B32 Geschiedenis en esthetiek van de film : Meers - Quickprinter

B32
3de bach PSW
Geschiedenis en esthetiek
van de film
Q uickprinter
Koningstraat 13
2000 Antwerpen
www.quickprinter.be
5 EUR

QUICKPRINTER
Copy & Printshop
Koningstraat 13 - 2000 Antwerpen
Tel. : 03 233 22 11
Kopies - Kleurenkopies - Thesis - Studentencursussen - Inbinden
www.quickprinter.be
NIEUW !!!
Verkooppunt 2de hands boeken!
Biedt je oude boeken via ons te koop aan!
OPENINGSUREN :
Maandag tot en met donderdag
van 9.00u tot 18.00u
Vrijdag van 9.00u tot 17.00u

GESCHIEDENIS EN ESTHETIEK VAN DE FILM: SAMENVATTING
INLEIDING
BELANG VAN FILM ALS MEDIUM
VISIE 1: Marginaal:
o Na dalend bioscoopbezoek; terug opleving naar stabilisering (maar nog steeds
niets in vgl. met de jaren ’20)
o Dalende productie;
in jaren ’80-’90 lage productie
in Vlaanderen; nieuwe golf van Vlaamse films
o Concurrentie “nieuwe” media;
Nieuw tussen aanhalingstekens, want film is ook een nieuw medium
geweest
We bedoelen hier internet, ipod…
VISIE 2: Centraal; film staat nog steeds centraal id hedendaagse multimediale
samenleving. Wrm? Enkele argumenten:
o Start van audiovisuele keten:
film is start van een hele audiovisuele keten;
film is soort trailer geworden voor al het audiovisuele materiaal dat
daarna gevolgd is
hoe ziet die audiovisuele keten er nu uit? DVD, digitale tv, games…
in die zin speelt film als cultureel fenomeen (los vd drager) nog steeds
een belangrijke rol, omdat het een hele kettingreactie in gang zet van
allemaal variaties op hetzelfde culturele fenomeen.
o Archieven en catalogi; film is oud medium:
Er liggen massa’s archieven te wachten op exploitatie
Er zijn plots industrieën geweest die het belang gingen inzien van
oudere films
Film als erfenis vormt een enorme schat die nog deels moet
ontdekt/geherwaardeerd moet worden, die via al die andere outlets
(vd keten) moeten getoond worden
o Synergie:
Er zijn tegenwoordig vormen van film op alle manieren, vb. youtube is
ook een vorm van film
= manifestatie van hoe synergie optreedt
Vb. In Cinema Zuid wordt een voorstelling gegeven van een
combinatie van youtubefilmpjes
o Film als tijdbeeld:
Historici; wat wordt er getoond in zo’n film?
Wat is de waarde van beeldmateriaal? En wat is de waarde van
fictiefilm?
o Eerste audiovisuele massamedium:
1

Belangrijk te weten wat de belangrijkste ontwikkelingen geweest zijn
(filmgeschiedenis beheersen!)
Er zijn altijd vragen/veranderingen/problemen vandaag, die we
kunnen relateren aan vroegere ontwikkelingen
o Productie, distributie, vertoning, representatie, beleving, regulering:
o Technologie, esthetiek, cultuur, economie:
DEFINITIE(S) VAN FILM
Drager/technologie:
o Pelicule (ronde filmband); pate, 9,5 mm met perforatie ih midden
o Televisie (golven): is tv film? Ja, er gebeurt iets met een film op tv;
Inbreuk op de continuïteit vd film door reclameblokken
Aftiteling wordt eraf gehaald
Logo vd zender staat erop
o Videocassette (magnetisch, analoog)
o DVD, computer, USB-stick:
Vorm, inhoud en betekenis / esthetiek:
o Film is heel breed op dit vlak
o Genre = manier om films te gaan indelen (vb. horrorgenre)
Filmcultuur/vertoningscontext/kanalen:
o Filmcultuur = film maakt uit van ons dagelijkse leven
o Je kan naar bioscoop gaan, films zien in je huiskamer, op je gsm/computer
o Verschil met hoe film vroeger werd getoond
o Groepsvertoning/publieke vertoning van film = start film
Productiestructuren / economie
o We gaan het hebben over studio’s, eigenzinnige creatievelingen, hoe vanuit
andere kunstvormen film gehanteerd wordt als een bijkomende,
allesomvattende kunstvorm
o Third cinema: verwijst naar een soort cinema die niet in het Westen wordt
gemaakt, maar id 3 de wereld
o studiosysteem / arthouse / avant-garde / third cinema
SOORTEN GESCHIEDSCHRIJVING
Klassiek:
o Sadoul: schreef heel veel vanuit z’n geheugen; omdat zij vroeger maar 1 tot 4x
de kans kregen in hun leven een bepaalde film te zien.
NU: we checken alle fragmentjes nog is op youtube
Hierdoor zijn de bevindingen vaak weinig accuraat
Ommezwaai in jaren ’80: new revisionist film history:
o Nadruk op empirisch onderzoek; niet meer louter op geheugen, echt het
materiaal gaan bekijken (archieven, films/andere bronnen)
2

o Vb. van zo’n revisionist boek = “klassieke Hollywood Cinema”, waarin de 3
auteurs op zoek zijn gegaan naar de reële ontwikkeling van Hollywood, op
basis van een steekproef van films gemaakt id periode 1920-1960.
Men ging op meer systematische wijze de films analyseren
vb. Bordwell, Thompson & Staiger
o Grote aandacht voor de vroege ontwikkelingsstadia vd cinema
Allen & Gomery: productiegeschiedenis
formeel-esthetische geschiedenis
o Filmhistorici leren ook vd fouten van vroegere onderzoekers; maw
complementair proces
o Vroege cinema: ‘cinema of attractions’ VS primitieve cinema (Gunning)
New cinema history (hedendaags, vrij recent); wat is er anders (prof werkt hier zelf
ook aan mee!!!):
o Jaren ’80; focus op productiecontext of de tekst zelf (representatie); weinig
aandacht besteed aan de beleving van film/filmcultuur (het naar de film
gaan); top-down benadering
o HIER: bottom-up benadering: focus op de vertoning, mensen die naar de
bioscoop gaan…; vroeger niet zoveel aandacht aan besteed dus weinig data
ervan.
oplossing = aandacht voor de mondelinge overgave; vb. gaan praten met
oudere mensen (vb. met grootouders) / empirisch onderzoek
o VB. Case-study: Onderzoeker Allen: vb. onderzocht: Zwarte publieken
mochten niet bioscopen betreden zoals blanke publieken; het is pas na
onderzoek van plattegronden van bioscopen, dat gebleken is dat er een
aparte toegang was voor zwarte publieken (mochten op aparte balkonnen
zitten, in minder luxueuze omstandigheden, uit het zicht van anderen)
o VB. Case-study: Onderzoeker; hij vond geen enkele schriftelijke weergave vh
bestaan van bepaalde bioscopen. Heeft veel moeite moeten doen om IETS te
vinden over de bioscopen. Tenzij uit de getuigenissen van mensen.
o Begrippen; the geographical turn / metropolis VS ruraliteit (cinema en
moderniteit) / vertonings- en belevingsgeschiedenis: beleefde filmculturen
o Vb. Allen, Maltby & Stokes, Maltby, Biltereyst & Meers ‘Verlichte Stad’
Invalshoeken
o Biografisch: auteurs, producenten, acteurs
o Industrie: economisch
o Esthetisch: stijl in cinematografische vorm
o Technologisch; in interactie met esthetiek; spanningsveld tussen het gebruik
van de technologie en de popularisering/aanvaarding ervan.
Het is niet omdat de technologie bestaat, dat die ook gebruik wordt!
hoe populairder, des te meer
geldt ook voor tv enz.
o Sociaal-cultureel-politiek / spiegel; in hoeverre draagt film bij aan de
ontwikkeling van bepaalde artistieke stromingen
nationale context; film is nooit een nationaal gebeuren geweest; deels
nationaal, deels internationaal afgespeeld
3

VRAGEN DIE WIJ STELLEN (Bordwell & Thompson)
Hoe is het gebruik van film veranderd over de tijd heen?
vorm, organisatie, stijl, genres
Hoe hebben de voorwaarden van de filmindustrie het gebruik van het medium
beïnvloed?
Vormen (‘modes’) van organisatie (productie, distributie…)
Wat zijn de internationale trends in gebruik?
grote tendenzen; manifesteren zich binnen een spanningsveld van economie,
politiek…
Het ontstaan van de film:
o Grand narratives = narratieve film als basis/uitgangspunt
je zou ook kunnen benaderd hebben vanuit de technologie (hoe is die
ontwikkeld, hoe is economie daar dan op aangepast…)
4

HOOFDSTUK 1: PRE-CINEMA EN VROEGE CINEMA (ORIGINS)
1.1. PRECINEMA
Optische principes: de waarneming van beweging
Persistence of vision = flicker fusion: klassieke uitleg voor het kunnen waarnemen
van film
o als we een film/beeld zien, blijft het nog even op ons netvlies hangen voor het
verdwijnt, en komt er dus het volgende beeld op
o maakt dus maw dat we de film als een opeenvolging zien van continuïteit
o MAW: bepaalde beelden snel genoeg zien = illusie van onnderbroken film
We zien 16 beelden per seconde bij de stille film, 12 bij de geluidsfilm
o Tussen die beeldjes zijn er eigenlijk zwarte stukjes
o Daartussen komt er een sluiter die ervoor zorgt dat we die zwarte stukjes niet
zien
o Als dat snel genoeg gaat = flicker fusion, zien we geen onderbrekingen
= PHI-FENOMEEN = illusie van beweging ;
door 24 beelden per seconde ( stille film = 16)
Kritiek op dit principe: afgedaan als achterhaald/ouderwets
o Men ging nagaan vanuit de neurowetenschap hoe dit dan tewerk gaat
Wat gebeurt er met stille film als ie naar televisie gaat?
o Toch tegen 24 beelden per seconde afgespeeld = snellere beelden = komisch
effect, MAAR niet de oorspronkelijke bedoeling
Optische principes: wanneer gehanteerd?
Voor wetenschap of amusement
Vb. Thaumatroop; cirkeltjes die je aan touwtjes snel moet draaien
ene kant: paard zonder ruiter, andere kant: paard met ruiter; draaien =
ruiter op paard
Vb. duimboekje (flipbook); snel met je duim de pagina’s laten verdergaan
Phenakistiscoop = vals zicht, gezichtsbedrog; door Joseph Plateau! uitgevonden
vb. dansend koppeltje; er worden figuurtjes getekend op een schijf die telkens een
beetje variëren, en je kijkt door een spleetje naar het beeld dat zich erachter bevindt.
Vb. Zoötroop; cilinder met beeldjes; erdoor kijken = vogels zien vliegen
Fotografie
Vroeger ontwikkeld dan de film = kunstvorm op zich; niet ten dienste van de
ontwikkeling van de film
1822: Nicéphore Niepce: Camera Obscura bestond allang
1834: Daguerre;
o foto op zilveren plaat gemaakt = Daguerrotypie = pas écht fotografie
o overgegaan naar glazen plaat; gewerkt met fotonegatieven
1887: Goodwin: celluloid = later gebruikt voor film
1889: Eastman zorgt voor commercialisering en massaprodcutie
5

Eerste patentenoorlog; iemand heeft een uitvinding; andere mensen gaan daarmee
lopen en maken daar een commercieel succes van.
Seriefotografie
= het nemen van heel veel foto’s zodat zich actie lijkt voor te doen
spontaan opgenomen terwijl actie gebeurde
Sluitertijd = de snelheid waarmee je sluiter dichtgaat
doorsnee nu = 1/125
vroeger = een dag, een paar uur…; tijd nodig om het licht te laten inwerken
1876-1881: ontwikkeling van de natte plaat; probleem; men moest die binnen de 15
minuten bewerken
daarna overgestapt naar droge gelatine = veel gemakkelijker
1877, Edward Muybridge iov Leland Stanford: discussie of paard ooit met 4 poten
van de grond is; veel foto’s na elkaar ervan genomen; paard komt soms met 4 van de
grond
hiervoor heeft men 12 camera’s naast elkaar gezet om het op te nemen =
serieopname
1882: Etienne Marey: ipv 12 camera’s op een rij te zetten; chronofotografisch geweer
= in één camera 12 foto’s nemen
!!! wat onthouden: bepaalde stappen id ontwikkeling vd technologie waren
noodzakelijk om die/een bepaalde technologie mogelijk te maken
Het begin van de filmgeschiedenis is het einde van iets anders: de technologische
ontwikkeling van de negentiende eeuw, waardoor de simpele optische instrumentjes
die voor het vermaak dienden, uitgroeiden tot machines die echte bewegingen
konden vastleggen
1.2. VROEGE CINEMA
Bewegend beeld
Wie is de uitvinder van ‘film’?
Thomas Edison (+ assistent William Dickson):
o Zocht iets dat beelden bij (door hem ontworpen) grammafoon kon laten zien
o Ontwierp filmcamera = Kinetograph
Slechts vermaak bij grammafoon: !!! om 2 redenen:
Idee van films nooit los van geluid opnemen
(stomme film ’30: afdwaling van dit idee)
Als bij-apparaat; niet omwille van zichzelf
film pas !!! nadat filmmachines voor andere zaken dienst
hadden gedaan
technologische innovatie; vooraf ad esthetische impuls
6

2 essentiële elementen:
Stop-motion instrument: zorgt dat filmstrips gelijkmatig en
met hetzelfde tempo door de camera gaan
Geperforeerde cellluloid filmstrip: zorgt voor synchroon lopen
van filmstrip en sluiter / camera en projector
o Dacht: ‘films enkel populair als individuele voorstellingen’: Kinetoscope
Synchroniteit beweging – geluid niet mogelijk
Eigen studio ‘The Edison Manufacturing Company’
In VS: filmsalons voor deze Kinetoscope-films
Gunning noemt dit ‘cinema of attractions’: film toen =
attraktie, spektakel/ niet perse inhoudelijk,puur de technologie
Filmpjes van 1 minuut
Vb. 1893: The Black Maria
Opname van realiteit
o = overheersend beeld tss 1895-1906
Projectie: Europa en VS: 1985
Vereisten:
o Vergroting van beeld
o Onderbroken beweging van filmstrip
Auguste en Louis Lumière (fotofabriek Lyon): cinématographe:
o Zowel camera, projectietoestel als filmdrukker
o Licht apparaat = draagbaar = buitenopnames = documentairegehalte = overal
vertoond (niet alleen meer in salons)
o Filmpjes zelf: niet vernieuwend:
Werkelijkheid, één standpunt, niets ge-edit
1 ste bewegende film: “La Sortie des ouvriers de l’usine Lumière”
o !!! alle basisprincipes vd techniek waren nu uitgevonden
o 1 ste betalende voorstelling
Ook in andere landen:
o Duitsland: gebroeders Skladanowsky
o Engeland: Paul: theatograph
o VS: Armat: verbeterde filmcamera: Latham loop!!
2 wieltjes id camera die filmstrip konden op- en afrollen
= lengte van films uitgebreid
Edison kocht het Vitascope 1 ste publieke vertoning
Rond eeuwwisseling: afsluiting prehistorie cinema:
o Film kon ook narratief zijn
o
7

George Méliès (1861-1938): de ontwikkeling van narratie
Eeuwwisseling: verhaaltjes door verschillende shot aan elkaar te koppelen
o vergezeld van geluids- en lichteffecten
Professioneel goochelaar; eigen filmtheater (Robert Houdin – Parijs)
o 1st: actualités (Lumière) / toverlantaarn-projecties
Dan: eigen projecties (animatograph-camera)
o Mogelijkheid tot manipulatie van tijd en ruimte editen = montage
o TOCH opgedane kennis niet optimaal gebruikt
één camerastandpunt en scènes (ipv shots)
TUSSEN de scènes veranderde tijd en ruimte wel (niet IN)
Niet met de camera bewegen, maar de mensen dichter of verder laten
komen
Als je goed keek, zag je onder de tafel de zwarte kist waar de man
(wiens hoofd je enkel zag) in zat
nieuwe narratieve middelen: fade-in/out, de lap, de disolve, stop
motion photography
Star film company (1896) (Montreuil)
o 500-tal films
Soms ingekleurd
Meest populaire: “Le voyage dans la lune”
Internationale circulatie
30 tableaux
Zelfde hoek
Lap dissolves
Niet echt goeie narratieve film
o Moving tableaux
o MAAR voldoende voor het publiek toen
o Gunnings ‘cinema of attractions’
Verschillende scènes = tableaux
Vb. “L’Eclipse du soleil en pleine lune”
Vb. “L’homme à la tête en caoutchouc”
In kleur (frames ingekleurd met de hand)
Meest memorabele producties; fantastische/bizarre
op achtergronden die hij zelf schilderde
o Wereldwijd filmbedrijf = concurrentie voor Lumières
o Failliet (vnl. door Pathé broers)
Door zijn invloed is film wel narratief geworden en minder documentair als de films van
Edison en de Lumières.
Edwin Porter (1870-1941): continuïteitsmontage
Vitascope projectionist
Werkt voor Edison Manufacturing Company:
o Mechanieker, productiehoofd, regisseur/cameraman
o 1 st actualités
8

Dan narratives
o Time-lapse photography; een cirkel-panorama
Invloeden van
o Smith – Williamson (close-ups / kleur)
o Brighton school
o Méliès
“Life of an American Fireman”:
o Combineerde ‘stock footage’ van Edison met opgenomen scènes
o Parallel actions dmv intercutting;
intercut shot van opgeblazen kamer – brandweermannen op ladder
= Cross-cut-version: cross-cutting = intercutting
o Parallel actions dmv terugkeren naar een vroeger punt id tijd:
Geen intercutting
= copyright-version
o Fragment:
manier waarop tocht naar het huis in beeld wordt gebracht; niet de
volledige tocht wordt weergegeven; sommige stukken er tussenuit
geknipt.
Waarom? Omdat we niet al die beelden nodig hebben om het
geheel te begrijpen
Strakke overgangen van de ene naar de andere scène
Great Train Robbery continuïteitsmontage:
o In Edison’s studio’s
o 1 ste film ivm geweld en wapens
special effects (vb. oranje rook bij geweren)
o Geen intercutting BINNEN scènes, maar TUSSEN scènes; speelde de scènes
niet helemaal uit
o
14 niet-overlappende shots
o Andere innovaties;
Camerastandpunt; dynamisch
Panning shots
MAAR: slechts één camerahoek + lange shots
o Fragment: “The Great Train Robbery”
Er wordt kleur gebruikt om de dramatische effecten id verf te zetten
Vb. de geweerschoten
Het gebruik van stukken die niet nodig zijn om het verhaal te volgen
(continuïteit)
Vb. lange vlucht van de rovers; heb je niet helemaal nodig
Tocht vanuit de trein = double exposure = samenbrengen van 2
opnames
Kan ook matting zijn = waarbij een deel van de camera wordt
afgedekt
Er is een verhaal; dramatische boog opgespannen; deels cineografisch
verbeeld
Panning = van links en naar rechts bewegen (wanneer de paarden zich
door het bos bewegen)
9

tilling = van boven naar beneden
o Overtuigde investeerders vh succes
Movie theaters = store theaters = nickelodeons boom!
Voorheen:
Grote hoeveelheid plaatsen om film te kijken
Vnl. vaudeville theaters; goeie kwaliteit
Maakten hun eigen films/verbonden met productiehuis
1897:
producers beginnen projectors en films te verkopen
de ‘exhibitor’ heeft grote controle over film; toevoegingen van
narratie, muziek, geluidseffecten
Vervolgens:
New film brokers = distributers (oa Porter)
= tussenschakel tss producers – exhibitors
Nickelodeon boom dankzij deze economische context
(van tiental 1904 duizenden 1908)
Werd meer voor middenklasse
50 films overleefden:
o Experimenteerde met technieken
o Maakte het populair
rationalisatie van productie; veel vraag
o “Rescued from an Eagle’s Nest”: acteur; Griffith
innovatie: films hangt niet af van de opstelling van objecten/acteurs, MAAR van de
ordening van de shots tov elkaar
10

HOOFDSTUK 2: INTERNATIONALE EXPANSIE VAN DE FILM, 1907-1918
2.1 VS
Industrieel productieproces
Van riskante onderneming tot permanente industrie
o 10 000 nickelodeons, 100 verdelers, 20 producenten = stevige sector
(vgl. met Europa ttv Griffith/de studio’s)
o Wel geen grote esthetische, artistieke evolutie in die sector ts 1903-1912
Lopende band, arbeidsverdeling
Immers; trend dat eens de filmsector in een fase zit, blijft die
daar graag in vastzitten
Het zullen jonge Turken zijn die voor evolutie zorgen
Patentenstrijd (Edison), piraterij…
o Misbruik van patenten leidde tot processen en rivaliteiten tussen groepen
o Piraterij; heel wat mensen die zich ermee bezighouden
Evolutie naar een zichzelf regulerende sector, naar een
industrie die doorheeft dat het beter is zichzelf te reguleren,
eerder dan gereguleerd te worden
= van laissez-faire orde
Ideologische controle/censuur (politiek en kerk)
o Moeiden zich naarmate film; economisch/sociaal sterk
o MAAR: verboden films aan te vallen
De oudere instituties: op hun bek door de nieuweren
The motion pictures patent company = MPPG = “The Trust” (1908/1914/1918)
= organisatie van de grote spelers in de sector, die doorhadden dat ze als groep een
monopolie konden hebben
Sluit enerzijds bepaalde spelers uit
Anderzijds standaardisering/rust in de sector
Edison, Biograph, Vitagraph, Essanay, Kalem, Selig Polyscope,
Lubin, Star Film, Pathé Frères, Kleine Optical
Pathé Frères = Europese speler die ook in het lijstje is opgenomen
MPPG: exclusiviteitscontract met Eastman Kodack = monopolie op pelicule; zo sluiten
ze iedereen uit die niet in hun club zit om de technologie van Kodack te kunnen
gebruiken en om dus films te spelen
Licentiesysteem met royalties
General Film Company (1910): Leggen distributiemarkt aan banden door zelf een
distributiemarkt te creëren; zelfs dat element vd productie werd door hen beheerst
Tegenreactie “independents”: “Independent Film Protective Assocation”
o Onafhankelijke distributeurs en vertoners die een deel van de markt willen
opeisen gaan in de tegenaanval
o Wat publieken dag na dag te zien krijgen = one-reelers (= 1-spoelfilms) = nog
niet multi-reel films (= langere speelfilm)
Het waren de independents die dit verder ontwikkelden
11

De langspeelfilm (1911)
Naast de VS ook uit Europa vernieuwing; ze tonen het voordeel van langere speelfilm
Vb. Quo Vadis = 9 spoelen lang
Vb. La Reine Elisabeth = 3,5 spoelen
Terwijl Amerikanen aan 1 spoelfilms gewend zijn; plots die veel
langere films die de publieken wel lusten
Standaardsysteem van de Amerikanen wordt zo door elkaar geschud
o Kost meer geld
o Voor langere films ook meer inkomprijs vragen mogelijk = vergroten vd winst
o Langere film kan je blijkbaar langer laten draaien/spelen = je hoeft minder
films te produceren; niet elke week hoef je films te leveren
Tot hiertoe is film een zeer populair/respectabel medium
o Richtte zich niet tot de middenklasse/hogere klasse; deftige burgers vertonen
zich niet in cinema’s = immers geen uiting van hogere cultuur
o Ommekeer; men gaat op zoek naar meer gerespecteerde cultuuruitingen
voor film, vb. het theater
De filmsector eigent zich het theater toe, en bereikt zo de
hogere klassen
Ontwikkeling naar “Dream Palaces” waarbij bioscopen ahw
paleizen worden; je moet helemaal opgetut zijn om je in de
fluelen zetels te gaan vleien
= einde nickelodeon-era; begin Hollywood studiosysteem
Het sterrendom: star system
MPPC: tegen filmsterren (zoals vb. Mary Pickford, Florence Lawrence)
Onbekende mensen werden plots bekend om reclame te
maken, om film te promoten, als marketingelement…
Waarom tegen?; als filmsterren belangrijk worden gaan zij ook
meer en meer eisen stellen
MAW onbekende acteurs = goedkoper dan sterren
Op welke manier doet Carl Laemmie dat; hij haalt iemand uit een bedrijf, en
verspreidt een bericht rond dat hij/zij overleden is = marketingstrategie
Plots: neenee, ze leeft, en ze werkt voor mij = bekend
Vb. voor Florence Lawrence
Naar Hollywood (1907-1913):
In die tijd was Hollywood een onontgonnen gebied
Het probleem was in de filmsector dat men te kampen had met
problematisch weer, slechte belichting, te weinig
ruimte/werkkracht…
Die problemen kende men in Hollywood niet; er waren zo nog
hele lappen grond beschikbaar, het was altijd goed weer…
In eerste instantie ruiken de independents deze kans, waarop de MPPC-leden later
volgen
12

Studiosysteem en industrie
Systeem van MPPC “Trust”: was rigide en gedoemd te verdwijnen
Machtsverhoudingen gaan sterk beginnen evolueren
Independents worden sterker (moguls), en stoten aantal grote
mensen van de troon
Namen die toen groot werden, zijn nu nog steeds sterk (vb.
Warner Bros., Fox, Paramount…)
Kenmerken:
o Chain store methods; verticale integratie: wordt ook voor anderen
drijffactoren; vb. theater business, distributeur…
o !!! 1914: keerpunt: WOI: fundamentele impact gehad op de ontwikkeling van
de internationale filmindustrie:
Voor WOI: filmsector beheerst door Fransen (en Italianen); topspelers
= NIET Amerikanen
Tijdens en na WOII: Amerika heeft dominante positie ingenomen
en dat zal niet meer veranderen; REEDS DAN!
Langspeelfilm wint het van one- en two-reelers
o Studio’s hebben niet meteen het volledige proces in handen genomen, maar
zij zorgen wel voor systemen die voor een vaste omzet kunnen zorgen
Leidt tot Blockbooking = een producent maakt een aantal film,
waarvan u weet 1 film is een topper (veel geld in gestoken,
mijn supersterren in gestoken), maar ik heb nog 9 andere films
gemaakt waarvan ik weet dat ze minder opbrengen
Maar ik wil wel 10 verkocht krijgen; DUS ik zeg tegen verkopers
je krijgt die ene film maar je moet de andere 9 erbij nemen
Je moet maw een heel “block” aan films nemen, niet één
1916 Geïntroduceerd door Players Lasky Corporation
1917 First National Exhibitors Circuit tegenaanval
strijd om productie/distributie/exploitatie
= doorbraak feature-length film
= langere films met duurder betaalde acteurs
Economische boom
Productiekosten stijgen inkomsten verzekeren blockbooking
Blockbooking en bioscopen
Opnieuw een tegenreactie van de producent; men wil eraan ontsnappen
Producenten gaan zich ook bezighouden met verdelen
vertoningen en dus een deel van de markt opkopen
Kost allemaal bergen geld
Wallstreet gaat dat financieren
MAW grote banken gaan geld pompen in Hollywood
Eerste keer dat het gebeurt, maar de rol van Wallstreet zal
steeds de rol van rode draad spelen in de evolutie van
Hollywood
13

Hollywood domineert op wereldvlak
1914: 1/2
1918: bijna 100%
Pikte niet-Westerse markten ook in (vb. Latijns-Amerika, Japan…)
2.2. EUROPA
Pathé Frères
Kreeg patenten van Lumière + rechten verbeterde studio camera
= de Napoleon van de cinema (Sadoul)
Één van de belangrijke factoren in de dominantie van Frankrijk id sector
Vullen hun visie op film in op alle vlakken:
o Productie
o Distributie (subfilialen in heel wat internationale markten)
o Verticale geïntegreerd bedrijf
Voor WOI cruciale/dominante speler (na WOII ondenkbaar)
Ferdinand Zecca= belangrijk figuur (wat productie betreft):
o Volgde Méliès: story films
o Brak met Méliès: filmde buiten
Max Linder (Belg = belangrijk figuur); vormde ook vaste waarde voor Pathé-films
Pathé’s hebben newsreel (= nieuwsgenre/nieuwsjournaals) uitgevonden
Overal kwamen bioscopen waar hun producten vertoond konden worden
Belgische situatie bioscopen
Pathé ook in België belangrijke speler
Nickelodeons in de VS (geen droompaleizen maar vrij simpele ruimtes waar de film
werd vertoond)
o In Duitsland: Ladenkinos
o In België: café-cinés = cafés die in een lachruimte achteraan films gingen
vertonen
In eerste instantie dus geen bioscopen
Na een tijdje werden eerst in de grote steden cinema’s
gebouwd, en dat breidt uit naar de dorpen
Vb. Brussel (1904); eerste echte bioscoop
650 bioscopen voor WOI
Louis Feuillade en de opkomst van Gaumont
Gaumont Pictures (1895)
zelfde aanpak als Pathé
!!! Louis Feuillade:
o 1st bij Pathé gewerkt
o Bij Gaumont: director van kleine komische filmpjes (vgl. met Zecca)
o ! Detective serie ‘Phantomas’
master of terror VS Juve (detective)
maakt Gaumont groots en dit genre populair
14

o Vampires series (geen montage; nadruk op mise-en-scène)
o Conservatief:
Statische camera
1918: in verval (mede door opkomst Griffith en Eisenstein)
Emile Cohl:
o Vader moderne animatiefilm
Franse markt:
o Dominantie (1914-1920)
o Productie behouden in Engeland; ‘Gamount-British’
grote invloed
vb. Hitchcock’s 1 ste films daar opgenomen
Société Film d’Art
Opgericht door Frères Lafitte (1908)
DOEL:
o prestigieuze toneelstokken met beroemde acteurs doek
o middenklasse (vaak naar het theater) bioscopen
decors; zelfgeschilders/papier-maché: zeer knap!
Voordeel:
o Beste acteurs
o Goed verhaal
Nadeel:
o Statisch; geen mobile camera: gewoon toneelstuk
o Geen montage
o Shots: long of medium-long: spelers helemaal in beeld (zoals bij toneel)
o Acteerstijl: negatief model
Vbn.:
o L’assasinat du duc de Guise (1908)
o La Reine Elisabeth (1912) met Sarah Bernhardt
Succes:
o Eerst succesvol
o Hype verdween (ondanks blijvende geïnteresseerde groep)
o Vanaf mensen als Griffith; uitgestorven
Impact:
o Niveau opgekrikt
o Film: eigen stijl van make-up en bewegingen nodig
o 4
o Vgl. met Méliès; een continuïteit over tijd en ruimte discontinue tableaux
van Méliès
Italiaanse superspektakels
Oprichting Cine studio’s in Rome (1905/1906)
Historische films met prachtige kostuums
Cabiria (Patrone/1914):
o Film op zich spektakel
o Locatie shooting, enorme budgetten/casts
o Onderwerp: 2 de Punische oorlog (Rome vs Carthago)
15

o Innovaties:
Tracking (camera vervoeren op een rail)
Dolly-shots en craning (camera verplaatsen met hijskraantje)
Elektrisch licht, teruggetrokken manier van acteren, goede
reconstructies, voorzichtige/overtuigende manier van filmen
o Grote invloed op Griffith naoorlogse superspektakels in Hollywood
Andere vbn.:
o “Gli Ultimi Giorni di Pompeii”
= blockbuster
Grote lengte en cast
o “Quo vadis?”
Legde de conventies vh superspektakel vast
3-dimensionele sets
16

HOOFDSTUK 3: D.W. GRIFFITH & DE ONTWIKKELING VAN NARRATIEVE FILM
3.1. DAVID GRIFFITH (1875-1948):
Invloeden en begin als acteur/regisseur
°1875 = 14 jaar na einde “Civil War”
o vader verliezende kamp (zuiderse staten) en stierf
o armoedig leven; moest gezin onderhouden door baantje bij toerende acteurs
o schrijverambities (passie voor Victoriaanse dichters romantisch persoon)
niet goed in
o Porter; kreeg acteursrol aangeboden (Rescued from an Eagle’s Nest)
Status niet onbetwist:
o Groot op technisch gebied
Racistisch op narratief gebied
Begin regie bij American Biograph:
o Anoniem
o 1908-1911: 450 films, vooral one-reelers
o Vb. “The adventures of Dollie” (1908)
Melodramatische/racistische film over een kind dat ontvoerd wordt
door zigeuners
Innovatie 1908-1909 (INTER-frame narratie)
= overgang vd ene shot naar de andere
Technische vernieuwingen
o HIJ zou filmcodes hebben ontworpen
wisselwerking tss regisseurs
o Ruimtedifferentiatie
Cut-in (camera filmt vanaf verschillende afstanden) =
Full shots (= lichaam + omgeving), medium shots, close-ups…
Nadruk op emoties/goed weergeven van panorama
1st: “The Greaser’s Gauntlet” (1908)
Voorloper subjectieve camera: motivated point of view shots=
Eye line matching: personage; kijkt naar iets dat buiten het
beeld staat
Volgend shot: we zien het object vanuit de ogen vh personage
o Flashback; naast ruimtelijke differentiatie ook tijdsdifferentiatie
In “The Lonely Villa” (1909):
3 scènes door elkaar gebruikt: inbrekers buiten het huis, bange
vrouw en kind, man die vanuit de stad naar huis stormt
= parallelmontage (Chase scène)
Laat deze scènes elkaar steeds sneller opvolgen één punt
= accelerated montage
Door montage shots verschillende lengte/tempo
= spanning creëren
Kritiek op pioniersrol Griffith?
o Thompson (& Bordwell & Staiger): Classical Hollywood Cinema
17

o Barry Salt: Film Style & Technology
o Innovatie/narratie in context van productiesysteem en technische
ontwikkelingen = Griffiths belang nuanceren
Antwoord Cook?
neen, want: tijdsgenoten & ”Birth of a Nation”
ja, want vb. 180 graden regel
o = camera mag niet over de imaginaire grens van 180°,
want anders; kijker in verwarrring
o Niet expliciet door Griffith uitgevonden
o Eisenstein = filmmaker én theoreticus
Griffith: uitvindingen = oplossing praktisch probleem
Vaste cameraman Bitzer
= overgang primitieve klassieke film
Innovatie 1908-1909: INTRA-frame narratie)
= vernieuwingen in de shots zelf
Goede scripten/acteurs:
o Script: Shakespeare, Chase-films
o Acteurs:
Moesten repeteren
Moesten natuurlijk en subtiel spelen
Experimenten met:
o Lichtval en lampen
voorheen: overal evenveel licht
o Expressieve belichting
Rembrandt lighting)
= Licht valt op een centraal punt; rest is donker (claire obscure)
o Vb. Pippa Passes (1909); verandert belichting naarmate de zon draait
Na verhuizing naar Hollywood: besef camera-beweging en plaatsing !!!:
o Verschillende scènes in één shot door acteurs op voorgrond te laten acteren,
én in midden én op achtergrond = diepte ih shot
o Spelers vanuit verschillende hoeken filmen
(vb. kikvors VS vogelperspectief)
o Vb. The lonedale operatir 2 (1911): travelling shots
Andere vernieuwingen:
o Wegvagen vh beeld ah einde ve shot
ene beeld gaat over ih andere = dissolve
gedaan id camera
o Inzoomen ah begin ve scène
o Iris shot = deel vd camera wordt afgedekt 1 element blijft nog maar
zichtbaar, vb. cirkel
o De mask = combineren van twee beelden
o De split-screen system
o Soft focus shot = delen vd camera insmeren met vasesline (voor wazig effect)
18