CORNELI NEPOTIS HANNIBAL

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
El autor nos introduce la figura de Aníbal, la envidia que despertaba entre
algunos de sus compatriotas y su sentimiento de enemistad hacia Roma,
heredado de su padre
I. (1) Hannibal, Hamilcaris filius, Carthaginiensis 1 . Si verum est, quod nemo
dubitat, ut 2 populus Romanus omnes gentes virtute superarit 3 , non est infitiandum
Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentia, quanto populus
Romanus antecedat fortitudine cunctas nationes. (2) Nam quotienscumque cum eo
congressus est in Italia, semper discessit superior. Quod 4 nisi domi civium suorum
invidia debilitatus esset, Romanos videtur superare potuisse. Sed multorum
obtrectatio devicit unius virtutem. (3) Hic 5 autem velut hereditate relictum odium
paternum erga Romanos sic conservavit, ut prius animam quam id deposuerit, qui
quidem, cum patria pulsus esset et alienarum opum indigeret, numquam destiterit 6
animo bellare cum Romanis.
Aníbal infunde en Filipo el deseo de luchar contra Roma. Y sobre todo en el
rey Antíoco. Los romanos le atraen a su bando y Aníbal se entrevista con él. Le
manifiesta el odio que siente hacia ellos en virtud del juramento hecho a su padre
II. (1) Nam ut omittam Philippum 7 , quem absens 8 hostem reddidit Romanis,
omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit. Hunc tanta cupiditate
incendit bellandi, ut usque a rubro mari 9 arma conatus sit inferre Italiae. (2) Ad
quem 10 cum legati venissent Romani, qui de eius voluntate explorarent darentque
operam 11 consiliis clandestinis ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent 12 ,
tamquam ab ipsis corruptus alia atque antea sentiret, neque id frustra fecissent 13
idque Hannibal comperisset seque ab interioribus consiliis segregari vidisset, tempore
1 sobreentiéndase fuit
2 ut introduce una completiva sujeto de verum est
3 supera(ve)rit
4 valor causal
5 Hic = Hannibal
6 destiterit v. desisto. Qui + subjuntivo con valor especial
7 ut omittam Philippum “dejando a un lado a Filipo”
8 absens se refiere a Aníbal
9 Con este nombre llamaban en este tiempo a toda la zona de mar que se extendía al sur de Asia hasta las costas
africanas, esto es, el Oceano Índico, el golfo Pérsico y lo que hoy conocemos como Mar Rojo
10 quem demostrativo. En este caso estrictamente no va al principio de la oración porque va detrás de la preposición
11 dare operam lograr, conseguir, procurar
12 adducere aliquem ad suspicionem alicui hacer a alguien sospechoso ante alguien
13 fecissent...comperisset...vidisset siguen dependiendo de cum
1

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
dato adiit ad regem, (3) eique cum multa de fide sua et odio in Romanos
commemorasset, hoc adiunxit: ”Pater meus –inquit- Hamilcar puerulo me 14 , utpote non
amplius VIIII annos nato, in Hispaniam imperator proficiscens Carthagine, Iovi optimo
maximo hostias immolavit. (4) Quae divina res dum conficiebatur, quaesivit a me,
vellemne 15 secum in castra proficisci. Id cum libenter accepissem atque ab eo petere
coepissem, ne dubitaret ducere, tum ille `Faciam', inquit `si mihi fidem, quam postulo,
dederis.' 16 Simul me ad aram adduxit, apud quam sacrificare instituerat, eamque 17 ,
ceteris remotis, tenentem 18 iurare iussit numquam me in amicitia cum Romanis fore.
(5) Id ego ius iurandum patri datum usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini
dubium 19 esse debeat, quin reliquo tempore eadem mente 20 sim futurus. (6) Quare, si
quid amice de Romanis cogitabis, non imprudenter feceris, si me celaris 21 ; cum quidem
bellum parabis, te ipsum frustraberis, si non me in eo principem posueris 22 ”. Hac
igitur, qua diximus, aetate cum patre in Hispaniam profectus est.
Al fallecer su padre y después su cuñado queda al mando del ejército
cartaginés. Somete Hispania, forma tres ejércitos y con uno de ellos atraviesa los
Alpes y llega a Italia
III. (1) Cuius post obitum, Hasdrubale 23 imperatore suffecto, equitatui omni
praefuit. Hoc quoque interfecto exercitus summam imperii ad eum detulit. Id
Carthaginem delatum publice comprobatum est. (2) Sic Hannibal, minor V et XX annis
natus, imperator factus 24 , proximo triennio omnes gentes Hispaniae bello subegit;
Saguntum, foederatam civitatem, vi expugnavit; tres exercitus maximos comparavit.
(3) Ex his unum in Africam misit, alterum cum Hasdrubale fratre in Hispania reliquit,
tertium in Italiam secum duxit. Saltum Pyrenaeum transiit. Quacumque iter fecit, cum
omnibus incolis conflixit: neminem nisi victum dimisit. (4) Ad Alpes posteaquam venit,
quae Italiam ab Gallia seiungunt, quas nemo umquam cum exercitu ante eum praeter
14 puerulo me “siendo yo un niñito” abl. abs. tipo Cicerone consule
15 -ne: enclítica que introduce una interrogativa indirecta
16 fidem dare dar tu palabra, prometer
17
eam: aram
18
tenentem se refiere a me
19
dubium...quin duda...de que no
20
eadem mente esse lit. “estar con la misma mente”, es decir, pensar de la misma manera
21
cela(ve)ris
22
parabis...posueris estos tiempos futuros hay que traducirlos al español por subjuntivos; si los traducimos ad pedem
litterae no suena bien en español
23 Es el cuñado de Aníbal
24 factus sobreentiéndase est
2

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Herculem Graium transierat; quo facto is hodie saltus Graius appellatur. Alpicos
conantes prohibere transitu concidit; loca patefecit, itinera muniit, effecit ut ea
elephantus ornatus ire posset, qua antea unus homo inermis vix poterat repere. Hac
copias traduxit in Italiamque pervenit.
Aníbal se enfrenta con los romanos en las batallas de Tesino, Trevia,
Trasimeno y Cannas, dando muerte a los cónsules. Al atravesar los Apeninos
sufre una grave enfermedad en los ojos.
IV. (1) Conflixerat apud Rhodanum cum P. Cornelio Scipione consule eumque
pepulerat. Cum hoc eodem Clastidi 25 apud Padum decernit sauciumque inde ac
fugatum 26 dimittit. (2) Tertio idem Scipio cum collega Tiberio Longo apud Trebiam
adversus eum venit. Cum his manum conseruit, utrosque profligavit. Inde per Ligures
Appenninum transiit, petens Etruriam. (3) Hoc itinere adeo gravi morbo afficitur
oculorum, ut postea numquam dextro 27 aeque bene usus sit. Qua valetudine cum etiam
tum premeretur lecticaque ferretur C. Flaminium consulem apud Trasumenum cum
exercitu insidiis 28 circumventum occidit neque multo post C. Centenium praetorem cum
delecta manu saltus occupantem. Hinc in Apuliam pervenit. (4) Ibi obviam ei venerunt
duo consules, C. Terentius et L. Aemilius. Utriusque exercitus uno proelio 29 fugavit,
Paulum consulem occidit et aliquot praeterea consulares, in his Cn. Servilium Geminum,
qui superiore anno fuerat consul.
Aníbal marcha sobre Roma sin encontrar resistencia. Al volver a Capua es
puesto en un aprieto del que se salva utilizando una estratagema. Después sale
victorioso de varios combates contra los romanos, llegando a infundirles tal miedo
que ningún general se atreve a enfrentarse a él en campo abierto
V. (1) Hac pugna pugnata, Romam profectus est, nullo resistente. In propinquis
urbi montibus moratus est. Cum aliquot ibi dies castra habuisset et Capuam
reverteretur, Q. Fabius Maximus, dictator Romanus, in agro Falerno ei se obiecit. (2)
25 locativo
26 sobreentiéndase eum
27 sobreentiéndase oculo
28 insidiis emboscadas. Se refiere a la célebre táctica envolvente
29 se refiere a la célebre batalla de Cannas
3

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Hic 30 clausus locorum angustiis noctu sine ullo detrimento exercitus se expedivit;
Fabioque, callidissimo imperatori, dedit verba 31 . Namque obducta nocte sarmenta in
cornibus iuvencorum deligata incendit eiusque generis multitudinem magnam
dispalatam immisit. Quo repentino obiecto visu tantum terrorem iniecit exercitui
Romanorum, ut egredi extra vallum nemo sit ausus. (3) Hanc post rem gestam non ita
multis diebus M. Minucium Rufum, magistrum equitum pari ac dictatorem imperio, dolo
productum in proelium fugavit. Tiberium Sempronium Gracchum, iterum consulem, in
Lucanis absens in insidias inductum sustulit. M. Claudium Marcellum, quinquies
consulem, apud Venusiam pari modo interfecit. (4) Longum est omnia enumerare
proelia. Quare hoc unum satis erit dictum, ex quo intellegi possit, quantus ille fuerit:
quamdiu in Italia fuit, nemo ei in acie restitit, nemo adversus eum post Cannensem
pugnam in campo castra posuit.
Aníbal es llamado por el Senado cartaginés para defender a su patria
contra las tropas de P. Cornelio Escipión, hijo del general al que había derrotado
hasta tres veces en Italia. Intenta evitar la guerra entrevistándose con Escipión,
pero no lo consigue. Derrotado en Zama, escapa y sufre una emboscada por
parte de los Numidas. Los castiga, y aumenta sus tropas con nuevos
reclutamientos
VI. (1) Hinc invictus patriam defensum revocatus bellum gessit adversus P.
Scipionem, filium eius, quem ipse primo apud Rhodanum, iterum apud Padum, tertio
apud Trebiam fugarat 32 . (2) Cum hoc, exhaustis iam patriae facultatibus, cupivit
impraesentiarum bellum componere, quo 33 valentior 34 postea congrederetur. In
colloquium convenit; condiciones non convenerunt. (3) Post id factum paucis diebus
apud Zamam cum eodem conflixit: pulsus - incredibile dictu - biduo et duabus noctibus
Hadrumetum 35 pervenit, quod abest ab Zama circiter milia passuum trecenta. (4) In
hac fuga Numidae, qui simul cum eo ex acie excesserant, insidiati sunt ei; quos non
solum effugit, sed etiam ipsos oppressit. Hadrumeti 36 reliquos e fuga 37 collegit; novis
dilectibus paucis diebus multos contraxit.
30
Hic: Aníbal
31
verba dare engañar
32
fuga(ve)rat
33
quo partícula final con subj
34
sobreentiéndase ipse Hannibal
35
Hadrumetum-i (n): Adrumeto, ciudad del norte de África, hoy en Túnez
36
locativo
37
reliquos e fuga a los que se habían salvado huyendo
4

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Aníbal y su hermano Magón siguen mandando el ejército y gobernando
África, aún habiendo firmado los cartagineses la paz con los romanos. Éstos se
niegan a liberar a los prisioneros mientras sigan al frente del ejército Aníbal y su
hermano. Aníbal es nombrado uno de los dos reyes que gobiernan Cartago, y
desempeña este cargo tan bien como el de general. Pero, sospechando que los
romanos exigen su entrega, se embarca secretamente y pide protección al rey
Antíoco
VII. (1) Cum in apparando acerrime esset occupatus, Carthaginienses bellum
cum Romanis composuerunt. Ille nihilo setius exercitui postea praefuit resque 38 in
Africa gessit [itemque Mago frater eius] usque ad P. Sulpicium C. Aurelium consules.
(2) His enim magistratibus, legati Carthaginienses Romam venerunt, qui senatui
populoque Romano gratias agerent, quod cum iis pacem fecissent, ob eamque rem
corona aurea eos donarent simulque peterent, ut obsides eorum Fregellis 39 essent
captivique redderentur. (3) His ex senatus consulto responsum est: munus eorum
gratum acceptumque esse; obsides, quo loco rogarent, futuros 40 ; captivos non
remissuros, quod Hannibalem, cuius opera 41 susceptum bellum foret 42 , inimicissimum
nomini Romano, etiamnum cum imperio apud exercitum haberent itemque fratrem eius
Magonem. (4) Hoc responso Carthaginienses cognito 43 Hannibalem domum et Magonem
revocarunt 44 . Huc ut rediit, rex factus est, postquam praetor fuerat, anno secundo et
vicesimo. Ut enim Romae consules, sic Carthagine quotannis annui bini reges
creabantur. (5) In eo magistratu pari diligentia se Hannibal praebuit, ac 45 fuerat in
bello. Namque effecit, ex novis vectigalibus non solum ut esset pecunia, quae Romanis
ex foedere 46 penderetur, sed etiam superesset, quae in aerario reponeretur. (6)
Deinde [anno post praeturam] M. Claudio L. Furio consulibus Roma legati Carthaginem
venerunt. Hos Hannibal ratus sui exposcendi gratia missos, priusquam iis senatus
daretur, navem ascendit clam atque in Syriam ad Antiochum profugit. (7) Hac re palam
facta, Poeni naves duas, quae eum comprehenderent, si possent consequi, miserunt,
bona eius publicarunt, domum a fundamentis disiecerunt, ipsum exulem iudicarunt 47 .
38
res = bellum
39
Fregellis en Fregelas (ciudad de la Campania)
40
traduce mejor en este orden: obsides futuros (esse) loco quo rogarent
41
cuius opera por cuya causa
42
foret = esset
43
Hoc responso cognito abl. abs
44
revoca(ve)runt
45
par... ac (=atque): igual...que
46
ex foedere en virtud de un pacto
47
publicarunt ... iudicarunt nuevamente síncopas
5

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Aníbal llega a África y allí trata de hacer entrar a Cartago en guerra contra
Roma valiéndose de la confianza que les inspira Antíoco. No lo consigue. Muere
Magón. Antíoco tiene que arrepentirse de no haber seguido las ideas de Aníbal
acerca de cómo conducir la guerra. Aníbal manda unas naves contra los rodios y
sale vencedor
VIII. (1) At Hannibal anno tertio, postquam domo profugerat, L. Cornelio Q. Minucio
consulibus, cum V navibus Africam accessit in finibus Cyrenaeorum si 48 forte
Carthaginienses ad bellum Antiochi spe fiduciaque inducere posset, cui iam
persuaserat ut cum exercitibus in Italiam proficisceretur. Huc Magonem fratrem
excivit. (2) Id ubi Poeni resciverunt, Magonem eadem, qua fratrem 49 , absentem
affecerunt poena. Illi desperatis rebus cum solvissent naves ac vela ventis dedissent,
Hannibal ad Antiochum pervenit. De Magonis interitu duplex memoria prodita est.
Namque alii naufragio, alii a servolis ipsius interfectum 50 eum scriptum reliquerunt 51 .
(3) Antiochus autem, si tam 52 in agendo bello consiliis eius parere voluisset, quam in
suscipiendo instituerat, propius 53 Tiberi quam Thermopylis de summa imperii
dimicasset 54 . Quem etsi multa stulte conari videbat, tamen nulla deseruit in re. (4)
Praefuit paucis navibus, quas ex Syria iussus erat in Asiam ducere 55 , hisque adversus
Rhodiorum classem in Pamphylio mari conflixit. Quo cum 56 multitudine adversariorum
sui superarentur, ipse, quo cornu 57 rem gessit, fuit superior.
Derrotado Antíoco, Aníbal decide huir a Creta. Burla la avaricia de los
cretenses, y por medio de un engaño logra salvar las muchas riquezas que llevaba
consigo
IX. (1) Antiocho fugato, verens ne dederetur, quod sine dubio accidisset si sui
fecisset potestatem, Cretam ad Gortynios venit, ut ibi, quo 58 se conferret,
consideraret. (2) Vidit autem vir omnium callidissimus in magno se fore periculo, nisi
48
si forte: por si acaso
49
sobreentiéndase affecerant
50
interfectum (esse)
51
scriptum reliquere: dejaron (algo) escrito. Ese algo es la oración de infinitivo que aparece en la frase
52
tam ... quam : tanto ... como
53
propius Tiberi quam Thermopilis: más cerca del Tíber que de las Termópilas. Estrictamente, Tiberi es locativo y
Thermopilis ablativo
54
dimicasset sincopa
55
quas...iussus erat...ducere: construcción personal de infinitivo. Se sobreentiende el sujeto en nominativo, Hannibal
56 valor concesivo
57 quo cornu = cornu quo. Cornu es un consecuente
58 quo: a dónde; adverbio que introduce una interrogativa indirecta
6

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
quid 59 providisset, propter avaritiam Cretensium. Magnam enim secum pecuniam
portabat, de qua sciebat exisse famam. (3) Itaque capit tale consilium 60 . Amphoras
complures complet plumbo, summas 61 operit auro et argento. Eas praesentibus
principibus deponit in templo Dianae, simulans se suas fortunas illorum fidei credere.
His in errorem inductis statuas aeneas, quas secum portabat, omni sua pecunia
complet easque in propatulo 62 domi abicit. (4) Gortynii templum magna cura
custodiunt 63 non tam a ceteris quam ab Hannibale, ne ille inscientibus iis tolleret
secumque duceret.
Tras conservar sus tesoros de una manera tan astuta, Aníbal se pone bajo
la protección del rey Prusias, a quien ayuda contra Eumenes, rey de Pérgamo,
que era amigo de los romanos. Cuando tiene lugar el combate naval, a pesar de
ser inferiores, Aníbal ordena a sus soldados que todos ataquen a la nave donde
va Eumenes y se defiendan de las otras arrojándoles vasijas llenas de serpientes
venenosas
X. (1) Sic conservatis suis rebus Poenus 64 illusis Cretensibus omnibus ad
Prusiam 65 in Pontum pervenit. Apud quem eodem animo fuit erga Italiam neque aliud
quicquam egit quam regem armavit et exercuit 66 adversus Romanos. (2) Quem cum
videret domesticis opibus minus esse robustum, conciliabat ceteros reges, adiungebat
bellicosas nationes. Dissidebat ab eo Pergamenus rex Eumenes, Romanis amicissimus,
bellumque inter eos gerebatur et mari et terra; (3) sed utrobique Eumenes plus
valebat propter Romanorum societatem. Quo 67 magis cupiebat eum Hannibal opprimi;
quem si removisset, faciliora sibi cetera fore arbitrabatur. Ad hunc interficiundum
talem iniit rationem. (4) Classe paucis diebus erant decreturi 68 . Superabatur navium
multitudine; dolo erat pugnandum, cum par non esset armis. Imperavit quam plurimas
venenatas serpentes vivas colligi easque in vasa fictilia conici. (5) Harum cum
effecisset magnam multitudinem, die ipso, quo facturus erat navale proelium,
classiarios convocat hisque praecipit, omnes ut in unam Eumenis regis concurrant
navem, a ceteris tantum satis habeant se defendere. Id illos facile serpentium
59 quid = aliquid
60 capere consilium: concebir un plan
61 summas (partes)
62 in propatulo en el patio
63 custodire aliquid ab aliquo: proteger algo de (ser robado por) alguien
64 Poenus el cartaginés, es decir, Aníbal
65 Prusias, rey de Bitinia
66 armavit et exercuit tradúcelos por infinitivos
67 quo adv, aquí con valor de coordinación “por esto, por esta razón”
68 decreturi v. decerno “luchar”
7

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
multitudine consecuturos 69 . (6) Rex autem in qua 70 nave veheretur, ut scirent, se
facturum 71 . Quem si aut cepissent aut interfecissent, magno iis pollicetur praemio
fore 72 .
Antes de comenzar el combate naval, Aníbal envía un mensajero a la nave
de Eumenes para que todos los suyos sepan dónde está el rey y llevar a cabo el
plan de ataque. Eumenes se ve obligado a huir. Las vasijas con serpientes
venenosas crean el caos en las naves enemigas
XI. (1) Tali cohortatione militum facta classis ab utrisque in proelium deducitur.
Quarum acie constituta, priusquam signum pugnae daretur, Hannibal, ut palam
faceret 73 suis, quo loco Eumenes esset, tabellarium in scapha cum caduceo mittit. (2)
Qui ubi ad naves adversariorum pervenit epistulamque ostendens se regem professus
est quaerere, statim ad Eumenem deductus est, quod nemo dubitabat quin aliquid de
pace esset scriptum. Tabellarius ducis nave declarata 74 suis eodem, unde erat
egressus, se recepit. (3) At Eumenes soluta epistula 75 nihil in ea repperit, nisi quae ad
irridendum eum pertinerent. Cuius etsi causam mirabatur neque reperiebat, tamen
proelium statim committere non dubitavit. (4) Horum in concursu Bithynii 76 Hannibalis
praecepto universi navem Eumenis adoriuntur. Quorum vim rex cum sustinere non
posset, fuga salutem petit; quam consecutus non esset, nisi intra sua praesidia se
recepisset, quae in proximo litore erant collocata. (5) Reliquae Pergamenae 77 naves
cum adversarios premerent acrius, repente in eas vasa fictilia, de quibus supra
mentionem fecimus, conici coepta sunt 78 . Quae iacta initio risum pugnantibus
concitarunt, neque, quare id fieret 79 , poterat intellegi. (6) Postquam autem naves suas
oppletas conspexerunt serpentibus, nova re perterriti, cum, quid potissimum
vitarent 80 , non viderent, puppes verterunt seque ad sua castra nautica rettulerunt. (7)
Sic Hannibal consilio arma Pergamenorum superavit neque tum solum, sed saepe alias
pedestribus copiis pari prudentia pepulit adversarios.
69
Id ... consecuturos sobreentiende un verbo de lengua “dixit”
70
qua interrogativo
71
sigue sobreentendiendo ese verbo de lengua
72
Igual que en la nota anterior
73
palam facere hacer público (algo). El CD es la oración interrogativa siguiente quo loco...
74
ducis nave declarata suis abl. abs.
75
soluta epistula abl. abs.
76
Bithinii los bitinios
77
Pergamenus-a-um: de Pérgamo
78
vasa fictilia conici coepta sunt constr. pers. de inf
79
quare id fieret interr. indir. que depende de intellegi
80
ocurre lo mismo que en la nota anterior: una oración interr. indir. colocada delante del verbo del que depende
8

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Los romanos se enteran de que Aníbal está en el reino de Prusias y exigen
al rey que les entregue a Aníbal. Por ser algo contrario a las leyes de la
hospitalidad, Prusias se niega, y que lo hagan ellos. Los romanos cercan el
edificio donde Aníbal se refugiaba y éste, viendo que no tiene escapatoria, se
suicida ingiriendo veneno
XII. (1) Quae dum in Asia geruntur, accidit casu ut legati Prusiae Romae apud T.
Quintium Flamininum consularem cenarent atque ibi de Hannibale mentione facta ex
his unus diceret eum in Prusiae regno esse. (2) Id postero die Flamininus senatui
detulit. Patres conscripti, qui Hannibale vivo numquam se sine insidiis futuros 81
existimarent, legatos in Bithyniam miserunt, in his Flamininum, qui ab rege peterent ne
inimicissimum suum secum haberet sibique dederet. (3) His Prusia negare ausus non
est: illud recusavit, 82 ne id a se fieri postularent, quod adversus ius hospitii esset:
ipsi, si possent, comprehenderent; locum ubi esset, facile inventuros 83 . Hannibal enim
uno loco se tenebat, in castello, quod ei a rege datum erat muneri, idque sic
aedificarat, ut in omnibus partibus aedificii exitus haberet, scilicet verens ne usu
veniret 84 quod accidit. (4) Huc cum legati Romanorum venissent ac multitudine domum
eius circumdedissent, puer ab ianua prospiciens Hannibali dixit plures praeter
consuetudinem armatos apparere. Qui imperavit ei ut omnes fores aedificii circumiret
ac propere sibi nuntiaret num eodem modo undique obsideretur. (5) Puer cum
celeriter, quid esset, renuntiasset omnisque exitus occupatos 85 ostendisset, sensit id
non fortuito factum, sed se peti 86 neque sibi diutius vitam esse retinendam. Quam ne
alieno arbitrio dimitteret, memor pristinarum virtutum venenum, quod semper secum
habere consuerat, sumpsit.
81 futuros (esse)
82 ne...facile inventuros. Estilo indirecto que reproduce lo que le dice Prusias a los romanos.
83
inventuros (esse)
84
usu veniret suceder en la práctica
85
occupatos (esse)
86
se peti sobreentiende Romanos
9

CORNELI NEPOTIS HANNIBAL
Aníbal muere a la edad de setenta años. Aparte de sus ocupaciones guerreras,
encontró tiempo para el cultivo de las letras, y dejó varios escritos. Varios
historiadores relataron su vida. Nepote pone con Aníbal el punto y final a los
generales extranjeros y pasará a hablarnos de generales romanos
XIII. (1) Sic vir fortissimus, multis variisque perfunctus laboribus, anno
acquievit septuagesimo. Quibus consulibus interierit, non convenit. Namque Atticus M.
Claudio Marcello Q. Fabio Labeone consulibus mortuum 87 in annali suo scriptum
reliquit 88 , at Polybius L. Aemilio Paulo Cn. Baebio Tamphilo, Sulpicius autem Blitho P.
Cornelio Cethego M. Baebio Tamphilo. (2) Atque hic tantus vir tantisque bellis
districtus nonnihil 89 temporis tribuit litteris. Namque aliquot eius libri sunt, Graeco
sermone confecti, in his ad Rhodios de Cn. Manlii Volsonis in Asia rebus gestis. (3)
Huius belli gesta multi memoriae prodiderunt, sed ex his duo, qui cum eo in castris
fuerunt simulque vixerunt, quamdiu fortuna passa est, Silenus et Sosylus
Lacedaemonius. Atque hoc Sosylo Hannibal litterarum Graecarum usus est doctore 90 .
(4) Sed nos tempus est huius libri facere finem et Romanorum explicare imperatores,
quo 91 facilius collatis utrorumque factis, qui viri praeferendi sint, possit iudicari.
Nepos. The Latin Library. The Classics Page
87
mortuum (esse)
88
scriptum reliquere: dejar escrito (algo)
89
nonnihil: algo
90
doctore predicativo de hoc Sosylo
91
quo partícula con subjuntivo con valor final
10