eqspertis
eqspertis
eqspertis
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
sagareo<br />
prioritetebi
Tu politika SesaZleblobebisa da TamaSis xelovnebaa, SeiZleba Tamamad<br />
iTqvas, rom Cvenma xelisuflebam kargad gamoiyena Tavis xelT arsebuli<br />
yvela SesaZlebloba da politikur dafaze Cinebulad iTamaSa. saqar<br />
TvelosTvis yvelaze mniSvnelovani siaxle _ natos generaluri mdivnis<br />
iap de hoop sxeferis gancxadeba: mas natoSi 2009 wlisaTvis gawevrianebis<br />
kandidatebs Soris serbeTis, ukrainisa da saqarTvelos naxva surs da<br />
am droisaTvis gadawyvetilebasac miiReben. amitomac natos eqspertebis<br />
rekomendaciebiTa da standartebis Sesabamisad, saqarTveloSi umniSvnelovanesi<br />
samxedro reforma mimdinareobs da Cveni SeiaraRebuli<br />
Zalebi mTlianad profesiul samxedro samsaxurze gadadis.<br />
dReisaTvis natoSi gawevrianebis oficialuri kandidatebi albaneTi,<br />
xorvatia da makedoniaa. ruseTs Tavis sazRvrebTan aliansis miaxloebis<br />
eSinia da `erTpirovnuli samyaros~ _ aSSis msoflioze batonobas akritikebs.<br />
aseve SeSfoTebulia aRmosavleT evropaSi natos raketsawinaaRmdego<br />
Tavdacvis saSualebis ganlagebiT da winaaRmdegia natos mowinave<br />
Zalebis ruseTis saxelmwifo sazRvrebTan gadayvanis. Tumca ruseTs surs,<br />
msoflioSi igive roli iTamaSos, romelsac sabWoTa kavSirSi asrulebda.<br />
ruseTis prezidenti saerTaSoriso Tanamegobrobas mouwodebs,<br />
konfliqtis mogvareba serbebsa da kosovoel albanelebs miandos, rom<br />
romelime mxare damcirebuli da nawyeni ar darCes, es saukuneebi gagrZeldebao.<br />
kargi iqneboda, Cvens Crdiloel mezobels es rCeva Tavad<br />
gaeTvaliswinebina, Serigebisa da saerTo enis gamonaxva qarTveli, osi da<br />
afxazi xalxisaTvis daenebebina.<br />
marTalia, konfliqtur zonebSi ruseTi, alternatiuli xelisuflebis<br />
formirebis nacvlad saqarTvelos xelisuflebas arsebulTan saerTo<br />
enis gamonaxvas urCevs, magram saqarTvelos xelisuflebam, parlamentma,<br />
politikuri speqtris sruli mxardaWeriT, zemo afxazeTisa da droebiTi<br />
administraciuli erTeuli Seqmna.<br />
saqarTvelos parlamentSi mowveulma droebiTi administraciuli erTeulis<br />
xelmZRvanelma dimitri sanakoevma osur enaze Tavisi xalxis survili<br />
gaaxmovana: osebs, qarTvelebTan erTad, mSvidobian, erTian demokratiul<br />
saqarTvelos saxelmwifoSi surT integracia, xolo evropuli politikis<br />
yvelaze gabeduli institutis _ evrokavSiris _ tribunidan mTel<br />
msoflios ganucxada: `evropa osi xalxis ocnebaa, dRes es ocneba ise axlos<br />
aris, rogorc arasdros.~<br />
evropis sabWos generaluri mdivani teri devisi _ `samxreT oseTi<br />
saqarTvelos nawilia.~ ruseTi mainc uars acxadebs droebiT administraciasTan<br />
urTierTobaze, molaparakebebs gamoricxavs da saqarTvelos<br />
SigadaSig kvlav Seaxsenebs `adekvatur zomebs~ _ energomatareblebiT<br />
manipulirebs. evropisaTvis, iransa da ruseTze ufro metad, kaspiis<br />
zRvis fskerze gamavali marSrutia misaRebi. prorusuli proeqtebis<br />
ganxorcieleba ver Secvlis dasavleTis damokidebulebas saqarTvelosa<br />
da kaspiis regionisadmi. grZelvadian perspeqtivebSi saqarTvelos kvlav<br />
seriozuli mniSvneloba eqneba. poloneTukrainis gza Cveni qveynisaTvis<br />
misaRebi, efeqturi da Semosavliania.
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
k o m e n t a r i<br />
saqarTvelos geopolitikuri funqcia<br />
krakovSi Catarebul energousafrTxoebis samits eswrebodnen polone<br />
Tis, ukrainis, azerbaijanis, saqarTvelos prezidentebi da yazaxeTis war<br />
momadgeneli. miuxedavad imisa, rom samitze konkretuli gadawyvetileba<br />
ar miuRiaT, mas didi mniSvneloba hqonda. daisaxa TanamSromlobis geg<br />
mebi, samuSao jgufi, romelSic yvela monawile qveynis warmomadgeneli<br />
Sevida, ganixilavs saqarTvelos teritoriis gavliT evropaSi gazisa da<br />
navTobis miwodebis, anu transkaspiur proeqtebs. am samitis paralelu<br />
rad, putini yazaxeTisa da TurqmeneTis prezidentebs Sexvda. gaformebuli<br />
xelSekrulebis Tanaxmad ruseTisaTvis yazaxeTisa da TurqmeneTis mier<br />
miwodebuli gazisa da navTobis moculoba mniSvnelovnad gaizrdeba.<br />
CvenTvis mniSvnelovani is gaxldaT, rom samitze ganixiles Tu ro<br />
gor SeiZleba saqarTvelos gavliT ganxorcieldes evropisaTvis gazis<br />
miwodebis alternatiuli gzebi. evropa darwmunda, rom ruseTi Tavis<br />
energomonopolias yovelTvis politikur iaraRad gamoiyenebs, ami<br />
tom gamosavals eZebs. am SemTxvevaSi saqarTvelo, rogorc satranzito<br />
qveyana, saukeTeso variantia. rasakvirvelia, ruseTi yovelnairad ecdeba,<br />
CaSalos es gegma, arastabiluri viTareba Seqmnas da warmoaCinos saqarT<br />
velo rogorc arasaimedo partniori. evropas sxva gamosavali ara aqvs.<br />
man unda izrunos ara mxolod alternatiuli energowyaroebis Seqmnaze<br />
(biologiuri an wylis energia), aramed imazec, rom ruseTis garda en<br />
ergiis miRebis sxva wyaro hqondes. am mimarTebiT krakovSi gadadgmuli<br />
pirveli nabiji Zalze mniSvnelovania: daisaxa samomavlo gegma, romelsac<br />
uTuod mohyveba dadebiTi Sedegi.<br />
saqarTvelom, rogorc tranzitulma qveyanam, Tavisi SesaZlebloba<br />
unda gamoiyenos. es gazrdis qveynis geopolitikur mniSvnelobas,<br />
mogvitans mogebas da mogvcems saSualebas, naklebad viyoT<br />
damokidebuli ruseTze.<br />
nino nakaSiZe _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
sagareo urTierTobaTa<br />
komitetis Tavmjdomaris<br />
moadgile<br />
fraqcia `nacionaluri<br />
moZraoba _ demokratebi~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
2007<br />
`evrosabWos rezoluciiT<br />
mxolod iwyeba ruseTisTvis<br />
imis Sexseneba, rom yvela<br />
sakiTxSi unda arsebobdes<br />
TamaSis erTiani, civilizebuli<br />
wesebi da energomatareblebis<br />
politikuri mizniT gamoyeneba<br />
dauSvebelia.~<br />
marko mxelsaoni<br />
evrosabWos politikuri<br />
komisiis Tavmjdomare<br />
`CineTi da indoeTI<br />
energomomaragebis axal<br />
wyaroebs eZeben. Amitom<br />
navTobi da gazi SesaZloa<br />
naklebad xelmisawvdomi<br />
da arasakmarisi aRmoCndes<br />
industriuli dasavleTisaTvis<br />
da swrafad mzardi<br />
ekonomikebisaTvis. Am pirobebSi<br />
energomomarageba konfliqtebis<br />
Zlier magnatad gadaiqceva.~<br />
riCard lugari<br />
amerikis SeerTebuli<br />
Statebis senatori<br />
`yofili sabWoTa kavSiris<br />
respublikebi SeiZleba<br />
ruseTTan erTad kvlav erTian<br />
blokSi aRmoCndnen. aseTi<br />
scenari SesaZlebelia, Tuki<br />
navTobis fasi barelze 159<br />
dolars miaRwevs.~<br />
msoflio ekonomikuri<br />
forumis (mef) eqspertTa<br />
oficialuri moxseneba _<br />
2007 wlis globaluri<br />
riskebi
2007<br />
weli<br />
`Tavad safrTxeebis<br />
Sefaseba sworia, Tumca<br />
ruseTis garSemo masze<br />
energodamokidebuli<br />
qveynebis aliansis Seqmna<br />
araseriozulia...<br />
dasavleTi aucileblad<br />
monaxavs energoresursebis<br />
alternatiuli miwodebis<br />
marSrutebs da erT-erTi<br />
maTgani swored saqarTveloze<br />
gava... am miwodebis<br />
marSrutebis diversifikacia,<br />
ris aucileblobas<br />
evrokavSirSi da aSS-Si<br />
ukve xedaven, gamoricxavs<br />
energoresursebis moxmarebaze<br />
uxeSi zewolisa da fasiT<br />
manipulirebis SesaZleblobas~<br />
vasil WyoiZe<br />
politologi<br />
`rezonansi~<br />
`saqarTvelo ruseTidan<br />
5,5 milion kubur metr gazs<br />
iRebs dRe-RameSi, xolo<br />
saWiroa Svidi milioni<br />
kuburi metri, 3,5 milioni<br />
generaciaze, Tboeleqtro<br />
sadgurebis muSaobaze<br />
ixarjeba.~<br />
`24 saaTi~<br />
`nabuko~ _ azerbaijanis<br />
msxvil sabados, Sahdenizs<br />
ungreTTan SeaerTebs _<br />
azerbaijani, saqarTvelo,<br />
TurqeTi, bulgareTi, rumineTi,<br />
ungreTi da avstria _<br />
33000 kilometri _ misi<br />
meSveobiT evropaSi gadaizideba<br />
azerbaijanuli da yazaxuri<br />
gazi, TurqmeneTSi momxdari<br />
politikuri cvlilebebis<br />
Semdeg proeqtSi SeiZleba es<br />
qveyanac CaerTos. proeqti<br />
2008 wels daiwyeba, 2012<br />
wels dasruldeba da<br />
5 800 000 000 evrodaa<br />
Sefasebuli _ gazsadeni<br />
31 miliard kubur metrs<br />
gaatarebs.<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
proeqtis warmateba saqarTvelosaTvis<br />
mniSvnelovania<br />
energoresursebis diversifikacia Cveni da evrokavSiris wevri qvey<br />
nebis interesTa Tanxvedraa _ saqarTvelo erTgvari xidia energomata<br />
reblebis eqsportior da momxmarebel qveynebs Soris. ruseTi evropi<br />
saTvis energomatareblebis mTavari mimwodebelia. magaliTad, avstria<br />
moxmarebuli gazis 60%s ruseTidan iRebs. es sagangaSo cifria. bolo<br />
wlebis movlenebma SeaSfoTa evropa da axla aqtiurad eZeben alternatiul<br />
gzebs. saqarTvelos SeuZlia mas es alternativa SesTavazos.<br />
poloneTis samiti am mimarTebiT gadadgmuli konkretuli nabiji<br />
iyo, mTavari Tema _ ukrainisa da poloneTis gavliT, evropisaTvis<br />
energomatarebelebis miwodeba.<br />
amisaTvis ZiriTadi infrastruqtura ukve arsebobs. mxedvelobaSi maqvs<br />
navTobsadeni sufsamde, amJamad moqmedi sufsis terminali, odesabrodis<br />
da brodidan poloneTis teritoriaze gamavali navTobsadenebi. rCeba<br />
Savi zRvis sul mcire monakveTi. aq gadazidva tankerebiTaa SesaZlebeli, Semdeg<br />
poloneTi _ navTobsadenis gdanskamde gagrZeleba, saidanac navTobi<br />
CrdiloeTis zRvaSi gava. Cndeba navTobis gatarebis axali marSruti. es<br />
metad mniSvnelovani proeqtia da misi saboloo Sedegi evropisaTvis energomatareblebis<br />
diversificirebaa. aqtiurad ganixileba kidev ramdenime<br />
proeqti, romlebSic saqarTvelos monawileoba Zalze mniSvnelovania.<br />
evrokavSiri aqtiurad muSaobs `nabukos~ proeqtze, romelmac TurqeTi<br />
avstriasTan unda daakavSiros. mniSvnelovani da logikuria Cveni winadadeba:<br />
gamoviyenoT baqoTbilisierzrumis gazsadeni da damatebiTi<br />
simZlavreebi imisaTvis, rom kaspiis gazi am gazsadens uSualod SeuerTdes,<br />
misi saSualebiT igi avstriasa da centralur evropas miewodos. amave<br />
dros, molaparakeba mimdinareobs TurqmeneTsa da yazaxeTTan. saubaria<br />
TurqmeneTis mxares, kaspiis zRvis meore sanapiroze, Txevadi gazis terminalsa<br />
da transkavkasiur gazsadenze, romelic kaspiis zRvis fskerze gaiv<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
k o m e n t a r i<br />
daviT baqraZe _<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
evropasTan integraciis<br />
komitetis Tavmjdomare<br />
fraqcia `nacionaluri<br />
moZraoba _ demokratebi~
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
lis da centraluri aziis resursebs baqoTbilisierzrumTan moqmed gaz<br />
sadenebTan daakavSirebs. es Zalze seriozuli proeqtebia. maTi nawili ukve<br />
xorcieldeba, nawilze ki politikuri SeTanxmeba misaRwevia. vimedovneb,<br />
uaxloes orsam weliwadSi SeTanxmebis procesi dasruldeba da proeqtebis<br />
xorcSesxmis Semdeg seriozul sargebels miviRebT satranzito gadasaxadebisa<br />
da saqarTvelos energetikuli damoukideblobis ganmtkicebis TvalsazrisiT.<br />
saqarTvelo evropaaziisTvis erTerTi wamyvani satranzito<br />
qveyana gaxdeba. am proeqtebis warmateba qveynisaTvis metad mniSvnelovania.<br />
rac Seexeba e.w. alternatiul samits _ ruseTs aRelvebs movlenaTa<br />
aseTi ganviTareba, radgan gazis mopovebaSi mas seriozuli problemebi<br />
aqvs. `gazpromis~ oficialuri monacemebiT SarSan gazis mopovebis zrda<br />
mxolod erT procents Seadgenda. ruseTis ekonomika 6%iT, xolo evropuli<br />
ekonomika saSualod 34%iT gaizarda, moxda 10%iani ekonomikuri<br />
da warmoebis 1%iani zrda. deficiti aSkaraa. Tu amas davumatebT<br />
ruseTis mier CineTisaTvis gazis miwodebis valdebulebas, faqtia, igi<br />
kontraqtorebs veRar daakmayofilebs. ruseTs erTaderTi gza rCeba,<br />
Seisyidos Turqmenuli gazi da amiT dafaros arsebuli deficiti.<br />
TurqmeneTs aRar akmayofilebs status kvo _ ruseTi misgan<br />
yidulobda gazs 55 dolarad, evropaSi ki 250-ad hyidis (rusul<br />
politikaSi TurqmeneTi gamoyenebulia rogorc mogebis wyaro).<br />
aqedan gamomdinare, gasagebia ruseTis SeSfoTeba, uaxloes wlebSi<br />
rogor ganviTardeba energetikuli politika. Tanac energetika politikis<br />
marTvis instrumentad iqca. ruseTis politikuri wreebi cdiloben,<br />
SeinarCunon gavlenis sfero _ gazis garantirebuli raodenoba centraluri<br />
aziidan, pirvel rigSi, TurqmeneTidan.<br />
Suaaziuri Sexvedra ar yofila iseTi `vardisferi,~ rogoradac es<br />
ruseTis presam warmoaCina. marTalia, raRacaze SeTanxmdnen, magram es<br />
oficialurad ar gaformebula. Tu rogori iqneba yaxazeTisa da TurqmeneTis<br />
saboloo pozicia, jerjerobiT ucnobia. albaT, maTi resursebi<br />
gadanawildeba _ nawili ruseTSi, nawili ki alternatiuli mimarTulebiT.<br />
aRniSnuli proeqti ruseTis winaaRmdeg ar aris mimarTuli. misi<br />
mizania: ar moxdes arsebuli resursebis monopolizacia da uzrunvelyos<br />
energetikuli usafrTxoeba. amisaTvisaa mowodebuli mTeli evropa,<br />
evrokavSiri da maT Soris saqarTveloc.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
7<br />
-<br />
2007<br />
ruseTis xelisuflebam<br />
ucxoel investorebze mkacri<br />
kontrolis daweseba gadawyvita.<br />
konkretulad, momzadda<br />
specialuri kanon-proeqti,<br />
romelic ucxoel investorebs<br />
avaldebulebs, qveynis<br />
strategiul kompaniaSi muSaobis<br />
ufleba uSiSroebis federaluri<br />
samsaxurisagan miiRos.<br />
`sruliad axali<br />
geopolitikuri RerZi iqmneba<br />
saqarTvelo-azerbaijani-<br />
TurqeTis saxiT. es derefani<br />
ukve muSaobs da mas<br />
ganviTarebis potenciali<br />
aqvs. TurqeTs aqvs ambicia,<br />
rom azerbaijanidan da<br />
centraluri aziidan evropaSi<br />
navTobproduqtebisa da gazis<br />
eqsportis gamanawilebeli<br />
punqti gaxdeba. SegviZlia<br />
vTqvaT, rom samxreT-aRmosavleTis<br />
energetikul derefans<br />
TurqeTis saxiT seriozuli<br />
konkurenti hyavs.~<br />
gia xuxaSvili<br />
eqsperti<br />
`rezonansi~<br />
`poloneT-ukrainis gza<br />
saqarTvelosaTvis misaRebia<br />
da mas sakmaod seriozuli<br />
Semosavlebis motana SeuZlia.<br />
miT umetes misi realizaciis<br />
SemTxvevaSi ara marto<br />
milsadeni, aramed portic<br />
daitvirTeba.~<br />
daviT ebraliZe<br />
yofili energoombudsmeni<br />
`rezonansi~<br />
`energo-natos~ Seqmnis idea,<br />
ara marto ruseTis mxriv<br />
energoresursebis politikuri<br />
brZolis instrumentad<br />
gamoyenebam, aramed aziaSi<br />
momxdarma cvlilebebmac ganapiroba.<br />
SezRudul energoresursebs<br />
sul ufro farTod<br />
moixmaren mzardi aziuri<br />
ekonomikebi.~<br />
zurab garayaniZe<br />
`24 saaTi~
2007<br />
weli<br />
`ruseTi yazaxeTSi sakuTar<br />
strategiul partniors,<br />
megobars, keTil partniorsa<br />
da saimedo mokavSires xedavs...<br />
Cven iseve rogorc adre,<br />
Zalian axlo varT erTmaneTTan<br />
da erTmaneTs vWirdebiT.<br />
Amitom Cveni prioritetuli<br />
amocana strategiuli<br />
partniorobis ganmtkicebaa.~<br />
vladimer putini<br />
ruseTis federaciis<br />
prezidenti yazaxeTSi<br />
vizitisas<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
alternativa ar arsebobs<br />
bolo dros, energomatareblebis transportirebasTan, zogadad<br />
energousafrTxoebis sakiTxebTan dakavSirebiT, movlenebi sainteresod<br />
viTardeba. yvelasaTvis naTelia, rom male dedamiwaze energoresursebi<br />
faqtobrivad amoiwureba. rac ufro vuaxlovdebiT am mijnas, situacia re<br />
gionebSi, sadac energoproduqtebi moipoveba, da romlebic transpor<br />
tirebis qselSi arian CarTuli, iZabeba. es globaluri problemaa: erayi,<br />
irani, Sua aziis respublikebi. yvela qveyana cdilobs usafrTxoebis da<br />
matebiTi saSualebebi Seiqmnas, didi fuli iSovos da urTierTobebi mo<br />
agvaros uaxloes partniorebTan. amis magaliTia saqarTvelos preziden<br />
tis poloneTSi viziti da paralelurad putinis Sexvedrebi yazaxeTsa da<br />
TurqmeneTSi.<br />
ramdenime welia muSaobs azerbaijansa da saqarTveloze gamavali<br />
energetikuli derefani, romlis saSualebiTac navTobisa da gazis<br />
uzarmazari nakadi miedineba. Cveni mizania: bolomde gamoviyenoT<br />
arsebuli resursi, davainteresoT partniorebi, maTTvis<br />
saqarTvelo ufro mimzidveli gavxadoT.<br />
TavisTvis imaves eswrafvis ruseTis federaciac. konkurencia sabWoTa<br />
kavSiris daSlis Semdeg gamwvavda. msoflio mixvda, rom mxolod ru<br />
seTze damokidebuleba araa xelsayreli. saWiroa sando partniorebisa<br />
da sxva wyaroebis moZieba (ruseTi sando partniori rom araa, SarSan<br />
Tavisi qmedebebiT daamtkica). ruseTi sagareo urTierTobebSi aqtiurad<br />
iyenebs Tavis kozirs. Cven an unda mivyveT mis nebas da vixadoT gazis gaZ<br />
virebuli safasuri, an movZebnoT sxva wyaroebi, romlebic, samwuxarod,<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
komentari<br />
giorgi cagareiSvili _<br />
fraqcia `mrewvelebi~
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
jerjerobiT ar Cans. ruseTTan TanamSromloba aucilebelia, magram es<br />
Tanasworobis principebze unda iyos dafuZnebuli. aucilebelia davi<br />
wyoT fiqri mzis, qaris energiebis da sxva mowinave teqnologiebis gamoy<br />
enebaze. am mimarTulebiT msoflios mravalma qveyanam garkveuli nabi<br />
jebi ukve gadadga. ramdenime welia vsaubrobT gazis miwisqveSa sacavebis<br />
Sesaxeb, romlis mowyobasac ratomRac saSveli ar daadga. sainteresoa,<br />
ratom aWianurebs saqarTvelos mTavroba am problemis mogvarebas. aseTi<br />
maragi aqvs Cvens mezobel somxeTs. energomatareblebis diversificire<br />
ba aucilebelia. unda movZebnoT axali partniorebi, viTanamSromloT<br />
azerbaijanTan, iranTan, ruseTTan. saqarTvelos mTavrobisa da prezi<br />
dentis gancxadebebis miuxedavad, alternativa ar arsebobs. gazs viRebT<br />
ruseTisagan, mcire raodenobiT _ azerbaijanidan, rac zRvaSi wveTia.<br />
jerjerobiT ver moxerxda SeTanxmeba TurqeTTan gazis mowodebisa da<br />
transportirebis sakiTxTan dakavSirebiT. mosaxleobam unda icodes, vin<br />
aris misi uaxloesi partniori, ra gadis mis miwawyalze. Cveni uflebaa,<br />
vicodeT ra fass vixdiT gazSi. momavalSi ruseTi kvlav ecdeba, ar dauSvas<br />
gazisa da navTobis mowodebis zrda saqarTvelosa da azerbaijanis gavliT.<br />
Tu mizandasaxulni viqnebiT, proeqtebi warmatebulad ganxorcieldeba.<br />
19951997 wlebSi veravin warmoidgenda, rom saqarTveloSi baqojeihanis<br />
da Sahdenizis gazsadenebi gaivlida. uzarmazari winaaRmdegobis<br />
miuxedavad, Cven es SevZeliT. saWiroa muxlCauxreli Sroma da mudmivi<br />
monitoringi nebismier partniorTan. ruseTi, arsebuli problemebis<br />
miuxedavad, Cveni mezobeli qveyanaa da masTan urTierToba aucilebelia.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
2007<br />
`navTobisa da gazis sferoSi<br />
ruseTTan TanamSromlobas<br />
strategiuli xasiaTi<br />
aqvs. kerZod, es exeba<br />
yazaxeTidan naxSirwyalbadebis<br />
transportirebas<br />
msoflio bazarze ruseTis<br />
magistraluri milsadenis<br />
gamoyenebiT da nedleulis<br />
erToblivad gadamuSavebas.<br />
yazaxeTi momxrea, rom misi<br />
nedleulis udidesi nawili,<br />
Tu mTlianad ara, swored<br />
ruseTis teritoriaze<br />
gadiodes.~<br />
nursulTan<br />
nazarbaevi<br />
yazaxeTis prezidenti<br />
`24 saaTi~<br />
`TurqmeneTSi gazis<br />
transportirebis marSrutebi<br />
ganixileba. yazaxeTma<br />
daadastura, rom rusuli<br />
varianti prioritetulia.~<br />
aleqsei mileri<br />
`gazpromis~ xelmZRvaneli<br />
`24 saaTi~<br />
`ruseTs surs, evropas<br />
daanaxvos, rom centraluri<br />
azia, Tavisi resursebiT, mis<br />
gverdiTaa.~<br />
arCil gegeSiZe<br />
eqsperti<br />
`24 saaTi~
N A T O
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
saqarTvelos parlamentis mier miRebuli memorandumi _ Tbilisi 12.03.07<br />
saqarTvelos Crdiloatlantikuri<br />
xelSekrulebis organizaciaSi (natoSi)<br />
gawevrianebis Sesaxeb<br />
Cven, saqarTvelos politikuri partiebi da saparlamento fraqciebi,<br />
viTvaliswinebT saqarTveloSi da mis gareT arsebul geopolitikur rea<br />
lobas, warmoqmnils evropuli da evroatlantikuri institutebis gafar<br />
Toebis, evropis gaerTianebisa da msoflioSi terorizmis safrTxis<br />
gaZlierebis Sedegad,<br />
veyrdnobiT saerTo demokratiul Rirebulebebsa da qarTveli xal<br />
xis araerTgzis gamoxatul uryev nebas, icxovros evroatlantikuri usafr<br />
Txoebis sistemis wevr, demokratiul saxelmwifoSi, maT Soris, saqarTve<br />
los parlamentis 2002 wlis 13 seqtembris erTxmad miRebul dadgenilebas<br />
saqarTvelos Crdiloatlantikuri xelSekrulebis organizaciaSi (nato<br />
Si) gawevrianebis procesis dawyebis Sesaxeb,<br />
vacnobierebT, rom saqarTvelos saxelmwifo politikis mTavari mi<br />
zania qveynis Zlierebis, erTianobis, usafrTxoebisa da keTildReobis<br />
miRwevisaTvis xelsayreli pirobebis Seqmna,<br />
vaRiarebT, rom natos wevroba aris saqarTvelos erTianobis, teri<br />
toriuli mTlianobis, usafrTxoebisa da demokratiuli ganviTarebis<br />
saukeTeso garantia,<br />
veswrafviT, gatardes stabiluri, Tanamimdevruli da warmatebuli sa<br />
gareo politika, rogorc politikur partiebs Soris arsebuli Tanxmo<br />
bisa da farTo sazogadoebrivi konsensusis Sedegi,<br />
principulad ar viziarebT Tvalsazriss saqarTvelos SesaZlo nei<br />
tralitetis Sesaxeb, rogorc natoSi gawevrianebis alternativisa, agreTve<br />
sruliad usafuZvlod migvaCnia mosazreba, rom natoSi integraciis proce<br />
si da gawevrianeba raime safrTxes uqmnis qveynis teritoriul mTlianobas,<br />
vugzavniT mkafio da erTmniSvnelovan gzavnils saqarTvelos moqa<br />
laqeebs, sxva saxelmwifoTa xelisuflebebsa da saerTaSoriso organi<br />
zaciebs,<br />
veswrafviT, Cveni wvlili SevitanoT evropasa da regionSi mSvido<br />
bis dacvis, demokratiuli faseulobebis gavrcelebisa da Tanamedrove<br />
globalur safrTxeebTan brZolis saqmeSi,<br />
vacxadebT, rom erTsulovnad veTanxmebiT da mxars vuWerT saqarTve<br />
los srul integracias da SeZlebisdagvarad swraf gawevrianebas Crdiloatlantikuri<br />
xelSekrulebis organizaciaSi (natoSi).<br />
am miznis misaRwevad saqarTvelos politikuri partiebi da saparlamento<br />
fraqciebi vTanxmdebiT, rom vimoqmedebT da viTanamSromlebT, raTa:<br />
1. Camoyalibdes saqarTvelo stabilur, liberalur, demokratiul<br />
saxelmwifod, sadac politikuri xelisuflebis SenarCunebisTvis brZola<br />
an xelisuflebis cvla safrTxes ar uqmnis kanonis uzenaesobis, samoqalaqo<br />
da politikuri uflebebis, kerZo sakuTrebisa da arCevnebis samarTlianobis<br />
uzrunvelyofas natos wevri qveynebis standartebis doneze.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
11<br />
2007
2007<br />
weli<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
2. ganviTardes saqarTvelos sagareo da Tavdacvis politika, ro<br />
gorc evropuli da evroatlantikuri usafrTxoebis politikis Semadgeneli<br />
nawili, maT Soris, regionuli da saerTaSoriso konfliqtebis<br />
mogvarebisa da Tanamedrove safrTxeebTan brZolis mizniT natos egidiT<br />
warmoebul samSvidobo da samxedro operaciebSi monawileobiT.<br />
3. natos rigis 2006 wlis samitze miRebuli deklaraciis moTxovnebisa<br />
da suliskveTebis gaTvaliswinebiT, uzrunvelyofil iqnes saqarTvelos<br />
saxelmwifo politikis Tanamimdevruloba da memkvidreobiToba<br />
natosTan intensiuri dialogisa (ID) da individualuri TanamSromlobis<br />
samoqmedo gegmis (IPAP) warmatebiT dasasruleblad, gawevrianebis samoqmedo<br />
gegmis (MAP) misaRebad da warmatebiT dasasruleblad, gawevrianebis<br />
Taobaze molaparakebebis dasawyebad da warmatebiT dasasruleblad.<br />
4. ganmtkicdes qveynis Tavdacvisunarianoba da ganviTardes saqarTvelos<br />
SeiaraRebuli Zalebi natos standartebis Sesabamisad, maT Soris, saxelmwifo<br />
biujetidan adekvaturi da gamWvirvale dafinansebis meSveobiT.<br />
5. gamoviyenoT qveynis natoSi integraciis procesSi gaCenili faqtorebi<br />
saqarTvelos teritoriaze arsebuli konfliqtebis mSvidobiani mogvarebis,<br />
teritoriuli da sazogadoebrivi reintegraciis dasaCqareblad.<br />
6. davarwmunoT kavkasiisa da Savi zRvis regionis yvela saxelmwifo,<br />
rom saqarTvelos evroatlantikur sivrceSi integracia aris qveynis saboloo<br />
suverenuli arCevani, romelic gazrdis mTeli regionis stabilurobasa<br />
da usafrTxoebas.<br />
12 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
q. Tbilisi<br />
2007 weli 12 marti<br />
erTiani nacionaluri moZraobisa da saparlamento fraqcia<br />
`nacionaluri moZraobademokratebis~ saxeliT: m.nadiraZe<br />
politikuri gaerTianeba `axali memarjveneebis~ da saparlamento<br />
fraqcia `memarjvene opoziciis~ saxeliT: d.gamyreliZe<br />
politikuri moZraoba `mrewveloba gadaarCens saqarTvelos~<br />
da saparlamento fraqcia `mrewvelebis~ saxeliT: z. tyemalaZe<br />
`saqarTvelos konservatiuli partiis~ saxeliT: b. gujabiZe<br />
respublikuri partiis saxeliT: d. usufaSvili<br />
saparlamento fraqcia `maJoritarebis~ saxeliT: b. juReli<br />
saparlamento fraqcia `damoukidebeli maJoritarebis~<br />
saxeliT: i.CxartiSvili<br />
saparlamento fraqcia `saqarTvelos regionebis~<br />
saxeliT: g. liparteliani<br />
saparlamento fraqcia `demokratiuli frontis~<br />
saxeliT: d. zurabiSvili
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
qalbatonebo da batonebo,<br />
Zvirfaso kolegebo,<br />
CemTvis didi pativia sityviT mivmarTo am pativcemul auditorias. upir<br />
veles yovlisa, neba miboZeT visargeblo am SesaZleblobiT da gulwrfe<br />
li madloba gadavuxado Cvens portugaliel maspinZlebs am RonisZiebis<br />
organizebisaTvis.<br />
saqarTvelos<br />
parlamentis<br />
Tavmjdomaris<br />
nino burjanaZis<br />
gamosvla<br />
nato-s<br />
saparlamento<br />
asambleis<br />
sagazafxulo<br />
sesiaze<br />
simboluria is faqti, rom Cven erTmaneTs vxvdebiT swored portu<br />
galiaSi, qveyanaSi, sadac daiwyo evropis demokratizaciis mesame talRa.<br />
portugalia aris naTeli magaliTi, Tu rogor uzrunvelyofs qveynis<br />
natoSi integracia warmatebul demokratiul gardaqmnebs da pozitiurad<br />
cvlis istoriuli ganviTarebis mTel suraTs.<br />
sasiamovnoa, kidev erTxel Sevxvde natos saparlamento asambleis im<br />
wevrebs, romlebsac sul axlaxan TbilisSi vmaspinZlobdiT. vimedovneb,<br />
TbilisSi gatarebuli dReebi dagexmaraT ukeT gagegoT, Tu ratom miiswrafvis<br />
saqarTvelo gaxdes aliansis wevri saxelmwifo, ra saerTo<br />
sargebels moutans natos wevr saxelmwifoebs Cveni gawevrianeba da ra<br />
aris ukve gakeTebuli am mimarTulebiT.<br />
neba miboZeT, ufro farTo sazogadoebisTvis, kidev erTxel gavamaxvilo<br />
Tqveni yuradReba am komponentebze.<br />
qarTveli xalxi evroatlantikur sivrceSi integracias miiCnevs<br />
axalgazrda demokratiuli qveynisa da mTeli regionis mdgradi<br />
ganviTarebis umTavres garantad. saqarTvelos natoSi integracia<br />
gaxda mTeli qarTuli sazogadoebisa da misi politikuri speqtris<br />
makonsolidirebeli idea.<br />
aliansis wevroba Cveni moqalaqeebis gacxadebuli nebaa da mas mxars<br />
uWers mosaxleobis 80%ze meti. es garemoeba kidev erTxel adasturebs,<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
13<br />
2007
2007<br />
weli<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
rom qarTveli xalxis mier demokratiisa da evroatlantikur Tanamegob<br />
robaSi instituciuri integraciis sasargeblod gakeTebuli arCevani saboloo<br />
da Seuqcevadia.<br />
ramdenime kviris win WeSmaritad istoriuli SeTanxmeba Sedga saqarTvelos<br />
parlamentSi _ parlamentSi warmodgenilma yvela politikuri partiisa<br />
da fraqciis, umravlesobisa da umciresobis warmomadgenlma xeli<br />
moawera saqarTvelos natoSi gawevrianebis mxardamWer memorandums.da<br />
am sakiTxs kenWisyrisas 160ma deputatma dauWira mxari, arc erTi deputati<br />
ar yofila winaaRmdegi. es dokumenti kidev erTxel adasturebs im faqts,<br />
rom, miuxedavad qveynis SigniT mimdinare reformebTan dakavSirebiT<br />
gansxvavebuli poziciebis arsebobisa, natoSi integracia mTeli politikuri<br />
speqtris saerTo Rirebulebaa.<br />
2004 wels saqarTvelo iyo pirveli qveyana, romelmac natosTan individualuri<br />
partniorobis samoqmedo gegma (IPAP) wamoiwyo. IPAPis farglebSi<br />
miRweuli mniSvnelovani progresis safuZvelze 2006 wlis seqtemberSi<br />
natom gamoacxada: saqarTvelosTan iwyebda wevrobis intensiuri<br />
dialogis reJimSi muSaobas, es xarisxobrivad axali etapia saqarTvelos<br />
natoSi integraciis procesSi.<br />
natosTan Cveni urTierTobebis Semdgomi nabiji iqneba wevrobis samoqmedo<br />
gegmis (MAP) dawyeba, romelsac, vimedovneb, saqarTvelo uaxloes<br />
momavalSi miiRebs da am gzaze ar unda warmoiqmnas xelovnuri barierebi.<br />
es aris Cveni qveynis sagareo politikis umTavresi amocana momaval<br />
aT TveSi. wevrobis samoqmedo gegmasTan (MAP) dakavSirebiT dadebiTi<br />
gadawyvetilebis miReba umniSvnelovanesi iqneba qveyanaSi mimdinare reformebis<br />
waxalisebis TvalsazrisiT da xelis SemSleli faqtori<br />
ucxoeTSi moqmedi im ZalebisTvis, romelTac jer kidev miaCniaT, rom<br />
saqarTvelos evroatlantikur sivrceSi integraciis procesi Seuqcevadi<br />
ar aris.<br />
Zvirfaso megobrebo, Cven kargad vacnobierebT, rom wevrobis samoqmedo<br />
gegmis (MAP) ganxorcielebis dawyeba ar niSnavs aliansSi Cvens avtomatur<br />
gawevrianebas, kandidatobidan wevrobamde didi gzaa gasavleli.<br />
Cven veswrafviT kidev ufro ganvamtkicoT urTierToba natosTan da<br />
miviRoT wevrobis samoqmedo gegma, imdenad, ramdenadac es iqneba natosaqarTvelos<br />
TanamSromlobis logikuri gagrZeleba da Cveni demokratiuli<br />
reformebis qvakuTxedi.<br />
vimedovneb, rom Tqven, rogorc erovnuli parlamentebis gavleniani<br />
wevrebi, daxmarebas aRmogviCenT am miznis miRwevaSi da, Cven mier aRebuli<br />
valdebulebebis Sesrulebis SemTxvevaSi, uzrunvelyofT, am gzaze ar<br />
iyos politikuri vaWroba da ar Seiqmnas xelovnuri barierebi.<br />
Cven kargad vacnobierebT im garemoebas, rom saqarTvelosTvis evroatlantikuri<br />
Tanamegobrobis wevroba, upirveles yovlisa, gulisxmobs<br />
met pasuxismgeblobas sicocxlisunariani sabazro ekonomikis principebze<br />
dafuZnebuli demokratiuli qveynis mimarT, romelic amasTanave<br />
iqneba saimedo partniori saerTo usafrTxoebisa da keTildReobis uz<br />
14 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
runvelyofis TvalsazrisiT. am miznis misaRwevad da WeSmaritad saimedo<br />
partniorad Camosayalibeblad ukve Zalian bevri ram gakeTda.<br />
vaxorcielebT ra Tamami da mizanswrafuli reformebis programas,<br />
romelSic mTavari antikorufciuli brZolaa, saqarTvelom miaRwia<br />
bevrisaTvis warmoudgeneli masStabis warmatebebs. evropis rekonstruq<br />
ciisa da ganviTarebis (EBRD) bankis 2005 wlis gamokiTxvis Sedegad, ko<br />
rufciasTan brZolis TvalsazrisiT, 200205 wlebSi gardamaval qveynebs<br />
Soris saqarTvelo miCneuli iyo yvelaze warmatebul saxelmwifod.<br />
bolo oTx weliwadSi, saxelmwifos mier gatarebuli politikisa da<br />
institutebis swori funqcionirebis wyalobiT, saqarTvelos biujeti eqvs<br />
jer gaizarda. aman xelisuflebas saSualeba misca mTeli qveynis masStabiT<br />
ganexorcielebina infrastruqturis ganviTarebis proeqtebi, moexdina<br />
policiisa da uSiSroebis samsaxurebis, ganaTlebis, sagadasaxado da jandacvis<br />
sistemebis Zireuli reformebi.<br />
imave periodSi, ruseTis mier gamocxadebuli embargos da ekonomikuri<br />
sanqciebis fonze, saqarTvelom SeZlo SeenarCunebina mTliani Sida produqtis<br />
(GDP) zrdis maRali tempebi. neba miboZeT, Tqveni yuradReba mivapyro<br />
saqarTvelos winaaRmdeg dawesebul am yovlad usafuZvlo embargos:<br />
2006 wels ruseTis federaciam SemoiRo yovlismomcveli ekonomikuri<br />
blokada yvela saxis qarTul saqonelze, maT Soris, soflis meurneobis<br />
produqciaze, Rvinosa da mineralur wyalze; daxura yvela kanonieri<br />
sasazRvro punqti; gaauqma satransporto da safosto komunikaciebi;<br />
SezRuda adamianTa mimosvla; ruseTSi mcxovrebi eTnikuri qarTvelebis<br />
da qarTuli warmomavlobis ruseTis moqalaqeebis winaaRmdeg ruseTis<br />
xelisuflebam wamoiwyo farTomasStabiani kampania, rasac Sedegad mohyva<br />
adamianTa fundamenturi uflebebis masobrivi darRveva, diskriminacia<br />
eTnikur safuZvelze da qsenofobiis uamravi faqti. samwuxarod, am darbazSi<br />
warmodgenili qveynebidan saqarTvelo ar aris erTaderTi, romlis<br />
winaaRmdegac ruseTi iyenebs politikurad motivirebul ekonomikur<br />
gadawyvetilebebs.<br />
miuxedavad zemoTqmulisa, msoflio bankisa da saerTaSoriso<br />
safinanso korporaciis _ `biznesis warmoeba 2006 wels~ _ bolo<br />
erToblivi kvlevebis Tanaxmad, 2006 wels saqarTvelo miCneuli<br />
iyo nomer pirvel reformator qveynad da es miRweuli iyo<br />
yovlismomcveli reformebis wyalobiT, romlebmac gamoiwvia<br />
biznesgaremos liberalizacia. 2005 wels 112-e adgilidan, 2006 wels<br />
saqarTvelom 37-ze gadainacvla. es iyo aseTi kvlevebis istoriaSi<br />
yvelaze didi progresis magaliTi.<br />
yvelaze mniSvnelovani warmatebebi gvaqvs Tavdacvis sistemis reformaSi.<br />
2007 wels, rogorc es rekomendebuli iyo natos standartebiT, Tavdacvis<br />
biujetma Seadgina mTliani Sida produqtis 3%.<br />
bolo ori wlis ganmavlobaSi ganxorcielda Tavdacvis infrastruqturis<br />
radikaluri cvlileba da mniSvnelovani nabijebi gadaidga profesiuli<br />
jaris Camosayalibeblad. amJamad piradi Semadgenlobis daaxloe<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
1<br />
2007
2007<br />
weli<br />
Sexvedra portugaliis<br />
parlamentis<br />
TavmjdomaresTan<br />
Jaime de gamasTan<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
biT 65% profesiuli samxedro mosamsaxurea. Cven SevZeliT, gadagvewyvita<br />
sabrZolo aRWurvilobasTan, tyviawamalTan, infrastruqturasa da<br />
samxedroebis sacxovrebel pirobebTan dakavSirebuli problemebi. qar<br />
Tuli jari yvelaze ufro mcirericxovania regionSi, eqspertTa azriT,<br />
yvelaze kargad gawvrTnili da aRWurvili.<br />
dRes ukve naTlad Cans, rom samoqalaqo sazogadoeba bevrad ufro<br />
informirebuli da ukeT CarTulia Tavdacvis sferoSi. masmediis saSualebiT<br />
yvela mimdinare reforma sajaro debatebis sagani xdeba, romlebSic<br />
minawileoben opoziciis, arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebi<br />
da damoukidebeli eqspertebi. dainteresebuli pirebisaTvis<br />
xelmisawvdomia fundamenturi mniSvnelobis strategiuli dokumentebi<br />
da samarTlebrivi safuZvlebi reformebisa da prioritetebis Sesaxeb.<br />
Seqmnilia specialuri ndobis jgufi, romelSic Sedian parlamentis<br />
wevrebi da romlis funqciaa Tavdacvis sistemaSi arsebul xarjebze, konfidencialuri<br />
xarjebis CaTvliT, zedamxedvelobis ganxorcieleba.<br />
es faqtebi, romelic, samwuxarod, xSirad ucnobia TviT Cveni megobrebisTvisac<br />
ki, naTlad adasturebs saqarTveloSi demokratiuli transformaciis<br />
warmatebas. es aris swored iseTi tipis transformacia,<br />
romelic centraluri da aRmosavleT evropis qveynebma 15 wlis win<br />
gaiares. es faqtebi metyvelebs, rom sakuTari ganviTarebis logikiT da<br />
mimarTulebiT, saqarTvelos saxelmwifo miekuTvneba liberaluri<br />
demokratiebis Tanamegobrobas.<br />
ra Tqma unda, zemoTqmuli srulebiT ar niSnavs, rom miRweuliT<br />
unda davkmayofildeT. kargad vacnobierebT, bevri ram jer kidev gasakeTebelia.<br />
Cveni mTavari mizania saxelmwifo institutebis gaZliereba<br />
da demokratiuli Rirebulebebis danergva; Zalze sayuradReboa sasamarTlo<br />
xelisuflebis namdvili damoukideblobis gaZliereba da<br />
1 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
sazogadoebis ndobis gazrda, mimdinare reformebis logikur dasasru<br />
lamde miyvana da procesis Seuqcevadoba. demokratia ar aris erTjeradi<br />
aqti _ erTxel aaSeno da Semdeg modunde. demokratia moiTxovs mud<br />
mivad muSaobas da xelSewyobas. natos wevroba gaaRrmavebs saqarTvelos<br />
demokratizaciis process.<br />
Cven siamayiT vacxadebT, rom ukve dRes viqceviT rogorc aliansis de<br />
faqto wevri saxelmwifo, romelsac Tavisi wvlili Seaqvs usafrTxoebis<br />
uzrunvelyofis saqmeSi. saqarTvelo sakuTar rols TamaSobs saerTaSo<br />
riso asparezze mdgradi mSvidobisa da usafrTxoebis dasamyareblad.<br />
qarTuli samxedro danayofebi aqtiurad arian CarTulni samSvidobo<br />
operaciebSi: kosovoSi, eraysa da avRaneTSi. metic, saqarTvelom xeli mo<br />
awera natosTan xelSekrulebas _ `natos SeiaraRebuli Zalebisa da samxed<br />
ro personalisadmi maspinZeli qveynis mxridan mxardaWerisa da tran<br />
zitis uzrunvelyofis Sesaxeb.~ mdebareobs ra terorizmis winaaRmdeg<br />
brZolis wina xazze, saqarTvelo moqmedebs rogorc erTguli defaqto<br />
mokavSire, miuxedavad im riskebisa da safrTxeebisa, romlebic Cvens monawileobas<br />
ukavSirdeba saerTaSoriso samSvidobo operaciebSi.<br />
Tqvens yuradRebas mivapyrob erT sakiTxs: ratom migvaCnia, rom Cveni<br />
wevroba aris saerTo interesebSi. am mimarTebiT, yuradRebas gavamaxvileb<br />
imaze, Tu ras SesZens saqarTvelos wevroba Cvens regionsa da,<br />
zogadad, evropas.<br />
1) sargebeli regionisaTvis: usafrTxoebis saswrafo proeqcia samxreT<br />
kavkasiaSi. regionis strategiuli mniSvneloba bolo wlebis ganmavlobaSi<br />
gaizarda. es ukavSirdeba axali navTobsadenebis mSeneblobas<br />
kaspiis zRvis energoresursebiT mdidari regionidan Savi da xmelTa<br />
Sua zRvebisaken. sargebeli, dakavSirebuli xelsayrel mdebareobasa da<br />
satranzito potencialis srul realizaciasTan, SesaZloa gamoviyenoT<br />
situaciis Zireulad Sesacvlelad evropis energoresursebiT momaragebis<br />
diversifikaciisaTvis da gaxdes evropis energousafrTxoebis<br />
momavali strategiis umniSvnelovanesi elementi.<br />
saqarTvelo, rogorc natos pasuxismgeblobis mqone wevri samxreT<br />
kavkasiaSi, iqneba stabilurobis wyaro da misabaZi modeli. saqarTvelo,<br />
rogorc natos wevri, saSualebas miscems alianss uzrunvelyos regionSi<br />
usafrTxoebis proeqcia da amgvarad gazardos regionuli stabiluroba,<br />
rogorc es moxda baltiispireTis, samxreTaRmosavleT evropisa da, gansakuTrebiT,<br />
dasavleT balkaneTis regionebSi.<br />
2) sargebeli regionisTvis: ra iqneba saqarTvelos natoSi gawevrianebasTan<br />
dakavSirebuli yvelaze didi sargebeli evropisaTvis? pasuxi martivia,<br />
Tumca uaRresad mniSvnelovani demokratiuli sivrcis gafarToeba<br />
aRmosavleTiT. gaamyarebs ra demokratiul ganviTarebas kavkasiaSi, evropa<br />
moigebs saerTo usafrTxo teritoriis TvalsazrisiT, romelic<br />
Sedgeba saimedo partniorebisagan, da amgvarad emsaxureba saerTaSoriso<br />
usafrTxoebisa da stabilurobis ganmtkicebas.<br />
saqarTvelos CarTva evropuli usafrTxoebis sistemaSi mniSvnelov<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
17<br />
2007
2007<br />
weli<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
nad Seamcirebs evropis usafrTxoebisadmi arsebuli gamowvevebis nakads,<br />
mag. terorizms, narkotikebiTa da iaraRiT ukanono vaWrobas, trefi<br />
kings, ukanono migraciasa da organizebul danaSauls.<br />
bulgareTisa da rumineTis evrokavSirSi gawevrianebis Semdeg sazRvre<br />
bi uSualod Sav zRvaze gadis. amgvarad, es teritoria xdeba evropis vaWro<br />
bis, usafrTxoebisa da sakanonmdeblo sivrcis Semadgeneli nawili.<br />
natos praRis samitis Semdeg, romelmac warmatebulad daagvirgvina bal<br />
tiispireTisa da centraluri evropis usafrTxoebis arqiteqtura, Savi<br />
zRvis usafrTxoebis sistemis Seqmna da gaZliereba momavlis saerTo amo<br />
canaa. ufro farTo konteqstSi es sistema dakavSirebuli iqneba xmelTaSua<br />
zRvis usafrTxoebasTan da daasrulebs erTiani evropuli usafrTxoe<br />
bis arqiteqturis Seqmnis process _ mTeli evropis gaerTianebas.<br />
Zvirfaso megobrebo,<br />
Cemi qveynis sruli da obieqturi suraTis Seqmnis mizniT, neba momeciT,<br />
mokled visaubro problemebze, romlebic, miuxedavad mniSvnelovani<br />
progresisa, jer kidev arsebobs saqarTveloSi.<br />
upirvelesi da yvelaze mniSvnelovani am problemebs Soris aris<br />
mougvarebeli e.w. `gayinuli~ konfliqtebi afxazeTsa da samxreT oseTSi<br />
_ yvelaze seriozuli dabrkoleba saqarTveloSi demokratiis konsolidaciisa<br />
da ekonomikis ganviTarebisaTvis.<br />
saqarTvelo mzad aris, moaxdinos konfliqtebis mSvidobiani mogvarebis<br />
procesis integrireba warmatebuli transformaciis fonze. am<br />
mizniT Cven SevimuSaveT yovlismomcveli samSvidobo gegma da detaluri<br />
sagzao rukebi, romlebic misaRebia saerTaSoriso Tanamegobrobisa<br />
Tvis. neba miboZeT, calsaxad ganvacxado:<br />
Cven mzad varT, davicvaT TiToeuli eTnikuri afxazisa da osis<br />
uflebebi saqarTvelos yvela nawilSi. rac Seexeba TviT regionebs,<br />
Cven mzad varT, maT mivaniWoT avtonomiis yvelaze farTo modeli,<br />
srulad davicvaT maTi eTnikuri TviTmyofadoba. saqarTvelos<br />
saxelmwifo ganaxorcielebs mxolod ZiriTad funqciebs _<br />
centraluri mTavrobis kompetencias nebismier demokratiaSi.<br />
saqarTvelos mTavrobis uaxles iniciativas, samxreT oseTis konfliqtis<br />
mSvidobiani mogvarebis kuTxiT, warmoadgens regionSi droebiTi<br />
teritoriuli erTeulis Seqmna. es aris damatebiTi instrumenti ukve arsebuli<br />
samSvidobo gegmebisa, romelTa mizania adgilobrivi mosaxleobis<br />
warmomadgenlebisaTvis molaparakebis procesSi monawileobis uzrunvelyofa.<br />
aqve msurs ganvmarto, rom saqarTvelos parlamenti da mTavroba<br />
udides mniSvnelobas vaniWebT adgilobriv mosaxleobasa da adgilobrivi<br />
Temebis warmomadgenlebTan uSualo dialogs. am mizniT Cven virCevT<br />
CarTulobis princips da movuwodebT saerTaSoriso Tanamegobrobasac,<br />
gaamyaros kontaqtebi da konsultaciebi adgilobriv liderebTan.<br />
saqarTveloSi arsebul konfliqtebze saubrisas, aucileblad unda<br />
aRiniSnos urTierTobebi Cvens Crdiloel mezobelTan _ ruseTTan.<br />
1 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
am forumze ar vapireb Cvens ormxriv problemebze saubars, radganac<br />
saqarTvelos natoSi gawevrianebis sakiTxi ar aris dakavSirebuli urTi<br />
erTobebTan nebismier, Tundac uaRresad mniSvnelovan mezobelTan.<br />
darwmunebuli varT, natosaqarTvelos TanamSromlobis progresi<br />
ruseTis federaciisaTvis gasagebs gaxdis, rom saqarTvelo gamosulia misi<br />
gavlenis sferodan da es Cvens ormxriv urTierTobebs gaaumjobesebs.<br />
saqarTvelo natos sazRvarzea, ar arsebobs dapirispirebuli saer<br />
TaSoriso blokebi da natos gaZliereba ar gulisxmobs ruseTis dasus<br />
tebas. dReisaTvis, globaluri terorizmisa da agresiuli separatizmis<br />
epoqaSi, saqarTveloSi ukontrolo teritoriebis arseboba niSnavs mud<br />
miv arastabilurobas ruseTis federaciis samxreT sazRvarTan. upirve<br />
les yovlisa, ruseTis interesebSi unda iyos Zlieri da stabiluri mezo<br />
beli. SesaZloa paradoqsulad JRerdes, magram yvelaze metad ruseTis<br />
federacia moigebs saqarTvelos natoSi gawevrianebiT, radganac moxdeba<br />
meti stabilurobisa da usafrTxoebis proecireba mis samxreT flangze.<br />
aris ki natos gafarToeba safrTxe ruseTisTvis?! es kiTxva dakav<br />
Sirebulia natos arsTan _ demokratiasTan, stabilurobasTan, prog<br />
nozirebasTan, kanonis uzenaesobasa da TanamSromlobasTan. warmoad<br />
gens prognozirebadi, stabiluri da TanamSromlobaze orientirebuli<br />
demokratia safrTxes ruseTisaTvis? Cven mtkiced gvwams, rom gava dro<br />
da ruseTic darwmundeba: umjobesia, saqarTvelos msgavsad, qveynebi iyvnen<br />
stabiluri da hqondeT usafrTxoebis gancda. Cven migvaCnia, rom saqarTvelos<br />
gawevrianeba natoSi met stabilurobas moutans regions, rogorc aRmosavleTiT<br />
natos gafarToebam meti stabiluroba da mSvidoba moutana<br />
aRmosavleT evropas. natos gafarToeba umniSvnelovanesia aRmosavleT<br />
evropaSi mSvidobisa da stabilurobisaTvis da aseTive iqneba Savi zRvisa<br />
da samxreT kavkasiisaTvis.<br />
qalbatonebo da batonebo,<br />
dasasrul, Tqveni nebarTviT, kidev erTxel xazgasmiT aRvniSnav: Cven<br />
yvelani darwmunebuli varT natos da misi gafarToebis mniSvneloba<br />
Si da gvjera, rom male saqarTvelo aliansSi gawevriandeba. es rwmena<br />
dafuZnebulia saerTo faseulobebis myar bazissa da erTian interesebze.<br />
partnioroba, romelic efuZneba amgvar safuZvels, WeSmaritad gulwrfeli,<br />
myari da xangrZlivi iqneba.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
1<br />
2007
2007<br />
weli<br />
`maT undaT natoSi Sesvla,<br />
Tumca ar iziareben Cvens<br />
interesebs, maT mxolod<br />
sakuTari interesebi<br />
aRelvebT. Cven ar gvWirdeba<br />
saqarTveloSi samxedro<br />
bazebi... me maT vuTxari: gsurT<br />
Tqveni qveynis gaerTianeba?<br />
Cven xels ar SegiSliT, magram<br />
ar dagexmarebiT...<br />
Cven amis winaaRmdegni ar<br />
vyofilvarT, Tumca, rac ufro<br />
metad vuxriT Tavs mezoblebs,<br />
miT ufro Tavxeddebian isini.<br />
problema qarTvel xalxSi<br />
ki ara, mis xelisuflebaSia.<br />
rodesac saakaSvili aq<br />
imyofeboda, me mas vuTxari,<br />
Tqveni gulisTvis cecxlidan<br />
naxSirs ar amoviRebT-meTqi.~<br />
vladimer putini<br />
ruseTis federaciis<br />
prezidenti _<br />
axalgazrda rus<br />
mwerlebTan araformaluri<br />
Sexvedrisas<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
Seuqcevadi procesi<br />
20 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
nika rurua _<br />
k o m e n t a r i<br />
saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da uSiSroebis<br />
komitetis Tavmjdomaris moadgile<br />
fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebi~<br />
Crdiloatlantikur aliansTan saqarTvelos intensiuri dialogis<br />
faza jer ar damTavrebula. Cveni natoeli megobrebisa da partniorebis<br />
rCeviT, saWiroa mTlianad gamoviyenoT intensiuri dialogis yvela<br />
instrumenti. Cvenma partniorebma irwmunes _ qveyanaSi reformebis procesi<br />
Seuqcevadia. ukve ganxorcielebuli reformebis umravlesoba dadebiTadaa<br />
Sefasebuli da maT realuri Sedegic aqvT. reformebi mxolod samxedro<br />
sferos ar exeba, intensiuri dialogi reformebis farTo speqtrs moicavs.<br />
NATO saqarTveloSi mimdinare demokratiuli procesebiTacaa dainteresebuli.<br />
miuxedavad imisa, rom Cveni saxelmwifos demokratiuli<br />
mSeneblobis procesi ar dasrulebula, bevri ram ukve movagvareT. rac<br />
Seexeba wevrobis samoqmedo gegmas, igi intensiuri dialogis procesis<br />
logikuri gagrZelebaa, Tumca MAP-is, anu wevrobis samoqmedo gegmis<br />
miRebas, axali Zalian konkretuli procedurebi dasWirdeba.<br />
amaze ukve vmuSaobT natos wevri qveynebis warmomadgenlebTan. sul axlaxan<br />
portugaliaSi, kunZul madeiraze, Catarda natos saparlamento asambleis<br />
morigi Sekreba. saqarTvelos delegacias me vxelmZRvanelobdi. delegaciis<br />
wevrebi iyvnen: givi TargamaZe, irakli qavTaraZe, daviT gamyreliZe, mowveuli<br />
gamomsvleli gaxldaT parlamentis Tavmjdomare, qalbatoni nino burjanaZe.<br />
mis gamosvlas gacxovelebuli diskusia da kiTxvapasuxi mohyva. Cvenma<br />
rusma kolegebma, tradiciulad, sakmaod uxerxul mdgomareobaSi Caiyenes<br />
Tavi, Tu ratom, amaze saubrisagan Tavs Sevikaveb. maT qalbatonma ninom Zalze<br />
konkretuli da amomwuravi pasuxebi gasca. danarCeni delegaciebis wevrTa<br />
kiTxvebi, ZiriTadad saqarTveloSi mimdinare procesebs _ e.w. `gayinul~<br />
konfliqtebs exeboda. ismoda kiTxva, rodis SevZlebT MAPze gadasvlas.<br />
Cveni varaudiT es procesi erTi welze met xans ar gaiweleba, wevrobis<br />
samoqmedo gegmaze gadasvla SesaZlebelia welsac, magram ara ugvianes 2008<br />
wlisa. Cven teqnikurad mzad varT, rom daaxloebis procesi Seuqcevadi<br />
gaxdes. Tumca aqve aRvniSnav, reformebs seriozuli sabiujeto xarjebi<br />
sWirdeba. amaze xSirad vsaubrobT ucxoel partniorebTan. saqarTvelos<br />
moqalaqeebma unda dainaxon, rom procesi win midis da Seuqcevadi xdeba.
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
k o m e n t a r i<br />
unikaluri SesaZlebloba<br />
daviT gamyreliZe _<br />
fraqcia `memarjvene<br />
opoziciis~ Tavmjdomare<br />
2007 wlis maisSi portugaliaSi gamarTuli natos saparlamento asam<br />
bleis sxdoma mniSvnelovani iyo saqarTvelosaTvis. saqarTvelodan,<br />
garda asambleis mudmivmoqmedi delegaciis wevrebisa, sesias parlamen<br />
tis farTo warmomadgenloba eswreboda. politikuri TvalsazrisiT<br />
kargad gamovida qalbatoni nino burjanaZe.<br />
oficialur Sexvedrebisa Tu piradi urTierTobebisas vgrZnob<br />
diT Cveni qveynisadmi natos warmomadgenelTa seriozul mxardaWeras,<br />
igrZnoboda natos wevri qveynebis mTavrobebisa da saparlamento warmo<br />
madgenlebis damaimedebeli keTilganwyoba. magram arsebobs erTi mTa<br />
vari ,,magram:~ Tavad saqarTvelo ramdenad daarwmunebs saerTaSoriso<br />
Tanamegobrobas, rom mzad aris, gaxdes am didi, Zlieri ojaxis sruluf<br />
lebiani wevri. es suliskveTeba aSkarad gamoixata natos generaluri mdiv<br />
nis sxeferis gamosvlaSi: nato mzad aris, kari gauRos saqarTvelos,<br />
oRond Tavad saqarTvelo unda mivides am karamde, rogorc demokra<br />
tiuli qveyana, sadac daculi iqneba adamianis, sicocxlisa da sakuTrebis<br />
uflebebi, sityvisa da gamoxatvis Tavisufleba, iarsebebs konfliqtebis<br />
mSvidobiani mogvarebis Tanmimdevruli xedva da samoqmedo programa,<br />
qveynis biujeti natos standartebis Sesabamisi da gamWvirvale iqneba, Catar<br />
deba demokratiuli arCevnebi da, rac mTavaria, iarsebebs damoukidebeli<br />
sasamarTlo sistema.<br />
amis gaTvaliswinebiT, dRes saqarTvelos aqvs unikaluri Sansi realu<br />
ri reformebis gziT ganaxorcielos strategiuli mizani. amitom Cvenma<br />
qveyanam es SesaZlebloba ar unda dakargos.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
21<br />
2007<br />
`ucxoeli damnaSaveebi rom<br />
daviWiroT, amisaTvis maTi<br />
qveyana natoSi Sesvlis<br />
gancxadebas unda akeTebdes?<br />
saqarTveloSi radikaluri<br />
opoziciac ki acxadebs:<br />
iviwyeben politikur<br />
dapirispirebas da erTiandebian<br />
xelisuflebasTan roca<br />
qveyanas safrTxe emuqreba.<br />
e.i. qarTvelebi ruseTis<br />
xelisuflebis qmedebebs<br />
mTeli qveynis winaaRmdeg<br />
mimarTul safrTxed aRiqvamen.<br />
Tqven es gindodaT?! es aris<br />
politika?!~<br />
matvei ganapolski<br />
Jurnalisti<br />
`ra Tqma unda, xalxma Tavad<br />
unda miiRos gadawyvetileba,<br />
magram vfiqrob, 2009 wels<br />
es gadawyvetileba miRebuli<br />
iqneba.~<br />
iap de hoop sxeferi<br />
natos generaluri mdivani<br />
`nato-s Tavisi mowinave<br />
Zalebi Cvens saxelmwifo<br />
sazRvrebTan gadahyavs...naTelia,<br />
rom nato-s gafarToebas<br />
aranairi kavSiri ar aqvs<br />
Tavad aliansis modernizaciasa<br />
da evropaSi usafrTxoebis<br />
uzrunvelyofasTan,<br />
piriqiT, es seriozuli<br />
maprovocirebeli faqtoria,<br />
romelic urTierTndobis<br />
xarisxs amcirebs... Cven gvaqvs<br />
samarTliani ufleba vikiTxoT<br />
vis winaaRmdeg aris mimarTuli<br />
es gafarToeba?!~<br />
vladimer putini<br />
ruseTis federaciis<br />
prezidenti
2007<br />
brius jorji _<br />
gaerTianebuli<br />
samefos delegaciis<br />
xelmZRvaneli natos<br />
saparlamento<br />
asambleaSi<br />
weli<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
22 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
natos saparlamento asambleis<br />
rouz-rosis 65-e seminari<br />
Tbilisi 19-21.04.07<br />
saqarTvelos parlamentTan TanamSromlobiT, saqarTveloSi meored<br />
gaimarTa natos saparlamento asambleis rouzrosis 65e seminari saxelwodebiT:<br />
`saqarTvelo evroatlantikuri integraciis gzaze.~ masSi<br />
monawileobdnen natos saparlamento asambleis biuros wevrebi, mowveuli<br />
stumrebi, sakanonmdeblo da aRmasrulebeli xelisuflebis warmomadgenlebi.<br />
rouzrosis programa _ partniorobisa da TanamSromlobisaTvis _<br />
natos saparlamento asambleis muSaobis umniSvnelovanesi nawilia, romlis<br />
mizania partnior qveynebs daexmaros politikuri da ekonomikuri<br />
reformebis warmatebiT ganxorcielebaSi.<br />
seminarze misasalmebeli sityviT gamovidnen: saqarTvelos prezidenti<br />
mixeil saakaSvili, saqarTvelos parlamentis Tavmjdomare nino burjanaZe<br />
da natos saparlamento asambleis prezidenti xose lelo.<br />
seminaris gaxsnaze saqarTvelos parlamentis Tavmjdomarem nino burjanaZem<br />
ganacxada: `CvenTvis didi pativia aseTi mniSvnelovani seminaris<br />
maspinZloba. es faqti kidev erTxel xazs usvams saqarTvelosa da natos<br />
mWidro TanamSromlobis mniSvnelobasa da Cveni urTierTobebis Semdgom<br />
perspeqtivebs~<br />
nino burjanaZis gancxadebiT, nato usafrTxoebisa da stabilurobis<br />
garantia da, rac yvelaze mniSvnelovania, es organizacia dafuZnebulia<br />
demokratiuli principebis Seuqcevadobaze, romlebic saqarTvelosTvis<br />
mTavar faseulobas warmoadgens.<br />
saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis gancxadebiT, saqarTvelo<br />
unda gaxdes natos wevri, radgan es aris misi bunebrivi adgili: `saqar<br />
Tvelos mimarT mxardaWera izrdeba. Cven veliT dadebiT gadawyvetilebas,<br />
raTa saqarTvelo uaxloesi erTi wlis ganmavlobaSi iqces natos<br />
wevrobis realur kandidatad. am procesSi parlamentis roli metad<br />
mniSvnelovania.~<br />
saqarTvelos prezidentma regionSi arsebul konfliqtebze isaubra:<br />
TbilisSi rouz-rosis 65-e seminari nayofierad mimdinareobs,<br />
risTvisac seminaris monawileebi am RonisZiebis organizatorebis<br />
madlierni varT. qarTul mxares unari Seswevs mkafiod<br />
Camoayalibos sakuTari pozicia da saerTaSoriso sazogadoebas<br />
naTlad gaacnos saxelmwifos mTavari prioritetebi da samomavlo<br />
miznebi. Tbilisis seminars, motivaciis TvalsazrisiT, Tqveni<br />
qveynisTvis udidesi mniSvneloba aqvs. vimedovneb, saqarTvelo<br />
warmatebiT gaagrZelebs arCeul kurss da SeZlebs arsebuli<br />
amocanebis gadaWras.<br />
piradad Cemi survilia, axlo momavalSi, Tqveni qveyana natos<br />
wevrad vixilo. garda im sargeblisa, romelsac saqarTvelo<br />
natoSi gawevrianebiT miiRebs, is Tavad Seitans mniSvnelovan<br />
wvlils aliansis saqmianobaSi. am gancxadebis safuZveli Tqveni<br />
qveynis msoflios cxel wertilebSi saerTaSoriso operaciebSi<br />
monawileoba da warmatebuli partniorobaa.
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
`saqarTvelo mzad aris, xeli gauwodos yvelas, visac konfliqtebis mSvi<br />
dobiani gziT mogvareba surs.~<br />
natos saparlamento asambleis prezidentma xose lelom xazi gausva<br />
saqarTvelos mier evrointegraciis procesSi miRweul progress da isaubra<br />
Cveni qveynis nakisri valdebulebebis warmatebiT ganxorcielebaze. man imedi<br />
gamoTqva, rom aRniSnuli seminari xels Seuwyobs saqarTvelosa da mTlianad<br />
regionSi demokratiuli procesebis Seuqcevadobasa da stabilurobas.<br />
latviis sagareo saqmeTa ministris artis pabriqsis gancxadebiT, saqar<br />
Tvelom mokle droSi umniSvnelovanesi reformebi gaatara da demok<br />
ratiuli, stabiluri qveyana gaxda: `latvia yovelTvis mxars dauWers saqarTvelos<br />
evroatlantikur sivrceSi gawevrianebas, saqarTvelo ara<br />
mxolod natos, aramed evrokavSiris wevric unda gaxdes.~<br />
strategiul kvlevaTa saerTaSoriso institutis warmomadgenelma<br />
oqsana antonenkom samxreT kavkasiaSi usafrTxoebis sakiTxebsa da am regionSi<br />
saqarTvelos strategiul mniSvnelobaze gaamaxvila yuradReba:<br />
`saqarTvelo aris evroatlantikuri sazogadoebis nawili da, adre Tu<br />
gvian, is aucileblad gaxdeba misi srulfasovani wevri. Cven veTanxmebiT<br />
mosazrebas _ saqarTvelos integraciis sakiTxi droulia da is misabaZi<br />
magaliTia regionis sxva qveynebisaTvis.~<br />
saqarTvelos evroatlantikur aliansSi integraciis sakiTxebze isaubra<br />
saqarTvelos sagareo saqmeTa ministrma gela beJuaSvilma: `saqarTvelo<br />
wlebis ganmavlobaSi pozitiurad TanamSromlobda natos saparlamento<br />
asambleasTan da saamayoa is faqti, rom saqarTvelo erTiani<br />
evropuli sazogadoebis integraciis sakiTxSi mTel regionSi demokratiuli<br />
ganviTarebis simboloa. Cven davadeqiT natosken integraciis gzas<br />
da mzad varT, gavagrZeloT am gzaze svla, miuxedavad im dabrkolebebisa,<br />
romlebic Cvens qveyanas xvdeba. saqarTvelo mzadaa, monawileoba miiRos<br />
natos egidiT gamarTul yvela samSvidobo misiaSi. qarTuli samxedro<br />
batalionebi ukve kosovosa da avRaneTSi imyofebian, rac garkveuli kontribuciaa<br />
natoSi integraciisaTvis.~<br />
seminarze moxsenebiT gamovida ruseTis federaciis sagareo saqmeTa<br />
saministros dsTis qveynebis meoTxe departamentis direqtori andrei<br />
kelini. man ruseTis federaciisa da samxreT kavkasiis qveynebis urTier<br />
es seminari saerTaSoriso Tanamegobrobis mier saqarTvelos<br />
natoSi gawevrianebis mxardaWeris kidev erTi dasturia. am<br />
procesebSi parlamentis rolsa da parlamentarTa pozicias<br />
gadamwyveti mniSvneloba aqvs. seminarze Cven saSualeba mogveca<br />
mkafiod dagvefiqsirebina sakuTari poziciebi. aSkaraa, saqarTvelo<br />
garkveuli periodis Semdeg natoSi gawevrianebis samoqmedo gegmas<br />
miiRebs da Semdeg natos wevri gaxdeba.<br />
moxaruli var, rom am seminaris Catareba saqarTveloSi tradiciad<br />
iqca da sruliad gansxvavebul Temebze vsaubrobT. pirvel seminarze<br />
saqarTvelos natoSi gawevrianebaze saubars SeiZleboda nawilobriv<br />
ironia gamoewvai, Tumca am sakiTxis prioritetulobze miniSnebebi<br />
maSinac arsebobda. axla ki, Cveni qveynis aliansSi gawevrianebis<br />
perspeqtivis gaTvaliswinebiT, saubaria saqarTvelos saxelmwifo<br />
institutebis natosa da evrokavSiris standartebTan miaxloebaze.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
23<br />
2007<br />
giorgi baramiZe _<br />
saxelmwifo ministri<br />
evropul da<br />
evroatlantikur<br />
struqturebSi<br />
integraciis sakiTxebSi,<br />
vicepremieri
2007<br />
nika rurua _<br />
parlamentis wevri<br />
weli<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
Tobebze isaubra da aRniSna: `ruseTi eswrafvis keTilmezobluri ur<br />
TierTobebi iqonios Tavis samxreTel mezoblebTan. ruseTazerbaijanis<br />
urTierTobebSi axali etapi daiwyo, rac gulisxmobs Tanaswor da<br />
keTilmezoblur urTierTobebs, somxeTi yovelTvis iyo da rCeba ruseTis<br />
partnior saxelmwifod. rac Seexeba saqarTvelos, vcdilobT,<br />
vipovoT recepti, romelic or qveyanas Soris urTierTobebis normalizacias<br />
Seuwyobs xels. ruseTi cdilobs saqarTvelosTan urTierTobebis<br />
gaumjobesebas, razec ruseTis elCis dabrunebac metyvelebs, magram am<br />
procesSi marto ruseTis Zalisxmeva sakmarisi ar aris.~ andrei kelinis<br />
gamosvlis Semdeg seminarze debatebi gaimarTa. ruseTis warmomadgenelma<br />
misTvis bevr usiamovno kiTxvas upasuxa.<br />
natos saparlamento seminaris meore dRis dilis sxdomas natos saparlamento<br />
asambleaSi gaerTianebuli samefos delegaciis xelmZRvaneli<br />
brus jorji uZRveboda. sxdoma evrokavSirsa da natosTan samxreT kavkasiis<br />
urTierTobebs daeTmo.<br />
moxsenebiT gamovida giorgi baramiZe _ saqarTvelos saxelmwifo ministri<br />
evropul da evroatlantikur struqturebSi integraciis sakiTxeb<br />
Si. man mokled mimoixila `vardebis revoluciis~ Semdeg, 2003 wlidan,<br />
saqarTveloSi ganxorcielebuli politikuri da ekonomikuri procesebi:<br />
`saqarTveloSi reformebis Sedegad aSkaraa biznesgaremos gaumjobeseba,<br />
liberalizebuli savaWro reJimisa da korufciis aRmofxvris mniSvnelovani<br />
Sedegebi, aseve sasamarTlo sistemebis transformireba da<br />
evrostandartebis Sesabamisi rekonstruqcia.~ momxsenebelma yuradReba<br />
gaamaxvila saqarTvelos evropul sazogadoebasTan integraciis sakiTxze:<br />
saqarTvelo istoriulad da kulturulad yovelTvis miiswrafoda<br />
evropisken da dRes Tavisi survilis realizebis didi SesaZlebloba<br />
aqvs. integraciisTvis aRebuli valdebulebebis Sesruleba saqarTvelos<br />
ganzraxvis demonstrirebaa da igi mzadaa, Tavisi wvlili Seitanos saer<br />
TaSoriso usafrTxoebis sferoSi... `mwams, rom saqarTveloSi male<br />
dasruldeba demokratiul principebze dafuZnebuli Ria sazogadoebis<br />
formireba. saerTaSoriso sazogadoeba ki kvlavac mxars dauWers<br />
saqarTvelos demokratiuli ganviTarebis miswrafebebs.~<br />
saqarTvelos strategiul mizanze _ evroatlantikur aliansTan integraciaze<br />
_ isaubra saqarTvelos Tavdacvis ministris moadgilem baTu<br />
quTeliam: `qveyanaSi ganviTarebuli reformebis kursi, pirvel rigSi, saxelmwifo<br />
keTildReobiskenaa mimarTuli da ara romelime saerTaSoriso<br />
organizaciis saameblad. saqarTvelom Riad ganacxada Tavisi survili<br />
da igi etapobrivad, nabijnabij, cdilobs Tavisi miznis realizacias.~<br />
natos saparlamento asambleis rouz-rosis 65-e seminari kargi<br />
SesaZleblobaa saqarTvelosTvis yvela saWirboroto Temisa Tu<br />
problemis gansaxilvelad. TavisTavad saqarTveloSi esoden<br />
mniSvnelovani seminaris Catareba aSkara politikuri mxardaWeris<br />
gamoxatvaa saerTaSoriso sazogadoebis mxridan. saqarTvelom<br />
seriozul winsvlas miaRwia sxvadasxva sferoSi, maT Soris,<br />
natoSi integraciis mimarTulebiT. natos saparlamento asambleis<br />
prezidentis gancxadebiT, natos wevri qveynebis saparlamento<br />
delegaciebi absolutur mxardaWeras gamoxataven saqarTvelos<br />
aliansSi gawevrianebasTan dakavSirebiT.<br />
24 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
`natos saparlamento asambleis seminaris TbilisSi Catareba imas ni<br />
Snavs, rom natos aq unda yofna!~ _ ganacxada natos partniorobis direq<br />
toratis wevrma jeims makeim. misi gancxadebiT, dawyebulia dialogi natosa<br />
da saqarTvelos Soris da am dialogisas unda mogvardes saqarTvelos<br />
integraciisTvis aucilebeli yvela sakiTxi. …`veravin daadebs vetos<br />
saqarTvelos survils, iyos aliansis wevri... saqarTvelo dgas natosTan<br />
integraciis gzaze da, miuxedavad imisa, rom jer ar aris TariRi cno<br />
bili, gawevrianeba ueWvelia.~<br />
seminaris mesame sxdoma afxazeTis da samxreT oseTis konfliqtebs<br />
daeTmo. konfliqtebis daregulirebis sakiTxebSi saxelmwifo minis<br />
tris moadgilem giorgi kalaZem saqarTvelos mxridan konfliqtebis<br />
mSvidobiani mogvarebis survilze isaubra.<br />
delegaciis wevrebma da monawileebma _ saqarTveloSi gaeros gener<br />
aluri mdivnis specialuri warmomadgenlis politikuri mrCevelis aTa<br />
nas baltovisa da saqarTveloSi euTos misiis xelmZRvanelis roi rivma<br />
sagan _ detaluri informacia miiRes konfliqtur zonebSi gaerosa da<br />
euTos misiebis muSaobis Sesaxeb.<br />
natos saparlamento seminaris bolo sesia saqarTveloSi politiku<br />
ri da ekonomikuri reformebis gardamavali periodis ganxilvas dae<br />
Tmo. mas natos saparlamento asambleaSi saqarTvelos delegaciis wevri<br />
irakli qavTaraZe uZRveboda. ZiriTadi moxseneba saqarTvelos eko<br />
nomikuri ganviTarebis ministrma giorgi arvelaZem gaakeTa. ministrma<br />
paralelebi gaavlo `vardebis revoluciamdel~ saqarTvelosa da dRes<br />
arsebul viTarebas Soris: `saqarTvelos yvela moiazrebda Seumdgar<br />
saxelmwifod, dRes ki gvaqvs mkafiod Camoyalibebuli demokratiuli<br />
saxelmwifo liberaluri ekonomikuri politikiTa da erTiani evropu<br />
li ojaxis wevrobis surviliT.~ radikaluri reformebis, ekonomikuri<br />
reabilitaciisa da korufciis winaaRmdeg brZolis mxriv, saqarTvelo<br />
msoflio bankma nomer pirvel qveynad daasaxela. es saqarTvelos ufro<br />
mimzidvels xdis ucxoeli investorebisTvis.<br />
ministrma ruseTTan urTierTobebzec isaubra: ruseTis mxridan<br />
sazRvrebis Caketvisa da eqsportimportis akrZalvis miuxedavad, saqar<br />
Tvelom SeinarCuna ekonomikuri stabiluroba da moaxerxa axali baz<br />
rebis aTviseba _ `saqarTvelos mTavroba amuSavebs da axorcielebs<br />
saerTaSoriso proeqtebs, maT Soris aRsaniSnavia baqoTbilisiyar<br />
sis sarkinigzo magistralis mSenebloba, romlis dasrulebis Semdeg<br />
saqarTvelo SeZlebs evropis sarkinigzo qselTan dakavSirebas, damate<br />
biTi tvirTbrunvisa da kapitalis mobilizebas~.<br />
saqarTveloSi ekonomikuri maCveneblebi mimoixila TbilisSi saer<br />
TaSoriso savaluto fondis warmomadgenelma robert kristiansen<br />
ma: miuxedavad ekonomikuri maCveneblebis gaumjobesebisa da makrosta<br />
bilurobis zomieri ganviTarebisa, saqarTvelos ekonomikaSi kvlav<br />
igrZnoba garkveuli resursebis nakleboba. kristiansenma qveyanaSi in<br />
flaciis gamomwvev mizezebzec isaubra da aRniSna: inflaciis ZiriTadi<br />
mizezi fiskaluri deficitia, Tumca mTavrobis mier inflaciis damor<br />
Cileba da kontroli pozitiuri maCvenebelia.<br />
natos saparlamento asambleis rouzrosis 65e samdRiani seminaris<br />
monawileebma madloba gadauxades qarTul mxares saintereso da infor<br />
maciuli forumis organizebisTvis da momavalSi msgavs RonisZiebebSi<br />
monawileobis survili gamoTqves.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
2<br />
2007
samxedro<br />
reforma
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
jari sakontraqto sistemaze jer ver<br />
gadava<br />
samxedro reformis erTerTi mniSvnelovani amocana profesiuli<br />
armiis Seqmnaa.<br />
saqarTveloSi Tanamedrove samxedro xelovnebis standartebi mkvid<br />
rdeba. jarSi samsaxuri nelnela popularuli xdeba, realurad procesi<br />
2003 wlidan daiwyo.<br />
saqarTvelos SeiaraRebuli Zalebi sakontraqto sistemaze aucileb-<br />
lad gadava, magram konkretuli TariRi gansazRvruli ar aris.<br />
saamisod saWiroa gvyavdes profesiul armiaSi samsaxuris msurvelTa<br />
garkveuli raodenoba, isini vinc am saqmes profesiad gaixdis.<br />
saqarTvelos SeiaraRebul ZalebSi 26 aTasi jariskacia. 70% sakontraq<br />
to samsaxurSia, 30% _ wvevamdelia. jerjerobiT, mTlianad sakontraqto<br />
samsaxurze ver gadavalT, radgan Seuvsebeli adgilebi dagvrCeba. poten<br />
ciurad, SesaZlebelia Zalian bevri axalgazrda movides. am etapze, Tu<br />
savaldebulo samsaxurs gavauqmebT, gaCndeba vakuumi, rac ar Sedis Cvens<br />
saxelmwifo interesebSi.<br />
kargia, rom gvyavs rezervistebi, magram rezervi profesiuli ja<br />
ris damxmare Zalaa. es nebismieri adamianis samoqalaqo valdebulebaa.<br />
rezervistebiT profesiuli jari ver Seiqmneba _ maTi gawveva xdeba weli<br />
wadSi erTxel an orjer, 18 dRiT.<br />
k o m e n t a r i<br />
saubroben saqarTvelos natoSi integraciasa da standartebis Sesru<br />
lebaze. yvela qveyana Tavis samxedro struqturas TviTon adgens. nato ki<br />
mxolod saukeTeso gamocdil variantebs sTavazobs. natos developerul<br />
qveynebSi profesiuli jaria, magram zogierT qveyanaSi aris gawvevis<br />
sistema.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
27<br />
2007<br />
nika rurua _<br />
saqarTvelos parlamentis Tavdacvisa da<br />
uSiSroebis komitetis Tavmjdomaris<br />
moadgile<br />
fraqcia `nacionaluri moZraoba _<br />
demokratebi~
2007<br />
weli<br />
`sabrZolo gamocdileba<br />
aris Cveni mTavari Zala,<br />
roca fizikurad sustma<br />
SeiZleba daamarcxos Zlieri,<br />
usamarTlo da mCagvreli<br />
Zala. Cveni mTavari amocana<br />
imaSia, rom mudmivad<br />
daveufloT iniciativebs,<br />
amitom arasodes ar unda<br />
CavjdeT mowinaaRmdegis<br />
gegmaSi, droSi, taqtikur<br />
gaTvlebsa da strategiaSi. mas<br />
unda vupasuxoT Wkviani da<br />
gaazrebuli manevriT.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
`axali Taoba~<br />
`rezervistTa rigebSi<br />
aTasobiT adamiani gadis<br />
momzadebas. moxaruli var,<br />
rom maTi momzadebis donem<br />
da raodenobam yvelaze<br />
optimistur molodinsac ki<br />
gadaaWarba.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
MAPi kompleqsuri reformaa. mas konkretulad saqarTvelosTvis<br />
daadgens nato da jarSi gawvevasTan amas aranairi kavSiri ar aqvs. indi<br />
vidualuri partniorobis samoqmedo gegma saqarTvelom Seadgina da<br />
natom daamtkica. MAPs ukve nato SeimuSavebs.<br />
saqarTvelos natoSi integraciis konkretuli TariRi ucnobia.<br />
yvelafers vakeTebT am procesis dasaCqareblad, magram, albaT, ramden<br />
ime weli mainc dagvWirdeba. gvinda, natos wevrobis samoqmedo gegmaze<br />
2009 wels gadavideT. bevri qveyana mas eqvsSvid wels andomebs. saqarTve<br />
los amdeni xani ar dasWirdeba, radgan teqnikuri maCveneblebiT Tu<br />
vimsjelebT, ukve vimsaxurebT MAPSi gawevrianebas. magram bolo gad<br />
awyvetileba mainc politikuri iqneba, romelic natos wevrma 26 qveyanam<br />
unda miiRos, erTic rom iyos winaaRmdegi, ver gavwevriandebiT. amitom<br />
samuSao Zalian bevria, rogorc diplomatiur, aseve teqnikur doneze.<br />
2 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
k o m e n t a r i<br />
qveynis usafrTxoebis garanti<br />
samxedro reforma iTvaliswinebs natos standartebis Sesabamisi<br />
armiis Seqmnas. arsebobs mTlianad sakontraqto sistemaze gadasvlis<br />
konkretuli gegma, romelic dafuZnebulia ara jariskacebis raodeno<br />
baze, aramed xarisxsa da motivaciaze. uqmdeba savaldebulo samxedro<br />
samsaxuri da gawvevis instituti.<br />
Zalian mniSvnelovania kanoni sarezervo samsaxuris Sesaxeb _<br />
saqarTvelos moqalaqe, 27dan 40 wlamde, valdebulia, gaiaros samxe<br />
dro momzadeba, radgan sakontraqto jarSi yvela ar wava, qveyanas aucile<br />
blad sWirdeba rezervi. rezervistebi iswavlian iaraRis xmarebis ele<br />
mentarul wesebs, Seasruleben sxvadasxva tipis davalebasa da amocanas:<br />
patrulireba, Senobis dacva da a.S.<br />
daviT kirkitaZe _<br />
fraqcia `nacionaluri moZraoba _ demokratebis~<br />
Tavmjdomaris moadgile
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
Zalian male kontraqtorebs daeniSnebaT maRali xelfasi, eqnebaT<br />
dazRveva da samxedro samsaxuris saukeTeso pirobebi. saqarTvelos Sei<br />
araRebuli Zalebi uzrunvelyofen qveynis usafrTxoebis dacvas.<br />
Tamamad SeiZleba iTqvas, rom aRmosavleT evropaSi jaris erT-erTi<br />
saukeTeso nawili gvyavs.<br />
amis dasturia ara mxolod qveynis Sida qmedebebi (aRlumebi Tu sxva<br />
dasxva RonisZieba), aramed qarTveli jariskacebis monawileoba saerTa<br />
Soriso samxedro operaciebSi. swored aseTia ucxoeli samxedro eqs<br />
pertebis Sefaseba.<br />
MAPis Sesrulebis Semdeg erTi nabijiRa rCeba natoSi integraciamde.<br />
vfiqrob, am xelisuflebis dros saqarTvelo aucileblad gaxdeba na<br />
tos wevri qveyana.<br />
k o m e n t a r i<br />
natos standarti _ sakontraqto sistema<br />
samxedro reforma natos standartebis moTxovnebma ganapiroba:<br />
aliansis wevri an wevrobis kandidati qveynebi, rekrutirebis, anu saval<br />
debulo gawvevis sistemidan sakontraqto sistemaze unda gadavidnen.<br />
saqarTveloSic nelnela unda Seiqmnas am standartebis Sesabamisi pro<br />
fesiuli armia. es qveynisaTvis wingadadgmuli nabiji iqneba. savaldebu<br />
lo gawvevis sistemam Tavisi dro moWama, Tumca es ar niSnavs, ar gvyavdes<br />
rezervistebi. paralelurad aucilebelia, moqmedebdes rezervistTa gaw<br />
vevis sistema, radgan yvela qveyanaSi igi efeqturad muSaobs.<br />
saqarTvelo 2010 wlisaTvis mTlianad gadava gawvevis profesiul<br />
sistemaze. albaT am droisaTvis ukve natos wevri qveyanac viqnebiT. 2011<br />
2012 wlebisTvis yvela valdebuleba unda Sesruldes da gvyavdes mcire,<br />
mobiluri, umaRles doneze gawvrTnili, kargad ekipirebuli da SeiaraR<br />
ebuli profesiuli armia, romelsac, SeiaraRebisa Tu materialuri saSu<br />
alebebis mxriv, eqneba umaRlesi donis uwyveti momarageba.<br />
giorgi cagareiSvili _<br />
fraqcia `mrewvelebi~<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
2<br />
2007<br />
`dRes gvaqvs gansakuTrebuli<br />
pativi da privilegia,<br />
SegviZlia viyoT Zlierebi<br />
da davicvaT damoukidebeli<br />
saqarTvelo, vizrunoT<br />
mis usafrTxoebasa da<br />
keTildReobaze~.<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
`axali Taoba~<br />
`vafaseb saqarTvelos<br />
xelisuflebis gadawyvetilebas<br />
eraySi samxedro kontingentis<br />
gazrdis Sesaxeb, minda<br />
qarTvelebma icodnen, rom<br />
amerika maTi madlieria.~<br />
jorj buSi<br />
aSS-s prezidenti<br />
medianiusi<br />
`gvinda mTel msoflios<br />
vaCvenoT, rom qarTvelebi<br />
arasodes arsaidan ar<br />
gaiqcevian yvelaze rTul<br />
situaciaSic ki, Cven ara<br />
mxolod SevinarCunebT, aramed<br />
gavzrdiT Cvens samxedro<br />
monawileobas eraySi.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
`axali Taoba~<br />
`sasiamovno iyo qarTvel<br />
samxedroebTan muSaoba.<br />
Tqveni jariskacebi Zalian<br />
disciplinirebulebi arian,<br />
bevrs muSaoben da swrafad<br />
iTviseben.~<br />
qreg jonsi<br />
amerikul instruqtorTa<br />
meTauri<br />
`axali Taoba~
2007<br />
weli<br />
`saqarTvelos SeiaraRebuli<br />
Zalebis misia qveynis<br />
teritoriuli mTlianobis<br />
aRdgenaa, rasac saqarTvelo<br />
uaxloes momavalSi<br />
aucileblad Seasrulebs.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
saqarTvelo evropaSi Cveulebrivi SeiaraRebis xelSekrulebis monaw<br />
ilea. SeiaraRebis yvela saxeobasa da raodenobaSi _ sahaero, javSante<br />
qnika, cocxali Zala _ Cveni kvota gvaqvs. amitom saqarTvelos ar SeuZlia,<br />
hyavdes usazRvrod didi armia. arsebobs Sida da gare safrTxeebi,<br />
miuxedavad amisa, Cveni armia ar unda aRematebodes 2527 aTas jariskacs.<br />
raodenobis CarCoebSi moqceva Semakavebeli faqtoria. mcirericxovani<br />
jari qveynisa da sazogadoebis demilitarizaciaze metyvelebs. ra Tqma<br />
unda, sakontraqto jarSi mxolod kargi fizikuri monacemebisa da unaris<br />
adamianebi wavlen.<br />
samwuxarod, mimdinare samxedro reformas xarvezebic axlavs _<br />
Tanxebis xarjvis gaumWvirvaloba. sazogadoebas ufleba aqvs, icodes,<br />
raSi ixarjeba Tavdacvis sferosaTvis gamoyofili milionobiT lari.<br />
bolo wlebSi samxedro biujeti daaxloebiT 957 milioni laria, xarjviTi<br />
nawilis 25% gamoyofilia jarisTvis. msgavsi gadanawileba arc<br />
erT qveyanas ar aqvs, maT Soris, arc ruseTs, CineTsa Tu amerikas.<br />
opoziciam am xarjebze ara Tu samoqalaqo, sadeputato kontrolic<br />
ki ver ganaxorciela, radganac ndobis jgufSi Cveni warmomadgeneli ar<br />
gvyavs. warvadgineT batoni daviT gamyreliZis kandidatura, magram umravlesobam<br />
mis damtkicebaze uari ganacxada, sxva kandidats ki principulad<br />
ar SevTavazebT, radgan maT ara aqvT ufleba, gvikarnaxon, opoziciidan<br />
vin unda iyos ndobis jgufSi. opoziciasa da sazogadoebas ufleba aqvs,<br />
icodes, rogor ixarjeba gamoyofili Tanxebi da rogori momzadebuli<br />
jari gvyavs. aseTi gziT ar daCqardeba saqarTvelos natoSi integracia,<br />
radgan natos samxedro xarjebis samoqalaqo kontroli umaRles donezea<br />
ayvanili.<br />
kargia, Tu reformis ganxorcielebisas Cvens SeniSvnebs gaiTvaliswineben<br />
da xarvezebi gamoswordeba.<br />
30 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
sakontraqto jari aucilebelia<br />
andro barnovi _<br />
eqsperti, konfliqtologi<br />
samxedro reforma optimaluri sakanonmdeblo bazis _ standartu<br />
li dokumentis momzadebiT iwyeba: erovnuli samxedro strategia, stra<br />
tegiuli mimoxilva, ministris koncefcia da a.S.<br />
saqarTveloSi wlebis ganmavlobaSi amis politikuri neba ar arsebob<br />
da. dResdReobiT problema mogvarda.<br />
natos StabbinaSi ukve wardgenilia Cveni Tavdacvis strategiuli mi<br />
moxilva, es dokumenti Sejerdeba da uaxloes momavalSi saboloo saxiT<br />
Camoyalibdeba.<br />
aseve mniSvnelovania strategiul miznebTan reformis Sesabamisoba.<br />
reformiT gansazRvrulia SeiaraRebuli Zalebisa da Sinagan saqmeTa<br />
saministros roli. umTavresi xarvezi: gauTvaliswinebelia samxedro<br />
moqmedebebis sruliad gansxvavebuli sfero _ jaris gawvrTna urbanuli<br />
brZolebisaTvis. Cvens jars SeiZleba mouwios samxedro moqmedebebi iseT<br />
adgilas, romlisTvisac urbanul brZolebs Zalian didi mniSvneloba<br />
eqneba. cnobilia aseTi tipis brZolis xuTi done: miwisqveSa infrastruq<br />
tura, xmeleTi, interieri, saxuravebi da ca. Cveni reformis mixedviT ki<br />
mxolod sami donea gansazRvruli: xmeleTi, wyali da ca. samxedro moq<br />
medebebis urbanuli meTodis efeqtianoba CeCneTis omis dros gamoCnda<br />
_ CeCnebma rusebs mTlianad gaunadgures javSanteqnika.<br />
saqarTvelos natoSi integracia surs. Crdiloatlantikuri aliansis<br />
kriteriumebiT sameTauro sakontrolo sistema da SeiaraReba mis<br />
moTxovnebs unda Seesabamebodes.<br />
SeiaraRebaSi saqarTvelos problemebi jer kidev aqvs _ teqnikis didi<br />
nawili ar Seesabameba natos standartebs. samxedro rezervs ganaxleba<br />
sWirdeba, arada Tavdacvis biujetma miliards miaRwia. bevri ram keTdeba:<br />
jari ikvebeba, normalurad acvia, aqvs damatebiTi SeiaraReba, viTardeba<br />
infrastruqtura. fuli ixarjeba, magram ramdenad miznobrivad da efeqturad,<br />
amas konkretuli cifrebi da monacemebi sWirdeba, amitom xelaRe<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
e q s p e r t i s<br />
k o m e n t a r i<br />
31<br />
2007<br />
`samxedro valdebulebisagan<br />
Tavisufldebian janmrTelobis<br />
mdgomareobis gamo samxedro<br />
samsaxurisaTvis uvargisad<br />
cnobili pirebi, isini, vinc<br />
samsaxuri sxva saxelmwifos<br />
samxedro ZalebSi gaiares da<br />
isini vinc ewevian samecniero<br />
an pedagogiur moRvaweobas<br />
da a.S. xolo Svilis SeZenis<br />
dRidan, sami wlis vadiT,<br />
samxedro samsaxuri im pirebs<br />
gadauvaddebaT, romelTac erTi<br />
Svili hyavT.~<br />
nika rurua<br />
saqarTvelos<br />
parlamentis wevri<br />
`rezonansi~<br />
`dRes saqarTveloSi arsebobs<br />
sami tipis valdebuleba:<br />
samxedro savaldebulo<br />
samsaxuri, alternatiuli<br />
SromiTi samsaxuri da<br />
savaldebulo sarezervo<br />
samsaxuri.~<br />
`savaldebulo samxedro<br />
samsaxuri unda gauqmdes,<br />
Sesabamisad Cveni<br />
SeiaraRebuli Zalebi mTlianad<br />
dakompleqtebuli iqneba<br />
sakontraqto mosamsaxureebiT.<br />
Tumca amasTanave qveyanaSi<br />
iarsebebs savaldebulo<br />
samxedro sarezervo<br />
samsaxuri.~<br />
irakli sesiaSvili<br />
eqsperti usafrTxoebis<br />
sakiTxebSi<br />
`mTeli kvira~
2007<br />
weli<br />
`Cven prezident putins<br />
madloba unda vuTxraT<br />
imisaTvis, rom man naTlad<br />
da gasagebad daamtkica, Tu<br />
ramdenad saWiroa natos<br />
gafarToeba.~<br />
karel Svarcenbergi<br />
CexeTis sagareo saqmeTa<br />
ministri<br />
`moskovi dasavleTis<br />
WeSmariti partniori ver<br />
gaxdeba, sanam misi qmedebebi<br />
dasavleTis demokratiebis<br />
sabazo faseulobebs<br />
ewinaaRmdegeba.~<br />
jon makkeini<br />
amerikeli senatori<br />
`ruseTs ar unda eSinodes<br />
Tavis sazRvrebTan aliansis<br />
miaxloebis. civi omi 1989<br />
wels dasrulda, axali civi<br />
omi Cven ar gvWirdeba~.<br />
robert geiTsi<br />
aSS-s Tavdacvis mdivani<br />
`24 saaTi~<br />
`nato-Si saqarTvelos<br />
gawevrianebisaTvis, mTavaria<br />
yvela im ZiriTadi reformis<br />
gatareba, rasac nato-Si<br />
integracia iTxovs da<br />
mougvarebeli konfliqtebi<br />
problemas veRar Seqmnian,<br />
radgan yvela dainaxavs, rogor<br />
mogvardeba es konfliqtebi<br />
natoSi gawevrianebis Semdeg.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
`SeiaraRebuli Zalebi rTuli<br />
organizmia, es aris adgili<br />
sadac adamianis Rirsebasa da<br />
sicocxles pativs scemen.<br />
amitom aseTi adamianebis<br />
pirobebis gaumjobesebisaTvis<br />
qarTuli saxelmwifo<br />
uzarmazar resurss xarjavs.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
biT verafers vityvi. kargi iqneba, Tu procesi ufro gamWvirvale gaxdeba:<br />
Tavdacva ZviradRirebuli sferoa da sazogadoebam unda icodes, raSi<br />
ixarjeba Tanxebi. dResdReobiT mTliani Sida produqciis wili Tav<br />
dacvis danaxarjebze modis, rac msoflioSi erTerTi yvelaze maRali<br />
maCvenebelia. saqarTvelo ar aris mdidari qveyana, amitom mniSvnelova<br />
nia, TiToeuli TeTri miznobrivad daixarjos.<br />
kargia savaldebulodan sakontraqto sistemaze gadasvla _ jariskaci<br />
profesionali unda iyos. Tumca, qarTvel jariskacs intensiuri Sexeba<br />
aqvs mosaxleobasTan da yvelaferi, rac qveyanaSi xdeba, jaris ganwyobaze<br />
aisaxeba. mkveTrad unda gaemijnos erTmaneTs sazogadoeba da jari.<br />
samxedro samsaxuri unda iyos mimzidveli _ maRali xelfasiTa<br />
da SeRavaTebiT. ganviTarebul qveynebSi jari imdenad prestiJulia,<br />
samxedro samsaxuris gavlis Semdeg, adamians sxvadasxva socialur<br />
safexurze gza xsnili aqvs.<br />
Tu demokratiul saxelmwifoze vsaubrobT, politikuri da samxe<br />
dro mmarTveloba unda gaimijnos: gadawyvetilebebis miRebis meqanizmma<br />
samxedro mmarTvelobidan samoqalaqoSi unda gadainacvlos da Seiqmnas<br />
samoqalaqo pirebiT dakompleqtebuli saministro.<br />
profesiul jarTan erTad aucilebelia rezervi _ moqalaqeebi gaiv<br />
lian specialur samxedro momzadebas, magram sruli kursisaTvis Tvra<br />
meti dRe ar kmara. sistema axalia, adaptireba da Segueba sWirdeba nel<br />
nela vadac gaizrdeba, magram ara didi xniT, radgan rezervis logika<br />
moklevadian samsaxurs gulisxmobs. reforma jaris raodenobasac gan<br />
sazRvravs, dResdReobiT 2025 aTasi jariskaci gvyavs. es ar aris sakmari<br />
si, swored amitomaa aucilebeli rezervi.<br />
Tu srulmasStabiani konfliqti warmoiSva da yvelaze uaresi scenariT<br />
ganviTarda, ra Tqma unda, 25 aTasi jariskaci sakmarisi ar iqneba, magram<br />
strategiis pirveli mizani da amocanaa mowinaaRmdege Seakavo da raR<br />
ac periodi gaZlo. swored amas gulisxmobs samxedro Zalebis mTeli<br />
logika. strategiuli Sekaveba niSnavs _ ar dauSva Tavdasxma, Seakavo mow<br />
inaaRmdege sanam damatebiTi ZaliT partniori qveyana dagexmareba.<br />
rac Seexeba, natoSi integracias, procesi 2009 wlisaTvis dasruldeba.<br />
32 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
saqarTvelos saxelmwifo acnobierebs, rom<br />
yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis<br />
mSvidobiani gadawyveta aris misi mogvarebis<br />
upirobo gza, aRiarebs da icavs yofili<br />
samxreT oseTis avtonomiuri olqis teritoriaze<br />
mcxovrebi yvela eTnikuri jgufis uflebebs,<br />
eswrafvis, uzrunvelyos yofili samxreT oseTis<br />
avtonomiuri olqis teritoriaze mcxovrebi yvela<br />
eTnikuri jgufis, adgilobrivi politikuri<br />
Zalisa da mTlianad adgilobrivi sazogadoebis<br />
maqsimaluri da srulfasovani monawileoba konfliqtis<br />
mogvarebis procesSi, da miznad isaxavs<br />
yvela pirobis Seqmnas yofili samxreT oseTis avtonomiuri<br />
olqisTvis saqarTvelos saxelmwifos<br />
farglebSi avtonomiuri statusis gansazRvris,<br />
misTvis farTo politikuri TviTmmarTvelobis<br />
miniWebisa da demokratiuli arCevnebis CatarebisaTvis,<br />
raTa uzrunvelyofil iqnes saqarTvelos<br />
saxelmwifoSi osi xalxis kulturuli TviTmyofadoba<br />
da regionis politikuri TviTmmarTveloba.<br />
muxli 1<br />
1. es kanoni gansazRvravs yofili samxreT oseTis<br />
avtonomiuri olqis teritoriaze droebi<br />
Ti saxelmwifo mmarTvelobis ganxorcielebis<br />
formasa da wess am teritoriaze saqarTvelos<br />
iurisdiqciis srul aRdgenamde.<br />
2. am kanonis mizania xeli Seuwyos konfliqtis<br />
mSvidobian mogvarebas, yofili samxreT oseTis<br />
avtonomiuri olqis teritoriaze konstituciuri<br />
wesrigis aRdgenas da am teritoriaze mcxovrebi<br />
pirebisa da eTnikuri jgufebis uflebebisa da<br />
Tavisuflebebis dacvas da maTi interesebis uzrunvelyofas,<br />
yofili samxreT oseTis avtonomiuri<br />
olqisTvis avtonomiuri statusis gansazRvrisa<br />
da demokratiuli arCevnebis CatarebisaTvis Sesabamisi<br />
pirobebis Seqmnas.<br />
muxli 2<br />
yofili samxreT oseTis avtonomiuri olqis<br />
teritoriaze droebiT administraciulteritoriul<br />
erTeuls saqarTvelos prezidentis wardginebiT<br />
dadgenilebiT qmnis saqarTvelos parlamenti.<br />
muxli 3<br />
1. droebiTi administraciulteritoriuli<br />
erTeulis teritoriaze saxelmwifo mmarTvelobis<br />
ganxorcielebis uflebamosileba SeTanxmebis<br />
safuZvelze saqarTvelos prezidentma SeiZleba<br />
mianiWos adgilobrivi politikuri Zalebisa da<br />
saqarTvelos kanoni<br />
yofil samxreT oseTis avtonomiur olqSi konfliqtis mSvidobiani<br />
mogvarebisaTvis saTanado pirobebis Seqmnis Sesaxeb<br />
adgilobrivi sazogadoebis sxva warmomadgenlebs.<br />
2. droebiTi administraciulteritoriuli<br />
erTeulis teritoriaze saxelmwifo mmarTvelobis<br />
ganxorcielebis mizniT iqmneba droebi<br />
Ti administraciulteritoriuli erTeulis<br />
administracia, romlis saqmianobis wesi da farglebi<br />
ganisazRvreba am kanoniTa da saqarTvelos<br />
prezidentis brZanebulebiT.<br />
muxli 4<br />
droebiTi administraciulteritoriuli<br />
erTeulis administraciis ZiriTadi funqciebia:<br />
a) saxelmwifo mmarTvelobis ganxorcieleba<br />
delegirebuli uflebamosilebis farglebSi;<br />
b) yofili samxreT oseTis avtonomiuri olqisTvis<br />
avtonomiuri statusis gansazRvrasTan<br />
dakavSirebiT molaparakebebis warmoeba;<br />
g) Tavisi kompetenciis farglebSi TanamSromloba<br />
saqarTvelos saxelmwifo organoebTan<br />
da saerTaSoriso organizaciebTan konfliqtis<br />
mSvidobiani mogvarebis mizniT Sesabamisi Ronis<br />
Ziebebis gansaxorcieleblad;<br />
d) konfliqtis mSvidobiani mogvarebis mizniT<br />
Sesabamisi gegmebisa da proeqtebis SemuSaveba da<br />
maTi momzadebis procesSi adgilobrivi sazogadoebis<br />
monawileobis uzrunvelyofa;<br />
e) samSvidobo molaparakebebisa da samSvidobo<br />
procesebis daCqarebis mizniT sxva aucilebeli<br />
RonisZiebebis ganxorcielebisaTvis xelis Sewyoba;<br />
v) yofili samxreT oseTis avtonomiuri olqis<br />
teritoriaze mcxovrebTa Soris urTierTndobis<br />
ganmtkicebisaTvis xelis Sewyoba;<br />
z) saerTaSoriso da humanitaruli proeqtebis<br />
ganxorcielebis koordinacia;<br />
T) adgilobrivi infrastruqturis reabilitaciis<br />
xelSewyoba;<br />
i) saqarTvelos prezidentis mier gansazRvruli<br />
sxva uflebamosilebebis ganxorcieleba.<br />
muxli 5<br />
es kanoni amoqmeddes gamoqveynebisTanave.<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
mixeil saakaSvili<br />
Tbilisi,<br />
2007 wlis 13 aprili<br />
N 4625 _ Is
2007<br />
weli<br />
`dRes arsebobs kargi<br />
safuZveli imisaTvis, rom<br />
samSvidobo mimarTulebiT<br />
daiwyos moZraoba eTnikur<br />
qarTvelebs, eTnikur osebs,<br />
sxvadasxva jgufebs, sxvadasxva<br />
dasaxlebul punqtebs Soris.<br />
Cven gviwyoben provokaciebs,<br />
SeiaraRebul Tavdasxmebs,<br />
amkvidreben ukanonobas.<br />
ukanonobas Cven vupasuxebT<br />
kanonebiT, Zaladobas _<br />
samSvidobo iniciativebiT,<br />
saqarTvelos daqucmacebis<br />
logikis Tavze moxvevis<br />
mcdelobas vupasuxebT<br />
energiuli qmedebebiT.<br />
sxvadasxva eTnikuri jgufebis<br />
integracia ise unda moxdes,<br />
rom TiToeuli maTganis<br />
interesebi umaRles doneze<br />
iqnes daculi.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
34 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
k o m e n t a r i<br />
warsuli mSvidobisaTvis unda gvaxsovdes...<br />
upirveles yovlisa, saqarTvelos xelisuflebas, parlamentis Tavm<br />
jdomares, yvela deputats madlobas movaxseneb, rom saSualeba momeca,<br />
saqarTvelos parlamentis tribunidan saqarTvelos mosaxleobisaTvis<br />
Cems mSobliur osur enaze mimemarTa.<br />
Cveni administraciis mizania, avaSenoT axali, demokratiuli,<br />
Tanasworobis principze agebuli saxelmwifo. amis garanti ki<br />
mSvidobaa, rogorc ossa da qarTvels, ise sxva erovnebis adamianebs<br />
Soris.<br />
unda vicxovroT megobrulad, mSvidobianad da vaSenoT erTiani<br />
demokratiuli saxelmwifo. qarTvelebmac da osebmac ar unda davivi<br />
wyoT Tavsgadamxdari tragedia, Tundac imitom, rom mSvidobiani urTi<br />
erTobisa da Tanacxovrebis gzebi gamovnaxoT da warsulis Secdomebi<br />
ar gavimeoroT. mxolod amis Semdeg SevZlebT mSvidobiani momavalis<br />
Senebas. warsulze orientirebulni, sakuTar Secdomebsa da gansacdelSi<br />
Caketilni, mSvidobian, warmatebul qveyanas ver davutovebT Cvens Svilebsa<br />
da STamomavlobas.<br />
intensiurad viTanamSromleb saqarTvelos parlamentTan. rac Seexeba<br />
prezident kokoiTs, mis mimarT Cemi damokidebuleba Zalian uaryofi<br />
Tia. vfiqrob, ar unda wamovegoT provokaciebs da sakiTxi mSvidobiani<br />
gziT gadavwyvitoT.<br />
dimitri sanakoevi _<br />
samxreT oseTis samxareo administraciis<br />
xelmZRvaneli
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
k o m e n t a r i<br />
qarTul saxelmwifoSi integracia<br />
gardauvalia<br />
saqarTvelos parlamentma miiRo kanoni `samxreT oseTSi droebiTi<br />
administraciis Seqmnis Sesaxeb.~ afxazeTisagan gansxvavebiT, romelsac hyavs<br />
legitimuri xelisufleba, am konfliqtur zonaSi konstituciurad ar ar<br />
sebobda araviTari adgilobrivi erTeuli. kokoiTis defaqto xelisuf<br />
lebis mier Catarebuli nebismieri arCevnebi aralegitimuri iyo. miuxeda<br />
vad imisa, rom sanakoevis xelisufleba, saerTaSoriso organizaciebisa<br />
da saqarTvelos xelisuflebis mxridan, ar moiazreboda kanonierad, man<br />
da misma amomrCevlebma saqarTvelos saxelmwifoSi integracia isurves.<br />
mdgomareoba Seicvala: oseTis droebiT administraciaSi gvyavs<br />
legitimuri warmomadgeneli, daiwyo osuri sazogadoebrivi azris<br />
gaTvaliswinebis procesi.<br />
SoTa malaSxia _<br />
teritoriuli mTlianobis<br />
aRdgenis sakiTxTa droebiTi<br />
saparlamento komisiis<br />
Tavmjdomare<br />
fraqcia `nacionaluri<br />
moZraoba _ demokratebi~<br />
droebiTi administracia finansdeba saxelmwifo biujetidan da saer<br />
TaSoriso organizaciebis mier. SemuSavdeba proeqtebi da regionSi<br />
aRorZindeba ekonomika.<br />
saerTaSoriso organizaciebis mier gamoyofil Tanxebs kokoiTis xelisufleba<br />
aramiznobrivad xarjavda. amieridan dafinansdeba mxolod<br />
iseTi proeqtebi, romlebic xels Seuwyobs saqarTvelos ekonomikaSi regionis,<br />
qalaqis, soflis, Temis struqturis integracias. es Tanxebi legitimur<br />
administraciis mier miznobrivad daixarjeba.<br />
ruseTis xelisuflebis mier marTuli kokoiTis molaparakebebze<br />
daTanxmeba garTuldeba. vfiqrob, male maTTvisac SesamCnevi iqneba regionSi<br />
momxdari ekonomikuri cvlilebebi, veRar SeZleben kriminalur<br />
klanebze orientirebas da kokoiTis mTavrobaSi daiwyeba dapirispirebisa<br />
da gaxleCis procesi.<br />
sanakoevisa da qarqusovis msgavsad, osuri sazogadoebac gaiazrebs da<br />
CaerTveba am procesebSi, vinaidan maTi TviTmyofadobis SenarCunebis er<br />
TaderTi gza, saqarTvelos ekonomikaSi integracia da qarTvelebTan er<br />
Tad erTiani demokratiuli saxelmwifos mSeneblobaa.<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
3<br />
2007<br />
`administraciuli erTeulis<br />
marTvas ganaxorcieleben<br />
rogorc saqarTvelos<br />
aRmasrulebeli xelisuflebis<br />
warmomadgenlebi, aseve<br />
adgilobrivi mosaxleoba, maT<br />
Soris eTnikuri osebic.<br />
yvela im adamians, romelsac<br />
regionSi mSvidoba surs,<br />
mivmarTav, erTad SevqmnaT es<br />
erTeuli, Semdeg ki CavataroT<br />
demokratuli arCevnebi da<br />
statusi ganvsazRvroT.<br />
adgilobrivma eTnikurma<br />
osebma da qarTvelebma erTad<br />
unda miiRon monawileoba<br />
regionis social-ekonomikuri<br />
mdgomareobis gaumjobesebasa<br />
da samSvidobo policiuri<br />
operaciebis warmoebaSi.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti
2007<br />
weli<br />
`samSvidobo procesi daiwyo,<br />
gamoCndnen adgilobrivi<br />
sazogadoebidan aRmocenebuli<br />
Zalebi, romelTac samSvidobo<br />
dialogis survili aqvT,<br />
es yvelaferi ki kokoiTis<br />
reJims angrevs, is xom<br />
specsamsaxurebis mier Seqmnili<br />
produqtia.~<br />
mixeil saakaSvili<br />
saqarTvelos prezidenti<br />
`msoflio Tanamegobrobam<br />
dainaxa, rom qarTuli mxare<br />
mzad iyo, eTanamSromla<br />
rogorc kokoiTTan, ise<br />
sanakoevTan. Tumca, am<br />
SeTavazebaze kokoiTis arCevani<br />
uari iyo.~<br />
nino burjanaZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
Tavmjdomare<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
samSvidobo kursi intensiuri xdeba<br />
droebiTi administraciis Seqmna Cveni xelisuflebis mier adre daSvebuli<br />
Secdomebis gamosworebis mcdelobaa: 2004 wels cxinvalis regionSi<br />
iaraRi ar unda gamoeyenebina.<br />
e.w. samxreT oseTis prezidentad sanakoevis arCevac did<br />
uxerxulobas qmnida, amitom droebiTi administraciis SeqmniTa<br />
da xelmZRvanelad misi daniSvniT procesi qarTuli saxelmwifos<br />
samarTlebriv politikur sivrceSi moeqca.<br />
amJamad dimitri sanakoevi oficialuri piria, administracias gaaCnia<br />
sakuTari biujeti, legaluri saxsrebi, es Zalian kargia. proeqtis warmateba<br />
saqarTvelos xelisuflebaze, zogadad, qarTul da osur sazogadoebazea<br />
damokidebuli.<br />
konfliqtis mSvidobianad mogvarebas, bunebrivia, marto sanakoevi<br />
ver SeZlebs, radgan yofil samxreT oseTis olqs, faqtobrivad, ruse<br />
Ti da kokoiTi akontrolebs, Cveni xelisufleba ki, am teritoriaze<br />
saqarTvelos iurisdiqciis farTod gavrcelebiT, ndobis mopovebas<br />
gegmavs _ intensiuri dialogis warmarTviT surs konfliqtis mSvidobiani<br />
mogvareba. miuxedavad imisa, rom kokoiTTan saubari Zalian rTulia,<br />
xelisuflebam yvelaferi unda gaakeTos amisaTvis. paralelurad, saer<br />
TaSoriso Tanamegobrobis daxmarebiT, osi xalxi davarwmunoT, rom<br />
SeiaraRebuli gziT problemis gadaWras ar vapirebT: natoSi integraciis<br />
procesi praqtikulad gamoricxavs saqarTvelos xelisuflebis mxridan<br />
SeiaraRebuli gziT konfliqtis mogvarebas. marTalia, 2004 wlis zafxulis<br />
movlenebma garkveulwilad xeli SeuSala mSvidobian process, magram,<br />
rac dro gadis, samSvidobo kursi ufro intensiuri xdeba.<br />
bunebrivia, sanakoevis da kokoiTis urTierToba ar aris pozitiuri,<br />
magram xelisuflebam unda daarwmunos isini dialogis aucileblobaSi.<br />
dimitri sanakoevi e.w. samxreT oseTis respublikis premierministri<br />
iyo, iaraRiT xelSi ibrZoda saqarTvelos winaaRmdeg. dRes igi komfortuli<br />
partniori araa, magram mainc qarTuli politikis realizaciaSi<br />
monawileobs. es dasafasebelia.<br />
3 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
k o m e n t a r i<br />
daviT berZeniSvili _<br />
fraqcia `demokratiuli fronti~
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
gia nodia _<br />
eqsperti<br />
mSvidobisa da keTildReobis zona<br />
droebiTi administraciis Seqmnis mizani erTgvarad CixSi Sesuli sit<br />
uaciis Secvlis mcdelobaa. 2004 wlis zafxulis movlenebiT xelisufle<br />
ba problemis swrafad gadawyvetas Seecada. es faqti uaryofiTad Seafasa<br />
msoflio Tanamegobrobam, Seiqmna STabeWdileba, TiTqos saqarTvelos<br />
Zalismieri meTodebiT surda problemebis mogvareba.<br />
dResdReobiT xelisufleba pozitiur brZolaze gadavida,<br />
cdilobs, gaiZlieros pozicia, magram es ar niSnavs, rom<br />
saqarTvelom problemis mogvareba ganusazRvreli droiT gadado.<br />
xelisufleba nel-nela, droebiTi administraciis daxmarebiT,<br />
Seecdeba, situacia Tavis sasargeblod Semoabrunos.<br />
cxadia, mxolod am struqturis Seqmna ver moagvarebs konfliqts, gasa<br />
Tvaliswinebelia meore mxare _ separatistuli xelisufleba _ mas ru<br />
seTi uWers mxars. amave dros Cndeba axali dinamika axali moqmedi pire<br />
biT, oseTi aRar ganixileba rogorc konsolidirebuli separatistuli<br />
mxare, am sazogadoebaSi arsebobs gansxvavebuli orientaciebi.<br />
saqarTvelos pozicia gamWvirvalea _ mzad aris aRiaros samxreT<br />
oseTis avtonomia. xelisufleba osur mosaxleobas konkretul samuSao<br />
models sTavazobs. samSvidobo winadadebebs Tan sdevs garkveuli qmede<br />
ba. saqarTvelo Seecdeba, Seqmnas mSvidobisa da keTildReobis sanimuSo,<br />
saCvenebeli zona. sapasuxod maTgan sasurvelia saqarTvelos xelisufle<br />
bis mimarT loialoba da saerTaSoriso Tanamegobrobisadmi keTili<br />
nebis demonstrireba. amgvari ganwyoba saxelmwifo Tu kerZo investicie<br />
bisaTvis motivirebul garemos Seqmnis. am nabijebiT msoflio unda dar<br />
wmundes, rom Cvens qveyanasTan TanamSromloba momgebiania.<br />
Teoriulad konfliqtis mogvarebis sxva gzac SeiZleba gamoinaxos:<br />
unda gagrZeldes kontaqtebi kokoiTis mTavrobasTan. mogvwons Tu ara,<br />
igi politikuri figuraa, romelsac osuri sazogadoebis mcire nawili<br />
uWers mxars, Tanac didia ruseTis gavlena. mTavaria, rogorc osuri,<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
e q s p e r t i s<br />
k o m e n t a r i<br />
37<br />
2007<br />
`Cven yvelafers<br />
vakeTebT imisaTvis, rom<br />
adamianebi mixvdnen _<br />
kosovos damoukidebloba<br />
gansakuTrebuli da<br />
gamonaklisi SemTxvevaa da misi<br />
precedenti arc erT qveyanaSi<br />
ar ganmeordeba.~<br />
kondoliza raisi<br />
aSS-s saxelmwifo mdivani<br />
`24 saaTi~<br />
`saqarTvelos mTavrobam<br />
swori gadawyvetileba miiRo,<br />
roca konfliqtis mSvidobiani<br />
mogvarebisken mimarTuli<br />
iniciativebi konfliqtis<br />
zonaSi arsebul yvela Zalas<br />
SesTavaza. vwuxvarT, rom<br />
cxinvalis de-faqto reJimi<br />
am procesSi monawileobis<br />
miRebas jerjerobiT ar<br />
Tanxmdeba. Cven movuwodebT<br />
mas, es SeTavazeba xelaxla<br />
ganixilos.~<br />
jon tefti<br />
aSS-is elCi saqarTveloSi<br />
`axali Taoba~
2007<br />
weli<br />
`gayinul konfliqtebTan~<br />
dakavSirebiT ruseTTan<br />
molaparakebebi Cveulebriv<br />
mimdinareobs, isini winaaRmdegi<br />
arian _ Cven ki momxreebi. ase<br />
rom, balansi daculia. magram,<br />
Tu ruseTi im rezoluciis<br />
winaaRmdegi wava, romelic<br />
teritoriul mTlianobas<br />
aRiarebs, amiT igi sakuTar<br />
fexs moiWris.~<br />
aleqsei tulbure<br />
gaeroSi moldaveTis<br />
mudmivi warmomadgeneli<br />
`ria novosti~<br />
`konstruqciuli dialogi<br />
qarTul-osuri konfliqtis<br />
mogvarebis is gzaa, romelsac<br />
SeerTebuli Statebi<br />
uWers mxars. oficialuri<br />
Tbilisis gadawyvetileba,<br />
awarmoos dimitri sanakoevTan<br />
konstruqciuli dialogi,<br />
xels Seuwyobs regionSi<br />
samSvidobo procesis<br />
ganviTarebas.<br />
Cven darwmunebulni varT,<br />
nebismieri dapirispireba<br />
politikuri gziT unda<br />
gadawydes. amasTan erTad,<br />
xazgasmiT minda aRvniSno, rom<br />
saqarTvelos teritoriuli<br />
mTlianobis sakiTxi kiTxvis<br />
niSnis qveS ar unda idges~.<br />
Son makkormaki<br />
amerikis SeerTebuli<br />
Statebis saxelmwifo<br />
departamentis oficialuri<br />
warmomadgeneli<br />
`24 saaTi~<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
ise qarTuli mosaxleobis didma nawilma konfliqtis mSvidobiani gziT<br />
mogvarebis modeli miiRos da saerTaSoriso Tanamegobrobamac dauWi<br />
ros mxari. rogorc ki ruseTi kokoiTis poziciebis dasustebas dainax<br />
avs, Tavad ubiZgebs molaparakebebisaken.<br />
sanakoevis administraciis gaZliereba, SeiZleba, swored iseTi<br />
faqtori aRmoCndes, romelic iZulebuls gaxdis ruseTsa da<br />
kokoiTs, garkveul daTmobebze wamovidnen.<br />
gansxvavebuli viTarebaa afxazeTSi. afxazur sazogadoebasa da poli<br />
tikur elitaSi ar aris Ria proqarTuli, loialurad ganwyobili Zal<br />
ebi, magram zemo afxazeTis administraciis Seqmna, misi stabilizacia da<br />
galis raionSi eTnikuri qarTuli mosaxleobis poziciebis gamyareba<br />
saqarTvelos gaZlierebas niSnavs. es msoflio sazogadoebas aCvenebs,<br />
rom kosovos precedentis ganmeoreba Cvens qveyanaSi gamoricxulia _<br />
afxazeTi saqarTvelos nawilia, sadac mosaxleobis didi umravlesoba<br />
qarTvelia.<br />
situacias arTulebs dasavleTTan ruseTis mravalmxrivi konfronta<br />
cia. ruseTi kargavs msoflio hegemonobas da misTvis imperiuli fsiqologiis<br />
realizaciis erTerTi saSualeba afxazeTi da samxreT oseTia.<br />
ar aris gamoricxuli, ruseTis xelisufleba mixvdes, iracionaluri da<br />
uperspeqtivoa dasavleTTan dapirispireba, Tanac mis nacionalur interesebSi<br />
arc am konfliqturi zonebis kontroli Sedis da politika Secvalos.<br />
saqarTvelos mizania, droebiT administracias TandaTan SesZinos<br />
legitimacia, razec saerTaSoriso organizaciebi, jerjerobiT, Tavs ikaveben,<br />
sabolood ki mainc Seicvleba politikuri TamaSis wesebi, radgan<br />
TandaTan gaizrdeba sanakoevis araformaluri legitimurobis done.<br />
3 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
saqarTvelos evropul ojaxSi vxedav<br />
_ saqarTvelos sagareo politikis prioritetebi da Cveni xelisuf<br />
lebis mier gadadgmuli nabijebi. sainteresoa Tqveni, rogorc <strong>eqspertis</strong>,<br />
Sefaseba: saqarTvelos dRevandeli sagareo prioritetebi da politi<br />
kuri veqtori...<br />
_ Cveni sagareo politikuri prioritetebi qveynis strategiuli arCeva<br />
nis Sesabamisia: sagareo politikuri kursi saqarTvelom ramdenime wlis<br />
win gansazRvra da mkafiod Camoayaliba _ evropuldasavluri da ev<br />
roatlantikuri integracia.<br />
am wlebis ganmavlobaSi qveynis sagareo prioritetebi praqtikulad<br />
ucvlelia. mniSvnelovania, rom strategiuli xazis cvlilebarevizia ar<br />
momxdara, Tumca sagareo politikuri procesi bevrad ufro daCqarda<br />
da gaaqtiurda.<br />
i n t e r v i u<br />
irakli menaRariSvili _<br />
eqsperti, strategiul<br />
gamokvlevaTa centris<br />
direqtori<br />
ramdenime xnis win JurnalistTa erTerTi jgufis TxovniT sagareo<br />
urTierTobebis sabWom (yofili diplomatebis arasamTavrobo struq<br />
tura) 2006 wlis Sedegebi gaaanaliza da Seajama. am analizmac daadastura:<br />
erTxel arCeuli kursis erTguleba, xelisuflebis Zalisxmevac swored<br />
am mimarTulebiT koncentrireba. am sakiTxTan dakavSirebiT, qveynis wamy<br />
van politikur Zalebsa da partiebSi konsensusi mniSvnelovani momentia<br />
qveynisa Tu saerTaSoriso TanamegobrobisaTvis. isini saqarTveloSi<br />
sando partniors xedaven, radgan politikur speqtrSi raime cvlilebis<br />
SemTxvevaSi sagareo politikuri arCevanis gadaxedva ar moxdeba.<br />
_ yovelive es Tqven Tvalwin xdeboda: rTuli iyo am arCevanis gakeTe<br />
ba, Tu odiTganve Cveni qveynis dasavleTisaken ltolvam isev imZlavra?<br />
_ sagareo politikuri ganacxadi Cveni damoukideblobis mopovebis<br />
gariJraJzec iseTive iyo, rogorc amJamad _ dasavluri. Tumca saqarTve<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
3<br />
2007<br />
`samxreT oseTi saqarTvelos<br />
Semadgeneli nawilia da<br />
saqarTvelos mTavrobas,<br />
samxreT oseTis teritoriaze<br />
mcxovrebi adgilobrivi<br />
mosaxleobis nebis<br />
gaTvaliswinebiT, sruli<br />
ufleba aqvs, Seqmnas<br />
adgilobrivi administracia.<br />
rac Seexeba sanakoevis mier<br />
warmodgenil samSvidobo<br />
gegmas, Cven mivesalmebiT<br />
yvela im iniciativas, romelic<br />
mimarTuli iqneba am regionSi<br />
konfliqtis mSvidobiani gziT<br />
mogvarebisken.~<br />
teri devisi<br />
evrosabWos generaluri<br />
mdivani<br />
`rezonansi~
2007<br />
weli<br />
`dRes idgmeba<br />
umniSvnelovanesi nabiji<br />
saqarTvelos gasamTlianeblad<br />
da mas mohyveba kidev erTi<br />
mniSvnelovani nabiji, da Cven<br />
yvelani vizeimebT politikuri<br />
da mSvidobiani gziT Cveni<br />
qveynis gamTlianebas.~<br />
giga bokeria<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
wevri<br />
`rezonansi~<br />
`nebismier iniciativas,<br />
romelic xels Seuwyobs am<br />
konfliqtis mogvarebas da<br />
teritoriuli mTlianobis<br />
aRdgenas mSvidobiani gziT, me<br />
piradad mxars davuWer.~<br />
daviT gamyreliZe<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
wevri<br />
`24 saaTi~<br />
`momavalSi siamovnebiT<br />
movismendi saqarTvelos<br />
parlamentSi osi deputatebis<br />
gamosvlebs. osuri ena yurs<br />
ar Wris.~<br />
daviT berZeniSvili<br />
saqarTvelos parlamentis<br />
wevri<br />
`24 saaTi~<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
los politikuri elita damoukideblobis mopovebisas saxelmwofosa da<br />
politikuri procesebis samarTavad moumzadebeli aRmoCnda. amitom Cveni<br />
damoukideblobis pirveli wlebi postsabWoTa qveynebs Soris erTerTi<br />
yvelaze uaresi scenariT _ samoqalaqo omiT _ ganviTarda. am tragikuli<br />
movlenebis Semdeg situacia kidev ufro daamZima afaxazeTisa da cxinvalis<br />
regionSi konfliqtebma. saqarTvelo, miuxedavad ara erTi ganacxadisa,<br />
dsTSi aRmoCnda. es Zalmomreobis Sedegi gaxldaT. Cveni survili da<br />
realoba erTmaneTs dascilda. amitom saqarTvelos winaSe bevrad ufro<br />
rTuli amocana dadga, vidre sxva postsabWoTa qveynebisaTvis.<br />
arCevani didxans keTdeboda. iyo azrTa sxvaoba. Tanac kargad gvaxsovs,<br />
rogor formirdeboda maSin qveynis mTavroba da ramdenad avtonomiuri<br />
viyaviT. arCevani aseTi gvqonda: an dsT _ Tavisi ZiriTadi komponentebiT<br />
(sul male gamoCnda, rom arc mTlad efeqturi), an orientacia<br />
dasavlur faseulobebze, integraciisa da usafrTxoebis sistemebze.<br />
saqarTveloSi, da saerTod regionSi, Seqmnili mdgomareobis gamo,<br />
es yvelaferi Zalian Sori, naklebrealuri, magram mainc sasurveli iyo.<br />
amgvarad diskusia, dava, kamaTi realistebsa da romantikosebs Soris<br />
(marTalia, maSin aseTi terminebi da Sefasebebi ar arsebobda) midioda...<br />
es ar iyo advili procesi da saboloo gadawyvetileba oTxmocdaaTiani<br />
wlebis dasasruls momwifda, romelic mravalma faqtorma ganapiroba:<br />
lomis wili ki saqarTveloruseTis urTierTobis praqtikaSi ido.<br />
axla zogierTi Cemi kolega sruliad obieqturad aRniSnavs: natos<br />
misaRebSi saqarTvelo ruseTis seriozuli daxmarebiT aRmoCndao.<br />
Seqmnilma situaciam dagvanaxa, rom saqarTvelos didi arCevani ar<br />
hqonda _ Tuki gvindoda saxelmwifo vyofiliyaviT, civilizebuli<br />
sistema unda Segveqmna. amis erTaderTi saSualeba ki dasavleTTan<br />
integracia iyo.<br />
stambolis samitze saqarTvelom erTmniSvnelovnad ganacxada da<br />
kidec miaRwia SeTanxmebas ruseTis bazebis gayvanaze. amiT sabolood da<br />
principulad uarvyaviT ruseTTan TanamSromlobis garkveuli formati.<br />
ramdenime wlis Semdeg ki iyo natos praRis samiti da prezident SevardnaZis<br />
ganacxadi natoSi gawevrianebis procesis dawyebis survilis Taobaze.<br />
iq miRebuli gadawyvetilebis Semdeg daiwyo saqarTvelosaTvis IPAPis<br />
damuSaveba da is procesi, romlis aqtiur fazaSi axla varT. aseTi iyo<br />
Cveni sagareo politikuri kursis gansazRvris dinamika.<br />
_ umTavresi cvlileba: saqarTvelo _ ruseTis urTierToba, Tqveni<br />
prognozi...<br />
_ saqarTvelosa da ruseTis urTierToba orive mxarisaTvis yovel<br />
Tvis mniSvnelovani iqneba. CvenTvis ruseTi mezobelia. dRevandeli Cveni<br />
geopolitikuri imperativi: moiZebnos ruseTTan keTilmezobluri<br />
urTierTobis modusi, sxvanairad saqarTvelos sul problemebi eqneba.<br />
ruseTsac obieqturad sWirdeba saqarTvelo, rogorc keTili mezobeli,<br />
megobari da partniori qveyana. Crdilokavkasia, istoriuli<br />
mizezebis gamo, misTvis sakmaod rTuli regionia da, Tu ruseTs surs<br />
mSvidoba da stabiluroba sakuTar samxreT flangze, CrdiloeT kavkasiaSi<br />
_ misTvis mxolod keTilmezoblurad ganwyobili, stabiluri<br />
40 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
samxreTi kavkasia da saqarTveloa xelsayreli _ ai, ruseTis obieqturi<br />
interesi.<br />
dRevandeli rTuli situaciis mizezad bevri subieqtur faqtorebs<br />
asaxelebs, magram ZiriTadi mainc obieqturi mizezebia. esaa saqarTvelo<br />
sa da ruseTis gansxvavebuli xedva samxreT kavkasiis funqciisa da masSi<br />
saqarTvelos rolisa da adgilis Sesaxeb.<br />
saqarTvelo Tavis Tavs moiazrebs usafrTxoebis evroatlantikur<br />
struqturaSi, mis ganuyofel nawilad. ruseTs ki surs, samxreTi<br />
kavkasia SeinarCunos Tavis, rogorc ityvian, `ukana ezod,~ _<br />
gansakuTrebuli gavlenis sferod.<br />
aseTia regionis mimarT ruseTis istoriulad Camoyalibebuli xe<br />
dva. dRes qarTulrusuli urTierTobebis umTavresi problema saqar<br />
Tvelos natosken swrafvaa. nebismieri donis Sexvedris fundamenturi<br />
sakiTxi swored esaa, danarCeni araumniSvnelo, magram mainc meorexa<br />
risxovania.<br />
_ gamosavali?<br />
_ situacia mxolod im SemTxvevaSi gamoswordeba, Tu saqarTvelosa da<br />
samxreT kavkasiaSi sabolood Camoyalibdeba geopolitikuri realobe<br />
bi, roca saqarTvelo natos wevri iqneba da ruseTi Tavis politikas am<br />
faqtis gaTvaliswinebiT aawyobs. vidre ruseTis politelitis azriT<br />
arsebobs alternativa (me amas iluzias vuwodeb), Tavidan aicilos mov<br />
lenebis amgvari ganviTareba, situaciebis kidev ufro gamwvaveba gamoric<br />
xuli araa. aris Tu ara ukanasknel periodSi ganviTarebuli movlenebi<br />
saqarTveloruseTis urTierTobis yvelaze mZime gamovlineba? gareg<br />
nuli efeqtebiT bolo dapirispireba yvelaze xmauriani iyo, Tumca ara<br />
uprecedento. ramdenime wlis win saqarTvelos teritoriis winaaRmdeg<br />
samxedro operaciebi tardeboda (axlaxan zemo afxazeTSi Cadenili<br />
provokacia daaxloebiT hgavs imas, rac pankisis xeobaSi xdeboda). arc<br />
maSin iyo pankisis CeCnebi da CeCnuri terorizmi am xeobebis dabombvis<br />
ZiriTadi mizezi: saqarTvelos politikuri arCevanis Secvlas daJinebiT<br />
iTxovda ruseTi. mxolod saerTaSoriso struqturebis aqtiurma Carevam<br />
da ara marto politikurma (yvelaze mkafio mxardaWeris gamoxatuleba _<br />
2002 wlis gazafxulze amerikuli wvrTnisa da aRWurvis programis dawyeba<br />
iyo) Seakava ruseTi kidev ufro radikaluri qmedebebisagan.<br />
vfiqrob, dambalansebeli dResac saerTaSoriso institutebis poziciaa.<br />
ruseTis zogierTi nabiji situaciis ganmuxtvis survilze migvaniSnebs,<br />
magram amis iqiT saqme ar midis: arc sahaero mimosvlis, arc safosto kav<br />
Siris, arc vizebisa da eqsportimportis sakiTxia mogvarebuli. Cven isev<br />
mZime sanqciebis reJimSi vcxovrobT.<br />
unda gaimarTos Tu ara is Sexvedrebi, romelzec ase bevrs saubroben?<br />
CemTvis pasuxi erTmniSvnelovania: pragmatuli interesebidan<br />
gamomdinare unda vimoqmedoT _ saqarTvelom yvelaferi unda<br />
gaakeTos balansis SesanarCuneblad.<br />
_ am Temidan gamomdinare, gverds ver avuvliT ramdenime umwvaves sakiTxs:<br />
saqarTvelos teritoriuli mTlianoba (zemo afxazeTi da droe<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
41<br />
2007<br />
`cxinvalis sazogadoebaSi<br />
antirusuli ganwyoba nelnela<br />
yalibdeba. etyoba, es<br />
garkveulwilad afxazebis<br />
gavlenac aris.~<br />
`cxinvalis regionis<br />
osuri mosaxleobis didi<br />
nawili qarTuli piradobis<br />
damadasturebeli mowmobebis,<br />
pasportis aRebas cdilobs.~<br />
mamuka areSiZe<br />
eqsperti<br />
`axali versia~
2007<br />
weli<br />
`viciT, rom samxreT oseTis<br />
mosaxleobis didi nawili<br />
mSvidobian iniciativebs mxars<br />
uWers. samwuxarod, azris<br />
Tavisuflad gamoxatva yvela<br />
maTgans ar SeuZlia. amas<br />
rusuli specsamsaxurebis<br />
mier Seqmnili cxinvalis<br />
marionetuli reJimi uSlis<br />
xels. xalxi SeSinebulia, maT<br />
`ka-ge-be~-Si ibareben da axsnaganmartebebs<br />
arTmeven.~<br />
`qarTvelebi da osebi<br />
yovelTvis erTad cxovrobdnen<br />
da erTad icxovreben.<br />
rac ufro adre davZlevT<br />
gaucxoebas, miT male<br />
damyardeba Cvens samSobloSi<br />
mSvidoba.~<br />
vladimer sanakoevi<br />
moZraobis `samxreT oseTis<br />
xalxi mSvidobisaTvis~<br />
spikeri<br />
`rezonansi~<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
biTi administraciuli erTeulis Seqmna), natosaken swrafva da energo<br />
usafrTxoeba...<br />
es Cveni erovnuli usafrTxoebis strategiis erTerTi yvelaze mniS<br />
vnelovani komponentia, magram pirveli da umTavresi qveynis demokra<br />
tiuli transformaciis procesis gaaqtiureba da logikur Sedegamde<br />
miyvanaa. amas unda daefuZnos Cveni teritoriuli mTlanobis aRdgenac,<br />
natoSi integrirebac, energousafrTxoebac...<br />
SeuZlebelia teritoriuli mTlanobis aRdgena, Tu Sen ar xar<br />
ufro mimzidveli da ukeTesi qveyana, vidre nebismieri alternativa,<br />
romlebic saqarTveloSi afxazur da osur Temebs gaaCniaT.<br />
samwuxaroa, rom ruseTis kursi saqarTvelos teritoriaze arsebuli<br />
konfliqtebis mowesrigebis procesSi `status kvos~ SenarCunebaa. dRes<br />
yvela Tanxmdeba, rom konfliqti ki ar aris gayinuli, aramed misi mowes<br />
rigebis, mogvarebis procesi. dapirispirebuli mxareebi kvlavac iaraRis<br />
samiznidan uyureben erTmaneTs da, rogorc ki odnav Sesustdeba saerTa<br />
Soriso kontroli an gaCndeba raRac piroba, cecxlic ixsneba. nu vityviT,<br />
rom araferi keTdeboda konfliqtis mosawesrigeblad, iyo warmate<br />
bac da ukan daxevac _ taqtikuri manevrebi _ magram strategiuli Tval<br />
sazrisiT konfliqtebis mowesrigebis procesSi seriozuli winsvla ar<br />
yofila, procesi gaiyina da amgvari `status kvo~ xels aZlevs am scenaze<br />
yvelaze efeqtur moTamaSes. ruseTi konfliqtebs ganixilavs qarTulrusuli<br />
urTierTobebis WrilSi da acxadebs: saqarTvelos natoSi integraciis<br />
gzaze gadadgmuli yoveli nabiji konfliqtur zonebSi situacias<br />
gaauaresebs. saerTaSoriso Tanamegobrobis aqtiuri Carevis miuxedavad,<br />
realurad situacias isev erTi moTamaSe ganagebs.<br />
Cven Tanmimdevrul, mSvidobian, saerTo strategiis realizaciaze unda<br />
vizrunoT. yvelaze miuRebeli (rasac axla vityvi aq araferia originaluri),<br />
destruqciuli, damangrveli da Cveni interesebis sawinaaRmdego,<br />
ormagi TamaSi da araTanmimdevruli qmedebaa. samwuxarod, Cven amas<br />
wlebis manZilze vakeTebdiT, amitomac TiTqmis ar gvaqvs progresi. axali<br />
iniciativebi gegmazomierad Tu ar ganxorcielda, konfliqtis mowesrigebis<br />
winaaRmdeg imuSavebs.<br />
Crdiloatlantikuri aliansi _ am kiTxvaze pasuxi TiTqmis gacemulia.<br />
erTs davamateb: nato dRes usafrTxoebis yvelaze efeqturi instrumentia<br />
ara marto Tavisi wevri qveynebisaTvis _ dRes igi globaluri moTama<br />
Sea. es termini natos xelmZRvanelobaSic bevrs ar moswons, magram nato<br />
dRes realurad reagirebs msoflios cxel wertilebSi Seqmnil mZafr<br />
situaciebze.<br />
imedia, Cveni mosaxleobis damokidebuleba am sakiTxisadmi gulwrfelia<br />
_ yvela gamokvleviT Zalian maRalia natosaken swrafvis survili.<br />
ar maqvs iluzia, rom yvelas Rrmad esmis, ra aris nato, misi struqtura<br />
da saqmianobis areali. es arcaa saWiro, mTavaria, sazogadoebas esmodes<br />
is principebi, risTvis mivdivarT iq, visTan erTad mivdivarT da risi<br />
imedi unda gvqondes.<br />
nato, rogorc transformaciis motori, qveynis gardaqmnis<br />
saSualebas gvaZlevs. masSi gawevrianebis procesi CemTvis aranakleb<br />
mniSvnelovania, vidre wevrobis faqti.<br />
42 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i
sagareo prioritetebi<br />
sagareo prioritetebi<br />
aliansi maRali moTxovnis standartebs gviyenebs. samxedro sfero<br />
ufro advili gardasaqmnelia, vidre mTeli qveyana da sazogadoeba.<br />
sakmaod grZeli gzaa gasavleli. amitom ganvewyoT yoveldRiuri mZime<br />
SromisaTvis, raTa sanukvar mizans mivaRwioT.<br />
misasalmebeli da mniSvnelovania, rom saqarTvelos sakmaod Wreli<br />
politikuri speqtri am ideam Sekra. albaT arian iseTebic, vinc<br />
winaaRmdegia, es maTi poziciaa da amis ufleba aqvT, magram mainc minda<br />
gavafrTxilo: amas kargi araferi mohyveba, garda imisa, rac erTxel<br />
ukve gamoviareT!<br />
energetikuli usafrTxoebis problema saqarTvelosaTvis ramdenime<br />
aspeqtiTaa aqtualuri: Sida energosistemis transformacia _ am mimar<br />
TulebiT ukanasknel wlebSi bevri ram gakeTda, magram qveyanas ufro<br />
saimedo energoresursebiT momaragebis sistema da myari Sida energe<br />
tikuli konstruqcia esaWiroeba.<br />
aranakleb mniSvnelovania saqarTvelos roli farTomasStabian<br />
regionul da globalur energetikul dinamikaSi: centraluri aziisa<br />
da kaspiis zRvis energoresursebis evropaSi da msoflio bazrebze<br />
transportireba. es,Tu SeiZleba iTqvas, strategiuli Temaa. am EprocesSi<br />
saqarTvelom Tavisi adgili unda daimkvidros, radgan mas seriozuli<br />
ukukavSiri aqvs Cveni qveynis politikuri, ekonomikuri da strategiuli<br />
usafrTxoebis sakiTxebTan. ukve funqcionirebs baqojeihani, dRes praqtikulad<br />
amuSavda baqoerzrumis gazsadeni. axla saubaria transkaspiur energetikul<br />
koridorze. situacia martivad ar viTardeba. amis dasturia<br />
poloneTis energosamiti da paralalurad ruseTTurqmeneTyazaxeTis<br />
molaparakebebi, ruseTis prezidentis gavlenis demonstrireba da zustad<br />
poloneTis energosamitis dReebSi misi uprecedentod xangrZlivi<br />
viziti centralur aziaSi. sakiTxi mniSvnelovania dasavleTisaTvis,<br />
ruseTisa da aRmosavleTisTvis (CineTi). es Cveni qveynisTvis gamowvevaa,<br />
mTlianad samxreT kavkasiis, SavizRvispireTisa da saqarTvelos bunebrivi<br />
funqciaa, amitomac misi realizacia ZiriTadi amocana unda iyos.<br />
energetikul usafrTxoebaze saubrisas ZiriTadi Tezisi diversificirebaa:<br />
energetikuli wyaroebis, energomatareblebis, transportirebis<br />
gzebis, energiis alternatiuli wyaroebis da a.S.<br />
didi xani evropa ruseTSi sando energomomwodebels xedavda.<br />
mouxeSavma da daufiqrebelma energoSantaJma gamoafxizla<br />
msoflio. amitomacaa evrokavSiris bolo periodis samitebis<br />
mudmivi Tema energousafrTxoeba, ruseTisagan energetikuli qartiis<br />
ratificirebis moTxovna da ase Semdeg.<br />
mxolod ukrainaSi, moldaveTSi, saqarTvelosa da Semdeg belorusia<br />
Si gazis miwodebis Sewyveta rodia ruseTis energetikuli politikis gamovlineba.<br />
ruseTma daiwyo da Zalian swrafad axorcielebs privatizebuli,<br />
maT Soris msoflio energogigantebisaTvis dasamuSaveblad gadacemuli<br />
sabadoebis renacionalizacias. es procesi didad ar gansxvavdeba venesuelaSi<br />
Cavesis `reformebisagan.~ realurad saxelmwifos xelSi koncentrirdeba<br />
mTeli energoresursebi da ara marto energoresursebi _ am<br />
uzarmazar teritoriaze (`am teritoriebSi~ ruseTi moiazrebs aramarto<br />
sakuTar, aramed yofil postsabWoTa sivrces) xdeba energomatareblebis<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
weli<br />
43<br />
2007<br />
`gamoricxuli ar<br />
aris, aucileblobis<br />
SemTxvevaSi miRebuli iyos<br />
gadawyvetileba sanakoevis<br />
mTavrobas daqvemdebarebuli<br />
bandformirebebis likvidaciis<br />
Sesaxeb.~<br />
eduard kokoiTi<br />
`24 saaTi~…<br />
`Cveni xalxebi ukeTes<br />
momavals imsaxureben. Cven<br />
gvinda cxovreba erTian,<br />
Tavisufal, demokratiul<br />
saxelmwifoSi, sadac daculi<br />
iqneba Cveni da Cveni Svilebis<br />
momavali. me vfiqrob, rom Cemi<br />
eris aseTi momavali erTian,<br />
demokratiul da stabilur<br />
saqarTveloSia.~<br />
dimitri sanakoevi<br />
droebiTi administraciis<br />
xelmZRvaneli<br />
`24 saaTi~
2007<br />
weli<br />
`Zvirfaso ruseTis dumis<br />
wevrebo, mogmarTavT<br />
TxovniT, miiRoT zomebi<br />
mdgomareobis stabilizaciisa<br />
da konfliqtis mxareTa<br />
Soris arsebuli kritikuli<br />
mdgomareobis aRmofxvrisaTvis.<br />
gTxovT, zegavlena moaxdinoT<br />
saqarTvelos mTavrobaze, raTa<br />
mdgomareoba oficialuri<br />
molaparakebebis CarCoebs<br />
daubrundes.~<br />
osuri separatistuli<br />
parlamentis Txovna<br />
ruseTis saTaTbiros<br />
sagareo prioritetebi prioritetebi<br />
transportirebis saSualebebis monopolizaciac. swored am mizans emsax<br />
ureboda putinis centraluraziuri turne. es problema mwvavea saerTaSo<br />
riso Tanamegobrobisa da saqarTvelosaTvis.<br />
_ ramdenime mniSvnelovani sakiTxi ganvixileT, vinaidan qveynis saga<br />
reo da saSinao politikas saqarTvelos parlamenti gansazRvravs, prob<br />
lemebi parlamentis saqmianobis rakursiT ganvixiloT...<br />
_ saqarTvelos parlaments qveynis konstitucia avaldebulebs sagar<br />
eo politikis Camoyalibebasa da gansazRvras. qveyana warmatebas miaRwevs<br />
maSin, roca yvela struqturis, pilitikuri Zalis, saxelmwifo Tu arasa<br />
xelmwifo institutis Zalisxmeva erTi konkretuli miznis misaRwevad<br />
koncentrirdeba. amis SesaniSnavi gamoxatuleba saqarTvelos evrosabWo<br />
Si gasaerTianeblad gaweuli muSaoba iyo. CemTvis es imitomaa kargi magal<br />
iTi, rom piradad mixdeboda TanamSromloba rogorc parlamentTan,<br />
ise sxva saxelmwifo struqturebsa da arasamTvrobo organizaciebTan.<br />
Cveni erToblivi Zalisxmevis produqti am procesis warmatebiT dag<br />
virgvineba iyo, ramac seriozuli safuZveli Seuqmna movlenebis Semdgom<br />
ganviTarebas da im saboloo arCevansac, romelzec ukve visaubreT.<br />
_ saqarTvelos kanonmdeblobis saerTaSoriso standartebTan har<br />
monizacia...<br />
_ ramdenadac CemTvis cnobilia, es procesi dawyebulia. arsebobs<br />
strategia da gegma. procesi erTmniSvnelovani ar aris. zog sferoSi, _<br />
SromiTi urTierTobebi, socialuri politika, _ Cveni gadawyvetilebebi<br />
ewinaaRmdegeba evropul politikas. konkretuli situaciebis moSvelieba<br />
argumentad ar gamodgeba. ar SeiZleba, erTi sferos samarTlebrivi<br />
regulireba da praqtika winaaRmdegobaSi modiodes meoresTan. amis ma<br />
galiTebi gvaqvs da es yuradsaRebia.<br />
ra Tqma unda, am procesSi aucileblad gasaTvaliswinebelia Cveni<br />
erovnulistoriuli Tavisebureba, kulturuli bazisic, romelzec<br />
saxelmwifo igeba. amisaTvis arsebobs garkveuli instrumentebi da lim<br />
itebi. TiToeuli gadawyvetilebis miRebisas seriozuli dafiqrebaa saWi<br />
ro, ramdenadaa is harmonizebuli rogorc Cvens samomavlo _ evropul,<br />
aseve dRevandel identurobasTan _ TviTmyofad kulturasTan.<br />
_ da bolos: saqarTvelos uaxloesi da Soreuli perspeqtiva<br />
_ imedi minda viqonio, rom qveynis gardaqmnis procesi ufro aqtiu<br />
ri, logikuri da efeqturi gaxdeba. am mcdelobis saboloo Sedegi efeq<br />
turi, civilizebuli, warmatebuli saxelmwifo unda iyos.<br />
arcTu ise Soreuli perspeqtiva: saqarTvelos erTian evropul ojax<br />
Si vxedav. es Cveni arCevania da misma ganxorcielebam saqarTvelos saer<br />
TaSoriso TanamegobrobaSi Rirseuli adgili unda daumkvidros.<br />
44 s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i