustizia<br />

pro controllare custu disaccattu,<br />

sos Duttores fachende sa perizia.<br />

Tando a mie puru hana bocau<br />

pro lis narrer comente m’est costau.<br />

Essende sa perizia tott’unia<br />

cand’han bidu su loccu e osserbau,<br />

lu giustificat Duttos Calamida<br />

chi mi fio pro miraculu sarbau<br />

ca fit’assustru de perder sa bida,<br />

de bi restare in s’attu imbalsamadu<br />

Sos Duttores giustifican su zustu<br />

chi podia restare pro s’assustu.<br />

Da poi su Dottore in cant’a cue<br />

a mie mi jamat’a un’ala<br />

sutt’e su mortu hat leadu su pruer<br />

ghettandemil’a mie in mes’e pala,<br />

nande: Commo prus non timas tue<br />

e dae tene fugat s’umbra mala,<br />

cussu pruer ch’in palas m’ha ghettau<br />

d’ogn’umbra e paura m’hai cazzàu.<br />

19<br />

d<br />

d


Sa perizia iscrittu hat su verbale<br />

sos Duttores ch’an fattu sa consulta<br />

giustifican ch’es manu cussorjale<br />

de la lacher sa cosa goi occulta.<br />

In su sopraluogu naturale<br />

ch’andabana e torrabana li resulta.<br />

De S’Erbitta serrada e s’istruttoria<br />

sa zente a biada e su mortu a sa gloria.<br />

..................................................<br />

Segnor’Antoni Sozu su ducau<br />

issu a s’Istruttore m’ha presentau.<br />

Cand’in s’Istruttore m’hana bidu<br />

m’hana colliu e m’hana carezzau,<br />

pro lis narrer su chi m’è suzzediu<br />

mi hat chi gentilesa interrogau,<br />

a li narrer si nd’happo connoschìu<br />

chi non d’appo connottu l’happo nau.<br />

Chi nudda e chi niente no ischìa<br />

ma deo su secretu in coro l’haia.<br />

Mi lassat’un’istante reposare,<br />

mi precunta dae nobu a mente frima,<br />

torrande su matessi a dimandare<br />

sas cosas dimandadas dae prima,<br />

crede chi nois b’hamus a pessare<br />

sind’has connott, naralu e non tima.<br />

Ca sun’utiles cosas chi t’importa<br />

si no bi benis carch ’attera borta.<br />

20 d<br />

d


Mancari chi m’abbiset bortas chentu<br />

prus de su ch’isco, deo non diclaro<br />

l’isco ch’es su meu su pensamentu<br />

prus de sa beridade no li naro<br />

o cheret chi li dia su cuntentu,<br />

no est’una cantone chi l’imparo.<br />

Li naro e diclaro de unu tottu<br />

no isco nudda e nond’happo connottu.<br />

Segnor’Antoni Sozu ass’Istruttore<br />

li dat sa manu, e l’hat saludau<br />

omine de rispettu e de onore,<br />

li nat, chi fit pro mene incaricau.<br />

M’ha fattu de babbu e de mazore<br />

in custodia sua so istau,<br />

accumpanzad’issu m’hat’a dommo<br />

nandemi bona notte e reposa commo.<br />

Sa dommo luttuosa e affrizia<br />

dolente mama mea pranghende<br />

chin’atteras bichinas chi b’haia<br />

mi fi ni a ghirare isettande<br />

accumone chin’issos pianghia<br />

cand’istaban’a mie abbaidande<br />

atturdiu e de coro annientau<br />

immaginando su chi m’est costau.<br />

Dae sa campagna m’hana ritirau<br />

ca fit forte s’assustru ch’app’appidu,<br />

no m’aggradiat’in dommo inserrau<br />

21 d<br />

d


a mi jocare a fora so essidu<br />

Ziu Carracca m’est addobiau<br />

e m’hat fattu paura a l’haer bidu.<br />

Fughiu so a dommo pianghende<br />

ca pariat ch’in fattu meu fit currende.<br />

Nessun’ischia prite lu timia<br />

solu deo l’ischia su difettu,<br />

ma babbu cando gai mi bidia<br />

in malissia est’intrau e in suspettu<br />

assicuru manch’issu no l’ischia,<br />

solu deo, l’haia su secretu.<br />

In secretu l’haia su dolore,<br />

sa pena, su turmentu e su terrore.<br />

A babbu puru beniat’a chircare<br />

in s’iscusa ch’aian trattamentu<br />

però beniat prus’a osserbare<br />

s’intendiat’inie carchi lamentu,<br />

e ancoras a mie a punterare,<br />

e d’accattare opportunu su momentu.<br />

Su pensamentu es deo chi l’haia<br />

a mi fughire cando lu bidia.<br />

Pustis sun trascuraos battor mese<br />

chin mama e babbu, tranchillu sezzidu,<br />

Ziu Carracca chin’atteros trese,<br />

pro visitare a dommo er bennidu<br />

appenas chin sa janna l’happo bidu<br />

fughinde che lis colo sutta pese.<br />

22 d<br />

d


In mesu d’issos tottu, nde passesi<br />

e che puzone a s’astore fuesi.<br />

Cando su sera a domino so ghirau<br />

babbu m’hat’impostu chi rigore<br />

e m’hat’a Ziu Carracca lumenau,<br />

e deo li rispondo chi dolore<br />

pranghende, a forte l’happo nau:<br />

Est’issu ch’à mortu a Serbadore.<br />

E mancu deo galu so sicuru<br />

ca benit’a chircare a mie puru.<br />

Babbu mi rispondet atturdiu<br />

prite est chi dae prima no l’has nau?<br />

Ca mi ha Ziu Taneddu avvertiu<br />

ch’a nessunu no ere iscopiau<br />

chi Ziu Micheli nond’eret’ischiu<br />

ca non ch’aiat sas crapas leau,<br />

pro cussu est chi nau nond’haia<br />

s’abertenzia sua la timia.<br />

A custu narrer babbu hat fattu prestu<br />

andat’a dare contu a Quartèri<br />

e prontu essit s’ordin’e s’arrestu<br />

su Maresciallu ’e sos carabineri<br />

chin Demuru e babbu han fattu lestu<br />

e fatt’hana a Carracca presoneri<br />

babbu li ghettat sas manos a gula<br />

nandeli: Commo pacas a Serbadore Mula.<br />

23<br />

d<br />

d


Cando s’est bidu tentu e azzuffau<br />

nat: Nessunu m’hat fattu cust’offesa<br />

Demuru prestu, sas manos l’hat ghettau,<br />

a li ponner sos ferros chin lestresa.<br />

Su Maresciallu Mundula l’hat nau<br />

miratilas sas ’aeras nugoresa<br />

ca faches oje sa conclusione<br />

fi nindeche sos’ossos in presone.<br />

S’ottantunu in su mese de Aprile<br />

chi l’han fattu s’arrestu e l’hana tentu<br />

custu sicariu, traitore e vile<br />

ch’ucchidiat sa zente a tradimentu,<br />

torrau soe tando a su cubile<br />

senza paura e senza pensamentu<br />

a sa campagna, che in prima bia<br />

ca fit’a issu solu chi timia.<br />

Benit su tempus de lu trasferire<br />

a lu leare a Tattari ligau,<br />

unu manzanu senza mi sapire<br />

fio ghirande e mil’han’incontrau<br />

e loccu non b’haiat’a mi fughire<br />

in sos pettorros de su Berrinau.<br />

Loccu non b’haiat’e podes cassiare<br />

timende in s’oru suo pro passare.<br />

Chimbe carabineris lu Juchian<br />

bene ligau supr’e su cabaddu<br />

ca tando non b’haiat Ferrovia<br />

24 d<br />

d


ligaos los bocaban pro iscaddu<br />

sos ferros in sos brazzos li dechian<br />

coment’e perla d’oro e de coraddu.<br />

Intantu fazzi feu e arriscau<br />

m’hat’issattu de babbu dimandau.<br />

Cando nde colo, mi soe zirau<br />

ca mi pariat chi lis fit fughiu<br />

e currende fi n’a bidda so torrau,<br />

timende ch’issu m’eret sichiu<br />

in bia dommo happ’a babbu incontrau<br />

m’arressat’e mi nat: It’as bidu?<br />

E deo li rispondo chin’anneu<br />

ca bes Ziu Carracca fattu meu.<br />

S’ottantaduos no s’han’avvisau<br />

a Tattari pro su dibattimentu<br />

sos distimonzos han tottu convocau<br />

a mes’e Sant’Andria a lumes tentu,<br />

tando via, via han secundau<br />

e binde partiat’a donzi momentu<br />

partimus prima deche in’unione<br />

ca non b’haia trenu in carrettone.<br />

Cando semus a Tattari arrivaos<br />

han su dibattimentu rinviau<br />

pacas dies no semus istentaos<br />

a su binti, e l’hana cuminzau.<br />

Nos’han de parte lesa presentaos<br />

in sa Corte, a su Capu Jurau.<br />

25 d<br />

d


Babbu, su Capu bene hat avvertidu<br />

chi a Carracca deo no here bidu.<br />

Cando giamau m’hat su Cancelleri<br />

a manu tenta a’ intro m’han bestidu<br />

in sa gabbia sos carabineri<br />

fi n’a reparu chi no l’here bidu<br />

Su Presidente, chin sos Cavaglieri<br />

issu puru jà fit’avvertidu.<br />

Chi no l’here bidu e ne connottu,<br />

si cherian dae mene a narres tottu.<br />

Su Presidente tando rie rie<br />

mi jamat’e m’hat bene esaminau<br />

sedit’inoche e contamil’a mie<br />

e narami tottu e no mires a chie,<br />

sind’has calicun’assimizau,<br />

e deo li rispondo: Sissegnore<br />

Ziu Carracca est ch’à mortu a Serbadore.<br />

Si cheret chi li conte a ispissu<br />

su ch’es suzzedidu tott’a mie<br />

però non cherjo ch’iscopiet’a issu<br />

ca cando ghirat ucchidet’a mie.<br />

Già tu tenzo in mente semper fi ssu<br />

e mi fachet paura su lu bie.<br />

E pro facher su colpu sicuru<br />

già cheriat bocchire a mie puru.<br />

26<br />

d<br />

d


Deo parìa unu pappagallu<br />

nande su zustu chi m’e succedidu<br />

tottu su zustu senza b’haer fallu<br />

su cales a sa Corte atturdiu<br />

essende nande tottu, pro irballu<br />

mi ziro, e a issu nd’happo bidu.<br />

Pranghende mind’essit’una boche<br />

babhu! Ziu Carracca b’est’inoche.<br />

Incant’happ’a babbu bochinau<br />

minde so essìu dae mesu<br />

su primu ch’essit su Capu Jurau<br />

Segnor Giuseppe Corbu nugoresu<br />

tando su Presidente Magistrau,<br />

fit pro collire a mie intertesu.<br />

Issios sun tottu in su momentu<br />

e lu suspenden su dibattimentu.<br />

S’atteru die torran’a muttire<br />

a su processu a nos presentare<br />

su Presidente pro m’incorazzare:<br />

Ben’inoche e bae a lu toccare,<br />

ca no nde torrat’omine a bocchire,<br />

e manch’is’Erbitta torrat’a colare.<br />

Commo già est sicuru su dellittu<br />

e lu pacat sicundu su merittu.<br />

Gai lu sichin su dibattimentu<br />

e atteras tres dies sun’istaos<br />

tott’inie prestande juramentu<br />

27 d<br />

d


sos distimonzos bene esaminaos<br />

tottu fi ni iscrivende attentu, attentu<br />

Presidente, Fiscales, e Giuraos.<br />

Si retirat sa Corte in’unione<br />

pro la decider sa conclusione.<br />

Cand’hana su verdetto croncuiu<br />

sos Giuraos han fattu sa cussenzia<br />

cant’han bene sa causa istruiu<br />

su Presidente leghet sa sentenzia,<br />

e lis’ha sa cundanna dividiu<br />

sende su populu in presenzia.<br />

Los cundennat’in Tattari sa Corte<br />

Piroi a bida, e Carracca a sa morte.<br />

Custa est’un’istoria suzzedida<br />

chin tottu sos assustros e affannos<br />

e deo in edade de nob’annos<br />

so colau in periculos de bida<br />

Carracca l’hat’in Tattari fi nida...<br />

pacau hat sos imbroglios e ingannos.<br />

S’istoria mea bos’happo contau<br />

chi mi so pro miraculu sarbau.<br />

28<br />

d<br />

d


Antonio Dettori<br />

(1886-1986)<br />

Nacque a Ottana nel 1886. Fu pastore e contadino<br />

per tutta la vita. Purtroppo della sua produzione<br />

poetica è andato perso quasi tutto.<br />

Morì nel 1986.<br />

A sos isposos<br />

Duas rigas ti mando fi za mia<br />

de coro dedicadu cun amore:<br />

sempre bos accumpanzet su sennore<br />

cun anghelos e santos e Maria;<br />

sos chent’annos colade in allegria<br />

sempre in paghe e santu bonumore,<br />

Deus bos diat s’attera vertude<br />

de tenner sa fortuna e sa salude.<br />

Cantas istellas chi b’hat in s’aera<br />

e cantas fozas tremulat su ’entu,<br />

cantos fiores b’hat in primavera<br />

e cantos astros b’hat in fi rmamentu,<br />

cantu rendet sa terra a nutrimentu<br />

a cristianos, puzones e feras,<br />

cantos pisches e renas bi hat in mare<br />

chi tenzedas fortunas de gosare.<br />

29<br />

d<br />

d


Mai proedas ite sun fastizos,<br />

mai proedas it’est malumore;<br />

battedas a sa lughe fi zas, fi zos<br />

e sian titulados de dottore;<br />

de babbu e mamma siana s’onore<br />

dende a tottu sabios cossizos;<br />

sian iscienziados, importantes<br />

de su poveru amigos e regnantes.<br />

Sos augurios mios bos cuncedo,<br />

cun affettu mi fi rmo e mi congedo.<br />

30<br />

d<br />

d


Antonio Bachisio Denti<br />

(1893-1973)<br />

Nacque a Ottana nel 1893. Giovanissimo andò a<br />

lavorare nelle miniere dell’Iglesiente, dove strinse<br />

amicizia con i poeti Pietro Caria e Salvatore<br />

Poddighe.<br />

Firmava le sue composizioni con lo pseudonimo<br />

“Alempus - Adente - A.Dente”.<br />

Morì nel 1973.<br />

Su mundu liberu,<br />

o siat su mundu burghesu<br />

Su veru coltivadore<br />

chi produit sa ricchesa<br />

de sos fruttos de sa mesa<br />

forsis no est s’operaiu?<br />

Su pastore, su massaiu<br />

cumpresos sos ortulanos<br />

hana cun sos artigianos<br />

sempre su mundu campadu<br />

ma pius cunsideradu<br />

est su burghesu segnore.<br />

Custu si chi est errore<br />

de curreger cantu prestu.<br />

Riflettide de su restu<br />

31<br />

d<br />

d


o gente privileggiada<br />

ch’est tottu cosa furada<br />

sa propriedade bostra<br />

dae sa buzacca nostra<br />

miseros lavoradores<br />

de massaios e pastores<br />

e de sos nullatenentes<br />

chi giran sos continentes<br />

che zingaros avvilidos<br />

e malamente nutridos<br />

trattados che animales<br />

ca sos viles principales<br />

de sos paisos insoro<br />

ingratos no hana coro<br />

de los lassare campare<br />

no b’hat legges d’obbligare<br />

a sos bestidos de lussu<br />

su mundu liberu est cussu<br />

o siat mundu burghesu<br />

senza mesura né pesu<br />

legale ladroneria<br />

custu de sa burghesia<br />

est su sistema ladrone.<br />

Su preide ingullione<br />

chi preigat caridades<br />

a nois sorres e frades<br />

mai issu niente dada<br />

vivet a manu serrada<br />

mai l’abberit pro dare<br />

a costu de l’impiccare<br />

32 d<br />

d


e gai servit a Cristos!<br />

Cussos tipos eguistos<br />

Gesu Maria Giuseppe<br />

deo paret chi mi crepe<br />

cando los bido pintados.<br />

Bonos sun sos avvocados<br />

ingordos pius de Mida<br />

mandan a galera a vida<br />

unu poveru innossente<br />

mentres su delinquente<br />

che l’ogan in libertade<br />

cun dinari in cantidade<br />

bastat chi hapat e diat<br />

custa giustizia cedit<br />

a chie pius possedit<br />

su dinari faghet tottu<br />

mundu tue ses corrottu<br />

tue ses camaleonte<br />

a tie ti faghet fronte<br />

sos gateottos ebbia<br />

sa tua galanteria<br />

est falsa civilidade<br />

brillat sa disonestade<br />

de camurras e imbroglios<br />

pro sos santos portafoglios<br />

de sa buzacca burghesa<br />

e tue pagas s’ispesa<br />

populu troppu servile<br />

umiles pius umile<br />

o pius d’umiliadu<br />

33 d<br />

d


a d’ogni manu domadu<br />

dae sa gente segnora<br />

sa chi ti tenent ancora<br />

a mendigu de su pane<br />

cuasi che-i su cane<br />

eppuru tue ti cheres<br />

tenes forzas e poderes<br />

podes cun su votu tou<br />

cambiare tottu a nou<br />

custu barbaru sistema<br />

has una forza suprema<br />

chi si la pones in usu<br />

podes meda de piusu<br />

de sos ch’isfrattan a tie<br />

cani populu dormidu<br />

chi t’han a bider ischidu<br />

reclamende legges giustas<br />

sempre menzus de-i custas<br />

dignas d’unu mundu nou<br />

riconnoschende su tou<br />

sacririziu onestu<br />

ca ses tue de su restu<br />

su chi tottugantu faghes<br />

turres, casteddos, nuraghes<br />

e non su grassu segnore.<br />

Su veru coltivadore.<br />

34<br />

d<br />

d


Spett. Calzaturificio di Cuoio<br />

Finto premiato con diverse<br />

medaglie punitive diretto<br />

dal Sign.Cossu Salvatore<br />

di Ottana<br />

Bobbore cando hasa<br />

tempus mancari oe<br />

iscarpas, a sa moda ’e continente,<br />

fagheminde una pasa,<br />

però de pedde ’e boe<br />

e non de pedde ’e caddu o de molente,<br />

senza ponner cartone<br />

sola mazada pone<br />

già ti las pago profumatamente,<br />

ti las pago in argentu<br />

bastet chi deo nde reste cuntentu.<br />

Cherzo sa “linguetta”<br />

tottu pintirinada<br />

cun d’una cosidura subraffìna,<br />

morbida sa vacchetta<br />

sola bene contzada<br />

in sa contza ’e Giuanna s’ozastrina,<br />

cun ferrittos de oro<br />

de su “dopolavoro”<br />

sos menzus chi bi sunu in sa vetrina,<br />

35<br />

d<br />

d


mancari costen meda<br />

già la rimborso deo sa moneda.<br />

Faghemilas lizeras<br />

de mesu libra s’una<br />

comente l’ischis tue a punta tunda,<br />

pintalas che banderas<br />

in sa prima sa luna<br />

cun su lughidu sole in sa segunda,<br />

e supra sa tomaia<br />

sa marca tua gaia<br />

in ambas duas bene bi approfunda<br />

de gai cuncepida:<br />

“gal’a chenare”, marca preferida.<br />

Mastru “gal’a chenare”<br />

como già m’has cumpresu<br />

attacca, su dinari est sempre prontu,<br />

no m’has a imbrogliare<br />

comente ses avesu<br />

mira chi male ti andat su contu,<br />

s’imbroglias a mie<br />

tottu torrat a tie<br />

camurra, dannu, brigonza e affrontu<br />

inveces no t’isbaglias<br />

cussenziosamente si trivaglias.<br />

36<br />

d<br />

d


Tommaso Mureddu<br />

(1895-1948)<br />

Nacque a Ottana nel 1895. Muratore, emigrò in<br />

Francia dove rimase per diversi anni.<br />

Nel 1942 rientrò in <strong>Sardegna</strong>, a Carbonia, dove<br />

morì nel 1948.<br />

Finidu su cantare<br />

Finidu su cantare<br />

fìnida s’allegria<br />

mi nesit su male chi m’at gittu<br />

toccat de supportare<br />

custa persone mia<br />

sas puntas de su ferru tantu frittu<br />

ca non so pius bonu<br />

a sonare su sonu<br />

de comente su mastru l’at prescrittu<br />

prite fatto guastos<br />

si de su sonu tocchere sos tastos.<br />

Si sos tastos tocchera<br />

addio s’armonia<br />

ca s’istrumentu non sono piusu<br />

non prusu in s’alt’aera<br />

sonat sa musa mia<br />

37<br />

d<br />

d


ca s’affannu sas alas l’at confusu<br />

sol’in sas grandes penas<br />

mi consimin sas venas<br />

si no bi pensat Maria e Gesusu<br />

su male pius s’ardoridi<br />

mentres su corpus pattende si moridi.<br />

38<br />

d<br />

d


Antonio Maria Floris<br />

(1895-1974)<br />

Nacque a Ottana nel 1895. Esercitò la professione<br />

di medico condotto e per le sue doti umane fu<br />

molto amato dai suoi concittadini.<br />

Morì nel suo paese natale nel 1974.<br />

A Bruna<br />

Como in atonzu cun sa noa luna<br />

falan sas fozas chi si sun siccadas<br />

e benin poi prestu trasportadas<br />

da su ’entu ’uriosu, a una a una<br />

e gai dae me, gentile Bruna,<br />

falan sas isperanzas, allizzadas,<br />

partin dae su coro distaccadas,<br />

ahi’ cun tanta barbara isfortuna.<br />

E como fi nas in su campusantu<br />

a pagu a pagu morin sos fiores,<br />

perden suaves profumos e colores,<br />

fi nas issos cumparen in piantu;<br />

ogni arbule hat bestidu tristu mantu,<br />

istramadu, avvilidu ’e sos dolores,<br />

39<br />

d<br />

d


de frittu nou nos battit sentores<br />

tremulende cun fozas malu cantu;<br />

bolan sas fozas da su nostru sinu<br />

senza piantu, cunfortu o affettu,<br />

tant’amadu fiore, predilettu,<br />

ti chirco e no t’agatto in su giardinu;<br />

sa vida mia pones in declinu<br />

natura ingrata, cuasi a dirbettu,<br />

ma nara, si pius no b’hada isettu<br />

est culpa mia, tua, o est destinu?<br />

40<br />

d<br />

d


Sa Befana<br />

Tottu notte befana ses zirende<br />

peri sa zannas, peri sas carrelas<br />

poi che falas in sas zimineras<br />

a daghi sos pitzinnos sun dormende,<br />

in tzertas domos ne mancu t’atzeras<br />

antzis deretta che passas currende<br />

ca su poveru no lu cunsideras<br />

e lassas sos piseddos pianghende.<br />

Ti lu prego befana un’ater’annu<br />

non fettas su ch’has fattu custa ’orta,<br />

mi dias dare unu dolore mannu;<br />

de su poveru bussala sa porta<br />

za chi su mundu cun issu est tirannu<br />

tue nessi una die lu cunforta.<br />

41<br />

d<br />

d


A Lesa<br />

Ue est de Tolomeo antiga Lesa,<br />

ue s’abba pretziosa Lesitana?<br />

Forzis est in Oddini a facca a Ottana<br />

o in s’amena campura bidulesa?<br />

In sa campagna nostra cun certesa<br />

istoricos insignes posta l’hana;<br />

de sa cittade indizios nos dana<br />

sos antigos vestigios de grandesa.<br />

Ma de Ottana, o Santu Saturninu,<br />

sia su situ no addurcas pena<br />

nde restat sa memoria e s’abba ebbia.<br />

Finzas su cantu como est angustia,<br />

clara lumera in notte non serena<br />

s’istudat oscurende su caminu.<br />

42<br />

d<br />

d


Salvatore Fenudi<br />

(1907-1951)<br />

Nacque a Ottana nel 1907.<br />

Artigiano di professione, fu un brillante poeta<br />

improvvisatore.<br />

Morì nel 1951.<br />

Si deo canto e sono<br />

Si deo canto e sono<br />

canto pro m’ispassare<br />

una ’orta sa chida<br />

ti nd’has a impudare<br />

pro su restu ’e sa vida<br />

si mi naras chi nono.<br />

43<br />

d<br />

d


Si torrat Mussennore<br />

Si torrat Mussennore<br />

mi cherzo professare<br />

a su coro ’Zesusu<br />

bo nde pozzo zurare<br />

ch’in bidda su dottore<br />

non bi cosuvat prusu.<br />

44<br />

d<br />

d


Giuseppe Sotgiu<br />

(1908-1971)<br />

Nacque a Ottana nel 1908, ma trascorse la<br />

maggior parte della sua vita a Carbonia.<br />

Qui conobbe il gruppo di poeti che lavoravano<br />

nelle miniere e divenne un abile improvvisaore.<br />

Morì a Carbonia nel 1971.<br />

Ottavas a Micheli Carta<br />

Comente Pepe Cossu ti hat nadu<br />

ses sempre lamentosu in d’ogni via:<br />

deo cumprendo ch’est una mania<br />

chi su comerciante hat sempre usadu;<br />

su inari chi tenes cunservadu<br />

tottu pro contu meu lu cheria!<br />

Oe no ses paschinde sos anzones<br />

capitalista ses de migliones.<br />

Su contadinu has paragonadu<br />

cando andat a messare in pagu trigu<br />

pro faghere una manna agigu agigu<br />

sa metad’e su campu chi has messadu.<br />

Ma tue ti ses bene sistemadu<br />

s’annada non ti ponet in castigu,<br />

45<br />

d<br />

d


no t’inde importat de sa mal’annada<br />

bastet chi b’hapet abba in sa contrada.<br />

Commerciante a manzanu e a sero<br />

setzidu in sa vettura ti la ziras<br />

poi faghes sos contos cando ghiras<br />

agiunghes a su milli unu zero;<br />

su portafogliu tou cunsidero<br />

es gonfi adu cando ti lu miras,<br />

l’ischis faghere pulidu s’imbrogliu<br />

in favore ’e su tou portafogliu.<br />

Tue has nadu chi su datzieri<br />

est troppu severu e cori duru:<br />

ma frigas d’ogni die a issu puru<br />

ca imparadu l’has su mestieri,<br />

a poliziotto cun carabineri<br />

lis dàs abba pro esser binu puru,<br />

ca sa bevanda ’e sa tua cantina<br />

est abba colorada ’e meighina.<br />

A Ulisse su bellu binu a prou<br />

a Ismaru ofertu li hat Mirone<br />

tue tenes robustu su bastone<br />

e faghes d’ogni die binu nou;<br />

bene cundire lu ischis su brou<br />

c’has imparadu a sa perfezione,<br />

po catzigare no usas su sacu<br />

ca ses miraculosu che a Bacu.<br />

46<br />

d<br />

d


Poite gai ti mustras umile<br />

no cheres s’usu antigu ismentigare?<br />

s’alva cana ti faghes allungare<br />

cun sos pilos falende in su gatile<br />

e armadu ses sempre de fusile<br />

timende in calchi logu ’e t’assaltare:<br />

po cussu ti mustras bassu ’e grados<br />

ma benis a piangher sos peccados.<br />

Caru Micheli tene passienzia,<br />

iscusa si hapo fattu calchi erranzia,<br />

ca permissu mi l’hat sa cunfidanzia<br />

ma de ti ofender no tenzo cussenzia,<br />

tue ses riccu e tenes possidenzia<br />

de mi pagare segundu s’usanzia;<br />

pagami a sardu no manches a s’usu<br />

mancari mi nde torres de piusu!<br />

47<br />

d<br />

d


A Tomaso Mureddu<br />

E chie attenzione ti hat dadu<br />

Tomasu sende in s’ultima agonia<br />

a su momentu chi ses ispiradu<br />

no b’aiat nessunu in cumpagnia.<br />

Né muzere né fi za has saludadu<br />

cussu est su prus dolore e angustia,<br />

sa vida in s’ispidale che has lassadu<br />

consumidu dae sa maladia.<br />

Sos paesanos po ti visitare<br />

non benimos piusu a domo tua<br />

a Campusantu devimos andare,<br />

pienos de tristura e de dolenzia<br />

a inue ti hana postu in cua<br />

a sa tumba, sa tua residenzia.<br />

48<br />

d<br />

d


Sebastiano Bosu (Pace)<br />

(1918-1990)<br />

Nacque a Ottana nel 1918, dove fu agricoltore<br />

ed elettricista. Cominciò a scrivere in età matura<br />

versi in rima e sciolti.<br />

Morì a Macomer nel 1990.<br />

Bentu de sole<br />

Bentu chi punghes in sa carre sana,<br />

astragas tottu, s’adde e-i s’altura,<br />

isbuffas che tentorzu in domadura,<br />

malignu peus de sa tramontana.<br />

Finas sa luna, arcada che pudatta,<br />

si che cuat in palas de una nue,<br />

chirchende appoggiu, cando sulas tue<br />

est de su frittu lughida che pratta.<br />

Ghelas e das nieddu s’astragore,<br />

ses che ghespe terranzu furiosu,<br />

distrues cantu b’hada e ses dannosu<br />

cando sas gemmas isboccian fiore.<br />

Dae sa tana su notte s’areste<br />

49<br />

d<br />

d


essit e in su buscu si che offuscada,<br />

chirchende in sa malesa su chi buscada<br />

in carestia est bonu su chi b’este.<br />

Sende in sa corcadorza, su pastore<br />

los bidet isparinde sos isteddos,<br />

tando su cantu de sos puzoneddos<br />

annunziat su die a primu albore.<br />

Belidos lamentosos de un’anzone<br />

s’intendet dolorzosos che malandra,<br />

intantu est ora de truvare a mandra<br />

pro murgher pagu latte a su masone.<br />

Sos boes giuntos cun su carru iffattu<br />

faghen fragassu in butturos pedrosos,<br />

e cando agattan camminos fangosos<br />

dàn passos lentos in su logu ingratu.<br />

Chie los truvat andat in s’attonzu<br />

pro coltivare pianos e serras,<br />

cun s’isperanzia in sas lucrosas terras<br />

sos granos d’oro intutat in s’aronzu.<br />

Sa massaia ammadrigat sa farina<br />

ma suighinde no li pesat pane,<br />

ca sulas tue, lenvantinu cane,<br />

guastas in sa mesa sa faina.<br />

Tristu su rusignolu est attitende<br />

50 d<br />

d


dae mesu sas naes de su laru,<br />

tott’arruffadu, chilchende riparu<br />

cantat goi rimediu invochende:<br />

“Chie travallat continu est traittu,<br />

ca sos ungrudos dae su potere<br />

pretendent dae tottus su dovere<br />

ma non daen a nemmos su dirittu”.<br />

“Dae Jannarzu fi nas a nadale<br />

benit e passat dogni annu in peus”<br />

- supplicat goi a santos e a Deus -<br />

“si no cambiat bentu andamus male”.<br />

51<br />

d<br />

d


Baddes Amadas<br />

Baddes, amadas baddes, terra mia,<br />

mudadas de padentes e granitos,<br />

ue zelidos bentos e biddia<br />

daen ebbia traschias e frittos,<br />

ue sas umbras de sa pitzinnia<br />

si che cuan a sero intro sos littos<br />

isparinde che nues passizzeras<br />

si che lean amentos e isperas.<br />

Baddes chi dadu m’hades una vida<br />

da sas intragnas d’una mamma amada,<br />

chi pro chi sonniende mi la ida<br />

resto disisperadu a s’ischidada,<br />

ca no mi faghes pius de guida<br />

comente in s’edade immaculada,<br />

a cando fi as bramosa e cuntenta<br />

mustrendemi su mundu a manu tenta.<br />

Su chi m’haias mustradu a pitzinnu<br />

hat cambiadu in bestes su colore,<br />

da cando no mi das pius carinnu<br />

est astragadu su chi fit calore,<br />

su durche sonnu cantadu in su ninnu<br />

dae te mamma cun immensu amore<br />

appenas chi m’ischido mi lu abizzo<br />

chi no happo pius su chi disizzo.<br />

52<br />

d<br />

d


Como ses in su mundu ’e sos biados<br />

dae su die ch’ispiccadu has bolu,<br />

pregadora in sos chelos arghentados<br />

pro me chi so restadu tristu e solu<br />

in custu logu a piangher peccados<br />

ue nessunu nd’hat pena ne dolu<br />

de me, chi senza amore ne amigos,<br />

resto solu a piangher sos castigos.<br />

Intro su coro sos tempos lontanos<br />

los collo pro ammentu e mi los ghiro,<br />

a forte los istringo cun sas manos<br />

e cun oios infustos los ammiro<br />

in custas baddes caras e pianos<br />

chirco cun s’isperanzia e suspiro<br />

ma non perdonat su tempus dannarzu<br />

est a chircare un’agu in su pazzarzu.<br />

53<br />

d<br />

d


Franceschino Satta<br />

(1919-2001)<br />

Nacque a Nuoro nel 1919. Più volte venne<br />

insignito del Premio Città di Ozieri e numerosi<br />

altri premi in concorsi poetico-letterari di tutta<br />

la <strong>Sardegna</strong>. Molte delle sue poesie sono state<br />

pubblicate sui principali quotidiani e periodici<br />

dell’isola. È autore di diverse raccolte, tra cui<br />

Cantos de amistade del 1983, Ispadas de sole del 1992<br />

e Incantos - Su prantu cubau del 2000. È deceduto<br />

nel 2001.<br />

So riccu<br />

“Cuss’est poveru in terra!”,<br />

nat sa zente pro mene.<br />

S’ irballat: eccomente!<br />

Dego so riccu. Riccu! So poeta!<br />

Inintro ’e coro juco<br />

prus de milli aschisorjos<br />

de marengos d’amore.<br />

Cumprendo su limbazu ’e sos puzones,<br />

sos nuscos delicaos<br />

de sos bellos calabriches<br />

ch’in beranu accasazan sa natura.<br />

Sa frina, chi si basat<br />

55<br />

d<br />

d


labores e funtanas, m’est amica.<br />

Issa mi nat de cando<br />

sas birghines galanas<br />

ricamaban cantones<br />

chin tramas d’ arcu ’e chelu.<br />

Mi nat de cando, galu creatura,<br />

sa luna ingannadora,<br />

m’affranzabat su coro ’e bonidade.<br />

Mi faveddabat de gherras e de paches,<br />

de juramentos fattos<br />

e de tantas promissas non mantesas.<br />

A s’iscusiu, sas tuppas de mudrecu,<br />

mi cuffidan segretos<br />

e minettas de focu.<br />

Dego so riccu abberu. So poeta!<br />

Comprendo sos misterios<br />

de custu mundu arcanu<br />

chi nos allatat s’anima,<br />

tra sonnios e chimeras<br />

e bolos d’ immortale fantasia.<br />

E canto chin amore<br />

sa fide chi mi brotat<br />

intro ’e benas de coro,<br />

ei sos affettos beros d’ una mama<br />

chi si nìnniat su fi zu<br />

marmuttandeli isperas<br />

e durches alapinnas de cossolu.<br />

Ite bos paret? Naze: non so riccu?<br />

56<br />

d<br />

d


A fiza mea Rosalba<br />

Chimbantatres annos…<br />

Chin su coro in manu<br />

e chin s’alinu prenu ’e simpatia,<br />

ti do, fi za ’e su coro,<br />

sas notas durches d’una melodia.<br />

Ti do peri, tesoro, una maghia<br />

de luches e de soles bellos, craros<br />

ch’allughen sas delizias de su coro<br />

e tottu sos impinnos de sa mente.<br />

Commo, chin s’affettu chi non mudat<br />

né colore e né briu e chin s’alentu<br />

chi sempre m’hat sinzau mente e coro<br />

ti do, columba cara, peri s’amore<br />

pro chi s’istima mea siat sempre biba.<br />

Dae cando mancat Paulu<br />

paret chi cada cosa ti rucret a s’imbesse.<br />

No est gai…<br />

S’amore ’e Deus,<br />

cussu chi non morit,<br />

juchet inintro ’e coro galanias<br />

ch’allughen milli isperas e sonnios de bontade.<br />

Tue, columba mea, s’es su frore<br />

ch’accasazat s’ispiritu.<br />

Pro cussu dego soe prontu a ti dare<br />

paris chin sos alentos de su coro<br />

tottu sos lizos bellos de sa mente.<br />

57<br />

d<br />

d


Cantos d’amore<br />

Sonnios de gloria,<br />

cursas d’ardimentu,<br />

bolos in sas campuras de su chelu.<br />

Cantos d’amore, liberos che bentu;<br />

jocos galanos,<br />

boches de vittoria.<br />

Prantos e risos<br />

tottu ammesturaos<br />

de risos e d’affranzos.<br />

Chircos, bozzas d’istrazzu,<br />

carreddos chin sas rodas d’ isperanzia.<br />

Bardofulas de pinu,<br />

chin tantu ’e cuccurenzia,<br />

pintadas chin sos lapis de pizzinnu.<br />

Tottu fit bellu tando,<br />

tottu cantu, sa favula ei su beru.<br />

Su frore ’e sa bontade,<br />

frade ’e sa caridare,<br />

fit s’alinu ’e sa bidda.<br />

Sa pandera ’e s’amore,<br />

che frama beneitta,<br />

luchiat in tottube, e caentabat,<br />

in mesu a tanta e bella cuntierra,<br />

che lettera ’e banzelu,<br />

sa zente poveretta ’e custa terra,<br />

sas animas, sos santos de su chelu.<br />

58<br />

d<br />

d


Paragulas d’amore<br />

Una rosa in su lentore,<br />

in sas labras su disizu;<br />

sos profumos d’unu lizu<br />

sun paragulas d’amore.<br />

Prenda ’e oro, prenda amada,<br />

de su coro sa ricchesa<br />

luche crara, ite bellesa<br />

una bucca immaculada.<br />

Cando s’alinu ’e su frore<br />

bolat artu in sas istellas,<br />

tando inoche bolan bellas<br />

sas paragulas d’amore.<br />

Custu sole, una funtana,<br />

sos disizos de su coro<br />

ti regalo, ca t’adoro,<br />

prenda istella soberana.<br />

Cantu t’amo in su banzelu<br />

juro a santos e Maria.<br />

Ti do tottu: s’armonia,<br />

sos isteddos de su chelu.<br />

Firma! fi rmati, o tesoro;<br />

non mi lasses solu, bella,<br />

ca si morit cada istella,<br />

mi si fi rmat custu coro.<br />

59<br />

d<br />

d


Giuseppe Antonio Carboni<br />

(1920-1956)<br />

Nacque a Ottana nel 1920, ma si trasferì a lavorare<br />

come minatore nell’Iglesiente.<br />

Fece parte del cenacolo poetico nelle miniere<br />

di Carbonia insieme al Poddighe, Caria, Denti<br />

e altri.<br />

Morì nel 1956.<br />

Ottavas pro sa morte de<br />

Tomasu Mureddu<br />

Cando sutta sas armas so partidu<br />

sanu a ziu Tomasu hapo lassadu<br />

e-i como chi m’hana congedadu<br />

torr’e l’agato mortu e sepellidu,<br />

a segundu comente riferidu,<br />

sos paesanos, nanch’est ispiradu<br />

in s’ispidale senz’aer vicinu<br />

sos caros chi teniat in su sinu.<br />

Alta aurora, o Vergine Maria,<br />

si ses reina e ses meraculosa<br />

’ogandelu a Mureddu dae sa losa<br />

cun sa serena e placida armonia<br />

61<br />

d<br />

d


prite l’aspettat cudda cumpagnia<br />

sa chi sempre cun issu fit festosa<br />

e ti prego Vergine nd’aer cura<br />

de nde l’ogare da sa sepoltura.<br />

62<br />

d<br />

d


Antonio Maria Denti<br />

(1920-1985)<br />

Nacque a Ottana nel 1920 ma per motivi di lavoro<br />

si trasferì a Genova. Purtroppo la maggior parte<br />

delle sue poesie, spesso di tono satirico, è andata<br />

persa.<br />

Morì a Genova nel 1985.<br />

Delicada Virginella<br />

O mia delicada Verginella<br />

chi pro te nde regiro nott’e die<br />

in cudd’istante chi non bido a tie<br />

so desoladu che puzone in zella<br />

ca ses troppu gentile e meda bella<br />

su sentidu furadu mi has a mie<br />

de cantu ti hapo affettu e t’hapo in coro<br />

cantu pius ti penso pius t’adoro.<br />

Si ti naro chi t’amo ardentemente<br />

est ca ti tenzo in su coro inserrada<br />

si m’abbandonas tue prend’amada<br />

resto disisperadu eternamente<br />

so timende a mandare un’imbasciada<br />

non ti maltratten turture innozente<br />

63<br />

d<br />

d


mi mancat su coraggiu, hapo paura<br />

perder a tie candida ermosura.<br />

M’ispinghet su destinu e-i s’affettu<br />

s’amore chi ti tenzo a l’isvelare<br />

a lu poder mantenner in segretu<br />

est cosa chi mi faghet regirare<br />

ma tenzo s’isperanzia e s’isettu<br />

chi tue no mi tes abbandonare<br />

ti penso cun costante affezione<br />

t’istimo cun ardente passione.<br />

Ite bella fortuna chi est sa mia<br />

si m’est fìdele sa chi so amende<br />

si aberu mi tenes simpatia<br />

comente mi ses sempre promittende<br />

atera cosa no nde so bramende<br />

ca in su mundu bramo a tie ebbia<br />

non pozzo menzus bene disizzare<br />

si resesso columba a ti lograre.<br />

Si resesso ’e lograre custa rosa<br />

so s’amante pius affortunau<br />

ma si ’enzo da te abbandonau<br />

passo sa vida trista e dolorosa<br />

de cantas bellas hapo abbaidau<br />

una non nd’incontresi geniosa<br />

si tue no mi dàs custu cunfortu<br />

solitariu abarro fìn’a mortu.<br />

64<br />

d<br />

d


Non m’abbandones! Lè su coro in manu<br />

no bi naschet pro me ateru amore<br />

si s’affettu chi t’hapo est tottu invanu<br />

certamente nde morzo ’e su dolore<br />

cuddu risu simpaticu e galanu<br />

ch’hada abbagliadu onzi ammiradore<br />

cuddu trattu gentile, su faeddu<br />

faghet dilliriare su cherbeddu.<br />

Cudda mirada su trattu gentile<br />

est benignu, simpaticu, attraente<br />

ses pura, delicada, sorridente<br />

in su primu isviluppu giovanile<br />

de cantu ses onesta e ses civile<br />

ammacchiada nd’est tottu sa zente<br />

cun cuddos ojos bellos de incantu<br />

faghes peccare fìnas unu santu.<br />

Si m’abbandonas, perla ’e diamante,<br />

certu chi no m’has geniu profundu<br />

mi dio cherrer fagher ambulante<br />

in tottas chimbe partes de su mundu<br />

pro te poder girare tottu in tundu<br />

dae ponente fìnas a levante<br />

ma si giro su sole, terra e luna<br />

che tue no nd’agato un’ater’una.<br />

Principessa, marchesa o damigella<br />

de sa menzus istirpe italiana<br />

caliguna hat a esser fi nas bella<br />

65 d<br />

d


dilicada, simpatica e galana<br />

ma sa chi lughet prus de cada istella<br />

ses tue sarda turture isolana<br />

chi nobilitas tottu sa natura<br />

tantu ses bella in coro e in fi gura.<br />

Si abitados sun sos pianetas<br />

e sos astros chi sunu in s’orizonte<br />

e si cuncurren tottu sas elettas<br />

fi zas de ducas, barones e conte(s)<br />

e fi nas issas chi sunu perfettas<br />

sas noe Virginellas de su Monte<br />

s’han’a turbare appenas chi ti mirana<br />

e avvilidas, bintas si ritirana.<br />

Lughe ’e abrile in sos ojos bellos<br />

riccos de un’amabile mirada<br />

t’adornana che duos pinnadellos<br />

brundu su pilu in sa frizza dorada<br />

pinna no b’hat, ne mastros, ne pinzellos<br />

chi nd’hapat una menzus pinturada<br />

pro modellu t’hat fattu sa natura<br />

o su Deus chi regnat in s’altura.<br />

66<br />

d<br />

d


Salvatore Sanna<br />

(1920-1982)<br />

Nacque a Ottana nel 1920, dove era pastore.<br />

Ereditò le sue doti poetiche dal padre, Barore<br />

Sanna Ulgheri. Morì nel 1982.<br />

Sa gioventude hat pagu dura,<br />

si che fuet e no torrat piusu<br />

Adiu amada gioventude adiu<br />

modu no bi hat prus de ti chircare<br />

ti chirco e non ti poto agatare<br />

iscumparidu si est d’ogni briu<br />

m’abizo pius mortu chi no biu<br />

da cando mi ses devida mancare<br />

da cando tue has leadu su ’olu<br />

vivinde so continu in oriolu.<br />

Tue ses de sa vida su beranu<br />

chi produit sas erbas e fiores<br />

che sos puzones chi sun in amores<br />

affiottendesi unidos fitianu<br />

tue chi ses su limpidu manzanu<br />

fi nas a mesudie has vigores<br />

ma su tramontu de su mesudie<br />

est fattu pro distruere a tie.<br />

67<br />

d<br />

d


Su manzanu limpidu e serenu<br />

dae su mesudie benit bloccadu<br />

e su sero lu giughet accostadu<br />

no respirat cun su matessi alenu<br />

su raggiu solare est pius lenu<br />

energia e lughe hat minimadu<br />

de cando tue serradu has su contu<br />

si avviat sa vida a su tramontu.<br />

Cun tegus brincaia che crapolu<br />

muros altos, cresuras e fossos<br />

como appena in pe mi rezo solu<br />

sos organos vitales sunu iscossos<br />

dignu so de istare in su lentolu<br />

frazigos sun sos nervios e ossos<br />

sa carena in tottu est deperida<br />

mi parzo in sos estremos de sa vida.<br />

Tue ses che un’albure in beranu<br />

pro cantu bella a sa vista paret<br />

in s’istiu cun su fruttu cumparet<br />

ch’est in parte marcidu e parte sanu<br />

ma però in s’attonzu a manu manu<br />

sa bellesa e su fruttu l’iscumparet<br />

dogni ramu s’allizat e s’isfozat<br />

fi nas chi tottu s’albure s’ispozat.<br />

68<br />

d<br />

d


Giuseppe Cossu<br />

(1921)<br />

Nato a Ottana nel 1921, ha lavorato come operaio<br />

e minatore nelle miniere di Carbonia, dove faceva<br />

parte del cenacolo poetico insieme al Denti e altri<br />

poeti. Buon improvvisatore.<br />

In memoria de Zizzu Mureddu<br />

A sos paesanos e amigos<br />

S’undighi de ghennarzu sutt’e frana<br />

a sas ses e quartu de manzanu<br />

ch’amos perdidu unu paesanu<br />

omine dignu de essere istimadu,<br />

s’atteru die l’amos interradu<br />

cale Zizzu Mureddu de Ottana.<br />

Pianghide cun lagrimas caentes<br />

ottanesos, amigos e cumpanzos,<br />

deo ch’iscrio custos versos lanzos<br />

non resesso a mantennere su prantu<br />

ca fi nas oe mi paret ispantu<br />

chi non siat in mesu ’e sos viventes.<br />

Sa familia restada est cun affannos<br />

po sa mancada ’e su pernu maggiore<br />

69<br />

d<br />

d


sa cale l’amaian cun amore<br />

ca fit a issa tantu premurosu<br />

ma troppu prestu dadu hat s’adiosu<br />

ca solu aiat barantasett’annos.<br />

Crudele sorte no bi hat manera<br />

custu dolore po lu supportare<br />

ca toccat d’ogni die a lagrimare<br />

d’ogni ’orta ch’a Zizzu nominamos<br />

e contr’a coro semper supportamos<br />

sa vida ’e cust’orrenda miniera.<br />

Sos Ottanesos po sa veridade<br />

sun sos primos accurtos a su dolu<br />

po dare a sa famiglia su consolu<br />

ca noe fi zos restan orfaneddos<br />

de sos cales sun chimbe minoreddos<br />

dae pitzinnos in s’orfanidade.<br />

Cando sa bara che hana portadu<br />

cun su defuntu da sa minera<br />

non b’aiat ne modu ne manera<br />

de cessare su prantu a tanta zente<br />

momentu assai tristu e cummovente<br />

po su piantu de coro versadu.<br />

Sos paesanos po faghere onore<br />

a su defuntu che sun acudidos<br />

po duas dies abarrende ischidos<br />

comente de usanzia a su mortu<br />

70 d<br />

d


e a sos fi zos dende unu cunfortu<br />

ca troppu fit su dannu it’errore!<br />

Ma Borica Mureddu paesana<br />

no fit presente in cuss’ora fatale<br />

ca poveritta fit in s’ispidale<br />

ricoverada vintibattor’oras;<br />

de custu mundu giai che fit foras<br />

ca pagu bene, est sempre male sana.<br />

Dopo essende mortu e interradu<br />

sa muzere de Zizzu l’hat ischidu<br />

pensade tottu cantu bi hat suffridu<br />

agatende sa zente desolada<br />

ca issa po fortuna si est salvada<br />

ma su maridu cru li est mancadu.<br />

A sa trista e dolente cerimonia<br />

sun accudidos tottu sos parentes<br />

cumpanzos de su mortu e connoschentes<br />

ch’istimaian comente unu frade<br />

sena contare s’autoridade<br />

cun su sindigu in testa de Carbonia.<br />

Tottu in onore de Zizzu Mureddu<br />

sos dirigentes de sa miniera<br />

cun s’isquadra sua tott’intera<br />

hat fattu bellu s’accumpanzamentu<br />

anzis presente a su sepellimentu<br />

bi fi at su Prefettu de Casteddu.<br />

71 d<br />

d


Sos Ottanesos a s’anima bona<br />

cun sentimentu a tantos dolores<br />

fattu li hamos corona ’e fiores<br />

comente puru sa sociedade<br />

unidamente a s’autoridade<br />

e su prefettu puru una corona.<br />

Fiores e coronas hamos dadu<br />

caru Franciscu a s’ultima dimora<br />

ca ti lu meritias in cuss’ora<br />

de rendere a tie tale omaggiu<br />

ca fi s fattende s’ultimu viaggiu<br />

e t’amos cun lagrimas saludadu.<br />

Non s’ischit mai su distinu arcanu<br />

po sos mortales esseres umanos<br />

po cussu prego caros paesanos<br />

sos connoschentes e sa zente amiga<br />

de usare cuncordia e bona liga<br />

ammentende su caru paesanu.<br />

72<br />

d<br />

d


Bachisio Dettori<br />

(1925)<br />

Nato a Ottana nel 1925, era operaio.<br />

La poesia qui riportata è stata scritta nel 1949.<br />

A Pina<br />

Sende distrattu e ispensieradu,<br />

senza bi creder in cussu momentu,<br />

m’ido un’iscrittu da te arrivadu<br />

cun d’unu invitu ’e accumpagnamentu.<br />

T’asseguro restadu sò cuntentu<br />

de sa littera chi m’hasa mandadu;<br />

non t’hapo un’aurguriu imbiadu<br />

pro culpas d’esser tantu disattentu.<br />

Non t’ofendas ti prego, cara Pina,<br />

non ti ponzas in coro calchi anneu,<br />

ista libera, franca e genuina,<br />

cantu prima s’auguriu meu<br />

l’has a rezzire in d-una cartolina<br />

chi t’ispedo cun gustu e cun recreu.<br />

73<br />

d<br />

d


Virgilio Onida (Zilio)<br />

(1925)<br />

Nato a Ottana nel 1925, operaio di mestiere, si è<br />

trasferito a Milano. Le poesie qui riportate sono<br />

state scritte intorno al 1950.<br />

Dedicadu a Bore Dente<br />

Barore, coment’istas? Bene ispero!<br />

Deo a s’usuale a coro infrantu;<br />

vivo cun nostalgia, e suffro tantu<br />

a notte e die manzanu e sero.<br />

Male non isto, ma mi disispero<br />

in risu cammufende su piantu<br />

in s’istante ch’iscrio custu cantu<br />

s’armonia est a chentu sutta zero.<br />

Gai ogn’unu chi si che allontanada<br />

da logu sou in sas terras anzenas<br />

navigada unu mare de affannos.<br />

E manu manu chi passan sos annos<br />

pius in coro s’aggravan sa penas<br />

che una maladia chi non sanada.<br />

75<br />

d<br />

d


S’indovinzu o indovinello<br />

Istadu sò umpare cun Petrarca<br />

cun Marone, Virgilio e Orfeo,<br />

cun Augusto, Cesare e Pompeo<br />

cun Saull’e cun Davide monarca.<br />

E risiedo de Noè in s’arca,<br />

in d’ogni logu presente so deo<br />

cantu durat su mundu biu arreo<br />

mai feridu a moret mi a’ sa parca.<br />

Deo sò cun s’istiu e cun s’ilgerru<br />

e cun s’attonzu e beranu ancora<br />

dimoro tra sas portas de s’inferru<br />

nessunu che a mie a’ raru istintu<br />

fi nzas in chelu tenzo sa dimora<br />

a Deus e Maria bene istrintu.<br />

76<br />

d<br />

d


Salvatore Maria Denti (Bore)<br />

(1926)<br />

Nato a Ottana nel 1926, pastore, ha scritto diverse<br />

lettere in versi ai suoi amici poeti.<br />

Sonetto pro A. M. Carbone<br />

Caru collega pro sa colleganzia<br />

unu sonetto mi ponzo a ti tessere<br />

però no isco si hapo a resessere<br />

solamente nde tenzo un’isperanzia.<br />

S’omine puntuale devet essere<br />

cando faeddat chi tenzat sustanzia<br />

si si trattat s’omine de b’essere<br />

in d’una cumpagnia o fratellanzia.<br />

Omine in tottu si deve mustrare<br />

si cumprendet appenas assumancu<br />

s’est educadu si podet ischire<br />

e cando benit s’ora e ritirare<br />

no lassat sos cumpanzos in biancu<br />

promittinde chi torrat a bessire.<br />

77<br />

d<br />

d


Ottavas a Zilio<br />

Gilio hapo rezidu sa littera<br />

sa chi mi has mandadu dae Milanu<br />

mi faghet piaghere chi ses sanu<br />

tue cun sa famiglia tott’intera<br />

invece deo caru paesanu<br />

nde so bidinde de dogni manera<br />

cun d’una die mala e una peus<br />

che cuddos frastimados dae deus.<br />

Tue m’ammentas sos tempos de deris<br />

cand’imis in sa ’irde pitzinnia<br />

cantende in barraccas e zilleris<br />

cun cudda nostra sarda poesia<br />

e galu oe collega preferis<br />

chi sia che a tando in armonia<br />

oe non sunu sos tempos de prima<br />

prite non tenzo ne versu ne rima.<br />

Cun custa ottada la fatto fi nida<br />

e ti saludo affettuosamente<br />

adiosu o Gilieddu Onida<br />

da su collega tou Bore Dente<br />

deo t’auguro chent’annos de vida<br />

a tie e sa famiglia ugualmente<br />

e non podinde ’e nos dare sas manos<br />

arrivederci a nos bidere sanos.<br />

78<br />

d<br />

d


Antonio Mura<br />

(1926-1975)<br />

Nato a Nuoro nel 1926 da Pietro Mura, ramaio<br />

e poeta, iniziò gli studi in Economia marittima<br />

all’Università di Napoli senza tuttavia portarli<br />

a termine.<br />

Dopo un triste periodo da emigrante in<br />

Germania, dove lavorò come operaio, rientrò in<br />

<strong>Sardegna</strong> e, dopo una parentesi di insegnamento,<br />

trovò un’occupazione stabile presso l’Associazione<br />

dei Commercianti.<br />

La morte del padre, avvenuta nel 1966, risvegliò<br />

la sua vecchia passione di scrivere poesie in sardo.<br />

I suoi versi sono contraddistinti da un lirismo<br />

modernissimo e da grande autenticità.<br />

La poesia Ammentos d’emigrante, qui riportata,<br />

ha vinto il primo premio al Città di Ozieri nel<br />

1968. Morì nel 1975.<br />

79<br />

d<br />

d


Ammentos d’emigrante<br />

(A sos sardos de Berliner Brüche in Wolfsburg<br />

e a tottu sos sardos emigraos peri su mundu)<br />

Tra birdes iskurikores d’àrbores e d’erbas<br />

In sas terras frittas de su Nord Europa<br />

Happo imparàu su morrer de sa luke<br />

E su naskire d’una die già manna<br />

In mesu a su trumentu ’e s’officina;<br />

Ube òmines tra màkkinas e tempos prezisos<br />

Ponen, ke iskravos remadores de galera,<br />

Sos mermos, comente ki esseran<br />

Karena de korbos e de kanes.<br />

Kussa no es zente indolente ke sos frores.<br />

In kuss’andalibéni mi moghìa<br />

Comente in sònniu paris kin issos;<br />

Dego, abituàu a andare in tempos longos<br />

In s’eternidade ’e s’Isula nadìa;<br />

E tra su fake fake, sos ammentos<br />

Mi torraban a mente de sa pizzinnia:<br />

Kando iskìa kurrere, yokare a sa bàttia.<br />

Ispingher su kirku ferrosu de sonos<br />

In sos predàryos de sa pratta ’e dommo<br />

K’iskampanàbat ke kàmpanas de kitto,<br />

Parìan peri prus longos sos kaminos,<br />

Kin sos kompandzos, kintos d’alligria.<br />

A notte, medas bortas, mi parìat<br />

Ki su kaitu lunàtiku ’e su puddu<br />

80<br />

d<br />

d


Mi dabat s’annùnziu de sa kurrenta ’e sa luke<br />

In sas kampuras amadas de Sardigna.<br />

Ma su mandzanu aperinde sas pupas<br />

Mi tokkabo sa morte supra ossos<br />

E fakéndemi su sindzale de sa ruke<br />

Torrabo a traballare kin su dolu in koro.<br />

Inibe happo imparàu s’arte dzusta d’esser frade<br />

De kada omine prontu a sa dzustìssia;<br />

E su ki balet un’istrinta ’e manu;<br />

O un’okrada de kussentimentu;<br />

O unu saludu porrìu da’ innedda<br />

Ke bolu ’e semen de semenadore;<br />

E su brinku ’e su koro a s’amistade.<br />

Bi diat kerrer sa gorgobena ’e Kristos<br />

Kando morinde in sas brankas de sa ruke<br />

Yubilabat, in su mutrikore de kussa solidade,<br />

Kin sa disisperada boke ’e s’anima,<br />

Su numen de su Babbu, pro narrer s’iskossòlu<br />

De sos migrantes kene arte nen parte<br />

Torràos a battizare «Hilfsarbeiter» (aiuto operaio)<br />

Pro kontare su naskìre e su morrer kada die<br />

Appeitande kussas terras andzenas<br />

Tra berbos e paragulas istrandzas<br />

Nadas kin su sorrisu in kima ’e labras<br />

Dae òmines brundos de sa karre krara<br />

Kin okros kolorìos de abba ’e mare;<br />

Eredes de sa kasta ki iskìat<br />

Tottu sas artes d’ukkidere sos frades<br />

(E giai dae nobu medas tra issos<br />

Si torran a intèndere ke astores<br />

81 d<br />

d


Affamikàos de tottu sos disitzos).<br />

Ki bendzan e si tìngana, de sole<br />

A sas ribas de s’Isula tirrena<br />

In sas àgheras sàpias de marina<br />

Ube viven allintzos che pudzones<br />

Sos òmines sardos de pezza minuya,<br />

E in sa parma aperta de sa manu<br />

Kin d’unu frore ruyu, pro amore,<br />

Lis hamus a offrire s’abb’e s’irméntiku,<br />

E latte, e mele, e pane lentu<br />

Guttiàu kin otzu ’e uliba;<br />

Ki lir dìat boke krara, e innosséntzia,<br />

E lis ispingat su samben a su koro<br />

Kin assentu, e nd’isperdat kada fele.<br />

Sos omines artos de Germania.<br />

E tue, Babbu santu, nessi tue,<br />

Adzuda yà ki podes,<br />

Adzuda semper tottu sos frades nostros;<br />

Fake ki anden nòdios in su mundu<br />

Ispartos in sos kimbe kontinentes<br />

Fakende manna sa terra nadìa.<br />

Ma impìnnallis de koro<br />

In su kelu de sas biddas issoro<br />

Una badde de mendulas frorìas.<br />

82<br />

d<br />

d


Die de beranu<br />

Kando a s’impuddile si pesat<br />

In su mare kolore de proinka<br />

Su sole ruyu, su yùbilu ’e su puddu<br />

S’intendet da’ innedda<br />

Komente un’iskakkàlliu ’e risu<br />

Ku kku rù kku<br />

ku ru kkùùùù!<br />

Unu trémidu kurret su koro ’e s’astore<br />

In s’artesa ’e sos kelos;<br />

E si k’iskudet a bolu serrau<br />

In sa bellesa ’e s’àghera, inkantàu<br />

Dae sa friskura de su lentore ’e sas erbas.<br />

A sa dzirada, in fùghida si pesat okros a kelu<br />

Ammakkiàu de sa kurrenta zeleste.<br />

In sa luke colore ’e rosa ’e su mandzanu<br />

Kin atza repentina<br />

S’ape reìna si pesat a bolu<br />

In s’undalléra lépia de sa frina,<br />

Lukende ’e sole, semper prus in artu<br />

Finas ki su sakrifi ssiu si krompit<br />

De s’amore mortale de sos travos alàos<br />

Ki li kurren in fattu<br />

In su prus artu ’e s’àghera.<br />

83<br />

d<br />

d


Su boe lentu a iskuttas de koa<br />

S’iskùtulat masedu sa muska molesta<br />

E inkùrbiat kin assentu sa konka korruda<br />

Muttìu dae su birde ’e s’erba.<br />

In su ramu fozìu s’alipinta sélia<br />

Isparghet alas e coa fremende<br />

Fakéndesi bentallu a sos kalores.<br />

E nemmos mi niat ki s’alikaente,<br />

Sa tùrtura korimodde,<br />

Non sìat krokinde<br />

Pessande a su kumpandzu ispartu in àgheras<br />

In kerta ’e li battire fi los d’erba<br />

Komente unu koròfulu su dzovanu a s’amada.<br />

Kommo su mele mi prenat de disitzos<br />

E s’okru si m’abbelat, e alligru m’inundat<br />

Sa bena prus limpida ’e su koro<br />

Su karignu inkantàu de sa pitzinna<br />

Ki mi sedet a kostas, e mi perdo<br />

In d’unu sònniu de birde<br />

In kusta festa de frores de beranu.<br />

84<br />

d<br />

d


Domenico Fadda<br />

(1928-1970)<br />

Nacque a Ottana nel 1928. Artigiano di mestiere,<br />

dedicò i suoi versi agli affetti familiari e al suo<br />

paese natale.<br />

Morì nel 1970.<br />

A Ottana<br />

Ottana in data antiga fi s cittade<br />

oe ses paesotto miserinu<br />

a tortu ti est andadu su destinu<br />

pro reduer sa tua vastidade.<br />

Cantu fi s ricca de propriedade<br />

chi dogni campu fit fattu a giardinu<br />

invece oe non tenes terrinu<br />

pianghèla sa tua orfanidade.<br />

De sos amigos tue ses s’amiga<br />

pro dogni amigu aperta has una domo<br />

ca ses de bonu coro e ses sincera<br />

t’hat orfanadu sa zente antiga<br />

però sa zoventude de-i como<br />

tenet alta sa tua bandiera.<br />

85<br />

d<br />

d


Amada Teresina<br />

Dogni momentu, ogni istante, ogni ora<br />

mi suvvenis in mente a s’improvvisu,<br />

de t’amare fidele apo decisu<br />

pro totta vida e poi mortu ancora.<br />

Non b’hat in chelu istella brilladora<br />

chi oscuret su tou bellu visu;<br />

lughe celeste de su paradisu<br />

ti dàt riflessu cando ’essis a fora.<br />

Tue pones in festa sa natura<br />

cun su modu gentile sorridente<br />

piena de armonia e de incantu.<br />

Teresina d’amore ista segura,<br />

pro como rezzi unu saludu ardente<br />

da chie t’amat e istimat tantu.<br />

86<br />

d<br />

d


Peppino Delrio (Giovanni Giuseppe)<br />

(1930)<br />

Pastore e operaio, è nato a Ottana nel 1930.<br />

Undighina a Nannedda<br />

Prite goi columba<br />

ti mustras cun timore<br />

cun chie pro eternu ti hat amare<br />

si fi nas a sa tumba<br />

t’hapo giuradu amore<br />

ell’ite dias cherrer de ti dare<br />

ajo! e sas birgonzas<br />

a un’ala las ponzas<br />

ca t’amo fi nas a mi sepultare,<br />

tando ti naro rosa<br />

non poto tenner de te menzus cosa.<br />

87<br />

d<br />

d


Lontanu dae s’amore -<br />

pastoreddu<br />

In d’unu monte ’e arbures copertu<br />

continu a notte e die mi agatto<br />

e vida solitaria bi fatto<br />

che una fera in mesu ’e su desertu.<br />

A descrier sas penas sas chi patto<br />

non bi resesso e so cunvintu e certu;<br />

bi diat cherrer unu Torquato<br />

su ch’in rima fit mastru tantu espertu.<br />

Certu unu Torquato mi cherìa<br />

a nde descrier su meu dolore<br />

e lamentos de custa pena mia<br />

ca no esistit prus mannu rancore<br />

ne affannu e ne malinconia<br />

che de viver lontanu dae s’amore.<br />

88<br />

d<br />

d


Candido Denti<br />

(1930)<br />

Originario di Ottana, dove è nato nel 1930,<br />

è emigrato in Belgio dal 1955 al 1971.<br />

Pro tziu Bore Etzori<br />

(ottave estemporanee)<br />

Sa die ’e oe est data notoria<br />

cheret iscritta in d’ogni sillabariu<br />

e sighende de issu su diariu<br />

pro sempr’at a restare in sa memoria,<br />

ca Bore Etzori est passadu a s’istoria<br />

est de bidda su primu centenariu<br />

e nois auguramus in futuru<br />

de bi che nd’arrivare ateros puru.<br />

Pro li fagher a issu cumplimentu<br />

amada zente ti ses riunida<br />

e tottu canta a festa ses bestida<br />

pro festeggiare custu avvenimentu<br />

ca mai che a oe ti ses bida<br />

onorend’unu ch’at fattu annos chentu;<br />

in su presente che in su passadu<br />

mai a chentu bi nd’at arrivadu.<br />

89<br />

d<br />

d


Antonio Porcu<br />

(1936)<br />

Originario di Lula, dove è nato nel 1936, è stato<br />

guardia forestale.<br />

Ammentos<br />

1.<br />

Cando m’ammento su chimbantatrese,<br />

C’hat lassadu sa idd’ogn’abitante<br />

De custu meu istimadu paese<br />

Pro si dar’a sa vida ’e s’emigrante.<br />

Pro una vid’e non pro unu mese,<br />

Chilchende pane, ca est importante,<br />

E deo ancor’ott’annos postu pese<br />

B’happo, sighinde su pastor’errante;<br />

Mi do unu rimproveru mortale<br />

Prite cheret chilcada sa fortuna<br />

E si b’hat isperanzia b’hat vida,<br />

Mentre pro me, a la fagher fi nida.<br />

B’hat passadu pius de una luna,<br />

Sempre comente prima istende male.<br />

2.<br />

Però, mancari heppa giambad’impreu,<br />

Ch’est una meritada conquista,<br />

91<br />

d<br />

d


Pro su tantu passadu tempus feu<br />

Imboligad’a una vida trista:<br />

So andad’e torrad’a logu meu<br />

A ue ispalancad’happo sa vista,<br />

Ca si non so de Lula fi z’intreu<br />

Pro l’agattare curr’in paga pista.<br />

Bastat a fagher mes’ora de ’olu<br />

E tocco su calcare de su monte<br />

Postu de idda mia a sentinella:<br />

O s’est a dar’un’isguardu solu,<br />

Ca di’e notte lu giutto de fronte,<br />

Ch’id’a Santu Franziscu in sa Cappella.<br />

92<br />

d<br />

d


Unu sonetto a Lula<br />

Dae s’istazione ’e Maccarese,<br />

Ch’est tra Civitavecchia cun Roma,<br />

O Lula, tant’istimadu paese,<br />

Ti canto cun su propriu idioma.<br />

Ca mancari ti manche calchi mese<br />

No nappo cambiadu s’assioma,<br />

Anzis, terra nadìa ca mi sese,<br />

Ti fatt’una cornice che diploma.<br />

Est pro motìvos de trivagli’ebbia<br />

Si postu dae te mi so in fua,<br />

O istimada patria nadìa!<br />

Ma si t’happ’ischivadu tipu lua<br />

Tue ischis chi no est culpa mia,<br />

E pius pagu ancora culpa tua.<br />

93<br />

d<br />

d


Chie so deo<br />

Fizu de babbu ’on’e menzus mama,<br />

Naschid’e fattu mann’in povertade<br />

Laborios’in dogn’attividade<br />

Chi m’est togad’in su terrenu drama.<br />

Onest’e de sa paghe sempr’in brama,<br />

Cun su coro pienu ’e umiltade,<br />

Tenzo sa poesia in facultade<br />

Ma non pro cussu mi ’esto ’e fama.<br />

Dae nisciunu misurad’a palmos<br />

E, circa sa belles’e istadura,<br />

Non so bellu ne feu, altu ne basciu.<br />

Ma pro chi sia calmu tra sos calmos<br />

M’ammento chi m’hat nadu sa natura:<br />

“Besti sos pantalones ca ses masciu”.<br />

94<br />

d<br />

d


Una isclamazione a Deus<br />

Cheria ischire proite disizas<br />

A mie in penas duras e amaras,<br />

Ma proite, proite, a mi lu naras<br />

Menzus armas pro me no utilizas?<br />

Chi ses faghinde tottu ti nd’abizas,<br />

Però proite no iscanzas laras:<br />

Dogni tant’unu colpu mi preparas<br />

Chi mi occhis, quasi, o martirizas.<br />

M’has molt’a mam’e sorre cun connadu<br />

Dende malu passar’a mie puru,<br />

Prit’has duas famiglias orfanadu:<br />

Aiò Deus, non sias pius duru<br />

E, cancellende tottu su passadu,<br />

Sias nessi clement’in su futuru!<br />

95<br />

d<br />

d


Giovanni Piga<br />

(1940)<br />

Nato a Nuoro nel 1940, è fi glio d’arte. Suo padre<br />

e suo nonno erano infatti apprezzati poeti in<br />

lingua sarda.<br />

Le sue poesie hanno meritato numerosi<br />

riconoscimenti, tra cui il primo posto al Premio<br />

Città di Ozieri con la poesia Su dubbiu ’e s’anima,<br />

qui riportata. I suoi componimenti sono di<br />

carattere intimistico e introspettivo.<br />

Su dubbiu ’e s’anima<br />

In sos seros serenos<br />

de nottes selenadas<br />

ocros d’ispantu si miran su carru<br />

in su chelu isteddau.<br />

E sa mente s’isparghet<br />

in sa cussorja manna ’e s’Infi niu.<br />

...Ma no’ hat assussegu<br />

e pessande si perdet<br />

in su sartu Celeste illacanau,<br />

chertorand’in su Mundu<br />

radichinas fungudas de misteriu.<br />

97<br />

d<br />

d


...Oh! Dubbiu predosu!<br />

Sùrbile malinna chi mi sughes<br />

su suzzu ’e s’aorta...<br />

accrarit, ite cheres?<br />

Ca deo, un’inbrattu<br />

’e prugher e chisina,<br />

in runda chin su tempus<br />

in sas tancas siccadas de sa bida,<br />

non bi resesso deo a ti cumprender.<br />

E cantan sos puzones:<br />

sas turturas chi rucran sas costeras<br />

chircande sos caentes de Beranu.<br />

E cantan sas funtanas<br />

ghettande, joculanas,<br />

a su canu laccheddu ’e sos traghinos<br />

in su mudore grogo ’e sos Atonzos.<br />

...Ma deo, un’imbrattu<br />

’e prugher e chisina...<br />

N’on bi resesso deo a los cumprender<br />

si sun cantos d’amore o sun lamentos.<br />

Ma tue... Deus meu!<br />

Tue chi lu cumprendes cust’apprettu,<br />

Imbiamila una junta ’e pache,<br />

de piedosos carinnos caentes<br />

pro caentare sos frittos corbarjos<br />

de cust’anim’umbrosa ’e ghiddighia.<br />

98 d<br />

d


E torren a fozire,<br />

chin frogheddas d’isperas, de fide,<br />

sos brattos sumurtios de su coro.<br />

99<br />

d<br />

d


Istanotte<br />

Deus meu Segnore...<br />

arrazz’e nott’e bentu!<br />

...Miserinu su locu inube torrat...<br />

Est tenende su focu<br />

a dumidas de trama in su fochile.<br />

Da-e su fari-fari<br />

sos tittones alluttos, murrunzande,<br />

sun buttand’ischinziddas<br />

airadas che feras istanotte:<br />

paren animas malas, chen’asséliu,<br />

trateande in sas umbras de su coro.<br />

...M’est dand’ite pessare<br />

istanotte su bentu<br />

isettand’a ghirare.<br />

Che-i su bentu malu, muliande<br />

’e solidad’eterna, annuracada<br />

in chima ’e sas isperas cranucadas<br />

est cust’anima mea, chene pasu,<br />

a suppeddos assuttos... istanotte!<br />

...M’est dand’ite pessare<br />

istanotte su bentu<br />

isettand’a ghirare.<br />

100<br />

d<br />

d


...Mi toccheddan sa janna...<br />

...mi nche buttat su coro<br />

Deus meu Segnore!<br />

No’ est cosa ’e bonu...!<br />

Mi nche lu fi n ghirande,<br />

in battor lu juchian...<br />

...sa coa ’e sa camisa insambentada<br />

che pandera ’e morte bentulande.<br />

Pilos a bentu, ocros ispramaos<br />

a isteddos, pintaos<br />

in gheladas pupias<br />

in su canu lucore ’e sa luna:<br />

debbadas distimonza.<br />

...L’hana mortu che cane<br />

marrandesi su pane:<br />

chin su buccon’in bucca.<br />

M’han’istellau de s’urtim’anzone.<br />

M’est murghende a lacrimas, assuttas,<br />

de isperas dirruttas ...su dolore.<br />

Si non mi das sa morte...<br />

su cuffortu mi dae<br />

Deus meu Segnore!!!<br />

101<br />

d<br />

d


Sa die<br />

Intrighinande! Est intrighinande,<br />

galu impessu si biet.<br />

Sa die ch’est morinde:<br />

a sucuttos de luche<br />

in brazzos de sa notte ch’est naschinde,<br />

s’istirat e si rendet<br />

in s’istoja ’e sa morte e si cucuttat<br />

chin sa crozza nighedda ’e s’iscuru.<br />

Su locu est incantau.<br />

In cussu mutricore murinattu...<br />

sun in «ria» sas puppas:<br />

lacrimande lentore.<br />

E su cuccumiao<br />

a grarios de risu<br />

cantandeli s’attitu l’accumpanzat<br />

in s’andatta ’e s’ismenticu ’e su tempus.<br />

Est denotte mannu...<br />

sun ghettadas sas umbras<br />

cuzicande sas cosas,<br />

cuzicande de oje sas isperas,<br />

chin su belu ’e su dolu,<br />

pro un’atera notte ’e ghiddighia.<br />

102<br />

d<br />

d


Unu mundu si dormit,<br />

unu mundu s’ischidat.<br />

Est denotte mannu...<br />

e deo a manos juntas, che a semper,<br />

preco e isetto s’incrasa ’e sa bida<br />

s’impuddile de un’atera die:<br />

chin su durche accasazu ’e su sole,<br />

chin pisiliches nobos<br />

de frorios apentos chi m’iffercan<br />

a puas de passenzia,<br />

sas cambas mesu siccas de su coro.<br />

Est denotte mannu...<br />

E deo, a manos juntas, che a semper<br />

preco e isetto s’incrasa<br />

de un’atera die... de amore,<br />

...biadu chie s’accattat...<br />

biadu chie la biet<br />

sa cara ’e su «Segnore».<br />

103<br />

d<br />

d


Rosalba Satta Ceriale<br />

(1948)<br />

Nata a Nuoro nel 1948, è fi glia del famoso<br />

poeta nuorese Franceschino Satta. Insegnante<br />

elementare in pensione, nel 1986 ha pubblicato<br />

il suo primo libro, Poesie, con prefazione di Mario<br />

Lodi e del poeta nuorese Giovanni Piga.<br />

M’intendo galu fiza<br />

(A babbu)<br />

S’ammentu<br />

mi tenet cumpanzia.<br />

Sempere.<br />

E semper<br />

- a s’ischidada -<br />

bio e accasazo sa durchesa de eis.<br />

E-i sa bellesa<br />

de sentimentos puros<br />

de paragulas bonas<br />

de miradas<br />

…prenas d’amore,<br />

de luche e de cossolu.<br />

Una paristoria bella<br />

- fatta de cantones de pache<br />

105<br />

d<br />

d


e ricamos de seda -<br />

sa bida mea chin tecus.<br />

M’intendo galu fi za<br />

e galu m’ispantan<br />

su bonu coro<br />

sas fachiduras ’e manos<br />

sos beranos d’affettu<br />

e-i sas maghias.<br />

S’amore meu pro tene<br />

est tottu inoche<br />

- innidu -<br />

in cust’anima fi za<br />

pimpirinada ’e versos.<br />

Ite recreu<br />

sa bida mea chin tecus…<br />

106<br />

d<br />

d


Unu tempus credìo...<br />

Unu tempus credìo<br />

chi fi n fundos raros<br />

sa malissia<br />

e tutto sos irbirgos<br />

pro cuffunder s’onestu.<br />

Unu tempus credìo<br />

chi a tessere<br />

sas tramas de s’ingannu<br />

fi tu n’a r a n z ole ddu<br />

maladiosu e solu.<br />

Oje bio<br />

fundos de cada casta<br />

chi si nutrin de petta<br />

e aranzolos a isumbru<br />

in tottube<br />

maladios… de gana ’e cumandare!<br />

Ma sa chichera cantat.<br />

E-i sa tirìa<br />

a laddara ’e luche<br />

tinghet sa die de grogo…<br />

107<br />

d<br />

d


Fonti bibliografiche<br />

Gonario Pinna, Antologia dei poeti dialettali nuoresi,<br />

Editrice Sarda Fossataro, Cagliari, 1969.<br />

Gonario Pinna, Antologia dei poeti dialettali nuoresi,<br />

Edizioni della Torre, Cagliari, 1982.<br />

AA.VV., Cantigos otzanesos: antologia dei poeti<br />

dialettali 1800-1900, Associazione culturale ed<br />

editoriale “Ant. Maria Floris”, Ottana, 1997.<br />

Antonio Porcu di Lula, Dae s’iscuru, Grafica<br />

Mediterranea, 1988.<br />

www.rosalbasatta.it<br />

109<br />

d<br />

d


Indice<br />

Pietro Piga 5<br />

S’istoria de unu pizzinnu pastore nugoresu 6<br />

Antonio Dettori 29<br />

A sos isposos 29<br />

Antonio Bachisio Denti 31<br />

Su mundu liberu, o siat su mundu burghesu 31<br />

Spett. Calzaturificio di Cuoio Finto premiato<br />

con diverse medaglie punitive diretto<br />

dal Sign. Cossu Salvatore di Ottana 35<br />

Tommaso Mureddu 37<br />

Finidu su cantare 37<br />

Antonio Maria Floris 39<br />

A Bruna 39<br />

Sa Befana 41<br />

A Lesa 42<br />

Salvatore Fenudi 43<br />

Si deo canto e sono 43<br />

Si torrat Mussennore 44<br />

Giuseppe Sotgiu 45<br />

Ottavas a Micheli Carta 45<br />

A Tomaso Mureddu 48<br />

Sebastiano Bosu (Pace) 49<br />

Bentu de sole 49<br />

Baddes Amadas 52<br />

Franceschino Satta 55<br />

So riccu 55<br />

A fiza mea Rosalba 57<br />

Cantos d’amore 58<br />

110d<br />

d


Paragulas d’amore 59<br />

Giuseppe Antonio Carboni 61<br />

Ottavas pro sa morte de Tomasu Mureddu 61<br />

Antonio Maria Denti 63<br />

Delicada Virginella 63<br />

Salvatore Sanna 67<br />

Sa gioventude hat pagu dura, si che<br />

fuet e no torrat piusu 67<br />

Giuseppe Cossu 69<br />

In memoria de Zizzu Mureddu 69<br />

Bachisio Dettori 73<br />

A Pina 73<br />

Virgilio Onida (Zilio) 75<br />

Dedicadu a Bore Dente 75<br />

S’indovinzu o indovinello 76<br />

Salvatore Maria Denti (Bore) 77<br />

Sonetto pro A. M. Carbone 77<br />

Ottavas a Zilio 78<br />

Antonio Mura 79<br />

Ammentos d’emigrante 80<br />

Die de beranu 83<br />

Domenico Fadda 85<br />

A Ottana 85<br />

Amada Teresina 86<br />

Peppino Delrio (Giovanni Giuseppe) 87<br />

Undighina a Nannedda 87<br />

Lontanu dae s’amore pastoreddu 88<br />

Candido Denti 89<br />

Pro tziu Bore Etzori 89<br />

111<br />

d<br />

d


Antonio Porcu 91<br />

Ammentos 91<br />

Unu sonetto a Lula 93<br />

Chie so deo 94<br />

Una isclamazione a Deus 95<br />

Giovanni Piga 97<br />

Su dubbiu ’e s’anima 97<br />

Istanotte 100<br />

Sa die 102<br />

Rosalba Satta Ceriale 105<br />

M’intendo galu fiza 105<br />

Unu tempus credìo... 107<br />

Finito di stampare nel mese di settembre 2008<br />

per conto di:<br />

EDITRICE ARCHIVIO FOTOGRAFICO SARDO<br />

NUORO

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!