30.12.2012 Views

Copy Art - Sardegna DigitalLibrary

Copy Art - Sardegna DigitalLibrary

Copy Art - Sardegna DigitalLibrary

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Efis Luisu Caredda<br />

CUMMEDIAS SARDAS<br />

Volume primo<br />

Ω<br />

SAGITTARIA EDITRICE


Novembre 2009<br />

Stampato presso:<br />

Tipografia<br />

<strong>Copy</strong> <strong>Art</strong><br />

( Via Caprera n. 20 Cagliari)<br />

ISBN 978-88-904626-0-3<br />

©2009 SAGITTARIA EDITRICE, Muravera<br />

________________________<br />

2


LAIZABEBA<br />

Commedia in due atti<br />

Una casa arredata in modo tradizionale. In un angolo ‘sa<br />

ziminera’, nelle adiacenze ‘sa coxina’, ‘sa stoja’ (il letto) e<br />

‘sa lolla’. Sulla porta d’ingresso ‘liminaxu e potteddu’. Il<br />

padrone di casa, Pedru Casu, un vedovo, si vorrebbe<br />

nuovamente sposare avendo compiuto appena<br />

cinquant’anni.<br />

3


PERSONAGGI<br />

Laiza Beba, badante<br />

Pedru Casu, datore di lavoro di Laiza Beba<br />

Miminu, figlio di Pedru<br />

Sara, fidanzata di Miminu<br />

Salasiè, promesso sposo africano di Laiza Beba<br />

Ninniccu Argiolu, amico di Pedru emigrato in Africa<br />

Felippa<br />

Maddocca<br />

amiche di Laiza Beba<br />

4


A T T O P R I M O<br />

SCENA I<br />

(Pedru Casu è a letto. All’improvviso, l’uomo viene svegliato<br />

dall’abbaiare di un cane. Indossa una maglia di lana, un<br />

mutandone lungo, calze di lana e una cuffia. Apre la porta e<br />

manda via il cane).<br />

PEDRU – Ses mes’ora zaullendu, un’arrabiu e cani! Timis a<br />

s’umbra tua e totu. No mi naris ca unu gattu ti faidi<br />

attimi… Arrazza de coraggiu tenisi! Però, penzendinci<br />

beni, in cantu a coraggiu, deu puru…t’assimbillu! Timu<br />

chi mi bessa Maria, pobidda mia, motta... xedadedda sa<br />

sposa mia. (Piange) Poita no seu mottu deu puru!<br />

M’iapessi pozziu alluppai candu mi pappau su<br />

minestroni de cixiri fattu de tui, Maria. Ah! Maria,<br />

Maria, m’asi lassau a penetenziai in custu mundu. M’asi<br />

lassau xet’is ogus po prangi e su coru tristu po suspirai…<br />

Pigai sa scova. Mundai sa domu!? Fai sa spesa!? Fai su<br />

prangiu!? Xacua’is prattusu!? Deu no seu una<br />

femminedda domestica, po fai custas cosas. Immoi,<br />

bandu a su mercau. In su mercau ddoi funt’is<br />

“badantisi”. Badanti… bellu fueddu italianu! Ma cussas<br />

5


funti Russas, Polaccas, Messicanas Africanas, Cinesas…<br />

arribbant’a cambaradas de donnia logu. Ecchini dd’as<br />

cumprendidi? Fazzu contu de comporai una<br />

bambuledda po dda tenn’in su cumò in domu. (Esce di<br />

casa).<br />

MIMINU – (va a trovare il padre) Funt’is cincu de<br />

ammerì… Babbai, babbai, no nci ses’in domu?! A is<br />

cincu de amerì no rientrada? Ma castiai, cust’omini<br />

s’esti scamminau, sempir’in giru. Ad’accabbai po si<br />

perdi. Intendu battalla, chini adessi? Ses tui babbai?<br />

PEDRU – Seu deu, e no seu solu, seu cun Laiza Beba,<br />

un’africana chi castiada is beccitteddusu. Tidda<br />

presentu.<br />

LAIZA BEBA – Piacere Laiza, tu essere figlio di Pedru?<br />

MIMINU – Aici paridi, e mi pari puru, ca tui Laiza, po<br />

castiai a babbai, ses troppu giovana e buddona. A<br />

donnia modu, babbai, ses cun issa e no tenis abbisongiu<br />

de mimi. (Esce).<br />

LAIZA BEBA – Tu vivere solo, Pedru? Tuo figlio dormire<br />

fuori? Io dove dormire? Tu vecchio quanti anni? Tu<br />

dove dormire?<br />

PEDRU – Deu becciu? Becciu po finta! Tui creis ca tengiu<br />

settanta annusu, ma no seu becciu. Tui mi creis becciu?<br />

LAIZA BEBA – Tu vecchio decrepito, vecchio bacucco.<br />

6


PEDRU – Becciu adessi babbu tu, si no ses naxia a pisu! E<br />

ses niedda! E ses Africana!<br />

LAIZA BEBA – Tu dormire “in sa stoja sarda”, io letto a<br />

parte. Tu, vecchio, russare.<br />

PEDRU – Io non russare. Deu drommu cun tui! Tanti seu<br />

becciu, o bella grassona.<br />

LAIZA BEBA – Io badante, no donnaccia. Capito Pedru?<br />

Tu vecchio rimbambito, dormire solo.<br />

PEDRU – Ma castiai, custa buddona, africana, grassona,<br />

mesu niedda e mesu bianca, is arias chi si donada! (Va<br />

in bagno) M’ha fattu pigai gana de pixiai.<br />

LAIZA BEBA – Dove vai Pedru?<br />

PEDRU – In bagno. (Rivolto al pubblico, prima di entrare<br />

nella stanza del bagno) Immoi mi sfrigongiu, mi bistu<br />

beni, in modu de cumparri is annus chi tengiu. No funti<br />

pagus e no funti medasa. Bolu biri chi custa grassona<br />

cambia registru.<br />

LAIZA BEBA – (quando Pedru esce dal bagno) Tu Pedru<br />

non essere più vecchio. Come mai sei ringiovanito?<br />

Cosa hai messo in faccia? Grasso maiale? Olio di<br />

pecora?<br />

PEDRU – Ficchetta! No asi cumprendiu ca no mi frigongiu<br />

ollu de seu e no pottu su baculu. Su baculu est a palas<br />

de s’enna. Furia gobbu, e immoi no pottu gobba.<br />

7


Comenti ddu spiegasa? S’ollu de seu, candu nci torras a<br />

bidda tua, ddu frigongias a babbu tu. Asi cumprendiu!<br />

Castia becciusu! O badanti chi siasa.<br />

LAIZA BEBA – Io fare cena, Beba brava culinaria, cucinare<br />

cus-cus. Tu mangiare cus-cus? O mangiare fagioli?<br />

PEDRU – Fai pastasciutta, buddona, ch’adessi mellusu!<br />

Senti Beba, tu avere picioccu… fidanzato… dico<br />

cioccolato, o crabonaxu? In Africa?<br />

LAIZA BEBA – Io femmina signorina singola, immacolata.<br />

Mia Tribù Orso Bruno praticare cucito. Stregone<br />

vizioso, cucire, cucire, cucire.<br />

PEDRU – Ah! Ah! Ah! Immacolata? Chi apu beni<br />

cumprendiu sa “Tribù Orso Bruno” tenid’unu stregoni<br />

maistu de pannu chi cosidi, cosidi cosidi. Ma ita cosidi<br />

tendas de campeggiu?<br />

LAIZA BEBA – Cucire cucire cucire, sa lui cosa cucire.<br />

Stregone pretendere purezza. Salasiè sposo promesso,<br />

pretendere purezza, mio padre pretendere purezza, io<br />

sposa promessa, non sapere cosa pretendere.<br />

PEDRU – Bolis biri ca custa grassona maga, dd’anti fatt’a<br />

magias, o dd’anti cosiu sa gunnedda troppu strinta.<br />

Arrazza de maistu de pannu tenint’is Africanusu!<br />

LAIZA BEBA – Io restare qui, non tornare Africa, io<br />

sposare uomo bianco.<br />

8


PEDRU – Tandus andaus a si croccai. O abbarras totu sa<br />

notti xida? (Pedru si mette mutandoni e cuffia).<br />

LAIZA BEBA – (indossa il pigiama) Io dormire con Pedru<br />

dopo fatta operazione.<br />

PEDRU – S’operazioni? Ita t’esti crexia s’appendicite, o<br />

pottas punta di ernia?<br />

LAIZA BEBA – Io ancora bambina, io se dormire con te,<br />

dormire come sorella. Capito Pedru. Ecco metti<br />

pannolone così non fare pipì addosso.<br />

PEDRU – Corpus ancà ses naxia! Fullianci sa spugna<br />

bianca, ca no mi serbidi. E si andaus a si croccai eusu a<br />

biri, chi mi fais a sorri.<br />

LAIZA BEBA – (prima di coricarsi, seduta sulla sponda del<br />

letto) Tu Pedru vedovo? Quanti anni morta tua moglie?<br />

PEDRU – Ses mesisi. E bivu ses mesis in castidadi.<br />

LAIZA BEBA – Povero Pedru vedovello!<br />

PEDRU – Funti ses mesisi, ma pari chi sianta binti annusu<br />

solitariu, croccau in sa stoja.<br />

LAIZA BEBA – Tu sposare me? Oppure cercare moglie<br />

sarda vergine?<br />

PEDRU – Adessi un’impresa, a s’edadi mia, nd’agattai una<br />

che a tui. In donnia modu, funti affarius miusu.<br />

LAIZA BEBA – Se tu sposare me, solo comprare una capra,<br />

9


un asino e un bue a mio padre, così nostra usanza. Io<br />

lavorare con te. Tua moglie.<br />

PEDRU – Unu momentu. Tu prima fare operazione, e si<br />

cojausu. Apustisi, io comprare bestiame a babbu tu.<br />

LAIZA BEBA – Tu comprare bestiame anche a me, asino,<br />

capra, bue.<br />

10<br />

PEDRU – Tui ses macca! Ita ti creisi, ca mi depu ponni<br />

pastori? De un ‘egua, de una craba, ita ndi faisi? De unu<br />

burrincu ita ndi fais? Ddu lassaus a ziu Peppeddu… De<br />

unu boi, ita ndi faisi? Po t’incorrai?<br />

LAIZA BEBA – Tu comprare bestiame anche a me. Capra<br />

io mungere, tu comprare asino, trasportare soma; tu<br />

comprare bue, io arare terreno: tuo terreno.<br />

PEDRU – Ma lassamì sa conca in paxi! Ses bennia de<br />

s’Abbissia po cumandai a mimi? Si bolis latti, su<br />

negoziu est prenu; teneus sa macchina, e no serbi su<br />

burrincu; po is terras de arai, teneus su trattori… su boi<br />

ddu feus a fettinasa.<br />

LAIZA BEBA – Io vollere bestiame, abituata Africa,<br />

bestiame, galline, tacchini, oche.<br />

PEDRU – Ti cumprendu, sesi giai tui un’oca. Bestiamini no<br />

nd’as’a biri mai.<br />

LAIZA BEBA – (va in bagno) Pedru vieni dentro, cosa<br />

essere queste due fontanelle vicino camera letto?


PEDRU – Custu est su pixatoju, custu su cagatoju,<br />

mancada xeti su lavandinu po xacua’is pannizzusu.<br />

LAIZA BEBA – (uscendo dalla camera da letto) Il signore<br />

Pedru, pixare dentro fontanelle? Sporcaccione! Tu<br />

andare pixare fuori, pixiare a muro! Capito?<br />

PEDRU – Ind’una matta de moddizzi! Berusu? Ma castiai<br />

unu bellu dannu, custa buddona africana, gei ddu scidi<br />

su galateu. No apprezzada sa comodidadi. De<br />

immo’innantis, candu mi piga gana, bandu a sa tanca de<br />

ziu Antiogu Murru!<br />

LAIZA BEBA – Adesso capito. Ecco perché Laiza sentiva<br />

odore puzzolente, tu fare bisognini dentro fontanella.<br />

Tu maiale, io pulire. Tu andare a fare pupù fuori, via,<br />

via! Vai.<br />

PEDRU – (rivolto al pubblico) Si sighidi aici, custa<br />

buddona dda licenziu subitu. Una grassona africana, chi<br />

bolid’imporri leis e maneras de s’Abbissinia.<br />

Smittimidda Beba! Dosinuncas mi sattas s’enna!<br />

LAIZA BEBA – Cosa vuoi fare Pedru? Cacciare Beba?<br />

Guarda come io bella, corpo modella (saltella). Alta,<br />

gambe dritte, coxia lunga, capelli ricci. E tu vuoi<br />

mandare via Beba? Perché io detesto fontanelle? Io<br />

esprimere mio giudizio, tu fare come credi.<br />

PEDRU – Cumenzausu ‘arrexonai. Sesi unu pagu<br />

11


12<br />

arrettratta: abellu, abellu arribbas a comprendi. Mi<br />

dispraxidi a tinci bogai, pottas arrazza de panorama. E a<br />

nai ca est ancora pipiedda pittia, no est cosa de donnia<br />

dì.<br />

LAIZA BEBA – Vieni Pedru prima di andare a letto,<br />

mangiare cus-cus già pronto.<br />

PEDRU – (assaggia il menù) Custu est coxina po puddas,<br />

però teni sabori bonu.<br />

LAIZA BEBA – Dicevo io buono. Buono cus-cus, io africana<br />

culinaria.<br />

PEDRU – Ad’a toccai a ti ponn’innoi puru culinaria.<br />

LAIZA BEBA – Pedru sbrigati, Beba ha sonno<br />

(coricandosi).<br />

PEDRU – Andausu andausu. Bolu biri a cali costau ti<br />

croccasa. Po mimi destru o sinistru est sa propria cosa.<br />

SCENA II<br />

(Miminu, figlio di Pedru, si reca a fare visita al padre con la<br />

fidanzata, Sara. In casa non trova nessuno).<br />

MIMINU – Babbai no est in domu. Eccu innoi sa crai,<br />

mancu mali. (Entra in casa).


SARA – Castia tui, Miminu, ita bella domu, e nosu si<br />

depeus sposai! Custa domu iad’a fai po nosu. Cicca de<br />

convinci a babbu tu, ca s’isposaus a innoi.<br />

MIMINU – Impossibili, immoi chi babbai teni sa badanti.<br />

Sa domu serbid’a issu, si no teniad’a Laiza Beba,<br />

mancai…<br />

SARA – A Laiza Beba dda feus a timi e ncedda torrausu<br />

rimpatria’in Africa, e sa domu abbarrad’a nosu.<br />

MIMINU – Cicca de cumprendi Sara: sa buddon’Africana<br />

est bella, bruna e manna manna, senza de nasu a<br />

pattata, cun is pilus arricciausu, ogus nieddus<br />

penetratisi. No est leggia, anzis est bella, bellissima, e<br />

penzu chi siada po finzas coraggiosa, po dda fai a timi.<br />

SARA – Dd’aspettausu, dd’olu bir’in facci cussa bellesa<br />

bruna chi mi vantas tui.<br />

LAIZA BEBA – (voce fuori campo) Pedru, Pedru, in casa<br />

abbiamo ospiti, vedi. Essere tuoi parenti?<br />

PEDRU – (arrivando) De seguru, est Miminu cun Sara, sa<br />

sposa. Andaus a biri.<br />

MIMINU – Ah! Ses tui babbai, furiad’ora de rientrai. E sa<br />

brunetta? Dd’asi licenziada?<br />

PEDRU – Chini Laiza Beba? No… est scarriendu sa spesa.<br />

MIMINU – Babbai no dd’as’ancora licenziada? Cussa tinci<br />

13


pappa totu sa penzioni.<br />

PEDRU – Est sa piciocca mia, incappas, na ga mi dda coju.<br />

MIMINU – Babbai beni ca ti presentu sa sposa mia. Pura<br />

razza nostrana bellixedda. Sara! Sara?<br />

14<br />

PEDRU – Prexeri de ti connoxi Sara… però is Africanas no<br />

funti de fuliai. (Arriva Beba) Sara ti presentu sa piciocca<br />

mia. Laiza, custa est Sara, sa sposa de Miminu.<br />

LAIZA BEBA – Io Laiza Beba, badante, piacere conoscere<br />

Sara.<br />

SARA – Piacere mio.<br />

MIMINU – (tirando il padre da una parte) Deu cun Sara<br />

furiasu fendu progettusu po si cojai, ma no teneus<br />

domu: boganci sa brunetta e sa domu est totu po nosu,<br />

e po tui puru babbai!<br />

PEDRU – No creu Miminu… ciccadì domu, fillu miu, custa<br />

domu serbid’ancor’a mimi. No seu becciu, tengiu<br />

appena cincuanta annusu.<br />

LAIZA BEBA – (capisce che vogliono la casa) Tu Sara, vai a<br />

cercare altra casa, questa casa fra poco essere la mia<br />

casa.<br />

SARA – Questa casa è di Miminu, il figlio di Pedru, mio<br />

fidanzato.<br />

MIMINU – Questa casa è casa mia!


LAIZA BEBA – Questa casa essere di Pedru. Pedru,<br />

fidanzato mio. Presto marito mio. Questa casa essere di<br />

Laiza Beba.<br />

SARA – Andaus Miminu, seus fendu carraxu po nudda.<br />

MIMINU – (andando via) Custas africanas, mesu biancas e<br />

mesu nieddas, funti peus de is pibizzirisi, inguni ancà<br />

passanta s’appicciganta… nd’arrasiganta totu.<br />

SCENA III<br />

(Le cattive abitudini di Laiza Beba fanno irritare la<br />

sensibilità di Pedru).<br />

LAIZA BEBA – Euro 0,50 + euro 0,20 + 0,30 + 0,80: soldi<br />

spiccioli da conservare nel salvadenaro. Tu Pedru, dare<br />

a me soldi spiccioli, io conservare spiccioli.<br />

PEDRU – Nara Beba, ita ‘olis fai che a nonnu miu<br />

Srabadori, chi apustis mottu, is fillusu nd’anti xorroccau<br />

sa domu po ciccai su scusroxu.<br />

LAIZA BEBA – Cosa essere scusroxu? Dinai? Io conservare<br />

salvadanaio, meglio banca!<br />

PEDRU – Ita ses’imboddiendu Beba? In Abbissinia su dinai<br />

lassau in domu ndeddu furanta is beduinusu. In sa<br />

15


anca no, funti dinais segurusu, assigurausu e, imprusu,<br />

ti donanta s’interessu.<br />

16<br />

LAIZA BEBA – Tu soldi banca? Banca, conti e conti, tu<br />

perdere capitale. Stato mangiare capitale. Soldi<br />

salvadenaro, niente perdite, soldi sicuri.<br />

PEDRU – Tandus po custa, su progressu no serbid’a<br />

nudda. Sa banca, sa modernidadi, is comodidadisi.<br />

(Rivolto a Laiza Beba) Tui Beba, sesi antiga che sa<br />

mamma ‘e su cuccu!<br />

LAIZA BEBA – Anche Africa antica, senza su cuccu. Però<br />

poco sprecona. Abbisinia fare economia.<br />

PEDRU – Economia pagu. Corpus ancà sesi orbexia, lass’a<br />

perdi! Hoi ca est sabudu, tocca Beba ca feus pulizia<br />

corporali.<br />

LAIZA BEBA – Cosa fare? Pulizia corporale?<br />

PEDRU – Bagno, doccia, lavare la pancia.<br />

LAIZA BEBA – Lavare corpo? No! No no! Sapone ostruire<br />

pori. Sudore proteggere pelle, io essere sana.<br />

PEDRU – Sporcacciona. Assumancu is proccus infoxanta.<br />

Ma custa timi s’acua che su dimonius a s’acua Santa!<br />

PEDRU – (inizia a fare la doccia) Beba beni, ca mi<br />

sfrigongias sa schina!<br />

LAIZA BEBA – Tu chiudere rubinetto acua, io venire da te,


portare detersivo polvere bianca per fare pulizia, va<br />

bene?<br />

PEDRU – Polvere bianca? Ita ti creisi ca seu unu stracciu<br />

de coxina. (Tra sè) Immoi, Beba si sbregungidi ca seu<br />

spollincu…<br />

LAIZA BEBA – Io no avere vergogna, in Africa tutti nudi.<br />

Nudi colpa caldo africano.<br />

PEDRU – Ammarolla, funti comenti muzioneddus<br />

studausu, genti nuda che is bremisi de muntronaxu,<br />

senza de bistiris in perriasa, no teninti bistirisi, e tiranta<br />

in ballu sa basca, po si giustificai ca funti spollincusu.<br />

SCENA IV<br />

(Pedru scopre che la fidanzata di Miminu è incinta. Il<br />

ragazzo chiede aiuto al padre per sposarsi).<br />

MIMINU – Seu benniu ancà ses tui babbai. Srogu miu e<br />

sroga mia, connaus e parentis de Sara m’anti fatt’a beffa.<br />

Nd’anti fattu de burdellu po ai postu incint’a Sara!<br />

PEDRU – Spereus chi siada maschixeddu nebodeddu miu.<br />

Is parentis de Sara lassaddus bradaloccai, cun su<br />

tempus s’ant’a cittiri.<br />

17


LAIZA BEBA – Beata Sara incinta, io poverina ancora<br />

bambina…<br />

MIMINU – Comenti adessi a nai… ma Beba no crocca cun<br />

tui babbai?<br />

PEDRU – Laiza Beba esti ancora pipiedda, cruppa de sa<br />

stregonerìa fatta de su stregoni Africanu!<br />

MIMINU – Ma tandus no connoxi omini e…<br />

PEDRU – Esti aici, si depidi operai.<br />

18<br />

MIMINU – Po torrai a cantu t’apu nau po Sara, issa si<br />

bolidi sposai e deu no tengiu domu. Comenti fazzu?<br />

Ohi! Ohi! Sa conca mia!<br />

SARA – Babbu Pedru pensanci tui.<br />

LAIZA BEBA – Pedru, noi abbiamo una stanza in più.<br />

PEDRU – Immoi chi nci penzu, tenid’arrexoni Beba.<br />

Ascutta Miminu, cojaisì. Beneindi a domu, s’eus<br />

arrangiai.<br />

SCENA V<br />

(Laiza Beba è sola a casa. Miminu e Sara sono fuori paese.<br />

Pedru è impegnato nella sua piccola azienda. Ad un tratto<br />

qualcuno bussa alla porta).


FELIPPA – Laiza, apri la porta, sono io la tua amica<br />

Felippa.<br />

MADDOCCA – Apri Laiza, ci sono anch’io Maddocca.<br />

19<br />

LAIZA BEBA – (tra sé) Queste sono venute per rovinarmi!<br />

Sanno che sono fidanzata… Aspettate, care ragazze. Io<br />

cercare chiavi porta. (Aprendo la porta) Felippa,<br />

Maddocca, venite! (Dopo averle baciate) Venite, mio<br />

padrone uscito, io essere sola in casa.<br />

FELIPPA – Tu fare badante uomo vecchio? Io badante<br />

giovane donna; non solo badante, fare schiava in casa<br />

sua: lavare piedi, massaggiare, lavare, mattino sera e<br />

notte, tutto fare!<br />

MADDOCCA – Io badare marmocchio cinque anni, padre<br />

sporcaccione, moglie lavorare fuori città. Lui sporcare<br />

mio letto.<br />

LAIZA BEBA – Perché tu, Felippa, lavorare notte?<br />

FELIPPA – Mia padrona sporcacciona, lavorare,<br />

passeggiare notte, io fare servizio portinaia.<br />

LAIZA BEBA – Tu Felippa, figlia “Tribù Orso Bianco”,<br />

anche tu avere stregoneria?<br />

FELIPPA – Anch’io avere stregoneria… Stregone sarto<br />

chirurgo. Cucito, cucito, cucito! Maddocca avere


padrone sporcaccione.<br />

20<br />

MADDOCCA – Tu fortunata, Laiza Beba, sposare uomo<br />

bianco, uomo bello…<br />

LAIZA BEBA – Uomo bianco Pedru, alto robusto, mio<br />

uomo, mio gusto.<br />

FELIPPA – Tu senza cioccolato in casa, mangiare cus-cus<br />

vero?<br />

LAIZA BEBA – Io mangiare carne, pesci, pietanze gustose,<br />

Pedru innamorato di Laiza.<br />

MADDOCCA – Ancora poche settimane, io scendere<br />

Africa, sposare cioccolato, fare tanti cioccolatini.<br />

FELIPPA – Io sfortunata. Io uccidere stregone sarto<br />

chirurgo, lui fatto a me stregonerìa. Avanti, preghiamo!<br />

LAIZA BEBA – Qui peccato uccidere fratello: Alah avere<br />

aperto inferno di fuoco.<br />

FELIPPA – Tu sai, Beba, noi avere per Dio, sole di fuoco.<br />

Avanti, camminare in ginocchio. Io uccidere stregone.<br />

Camminare in ginocchio. Sole cocente bruciare<br />

stregone. Alah! (Laiza, Maddocca e Felippa in ginocchio,<br />

pregano. Ognuna di loro ha in mano una candela<br />

accesa).<br />

PEDRU – (rientra a casa). Nara Laiza Beba, it’esti totu<br />

custa genti preghendu ingenugada? Ecchini funti


cussasa a tuveddu in terra, culu a susu, cun sa candela<br />

in manus?<br />

LAIZA BEBA – Queste ragazze, sorelle africane, pregare il<br />

Sole, bruciare stregone sarto chirurgo africano.<br />

(Rincominciano a pregare). Alah! Sole cocente bruciare<br />

stregone.<br />

MADDOCCA – Sole di fuoco bruciare stregone cattivo!<br />

Alah! Alah!<br />

PEDRU – Si sighinti a pregai, cun custa basca chi est<br />

fendu, aturu che bocciri su stregoni, morint’issas, cun sa<br />

temperatura a 39 gradusu.<br />

MADDOCCA – Trentanove gradi? Africa 60 gradi. Noi<br />

pregare, bruciare stregone cattivo! Alah! Alah!<br />

LAIZA BEBA – Tu Pedru avere caldo? Noi avere caldo, se<br />

tu andare Africa, bruciare pelle bianca, diventare ‘Orso<br />

Bruno’, tu conoscere stregone sarto chirurgo cattivo?<br />

FELIPPA – (inizia da capo) Sole di fuoco, bruciare stregone<br />

africano cattivo! Alah! Alah!<br />

LAIZA BEBA – Bruciare la lingua stregone Africano<br />

cattivo! Alah! Alah!<br />

MADDOCCA – Bruciare occhio di lince.<br />

FELIPPA – Bruciare anche la mano!<br />

PEDRU – Funt’in genugu preghendu su soli, po abbruxai<br />

21


22<br />

su stregoni. Su soli est tramontau giai de un’ora! Su<br />

stregoni, toccad’a ddu bocciri a croppus de marroni! No<br />

depeis spreccai tempus in preghieras.<br />

LAIZA BEBA – Tu sole potente, quando esci dall’oriente,<br />

bruciare stregone africano cattivo. Alah! Alah!<br />

PEDRU – (rivolto a Laiza Beba) Ma custas in genugu<br />

ant’abarrai a prandi cun nosu?<br />

LAIZA BEBA – No Pedru, loro vanno via subito.<br />

FELIPPA – Ciau Laiza.<br />

MADDOCCA – Ciau Laiza, io partire Africa, tornare<br />

prossimo anno.<br />

PEDRU – Ndi tenis de amicizia! Una est bellixedda<br />

africana infoddinada. S’atara est pagu pagu vistosedda,<br />

ma funti allosingiadas che sa genti africana.<br />

SCENA VI<br />

(Dopo essersi sposati, Miminu e Sara si trasferiscono a casa<br />

di Pedru).<br />

MIMINU – (discorre con la moglie) Sa mobiglia e sa<br />

biancherìa nosta est totu innoi: lettu scoxau, cadiras,


23<br />

mesixedda, frucchittas, culeras, prattusu, gotteddus,<br />

magliettas, camisas, crapittas, mudandas, cappeddu e…<br />

muncadoreddu!<br />

PEDRU – Banda beni aici. Po sa cosa de pappai, nci penzu<br />

deu cun Beba. No depeis comporai nudda. Una cosa<br />

s’avvertu, però, no scontriesi a Laiza Beba, trattaidda<br />

beni, no bolu chi sindi bandidi (si allontana).<br />

SARA – Custa mesu niedda no mi praxidi. Donnia otta chi<br />

m’accostu a issa, est comenti chi m’accosti a unu<br />

scimmioni!<br />

MIMINU – As’intendiu a babbai? Trattaidda beni. Nosu<br />

feus unu sforzu e dda trattaus beni.<br />

LAIZA BEBA – (entra) Voi avete sporcato cucina, io pulire,<br />

pulire, pulire cucina, voi sporcare salone, io pulire<br />

pulire, pulire salone. Voi sporcare cucina due volte, voi<br />

pulire cucina due volte, io sporcare salone, io pulire<br />

salone. Io stufa, pulire, pulire, pulire!<br />

MIMINU – Restiamo in pace… Se sporchi tu pulisco io, se<br />

sporco io pulisci tu.<br />

SARA – Oppure se sporchi tu pulisci tu, se sporchiamo noi<br />

puliamo noi.<br />

LAIZA BEBA – Io dico: non sporcare nessuno, restare tutto<br />

pulito.<br />

PEDRU – (entra) Laiza Beba, vieni, ti bolu chistionai!


24<br />

LAIZA BEBA – Anch’io voglio chistionai. Tu rimproverare<br />

tuo figlio: lui sporcaccione!<br />

PEDRU – Tu non bisticciare con Sara e Miminu. Chistionu<br />

deu, tui no t’intromittasa.<br />

LAIZA BEBA – Io non parlare perché africana? Stregone<br />

non aver cucito bocca. Occhio aperto vedere bene; io<br />

orecchio aperto, ascoltare quello che dice. Io guardare<br />

quello che si fa.<br />

PEDRU – Su stregoni ad’isbagliau cosidura. Ti depia cosiri<br />

sa ‘ucca! Senza de ti forroga’in perriasa.<br />

LAIZA BEBA – Io nervosa, avere paura. Io scappata Africa,<br />

Salasiè fidanzato cioccolato, promesso sposo, geloso, lui<br />

volere sposare me, io sposare te Pedru.<br />

PEDRU – Se tu partire Africa, a innui bandas?<br />

LAIZA BEBA – Io non volere andare Tribù Orso Bruno…<br />

capanna fatta sterco di bue, coricare per terra, come tuo<br />

cane!<br />

PEDRU – Bai bai Laiza Beba, ca su stregoni tindi sega sa<br />

stregonerìa chi t’ha fatt’a pittia. Bai! Bai!<br />

LAIZA BEBA – No Pedru, io volere a te per marito. Tu<br />

coricare a letto, tu avere cappello, giacca, pantaloni,<br />

scarpe. Salasiè, lui nudista!<br />

PEDRU – Mellusu. No timi ca perdi tempus a si spollincai!


25<br />

Tuo promesso sposo senza mutande, vero?<br />

Sporcaccione!<br />

LAIZA BEBA – Salasiè girare villaggio nudo, lui uomo<br />

selvaggio, uomo cattivo.<br />

PEDRU – A trattallu in forasa, bellixeddu! Uomo bello<br />

Salasiè?<br />

LAIZA BEBA – Salasiè cioccolato, naso enorme, brutto,<br />

brutto, brutto.<br />

PEDRU – Tandus mi ‘olis nai, ca no ti praxidi.<br />

LAIZA BEBA – Io razza sarda, razza bianca, mio bisnonno<br />

villaputzese.<br />

PEDRU – Gei no astessi macca? E middu naras immoi?<br />

LAIZA BEBA – Mio bisnonno cognome «Arba», mia<br />

bisnonna razza nera, piccola Mau Mau.<br />

PEDRU – Sa giustizia ti tiridi! Custa est propriu bastarda!<br />

Adessi parenti de Antiogheddu Arba… castiendu beni,<br />

sa sorri Carmellina dd’assimbillada. Bessu a ciccai is<br />

parentesi de Laiza Beba. (Esce).<br />

SCENA VII<br />

(Dopo aver girato il paese in lungo e in largo alla ricerca dei


26<br />

parenti di Laiza Beba, Pedru torna a casa verso l’ora di<br />

cena).<br />

PEDRU – Laiza, est pronta sa xena?<br />

LAIZA BEBA – Che ti piaccia o no devi mangiare cus-cus.<br />

Tu non avere comprato carne.<br />

PEDRU – Cus-cus. Coxina de proccusu! Cus-cus… Ma no<br />

ses bona a fai faa buddia, fravaria, gentilla, cixiri cun<br />

ossus de proccu? No scisi fai aturu che Cuscus, e<br />

cuscus.<br />

LAIZA BEBA – Tu cercato? Tu trovato parenti a Laiza<br />

Beba?<br />

PEDRU – Una pariga, Peppi Arba a mustazzus trottoxaus,<br />

su fillu Pasqualinu a braba manna, sa sorri Mariuccia,<br />

niedduzza che a tui, e Carmellina cun is pilus<br />

arricciausu, t’assimbillada.<br />

LAIZA BEBA – Allora io Sarda, non andare più Africa<br />

calda, gente nera, Mau Mau. Io razza bianca, io razza<br />

progredita, vero? Sard’africana.<br />

PEDRU – Furiast’ammesturada prima, immoi cun sa<br />

bisnonna tua niedda, sesi mesu e mesu.<br />

LAIZA BEBA – Cosa vuol dire mesu e mesu?<br />

PEDRU – Boli nai, ca sesi ammesturada. Mesu niedda e


27<br />

mesu bianca. Cunsiderendu ca is sardus funti arabus de<br />

Babilonia… tenis su vantaggiu de no essi araba!<br />

LAIZA BEBA – Meglio Arabo che cioccolato… qui bambini<br />

belli, senza pancia grossa.<br />

PEDRU – Gei ddu sciu, ca is pipius Africanus funti<br />

prinzettusu.<br />

LAIZA BEBA – Perché voi Italiani ricchi non dare soldi<br />

Abbissinia povera?<br />

PEDRU – Nara Laiza! Su chi bolis fai tui est politica, deu<br />

no seu politicanti, e nemancu tui. Ma si sighisi a<br />

chistionai de politica, in chistionis diventas ‘pidanciula’.<br />

Peus de is femmineddas de Seddori!<br />

LAIZA BEBA – Io non capire ‘pidanciula’! Cos’è, cus-cus<br />

sardo?<br />

PEDRU – Su pidanciulai est mandiari cosa ch’is<br />

femmineddas agattanta in sa bia, pappanta, inguttinti e<br />

digidinti, e poi ndi caccianta cussa cos’appiccigosa, chi<br />

ant’inguttiu, po alimentai su scandulu, e fai mali a<br />

genti. Fueddus malus e appiccigosusu.<br />

LAIZA BEBA – Io non capire. Io no dire più niente. Io solo<br />

dire che sono stufa aspettare.<br />

PEDRU – Ita depis aspettai? Su trenu?<br />

LAIZA BEBA – Io stufa d’aspettare operazione. Troppo


tempo bambina.<br />

28<br />

PEDRU – Po ammanniai bai e naraddu a Professor<br />

Cubeddu, paridi chi sia po maju su ricoveru.<br />

LAIZA BEBA – Allora mese di giugno noi sposare.<br />

PEDRU – Pigas pagu tempus po preparai su matrimoniu.<br />

Ita tenis pressi?<br />

LAIZA BEBA – Tu Pedru credere difficile togliere<br />

stregoneria? Stregoneria fatta da stregone sarto<br />

chirurgo!<br />

PEDRU – T’apu nau ca toccad’a pregontai a professor<br />

Cubeddu, chi est in sa clinica de Casteddu.<br />

LAIZA BEBA – Sposo africano pretendere sposa pura.<br />

Stregone Sarto chirurgo compiere stregoneria, sotto<br />

capanna fatta sterco di bue.<br />

PEDRU – E cun custu ita bolis nai? Labai ca custa<br />

chistionada de operazionis, comenti chi siada unu<br />

monumentu de marmuri fattu a croppus de scrafeddu!<br />

LAIZA BEBA – Tu fare scultura? Lavorare marmo?<br />

Stregone africano lavorare solo gambe di donna.<br />

PEDRU – Gambe di donna? Mi dispraxidi ca innoi no<br />

ncindadi de stregonis, ma ndiant’a boli una passàda de<br />

stregoneria certas femmineddas chi connoxu deu…<br />

LAIZA BEBA – Allora anche tu cercare donna sicura? Io


donna sicura, tu ringraziare stregone africano.<br />

PEDRU – Mancai ddi cali gutta! Beh… ringrazu si e no.<br />

SCENA VIII<br />

29<br />

(Laiza Beba va ad operarsi a Cagliari presso la clinica del<br />

Professor Cubeddu. Torna a casa dopo una settimana).<br />

SARA – Asi biu Miminu, Laiza camminada zoppi, zoppi,<br />

paridi ca dd’ha mussiada unu cani.<br />

MIMINU – Dd’anti fattu un’operazioni!<br />

SARA – Unu sbuidamentu?<br />

MIMINU – No. Babbai ha nau ca Laiza, po usanza<br />

Africana, dd’anti stregada! Una cosa chi faint’is<br />

stregonis de cussu logu: inguni su stregoni est maistu<br />

de pannu e chirurgu!<br />

SARA – Gutta sirena ddi calidi a su stregoni! Mancu mali<br />

ca no seu naxia in Africa ai pattis de s’Addisabebba,<br />

dosinò… ianta stregau a mimi puru!<br />

MIMINU – Su mesi ch’intrada, a nau babbai ca si cojanta...<br />

SARA – Faimì accumprendi… su stregoni africanu, ita<br />

faidi? Cosidi, appiccigada, spiccigada, tuppada e


istuppada… cun sa stuppa?<br />

30<br />

MIMINU – Ti dd’apu nau prima, po garanzia de sa<br />

puridadi.<br />

SARA – Garanzia po chini?<br />

MIMINU – Po su sposu: dda promittinti de piticca.<br />

SARA – Ma cun Laiza no ha funzionau: ita sind’ha fattu de<br />

s’Africanu nieddu promittiu?<br />

MIMINU – Est abbarrau in Africa e Laiza s’est fuìa. Immoi<br />

esti cittadina italiana; a su sposu promittiu ddi nanta…<br />

Salasiè e aspettada chi Laiza torrid’in Abbissinia, po ddu<br />

sposai.<br />

SARA – E si Laiza no rientrada, ita succedidi?<br />

MIMINU – Benid’issu a ndedda pigai!<br />

SARA – Un’arrabiu! E sidd’agatta cojada? Sindi<br />

torrad’andai cheri, cheri?!<br />

MIMINU – Castiadda! Camminad’ancora zoppi zoppi. Esti<br />

scoxada che una rana. Si beni Salasiè dda sperdidi!<br />

SARA – Dda sperdidi… a scimitarra?<br />

MIMINU – Aspettaus chi bengiada: eusu a biri ita<br />

succedidi. De seguru Salasiè nci torrad’in Africa scoau.


SCENA IX<br />

(Pedru e Laiza Beba decidono di sposarsi e organizzano il<br />

viaggio di nozze. Nel frattempo Salasiè, il promesso sposo di<br />

Laiza Beba, sbarcato in <strong>Sardegna</strong> da clandestino, cerca<br />

Laiza a casa di Pedru. Trova il portone di casa chiuso, forza<br />

una finestra ed entra).<br />

PEDRU – Andiamo Laiza, ci sposiamo e parteus po<br />

s’Africa: abisitaus is parentis tusu, de sa Tribù dell’Orso<br />

Bruno. Antessi cuntentus de si biri…<br />

LAIZA BEBA – Pedru tu pazzo! Salasiè furioso! Essere<br />

vendicativo! Quello uccidere Pedru e Laiza. Lui<br />

lanciatore di coltelli. Lui campione lancio coltelli!<br />

PEDRU – Fogu dd’abbruxidi! Tandus andaus a Roma!<br />

Inguni no ddu esti nè Salasiè e mancu Neroni. Parteus e<br />

basta. (Salutano e partono).<br />

MIMINU – Auguri… buon viaggio!<br />

SARA – Auguri, divertitevi!<br />

MIMINU – Babbai est torrau picioccheddu pittiu…<br />

SARA – Issa, s’Africana, est totu emozionada!<br />

MIMINU – Scumittis Sara, ca babbai ndi torrada cund’unu<br />

fradixeddu miu.<br />

SARA – Chi adessi su ziu de filixeddu nostu…<br />

31


MIMINU – Andaus Sara a bisitai is parentis nostusu a<br />

Santu Idu.<br />

32<br />

SALASIE’ – (nella mano destra ha un’arma, nella mano<br />

sinistra un feticcio africano) Laiza? Laiza Beba? Laiza?<br />

Amore… Laiza Beba, amore, amore mio, Laiza Beba<br />

amore africano. Non ci sei? Tu fuori paese? Io ritornare.<br />

Lascio questo ricordo, tu capisci: feticcio Tribù Orso<br />

Bruno portare fortuna. Ciau Laiza Beba. (Esce).


A T T O S E C O N D O<br />

SCENA I<br />

(Laiza Beba è seduta in un angolo della camera e piange).<br />

PEDRU – Laiza Beba, poita prangisi? Penza de t’alligrai, ca<br />

no ti bolu biri aici trista. Ita tenisi?<br />

33<br />

LAIZA BEBA – Hai visto Pedru? Feticcio. Salasiè avere<br />

portato Feticcio a casa nostra… lui venuto questa casa;<br />

Laiza Beba triste!<br />

PEDRU – Duncasa no dda mottu sa pesti niedda, a cussu<br />

beduinu! Est bennìu finzas’a domu nosta, cussu cani…<br />

Mi faidi un’arrabiu! Si torrada ndeddi segu su zugu!<br />

LAIZA BEBA – Lui nervoso: minaccia portarmi Africa,<br />

quando ritorna.<br />

PEDRU – Si Salasiè torrad’a benni a domu, ddu stampausu<br />

a prumu, e nceddu spedeusu a su Negusu indunu baullu<br />

zingau.<br />

SARA – (entra con Miminu) A S’Africanu!? Ita benidi a fai a<br />

domu cussu crabonaxu?<br />

MIMINU – Chini?! Su vuccumprà! Po iscusa, ndi boli po


diaderusu furai a Laiza Beba?<br />

PEDRU – Ad’a benni a pigai croppusu!<br />

MIMINU – Comenti eisi scipiu ca Salasiè est in <strong>Sardegna</strong>?<br />

SARA – Ddu bisi custu pupazzu: dda bettiu Salasiè.<br />

MIMINU – Bettiu a domu?<br />

34<br />

SARA – Ohiamomia! Gei no ad’a boli benni a ponni luttu<br />

in domu nosta!<br />

LAIZA BEBA – Io avere paura: stregone sarto chirurgo fare<br />

stregoneria, magìa nera. Uccidere noi.<br />

PEDRU – Prima chi Salasiè torrid’a domu, toccad’a<br />

s’organizzai. Isprangausu is gennasa e is fantanasa, e<br />

allarmaus su portali.<br />

MIMINU – Comenti artista, po fai custu traballu,<br />

connox’unu certu Peppeddu Ferreri: un’artista in<br />

gamba!<br />

PEDRU – Peppeddu Ferreri? N’asa ch’adessi capassu a fai<br />

custu serviziu? Bai e zerriaddu…<br />

MIMINU – Babbai bandu crasi a mangianu, ca su<br />

dominigu no traballada.<br />

PEDRU – Mi seu postu ind’unu bellu pastissu! Nd’eusu a<br />

biri bellasa.


SCENA II<br />

35<br />

(Un amico di Pedru che risiede ad Addisabeba, Ninnicu<br />

Argiolu, giunto in <strong>Sardegna</strong>, avvisa la famiglia di Laiza che<br />

Salasiè è partito dall’Abbissinia, clandestino, diretto verso la<br />

<strong>Sardegna</strong>).<br />

ARGIOLU – (bussa alla porta di Pedru) Innoi bividi Pedru<br />

Casu? Permesso, pozzu brintai?<br />

PEDRU – Seu deu, Pedru Casu. Brinti, su strangiu. Ita<br />

cumandada?<br />

ARGIOLU – Deu seu Ninnicu Argiolu de Ballau e seu<br />

benniu in feriasa de s’Abbissinia e ddi depu cunzegnai<br />

custa littera scritta de su babbu de Laiza Beba chi deu<br />

connoxu beni. Creu chi cuntengiada unu messaggiu<br />

importanti.<br />

PEDRU – (apre la lettera) Custa littera est scritta de genti<br />

beduina… de genti Africana! Beba podis benni po unu<br />

minutu. (Rivolto al nuovo venuto) Custa est Laiza Beba,<br />

sa filla de s’amigu su.<br />

LAIZA BEBA – Piacere conoscerlo.<br />

ARGIOLU – Suo padre mi ha molto parlato di lei, sta bene<br />

e le manda molti saluti.<br />

LAIZA BEBA – Sono molto contenta.


36<br />

ARGIOLU – Si depu avverti ca Salasiè est perigulosu.<br />

Signor Manuelu m’ha pregau de dd’abillai sa domu. Dda<br />

teni cun fustetti, Signor Pedru, ndi depi furai a Laiza<br />

Beba. Donai attenzioni. Deu m’ap’a fai biri a su<br />

momentu opportunu.<br />

PEDRU – Ti ringraziu Ninnicu Argiolu. Ti pozzu zerriai de<br />

tui?<br />

ARGIOLU – Comenti no. Bah! Immoi mindi bandu. A si<br />

biri sanusu. A si biri!<br />

PEDRU – A si biri sanusu!<br />

MIMINU – Chini furia su strangiu?<br />

PEDRU – Unu certu Ninnicu Argiolu de Ballau. Unu chi<br />

controllada is mossas de Salasiè.<br />

MIMINU – Corpus anch’est naxiu, custu Salasiè! Est peus<br />

de unu Talebanu de s’orienti.<br />

LAIZA BEBA – Io dire Salasiè cattivo!<br />

PEDRU – Salasiè si torrad’a domu, agattada pani po i<br />

dentis suasa.<br />

SCENA III<br />

(Felippa e Maddocca, le amiche di Laiza Beba, recatesi a


fare visita alla sposa, la trovano triste e sconsolata a causa<br />

dell’arrivo di Salasiè).<br />

FELIPPA – (bussano alla porta) Apri Laiza. Siamo noi,<br />

Felippa e Maddocca!<br />

LAIZA BEBA – Entrate care amiche. (Si abbracciano). Vi<br />

trovo bene. Tu, Maddocca, non sei partita per Africa?<br />

MADDOCCA – Partita e ritornata e porto buone notizie:<br />

stregone morto bruciato.<br />

37<br />

FELIPPA – Nostre preghiere in ginocchio ucciso. Adesso<br />

pregare per morire moglie stregone. Avanti in<br />

ginocchio.<br />

LAIZA BEBA – …Sole cocente, lampi tuoni, tempesta,<br />

bruciare moglie stregone. Alah!<br />

FELIPPA – Io mai partire per Africa… Tu incinta, Beba? Io<br />

vecchia. Tu come avere fatto non più bambina? Hai<br />

pregato Alah!?<br />

LAIZA BEBA – Letto ospedale, Professor Cubeddu, Beba<br />

non più bambina.<br />

MADDOCCA – Tu Felippa, andare in Africa togliere<br />

stregonerìa?<br />

FELIPPA – Io andare in Africa, uccidere moglie stregone.<br />

Sole infuocato bruciare moglie stregone. Alah! Alah!


38<br />

LAIZA BEBA – Sole cocente, lampi, tuoni, tempesta,<br />

bruciare moglie stregone. Alah! Alah!<br />

PEDRU – Funti torradas! E postas in genugu chei s’atara<br />

otta, mancu chi nci fessi Sa Mecca in domu mia!<br />

LAIZA BEBA – Tu Pedru, uscire fuori, noi pregare Alah!<br />

PEDRU – (uscendo) Bella cosa… is de foras nci boganta<br />

cussus de cotti!<br />

LAIZA BEBA – Io triste, fidanzato promesso Salasiè<br />

sbarcato in <strong>Sardegna</strong>. Lui vuccumprà!<br />

FELIPPA – Mai Calipso venire in <strong>Sardegna</strong>, lui timido. Mio<br />

cioccolato buono!<br />

MADDOCCA – Io pregare per voi. Alah!<br />

LAIZA BEBA – Salasiè venuto in <strong>Sardegna</strong>… prendere<br />

rapire Beba. Io triste: lui cattivo.<br />

FELIPPA – Noi pregare, sole cocente bruciare Salasiè e<br />

Calipso!<br />

MADDOCCA – No Calipso no. Io pregare per voi.<br />

FELIPPA – Noi adesso andare via. Ciau Laiza.<br />

MADDOCCA – Ciau Laiza.<br />

LAIZA BEBA – Ciau care amiche.<br />

PEDRU – Ah, sindi funti andadas! Fai biri Laiza, as’a pottai<br />

is genugus scroxausu.


SCENA IV<br />

39<br />

(Per timore che Salasiè si faccia nuovamente vivo, Pedru fa<br />

blindare tutte le porte e le finestre di casa e fa costruire due<br />

corazze antiproiettile, per sè e per il figlio, dall’artigiano<br />

Peppeddu Ferreri).<br />

PEDRU – Ascutta beni, Miminu, bandu a m’impostai a<br />

craru de sa domu, abottas no bengiada cussu disgraziau<br />

de Salasiè.<br />

MIMINU – Miserabili! Si benidi ddi cassu su zugu in<br />

s’enna… ddi fazzu zerriai a chini bendi poddini, si<br />

provad’a benni!<br />

SARA – Tui no fais propriu nudda! Gei no as’a boli morri<br />

po manu de un’africanu beduinu. Lassa chi sia babbu tu<br />

a fai sa lotta cun Salasiè.<br />

PEDRU – (ritorna) Tenidi arrexoni Sara, seu deu chi ddu<br />

depu fronteggiai! A Laiza Beba no ddi depi toccai<br />

manc’unu pilu, unu che unu… ddu sciorbeddu si<br />

faid’una mossa sbagliada!<br />

LAIZA BEBA – Tutta colpa mia, essere io la causa. Lui<br />

pretende moglie bambina. Io, sua promessa sposa,<br />

essere incinta.<br />

PEDRU – Promittia sposa una balla! Eis a biri ca Salasiè nci<br />

bessidi scoau e bandada a Casteddu po rafforzai sa


andiera Sarda cund’unu moru imprusu!<br />

40<br />

MIMINU – O babbai? Est segur’a su centu po centu, custa<br />

corazza fatta de s’artista Peppeddu Ferreri appoderada?<br />

PEDRU – Segura iadessi: cun cincu millimetrusu de<br />

spessori! Azzraxu garantìu de s’artista Peppeddu<br />

Ferreri.<br />

SARA – Cantu corazzas teneusu?<br />

MIMINU – Duasa: po fai sa guardia bastanta.<br />

PEDRU – Teneus corazzas e armasa.<br />

MIMINU – Armas e caga-fogu! Innui ddu tenis is<br />

archibusu, babbai?<br />

LAIZA BEBA – Cosa essere s’archibusu?<br />

PEDRU – Unu caga fogu.<br />

LAIZA BEBA – Io non capire questi nomi: archibusu<br />

cagafogu?<br />

PEDRU – Sparare: bum, bum, bum! Per sparare a Salasiè.<br />

Capito Beba? Caga-fogu!<br />

LAIZA BEBA – Se lui sparare, tu sparare: caga-fogu bum,<br />

bum, bum.<br />

MIMINU – No dd’ad’a benni a conca a sparai! Si nci<br />

provada nceddu torrausu in Africa in baullu ferrau...<br />

LAIZA BEBA – Mio padre ha detto Salasiè molto


arrabbiato. Innamorato di Laiza Beba, lui cattivo<br />

beduino.<br />

PEDRU – Io innamorato di Laiza Beba… lui beduino. Tu<br />

Laiza pobidda mia!<br />

LAIZA BEBA – Io innamorata di Pedru Casu. Pedru, tu mio<br />

marito.<br />

PEDRU – Andausu a biri comenti finidi custa pretesa.<br />

SCENA V<br />

(Salasiè è sbarcato in <strong>Sardegna</strong> insieme all’amico Ninnicu<br />

Argiolu).<br />

SARA – Miminu, asi notau unu nieddu a sacchitt’a coddu<br />

chi girada per’i bias de bixinau, gei no adessi Salasiè?<br />

MIMINU – Podidessi, si ddu torras a biri ammostaddu a<br />

Laiza Beba. Issa ddu podi riconnoxi.<br />

41<br />

PEDRU – Est passendu unu nieddu disgraziau a sacchittu<br />

a coddu. Prestu Laiza, castiaddu. Beni a sa fantana. Est<br />

issu?<br />

LAIZA BEBA – (terrorizzata) E’ lui, è Salasiè, sono sicura.<br />

Io vado a nascondere! (Si mette sotto il tavolo).


42<br />

PEDRU – Tui Miminu, bessi e bai a ddu pregontai.<br />

Pregonta chin’esti e ita cosa faidi.<br />

LAIZA BEBA – (esce dal nascondiglio). No, no essere lui…<br />

adesso che ricordo Salasiè zoppicare.<br />

MIMINU – (entra in casa) No est issu, no est Salasiè, ha<br />

nau ca ddi nanta Calipso.<br />

SARA – It’ha nau ?<br />

MIMINU – Ha nau ca ddi nanta Calipso.<br />

LAIZA BEBA – Calipso? Calipso essere sposo promesso<br />

Felippa, io avvertire Felippa. (Rivolta a Miminu) Cosa<br />

vendere Calipso?<br />

MIMINU – Bendidi arraccadas, cateninas, orologiusu,<br />

cicchinacchisi.<br />

LAIZA BEBA – Cosa essere cicchinacchisi… Cianfrusaglia?<br />

PEDRU – Dd’asi pregontau de innui benidi?<br />

MIMINU – De s’Abbissinia. M’ha nau: ‘io venire Africa,<br />

Addisabeba’.<br />

PEDRU – Parenti de cussu mottu de famini de Salasiè ?<br />

Mindi tiru custa corazza ca mi rincracca sa schina…<br />

Accidenti a Salasiè! A s’Abbissinia e a Peppeddu Ferreri<br />

puru, ca m’ha fattu custa corazza troppu grai!<br />

LAIZA BEBA – Salasiè matto, io avere paura!


43<br />

PEDRU – Nosu sind’andausu… andausu a bivi in sa domu<br />

chi tengiu in campagna. Candu beni Salasiè,<br />

saludamiddu. Andausu Laiza, andausu.<br />

LAIZA BEBA – Se venire Salasiè, Laiza partita per Africa.<br />

Tu mandare via Salasiè. (Escono).<br />

MIMINU – Ehi! Ehi! Bosaturus baxei, gei midda biu deu<br />

cun Salasiè.<br />

SCENA VI<br />

(Miminu indossa coraggiosamente la corazza antiproiettile<br />

e aspetta l’arrivo di Salasiè).<br />

SARA – Miminu Miminu, poita custu impicciu? Ti ses<br />

postu ind’unu bellu pastissu.<br />

MIMINU – Nosu cun Salasiè no nc’intraus nudda! Cun issu<br />

no depeus praziri nudda, est babbai su rivali in amori<br />

de Salasiè.<br />

SARA – Si cussu benidi a bussai sa porta, tui no abrexasta,<br />

gei ddu scisi ca esti unu selvaggiu…<br />

MIMINU – Tui Sara, ses fendu sa cotti, prima de comporai<br />

is crabasa. Aspettaus chi bengiada, apustis arrexonausu.


44<br />

SARA – Cussu dimoniu de Salasiè m’ha postu una timenza<br />

chi no ti nau! Mi paridi de ddu biri, presentau a<br />

s’improvvisu, cun sa ximitarra in manusu.<br />

MIMINU – No nci penzis Sara. Immoi bessu, bolu biri, ita<br />

succedid’in giru. (Esce).<br />

SARA – (sente un tonfo secco che proviene dalla cucina)<br />

Santa Brabara mia, custu est Salasiè chi ha segau<br />

s’imbirdi de fantana e nde sattau! (Per la paura si rifugia<br />

sotto il tavolo).<br />

MIMINU – (cambia idea). Sara Sara, innui sesi? Sara?<br />

SARA – Innoi, asutta de sa mesa. Penzau ca furiasta<br />

Salasiè. Apu intendiu unu croppu fotti e mi creìa...<br />

MIMINU – Tindi benidi de bideas maccas a conca! No ddu<br />

bisi ch’est su macicciu chi nda ghettau su talleri mannu!<br />

SARA – No! No! No torris a bessiri, Miminu! No nciadi<br />

cosa peus de sa timenza. Abbarra cun mimi Miminu, ti<br />

pregu.<br />

MIMINU – Ti ses calmàda Sara? Torru a bessiri a prazza,<br />

torru alluegusu. Né su rosariu, prega, t’aggiudad’a binci<br />

sa timenza. (Esce).<br />

SARA – Santa Brabara mia, tui chi ses’in celu, donami<br />

forza e coraggiu, ascutta sa preghiera mia. Torranci a<br />

Salasiè in Africa niedda!


45<br />

MIMINU – (rientrando) T’apu intendiu chistionendu, ita<br />

chistionas cun su gattu?<br />

SARA – No Miminu furia preghendu a boxi atta, po<br />

m’intendi Santa Brabara. Issa si ca mi solleva su morali!<br />

MIMINU – Apu ascuttau a donnia patti de sa prazza. In<br />

foras regnada unu silenziu assolutu. Seu arziau po<br />

finzas a sa matta de sa figu: nudda, no apu biu nudda!<br />

SARA – Si Salasiè no si fai biri, boli nai ca dd’anti arrestau,<br />

gei ddu scisi ca est clandestinu.<br />

MIMINU – Sara, ascutta! As’intendiu s’allarmi? Anti<br />

toccau su portali. Calancunu dda toccau! Mi armu.<br />

Bessu a biri… Chini est sa genti? No m’arrespundi<br />

nemusu… Ad’a toccai a m’impostai!<br />

PEDRU – Miminu, aberi. Seu deu babbu tu. Aberi!<br />

MIMINU – Creia ca furiada Salasiè!<br />

PEDRU – Seu benniu po isciri novidadis.<br />

MIMINU – Nudda de nudda… no apu scipiu nudda.<br />

PEDRU – Ancù creppidi Salasiè prima de arribai a domu<br />

nosta!<br />

MIMINU – Tui creis babbai ca cussu indimoniau de Salasiè<br />

est ancora interessau a Laiza Beba?<br />

PEDRU – Si no beni, mellusu. Si benidi, no m’agattada.


46<br />

MIMINU – A tui no t’agattada. Agattad’a mimi, cicchendu<br />

a tui!<br />

PEDRU – Bah! Deu immoi ripartu, si beni Salasiè<br />

saludamiddu… Comenti scisi, Laiza est partìa po<br />

s’Africa… no nc’est!<br />

MIMINU – Babbai tui no nci asi penzau? Seus rischiendu<br />

sa vida po unu dimoniu nieddu.<br />

PEDRU – Fillu miu, no timasta, as’a biri ca s’apparixa<br />

totu…<br />

SCENA VII<br />

(Dopo settimane di attesa, Pedru e Laiza Beba ritornano a<br />

casa, credendo che ormai Salasiè si sia scordato della<br />

promessa di matrimonio).<br />

PEDRU – Beni Laiza Beba e abbarra tranquilla, ca tantu<br />

Salasiè sind’esti scarexiu de nosu.<br />

LAIZA BEBA – Io essere tranquilla casa campagna… qui<br />

avere paura, molta paura di Salasiè.<br />

PEDRU – Ancù ddi cali gutta inguni ancàdessi! Ma castiai,<br />

una bella beffa depi tenni timenza de unu nieddu<br />

intresoriau! (Rivolgendosi al pubblico) E si permitteisi,


47<br />

poni timenz’a mimi puru! Ma mi toccad’a bessiri po<br />

pregontai si dd’anti biu in giru. (Esce).<br />

FELIPPA – (bussa alla porta) Sono Felippa, Beba se’in<br />

casa?<br />

LAIZA BEBA – Ti vedo agitata! Stai calma, cosa successo?<br />

FELIPPA – Tu, sola in casa… dove andato Pedru?<br />

LAIZA BEBA – A chiedere se hanno visto in giro Salasiè.<br />

FELIPPA – Salasiè altro paese, Calipso vuole uccidere<br />

Felippa! Tu ospitare casa tua Felippa?<br />

LAIZA BEBA – Tu restare con me. Qui sicura. Io triste.<br />

Venire Salasiè.<br />

PEDRU – (entra) Lampu ddi calidi! Est torrau Salasiè,<br />

midd’anti fattu biri! Esti unu bestioni mannu mannu,<br />

nieddu pixidu, pari lucidau a lucidu de crapittas<br />

nieddas ‘testa di moro’.<br />

LAIZA BEBA – Anch’io sapere. Salasiè brutto uomo nero!<br />

PEDRU – Bellu mai passau, parid’unu scimmioni pilluzzu!<br />

Immoi chi ddu connoxu, mi pongiu sa corazza e bandu<br />

e dd’affrontu.<br />

MIMINU – Bandu deu puru, babbai… aspetta ca mi pongiu<br />

sa corazza.<br />

PEDRU – Andaus fillu miu, deu pigu s’archibusu, tui piga<br />

sa pistola, boleus biri chi dda spuntada! Ummm!


Ummm!<br />

48<br />

SARA – (rientrano) Beh! Dd’eis mottu a Salasiè? No<br />

mindeis bettiu de orighedda?<br />

MIMINU – S’est fuìu, no dd’eus biu prusu…<br />

PEDRU – S’ha timiu su croppu!<br />

SARA – Po sa timenza de Salasiè, minci faidi perdi su<br />

pipiu!<br />

LAIZA BEBA – Anch’io paura, incinta: anch’io paura<br />

perdere bimbo.<br />

PEDRU – Chi boli cosa, gei torrada. Ancù ddu torridi<br />

axedu che su binu sbentiau!<br />

SCENA VIII<br />

(Pedru e Miminu si recano in paese alla ricerca di Salasiè).<br />

PEDRU – Apu girau su bixinau de susu e no apu biu<br />

manc’unu vuccumprà.<br />

MIMINU – Nosu intanti feus sa guardia, abottas no torri<br />

s’africanu!<br />

PEDRU – Custa corazza (dandosi dei pugni sul petto)<br />

midd’ha fatta troppu grai Peppeddu Ferreri! Est grai che<br />

unu tronu…


49<br />

MIMINU – Funti passadas duas xidas e seu arroxiu de fai<br />

sa ronda militari!<br />

PEDRU – Caru Miminu, no depeus molla’immoi! Salasiè, si<br />

no est partìu custu merì, torrada de seguru e benimindi<br />

ita podi succedi!<br />

MIMINU – Anti toccau su portali, as’intendiu babbai? Ha<br />

sonau s’allarmi… Gei no adessi Salasiè, sa giustizia ddu<br />

cruxada!<br />

PEDRU – Andaus, fillu miu. Intendeus it’articulu cust’otta<br />

boli bendi cussu disgraziau de Salasiè.<br />

MIMINU – (portandosi nelle vicinanze della porta) Chini<br />

est sa genti? Chi bussa s’enna?<br />

SALASIE’ – Salasiè. Salasiè. Tu volere comprare camicie,<br />

mutande, calze, coltelli, cartucce?<br />

PEDRU – (apre la porta) Pantaloni cinesi? Gonne arabe?<br />

No, no! Fainti pigai su scraffingiu... is gotteddus<br />

coididdus a murzai.<br />

SALASIE’ – Fate entrare… io volere vendere merce!<br />

MIMINU – Abarra in foras, no nci fais nudd’aintrusu.<br />

PEDRU – Noi no comprare niente. Bai bai, baidindi!<br />

SALASIE’– Ripassare domani, portare altra merce…<br />

MIMINU – Custu nieddu bolidi sperdiu prima chi sia<br />

troppu perigulosu!


SCENA IX<br />

50<br />

(Ninnicu Argiolu, giunto a conoscenza del pericolo che<br />

incombe sulla famiglia di Pedru, decide di farsi ospitare<br />

presso gli amici. Salasiè temporeggia, minacciando di<br />

ritornare. Intanto nella casa si discute su come affrontare<br />

l’africano).<br />

PEDRU – (bussano alla porta) Gei no adessi Salasiè? Prima<br />

de aberri, bolu isciri chini est sa genti.<br />

LAIZA BEBA – Povera io. È lui Salasiè! Lo sento, lui venire<br />

per uccidere.<br />

PEDRU – Chini est sa genti?<br />

ARGIOLU – Seu deu, Ninnicu Argiolu, e seu solu.<br />

PEDRU – Bengiada Ninnicu, teneus abbisongiu de unu<br />

gherrer’imprusu (ridono).<br />

ARGIOLU – (entra) Cussu scumbessu de Salasiè creidi de<br />

tenni partida binta. Dd’ad’a callai s’ollu in bucca; de<br />

innoi no nci bessi sanu.<br />

PEDRU – (entrano Felippa e Laiza Beba) Custa est pobidda<br />

mia Laiza, chi fustetti connoscidi; e custa s’amiga de<br />

Laiza, Felippa, issa puru africana.<br />

ARGIOLU – Piacere della conoscenza.<br />

FELIPPA – Io essere africana, amica di Laiza.


ARGIOLU – Felippa? Tu sei Felippa sposa promessa<br />

Calipso? Lui clandestino: arrestato, rimpatriato Africa!<br />

FELIPPA – Io, come Laiza, stregata da stregone Tribù Orso<br />

Bianco. Io avere ancora stregoneria.<br />

MIMINU – (entrano Miminu e Sara) Bongiorno, signor<br />

Argiolu.<br />

SARA – Signor Argiolu, sia beni beniu.<br />

ARGIOLU – Salute. Stiamo tutti compatti. Est po arribbai<br />

su scimmioni!<br />

PEDRU – In domu de Pedru Casu, Salasiè agatta casu<br />

mrazzu!<br />

MIMINU – Toccad’a s’organizzai: deu mi sistemu innoi<br />

cun sa corazza e sa pistola.<br />

PEDRU – E deu innoi, cun sa corazza e s’archibusu. Signor<br />

Argiolu, abarri cuau, appoggiau a sa mazzocca. Ddu<br />

lassaus sparai, poi fustetti ddu culpid’a conca cun sa<br />

mazzocca! No ddu depi bocciri, ddu depidi sturdiri xeti.<br />

SARA – E nosu femmineddas, ita feusu?<br />

PEDRU – Feis s’ammosta-cua po ddu distrarri. Intrais e<br />

besseisi de s’apposentu.<br />

MIMINU – Intendiusu?<br />

ARGIOLU – Intendiusu!<br />

51


SCENA X<br />

(Nella casa di Pedru, mentre si sta per pranzare, si attende<br />

preoccupati l’arrivo di Salasiè il quale bussa, per la seconda<br />

volta, alla porta di Laiza Beba).<br />

52<br />

SALASIE’ – (bussa) Aprite! Essere io Salasiè: sposo<br />

promesso di Laiza Beba. Dare a me sposa promessa<br />

Laiza, io andare in Africa per sempre!<br />

MIMINU – Donaimì sa corazza e sa pistola, candu aberri<br />

s’enna!<br />

SALASIE’– Aprite, aprite gente paurosa… Se non aprire io<br />

sfondare porta.<br />

MIMINU – O mi boccidi o bocciu deu su scimmioni!<br />

SALASIE’ – Io essere Salasiè africano! Nero più nero d’ un<br />

cormorano! Uomo alto, uomo bello, uomo forte come<br />

un torello…<br />

PEDRU – (entra) E deu seu Pedru Casu! Nemus m’ha<br />

postu mai salia in su nasu. A Salasiè torello, lo portiamo<br />

al macello…<br />

SALASIE’ – Tu Pedru, dare a me Laiza. Io partire<br />

Addisabeba. Io non sparare.<br />

PEDRU – Laiza Beba adesso è mia moglie, italiana… Tu,<br />

clandestino.


53<br />

SALASIE’– Famiglia Laiza Beba avuto dono nozze.<br />

(Battendosi il petto) Salasiè ha diritto sposare Laiza<br />

Beba!<br />

PEDRU – Laiza Beba, adesso, sposata e incinta, non più<br />

vergine, essere mia moglie… Comprendi: pobidda mia!<br />

SALASIE’ – Io uccidere Pedru Casu. Io uccidere, bum,<br />

bum, bum!<br />

PEDRU – Spara, spara Salasiè… innoi nc’esti sa corazza de<br />

Peppeddu Ferreri! Ti funti abbarraus dus croppusu xeti.<br />

Sa balla tua no passa custa corazza. Tui sparas ballas de<br />

merda…<br />

SALASIE’– Pedru avere sette anime, come gatto stregone<br />

Tribù Orso Bruno!<br />

ARGIOLU – Salasiè, piga custu: abarra chietu! Fai sa ninna<br />

nanna! Buono, buono! Drommi! Drommi…<br />

PEDRU – Affrimaiddu! Miminu accappiaddu a s’enna…<br />

Sara, bai e zerria sa giustizia.<br />

LAIZA BEBA – (grida in faccia a Salasiè) In Africa cambiare<br />

sistema, io cercare sposo. Non più stregone fare<br />

stregoneria.<br />

FELIPPA – Calipso, tuo amico, arrestato. Lui, beduino<br />

come te. Beduino come tuo amico stregone!<br />

SALASIE’ – Tu mia sposa, tu venire Africa con me… io


sposare te, tu mia sposa promessa!<br />

54<br />

PEDRU – A Buoncamminu andas a ti sposai! Beni, Laiza<br />

Beba beni a innoi. Su scimmioni est in gratta buja, beni<br />

ca feus festa. Hoi po nosu est una dì festosa, benei<br />

amigus miusu e parentesi. Argiolu, Felippa Miminu e<br />

Sara. Salasiè ha fattu fini mala comenti s’amigu su,<br />

Calipso! Hoi podiadessi una dì de luttu, una dì funesta<br />

ma grazias a sa corazza de Peppeddu Ferreri e s’aggiudu<br />

de signor Argiolu, eus postu is cosas appostu, e tengiu<br />

salva sa vida! Allegria, e disi de prexeri m’aspettanta cun<br />

sa sposa mia Laiza Beba! Sia sa saludi sa meri de sa<br />

domu! Ca est s’allegria sa cosa prus bella!


BIBIANA<br />

Commedia in due atti<br />

55


PERSONAGGI<br />

Frorenziu, calzolaio<br />

Peppina, moglie di Frorenziu<br />

Bibiana, figlia unica di Frorenziu e Peppina<br />

Paulicu, fidanzato di Bibiana<br />

Cicitu Malloru, apprendista calzolaio<br />

Srabadori Malloru, fratello di Cicitu<br />

Nocenzia, madrina di Bibiana<br />

56


A T T O P R I M O<br />

SCENA I<br />

(Peppina, madre di Bibiana, è intenta a stirare della<br />

biancheria al centro della scena).<br />

57<br />

PEPPINA – Mindi chistionu sola. M’ant’a pigai po macca…<br />

Ehi, ehi! Ita buginu però, is cosas chi succedinti: no<br />

nc’esti prus religioni! Bolinti ponn’a Deus asutta ‘e peisi!<br />

De unu scant’annus a custa parti succedinti cosas de<br />

s’aturu mundu, chi fainti unfrai po finzas is figaus a is<br />

Santusu. Picioccheddas piticcas si fuinti de domu cun<br />

ominis cojausu, signoras imbellettadas e arrossettadas<br />

s’affanceddanta cun picioccheddus isbarbatellus,<br />

picioccheddas de trex’annus po giogai s’attaccant’a is<br />

trattallus de is campanas. No xinti prus giogai cun is<br />

bambuleddas. Est berus puru ca, in tempus antigu,<br />

nciada calancunu picioccu gaddinosu… ma no ddu<br />

pozzu paragonai a su casinu chi anti postu in pei hoi.<br />

Ascuttai custu mutettu!<br />

Pira, piricoccheddu e pruna<br />

Bendint’in sa paràda.<br />

Pira, piricoccheddu e pruna,<br />

in donnia contonada.<br />

Tui ndi fastiggias una


Bendint’in sa paràda,<br />

Tui ndi fastiggias una,<br />

In donnia cantonàda.<br />

SCENA II<br />

58<br />

(Entra il marito di Peppina, Frorenziu, un modesto<br />

ciabattino).<br />

FRORENZIU – Ah! Ses tui, sa cardellina melodiosa chi apu<br />

intendiu cantendi! Eh già, sa sennora cantada! Oli nai<br />

ca in domu nciadi bon’umori e armonia de cantus!<br />

PEPPINA – Bengia bengia, avvanzi su sennori a curiosai…<br />

Eit’est no t’ha fattu beni su sonnu de appustis prangiu?<br />

E oi, no nci bessis a zonzu, comenti faisi donnia dì?<br />

FRORENZIU – Lassamì stai Peppina, eita m’asi pigau? Po<br />

unu marocchinu?<br />

PEPPINA – Accabbamidda! Tui ti creis mellus de unu<br />

marocchinu? E sorri tua no est cojada cund’unu<br />

marocchinu e dda tenis bendend’arrob’americana per’is<br />

bias!<br />

FRORENZIU – Lassa stai a sorri mia! Tui cunfundis<br />

s’America cun s’Africa! Deu seu un’artista… su<br />

marocchinu est nieddu: no bolu aggiungi aturu!<br />

PEPPINA – E po essi un’artista ti creis biancu e bellu? No


ti ses biu in su sprigu, ca paris unu cinesu!<br />

59<br />

FRORENZIU – No appessi biancu no appessi bellu,<br />

app’assimbillai a unu cinesu, ma deu seu maistu<br />

Frorenziu: unu sabateri! E seu bonu a ti fai una bella<br />

pariga de crapittas. Comenti nanta innoi, ti fazzu is<br />

crapittas. Su marocchinu xidi xeti gironzolai!<br />

PEPPINA – Xeti a ti biri e a t’intendi, mi faisi cacciai…<br />

pigas a pobidda tua po ischerzu! Sesi unu mesi in<br />

penzioni e no donas una manu de aggiudu in domu. A<br />

mangianu m’iasta deppi fai su fogu e m’iasta deppi<br />

portai su caffèu a lettu.<br />

FRORENZIU – Sesi una dimonia, cicchendu cosas noas, no<br />

faid’a ti ferri facci!<br />

PEPPINA – Su chi t’apu nau est nudda… su bellu depi<br />

benni. Ascutta! De immoi innantis, mi furriu a peis de<br />

gattu, ti fazzu coscinai, xaquai is prattusu, mundai sa<br />

domu e croccai a lettu separau!<br />

FRORENZIU – Aici pappisti tui, cantu fazzu su chi ha nau!<br />

E no dda sigasta, ca cun s’accididadi tua, accabbasa po<br />

m’arroina’ is pendinusu!<br />

PEPPINA – Cali pendinusu? Tui no pottasa né pendinus né<br />

arraccadasa. Ti mancanta xett’is orecchinusu a<br />

cinquant’annus? Si no furiada po mimi, iastessi<br />

priogosu!<br />

FRORENZIU – Ma cun tui in domu tengiu genti de<br />

m’ispriogai. Una scusa bona po mi stirai is pantalonis.<br />

Cantu mi praxidi a tenn’in domu una cocorita!


60<br />

PEPPINA – Cali cocorita, cudda chi teniasta mesu<br />

spinniàda? Accabbamidda de chistionai de cocoritas e<br />

de pillonis! E lassaminci bessìri, ca m’asi fattu pigai<br />

dolor’e conca a forza de t’intendi murrungendu!<br />

FRORENZIU – Là, dolor’e conca? A mimi m’est benniu sidi<br />

a forza de discutti cun tui. Una birra frisca m’ad’a fai<br />

che sa man’e Deus, po mi torrai in sestu, s’intendidi. De<br />

sa birra, xetti su binu biancu po fai sa missa est prus<br />

bonu.<br />

SCENA III<br />

(Mentre Frorenziu consuma una birra fuori casa, viene<br />

raggiunto dalla figlia Bibiana, che s’intrattiene a discorrere<br />

con lui).<br />

BIBIANA – Ciau babbu, est frisca sa birra?<br />

FRORENZIU – Frisca frisca, ndi bolisi una tassa tui puru?<br />

BIBIANA – No babbu, ca mi faid’a unfradura: depu andai a<br />

baddai.<br />

FRORENZIU – Lezione di ballo? Po fai su xampulla<br />

xampulla… cura dimagranti? Po ti ‘oli stasìa che una<br />

taccia?<br />

BIBIANA – Immoi babbu ti fazzu biri su ballu modernu.<br />

(Mette una cassetta nello stereo e inizia a ballare). Asi<br />

biu babbu su ballu modernu?


61<br />

FRORENZIU – Biu biu… baddendu furiasta tremi tremi,<br />

pariasta un’anguidda in sa nassa. Balla ca ti trottoxasta!<br />

Gei dd’asa moviasta is ancas.<br />

BIBIANA – Asi biu, babbu, su movimentu bellu de su<br />

corpus, una meraviglia!<br />

FRORENZIU – Ma chi pariasta una pudda spruniendu…<br />

Gei furia mellus su tangu figurau, su valzer, su passu<br />

torrau e su ballu sardu a is tempus mius! (Si alza ed<br />

esegue alcuni passi di ballo sardo tenendo una mano<br />

dietro la schiena).<br />

BIBIANA – Tempus antigu babbu. Hoi est in voga sa<br />

‘macarena’!<br />

FRORENZIU – E cuss’aturu ballu, comenti ddu zerrianta,<br />

su ‘tipitero’… est’in voga puru su fastiggiai a trex’annus<br />

cun picioccheddus muccosusus a color’e frori de fa!<br />

BIBIANA – Tempus modernu, su tempus cambiada!<br />

Trint’annus faidi is picioccus s’imbriaganta de binu, hoi<br />

s’imbriaganta baddendu a sonu de musica e<br />

sfranellendu comenti podinti.<br />

FRORENZIU – Gei esti aici: po tenni responsabilidadi seis<br />

pipius, po isfranellai a trex’annus stoccàda, seis<br />

mannus!<br />

BIBIANA – Ciau, ciau babbu, deu bandu, sa discoteca<br />

m’aspettada!<br />

FRORENZIU – Ah! S’era moderna! Fillus libertinus, sa<br />

rovina de is famiglias. Bah! Immoi ‘andu a mi comporai<br />

unu zigarru.


SCENA IV<br />

62<br />

(Mentre Peppina è momentaneamente fuori casa, Frorenziu<br />

si dedica alla bottega e cerca di smaltire il lavoro arretrato<br />

che ha lasciato accumulare in un angolo dopo il<br />

pensionamento).<br />

FRORENZIU – (con due sacchetti in mano, uno contenente<br />

gli arnesi da calzolaio, e il cuoio e le scarpe da riparare<br />

l’altro) Cand’un’artista accabba s’attividadi, d’avvanzada<br />

sempiri unu pagu de arramasulla! A su muratori<br />

d’avvanza sa palitta, su matteddu, craccina e mattonis; a<br />

su ferreri s’incudini, matteddus e arrogus de ferru; a su<br />

sabateri: arnesus, croxusu e crapittas segadas. Is<br />

avvanzus mius funti tottus innoi! (Estrae dai sacchetti<br />

gli arnesi e le scarpe). Custas funt’is crapittas de ziu<br />

Bissenti… funt’ispacciadas chi no fainti prusu. Adessi un<br />

omini bonu e caru, ma est sussuncu chi si segada!<br />

Custas funt’is scrapittas de filla mia Bibiana: issa<br />

podid’aspettai. E… custas funt’is scrapittas de Maria<br />

Antioga Fruccasa, arrazza de bella piciocca, settiosa,<br />

liura, cun is cambas derettas comenti unu fusu. Si mi<br />

torrau picioccu de trint’annus, m’iad’a praxi a midda<br />

sfranellai, po fai dispettu a Peppina.<br />

PEPPINA – (ascolta il monologo di Frorenziu dietro la<br />

porta, ed entra in scena) Nara tui, bruttu scraponi,<br />

pilloni annappau, carrabusu arrumbuloni, chi no ses<br />

aturu! Po fai dispettu a chini?! Eita ti creisi? Ah! Ca<br />

Maria Antioga Fruccas, sa filla de ziu Giuanni Scroxau…<br />

iad’a boli po isposu un omini che a tui!? Puh!


FRORENZIU – E po cali motivu spudasa?<br />

63<br />

PEPPINA – Po su motivu ca sesi unu pilloni annappau! E<br />

custus saccus, avvanzus de croxus e arnesusu…! No<br />

tolleru su fragu de is scrapittas pudexias, untas de is<br />

peis sudausu. Custa burrumballa ncedda ghettu a su<br />

montronaxu! (Racatta i sacchi e gli arnesi da lavoro e li<br />

butta fuori, irritata).<br />

FRORENZIU – (sbigottito, con in mano le scarpe di Maria<br />

Antioga Fruccas) Un’accidenti nci fulliasa, femmina<br />

furiosa, cun venas de macchiori; prus dimonia de<br />

cojxedda! Eita ti creis, delicata meda che su nenniri? Is<br />

scrapittas chi naras tui untas de sudori, t’anti campau sa<br />

vida po trint’annus e hoi ti donas arias de<br />

sennor’arricca. Fai biri is scrapittas tuas comenti funti!<br />

(Si butta per terra e riesce a sfilare una scarpa dai piedi<br />

della moglie, dopo l’annusa) Ah! Ah! Ah! Patti ca teninti<br />

fragu de arrosas! Astessi tre xidas chi no ti xaquas is<br />

peis.<br />

PEPPINA – (avviandosi verso la porta) Custu est maccu!<br />

M’ad’a toccai a divorziai de custu maladittu! (Esce con<br />

una sola scarpa ai piedi).<br />

FRORENZIU – Ah! Ah! Ah! Divorziai! Ah! Ah! Ah!<br />

Divorziai… Arribau a custu puntu, però, po accabbai su<br />

traballu arretrau, mi toccad’a bandai a pediri su prexeri<br />

a Srabadori Malloru, po podi traballai in sa buttega sua.<br />

E mi toccad’a bandai luegus.


SCENA V<br />

64<br />

(Frorenziu esce di casa. Appena fuori, vicino alla porta, si<br />

trova davanti Cicitu Malloru, ex apprendista calzolaio, e lo<br />

invita ad entrare).<br />

FRORENZIU – Beni, beni Cicitu. Furia’ndendu a sa<br />

buttega de fradi tu, Srabadori... Brinta, brinta! Una<br />

dixedda furia senza’e ti biri, eita furiasta emigrau?!<br />

CICITU – No ziu Frorenziu, furia sordau.<br />

FRORENZIU – Sordau? In s’artiglieria?<br />

CICITU – No ziu Frorenziu, furìa carrista.<br />

FRORENZIU – Carrista? E immoi, congedau, d’asi<br />

torrad’aberri sa buttega?<br />

CICITU – Giai, de unu mesi, srogu.<br />

FRORENZIU – Srogu? E de candu ses genneru miu?!<br />

CICITU – De candu m’ha promittiu sa filla Bibiana po<br />

isposa.<br />

FRORENZIU – Eeeeeeeh…una dixedda! Annus faidi,<br />

promissas de picioccheddus de crobis. Deppis’isciri ca<br />

Bibiana est fastiggendu cund’unu farmacistu sassaresu.<br />

CICITU – Ah! cund’unu farmacistu? Tandus sa filla, no<br />

ad’a disiggiai lavativusu, suppostas e innezionisi…<br />

FRORENZIU – Nara Cicitu! Comenti ti permittisi! Filla mia<br />

est sana e no tenid’abbisongiu de mexinas, asi<br />

cumprendiu?!


65<br />

CICITU – Apu nau, aici po nai… Bolia nai xetti… Bolia nai<br />

xetti ca…<br />

FRORENZIU – Tui no depis nai! E no depis mancu penzai!<br />

T’apu fattu diventai sabateri famosu, ita ‘olis de prusu.<br />

Tocca, piga custas crapittas, arrangiamiddasa e<br />

torramindeddasa. Ascutta: as’intendiu Cicitu? Anti<br />

bussau.<br />

CICITU – Apu intendiu. Funti bussendi.<br />

FRORENZIU – (si avvicina alla porta) Ses tui Peppina?<br />

SRABADORI – No seu Peppina, seu deu, Srabadori<br />

Malloru.<br />

FRORENZIU – Aspetta Srabadori ca t’abrexu s’enna. (Poi,<br />

con la porta aperta) Innantisi furìa andendu a sa<br />

buttega tua…<br />

SRABADORI – (sopravanza la soglia) Tui furiast’andendu<br />

a sa buttega mia e deu seu benniu a domu tua. Custa<br />

cumbinazioni de penzamentus si zerriada… tiddu nau<br />

in italianu: ‘trasmissione di pensiero’!<br />

FRORENZIU – Beni beni, Srabadori, ca ti cumbìdu. Beni,<br />

ca nc’esti puru fradi tu, Cicitu.<br />

SRABADORI – (al fratello) Tui innoi?! Ma no depiast’andai<br />

a Casteddu a comporai croxusu po fai crapittas?<br />

CICITU – Chini, deu? Ancù mai ‘andis a comporai<br />

croxusu!<br />

FRORENZIU – Aggradesseisi una tassa de binu<br />

muscadeddu o prefereisi cannonau de sa bingia mia?


CICITU – No grazia, no buffu a cust’ora.<br />

66<br />

SRABADORI – Si si, grazia, pagu pagu binu nieddu de sa<br />

bingia tua… m’aggradada.<br />

FRORENZIU – Binu bonu, speciali! (Si sente il rumore di<br />

un legno che cade per terra. Frorenziu e gli ospiti si<br />

girano di scatto e osservano: è Peppina che apre la porta<br />

ed entra).<br />

PEPPINA – Bonaser’a tottusu. Ita‘oli nai custa riunioni de<br />

sa ‘Ditta Crazza Peisi’?<br />

CICITU – Est po una verifica, zia Peppina, po verificai…<br />

crapittas… puntas e tacconis, si ‘andanta beni de sa<br />

cosidura.<br />

PEPPINA – Ah! Aici? Si funti beni cosiasa? (Peppina cerca<br />

affannosamente qualcosa) Furianta innoi e no nci funti<br />

prusu!<br />

FRORENZIU – Ita circas Peppina? Paris circhend’unu<br />

scusroxu!<br />

PEPPINA – Cali scusroxu… circu alluminus po allui su<br />

fogu. Pottu is peis e is manus fridas.<br />

SRABADORI – (porgendo una scatola di fiammiferi)<br />

Nengiada, signora Peppina.<br />

PEPPINA – Grazia grazia, bastanta xeti dusu.<br />

SRABADORI – Appoderi sa scatula.<br />

FRORENZIU – Deu no creu Peppina chi tengiasta friusu.<br />

Custu mangianu furiast’a fruxinus, a fracchesas a<br />

bascoris.


67<br />

PEPPINA – Donnia persona teni su diffettu su. Deu mi<br />

scridu e mi callent’a fogu. Ma nc’esti genti, simbili a tui,<br />

allergic’a su traballu e a conca murra, chi po camuffai sa<br />

beccesa s’intingid’is pilus.<br />

FRORENZIU – Sa beccesa? Cali beccesa? Cali conca<br />

murra? Tocca, allicchidimì su logu! E bessinci!<br />

PEPPINA – Scusaimì po s’hai disturbau. Cun tui Frori,<br />

arrangiausu prus a tardu (esce).<br />

FRORENZIU – Prima de benni tui Srabadori, cun Cicitu,<br />

furiausu discuttendu de isposorius, de picioccasa e de<br />

picioccusu.<br />

CICITU – E de crapittas segadas e de Bibiana sa filla.<br />

FRORENZIU – No torris a cumenzai Cicitu!<br />

CICITU – Eita mi‘olidi minacciai? Booooh, no nci<br />

cumprendu prus nudda… Naridi, ziu Frorenziu, aita<br />

giogu giogausu?<br />

FRORENZIU – A perunu giogu, Cicitu, ca no seus pipius!<br />

CICITU – Ah! Est berus ca no seus pipiusu. Is pipiusu no<br />

arrangianta crapittas segadas e sindi scarexinti de is<br />

promissas fattasa!<br />

FRORENZIU – Appustis de annus e annus mindi benis a<br />

reclamai sposoriu. Sbregungìu! Poita no ti croccas in su<br />

cinisu, Cicitu.<br />

CICITU – Booooh, no creia de agattai ziu Frorenziu aici<br />

stronau. (Esce senza salutare, sbattendo la porta).<br />

SRABADORI – Cumpadessiddu, fradi miu est unu


urrincu!<br />

FRORENZIU – Bogamiddu de cabudu.<br />

68<br />

SRABADORI – No ti pighisti nervosu, chistionausu de<br />

aturu. Prima, candu seu benniu, furiausu chistionendu<br />

de is penzamentus.<br />

FRORENZIU – Eh già, is penzamentus!<br />

SRABADORI – Is penzamentus de sa menti umana funti<br />

mellus cosas de is programmas de s’arradiu.<br />

FRORENZIU – S’arradiu puru però, immoi chi seu in<br />

penzioni, mi faidi cumpangìa prus de pobidda mia.<br />

SRABADORI – Poita, certaisi?<br />

FRORENZIU – Donnia dì una sfrigongiàda… mi faidi<br />

andai in bestia!<br />

SRABADORI – Ah! Is femminas! No seu mai andau de<br />

accordiu cun issas, e po cussu chi seu abarrau bagadìu.<br />

FRORENZIU – E asi fattu beni, Srabadori, a cumbatti cun<br />

issas est peus de combatti cun is dimonius!<br />

SRABADORI – Aturu che cumbattimentu, is femminas<br />

costanta!<br />

FRORENZIU – Costanta e cumandanta.<br />

SRABADORI – Cumandanta e pretendinti!<br />

FRORENZIU – Peus po chini si lassa cumandai.<br />

SRABADORI – Ti torr’a nai ca is femminas costanta…<br />

Bistìas cun bistiris de lussu e crazzadas cun crapittas de<br />

marca costosas. Costanta.


69<br />

FRORENZIU – …Deu ndi connoxu chi bandanta scruzzasa<br />

o a crapitteddas segadasa.<br />

SRABADORI – Pretendinti prendas, collanas, braccialis,<br />

orarìa, giunchigliusu.<br />

FRORENZIU – Deu pozzu arregallai xeti cichinnachisi…<br />

SRABADORI – E bessinti a permanenti fatta.<br />

FRORENZIU – Depinti campai puru is parrucchieras. E<br />

poi, no funti bellas is femminas scrabionadas…<br />

SRABADORI – Ah! Ma tandus, po essi bellas, depint’essi<br />

pettonadas assignoriccadas e profumadas?<br />

FRORENZIU – Certamenti! Ma scusa pagu pagu Srabadori,<br />

giai chi femminas no ti praxinti aici, poita no t’accapias<br />

unu proccu in domu?<br />

SRABADORI – Deu no m’accapiu nè proccu e né pobidda…<br />

sigu abarrai bagadìu e solu.<br />

FRORENZIU – Gei tenis arrexoni Srabadori. Mellus solu e<br />

bagadìu che cojau e seberau.<br />

SRABADORI – Poita, tui croccas seberau?<br />

FRORENZIU – Seberau e istittau che crabittu scundìu.<br />

Amarolla, Peppina est astemia!<br />

SRABADORI – Astemia? Astemia? No est po nai ma no ddi<br />

praxi prus su binu?<br />

FRORENZIU – Ma it’asi cumprendiu Srabadori! Astemia<br />

no de binu…<br />

SRABADORI – Aaaaaah! Cussas funti punturas de ispinas


70<br />

de is arrosas matrimonialis. Eh! Eh! Eh! Bah! Immoi ti<br />

nau poita seu benniu. M’iasta deppi fai unu prexeri…<br />

FRORENZIU – Po tui mancai dusu. Nara, nara Srabadori.<br />

SRABADORI – Depu fai duas parigas de crapittas a genti<br />

scrimpotta e…<br />

FRORENZIU – E…su prexeri miu?<br />

SRABADORI – M’iasta deppi prestai duas parigas de<br />

fromas… is prus mannas e is prus piticcas chi tenis!<br />

FRORENZIU – Si esti xeti po cussu… (Frugando<br />

dappertutto) Innui antessi? (Si assenta dalla stanza)<br />

Peppina nciadi fulliau totu a su muntronaxu…<br />

SRABADORI – (diretto al pubblico) Poburu Frorenziu,<br />

tenidi una pobidd’aici bella, profumada e imbellettada<br />

ma est… frida che una rana!<br />

FRORENZIU – Eccu is fromas Srabadori, furianta sticchias<br />

in su ladamini.<br />

SRABADORI – Ti ringraziu Frorenziu, beni a m’agattai a sa<br />

buttega mia, ca chistionaus. A si biri cun saludi.<br />

FRORENZIU – A si biri. A si biri sanus.<br />

SCENA VI<br />

(Peppina rincasa e, come al solito, trova il marito Frorenziu<br />

beatamente seduto in compagnia di un panino e di una<br />

birra).


FRORENZIU – (fissa l’orologio) Funt’is setti passadas!<br />

Peppina no rientrada po fai sa xena. Incappas na ga mi<br />

papp’unu paninu cun sattizzu e mi buff’una birrixedda.<br />

PEPPINA – (adirata contro il marito) Immoi mancada xetti<br />

a t’imbriagai! Tuvi, tuvi, scorporau!<br />

FRORENZIU – Nara Peppina! Ita ses bennia a fai, a mi<br />

provoccai? Lassam’in paxi. No mi trumbullisi. Cust’est<br />

s’ora de furriai?!<br />

PEPPINA – Fuedda beni bucca pudexa. No ti passad’aturu<br />

in sa menti che pappai e buffai. Preizosu! Ca drommis<br />

cun setti coxinus, pudexendu sa domu a fragu de<br />

zigarru! <strong>Art</strong>igianu mandroni senz’e faina!<br />

FRORENZIU – Ses torràda po certai? S’atti mia d’apu<br />

post’a patti. Seu arroxu de arrangiai is imbruccunus de<br />

is femminas a tacconis scancaraus. E poi, is meris mius<br />

funti tottus in gallera. S’unica ses tui a pei liberu.<br />

PEPPINA – Propiu berus, po ti scagazzai!<br />

FRORENZIU – Po fai cussu e aturu! Tui ses sa meri de sa<br />

domu, tui spaccias su dinai miu e tui deppis penzai a<br />

mantenni sa famiglia.<br />

PEPPINA – E tui t’iscraffisi?!<br />

FRORENZIU – Sa penzionedda chi fra pagu arribbada<br />

adessi in manus tuas. Deu no bolu ixiri nudda. Si<br />

serbidi, app’a sighiri acconciai crapittas, po iscabulli<br />

calancunu soddu, po is affarius mius s’intendidi…<br />

71


72<br />

PEPPINA – Iast’a boli puru sa penzionedda? Disconnottu<br />

sfainau! Po mi biri fendu deppidu… ma poita no ‘andas<br />

a frucciri!<br />

FRORENZIU – Lassa su frucciri e s’accroai ca no seus in su<br />

cannizzu. A propositu de penzionamentu, e de dinai<br />

arretrau chi est arribau, mi serbinti duxentus milla<br />

francus, po mi comporai mexinas!<br />

PEPPINA – Su dinai est ispacciau… Aspett’a candu ti<br />

‘onanta sa penzioni. E poi, custa mexina est aici<br />

urgenti?<br />

FRORENZIU – Meda urgenti! Mi serbidi a su prus prestu<br />

po mi torrai attivai is ormonis, aici m’ha nau sa<br />

farmacista.<br />

PEPPINA – Mexina, ormonis? Macchixeddu sesi! Poita no<br />

pigas una mexina po t’affrimmai su ciorbeddu, ca ddu<br />

potasa xampulladori.<br />

FRORENZIU – Nara Peppina, no mi trumbullis, eh! A<br />

s’intimidadi mia nci penzu deu! Tui penz’a is<br />

macchioris tusu.<br />

PEPPINA – E dai! No cicchis de ammesturai su macchiori.<br />

Si nciadi unu maccu in domu ses tui: ita funt’is cosas<br />

chi deppis attivai?<br />

FRORENZIU – Ti torru a nai! Is ormonis cun is<br />

pastiglieddas biancasa po mi torrai omini giovoneddu<br />

che a prima! Castia, minci bessu prima chi mi pighidi<br />

s’arrabiu! (Esce con fare visibilmente indispettito).<br />

PEPPINA – Peccau ch’anti serrau su manicomiu: t’iantessi


73<br />

ospitau, po is ixrimporius chi naras! Su mentris chi<br />

aspettu chi torri Frorenziu… tanti su nervosu ddi passa<br />

subitu… accabbu de liggi su romanzu miu preferìu: I<br />

Promessi Sposi. Lucia, sa sposa promitti’a Renzu!<br />

Bibiana puru, filla mia, isciu ch’est isposa, ma no m’ha<br />

nau chin’est su sposu. Ah! Is isposus! Chini d’adai<br />

inventau su sposoriu? Duncas… Capitolo XXXVIII…<br />

Renzo con Lucia…Ah eccu! Est torrendu Frorenziu!<br />

Immoi d’olu imbrogliai a doveri. Eccu is ricettas de<br />

Dottor Piringinu. Mi fingiu malaida. Bolia nai ca<br />

Frorenziu, candu torrad’a domu, poni s’origa in s’enna e<br />

castiada in su buccu de sa crai. Donai attenzioni…<br />

PEPPINA – (si finge ammalata) Comenti app’a fai a iniziai<br />

sa cura mia, po is maladias chi tengiu! E Frorenziu boli<br />

comporai cussas pastiglieddas caras po fai porcheriasa.<br />

Cust’otta mi toccad’a gherrai meda cun Frorenziu.<br />

Comenti eus a fai senz’e dinai. Ohi! Ohi! Ohi! Ohi!<br />

FRORENZIU – (finge di non sentire) Ita t’ha succediu<br />

Peppina? Ah! Ah! Ma tui t’intendis mali, aspetta ca<br />

zerriu su dottori...<br />

PEPPINA – No su dottori no! Pari ca m’intendu mellus,<br />

tenia xeti girus de conca!<br />

FRORENZIU – (osserva la moglie, che tiene sulla testa un<br />

fazzoletto bagnato) Innoi nci serbi su ventagliu. Ita fais<br />

cun cussu muncadoreddu? Tot’a su prusu, ti podi<br />

serbiri po tindi sonai su nasu. Innoi nci ‘oli friscu, eccu<br />

su ventagliu (comincia a sventolare).<br />

PEPPINA – Ohi! Ohi! Ohi! Ohi! Ita basca leggia! (sente


sempre più caldo).<br />

74<br />

FRORENZIU – (tra sè) Custas funti fracchesas de<br />

menopausa. (Continuando a sventolare) Ddu intendis<br />

su ristoru?<br />

PEPPINA – Frori, Frorenziu, est inutili chi siasta<br />

premurosu: de oi a crasi m’as’a prangi motta. Liggi sa<br />

ricetta, liggi is maladias chi tengiu!<br />

FRORENZIU – (leggendo) “Tachicardìa, diabete, epatite.<br />

Necessita di cure e riposo”… Bell’azzappulada de<br />

femmina! Custa mi morid’in brazzus oi‘e tottu!<br />

PEPPINA – Gei tenis arrexoni, Frori. (Sempre<br />

lamentandosi). Gei seu acconcia! Gei tenis arrexoni<br />

Frori, seu una carramazzina, bogamici a su<br />

muntronaxu!<br />

FRORENZIU – (al pubblico) Toccad’a dda controllai beni,<br />

toccad’a ddi cambiai pezzus, no est possibili! Custa teni<br />

s’esaurimentu nervosu. No creu chi nciappada<br />

rimediu… Ponidì s’anima in paxi, Frorenziu.<br />

Scarexidindi.<br />

PEPPINA – (finge di avere caldo) Frori, Frorenziu, beni a<br />

mi sventolai!<br />

FRORENZIU – Eccu, arribu subitu, ma poita no ti ponis a<br />

lettu!<br />

PEPPINA – No, a lettu no! No mi tocchisti, lassami innoi,<br />

pari ca mi torra su stebidu, est pighendumì famini,<br />

m’intendu mellus!<br />

FRORENZIU – Siada labau Deus e is Santus benedittus de


75<br />

xelu! (Al pubblico) Assumancu sanidi, apu impromittiu<br />

a sa farmacista de nd’arrettirai is pastiglieddas!<br />

PEPPINA – Asi nau pastiglieddas, Frorenziu? Ohi! Ohi!<br />

Ohi! Ohi! Sa schina mia, bai… bai e comporamiddas.<br />

FRORENZIU – (tra sè e sè, rivolto in direzione del<br />

pubblico). Mi toccad’a bandai prim’a sa posta, po<br />

nd’arrettirai cussus quattru soddus e appustisi<br />

m’imbon’a sa farmacia. Ah! Su poburu! E bai a fai<br />

contusu. Tenid’arrexoni su dicciu Sardu ‘su jiù corrus<br />

attusu attumbad’ais tontus, su jiù corrus attus, tui ses<br />

fendu is contusu, Deus ddus teni fattusu’ (ed esce).<br />

PEPPINA – (al pubblico) Nci bolia meda a imbrogliai un<br />

omini tontu chi ha fattu sonnus proibius a<br />

cincuant’annus!<br />

SCENA VII<br />

(E’ notte fonda, Peppina è sola in casa e attende da un<br />

momento all’altro che rincasi la figlia e che il marito torni<br />

da una gita).<br />

PEPPINA – Est ora de xenai… Frorenziu ancora no furriada<br />

de sa gita, Bibiana no arribbada! M’est passau po finzas<br />

su famini… Intend’unu murighingiu. Ses tui, Bibiana?<br />

BIBIANA – (entra) Seu deu, ma… mamma.<br />

PEPPINA – Ma tui, filla mia, ses prangendu? Ita t’est


succediu filla mia?<br />

BIBIANA – Paulicu su picioccu miu…<br />

PEPPINA – Su picioccu miu? Paulicu? Spiegadì mellus!<br />

76<br />

BIBIANA – Paulicu, su picioccu miu, mind’ha furau sa roba<br />

chi tenia spratta e mad’accorrocciau. Ih! Ih! Ih! (Piange<br />

a dirotto).<br />

PEPPINA – It’est cust’accorrocciamentu? Chistiona! Boga<br />

inzuffiu! Fuedda!<br />

BIBIANA – Accorrocciai boli nai… a ti ponn’in spuntoni e a<br />

t’attoppai de destra e de sinistra, in modu chi no ti<br />

pozzasta fuiri.<br />

PEPPINA – Aici mi naras?<br />

BIBIANA – Aici mamma. T’arregodas comenti fiasta po<br />

acciappai is puddas, po d’asa cumpudai.<br />

Das’accorrocciasta no?<br />

PEPPINA – Ma tui, filla mia, no sesi una pudda, no ses de<br />

cumpudai!<br />

BIBIANA – A Paulicu ddi praxid’affarrunca’is femminas. Sa<br />

prima otta chi m’ad’accorrocciau, depu nai sa beridadi,<br />

ca m’est praxu meda. Paulicu…Pottad’una trallallera!<br />

PEPPINA – Naraddi a Paulicu, candu tenidi gana de<br />

affarruncai, a bandai a su cannizzu de sa mamma a<br />

cumpuda’is puddas de sa mamma. Calanc’un’ad’a criai,<br />

farabuttu chi no est aturu!<br />

BIBIANA – Mamma, deppis ixiri ca sa mamma de Paulicu<br />

no teni cannizzu.


PEPPINA – Ad’a tenni fillasa!<br />

BIBIANA – Paulicu bividi’ind’unu palazzu signorili.<br />

PEPPINA – Ah! Tandusu… custu Paulicu est de razza<br />

nobili, eh!<br />

BIBIANA – Nobili, arriccu e bellu e pottad’una…<br />

Trallallera.<br />

77<br />

PEPPINA – Gei sesi un orixedda cun sa trallaller’a coddu.<br />

Ancù sidda biada e sidda prangiada e sidda potti sa<br />

frommig’a pottanti!<br />

BIBIANA – No frastimis mamma, gei… adessi lastima.<br />

PEPPINA – Cittu, filla mia! Tui prima no furiasta<br />

prangendu… po sa…? Trall…<br />

BIBIANA – Seu prexada po… sa trallallera! It’asi<br />

cumprendiu mamma? Furia prangendu po sa roba<br />

spratta.<br />

PEPPINA – Cessu, it’arrori filla mia. Ma custu dimoniu de<br />

Paulicu est aici maladittu e casineri?<br />

BIBIANA – Paulicu teni sa mania de fai collezioni de<br />

biancheria intima. Tenidi bintixincu parigas de<br />

mudandas: nieddas, biancas e arrubiasa.<br />

PEPPINA – E grogasa, delinquenti! Ancù tengiad’un’arrori!<br />

E tui bessis cund’unu simili porcu?<br />

BIBIANA – Mamma, Paulicu est bellu coment’unu frori. A<br />

patt’is manias chi tenidi…<br />

PEPPINA – E is manus longas chi pottada. Iad’a toccai a<br />

ddi cincina’is didus.


78<br />

BIBIANA – Xisi ita m’ha cunfidau? Ca sa sorri pittìa,<br />

Manuelica, sa dì chi d’ant’accorrocciada, ncià perdiu<br />

s’onori.<br />

PEPPINA – Ah! Ah! Ah! Anti scrabionau sa sorri puru.<br />

Ncind ‘ha medas de Paulicus in giru! Però, no mi<br />

torranta is contus, ita nc’intrada s’onori?<br />

BIBIANA – Creu de comprendi mamma. Paulicu m’ha nau<br />

ca s’onori est unu misteru e ca bivi cuau.<br />

PEPPINA – S’onori…? Ita esti, unu bandidu po bivi cuau?<br />

Naraddi a Paulicu ca s’onori de is femminas est sacru e<br />

ca issu a craru pottad’is corrusu.<br />

BIBIANA – A chistionai cun Paulicu de totu custas cosas<br />

no nc’arrennexu. Donnia otta chi nci provu m’intendu<br />

mali.<br />

PEPPINA – Lassa stai corrus e onori. Ma custu Paulicu<br />

cant’annus tenidi?<br />

BIBIANA – Dexiott’annus, is annus miusu.<br />

PEPPINA – A bint’annus ad’a pottai tre buttonis a donnia<br />

origa. Ma prima chi arribbidi ai cussa edadi, toccad’a<br />

ddi fai passai s’idea de fai su caboniscu.<br />

BIBIANA – Lassa mamma, lassaddu cantai, lassa chi<br />

fazzada chicchiricchì… cand’adessi cojau cun mimi,<br />

ndeddi tiru is pinnas de sa coa e ndeddi segu sa<br />

cagarista!<br />

PEPPINA – Ita vida trista as’a passai filla mia, cun cussa<br />

liaga in peis e in costasa!


79<br />

BIBIANA – No nci penzisi mamma. Bah! Immoi bandu a<br />

mi croccai, no abarru prusu in pei, seu stanca motta.<br />

Bona notti mamma!<br />

PEPPINA – Bona notti Bibiana. Sa pipia mia! (Al pubblico)<br />

Castiai ita tottu podi succedi! Bibiana est una<br />

piciocchedda pagu smaliziada, xedàda fillixedda mia.<br />

SCENA VIII<br />

(Bibiana va a dormire. Peppina aspetta il marito e,<br />

nell’attesa, già provata dal comportamento della figlia, si<br />

inginocchia e prega).<br />

PEPPINA – Gesù Cristu miu! Gesusu tui gei cumprendis sa<br />

tribulìa mia. Ti pregu Gesùsu de sa Gruxi Santa,<br />

aggiudamì! Tui gei scisi ca tengiu una filla chi no<br />

comprendi nudda e unu pobiddu gaddinosu… Ti pregu<br />

aggiudamì apparixai custa situazioni! Scusa Gesusu,<br />

ap’intend’unu murighingiu, depp’andai a controllai,<br />

depidessi Frorenziu! Ses tui, Frori?<br />

FRORENZIU – As’indovinau. Seu deu, Frorenziu.<br />

PEPPINA – Furiad’ora de arribai! Funt’is duas passadas, e<br />

sesi mesu imbriagu.<br />

FRORENZIU – Ciau pobiddedda mia, de saludi<br />

coment’andausu?<br />

PEPPINA – Naraus ca m’agattu mellus de s’atara dì. E tui,


ti ses ispassiau?<br />

80<br />

FRORENZIU – Balla, una bella gita! Depiastessi bennia tui<br />

puru, de siguru ti astessi spassiàda…<br />

PEPPINA – A sa furca bandu deu, cun is maladias chi<br />

tengiu! Prima furia preghendu, lassamì finiri sa<br />

preghiera. (Si rimette in ginocchio).<br />

FRORENZIU – Po chini pregasa Peppina?<br />

PEPPINA – Po tui e po filla tua.<br />

FRORENZIU – Penzau ca pregasta… po sa genti bona po<br />

no diventai mala…<br />

PEPPINA – Po issus puru pregu: po sa genti bona, po no<br />

diventai mala e tra cussus nci ses tui e filla tua, Bibiana.<br />

FRORENZIU – Tui creisi ca deu seu bonu? E ca filla tua est<br />

prena de grazia? No, lassa stai! Dognunu tenid’is<br />

diffettus susu e is peccaus in sa gobba!<br />

PEPPINA – Tui gei furiasta bonu, Frorenziu. Immoi tenis<br />

su macchiori de is ormonis e de is pastiglieddas. No sesi<br />

ancora guastu ma ses diventendu malu a pagu a pagu.<br />

FRORENZIU – E filla tua?<br />

PEPPINA – Depis’isciri, ca filla nosta frequentada unu<br />

picioccu bagasseri e timu…chi no fazzada macchioris!<br />

FRORENZIU – Timis chi no fazza macchioris? Bona notti<br />

Peppina…<br />

PEPPINA – Bona notti Frori, deu puru bandu a mi croccai<br />

appena chi ti ses drommiu tui, ca ses’imbriagu. (Si ritira<br />

in camera sua. Frorenziu è ubriaco. La scena resta vuota,


le luci sono spente).<br />

SCENA IX<br />

(Bibiana ha un appuntamento con Paulicu e aspetta il<br />

fidanzato, in ritardo di oltre mezz’ora).<br />

81<br />

BIBIANA – Est prus de mes’ora chi aspettu Paulicu.<br />

Paulicu, cust’otta midda pagasa! (Non appena termina la<br />

frase ode bussare alla porta).<br />

PAULICU – Scusa su ritardu Bibiana, seu depiu ‘andai a fai<br />

cummessionis po mamma.<br />

BIBIANA – Sesi scusau. (Si abbracciano).<br />

PAULICU – M’iasta promittiu unu basidu longu mes’ora.<br />

BIBIANA – Hoi no!<br />

PAULICU – Hoi no? No…?<br />

BIBIANA – Hoi… deppeus discutti de certas cosas serias…<br />

Ti ‘olu arregordai is isbaglius chi asi fattu de candu si<br />

connoxeusu.<br />

PAULICU – Ecchini est chi no isbagliada a dexiott’annus?<br />

Is innamorausu fainti un errori a pizzus s’unu s’aturu.<br />

BIBIANA – Fainti? No, faisi! Cicca de ti moderai e lassa stai<br />

is picioccheddas… Si sesi innamorau de sa persona mia,<br />

no depis andai a fai su papagallu in giru.


82<br />

PAULICU – De candu seu cun tui, no succedi prusu.<br />

Giuru!<br />

BIBIANA – A hoi, faid’un’annu chi seus impari. Ricordi il<br />

primo bacio? Sa dì de Santa Luxìa…<br />

PAULICU – Immoi m’arragordu! Cantu ses drucci Bibiana.<br />

Sianta xentu is festas de Santa Luxìa de affestai impari…<br />

BIBIANA – T’arregordas is promissas de tandus?<br />

PAULICU – Cali promissas?<br />

BIBIANA – M’iasta impromittiu ca mi astessi lassàda pura<br />

e… invecisi?<br />

PAULICU – Circas puridadi ass’iniziu de su tremila?<br />

BIBIANA – E gia? Cun s’ammesturu chi nc’esti: convivenza<br />

e droga!<br />

PAULICU – No t’apu propostu de cunvivi.<br />

BIBIANA – Nciad’a mancai aturu, arrazza de picioccu<br />

tremposu chi sesi!<br />

PAULICU – No Bibiana deu t’isposu. No mi praxi sa<br />

convivenza! Est una cosa po incruzzai. Certa genti no<br />

camminad’in sa strada deretta, pigada sa scorciatoja.<br />

BIBIANA – Fainti su seg’adobia senza de sacramentus e sa<br />

benedizioni de sa manu divina.<br />

PAULICU – Po ti sposai, ti compuru su bestiri biancu cun<br />

su straxicu.<br />

BIBIANA – Gei no adessi crasi?<br />

PAULICU – Su tempus esti una cosa chi ti passad’ananti, ti


lassad’agoa e ti dona tempus po sighiri.<br />

83<br />

BIBIANA – E nosu sigheus a crexi po arribai a sa dì de sa<br />

coja.<br />

PAULICU – E siada comenti disiggiasu.<br />

BIBIANA – Immoi ascutta, su sposu miu, una poesia chi<br />

apu cumpostu po tui, cand’ancòra no furia sigura de<br />

t’isposai.<br />

PAULICU – Una poesia? No ixiria ca furiasta poetessa. Seu<br />

tottu origas, cumenza.<br />

BIBIANA – (leggendo sul foglio) Arregordadindi ca t’apu<br />

intregau/ Is crais de su coru/ de su giardinu miu./<br />

Arregordadindi ca sesi unu moru/ ingratu e fingìu./ Is<br />

froris prus bellus chi tenìa/ m’as’appetigau,/ in su<br />

giardinu miu ti ses ispassiau.<br />

PAULICU – (batte le mani) Brava, brava est giai finìa sa<br />

poesia?<br />

BIBIANA – No Paulicu! Bolis a sighiri? Ascutta: No torris a<br />

benni, no ti fazzas bellu,/ ch’agattas serrau portoni e<br />

cancellu./ No torris a benni cun sorrisu in bucca./ No<br />

torris a benni, po rosas e froris./ Ch’antessi po tui che<br />

corrus de frucca./ Is froris prus bellus chi tenia,<br />

m’appetigau,/ in su giardinu miu ti ses ispassiu.<br />

PAULICU – Basta bastada, apu cumprendiu. Promittu de<br />

no t’attrepillai prus is froris. A su giardinu tu bandu xeti<br />

a fraga’is arrosas.<br />

BIBIANA – Asi cumprendiu coment’est bellu su giardinu<br />

miu? Don’attenzioni gei du xisi ca seu fischida!


84<br />

PAULICU – Gei du riconnoxu ca seu stettiu pagu sensibili,<br />

unu giardinu no est un’argiola. Su giardineri depidess’a<br />

modu.<br />

BIBIANA – Bastada! Bastanta is chistionis. Immoi andausu<br />

a fai una bella passillàda.<br />

PAULICU – Andausu andausu, giai chi t’attira su passillu.<br />

BIBIANA – Feus quattru passus prima chi torri babbu cun<br />

mamma de sa festa…<br />

PAULICU – Banda beni, comenti bolis tui Bibiana. Gei du<br />

xisi ca deu ti stimu e ti amu e no ciccu atara rosa, ca tui<br />

ses sa rosa prus bella de totu mundu.<br />

BIBIANA – Eusu fatt’una bella passillàda!<br />

PAULICU – Beh! Immoi mindi ‘andu… ma prima middu<br />

donas unu basideddu pittiu pittiu?<br />

BIBIANA – No! No! Bai ca no! Ma chi sia pittiu pittiu…<br />

(Mentre sta per baciare Paulicu, si sentono Peppina e<br />

Frorenziu). E immoi comenti feusu? Funti torrendu<br />

babbu cun mamma de sa festa!<br />

SCENA X<br />

(Mentre Paulicu sta per andare via, i genitori di Bibiana<br />

tornano dalla festa: non sapendo cosa fare, Bibiana<br />

nasconde il fidanzato sotto il letto, nella camera<br />

matrimoniale).


85<br />

PAULICU – Comenti feusu? Nci sattu in sa fantana e<br />

nci’attidd’a s’ottu, e mi fu.<br />

BIBIANA – Custa domu no porta fantanas chi bessint’a<br />

s’ottu. (Bibiana è confusa). Beni beni Paulicu a ti cuai<br />

asutt’e su lettu…<br />

FRORENZIU – (entra in casa con Peppina) Esti una cosa<br />

strana, Bibiana ai cust’ora in domu?<br />

PEPPINA – Ad’a tenni dolor’e brenti… Deu seu stanca<br />

motta! Bandu a mi croccai.<br />

BIBIANA – Mind’asi comporau de turronis? (Si appoggia<br />

con le spalle alla porta della camera da letto per impedire<br />

ai genitori di entrare).<br />

PEPPINA – Castia… Castia… in sa borsa. Nd’adi<br />

un’imboddicamini. (Paulicu dà un colpo di tosse).<br />

FRORENZIU – Bibiana tenis su tussi?<br />

BIBIANA – No ddu bisi babbu? Ca seu tottu arresfriàda! (Si<br />

mette a tossire di proposito).<br />

PEPPINA – Scusa Bibiana, ma su tussi ndi bessidi de<br />

camera de lettu…<br />

BIBIANA – Podidessi mamma! Est possibili nc’esti brintau<br />

su gattu, dd’apu cuttu a truncheddu de scova. Su gattu<br />

teni su tussi!<br />

PEPPINA – No ncidda fazzu prusu, seu mott’e sonnu,<br />

bandu a mi croccai.<br />

BIBIANA – Abarr’ancòra mamma ch’arrexonausu.<br />

FRORENZIU – Bibiana, lassadda passai a mamma tua.


Lassadd’andai a si croccai.<br />

86<br />

PEPPINA – (una volta in camera da letto) Ah! Ah!...<br />

Aggitoriu! Aggitoriu! Nciadi unu bandidu in camera de<br />

lettu. Benei! Benei! Accudei! Prestu! (Esce dalla camera<br />

da letto trafelata).<br />

FRORENZIU – Unu ladroni asutta de lettu? Deu pigu su<br />

fosili, ddu fazzu in sanguni! (Frorenziu prende in mano<br />

un manico di scopa e lo agita confusamente, come fosse<br />

un fucile).<br />

PEPPINA – Don’attenzioni Frorenziu! Torr’agoa, su<br />

ladroni est armau, dd’apu biu sa canna de sa pistola<br />

luxenti!<br />

FRORENZIU – Immoi brintu in camer’e lettu e ddu fazzu<br />

in sanguni. De domu mia no ndi bessi biu…<br />

BIBIANA – No, babbu, no! No ddu tocchisi no est unu<br />

bandidu, est Paulicu, su sposu miu. Dd’apu cuau deu.<br />

(Rivolta a Paulicu) Paulicu bessind’a foras, no timas!<br />

PEPPINA – Ah! Ah! Est issu! Paulicu Fruciddau? D’olu biri<br />

ben’in facci! S’omini de sa trallallera! S’accorrozzadori,<br />

su bagasseri! (Peppina entra di nuovo nella camera da<br />

letto).<br />

FRORENZIU – Peppina? Tui ddu connoxis?<br />

PEPPINA – Mai biu prima, Frorenziu. (Tira Paulicu per i<br />

capelli) Bessi a foras delinquenti!<br />

BIBIANA – (si avvicina al fidanzato e lo abbraccia, poi lo<br />

presenta ai genitori) Ecco, questo è l’amore mio: Paulicu<br />

Fruciddau!


87<br />

PEPPINA – (prende Paulicu per un braccio) Ancù siddu tiri<br />

sa giustizia custu fura mudandas!<br />

PAULICU – Ben’agattausu…<br />

FRORENZIU – Tidda dongiu deu su benibeniu. Nara tui,<br />

delinquenti! Ita intenzionis tenis?<br />

PAULICU – Intenzionis serias, seu innamorau de sa filla, e<br />

mi coju cun issa.<br />

FRORENZIU – Diaderus? Dona tempus a su tempus, ma<br />

po immoi, no ti bengia prus’a conca, de torrai a brintai<br />

a domu mia a fura fraizzina!<br />

PAULICU – Banda beni, de immo’ innantis app’a fai passus<br />

giustus e ndi pesu su disturbu. Scusai meda. Bona notti!<br />

(Bibiana lo accompagna).<br />

FRORENZIU – Mancu mali ca sind’est bandau. Cun tottu<br />

su trumbullu chi ha postu in domu nosta sindi seus<br />

iscarexusu ca crasi deppeus andai a Casteddu!<br />

PEPPINA – Tandus preparu is valigias? Aici, po crasi funti<br />

prontas.<br />

FRORENZIU – Ita ses aspettendu? Est ora de si croccai,<br />

cardellinedda mia.<br />

PEPPINA – (mentre va a letto) Aisciri chi nottesta<br />

nciap’arrennexi a serrai is ogus!


SCENA XI<br />

88<br />

(Il giorno seguente, Peppina e Frorenziu partono per<br />

Cagliari. Paulicu dopo aver visto i genitori di Bibiana salire<br />

sull’automezzo va a trovare la fidanzata. Mentre si trovano<br />

soli in casa, Cicitu Malloru, l’ex apprendista calzolaio di<br />

Frorenziu, si reca a fare visita a Bibiana).<br />

BIBIANA – (accompagna i genitori alla porta e torna sulla<br />

scena con un cruciverba in mano. Siede sul divano.<br />

Bussano alla porta. Bibiana apre: è Paulicu. I due si<br />

abbracciano) Beni beni su sposu miu, ca feus fueddus<br />

agruxausu.<br />

PAULICU – Babbu tu e mamma tua funti partius po…<br />

BIBIANA – Po Casteddu, gei du sciu. Castia custu bintisetti<br />

orizzontali esti…<br />

PAULICU – Nci seu! Connoxu sa definizioni. “La luce che<br />

risplende”. Sa bellesa tua, Bibiana! (Bussano alla porta).<br />

BIBIANA – Gei no adessi torràda mamma? Cessu! Cessu!<br />

(Chiede ad alta voce) Ses tui, mamma Peppina?<br />

CICITU – Seu deu Cicitu, Cicitu Malloru.<br />

BIBIANA – (apre la porta) Beni Cicitu, beni, avvanza<br />

avvanza! Sezzidì (porgendogli una sedia).<br />

CICITU – Carissima. Cantu ses bella. (Con un sacchetto<br />

nella mano destra e un pacco sotto l’ascella sinistra.<br />

Posa il sacchetto a terra e stringe la mano di Bibiana).<br />

BIBIANA – (vicino a Paulicu) Custu est su sposu miu, tiddu


presentu.<br />

89<br />

CICITU – Ah! Su farmacistu sassaresu. Mind’anti<br />

chistionau. Prexeri de du connoxi.<br />

PAULICU – Prexeri miu.<br />

CICITU – (senza mai posare il pacco si rivolge a Paulicu) Si<br />

permittidi su farmacistu, dia boli fai duas domandas…<br />

PAULICU – Ndi seu onorau de d’ascuttai e de<br />

d’arrespundi.<br />

CICITU – Si unu comenti a mimi, sunfridi de dolor’e conca<br />

po una delusioni amorosa, ita depi fai?<br />

PAULICU – Ita depi fai? Passid’in farmacia ca di ‘ongiu<br />

duas pastiglias de “Pistangina” e ndi pigad’una<br />

mangianu e una merì, e ad’a biri ca su dolori di passa<br />

luegusu.<br />

CICITU – Ah! Scusidimì su dottori. Ma, sa Pistangina no<br />

est pumàda po pistadura?<br />

PAULICU – Nient’a fattu! Vostetti no est dottori, no<br />

podid’isciri.<br />

CICITU – Scusid’ancòra su dottori. E si unu comenti a<br />

mimi est innamorau, narausu… de una bella piciocca<br />

comenti a Bibiana e no est aggradessiu, ita depi fai?<br />

PAULICU – Ita depi fai? Una bella cura. Doccias de acua<br />

frida, ma chi sia frida. Una doccia a mangianu e una<br />

doccia a merì, po una xida. E ad’a biri ca di passada<br />

callentura e innamoramentu.<br />

CICITU – Ah! Ah! Du ringraziu su dottori po is conzillus.


90<br />

Custas crapittas d’asa donais a maistu Frorenziu. Custu<br />

paccu est po tui Bibiana. Apu xipiu ca depis fai unu<br />

provinu a “Vidiolina”.<br />

BIBIANA – (scarta finchè dal pacco emerge un paio di<br />

scarpe) Ti ringraziu Cicitu. Grazia grazia, Cicitu!<br />

CICITU – Permittisi? (Prende le scarpe in mano) Cun custa<br />

crapittas “Marca Malloru” a tacconis attus e a punta<br />

quadras, seu siguru ca ti fainti binci su cuncursu. Funti<br />

fattas po tui. Funti fattas po baddai. Auguri e<br />

arrivederci. (Cicitu esce).<br />

PAULICU – Ita’oliada cussu acciappa canis cun domandas<br />

istranas e crapittasa?<br />

BIBIANA – Ita ‘oliada? Depis’ìsciri ca babbu m’ha<br />

promittiu a issu po isposa de sendu pittia. Ma deu est a<br />

tui chi ‘olu.<br />

PAULICU – Ndi seu meda prexau ch’asi xeberau a mimi.<br />

Ma immoi lassamind’andai, ca deppu fai su turnu in<br />

farmacia (ed esce).<br />

BIBIANA – Ciau lillu infrorìu, ciau su sposu de su coru<br />

miu. (A voce bassa) Paulicu, Paulicu oi gei ses prexau,<br />

ma candu as’a isciri ca seu incinta… (tra singhiozzi e<br />

lamenti, Bibiana inizia a piangere).<br />

SCENA XII<br />

(Bibiana è seduta sul divano, sconvolta e singhiozzante).


91<br />

BIBIANA – (piangendo) Coment’ap’a fai a du nai a babbu!<br />

Coment’app’a fai? Oi, babbu mi boccidi! Candu d’ad’a<br />

isciri, babbu mi sperdidi!<br />

PEPPINA – Ita dep’isciri babbu tu? Ita depid’isciri, po<br />

t’appiccigai a su muru?<br />

BIBIANA – Depid’isciri ca seu una disgraziada!<br />

PEPPINA – Custu gei du xiu deu puru ca ses una<br />

disgraziada. Is disgrazias capitanta tottus a tui, ca no ti<br />

scisi difendi. Ita est sa disgrazia tua?<br />

BIBIANA – Aspett’unu pipiu, eccu ita esti sa disgrazia mia,<br />

seu sfortunada!<br />

PEPPINA – Incinta? Sant’Antoni! Sant’Antoni de su Fogu!<br />

Incinta? Beni beni Frorenziu, ben’a biri, ben’a intendi,<br />

ca filla tua aspettad’unu pipiu!<br />

FRORENZIU – Gei no adessi macca?!<br />

PEPPINA – No est macca, est incinta.<br />

FRORENZIU – Ada… ada… depi spiegai s’impringiau!<br />

PEPPINA – Nc’esti pagu de ispiegai! S’impringiau?<br />

S’impringiau! S’ispiegada cun sa brenti chi crexidi.<br />

BIBIANA – S’app’arroxu de s’intendi! Ndi feisi una<br />

chistioni manna po donnia cosa. Lassaimì s’anima in<br />

santa paxi!<br />

PEPPINA – E no! Bibianedda. Nosu boleus ixiri nomini e<br />

sangunau de su stalloni. Su puntori di pighidi ingùni<br />

ancàdessi!


92<br />

FRORENZIU – Po immoi, Peppina, accuntentadì de ixiri ca<br />

filla tua ha sezzi’unu cuaddu, chi curridi e arrazzada<br />

ch’est una bellesa!<br />

PEPPINA – Invecis bolu isciri subitu chini est su disgraziau<br />

chi t’ha disonorau.<br />

BIBIANA – Dott… dottor Piringinu in su spiz…in su<br />

spid…M’ha nau ca…<br />

FRORENZIU – In su spiziu? In su spidali? Unu dottori?<br />

Dottor Piringinu? Peppina donamì su fosili ca doi ‘essu!<br />

Ddu fazz’in sanguini!<br />

BIBIANA – No! Babbu no, dottor Piringinu esti su dottori<br />

chi m’ha visitau e m’ha nau ca seu incinta giai de tre<br />

mesis.<br />

PEPPINA – Nara Bibianedda, e su cuaddazzeri ecchini<br />

esti?<br />

FRORENZIU – Bibianedda narasiddu a babbu!<br />

BIBIANA – Banda beni, gei siddu nai. Esti… esti… su<br />

picioccu miu. Paulicu Frucciddau.<br />

PEPPINA – Issu? S’accorrozzadori? Cuddu de sa trallallera!<br />

Paulicu Frucciddau? Infruccau siad’a una matta de<br />

ollastu!<br />

FRORENZIU – Tui Peppina, du connoxisi?<br />

PEPPINA – Gei sesi de memoria cruzza, Frorenziu! Su<br />

babilotti tottu peisi d’asi biu tui puru, ancù du bianta<br />

zruppu!<br />

BIBIANA – No frastimis mamma. Paulicu, su sposu miu,


93<br />

est dispostu a m’isposai subitu, xeti ca prima<br />

depid’andai a si ciccai traballu in continenti e parti<br />

crasi.<br />

PEPPINA – Ancù doloris brenti ddi pighidi, cani pudexu<br />

chi no est aturu!<br />

BIBIANA – Paulicu partidi e torrada sa xida chi ‘enidi e<br />

candu tòrrada, deu partu cun issu e no m’eisi a biri<br />

prusu.<br />

PEPPINA – Aundi’andas tui? Crabitedda… scundìa!<br />

FRORENZIU – E deu‘andu a ciccai a Paulicu prima chi<br />

partada po dd’arregordai s’impringiau!<br />

PEPPINA – No asa boli‘andai a du mallai? Ma naramì<br />

Frorenziu? Iasta tenni su coraggiu de fai abortìri a filla<br />

nosta?<br />

FRORENZIU – Deu no, ma dottor Piringinu si, po ponn’in<br />

paxi sa cuxienzia nosta e po salvai s’onori de sa famiglia.<br />

PEPPINA – No ti‘olu prus biri! Tengiu po<br />

pobidd’un’assassinu! (Esce).<br />

BIBIANA – (esce dietro la madre) Tengiu po<br />

babb’un’assassinu. Ricorda: quinto comandamento,<br />

“Non ammazzare”!<br />

FRORENZIU – (mentre la figlia esce) E tui filla mia!<br />

Ricorda: sesto comandamento, “No impringiare”! M’anti<br />

pigau po un’assassinu, ma custas funti maccas furiosas!<br />

(Frorenziu si allontana per far sbollire il nervoso).


A T T O S E C O N D O<br />

SCENA I<br />

95<br />

(Bibiana si stende sul divano dopo aver avuto una<br />

discussione con i genitori. Quindi si assopisce, e ha degli<br />

incubi dovuti alla lite).<br />

BIBIANA – (sdraiata sul divano parla nel sonno, mentre<br />

sogna la sala parto) Lassaimì stai! No! No! No bolu<br />

arbortiri! Ih! Ih! Ih! (Improvvisamente si sveglia e ha una<br />

crisi di pianto. Piange e chiama la mamma) Ih! Ih! Ih!<br />

Beni, beni mamma, ca ti raccontu su sonnu leggiu chi<br />

apu fattu…<br />

FRORENZIU – (intanto rientra) Pozzu ascuttai deu puru<br />

su sonnu?<br />

PEPPINA – Beni, beni Frorenziu, sezz’innoi.<br />

BIBIANA – (racconta i particolari del sogno) Furìa<br />

croccàda ind’unu lettinu de ospidali e… un’infermieri<br />

mannu mannu m’ispingiada in sa sala partu. In sa sala<br />

partu a un’angulu dd’oi furiada babbu chi mi castiàda<br />

cun ogus de fogu! Furiada bistìu de nieddu, pottàda<br />

corrus de crabu e una coa de burrincu. Presenzianta in<br />

sa sala dottor Piringinu e dottor Foddis e furianta<br />

bistìus de biancu.<br />

PEPPINA – E tandusu?<br />

BIBIANA – Babbu a braba longa, corrudu e a peis de


urrincu, zerriàda e ordinàda!<br />

PEPPINA – Ita ordinàda babbu tu?!<br />

96<br />

BIBIANA – «Spaccai sa brenti a filla mia»! Ma sa brenti<br />

mia no furia custa brenti, furiad’una srindia manna<br />

manna, tottu striàda.<br />

FRORENZIU – Tandus deu furi’a pintas de dimoniu?<br />

BIBIANA – S’ordini furiada de aberri sa brenti! Dottor<br />

Piringinu e dottor Foddis no tanti ubbidiu!<br />

FRORENZIU – Ah! No m’anti ubbidìu! E t’anti lassau cun<br />

sa brenti a palloneddu!<br />

BIBIANA – E seu contenta de pottai sa brenti a<br />

palloneddu! Candu sa brenti adessi prus manna, bessu<br />

apposta po dd’ammostài ca no tengiu bregungia!<br />

FRORENZIU – Tindi sesi scarexa ca su chi asi biu in su<br />

spidali est xetti unu sonnu?<br />

PEPPINA – E is sonnus funti buluccas de saboni chi<br />

svaninti…<br />

BIBIANA – Ma su pipiu miu no svanidi. Depi naxi e crexi,<br />

prus mannu de tui babbau e in sa vida sua no ad’a<br />

campai acconcendu crapittas segadas…<br />

FRORENZIU – E candu cicca su babbu est in continenti!<br />

BIBIANA – E candu cicca sa mamma est in continenti!<br />

Fillu miu no abarrada cun bos’aturusu ’andada cun sa<br />

mamma.<br />

PEPPINA – Ma tui, filla mia no iscis’ita‘oli nai a ghettai<br />

fogu de sinzu tu.


97<br />

BIBIANA – E os’aturusu no iscireisi ca custu fillu miu est<br />

sanguini de su sanguini miu, e no bolu chi du tocchi<br />

nemus. De abortu mancu sindi chistionada (esce dalla<br />

scena tenendosi il grembo mentre la madre la soccorre).<br />

PEPPINA – (rivolgendosi al marito) Deus iscudada sa<br />

condanna ai custu maladittu!<br />

SCENA II<br />

(Frorenziu dopo aver deciso di non far abortire la figlia<br />

Bibiana, telefona alla Clinica Marongiu di Cagliari per<br />

annullare l’appuntamento).<br />

FRORENZIU – (rimasto solo, seduto, confuso, si tiene la<br />

testa tra le mani e pensa) Eppuru sa soluzioni giusta po<br />

filla mia, no est s’abortu! Provu a telefonai torr’a dottor<br />

Piringinu, po ndi scullai su chi’olia fai. (Cerca nell’elenco<br />

telefonico il numero del dottor Piringinu e compone la<br />

chiamata). Pronto, pronto! Parlo con la Clinica<br />

Marongiu Aborto e Terapia di Cagliari? Sono Frorenziu<br />

Mannai, il padre di Bibiana. Pronto? Parlo con dottor<br />

Piringinu? Non confermo quello che ho detto questa<br />

mattina. Il ricovero per lunedì mattina? Non serve più.<br />

No! Abbiamo deciso altrimenti. Il consenso per<br />

l’aborto? Quando mai! Non acconsento. Di aborto non<br />

ne parliamo più. Buona sera dottor Piringinu.<br />

PEPPINA – Aita ti serbidi sa Clinica de Abortu e Terapia


98<br />

de Casteddu? (Sconcertata) Bibiana no nc’esti prusu,<br />

s’est fuìa!<br />

FRORENZIU – Fuìa? Annui! S’est fuìa?!<br />

PEPPINA – Fuìa fuìa, midd’ha nau s’amiga sua, Lucia. Est<br />

partìa po Casteddu oi ais tresi e po Genova a is xincu.<br />

Curpa tua conca de crabu!<br />

FRORENZIU – Curpa mia? Dottor Piringinu bolìa salvai<br />

s’onori de una pipia.<br />

PEPPINA – Tui e dottor Piringinu, seisi genti de<br />

impresonai! Genti bocci pipius, bella cuxenzia portatisi!<br />

FRORENZIU – It’ad’a nai sa genti, candu filla tua ad’a<br />

bessiri a brenti a palloneddu per’is biasa de bidda?<br />

PEPPINA – Ma no asi cumprendiu! Oramai no bessi prusu<br />

per’is bias de sa bidda, bai e ciccadd’ancàdessi!<br />

FRORENZIU – Bisongiad’a tenni contu de s’onori…<br />

PEPPINA – Cali onori? Ciccas de salvai s’onori in cust’era?<br />

Boccend’unu pipiu? Fai s’esami de cuxenzia, boja tira<br />

zugusu!<br />

FRORENZIU – Lassausu a perdi s’onori e s’abortu, immoi<br />

toccad’a ciccai a Bibiana!<br />

PEPPINA – Bibiana no torra prusu a domu, ha<br />

cumprendiu totu. Immoi bai e ciccadda innui adessi!<br />

FRORENZIU – Toccad’a da ciccai mancai in “Chi l’ha<br />

Visto?”. Depi torrai subitu a domu!<br />

PEPPINA – Ba’imbarcadì, bai a Genova, bai mancai andis a<br />

domu de sa furca! Bai e ciccadda. Est culpa tua chi s’est


fuìa!<br />

99<br />

FRORENZIU – Partu subitu po Genova, però prima pigu su<br />

dinai po fai su billettu.<br />

PEPPINA – Bibianedda filla mia, innui asessi? Asutta de<br />

calancunu ponti, ingiriàda de barbonis e de genti<br />

disgraziata!<br />

FRORENZIU – Adess’in calancunu albergu, croccàda<br />

brent’a susu! Controlla su cofanettu, mancada su<br />

librettu postali e cincu milionis chi teniast’allogausu, po<br />

ti curai. Immoi bai a caserma e denunziadda!<br />

PEPPINA – E no, Bibiana! E no Bibianedda mia! Custu no<br />

siddu depiasta fai a mamma. Ses una filla de… ses una<br />

filla lardona… Lardona! Furona chi no ses atara!<br />

FRORENZIU – Eccu poita mi biriada corrudu, e a peis de<br />

burrincu!<br />

PEPPINA – Si no prusu, filla nosta disponidi de una bella<br />

summa de dinai, e no ad’a diventai barbona.<br />

FRORENZIU – Seus nosu chi seus barbonis e a siccu de<br />

dinai. (Peppina si mette a letto, Frorenziu si sdraia sul<br />

divano).<br />

SCENA III<br />

(Di notte Frorenziu non riesce a dormire. Decide quindi di<br />

riposare sul divano. Questa scelta, come vedremo, sarà<br />

dettata da un preciso motivo).


100<br />

FRORENZIU – (in direzione del pubblico) Est casi<br />

mesunotti, notti de luna prena… A mesunott’in puntu,<br />

Peppina, pobidda mia, comenti po incantu, sindi pesada<br />

drommìa e gira sa domu, e chistionada in su sonnu, e<br />

deu d’arrespundu. Ssssssssilenziu est po bessiri!<br />

PEPPINA – Frorenziu, deu seu a Milanu, accanta a su<br />

Duomo, una domu fatt’a puntasa…<br />

FRORENZIU – Deu seu innoi. Peppin’as’agattau a Bibiana?<br />

PEPPINA – No, ma nc’esti Alessandru Manzoni, cun<br />

Renzu e Lucia. Renzu mi‘oli basai.<br />

FRORENZIU – Comenti? Appustis de tanti seculusu,<br />

Renzu est’ancòra inguni a reiga tettera… No nci creu!<br />

Fuidì Peppina ca in Milanu t’impestanta.<br />

PEPPINA – Frorenziu seu a Genova, in sa domu de<br />

Cristoforo Colombo, Bibiana no nc’esti. Unu chi di<br />

nanta Mazzini, m’ha fattu sezz’in sa “Santa Maria” e<br />

terra terra seu arribbad’in America.<br />

FRORENZIU – Peppina! Filla tua no est in America, torr’a<br />

Genova, saludamì a Bush e a Fidel Castro. No tocchis<br />

cocaìna e, bett’una coffa de banana.<br />

PEPPINA – Frorenziu seu a Roma, accanta de su<br />

“Colosseo”, innoi nc’est unu spili-camba, du zerrianta<br />

Giulio Cesare, est accumpangiau de Pompeo. De<br />

Bibiana mancu s’umbra.<br />

FRORENZIU – Attenzioni Peppina, ca Pompeo mancai no<br />

sia pompieri pompiada.


101<br />

PEPPINA – Seu in Casteddu Frorenziu. Tui ses’in<br />

Casteddu?<br />

FRORENZIU – No seu a Muravera.<br />

PEPPINA – Tandus torru a Muravera. Beni Frorenziu ca<br />

t’imprassu. Innoi nc’est unu lettu moddi moddi.<br />

(Mentre Frorenziu si mette a letto, Peppina esce dalla<br />

camera da letto).<br />

FRORENZIU – Si, si, ma deu nau, prima de ti croccai<br />

assumancu tiradindi sa roba intima. (Frorenziu cade dal<br />

letto). Ohi! Ohi! Is costas mias!<br />

PEPPINA – Gei no t’astessi struppiau?<br />

FRORENZIU – (tenendosi il fianco fa un giro sul<br />

palcoscenico, lamentandosi) Ohi! Ohi! (Entra in camera<br />

da letto, sempre lamentandosi). Sa schina mia! Pottu in<br />

costas iscannias e sa schin’attrocciàda. Ohi! Ohi! Ohi!<br />

PEPPINA – (rivolta verso il pubblico) Eccu, eccu ita ddi<br />

succedidi a chini pottada macchimin’in conca! (Si reca<br />

verso la camera da letto, uscendo di scena).<br />

FRORENZIU – (esce dalla camera da letto, tutto curvo,<br />

mantenendosi la schiena) M’ad’a toccai a zerriai su<br />

Pronto Soccorso. Po nottesta pernottu innoi, in su<br />

divanu. Comenti nara Peppina, a lettu separau, e depu<br />

fai puru s’infermieri. (Cerca di fasciarsi malamente il<br />

costato).


SCENA IV<br />

102<br />

(Frorenziu, con una fascia da neonato intorno alla schiena,<br />

il pomeriggio seguente appare visibilmente scosso).<br />

PEPPINA – Frorenziu ancora drommiu. Custu piga sa dì<br />

po sa notti. Esti unu sorixi.<br />

FRORENZIU – (lamentandosi, si siede sul divano) Seu<br />

mesu mottu, ohi! Sa schina mia, ohi! Ohi!<br />

PEPPINA – (mentre rassetta la casa) Ita tenis Frorenziu?<br />

Poita ses faxau cund’una faxia de pipieddu de<br />

allattadroxa?<br />

FRORENZIU – Curpa tua, ca m’inciàsi pottàu a unu lettu<br />

moddi moddi, po t’imprassai e minciasi fattu arrui de su<br />

lettu.<br />

PEPPINA – Ma ita ses nendu? Ses imbriagu? Deu no mi<br />

seu movia de sa camera mia bona patti de sa notti!<br />

FRORENZIU – Ah No! No ti ses movia, berus? No ti ses<br />

movia? In mes’ora asai girau mesu mundu.<br />

PEPPINA – Chini deu? Deu? No mi risultada.<br />

FRORENZIU – Tui, tui! Cicchendu a filla tua Bibiana.<br />

PEPPINA – D’apai ciccàda in su sonnu. Accabbamidd’a!<br />

Bibiana d’ad’a ciccai sa signorina de sa trasmissioni de<br />

“Chi l’ha Visto?”. A propositu, asi telefonau?<br />

FRORENZIU – (allarmato) Ih! Ih! Ca mindi furìa scarexu!<br />

A is noi oras precisas àndada in unda sa trasmissioni de<br />

“Chi l’ha Visto?”. Sa signorina ada dona’is


accumandiziasa po Bibiana. Aici m’ad’impromittiu.<br />

PEPPINA – Allui… allui sa televisioni.<br />

103<br />

FRORENZIU – App’alluttu su canali Unu. Ma sa<br />

trasmissioni est in su Terzu, berus?<br />

PEPPINA – Eccu… eccu sa signorina.<br />

MARIELLA – (da un televisore) «E adesso, vi presento un<br />

caso tutto particolare. Due ragazzi della <strong>Sardegna</strong> sono<br />

scappati da casa a causa di dissapori familiari. Queste le<br />

loro schede: Bibiana Mannai, nata a Muravera, di anni<br />

18. Connotati: capelli neri, occhi castani, colorito bruno,<br />

altezza 1,65, è incinta da tre mesi. Paulicu Frucciddau,<br />

nato a Sassari, di anni 18. Connotati: capelli neri, occhi<br />

castani, colorito bruno, altezza 1,85. Si presume che<br />

siano nella città di Genova. Si gradirebbero delle<br />

segnalazioni. Adesso esponiamo un altro caso…».<br />

PEPPINA – Studa, studa sa televisioni. Candu castiu custa<br />

trasmissioni mi’enidi de prangi. Xedadedda Bibiana!<br />

FRORENZIU – Immoi besseusu, assumancu ti distraisi<br />

pagu pagu. Andausu a domu de gommai Nocenzia<br />

Cugusi, d’apu promittiu de di fai bisitta.<br />

PEPPINA – (è pronta per uscire di casa) Andausu, andausu!<br />

SCENA V<br />

(Mentre Frorenziu e Peppina stanno per uscire per andare a<br />

fare visita alla comare Nocenzia, sentono bussare


insistentemente alla porta).<br />

PEPPINA – Ecchini adessi?! Propriu immoi!<br />

FRORENZIU – Bai a controllai, Peppina!<br />

104<br />

PEPPINA – (apre la porta) Ah! Est vostetti, gommai<br />

Nocenzia. Furiausu andendu a domu sua. Bengia,<br />

bengia gommai, sezzisì.<br />

NOCENZIA – Gommai mia, tenìa disiggiu de da biri. E<br />

goppai Frori, no nc’esti?<br />

PEPPINA – Ca sissi, Frori est in coxina; beni subitu.<br />

NOCENZIA – E fillora mia, mischinedda? Apu xipiu tottu<br />

sa chistioni, sa bidda no chistionada de aturu.<br />

FRORENZIU – (saluta) Bonasera gommai Nocenzia,<br />

furiausu andendu a domu sua a di fai bisìtta… comenti<br />

staidi?<br />

NOCENZIA – Gei m’agattu beni, grazias a Deus. E goppai<br />

Frori, coment’andada? Sempiri arzillixeddu, eh? Mancu<br />

is annus du scraffeddanta!<br />

FRORENZIU – Annus, maladìas e dispraxeris funti<br />

comenti gotteddus accuzzusu chi seganta. Doloris fottis<br />

po sa peddi de su cristianu.<br />

NOCENZIA – No mi fueddidi de doloris e de dispraxeris,<br />

ndi seu prena finzas’a conca! Fiuda de dox’annus,<br />

pobiddu miu xedau, prima de morri, furiada unu<br />

martiri.<br />

PEPPINA – Lebiada però de goppai Antoni, gommai


105<br />

Nocenzia oindì est sana, prospera e de aspettu gioviali!<br />

Deu seu una carramazzina!<br />

FRORENZIU – Si poneus in contu su dispraxeri po filla<br />

nosta, sa fillora de vostetti, seus a su limiti de sa<br />

sopportazioni.<br />

NOCENZIA – Iscireis assumancu aund’esti Bibiana? O s’est<br />

perdia?<br />

PEPPINA – Perdia no, nciad’a mancai! Est in Genova,<br />

rientrad’a domu custas disi.<br />

NOCENZIA – Su chi funti nendu sa genti…Cessu, cessu!<br />

Nanta ch’est incinta e ca d’eisi attrippàda, est po cussu<br />

chi s’est fuìa!<br />

FRORENZIU – Chini d’ad’informàda? “Radio Scarpa”? A sa<br />

beridadi d’anti crexu sa coa...<br />

PEPPINA – Sa beridadi d’oli Deus. Chini ha nau faulas<br />

abbrittiadas a su mali, mali tengiada.<br />

NOCENZIA – De linguas malas ncindadi sempiri stettiu.<br />

Ma si est berus ch’est incinta, incinta e foras de domu,<br />

po issa e po su sposu est una cosa prus manna de issus…<br />

FRORENZIU – Funti erroris chi anti fattu ominis mannus,<br />

genti prus manna de issus!<br />

PEPPINA – Paulicu est partìu po Genova, po ciccai<br />

traballu, Bibiana est partìa a sighidura.<br />

NOCENZIA – Po no s’istramancai de su sposu, berus? Ma<br />

depeis ixiri, ca no est xetti Bibian’a ess’incinta, ncindadi<br />

ataras: setti Picioccheddas de Convivenza e, tra custas


una femmina de “Mardiedu”, pringiott’a corant’annus.<br />

106<br />

FRORENZIU – Gei no adessi gommai Nocenzia sa<br />

femmina de mardiedu pringiotta?!<br />

NOCENZIA – Goppai Frori, s’isbagliada! Goppai tenidi<br />

gana de scherzai. Mi adessi praxu, ai tent’unu fillu de<br />

pobiddu miu…<br />

PEPPINA – Immoi po procreai, certas femminas, piganta<br />

s’omin’in prestidu o in affittu, fainti comenti fainti is<br />

pastoris cun is mascus de is mammas!<br />

NOCENZIA – Mi zerrianta “Sa Fiudedd’Alligra”… ca mi<br />

binti sorridenti e ben’allistrìa. Mi fainti propostas… E…<br />

Bai ca no! No nci bessi nudda, bai ca no!<br />

PEPPINA – E no esti prexàda, gommai Nocenzia? Gommai<br />

gei est bona! Ma po is malas ncindadi una fabbrica de<br />

ominis dispostus a…<br />

NOCENZIA – Dispostus a… convivi po divertimentu! Bai<br />

ca no! No nci bessi nudda, bai ca no!<br />

FRORENZIU – S’omini cicca su divertimentu e sa femmina<br />

cicca sa coja.<br />

PEPPINA – Cali coja? Certas femminas si bolinti liberas: oi<br />

cund’unu, crasi cund’un’aturu.<br />

NOCENZIA – Custu però, gommai mia, no est onestadi.<br />

Est crastulimini.<br />

FRORENZIU – Neriddi su fueddu giustu, gommai<br />

Nocenzia: ba-gas-su-mi-ni!<br />

NOCENZIA – Basta bastada, no mi‘olu trumbullai. No seu


107<br />

bennia po pidanciulai. Seu bennia po isciri novas de<br />

Bibiana. Is cosas ch’isciu funti allogadas a unu crasi,<br />

candu beni fillora mia. Teneisì contu, e passai bona<br />

notti.<br />

FRORENZIU – Bona notti.<br />

PEPPINA – Bona notti gommai.<br />

FRORENZIU – Custa gommai Nocenzia est bella<br />

cuncordàda, ben’allistrìa. Ma du scisi Peppina ca d’apu<br />

castiàda beni e…<br />

PEPPINA – E… Tandus? Si no ti funt’attrocciausu is ogus,<br />

tia boli attroccia’is sentidus!<br />

FRORENZIU – Eppuru, ses manna po isciri ca… is<br />

maschixeddus disiggianta…<br />

PEPPINA – Cittudì, cani de strexu frungìu a conca trotta!<br />

Is fiudas no fainti po tui.<br />

FRORENZIU – No torris a cumenzai, Peppina! Là gà is<br />

pastiglieddas biancasa funt’ancòra in farmacia e si mi<br />

giranta is cuccumeus…<br />

PEPPINA – Si ti giranta is cuccumeus? Bai e croccadì in su<br />

lettu ammummulonau. E no tindi scancarronis finzas a<br />

cras’a mangianu.<br />

FRORENZIU – Candu di torra su sulidu, di crexi sa lingua.<br />

(Diretto al pubblico) Ah! Si podia mussiai, iadessi una<br />

pibera velenosa e cantu ottas mi adessi mottu!


SCENA VI<br />

108<br />

(E’ notte fonda. La comare Nocenzia si è trattenuta a lungo<br />

a casa di Frorenziu. Cicitu Malloru, triste, e quasi<br />

piangente, bussa alla porta del suo ex maestro calzolaio,<br />

dopo aver ricevuto la notizia della fuga di Bibiana).<br />

FRORENZIU – (sente bussare) Ecchini esti sa genti a<br />

cust’ora?<br />

CICITU – Seu deu, Cicitu Malloru scusai s’ora tarda.<br />

FRORENZIU – Brinta brinta, Cicitu (si stringono la mano).<br />

Ti biu unu pagu agitau Cicitu, o m’isbagliu?<br />

CICITU – (si avvicina a Peppina e le poggia una mano sulla<br />

spalla come per consolarla) Sissi ziu Frorenziu! Vostetti<br />

puru, però, no est cuntenta Zia Peppina, coraggiu! Est<br />

trista che sa notti proinosa.<br />

FRORENZIU – Du scireus tot’a is tresi poita seus primaus.<br />

PEPPINA – Est Bibiana sa causa de sa tristura nosta.<br />

CICITU – Cussu Sassaresu impicca babbus s’est post’a fai<br />

su burrincu!<br />

FRORENZIU – Cussu bendi mexinas depi fai is contus cun<br />

mimi! E no antessi contus de farmacia!<br />

CICITU – Cussu bantaxeri, fraulaxu, si mi giungid’in<br />

ungas… du craccaxu! Ah! Ah, du streccu!<br />

PEPPINA – No si pigheis feli po cussu strumingiu… Ancù<br />

ndeddi seghinti su tidingiu! Ha postu sa vida nosta in<br />

tribulìa.


109<br />

FRORENZIU – Bibiana furiada sa prenda, sa sienda, su<br />

cunfortu de sa vida nosta…<br />

CICITU – Mraxani pudexu! Ndadi scullau totu is progettus<br />

mius, comenti chi m’apada zruppau!<br />

FRORENZIU – Tui Cicitu, depiastessi su genneru nostu.<br />

CICITU – Si su Sassaresu s’istorrada, promittu de sposai<br />

Bibiana, cras’e totu!<br />

PEPPINA – Dominigu o calancuna dì prima, Bibiana<br />

adess’in domu. Ndi torrausu a chistionai, Cicitu. Beni a<br />

s’agattai.<br />

CICITU – Ndi torraus a chistionai. Passai bona notti.<br />

FRORENZIU – Bona notti, Cicitu.<br />

PEPPINA – A si biri sanus Cicitu. Seu stanca motta.<br />

FRORENZIU – A chini du narasa! Su sonnu naranta ca<br />

pottadada conzillus. Deu isciu ca ristorada, e bandu a<br />

mi croccai.<br />

SCENA VII<br />

(In un momento di riposo Peppina sfoglia le foto di Bibiana<br />

e ricorda l’infanzia della figlia).<br />

PEPPINA – Dexiott’annus a hoi est naxia Bibiana! Ita bella<br />

dì de festa eus affestau. Festa de allegrìa e cuntentesa.<br />

FRORENZIU – E appustis, po sa festa de S’Antoni de su


Fogu, sa festa de su battiari!<br />

110<br />

PEPPINA – Custu est su ritrattu de una bella pipia…<br />

Frorenziu beni a biri sa fotografìa.<br />

FRORENZIU – Si trattada de Bibiana?<br />

PEPPINA – Hoi est su setti de Meseidas, po medas annus<br />

eus affestau custa data…<br />

FRORENZIU – Iasta’a boli fai festa hoi puru? Cun totu su<br />

chi depu penzai. Immesu a crapittas segadas,<br />

imbruccunadas de is femminas, cun filla tua foras de<br />

domu!...<br />

PEPPINA – Su solitu scrimpottu! Ma tindi sesi scarexu ca<br />

hoi est matisi e torrada sa trasmissioni de “Chi l’ha<br />

Visto?”, cosa chi depeus assolutamente biri!<br />

FRORENZIU – Assumancu d’apant’agattàd’a, fillixedda<br />

nosta!<br />

PEPPINA – Deu nci speru. Est meda probabili. Cussus<br />

forroganta in donnia logu.<br />

FRORENZIU – Allui sa televisioni, Peppina. No asi nau<br />

ch’est in su terzu canali, sa trasmissioni? Arzia su<br />

volumi! Gira sa manopola! Dai! Dai.<br />

PEPPINA – Eccu, eccu… Aici mi praxidi. Bellu schermu.<br />

FRORENZIU – Brava Peppina. Mi… mi… sa signorina<br />

(indica la conduttrice televisiva).<br />

PEPPINA – Cittiu! Tuppa cussa bucca manna de forru. Fai<br />

ssssssilenziu!<br />

MARIELLA – «Tra tante notizie cattive, eccone una che


111<br />

farà piacere alla signora Mannai Peppina e consorte.<br />

Abbiamo ritrovato a Genova, sani e salvi, Bibiana<br />

Mannai e il fidanzato, Paulicu Frucciddau»…<br />

FRORENZIU – Evviva! Bibiana! Evviva! Est sana e salva!<br />

Prestu antess’in domu.<br />

PEPPINA – Anti agattau su bastoni de sa beccesa mia!<br />

Cantu tia boli biri fillixedda mia, de su coru miu. Beni a<br />

coìdu.<br />

FRORENZIU – Torr’a coìdu Bibiana!<br />

SCENA VIII<br />

(Frorenziu e Peppina, euforici per il ritrovamento della figlia<br />

Bibiana, attendono con ansia il suo ritorno a casa).<br />

PEPPINA – Frorenziu, telefon’a sa signorina Mariella po<br />

isciri notizias de Bibiana.<br />

FRORENZIU – Telefonu subitu! (Compone il numero)<br />

Pronto, è la redazione di “Chi l’ha Visto?”… sono<br />

Frorenziu Mannai, il padre di Bibiana. Come? Sono<br />

partiti ieri… As’intendiu Peppina, funti partiusu aiseru.<br />

Ant’essi po arribbai!<br />

FRORENZIU – D’as’intendiu su cani zaullendi? Su<br />

campaneddu sonendi? S’esti serrau su portali, ascutta…<br />

Ascutta… Passus in prazza. Funti torrausu. Funt’issusu!<br />

PEPPINA – Immoi, bandu a biri (Nel frattempo bussano


112<br />

alla porta. Peppina va ad aprire). Ses tui Bibiana!… Ohi!<br />

Ohi! Filla stimada de su coru miu! Tind’ha bettìu Santu<br />

Micheli, finalmenti ses torràda! Sia labau Deus e totus is<br />

Santus de su Xelu. Maria Santissima m’ad’accanzau sa<br />

grazia (si abbracciano).<br />

FRORENZIU – Filla mia cara, filla de su coru miu. Cantu<br />

mi ses mancàda. (c. s.) E tui Paulicu, brintas in domu<br />

mia po sa segunda otta? Ti dongiu su beni benìu. Tui<br />

cun Bibiana seis sa luxi de is ogus nostusu!<br />

PEPPINA – Sezzei… sezzeisì e raccontai s’avventura de su<br />

perigulu scampàu.<br />

BIBIANA – Lassausu stai mamma. Su passau ddi poneusu a<br />

perd’a pizzusu e moridi aici, attellau. Su presenti du<br />

scireisi giai: aspett’unu maschixeddu e dominigu<br />

m’isposu cun Paulicu, s’amori miu stimau!<br />

FRORENZIU – Ita bella notizia est custa chi mi faisi xiri,<br />

filla mia!<br />

PEPPINA – Po sa coja feusu una festa manna e invitausu<br />

amigus e parentis!<br />

PAULICU – Seu cuntentu de m’isposai… Apu postu sa<br />

conc’appostu. Tengiu gana de traballai, tengiu unu<br />

postu siguru, una sposa meravigliosa e unu fillu in<br />

arribu. Totu is malis no beninti po noxi!<br />

PEPPINA – Immoi, seisi stancusu, bandai a si croccai, crasi<br />

est dominigu, una dì memorabili.<br />

FRORENZIU – Crasi est dominigu una dì nodìa, sa dì de sa<br />

coja: depeis essi riposausu.


SCENA IX<br />

113<br />

(Il giorno seguente, domenica, Bibiana e Paulicu si sposano<br />

finalmente tra la felicità di tutti).<br />

FRORENZIU – Benei, benei, fillus mius po is<br />

raccumandiziasa e is auguriusu prima de sa coja!<br />

PEPPINA – (Bibiana e Paulicu si avvicinano a Peppina che<br />

guarda commossa la pancia della figlia). Sesi giai<br />

grassotta! (Tocca e accarezza la pancia di Bibiana).<br />

FRORENZIU – Custu pipiu chi depi naxi, in sa vida sua si<br />

no diventa dottori…<br />

BIBIANA – Dottori?…<br />

PAULICU – Dottori? No, est mellus farmacistu!<br />

FRORENZIU – Si no diventa dottori, diventad’abogau…<br />

PEPPINA – Abogau?…<br />

FRORENZIU – E si no diventad’abogau ad’a diventa<br />

professori. Ma siada, comenti boli chi siada, no bolu chi<br />

si fazza sabateri che su nonnu. Custu est s’auguriu miu.<br />

Peppina? Don’attenzioni spostendu sa marighedda de<br />

s’aqua frisca, si podi segai. A propositu de marigheddas,<br />

pipius, isposorius e isposaliziusu, bolu nai dus fueddus<br />

a su pubblicu chi m’ascuttada. Naranta is antigus «ca sa<br />

marighedda bandad’a funtana finzas a candu si segada».<br />

E cantu marigheddas segadas nciad’ in custu mundu! In<br />

su tempus modernu est cumprovau ca is marigheddas si


114<br />

seganta prus allesturu: funt’inzinniadas giai de sa<br />

fabbrica, e accudinti a bandai a funtana si e no una o<br />

duas bottas. (Frorenziu si guarda intorno e non vede più<br />

nessuno. I familiari, uno alla volta, si sono allontanati<br />

tutti. Inizia quindi a gridare) Ah! Ma custa est bella,<br />

manti lassau solu! Peppina? Innui sesi Peppina?<br />

PEPPINA – Seu innoi, ita’olis Frori, gei sesi sprammau! Seu<br />

bistendu sa sposa, tindi sesi scarexu, ca hoi Bibiana si<br />

sposada?!<br />

FRORENZIU – No mindi seu scarexu. Xeti ca furìa<br />

chistionendu de marigheddas e de cosas antigas cun su<br />

pubblicu e….<br />

PEPPINA – Castia Frorenziu, arribbanta is invitausu a sa<br />

coja! Parentis e amigus. Eccu gommai Nocenzia, su<br />

sonatori, is testimongiusu... Tui Frori bai a ti cambiai su<br />

bistiri. Chini cantada? (fuori campo si risponde: «Deu».<br />

Fanno capolino anche gli sposi. Tutti si scambiano i<br />

saluti ed una stretta di mano. Tra gli invitati, una<br />

bambina inizia a scattare delle fotografìe mentre un<br />

suonatore accenna le note di un allegro motivetto e una<br />

voce solista intona un canto. Tutti si apprestano ad<br />

accodarsi al corteo degli sposi).<br />

FRORENZIU – (non riuscendo ad infilarsi il vestito nuovo,<br />

inizia a sbraitare) No bireisi ca seu mali bistìu! Aspettai<br />

ca mi pongiu sa bistimenta! (Si infila la giacca e cerca di<br />

indossare anche i pantaloni su quelli che già porta. Non<br />

riuscendoci, sbraita di nuovo). Peppina aggiudamì, faimì<br />

su nù a sa cravatta!


115<br />

PEPPINA – Sbrigadindi Frorenziu! Ca no mi praxidi a<br />

bandai a cresia a perra de missa, propriu hoi sa dì chi<br />

s’isposa Bibiana!<br />

FRORENZIU – Annui bandu deu aici mali bistìu? Ancù mi<br />

tiri totu sa giustizia! Ancù mi bengiada un’anchesizia!<br />

Seu totu scrazonau. Ah! Ah! Scusai bona genti, scusai.<br />

(Il corteo si avvia verso la chiesa. Si ode intanto un canto<br />

in lontananza. Frorenziu insegue il corteo inciampando).<br />

MOTETTI PER GLI SPOSI (A sa trallallera)<br />

Sa Luna potta sa coa,<br />

Su Soli luminosu<br />

Fai s’ammosta cua.<br />

Trallallera<br />

Sa Luna potta sa coa,<br />

Paxi fortuna e gosu,<br />

Tengiada in domu sua,<br />

Custa coppia noa.<br />

Trallallera<br />

Su soli luminosu


Tengiada in domus sua,<br />

Custa coppia noa,<br />

Paxi fortuna e gosu<br />

Trallallera<br />

Fendu s’ammosta cua,<br />

Custa coppia noa,<br />

Paxi fortuna e gosu<br />

Tengiada in domu sua.<br />

Trallallera<br />

In s’aqua de Flumendosa,<br />

Band’a xaqua ‘is pannus,<br />

Accant’accanta de mari.<br />

Trallallera<br />

In s’acu’e Flumendosa<br />

Sa vida po cent’annus,<br />

Siada de biv’impari,<br />

Su sposu cun sa sposa.<br />

Trallallera<br />

116


Band’a xacua’is pannus,<br />

Siada de biv’impari,<br />

Su sposu cun sa sposa,<br />

Sa vida po cent’annus.<br />

Trallallera<br />

Accant’accant’a mari,<br />

Sa vida po cent’annus.<br />

Su sposu cun sa sposa<br />

Siada de biv’impàri.<br />

Trallallera<br />

117


Indice<br />

PAG<br />

LAIZA BEBA 3<br />

Atto primo 5<br />

Atto secondo 33<br />

BIBIANA 55<br />

Atto primo 57<br />

Atto secondo 95<br />

75<br />

118

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!