Berlewalde - Vitruvius

R ecent
V erschenen
De Monumentenwet 1988 gaat
op de schop. Op 18 december
2007 gaf Minister van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap de aftrap
voor dit proces van modernisatie
wat inmiddels bekend staat
onder de naam Modernisering
Monumentenzorg (kortweg
MoMo). Afgelopen jaar is men
begonnen met het evalueren van
de huidige beleidsinstrumenten,
het huidige monumentenbeleid,
het Besluit Rijkssubsidiering
Instandhouding Monumenten
(BRIM), evaluatie van de
beschermde stads- en dorpsgezichten,
het Belvedèrebeleid
enzovoorts. Daarnaast werden
vijf werkgroepen samengesteld
om de minister van advies te dienen.
Maar hoe kijken de spelers
uit de Monumentenzorg hier
tegenaan? Hoe vinden zij de huidige
Monumentenwet nu functioneren
en hoe en wat kan er worden
verbeterd in hun ogen? En
tot slot natuurlijk de vraag: wat
moet er zeker in komen te staan?
Met het boek Monument stemmen,
visies op de Modernisering
van de Monumentenzorg is
Erfgoed NU begonnen met het
maken van een reeks opiniërende
publicaties over actuele erfgoedkwesties.
Vanuit de driehoek
beleid, kennis en veld wordt naar
belangrijke actuele monumententhema's
gekeken met mensen
die in de monumentenwereld
hun sporen verdiend hebben.
In het klein formaat boekje met
één ronde hoek staan 13 onderhoudende
interviews en 10
monumentenkwesties die een
relatie hebben met de aanstaande
modernisering van de monumentenwet.
Van beleidsmedewerker
VITRUVIUS NUMMER 5 OKTOBER 2008
TITEL Monumenten Stemmen, visies op de
Modernisering van de Monumentenzorg
AUTEUR W. Hupperetz
RECENSENT Gerdy Verschuure
UITGAVE Erfgoed Nu, sectorinstituut Erfgoed Nederland/Amsterdam
DETAILS ISBN 978-90-78956-05-1, Erfgoed Nederland, Amsterdam, ook te bestellen via
www.erfgoednederland.nl/publicaties, € 17,50, samen met het Jaarboek € 25,-
tot eigenaar, van projectleider
MoMo tot aan de rijksadviseur
voor Cultureel Erfgoed; allemaal
gaven ze hun mening over de
oude én de toekomstige wet.
Door de grote verscheidenheid
van de sprekers is ook te lezen
hoe het proces van monumentenzorg
zich de afgelopen jaren heeft
afgespeeld. Het boekje begint
met een inleiding van Wim
Hupperetz met daarin de
geschiedenis van de monumentenzorg
en de belangrijkste visies
over restaureren en de positie
van monumentenzorg ten
opzichte van ruimtelijke plannen.
Afgesloten wordt met 10
monumentenkwesties. Dit zijn
de belangrijkste kwesties die
momenteel centraal staan en zullen
moeten worden uitgewerkt in
de nieuwe monumentenwet zoals
de rol van selectie en rijkslijst,
hoe om te gaan met herbestemmen,
de rol van de RACM, de 100
wederopbouwmonumenten, de
subsidiestromen, het bestuurlijk
model, gebiedsgericht of objectgericht
etc.
Maar niet alleen wordt er over
het verleden gepraat. Ook wordt
een kijkje geboden in de manier
waarop de vijf werkgroepen
nadenken over nieuwe bestuursmodellen.
Twee bestuurlijke
modellen uit het buitenland dienen
als voorbeeld voor de nieuwe
wetgeving. Het eerste model is
het Engelse model. In dit model
worden monumenten in verschillende
groepen van belangrijkheid
ingedeeld en de subsidie wordt
gegeven aan de meest belangrijke
monumenten. Het tweede is het
model van Nordrhein-Westfalen,
waarbij de monumentenzorg volledig
bij de gemeenten ligt en zo
51
op een integrale manier gewaarborgd
moet worden.
De interviews zijn gehouden met
mensen uit zowel de overheid als
de particuliere sector, waarbij
zowel naar spelers die op zowel
het landelijk, provinciaal als
gemeentelijk niveau opereren.
In bijna alle interviews kwam
naar voren dat men over het
algemeen trots is op wat er tot nu
toe bereikt is in de monumentenzorg.
Aan de andere kant is er
nog wel ongerustheid over de
nieuwe wet en is er onvrede over
de huidige Monumentenwet.
Decentralisatie, terugtredende
adviesplicht van de RACM en
problemen rond subsidies van
andere monumenten dan de
woonhuismonumenten zijn een
veel genoemd probleem.
Namens de landelijke overheid
kwamen Fons Asselbergs, Jos
Bazelmans en Jan de Jong aan
het woord. Vooral deze drie rijksambtenaren
vertellen hoe het
proces van modernisering is
begonnen en geven een kleine
blik op de werkwijze en discussies
binnen de werkgroepen.
Asselbergs vertelt hoe het instrument
zoals het beschermd stadsgezicht
in 1961 werd ingevoerd
en hoe die uitgroeide tot een
meer gebiedsgerichte bescherming,
over de reden en noodzaak
van de invoering van
Belvedèrebeleid en de samenwerking
van het Ministerie van
OCW, de Cultuurhistorische
effectrapportages (CHER’s). Jan
de Jong, projectleider van het
project MoMo bij het Ministerie
van OCW, vertelt dat de vraag
om vernieuwing van de monumentenwet
eigenlijk uit allerlei
geledingen kwam. Ook formuleert
hij de fundamentele vraag
of er nu nog wel een visie is waar
we naartoe willen in de monumentenzorg?
Hoe willen we
omgaan met gebiedsgericht werken?
En heeft de decentralisatie
gewerkt? Op gemeentelijk niveau
vertelde onder andere Eloi
Koreman over de restauratie van
zijn eigen huis (een rijksmonument)
en hij deed een oproep om
een rijksmonument niet alleen
als een historisch object te zien,
maar als een ‘product van een
bouwstroom’, waar een nieuwe
laag aan wordt toegevoegd.
Arno Boon (BOEi) merkt op
dat hij kennis van vastgoed en
onderhandelingsvaardigheden
mist bij de RACM en dat die
tegenwoordig hard nodig zijn.
Een veel gehoord discussiepunt
van veel sprekers is het systeem
van subsidie en financiën. Waar
sommige het geld krijgen wat
niet direct hard nodig is, hebben
sommige projecten meer geld
nodig dan ze kunnen krijgen.
Het revolving fund van het NRF
is goed en ook de fiscale aftrek
van woonhuismonumenten is
goed geregeld, maar ook meer
onrendabele monumenten moeten
financiële bijstand kunnen
krijgen, zoals kerken.
Tot slot wordt ook meerdere
malen genoemd dat de monumentenzorg
zijn verhaal en succes
stories beter over het voetlicht
moeten brengen voor het
vergroten van maatschappelijk
draagvlak.