Verslag examenbespreking vwo Duits Almelo - Levende Talen

Verslag examenbespreking vwo Duits Almelo
OSG Erasmus, 29 mei 2012, 17 – 19.15 uur
Aanwezig: Rita Esseling (OSG Montessori, Hengelo), Henny Grobbink (Bonhoeffer College,
Enschede), Erik Haandrikman (CSG Het Noordik, Almelo), Stef Hudepohl (CSG Het
Noordik, Almelo), Erik Kwakernaak (sectiebestuur Duits LT, verslag), G.J.P. Löwik (CSG
Reggesteijn, Nijverdal), Marja Ritterfeld (Vechtdal College, Hardenberg), Charlotte Schouten
Hoogendijk (OSG Montessori, Hengelo), Karel Tijhuis (OSG Erasmus, Almelo, gastheer),
Koos Sytsema (OSG Erasmus, Almelo), Freddy Walhof (Bataafs Lyceum / OSG Hengelo)
Algemene bevindingen
Het examen Duits vwo 2012 is te lang en te moeilijk (‘frustratieniveau’). Te veel teksten, te
veel vragen, en ook de opbouw is ongelukkig: de eerste vraag is meteen al een lastige,
leerlingen bleven te lang hangen op de zeer moeilijke, volgens sommigen journalistiek slecht
geschreven tekst 5 over de film Operation Walküre en de schijnbaar speciaal voor juridisch
geïnteresseerden en onderlegden geschreven tekst 7 over Stadionverbote, beide uit de FAZ.
Daardoor hielden veel leerlingen te weinig tijd over voor de teksten 8 t/m 10, die beter op
niveau waren.
Het lukt de examenmakers blijkbaar niet het juiste midden te treffen: na jaren met een N-term
0 lijkt nu een N-term boven 2 gepast. Dat loopt heel ongelukkig samen met de invoering van
de 5,5-regel. De docenten voelen zich bovendien onder druk gezet door de toegenomen
strengheid waarmee de inspectie en schoolleidingen toezien op het maximale verschil van 0,5
punt tussen schoolexamen en centraal examen. Moeten docenten nu hun schoolexamencijfers
naar beneden toe gaan aanpassen om aan die norm te voldoen?
Er is veel frustratie bij docenten die de afgelopen jaren hun best gedaan hebben om goed,
aantrekkelijk en zinvol onderwijs te geven. Docenten hebben o.a. met behulp van de examens
van de afgelopen jaren hun leerlingen moed en vertrouwen gegeven, maar worden nu
geconfronteerd met leerlingen die gefrustreerd de examenruimte verlaten. Dat heeft
desastreuze gevolgen voor de goodwill voor de taal en het vak Duits die de docenten
geprobeerd hebben te kweken.
De docenten begrijpen niet wat er achter deze ontwikkeling schuil gaat. Waarom moest Duits
de afgelopen tijd met een N-term van 0 het laagste gemiddelde cijfer van alle vakken scoren,
namelijk een 6,0, tegen een gemiddelde van 6,5 voor de directe concurrent Frans? En dan nu
plotseling een examen als dit.
Als verbetering wordt voorgesteld dat in de examens het ERK-niveau van de teksten wordt
aangegeven, zodat de leerlingen niet pas tijdens het lezen merken dat een bepaalde tekst
bijvoorbeeld een C2+-niveau heeft.
Voor de zoveelste keer wordt gepleit voor een evenwichtiger weging van de vaardigheden:
waarom kan na veertig jaar kritiek nog steeds de luistervaardigheid niet in het ce worden
opgenomen?
Kortom: dit examen is een zeer koude douche, voelt als een afrekening. Na zes jaar ploeteren
om deze leerlingen enthousiast te maken voor de Duitse taal is het gelukt om dit helemaal af
te breken. Het vak Duits wordt met dit examen de nek omgedraaid. Het CvE en Cito lukt het

om met dit examen de gehele groep aanwezigen ernstig te frustreren, en met hen zeer, zeer
vele leerlingen.
Bevindingen in detail
Tekst 1, vraag 1
Discussie over ‘ze hebben geen tijd’ als een van de gevraagde drie factoren: geen punt
toekennen.
Tekst 2, vraag 2
Als leerlingen het citaat bij ‘dass Menschen am ehesten …’ laten beginnen: punt toekennen.
Als leerlingen het citaat bij ‘Die Arbeitsweise der Bostoner Partnervermittlung …’ laten
beginnen: geen punt toekennen.
Argument: er wordt naar ‘de cruciale voorwaarde’ gevraagd, niet naar de zin waarin de
cruciale voorwaarde genoemd wordt.
Tekst 3, vraag 4
Vereist veel leeswerk dat met slecht één te behalen punt te mager gehonoreerd wordt.
Tekst 3, vraag 10
Er waren leerlingen die op het verkeerde been gezet werden door de formulering ‘ecologische
landbouw’ in de vraag (en in de tekst ‘Biolandbau’): landbouw is in hun ogen geen veeteelt.
Als leerlingen opschrijven: ‘De ecologische veeteelt is goed [i.p.v beter] voor de dieren’: punt
toekennen.
Tekst 4, vraag 11
Het aantal te verdienen punten staat niet in de juiste verhouding tot de omvang van de vraag.
Er is veel discussie over de stellingen 2 en 5. De formulering van de stellingen is niet
eenduidig. Stelling 2 ‘Uta Schilf is ervan overtuigd, dat haar man vreemd gaat’ (volgens het
correctiemodel juist) had moeten luiden: ‘Arthur Koenen is ervan overtuigd dat de man van
Uta Schilf vreemd gaat’.
In stelling 5 is sprake van ‘weemoedige gedachten’ die Uta Schilf zou koesteren. Die
‘weemoed’ moet blijkbaar volgens de examenmakers afgeleid worden uit ‘Nichts kenne ich
besser als dieses Lächeln, das süß beginnt und dann umschlägt, weil sich der vermutete
Betrug über eine schöne Erinnerung legt‘. Die gevoelsnuance vinden de aanwezigen met
‘weemoed’ niet juist benoemd.
Advies van de groep: vraag 11 schrappen uit het examen, dus niet meerekenen.
Tekst 5
Deze tekst is journalistiek slecht geschreven: niet helder en eenduidig. Er wordt bovendien
veel voorkennis verondersteld die de leerlingen nauwelijks of niet kunnen hebben. Bij regel
43 ‘wegen einer Sekte’ had verklaard moeten worden dat er ten tijde van de filmpremière
ophef was over het sektelidmaatschap van hoofdrolspeler Tom Cruise. Nu verliezen
leerlingen tijd door een vergeefse zoektocht naar een sekte in de tekst.
Tekst 5, vraag 18
Te moeilijke vraag. In de voorgegeven formulering ‘Enerzijds is het goed dat _1_, maar
anderzijds valt te betreuren dat _2_’ is het eerste gat wel redelijk duidelijk, maar met de
invulling van het tweede gat kun je veel verschillende kanten op.
Discussie over de vraag of ‘vertrouwen’ hetzelfde is als ‘(vertrouwen in de) steun’ onder de
bevolking. Men besluit om de vraag positief te beantwoorden. Men besluit om geen punt toe

te kennen als de leerling bij gat 2 alleen het vertrouwen benoemt, maar wel een punt toe te
kennen, indien de leerlingen dit vertrouwen benoemt in combinatie met de steun.
Overigens is er veel frustratie over het feit, dat de leerling bij deze moeilijke vraag beide
antwoorden goed moet hebben voor slechts één punt.
Tekst 6, vraag 26
Men noemt dit ‘een C5-vraag’, veel hoger dan C2. Het juiste antwoordt hangt op de
tekstpassage ‘weil sie ihrem Ruf gerecht werden wollen, alles mit links stemmen zu können’,
dus van het begrip van die ene uitdrukking ‘mit links stemmen können’.
Veel discussie over het juiste antwoord. Het door de examenmakers geformuleerde juiste
antwoord wordt ‘het minst slechte antwoord’ genoemd, dat alleen door eliminatie gevonden
kan worden.
Tekst 6, vraag 25
Als in het gevraagde citaat ‘ein ausgeprägtes ästhetisches Bewusstsein’ het woordje
‘asthetisches’ weggelaten is: geen punt toekennen.
Tekst 7
Deze tekst gaat op zich over een acceptabel onderwerp (Stadionverbote voor hooligans), maar
belicht zeer eenzijdig de juridische implicaties van de Duitse omgang ermee in een taal die
nauwelijks toegankelijk is voor niet-juristen. De tekst is goed voor 7 vragen en 8 punten en
weegt daarmee te zwaar in het geheel.
Tekst 7, vraag 30
Heel veel lees- en denkwerk voor te weinig punten. De stellingen staan niet in de volgorde
van de tekst, hetgeen extra zoekwerk en –tijd vergt.
Tekst 8, vraag 48
Discussie over ‘reclame’ voor ‘werving’. Goed. Het antwoord ‘Het leger schetst een eenzijdig
beeld over de voordelen van het in dienst gaan’ wordt passabel geacht. ‘Wervingsverzoek’
wordt afgekeurd.