R37 Zakenrecht : hoorcolleges - Quickprinter

R37
3de Bach Rechten
Zakenrecht
Hoorcolleges
Q uickprinter
Koningstraat 13
2000 Antwerpen
www.quickprinter.be
5.00 EUR

ZAKENRECHT
les 1: 15 februari 2012
Situering zakenrecht
Zaken
= lichamelijke goederen, goed dat vatbaar is voor zintuiglijke waarneming. (je kan het
voelen, zien, horen, ruiken..)
Goed
= omvat niet enkel de zaken (lichamelijke goederen) maar ook onlichamelijke goederen,
goederen die niet vatbaar zijn voor zintuiglijke waarneming (subjectieve rechten en
rechtsvorderingen , subjectieve rechten die kunnen ingesteld worden om naar de
rechter te gaan).
Wat is belangrijk voor het zakenrecht?
--> Het BW, 3 boeken.
1. personen
2. goederen en beperkingen van eigendom
3. op welke wijze eigendom kan worden verkregen
kernartikel Art. 544 BW: Omschrijft eigendomsrecht als zodanig. Het behoort tot hitlijst
top 3. 1e plaats: 1382, 2e plaats: 1134, 3e plaats: 544.
Boek 2 is helemaal opgebouwd vanuit dit artikel. Ook boek 3 koppelt hieraan terug. Wie
kan titularis zijn van een eigendomsrecht.
Het belang van het eigendomsrecht is een politieke keuze. BW als reactie op het Ancien
Régime (goldt voor Franse Revolutie, was een feodaal systeem waar enkele mensen
onroerende goederen hebben en andere erop moeten werken en niets hebben. Zowel
Economisch als politiek). Om vrijheid te garanderen is het essentieel dat ieder individu
een stuk eigendom kan hebben. Dit is een garantie om vrij te zijn. Anders TE veel
1

afhankelijk van anderen.
19e Eeuw, eigendomsrecht wordt als maar belangrijker tot op magisch niveau. Begin
20e Eeuw, door sociale welvaartmaatschappij, absolute focus op individualisme
verschuift naar het socialisme. In die beweging spreekt men van socialisering van het
eigendomsrecht.
Het grootst van de wettelijke regelingen van zakenrecht dateren van 1804, deze oude
bepalingen moeten worden geactualiseerd en aangepast worden.
zakenrecht staat niet op zichzelf, heeft onnoemelijk veel linken. Het wordt in
praktijk vaak onmisbaar.
Enkele voorbeelden:
vb: fiscaal rechtelijk vraag: is onroerende voorheffing verschuldig, voorafgaande vraag is
dus: is het wel een onroerend goed? --> dit is Zakenrecht!
vb: netwerkprovider wil netwerk verkopen, op dergelijke overdracht heb je
registratierechten nodig ten belove van 10%. Men kan er erfpacht op zetten.
Registratierechten bij erfpact is 0,2%.
vb: familiaal vermogensrecht: erfrecht, recht van vruchtgebruik voor langstlevende
echtgenoot. Vruchtgebruik is zakenrecht
vb. vader wil huis schenken aan kind maar wil er blijven wonen. Hij kan het schenken
(vermogensrecht) met voorbehoud van vruchtgebruik (=zakenrecht)
vb: link met mensenrecht. Eigendom is mensenrecht beschermd door grondrecht en
EVRM.
vb. Verbintenissenrecht. Zakelijke rechten kunnen worden gecreeërd op grond van
overeenkomst.
2

structuur van de cursus
3 delen
1. Algemene Deel,
--> vermogen + principes en algemeen zakelijke rechten.
--> onderscheid der goederen
2. analyse van de respectievelijk zakelijke rechten
--> eigendom, mede eigendom, appartementsrecht, erfdienstbaarheden
3. verkrijging van zakelijke rechten
--> hoe titularis worden van een zakelijk recht (oorspronkelijke wijze +
afgeleide wijze)
te kennen leerstof: Cursus Professor Sagaert + wat in de les gezegd is. recente
rechtspraak, voorbeelden, toepassingen,
examen: schriftelijk waarbij 3 competenties worden afgetoetst (kennis, inzicht &
toepassing)
Codex gebruiken: kleuren, onderlijnen, niets schrijven of toevoegen.
3

Les 2: 22 Februari 2012
Het algemene deel : over zakelijke rechten en het vermogen
Vermogen = het juridische geheel/universaliteit van alle in geld waardeerbare ( niet de
extrapatrimoniale rechten maar de patrimoniale rechten en dat zijn de
vermogensrechten nl de zakelijke rechten, intellectuele rechten en persoonlijke rechten)
rechten en plichten van een persoon.
Een vermogen heeft zowel een actieve als een passieve component. Bv. de garagist zijn
vermogen? Hij heeft een woning, een garagecomplex, een auto,.. Dat zijn allemaal
zakelijke recht nl. eigendom.
Ook bezit hij de schuldvordering tov zijn klanten dus dit zijn allemaal vorderingsrechten
of persoonlijke rechten.
Het vermogen is de emanatie van de persoon. Een persoon is een titularis of drager van
rechten. Een wezen waaraan het objectieve recht rechten en plicht geeft en oplegt.
3 principes die hieruit volgen ;
1. Elke persoon heeft een vermogen
2. Enkel personen als zijnde mensen kunnen rechtssubject zijn dus enkel personen
kunnen een vermogen hebben
3. Een persoon is 1 en ondeelbaar bijgevolg heeft hij slechts 1 vermogen dat 1 en
ondeelbaar is (staat in art. 7-8 Hypotheekwet)
sluipweg om vermogen af te zonderen is een rechtspersoon oprichten zoals
een BVBA, een stichting. Als het een rechtspersoon is dan heeft men een persoon
en die kan een vermogen hebben. Een andere mogelijkheid is een wettelijke
bepaling die afwijkt van de artikelen 7, 8 & 9 Hypotheekwet en die zijn er ook!
Die gaan een aantal vermogensbestanddelen afzonderen, die enkel gelden voor
bepaalde bestemmelingen (schuldenaar/schuldeiser).
4

Bv. iets niet beslagbaar laten verklaren of de bankrekening ( dit is een vordering
dat de titularis van die bankrekening heeft tov die bank en dit maakt deel uit van
zijn vermogen. Dit geldt voor alle gelden die op die bankrekening staan en
schuldeisers kunnen zich dus op die gelden verhalen MAAR er is 1 uitzondering
op nl. de theorie van de kwaliteitrekening : dit is een bankrekening met de
bijzonderheid dat de titularis bij de opening van de rekening duidelijk zegt da hij
deze in een bepaalde hoedanigheid houdt Bv. rekening van de curator, de
kantoorrekening van de notaris, een derde rekening van de advocaat dit zijn
gelden die bestemd zijn voor iemand anders Bv. uw cliënt heeft recht op een
bepaald bedrag, de tegenstrever betaalt aan de advocaat en de advocaat stort
door naar de cliënt)
Verschil tss zakenrecht en personenrecht ?
1. Traditionele theorie : het verschil moet je zoeken in de inwendige structuur van het
recht zelf
een zakelijk recht is een rechtstreekse heerschappij op een goed zondr tussenkomst
van een persoon maw het is een rechtsverhouding tss een persoon en een goed.
een persoonlijk recht is een recht rechtstreeks op een bepaald gedrag van een
persoon, iets doen, iets niet doen of iets geven maw daar waar een zakelijk recht een
rechtsverhouding is tssen 2 personen waarin de ene recht heeft op de andere. Voor de
schuleiser is dat een actief post, voor de schuldenaar is dit recht passief.
GELDT NOG STEEDS ALS UITGANGSPUNT maar er is wel kritiek op gekomen nl.
Eigenlijk maak je de zaken te gemakkelijk want enerzijds doe je alsof persoonlijke
rechten niets met goederen te maken hebben terwijl het zo is da een aantal van die
rechten minstens indirect betrekking hebben op die goederen zoals bruiklening, huur,..
En anderzijds aan de kant van het zakelijke recht wordt er ook gesimplifieerd, ook
zakelijke rechten hebben vaak iets tussen personen.
5

2. Op grond van die kritiek is er een 2e stroming gekomen nl de leer van het
personalisme
Er kan geen rechtsverhouding bestaan tussen een persoon en een goed, enkel tussen
personen. Men peronaliseert de rechten. Maw is ook een zakelijk recht hier
verbintenisrechtelijk nl een rechtsverhouding tussen personen.
Het onderscheid zit zich niet zozeer in de bevoegdheden maar op het niveau van de
werking tegenover derden want men zegt dat een persoonlijk recht niet werkt tov
derden, enkel tussen de partijen zelf. Enkel de betrokken schuldenaar heeft verbintenis.
Een zakelijk recht impliceert een onthoudingsplicht van eenieder, ze doet een universele
passieve verbintenis ontstaan. Het is dus een absoluut recht en geldt tov iedereen. Je
hebt het in de mate van de grenzen van het buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht.
Waardoor een gradueel verschil tussen de tegenwerpbaarheid van een zakelijk recht en
een persoonlijk recht? Ook een persoonlijk recht is in bepaalde maten tegenwerpbaar en
daarom wordt de theorie van het personalisme afgekeurd.
3. Als reactie hierop ontikkelde men de theorie van het neo-personalisme. Men
verfijnt de redenering van het personalisme. Men zegt dat het eigendomsrecht ter zijde
moet gezet worden want dit is een transcendentrecht maar de overige
vermogensrechten (de beperkt zakelijke rechten en de verbintenissen)…
Algemene rechtsopvolgers : die krijgt alles of een abstract breukdeel bv. Een erfgenaam
kan alles erven of als er 2 zijn krijgen ze allebei de abstracte helft
Ook op deze leer kwam kritiek maar dat was nog niet zo erg omdat de theorien die we
gezien hebben zijn niet normatief.
Numerus Clausus : het systeem van de zakelijke rechten is gesloten, kan enkel sprake
van zijn als de wet het bepaald. Men is gebonden door het wettelijk kader. Inzake
persoonlijke rechten daarentegen geldt contractvrijheid. (art.543BW, niet limitatief
maar exemplatief)
6

2 categorieen zakelijke rechten :
1. Zakelijke hoofdrechten : bestaan zelfstandig, men kan ze overdragen (boek II
BW) eigedom, mede-eigendom, vruchtgebruik, gebruik en woning en
erfdienstbaarheid enerzijds en anderzijds erfpacht en opstal in bijzondere
wetten;
2. Accessoire zakelijke rechten (ondergeschikte zakelijke recht of zakelijke
zekerheidsrechten) : zaken die gelden tot zekerheid van een persoonlijk recht?.
Ze zijn slechts beperkt tot zekerheid van een persoonlijk recht. Er zijn er 3 nl.
Pand op een roerend, hypotheek op een onroerend goed en voorrechten (art. 12
ev hyptheekwet)
Wat is de ratio? Waarom geldt in het Belgisch recht het numerus clausus beginsel? Dat
hangt samen met de afkeer tegen he feodale systeem. We wouden breken met de
wantoestanden in het AR en men wil vermijden dat mensen gebonden zijn aan andere
mensen hun goederen, eigendommen,.. Men mag niet gebonden zijn en zeker niet over
generaties heen. Gelet op de politieke keuze is men zeer streng voor de
erfdienstbaarheden.
Kritiek op NC : Is dat eigenlijk wel nodig? Het volgt misschien uit art. 7&8
hypotheekwet maar in het BW staat dat niet uitdrukkelijk en eigenlijk schiet het zijn
doel voorbij. Men moet zien dat men niet terug in het feodale systeem terechtkomt maar
in sommige takken is het risico niet zo groot.
Kenmerken van zakelijke en persoonlijke rechten
Verjaringstermijn verschilt! De rechtsvordering gekoppeld aan een persoonlijk recht
verjaart na 10jaar. Een zakelijke rechtsvordering verjaart pas na 30jaar. Bij burenhinder
zegt men dat het een zakelijk vordering is maar toch is hier soms nog twijfel over; 20
januari 2011 heeft Cassatie beslist dat een vordering uit burenhinder een persoonlijke
vordering is.
7

Zakelijk recht heeft 4 kenmerken :
1. het volgrecht
Wat? De titularis van een zakelijk recht, dat goed waarop dit rust mag volgen
overal waar het goed zich bevindt, in wiens handen het zich ook bevindt.
Bv. Vruchtgebruik op een huis, de titularis van het zakelijk recht kan dat huis
blijven volgen en kan tegen eender wie dat huis gekocht heeft, dat recht laten
gelden
Het betekent dat uw zakelijk recht kleeft aan het goed. Het gaat over op
iedereen die de hoedanigheid heeft van eigenaar. Nuancering op 3 punten :
het volgrecht vereist dat er een zekere publiciteit is. Bv. Art.1
hypotheekwet
inzake lichamelijke roerende goederen kan art. 2279BW het volgrecht
beperkt of zelfs kan uitsluiten.
Er zijn toch een aantal persoonlijke rechten waaraan een volgrecht
2. recht van voorrang
gehecht wordt. Bv. Huur is in principe een persoonlijk recht. Stel men
verkoopt het verhuurde pand dan zijn er een aantal voorwaarden
waaraan voldaan moet worden en krijgt de huurder toch nog een soort
volgrecht tov de nieuwe eigenaar
Wat? Een zakelijk recht beschermt bij insolvabiliteit in tegenstelling tot een
persoonlijk recht. Voor het vermogen geldt in principe de gelijkheid van elke
schuldeiser. Dit is het gelijkheidsbeginsel of partas creditorumbeginsel. (art. 8
hypotheekwet : samenloop men gaat de pot verdelen tussen alle schuldeisers
in verhouding met hun recht DIT IS HET PRINCIPE BIJ PERSOONLIJKE
SCHULDEISERS)
3. specialiteitsbeginselen
Een zakelijk recht kan enkel rusten op een specifiek goed (lichamelijk of
onlichamelijk) Het vereist een geindividualiseerd onderpand/goed. Als dat goed
teniet gaat of vermengd met een ander goed dan gaat uw zakelijk recht mee
teniet. In geval van tenietgaan van het goed kan men eventiueel nog kunnen
beorpen op de subrogatie. In geval van vermenging ligt het moeilijker. Het vormt
een pot met andere goederen in die zin dat je niet meer ziet waar je goed zat.
8

Bv. A geeft aan B 2 briefjes van 100euro en die steekt die in zijn portefeuille waar
er nog enkelen inzitten. B is eigenaar geworden omdat de briefjes zich hebben
vermengd met zijn goederen, het is 1 pot geworden. A heeft enkel nog een
persoonlijk recht op 200euro maar dat is niet zo sterk in geval van insolvabiliteit.
Ingeval dat enkel die 2 briefjes zich in de portefeuille bevinden, dan kan je ze wel
terugvorderen.
4. zakelijke subrogatie
De rechtsfiguur die zegt dat het zakelijk recht toch kan blijven voortbestaan
ondanks dat het ondepand is teniet gegaan omdat het recht overgaat op een goed
dat in de plaats gekomen is van het tenietgegane goed. Hetgene wat in de plaats
komt, vertegenwoordigd er de waarde van maw het zakelijk recht leeft voort op
het goed dat in de plaats gekomen is. Bv. Een lening met een hypotheek : een
woning brand af dus het onderpand gaat teniet dus in principe gaat het zakelijk
recht ook teniet en heeft de bank geen waarborg meer maar men zegt dat als de
eigenaar verzekert is, dan gaat die som betaalt worden door de verzekeraar en
daarop berust de hypotheek dan verder.
Bv. Een dief (A) steelt een wagen (van B) en iets later ruilt hij die voor een fiets
van iemand (C) en deze laatste is te goeder trouw. Kan B de wagen
terugvorderen? Ogv art. 2279BW kan het zijn dat B zijn wagen niet van C kan
terugvorderen. Zou B kunnen zeggen, het eigendomsrecht van mijn wagen leeft
voort op de fiets? JA! Onder de voorwaarden kan men zeggen dat het
eigendomsrecht voort leeft. De fiets komt in de plaats van de wagen.
9

les 3: 29 februari 2012
het onderscheid der goederen.
zakelijke rechten & onderscheid der goederen.
Roerend en onroerend & de domeingoederen (privaat en openbaar domein)
Roerend en onroerend is een sumadivisio, elk goed is roerend of onroerend. Het
Burgerlijk Wetboek hanteert een dubbel criterium, dat historisch te verklaren is. Het
fysieke criterium van de verplaatsbaarheid.
verplaatsbaar = roerend
niet verplaatsbaar= onroerend
--> dit oude criterium is vertroebeld geraakt, in de feodale periode (waar personen zelfs
gekoppeld zijn aan onroerende goederend)
Nieuw criterium: men hanteert een economisch criterium
waardevol= onroerend
niet waardevol= roerend
==> nu zijn deze twee gecombineerd: onroerend uit aard of door bestemming,
onroerende goederen door het voorwerp waarom ze betrekking hebben. Art 517 BW.
Aandacht vooral gericht op de onroerende goederen. Roerende goederen zijn maar
beperkt geregeld.
Het zakenrechtelijk statuur van die goederen verschilt in belangrijke maten. vb:
verjaring: verschil roerend en onroerend. Art 1 hypotheekwet... Belangrijk dat u inziet
dat dit onderscheid van groot belang is.
10

ONROERENDE GOEDEREN
-uit de aard
-uit de bestemming
-door het voorwerp waarom het goed betrekking heeft.
1. Onroerend uit de aard
--> fysieke criterium. Diegene die niet verplaatsbaar zijn. Wat is niet verplaatsbaar? De
grond en alles wat hiermee samenhangt. Alles wat in of aan die grond is geïncorporeerd.
Art 518: Het grondoppervlak met de vaste aardlagen eronder met inbegrip van minerale
rijkdommen. Minerale rijkdommen worden vaak geregeld door andere wetten. Alles wat
daarin geïncorporeerd is. (gebouwen, werken, beplanting)
Art: 518-519: gebouwen, 520 ev: planten. Die gebouwen zijn ruim te interpreteren, vb
ook kelders, spoorwegrails.
Criterium om te spreken van een gebouw is om te vragen of het geïncorporeerd is.
Noodzakelijk: is het goed niet geïncorporeerd kan het geen gebouw zijn. Het is ook
voldoende: wie dan ook die goederen geïncorporeerd maakt niet uit. Incorporatie
betekent dat het goed met de grond moet zijn verbonden.
Verbondenheid met de grond. (3 criteria)
Oorspronkelijk: objectief, materieel. Dat het vastzet en dat je het met geen stokken
afkrijgt. Het kan niet worden verwijderd of verplaatst zonder beschadiging of
breekwerk. Zelfs al hebben ze een sterke band met de grond kunnen ze toch worden
losgemaakt. vb: benzinepompen, standbeelden, prefab woningen. Het is niet makkelijk
deze te verplaatsen maar het bestaat wel door technologische ontwikkelingen.
Arrest: 15 sept 1988: Het criterium van de incorporatie: of het gaat om onroerend uit de
aard uitgebreid. Ging over benzinestation met benzinepompen. Fiscus wilde op die
benzinepompen onroerende voorheffing. Dit geld enkel voor onroerende goederen. Dus
men past civielrechtelijke kwalificatie toepassen. Ze zitten inderdaad wel vast met
bouten in de grond, maar je kan die bouten los maken zonder schade of breekwerk dus
roerend. HvCass heeft de fiscus gelijk gegeven, incorporatie moet ruimer worden
11

gezegd; Alles wat duurzaam en gewoonlijk met de grond is verbonden of erin vastzet.
Criterium niet meer breekwerk of schade maar kijken of het duurzaam met de grond is
verbonden. Het oorspronkelijke criterium word verruimd, niet opgeheven. In
administratief recht is dit wettelijk bekrachtigd. Door het criterium te verruimen kwam
er meer eenheid tussen privaat recht en administratief recht
14/02/2008: criterium verder uitgebreid, versoepeld. Fiscus die onroerende
voorheffing wilde. Rolkranen in een haven. Haven van Zee- Brugge. een rolkraan is
beperkt verplaatsbaar en die gebruikt word om schepen te laden en te lossen. Is zo'n
rolkraan nu roerend of onroerend. De rechtspraak was tegenstrijdig (HvB van
Antwerpen zei dat het roerend was: ze zijn verplaatsbaar) Andere rechtspraak zei:
rolkranen is toch bijzonder, ze zijn verbonden met grond dus geïncorporeerd door groot
gewicht enerzijds en anderzijds omdat ze vasthangen aan de sporen (deze zijn
onmiskenbaar). Hof van Beroep van Gent zei: er is wel incorporatie en dus onroerend.
Bovendien zegt Gent dat rolkranen beweegbaar zijn maar wel functioneel beperkt. Het
hof van Cassatie heeft in 2008 de stelling van Gent gevolgd.
==> Cass herneemt het criterium, verfijnt leest en voegt toe: de beperkte functionele
beweegbaarheid van het voorwerp dat duurzaam op een bepaalde plaats blijft en
verbonden is met de grond blijft onroerend uit de aard, als het uit de aard bedoelt is om
terplaatse te blijven. Als het beperkt functioneel verplaatsbaar of beweegbaar is speelt
geen rol. Me versoepelt het criterium maar laat het niet los. Dat het beperkt functioneel
beweegbaar is doet geen afbreuk aan het feit dat het verbonden is met de grond.
Beperkt: een rolkraan kan 500-600 m beweeg. is dit beperkt? Door verder te gaan in de
subjectivering van het criterium. Trein, tram: hangen aan sporen maar bewegen maar
beperkt, zijn die dan ook onroerend uit hun aard? NEEN. Maar als men consequent dit
criterium van Cass toepast komt er een grijze zone zoals vb: tram en trein etc...
Aan ruime interpretatie voegt men toe: onderdelen van een gebouw, onderdelen die een
geheel vormen met het gebouw en anderzijds uitrusting materiaal die gebruikt worden
om het gebouw te vervullen.
12

2. door bestemming
Als zodanig zijn het roerende goederen die fysiek verplaatsbaar zijn, maar die als
onroerend worden beschouwd omdat ze horen bij een bepaald onroerend goed.
vb: bij een boerderij de tractor. Bij een winkel de toonbank, scooters bij een pizza
bedrijf...
Waarom gaat men roerend als onroerende beschouwen? Voor economische redenen.
Deze reden is dat het geheel een grotere waarde heeft dan de individuele delen. Het
pizzabedrijf zal meer waard zijn met als zonder de scooter. Daarom beschouwt men ze
dus als onroerend.
5 voorwaarden:
1. Onroerend goed uit de aard.
2. Roerend goed uit de aard (enkel lichamelijk roerende goederen)
3. Art 524 BW: Roerend goed uit de aard en onroerend goed uit de aard moet
toebehoren aan dezelfde eigenaar.
Vraag die zich stelt: stel dat een grond in erfpacht is gegeven. Deze erfpachter bouwt een
hotel, hij brengt accommodatie. Is die accommodatie onroerend door bestemming?
Iemand die op grond van erfpact bouwt word geacht eigenaar te zijn. De grond blijft wel
van de erfverpachter. Cass: 12 april 2010: die Accommodatie is niet onroerend door
bestemming, want erfpachter is geen eigenaar van het erf. De voorwerpen die hij
aanbrengt of binnenbrengt kan NIET want geen identiteit tussen eigenaars.
4. Art 524 BW: publiciteit nodig voor bescherming van schuldeisers. Deze
publiciteit kan op 2 manieren.
- nuttig voor de exploitatie van het onroerend goed (nut moet objectief
zijn), moet betrekking hebben met het onroerend goed zelf. Niet louter
een persoonlijk voordeel.
13

Vb: bedrijfswagen, vrachtwagens: onroerend
goed door bestemming van hun fabriek. Een bedrijfswagen niet! Louter
persoonlijk nuttig voor werkgever. Of Brandkast in een huis, niet nuttig
voor het huis zelf. Het goed moet een zekere duurzaamheid hebben. vb:
voorraad cognac. Roerend of onroerend? nuttig voor eigenaar maar geen
objectief nut voor exploitatie. Niet onroerend door bestemming.
- Art 524: dat het roerend goed blijvend verbonden is met het onroerend
goed.
Blijvende verbondenheid met het onroerend goed is voldoende. Blijvend
verbinden in verbinden u een gevoel van herinnering zal geven bij
onroerend door de aard. Er is geen incorporatie vereist, het is voldoende
dat het blijvend verbonden is. Het is wel duidelijk dat hoe ruimer de
incorporatie word opgevat hoe moeilijker het onderscheid is. Blijvend
verbinden betekent in eerste instantie dat de eigenaar dit wil. Schilderij:
als het met een nagel aan de muur hangt: roerend, als het helemaal is
ingewerkt in de muur en onmogelijk los te krijgen: onroerend!
5. onroerend goed moet ingericht of aangepast zijn.
Word het onroerend verkocht dan gaan in principe de roerende goederen die onroerend
zijn geworden door bestemming mee verkocht worden, wil je dit niet dan moet je dit
vermelden in verkoopakte.
Hypotheek: deze strekt zich automatisch uit tot de bijzaken: roerend die onroerend zijn
geworden door bestemming
Beslag: Hierbij ook de roerende goederen die onroerend zijn geworden door
bestemming.
--> Discussie: lang ene kant kunnen we dit begrijpen maar kan u ook beslag leggen op
roerende goederen die onroerende goederen zijn geworden door bestemming. Hiervoor
was stroming in de rechtsleer die zei dat dit mogelijk was. Kan zijn dat u als winkel een
factuur niet kan betalen €1000, moet hiervoor heel de winkel sluiten? Neen dit zou toch
rechtsmisbruik zijn? ...
14

Cassatie heeft geoordeeld dat je enkel beslag kan leggen op geheel niet op een deel. weer
een ECONOMISCHE RATIO: het is alles of niets. Of je legt beslag op alles of je legt geen
beslag.
Onroerend goed is roerend goed dat onroerend word behandeld. Deze fictie is niet
absoluut!
vb: erfdienstbaarheid: kan maar worden gevestigd op onroerende goederen, gaat niet op
onroerend goed door bestemming.
Verdedigd dat artikel 2279 wel geldt voor onroerende goederen door bestemming.
3. onroerend door het voorwerp waarom het betrekking heeft
evidente categorie van onroerende zakelijk rechten
en dan nog categorie van onroerende persoonlijk recht
--> aanspraak op menselijk gedrag. doen, niet doen of geven.
Persoonlijk recht is in principe roerend, het maakt immers aanspraak op iemand gedrag.
of dit gedrag op zijn beurt onroerend is, is irrelevant.
vb: huur van onroerend goed: roerend. Het voorwerp van u menselijk gedrag, daar gaat
het om.
1 uitzondering: verbintenis tot geven: als dit gaat over onroerend zakelijk recht maw
verbintenis tot overdracht van onroerend zakelijk recht is onroerend.
Consensuele systeem van overdracht: verbintenis tot geven die geldt meteen, die komt
tot stand en terwijl word ze al geacht uitgevoerd te zijn. Verbintenis wordt consensueel
uitgevoerd, louter wilsovereenstemming van de partijen. Vb: Koop.
traditionalistische systeem: verbintenis moet uitgevoerd worden door een levering.
Zijn de onroerende rechtsvorderingen: ius agendi: het recht om u subjectief recht,
materieel recht uit te oefenen. Welke rechtsvorderingen zijn onroerend? alle zakelijke
rechtsvorderingen mbt onroerend goederen en 1 persoonlijke rechtsvordering:
rechtsvordering die verbonden is aan de daarmee verbintenis tot overdracht van
onroerende zaken.
15

ROERENDE GOEDEREN
--> alles wat niet onroerend is, is roerend. Hierbij ook 3 categorieën
1. lichamelijke roerende goederen
2. onlichamelijke roerende goederen
3. vervroegd roerende goederen
1. Lichamelijke roerende goederen
Alles wat verplaatsbaar is, maakt niet uit of je een hulpmiddel nodig hebt om dit te doen.
Art 528: Stoel, fiets, wagen... Men kan die ook negatief omschrijven. Elke lichamelijk
goed dat niet onroerend is uit de aard of door bestemming. Als een goed zijn
incorporatie verliest, dan word het goed ook roerend.
2. onlichamelijke roerende goederen
Zakelijk rechten en rechtsvorderingen mbt roerende goederen. Een vruchtgebruik op
een roerend goed is roerend.
In principe ook alle persoonlijke rechten, verbintenissen behalve de verbintenis mbt
onroerend goed.
Er zijn ook nog de intellectuele rechten en juridische en feitelijke algemeenheden. Een
juridische universaliteit: een hoopje, een geheel van goederen. Ofwel is ie feitelijk (vb.
Een handelszaak beschouwd men niet als een geheel)ofwel is die juridisch (vb.
Vermogen wordt wel beschouwd als een geheel.
3. Vervroegd roerende goederen
Roerende goederen door anticipatie, zijn goederen noch geïncorporeerd zijn. Het zijn
onroerende goederen uit hun aard. Maar behandeld worden alsof ze niet meer
geïncorporeerd zijn. Ze lopen vooruit op het feit dat ze roerend zullen worden bij gebrek
aan incorporatie. In die zin anticiperen op de roerend wording. Dat door de partijen als
roerend word beschouw. Men moet ook kijken in welke mate buitenstaanders er
rekening mee moeten houden, er is kenbaarheid vereist.
16

Het moet duidelijk blijken uit wat er gebeurd is dat partijen die als roerend hebben
beschouwt niet tegenstaande dat ze vooralsnog geïncorporeerd waren.
vb:
-veevoeder bedrijf verkopen suikerbieten die nog in de grond zitten. Suikerbieten in de
grond: onroerend uit hun aard. Maar als ze verkocht worden, worden ze uit te grond
getrokken en dus roerend. Het is dus een roerende verkoop.
- oude woning verkopen, afbreken en nieuwe woning opzetten. Men kan doen woning
verkopen aan de ene die het zal afbreken etc en de grond aan iemand anders. 10%
registratierecht.
Cassatie zegt: niveau van de vooruitwendiging, Zelfs als u verkoopt aan dezelfde persoon
en zegt €300 000 voor alles. 150 000 voor huis en 150 000 voor grond. Enkel 10% voor
registratierecht.
- zandgrond. Zand is drie miljoen euro (roerend) en 1 miljoen als voor de grond als
zodanig, weer een groot fiscaal voordeel.
Lichamelijk en onlichamelijk, zaak en een goed
DOMEINGOEDEREN
--> alle goederen die toebehoren aan een publiekrechtelijk rechtspersoon.
roerende, onroerende, lichamelijke, onroerende...
Als een goed een domeingoed is, toebehoort aan publiekrechtelijk rechtspersoon nog
verder specifiëren.
-openbaar domeingoed
-privaat domeingoed
17

Openbaar Domeingoed
= goed dat bestemd is tot gebruik van allen. In de rechtsleer is hier kritiek op te komen.
Vb: gevangenis, militaire domeinen, u mag hier niet gaan wandelen dus niet bestemd
voor gebruik van allen. Men bedoeld eigenlijk: heeft het goed een openbare bestemming.
Op zich zijn deze 2 stellingen wel te verzoenen. Een gevangenis is in principe wel
bestemd voor allen, maar omwille van veiligheidsredenen is dit gemodaliseerd. Maar het
blijft wel bestemd tot het gebruikt van allen. Nuttig voor allen, waarbij men eigenlijk
komt tot criteria van rechtsleer.
Cassatie lijkt een restrictieve definitie te geven, maar eigenlijk maakt dit niet uit want
cassatie bedoeld wat de rechtsleer eigenlijk wil.
vb: Strand, openbare weg, spoorweg, gevangenis, bibliotheek, markt...
Bestemming tot gebruik van allen ofwel door aard ofwel door beslissing van de
overheid.
aard: strand, of haven: uit aard bestemd door gebruik van allen. = natuurlijk openbaar
domein.
beslissing van overheid: affectatie, uitdrukkelijk of stilzwijgen, het loutere feit dat een
goed door vele mensen publiek word gebruikt is niet voldoende.
vb: goed dat word onteigend hoort eerst tot privaatdomein van overheid, het is maar als
overheid impliciet of expliciet affecteert tot het openbaar domein dat het hiertoe
behoort.
Desaffectatie: kunstmatig openbaar domein goed kan terug uit het openbaar domein
worden gehaald door beslissing van de overheid.
opmerking: Art 538 ev BW.
18