ProAgri uitgawe 141

ProAgri
tegnologie vir die boer
technology for the farmer
TATA wys alles
So werk ’n
kousbalkspuit
Veeboerdery:
Inheemse kleinveerasse
Parasietbeheer
Hooimaaktoerusting
Voertuie | AgriLag | Veegesondheid | Inheemse rasse
November 2011
Nr / No 141
ISSN 1042–1558
Gratis
Wen met ’n
bandstropertafel
AgriTrader

Redakteursbrief
uid-Afrika is bekend vir sy
Sminerale rykdom, maar ons
het ook ’n ryke erfenis van
plantegroei en diere. In hierdie
uitgawe maak ons kennis met ’n
verskeidenheid van die inheemse
skaap- en bokrasse wat, soos
Leon Kruger dit stel, op die
bewaringsfront “net soveel
aandag behoort te geniet as die
bewaring van ander nasionale
bates soos renosters, buffels en
die protea...”.
Ons boek wat hierdie maand
beskryf word, gaan juis oor die
gebruik van een van die
inheemse rasse, die Damara, in
die ontwikkeling van die
Meatmaster-ras.
Let ook gerus op die praktiese
raad wat die onafhanklike
veearts dr Dave Midgley aan ons
kleinveeboere gee. Dit is die begin van ’n nuwe reeks oor voorkomende
dieregesondheid.
Ons landboumaatskappye bring weer vir ons nuus oor al hulle nuwe en
interessante tegnologie, van verf wat “self kan dink” tot snyers wat slim genoeg is
om oor klippe te klim en ’n verskeidenheid van betroubare voertuie in die aanry tot
ons wiele-uitgawe in Desember.
Ons het ongelukkig nie hierdie maand ’n blokraai nie, maar die goeie nuus is dat
u dus meer tyd het om Boereblokraai 3 in te stuur. Ons sal nog tot 15 November
inskrywings aanvaar. Wees nou dapper en vorder hierdie keer tot by die posbus!
Boer slim met ProAgri!
Annemarie Joubert – annemarie@proagri.co.za
Inhoudsopgawe / Contents
Meganisasie
2 Tata wys alles
5 FAW: “Nooit weer ’n ander trok.”
6 So werk ’n kousbalkspuit
7 Vitamech: Wen meer graan, maak meer wins
Hulpbronbestuur
10 Gesonde boerdery vereis gesonde grond (2)
13 Ons boer saam (5)
15 NAC laat boere uitstyg
Gereelde gunstelinge
17 AgriLag
17 Werfnuus
18 AgriKyk & Lees
29 AgriTrader
Veeboerdery
19 Greenfields: Landboutoerusting van die hoogste
gehalte
20 Vermillian Verf: Klein deeltjies, groot sukses
22 Staalmeester sny skoon en droog flink
23 Inheemse kleinveerasse van Suid-Afrika
26 Voorkomende dieregesondheid: Parasietbeheer
27 Genegids
Ons het dit tot bo gemaak! Wel
net die liewe ou Magalies, maar
darem... ProAgri se produksieadministrateur,
Marlien van der
Westhuizen, het saam met my
’n staproete by Kumbagane
naby Rustenburg aangedurf.
Copyright © 2011. All rights reserved. No material, text or photo graphs
may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the
written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily
those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and
logos as the sole property of their respective owners. ProAgri shall not be
liable for any errors or for any actions in reliance thereon.
2
5
13
19
22
Voorblad
Die ProAgri-span
In hierdie uitgawe
Voer-boer se
mense het vir
ons die pragtige
foto aangestuur
vir ons kleinveeuitgawe.
In
ProAgri 140 was
’n artikel oor die
groenvoer wat
in ’n houer
geproduseer
word. Vind meer
uit by Jaap Jan
Sterkenburg by 082-890-9476.
Business-to-Business:
Agriculture
January to March 2011
59 167
average copies per month
SMARTPUBLISHING
MASS MEDIA SPECIALISTS
Tel/fax: 012-362-2732
Posbus 32123, Glenstantia, 0010
www.smartpublishing.co.za
Maak seker jy kry elke maand jou
ProAgri. Skakel Paula by 012-362-2732
of stuur ’n e-pos na
paula@proagri.co.za en teken in teen
net R120 vir 12 uitgawes.
Redakteur
Annemarie Joubert > 082-320-3642
annemarie@proagri.co.za
Webredakteur
Coenraad Rall > 083-973-3297
coenraad@proagri.co.za
Advertensienavrae
Marlien van der Westhuizen >
012-362-2732
marlien@smartpublishing.co.za
Senior bemarker
Stefan van Wyk > 082-381-7563
stefan@agritrader.co.za
Agentskappe
Carmel Ann Singh > 079-515-8708
carmel@smartpublishing.co.za
Uitleg & grafika
Esta van Niekerk
Taalversorging
Mediadienste
Rekeninge & intekening
Paula MacMavis > 012-362-6390
paula@proagri.co.za
Gedruktemediabestuurder
Suzanne Rall
Sakebestuurder
George Grobler
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
1

Tata wys alles
an die stylvolle nuwe Tata Manza tot
Vdie reuse wipbakvragmotors wat vir
die mynbedryf bedoel is – by die
onlangse Johannesburgse Internasionale
Motorskou het Tata voorwaar alles
uitgehaal en alles gewys.
Die meeste van die nuwe voertuie sal
van volgende jaar af in Suid-Afrika
beskikbaar wees.
Met die opening van die indrukwekkende
uitstalling het die besturende
direkteur van Tata International Limited,
Noel Tata, gesê: “Ons sien Afrika as ’n
streek met ongelooflike potensiaal vir
die groep en ons deelname aan die
motorskou met die bekendstelling van
ons nuutste produkte sal die Tata
handelsmerk net verder versterk in
hierdie markte.” Hy sê Tata wil bydra tot
die groei in die motorbedryf in Suid-
Afrika.
Tata is die grootste voertuigmaatskappy
in Indië en die land se
markleier met betrekking tot kommersiële
voortuie. In Indië is daar amper ses
miljoen Tata’s op die pad. Die maatskappy
voer sedert 1998 kommersiële
voertuie na Suid-Afrika uit en het in
2004 die passasiersvoertuigmark betree.
Bekende name in die mark is die
Indica- en Indigo-reekse en in die landboubedryf
het Tata Xenon reeds ’n
huishoudelike naam geword. Tata het
reeds 32 000 passasiersvoertuie en
35 000 kommersiële voertuie in Suid-
Afrika verkoop.
Nuut op die mark
Die splinternuwe Tata Manza is ontwerp
om aan alle vereistes vir ’n ligte
ekonomiese, maar gerieflike motor te
voldoen. Die motor is ruim binne en selfs
passasiers wat agter sit het genoeg
beenruimte en ’n armrus in die middel.
Dit is ’n 1,3 liter petrolenjin met
kragstuur. Die stuurkolom se hoek kan
verstel word en verdere gerief vir die
bestuurder word verkry deur die verstel-
bare sitplekhoogte.
Die brandstofverbruik en
omgewings-temperatuur word
duidelik vertoon en die motor word
uitgereik met ’n musiekstelsel wat
toegerus is met ’n rekenaarpoort
en Bluetooth.
Nog ’n nuweling wat heelwat
aandag by die motorskou getrek
het, is die Tata Aria wat ook met
vierwielaandrywing beskikbaar is.
Die 2,1 liter diesel sportnutsvoertuig
het ’n brandstofverbruik van
7 liter per 100 km. Die agterste
sitplekke vou heeltemal plat sodat
selfs die opblaasboot saam kan
gaan vakansie hou...
Tata het sy volledige Primareeks
vragmotors ook bekend
gestel. Die Prima-reeks spog met
meer krag en beter werkverrigting,
wat beteken vinniger ritte en meer
wins. Met sy robuuste onderstel
sien ’n Prima-vragmotor kans vir
enige terrein. ’n Data-vaslegger
sorg dat die werksverrigting en
bestuurdersgedrag van dag tot dag
aangeteken word. Die bestuurder
self geniet die gerief van ’n lugversorgde
kajuit en gebruikersvriendelike
sitplek en instrumentepaneel.
Saam met die reeks is die Tata
Novus 480 pk 6X4 perd ook
bekend gestel wat ideaal is vir
swaarvragvervoer op Suid-
Afrikaanse paaie.
Spesiaal vir die boere
Tata se reeks kommersiële voertuie
wat vir die landboubedryf
bedoel is, is ook dramaties
uitgebrei.
Vra gerus jou naaste Tatahandelaar
uit oor die SuperACE
1-tonner met sy turbodiesel-enjin.
Die vragdraer spog met die beste
brandstofverbruik in sy klas en ook
Meganisasie
Groen is nie net ’n kleur in Tata se
embleem nie, die maatskappy vervaardig
busse en bakkies wat spesiaal ontwerp is
om van biobrandstof gebruik te maak.
By Tata se uitstalling by die Johannesburgse
Internasionale skou is daar nie net
besigheid gesels nie, maar sommer lekker
gekuier ook.
2 ProAgri 141 – November 2011 www.proagri.co.za

die langste laaibak, naamlik 2,63 meter.
Die bekende reeks Xenon-bakkies is
ook besig om onmisbaar te raak op die
plaas. Die 2,2 liter-reeks is beskikbaar
as ’n enkelkajuit met ’n valkantbak of
vraghouer met hope laairuimte. Die
dubbelkajuit is beskikbaar met tweewielen
vierwielaandrywing. In die 3 literreeks
kan boere gerus ook kennis neem
van die 207 DI-werker met sy lang wielbasis
wat ’n laaibak van 2,4 m moontlik
maak.
’n Baie gewilde keuse onder boere is
die LPT 1518 EX2, ’n 8 ton-vragdraer,
wat nooit kla nie en ook nie gaan lê nie.
Die LPT 1518 EX2 is gewild, want jy
koop die kajuit/onderstel en besluit dan
self watter soort bak jy daarop wil aanbring:
Valkant, beestralies, toewabak of
wat ook al.
Die nuwe 1518 het onlangs ’n klompie
opknappings gekry om sy duursaamheid
verder te verbeter. Die
G750-sesgangratkas met ’n wringkragoordravermoë
van 750 Nm het die
vorige GBS 650-eenheid (650 Nm) vervang.
Gevolglik kry jy nou ’n ratkas wat
net soveel langer gaan hou.
Boonop het die Tata ’n groter koppelaarplaat
met ’n deursnee van
380 mm gekry (voorheen 352 mm). Die
nuwe koppelaar is selfstellend, wat
beteken dat die vragmotor nie onnodige
tyd in die werkwinkel hoef deur te bring
terwyl die koppelaar gestel word nie.
Veranderings is ook aan die flense van
die dryfas en die stuurstang aangebring,
wat alles daarop gemik is om die
gebruiksduur van daardie komponente
te verleng.
Daar is ook enjinbeskermingtoestelle
aangebring, soos ’n aanwyser wat die
bestuurder waarsku as daar water in die
diesel is en ’n toestel wat die vlak van
die koelmiddel in die verkoeler, die
enjintemperatuur, die oliedruk en die
spanningstoevoer die hele tyd monitor.
Laasgenoemde is gekoppel aan ’n
visuele en klankwaarskustelsel in die
kajuit. Dit sal die voertuig binne
38 sekondes tot stilstand bring as enige
Tata se nuwe Prima-reeks vragmotors spog met meer krag en beter
werkverrigting, wat beteken vinniger ritte en meer wins.
’n Bestuurder van ’n Prima vragmotor kan vanuit sy verstelbare sitplek al
die inligting op die instrumentepaneel met een oogopslag raaksien en hy
het ook ’n behoorlike uitsig op die pad.
Die SuperACE 1-tonner met sy lang laaibak van 2,63 meter gaan eersdaags
op baie plase ’n tuiste vind.
ernstige probleem opduik.
Saam met al die nuwe tegnologie wat
verseker dat elke Tata-werker, van ’n
1-ton bakkie tot ’n 10-ton vragmotor,
langer en beter bly werk, het Tata se
ondersteuningsnetwerk ook al dramaties
uitgebrei.
Shaheer Abrahams, hoofbestuurder
van verkope en bemarking by Tata
Automobile Corporation SA, sê: “Ons het
tans 41 handelaars oor die hele land wat
omsien na versiening en onderdeleverskaffing.
“Die onderdele-afdeling spog met ’n
selfdedag-afleweringskoers van 94% en
dit, tesame met ons 24 uur-diens-steun
en padbystand, verseker gemoedsrus vir
ons klante.
“Ons vertroue in ons produkte, wat
ideaal geskik is vir Afrika-toestande, is
so groot dat ons ’n bykomende waarborg
van drie jaar of 300 000 km vir
Tata-voertuie in die 2 ton- tot 10 tonbestek,
insluitende busse,
onderskryf.”
Vir inligting oor Tata se uitgebreide
reeks kommersiële voertuie, skakel
011-255-9600. Vir navrae oor
passasiersmotors, skakel
011-398-9000.
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
3

Boer oor FAW:
“Nooit weer ’n ander trok vir my!”
rysgewys en wat werkvermoë betref
Pis die FAW 16.240 FL-trok sekerlik
die beste ding wat ’n boer kan koop. So
sê Koot Jonker van die plaas, Meintjiesrus,
naby Kroonstad.
Koot boer self met mielies, skaap en
sonneblom en hy het so vyf jaar gelede
begin om vervoerwerk ook te doen as ’n
byverdienste. Hy en sy seun, Adri, ry
beeste, mielies, voer en selfs sand,
stene, gruis en trekke onder die naam,
Stokstert Vervoer.
Die vervoerdery het meteens baie
lekker geword toe Koot ’n agttonner
FAW 16.240 FL-trok aangekoop het. Dis
nou waarde vir geld, eerlike werkkrag
en ’n gedugte laaivermoë, vertel Koot.
Met ’n vol vrag op sleep die FAW ’n
tienmetersleepwa soos ’n droom en dan
is daar nog hope reserwekrag teen
enige spoed. Adri het die FAW al, net
om te kyk wat hy regtig kan doen, ’n
bietjie vinnig gestoot op die langpad –
lag-lag. Hy het ook al sy vragdravermoë
www.proagri.co.za
met ’n twaalftonvrag getoets en die FAW
het dit nie eers agtergekom nie.
Dis ook geen wonder nie, want die
bakbouer wat die trok se bak met veetralies
gemonteer het, sê die FAW se
onderstel is van die hardste staal
gemaak waarmee hy nog ooit gewerk
het.
Eugene van der Berg van FAW vertel
ook dat hy van ’n paar snaakse goed
weet wat roekelose of slapende bestuurders
met FAW-trokke aangevang
het, maar nie een kon nog daarin slaag
om die onderstel in die proses te buig
nie.
So hard en taai as wat die FAW is om
met ’n vrag te draf, so sagkens vertroetel
hy die bestuurder. Hy het ’n doeltreffende
lugversorger, radio, gerieflike
lugkussingsitplekke, ’n baie gemaklike
bestuurdersposisie en ’n slaapbed met
smaakvolle gordyntjies – en hy bestuur
soos ’n droom, sê Adri.
Of jy nou oor kort, lang of la-a-ang
afstande wil vervoer, met die FAW is
jy seker dat jy jou vrag altyd veilig,
vinnig, gerieflik en ekonomies by sy
bestemming sal aanbring. Sy lang
asafstand van 6,6 meter verseker dat
vee ’n gerieflike rit geniet en dat jy
ook die dravermoë van die vooras
benut, sy ruim bak van 7,9 meter
verseker dat jy met gemak 12 tot 15
beeste kan laai (en net soveel op die
sleepwa), en sy gewillige enjin van
179 kW en agtspoed-ratkas verseker
dat die opdraande vir jou net so min
uitdagings inhou as die afdraande.
Meganisasie
Die FAW16.240 FL-trok is nie net ekonomies, betroubaar, taai, stewig, sterk, vinnig, gerieflik, rotsvas gerugsteun
en boervriendelik nie; hy is nog deksels mooi ook, sê Koot, Breggie en Adri Jonker van Meintjiesrus en Stokstert
Vervoer.
081
539 5661
Die FAW het alles wat jy nodig het,
maar dit is ’n reguit trok sonder enige
fieterjasietjies of ketoetertjies wat jou
onnodig in die steek kan laat. Maar net
om dubbel seker te maak dat die FAWeienaar
altyd die gemoedsrus van ’n
soliede rugsteundiens kan hê, is daar ’n
uitgebreide handelaarsnetwerk en
dienssentrums met voldoende
onderdele regoor die land.
Daar is ook ’n 24 uur-nooddiensnommer
wat onderdele en diens onmiddellik
beskikbaar stel net waar jy dit nodig
het.
Met hierdie gehalte voertuie en diens
is dit geen wonder dat FAW regoor die
wêreld aanskoulik groei nie. Internasionaal
vervaardig FAW 2,6-miljoen
voertuie per jaar. Afgesien van die
monteeraanleg by Spartan, gaan FAW
nou nog een in die Oos-Kaap in bedryf
stel om 5 000 voertuie per jaar aan
Afrika te kan lewer.
Na 18 jaar in die land weet boere en
vervoerkontrakteurs nou dat hulle deeglik
op FAW kan staatmaak en die
ondervinding laat al hoe meer mense
met Koot Jonker saamstem: “Die
volgende trok wat ek koop, gaan beslis
weer ’n FAW wees.”
Wil jy ook boer en vervoer sonder
sukkel? Praat met FAW se mense by
011-392-1530 of besoek
www.faw.co.za. Vir diens en
onderdele kan jy 011-394-1111
skakel.
ProAgri 141 – November 2011 5

Jannie en Jan Erasmus by die MacDon FD70 Flexdraper-stropertafel wat
hulle beskryf as die beste ding wat hulle ooit gekoop het. Kyk net die tafel
se vernuftige eie wiele vir padvervoer.
k sal nooit weer met iets anders
“Estroop nie.” So sê Jan Erasmus van
Jan Erasmus Boerdery naby Koppies in
die Vrystaat, van die voortreflike
MacDon FD70 Flexdraper-stropertafel
wat hy by Vitamech aangeskaf het om
nuwe hoogtes van produktiwiteit, doeltreffendheid,
graanherwinning, betroubaarheid
en werkgerief te bereik.
Jan en sy twee seuns, Jan-Louis en
Jannie, sorg vir die saaiboerdery, hoofsaaklik
sorghum en soja, en ma Gloria
sit hand by met die skaap- en beesboerdery.
Maar sedert die manne die
FD70 vir die eerste keer aan hulle Case
8120-stroper gekoppel het, is daar nie
meer ’n pit vir die skape op die land oor
nadat gestroop is nie.
Jan het van die MacDon-stropertafel
gelees en besef dat hy homself binne
twee seisoene kan betaal met die 5 tot
10 persent besparing wat hy in die boer
se sak sit.
Ons almal weet dat ’n gewone
stropertafel afgesnyde materiaal hardhandig
met twee awegaarwurms na die
stroper se bek toe boelie. In die proses
word die materiaal geknoop en gewring
en mishandel en jy sien net pitte spat,
sodat ’n aansienlike deel van jou graan
op die land agterbly.
Dis nie hoe die MacDon werk nie. Hy
sny die plante netjies af, so kort as wat
jy wil, sodat hulle omkantel en op die
vervoerbande gaan lê, wat hulle
sagkens en galant, maar in onverbiddelik
netjiese gelid, almal kop eerste, na
die stroper se bek begelei. Nie ’n pit
gaan verlore nie.
Die stroper word gelykmatig gevoer
sodat hy nooit wurg en met rukke en
stote hoef te werk nie. Dit is baie goed
6 ProAgri 141 – November 2011
vir die doeltreffendheid van die dorsproses
en vir die stroper se lewensduur.
Dit beteken ook dat jy heelwat vinniger
kan stroop en ’n wyer tafel kan gebruik
om hope diesel te bespaar.
Die uiteinde van die saak is dat jy
heelwat vinniger, heelwat vollediger en
heelwat lekkerder stroop – en aan die
einde van die seisoen heelwat meer
geld in jou sak steek. Dit is ’n reuse
verbetering op die ou wurmvoertafels,
sê Jan.
Die FD70 kom saam met ’n koppelstuk
om aan enige stroper te pas. Die
tafel beweeg onafhanklik van die
stroper om die grondglooiinge te volg.
Selfs wanneer die stroper in ’n gat trap,
hou die FD70 nog ewe luiters kop bo
water.
Meganisasie
Vitamech MacDon FD70 Flexdraper-stropertafel: Boonop is hy in drie seksies verdeel,
Wen meer graan, spaar meer tyd,
maak meer wins!
wat onafhanklik kan beweeg om grondkontoere
getrou te volg. As jy nou jou
outomatiese tafelhoogtebeheer en
outo-stuur aanskakel, hoef die operateur
nie die heeltyd die hoogte te verstel
en te stuur nie. Dit maak sy
werklas ook heelwat ligter, sodat hy
lang ure sonder uitputting kan werk.
Die Erasmusse stroop lag-lag so 70
hektaar per dag met hulle MacDon en
Case.
Selfs om die FD70 te vervoer, is pure
plesier. Jy het nie ’n stropertafelkarretjie
nodig nie – hy het sy eie
uitswaaiwiele en jy sleep hom met ’n
trekker of met die stroper self. Binne
tien minute nadat jy die land bereik
het, is jy volstoom aan die stroop.
’n Kenmerk waarvan Jan baie hou, is
dat die FD70 sy eie hidrouliese olie in
sy raam saamdra. Dit beteken dat hy
net vir sekere funksies van die stroper
se hidroliese olie afhanklik is.
Moenie skrik vir die prys nie, sê Jan.
Die MacDon FD70 betaal homself met
sy volledige graanherwinning en flink
afhandeling van die stroopproses binne
twee seisoene.
Die FD70 is ’n toonbeeld van
meesterlike vakmanskap en die diens
wat Vitamech se bekwame mense oral
in die land lewer, is ’n bate vir die boer,
sê Jan. Hy beveel dié stropertafel vir
enige boer aan.
Die MacDon FD70 is in 9,1 meter,
10,7 meter en 13,7 meter
beskikbaar.
Vir meer inligting, ook oor Vitamech
se wye reeks ander staatmakerwerktuie,
praat met Jurie Swart by
083-375-8840 of Louis van der
Merwe by 072-626-8409 asook
Shaun Fourie by 021-907-8000,
082-803-1014 of e-pos
shaun@vitamech.co.za.
Besoek ook www.vitamech.co.za.
Die MacDon FD70 Flexdraper-stropertafel stoot jou graanherwinning
drasties op en voer jou stroper gelykmatiger en netjieser om jou opbrengs
te verhoog, jou strooptyd te verminder en jou stroper se lewe te verleng.
www.proagri.co.za

Onkruid- en plaagbeheerwerktuie:
So werk ’n kousbalkspuit
www.proagri.co.za
Meganisasie
’n Degania-kousbalkspuit in aksie. JP le Roux, opsteller van die nuttige Meganisasiegids, vertel van die
Lugondersteunde balkspuite/
Kousbalkspuite
Die lugondersteunde balkspuite of
kortweg genoem kousbalkspuite het in
die negentigjare in Suid-Afrika begin
kop uitsteek, alhoewel die beginsel
reeds vroeër in die buiteland bekend
gestel is.
Die werkbeginsel
Die trekker dryf ’n waaier aan en die
lugstroom word in ‘n versterkte PVCkous
geblaas. Hierdie lug word dan deur
’n reeks gate aan die onderkant van die
kous uitgeblaas. Die lugspoed by die
uitlate is ongeveer 50 meter per
sekonde.
Die hoeveelheid lug en die lugspoed
is dieselfde by elke uitlaat dwarsoor die
lengte van die kous. Die spuitbalk is
onder die kous gemonteer en die spuitstukke
is 250 mm van mekaar gemonteer
teen ’n hoek van 30° na die
vertikale windstroom. Die lugstroom
vervoer die spuitdruppels na die plant
of grond. Lugdwarreling verseker dat
die spuitstof ook doeltreffend aan die
onderkant van blare beland.
Die uitstaande kenmerk: In plaas
van hoë volumes water (250 liter/ha en
meer) en groot druppels soos by konvensionele
balkspuite, gebruik die spuit
laer volumes water (30 tot 75 liter/ha)
en kleiner druppels wat deur ’n sterk
vertikale lugstroom grondwaarts gevoer
word.
Van die boere wat die spuite
aangeskaf het, is tevrede dat die spuite
doeltreffend werk vir onkruiddoder- en
plaagbeheerbespuiting. Die volgende
voordelige eienskappe van die spuit en
die spuitbeginsel het hulle veral
beïndruk:
moets en moenies van spuittoerusting. Hierdie artikel, die derde van vier
in die reeks, vertel meer oor lugondersteunde balkspuite of kousbalkspuite.
Die laaste artikel volgende maand sal vertel hoe om ’n spuit te
kalibreer.
Laer volumes water
Teen 50 tot 75 liter water per hektaar
wat algemeen by die kousbalkspuite
gebruik word, word die knelpunt van
die aanry van skoon water na die lande
dadelik verlig.
Indien ’n vergelyking tussen die
waterbehoefte van ’n kousbalkspuit en
’n konvensionele spuit vir 500 hektaar
gemaak word, is die resultaat soos
volg:
Kousbalkspuit (75 liter/ha) –
37 500 liter vir 500 hektaar.
Konvensionele spuit (250 liter/ha) –
125 000 liter vir 500 hektaar.
Die besparing in die hoeveelheid water
wat by die lande verskaf moet word is
voor-die-hand-liggend, veral waar
water oor lang afstande na lande
aangery moet word.
Vermindering van wegdryf
Wanneer daar in winderige toestande
gespuit word, verseker die afwaartse
windstroom dat minder spuitstof as
gevolg van die heersende wind sal
wegdryf. ’n Groter spuitdoeltreffendheid
is dan moontlik.
Hidroulies beheerde balk
Die spuit beskik oor ’n goed ontwerpte,
hidroulies beheerde spuitbalk wat die
hantering van die spuit vergemaklik.
Ten slotte
’n Goeie spuit is onmisbaar vir ’n
suksesvolle gewasboerdery. Waar boere
al hoe meer na geenbewerking neig, is
’n goeie spuit deurslaggewend vir die
suksesvolle toepassing van die metode.
Volgende keer praat ons oor die
kalibrasie van spuite.
Hierdie kousbalkspuit word deur Rovic Leers in Suid-Afrika beskikbaar
gestel. Skakel gerus vir Marius Ras by 082-453-4808 met enige navrae oor
die spuit.
ProAgri 141 – November 2011
7

10 ProAgri 141 – November 2011
Hulpbronbestuur
Gesonde boerdery vereis gesonde grond (2)
Om lief te hê, is om te koester!
deur Chris Wagner
at is lekkerder as om gesonde
Wgrond deur jou hande te laat gly en
reeds in jou geestesoog die malse nuwe
seisoensweiding te sien wat volbek
geniet gaan word.
Wat ons saai, sal ons maai
In die eerste aflewering wat verlede
maand in ProAgri verskyn het, het ons
aangedui dat die grond wat elke boer
besit, meestal gegewe is wat moedergesteente
betref en wat daaruit
ontstaan het, dit wil sê die fisiese verhouding
tussen slik, klei en die groter
partikels. Juis dit het oorspronklik ook
die anorganies-chemiese samestelling
van die bepaalde grondtipe bepaal.
Die ander belangrike eienskappe van
elke boer se grond, naamlik die organiese,
die organo-chemiese en die
grondstruktuur, is hoofsaaklik die resultaat,
goed of sleg, van sy en sy voorgeslagte
se omgang met die grond in hulle
boerderypraktyk.
Laasgenoemde onderstreep die
belangrikheid van ’n bewuste, verantwoordelike
en liefdevolle verhouding
van die boer met sy grond (simbiose)
om oor die lang termyn volhoubare
boerdery te verseker. As ons eers besef
hoe belangrik ons grond vir ons
voortbestaan is, sal ons onmiddellik wil
weet hoe ons die vrugbaarheid daarvan
kan opbou. Groot dele van die wêreld
toon duidelik die katastrofiese gevolge
vir die aardbodem waar persoonlike
verantwoordelikheid nie deel van die
kultuur is nie.
Werk liggies met jou kosbaarste
besitting
Die lewende bolaag van ons grond se
gesondheid word bepaal deur wat ons
aan die grond en daarop doen.
Die behoud van organiese materiaal
en humus is wat dit gesond sal hou.
Organiese materiaal beland in die
natuurlike gang van sake in die grond
deur onbenutte gras en plantreste,
grondorganismes en diere-oorblyfsels,
wat gesamentlik die komposteerbare
element vorm. As voedingsbron vir al
die fauna en flora van die grond, word
dit binne-in die grond tot eenvoudiger
bestanddele afgebreek wat onderling
verbind om humus te vorm.
In omstandighede van optimale
veldbestuur kan tot drie ton en selfs tot
vyf ton organiese materiaal per jaar per
hektaar aan die grond beskikbaar gestel
word, waarvan ongeveer 60 persent as
organiese koolstof (C) vir plantgroei
beskikbaar raak.
Benewens die koolstof, bestaan organiese
materiaal hoofsaaklik uit water-
stof, suurstof, fosfor en
swael en ander, kleiner
hoeveelhede van sogenaamde
spoorelemente;
almal boustene vir die
volgende geslag plante – as
daar voldoende daarvan vir
’n volgende geslag is.
In optimale gemiddelde
omstandighede vorm organiese
materiaal egter maar
’n klein deeltjie van grond;
selde meer as een persent.
Dis die klein dingetjies
wat tel
Hoewel organiese materiaal
slegs ’n klein gedeelte van
die groeibodem uitmaak, het
dit ’n allerbelangrike invloed
op die produksievermoë van
grond; veral omdat dit vol
lewe is en daarom lewe kan
onderhou.
Die balans van die vaste
elemente van grond bestaan
uit klip, sand, slik en klei.
Die uitdaging is dus om die
organiese koolstofinhoud en
gepaardgaande grondmikrobe-aktiwiteit
van die
grond, dit wil sê die gesondheid
van die grond, so hoog
moontlik te kry.
Watter oorwegings kan
hoegenaamd bestaan om
dit anders te wil hê?
Gesonde, humusryke grond
verryk en verdonker die
boonste 100 mm tot 200
mm van die groeibodem
waarneembaar in sigbare
krummels en is nie net ’n
plesier om in die hand te
neem nie, maar ook die
welkome vrug op goeie
bestuur.
Die voorgaande beskryf in
hoofsaak wat binne-in die
grond gebeur. Dit word egter
alleen moontlik gemaak
deur die beskutting wat
onverwerkte organiese
materiaal saam met lewende plantbedekking
aan die lewe binne die grond
voorsien en die beskerming wat dit verleen
teen erosie deur die son, wind en
water. Dit hang dus alles af van hoe ons
met die grond boer.
Net soos deur verkeerde grondbewerkingspraktyke,
word hierdie wonderlike
proses en die positiewe resultaat
daarvan noodlottig beïnvloed deur onder
meer brand en oorbeweiding. Hierdie
As die gesonde veldbestuursbeginsels wat in
die artikel beskryf word, só uitstekend werk
op klipperige suurveld, kan dit net nog beter
werk op sagter veld.
praktyke ontneem die grond van die
deurlopende voedingsaanvulling waarsonder
dit doodeenvoudig verarm. En
ons daarmee saam.
Met oordeelkundige beweiding en
sonder brand is die impak van bekke en
hoewe en die graskomponent in
gesonde balans – balans tussen wat die
dier nodig het en wat elke graspol
nodig het om sy fisiologiese siklus te
deurloop. Voedsame organiese materi-
www.proagri.co.za

aal word dus deur die dier verbruik en
die res word gelaat om enersyds met
die plant self as reserwekrag vir die volgende
seisoen se nuwe groei te herintegreer
en andersyds om by afsterwing as
voeding vir die grondlewe te dien.
Voordele van humusryke grond
Fisies verander humus die struktuur van
grond deurdat dit waterindringing sowel
as watervashouvermoë en deurlugting
verseker deur ’n gunstige los en oop
krummelstruktuur.
Dit help ook ’n vrugbare, biologiese
leefwêreld vir grondmikrofauna en -flora
skep waar onder meer swamdrade
fisiese samevoeging bevorder, wat
uiteindelik tot ’n krummelrige grondstruktuur
lei.
Dit stel onder meer koolstof, stikstof,
swael en fosfor beskikbaar as
plantvoedingstowwe, terwyl dit as agent
dien vir verdere verwering deur anioonen
katioonuitruiling, en bevorder goeie
pH-balans (gesonde grondsuurheidsvlakke).
Die behoud van hierdie leefwêreld
van die mikrobe, buite die alledaagse
sig van die mens, is uiteindelik ook ons
behoud.
Die produktiwiteit van die grond en
die plante wat daarop groei, is die resultaat
van ingewikkelde prosesse waarin
organismes, genoem mikrobes, asook
die grondfauna, saam ’n kritieke rol
speel. Die mikrobes bestaan hoofsaaklik
uit bakterieë, swamme, alge en protosoë,
terwyl die grondfauna onder meer
bestaan uit aalwurms, myte, erdwurms
en miere.
Bewaring vereis goeie bestuur
Hoewel buite sig en beslis nie altyd na
waarde geskat nie, bied die gehalte van
lewe binne die grond die belangrikste
bestuursuitdaging vir enige bewaringsgesinde
grondeienaar. Dit is ook die
sleutel tot gesonde en volhoubare lewe
bo-op die grond.
Grondeienaars moet dus met die
uiterste erns en toewyding verseker dat
hulle hulle grond gesond hou deur reg
te boer.
Voordat enige boer sy veldbestuursplan
maak of enige raad oor bestuur
aanvaar, moet hy dus seker maak dat
die kundige raad wat aangebied word, of
waarvoor hy betaal, die gesondheid van
sy grond as eerste prioriteit stel.
Wederom!
Chris Wagner se gids oor veldbewaring, Waterberg-Bosveld: Prikkelgids vir veldbewaring,
kan teen R45 (posgeld uitgesluit) by 014-736-4592 of by john@pnawarmbad.co.za
bestel word.
Mesh
reservoir
Special on
14 500L
R3 700
Limited stock
available.
JB STAMP
PUMPS & IRRIGATION
Join us for our Summer Sale Splash
1HP Borehole
pump
From R3 599
on 2-3 December at our outlet in Villieria
Swimming pool
pump
From R1 199
Booster
pump
From R1 499
Free
refreshments!
Fountainpumps
From
R85
All prices
include
VAT
Address: 434 Frates Road, Villieria, Pretoria GPS: 25 D 43'10"S 28 D 13'07" E
012-331-2202 jbstamp@netactive.co.za www.jbstamp.co.za
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011 11

ie keuse van ’n opvolger vir die
Dboerdery, soos in die vorige uitgawe
bespreek, beteken nie dat alle uitdagings
nou verby is nie. Familielede moet
steeds as ’n span kan saamwerk.
Wanneer die gedrag of waardestelsel
van ’n spanlid onaanvaarbaar is vir
ander spanlede, vind konflik plaas. Persoonlike
konflik ontstaan wanneer spanlede
doodeenvoudig net nie van mekaar
hou nie en is dikwels die gevolg van
persoonlikheidsverskille en -botsings.
Taakgegronde konflik, weer, ontstaan
wannneer spanlede verskil ten opsigte
van die span se probleme of planne.
Konflik kan ook ontstaan wanneer spanlede
verskil oor reëls en prosedures en
hoe om doeltreffend saam te werk.
Konflik kan ook soms veroorsaak
word omdat meer as een geslag in die
boerdery werk. Soms verskil die jonger
geslag se manier van dinge doen
drasties van hoe die ouer geslag dit
tradisioneel doen.
Konflik is egter nie net vernietigend
nie, maar kan ook positief opbouend
wees deurdat dit vindingskrag, kritiese
denke en besprekings tussen spanlede
stimuleer.
Te veel konflik, aan die ander kant,
kan lei tot gebrekkige of geen kommunikasie
tussen spanlede en kan nadelig
inwerk op die samehorigheid van die
span. Dit is dus belangrik dat konflik
doeltreffend en opbouend tussen spanlede
hanteer en opgelos word.
Hier volg ’n paar riglyne vir die
hantering van konflik in die familieboerdery:
• Identifiseer die bron van konflik so
gou as moontlik. Indien verskille en
konflik nie so gou moontlik opgelos
word nie, verander dit later in ’n nog
groter probleem. Wees op die uitkyk
vir vyandigheid of jaloesie tussen
familielede en hanteer dit so gou as
moontlik.
• Kommunikeer vroegtydig en gereeld.
Oop en doeltreffende kommunikasie
verhoed onverwagse verrassings en
gee spanlede die kans om hulle siening
van ’n probleem te verduidelik.
Die familie behoort ook vooraf te
bepaal hoe konflik hanteer gaan word
en deur wie.
• Moenie lede dwing om by die familieboerdery
betrokke te raak nie. Om by
Ons boer saam (5)
Hulpbronbestuur
Doetreffende konflikbestuur in
familieboerderye
deur prof Elmarie Venter, NMMU
Die Barnard-familie van Vlakplaas Boerdery naby Hoopstad is aangewys as
Graan SA se Graanprodusent van die Jaar 2011. Volgens die beoordelaars
van die kompetisie funksioneer mnr Koos Barnard en sy seuns, Kobus,
Janes en Abraham soos ʼn goed ge-oliede masjien en werk hulle in perfekte
harmonie saam.
die familieboerdery te werk moet gestel
word as ’n keuse en nie ’n plig
nie. Dikwels is dit ook raadsaam dat
familielede eers iewers anders gaan
werk en dan eers op ’n latere stadium
by die familieboerdery aansluit. So
word nuwe en vars idees en denke na
die boerdery gebring.
• Moenie werk huis toe neem nie en
omgekeerd. Dit is raadsaam om
tussen werk- en familiebesprekings te
onderskei en hulle apart te hou.
Moenie familiebyeenkomste by die
werk hou nie en moenie werksbyeenkomste
by die huis hou nie.
• Hou familielede verantwoordelik vir
take en foute wat gemaak word. Dit
gebeur soms dat familielede makliker
vergewe word vir foute in ’n familieonderneming
juis vanweë die feit dat
hulle familie is. Streng riglyne moet
egter neergelê word vir alle take en
die betrokke familielid moet vir die
uitvoering en resultate daarvan verantwoordelik
gehou word.
• Hanteer familie- en nie-familielede
dieselfde en op gelyke voet. Indien
familielede voorkeurbehandeling
ontvang, verloor nie-familielede hulle
motivering om te help met die groei
van die saak.
• Raadpleeg deskundiges buite die
familieboerdery. Deskundiges is
dikwels beter toegerus om te help
met ingewikkelde familie- en sakeuitdagings.
Hierdie deskundiges is
meer objektief as familielede oor sake
wat die familieboerdery en die familie
raak.
• Baklei regverdig. Konsentreer op die
probleem en moenie familielede
persoonlik aanval nie. Streef na harmonie
in die familie. ’n Gesonde familieboerdery
word gekenmerk deur
familielede wat die vermoë het om
aan mekaar wedersydse respek,
vertroue en ondersteuning te bied.
• Ten laaste is dit belangrik om die
familieboerdery soos ’n sake-onderneming
te bestuur. Daarom is bestuurstrukture
soos ’n sake- en strategiese
plan, familiegrondwet en familieforums
belangrik, want dit is hier
waar die familie gereelde samekomste
kan hê om aangeleenthede rakende
die familie, die boerdery en eienaarskap
te kan bespreek. Hierdie
strukture en forums help ook om die
emosies uit die saak te hou.
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
13

y doen nie vir 50 jaar lank sake met
“J’n maatskappy as jy nie tevrede is
met die diens en produkte wat jy kry
nie,” sê Chris Troskie van die Oos-Kaap.
Sedert hy in die vroeë sestigerjare leer
vlieg het, maak hy van National Airways
Corporation se dienste gebruik. Hy sê hy
het al 26 vliegtuie deur NAC gekoop en
dit bly elke keer vir hom ’n aangename
ervaring.
Chris was in sy loopbaan betrokke by
veevoerfabrieke, ’n eie boerdery en
verskeie konstruksieprojekte en hy sê die
tyd wat bespaar word, maak vlieg die
moeite werd. “Waar dit my twee dae sou
vat om op ’n plek te kom en my insette
te lewer, kan ek dit nou in ’n oggend se
tyd afhandel.”
Hy meen enige boer wat ekstensiewe
landboubelange het kan met groot vrug
’n helikopter deel maak van sy bestuursprogram.
Hy praat met lof van NAC en hulle
ervare verkoopsman, Deneys Potgieter:
“Deur die jare het ons al goeie vriende
geword.”
Deneys is trots op die reputasie wat
NAC oor die dekades opgebou het. Hy sê
hulle maak nie net seker dat hulle produkte
en dienslewering van goeie gehalte
is nie, maar loop ook die ekstra myl met
betrekking tot aflewering en die herstel
van foute.
Hy sê: “Ons hardloop nie weg van ons
verantwoordelikhede nie.”
Kopers kan maar weet dat NAC se
span tegnici met ’n fynkam
deur die vliegtuig gaan om
seker te maak dit is veilig en
goed versorg.
NAC verkoop nuwe en
gebruikte vastevlerkvliegtuie
van klein tweesitplek-opleidingsvliegtuie
tot luukse
stralers, asook nuwe en
gebruikte helikopters. Op NAC
se webwerf, www.nac.co.za,
is daar ’n volledige lys van
produkte wat beskikbaar is,
met foto’s en al die nodige
besonderhede.
Deneys sê hulle beveel
vliegtuie en helikopters aan
wat ’n bewese rekord het en
van ’n betroubare verskaffer
kom. Die meeste vliegtuie word van
NAC laat boere uitstyg
Amerika af ingevoer. Kleiner vliegtuie
word in kratte per see of per lug ingebring
en dan in NAC se werkswinkels
aanmekaar gesit en getoets. Die groter
vliegtuie kom natuurlik “op eie stoom”
oor die oseaan.
Deneys is ook self ’n vlieënier en
voornemende kopers kan gerus na hom
luister as hy raad gee oor watter soort
vliegtuig vir watter doel geskik is en wat
die totale werklike koste sal wees. Dit is
nie al waaroor hy raad gee nie; sy eerste
stukkie advies is sommer baie prakties:
“As jy wil leer vlieg en jou eie vliegtuig
koop, gaan net eers vir jou mediese
ondersoek, voor jy later lang trane huil!”
Anton Fourie is ’n saaiboer van
Kommandodrif. Hy het nou al sy sesde
vliegtuig deur NAC gekoop en is baie
tevrede met die diens wat hy ontvang.
Hy gebruik sy vliegtuig nie net in die
bestuur van sy boerdery nie, maar ook
om nuwe markte verder noord in Afrika
te ontgin en voeg by: “Dit is regtig
lekker om met die vliegtuig na jou
As jy wil uitstyg bo die res,
skakel Deneys Potgieter by
011-267-5542 of 082-891-4354
of snuffel vir jou vliegtuig by
www.nac.co.za.
Hulpbronbestuur
vakansiebestemming te reis.”
Dit is ook iets waarvan Chris Troskie
baie hou, want “dit maak jou vry om te
kom en gaan soos jy wil.” Benewens al
die sakevoordele lê die grootste
aantrekkingskrag vir hom egter in die
vlieëry self. “Ek leef vir vlieg,” sê hy.
Anton Fourie van Kommandodrif
neem sy nuwe Beechcraft Prop Jet
Bonanza in ontvangs by Deneys
Potgieter van NAC.
Vliegtuigkopers kan werklik “rooitapytbehandeling” by NAC verwag.
ProAgri 141 – November 2011
www.proagri.co.za 15

agrilag
Regtig gehoor!
deur Dom Boer
“Jorsie is so ’n treurige boer; die enigste ding wat hy
sonder hulp kon kweek, was ’n snor.”
Vrou na die opera aan haar man: “Daardie sopraan het
darem ’n groot repertoire.”
Haar man: “Ja, en daardie stywe rok kon dit kwalik binne
hou.”
“’n Mondelinge kontrak is nie die papier werd waarop dit
geskyf is nie.”
“Ek glo al in reïnkarnasie vandat ek ’n klein paddatjie
was.”
Jorsie: “’n Enkelkaartjie na Gevaar asseblief.”
Spoorwegklerk: “Gevaar? Daar is nie so ’n plek nie.”
Jorsie. “Maar daar is. Kyk net hier in die koerant:
Duisende Werkgeleenthede in Gevaar.”
Getroue steun
Die ou oom was sy lewe lank ’n getroue Blou Bul-ondersteuner,
maar op sy sterfbed kondig hy aan dat hy voortaan
vir WP ondersteun.
“Hoe dan so?” vra sy vriende verstom.
“Wel,” prewel hy met sy laaste asem, “ek sien eerder dat
een van hulle doodgaan as een van ons.”
Wrange woordeboek
Liasseerkabinet: ’n Nuttige houer waarin dokumente
alfabeties verlore kan raak.
Vrome onskuld
Sannie: “Op pad werk toe het ’n man my voorgekeer en
my die voering van sy reënjas gewys.”
Annie: “Is jy seker hy wou gehad het jy moet die voering
van sy reënjas sien?”
Sannie: “O ja. Hy het niks anders aangehad nie.”
Nare waarheid
Jorsie: “Ek weet nie of ek ’n digter of ’n sanger moet word
nie.”
Sorsie: “Definitief ’n digter.”
Jorsie: “Het jy al van my gedigte gelees?”
Sorsie: “Nee, maar ek het jou al gehoor sing.”
Is dit waar dat die polisieman uit die Eenheid vir Ernstige
Ekonomiese Misdrywe geskop is omdat hy gelag het?
Bekwaam
Redakteur: “Het jy toe daardie boerderystorie verkort
soos ek gesê het?”
Joernalis: “Ja. Tot die koeie gee nou kondensmelk.”
Flinkdink
“My familieregister kan teruggevoer word tot by Van
Riebeeck,” spog Heinie by ’n partytjie. “En hoe oud is jou
familie?” vra hy neerhalend terwyl hy na Hennie kyk.
Hennie glimlag ewe vriendelik terwyl hy antwoord: “Nee,
ek kan regtig nie sê nie. Al ons familierekords is mos in
die Sondvloed vernietig.”
Die een wat die beste Agrilagbydrae stuur, wen ’n
musiekpiering van Thys die Bosveldklong. Stuur jou
bydrae aan domboer01@mweb.co.za en help om die
landbougemeenskap vrolik te hou.
Werfnuus www.proagri.co.za
ProAgri spog met ’n pragtige vars webwerf
propvol nuus en foto’s. Besoek gerus ons
werf of volg die skakels om spesifieke
artikels en berigte te lees:
Agri SA: Grondbesetting sal nie
geduld word nie 2011-10-21
“Opruiende uitsprake gerig op die
onwettige besetting van grond neem
toe en dit blyk dat die ANC-leierskap
’n wag-en-sien benadering inneem”
het mnr Johannes Möller, president
van Agri SA gesê. http://bit.ly/qxHzR9
Kanadese boer steeds op hongerstaking
Die melkboer wat daaraan skuldig
bevind is dat hy ongepasteuriseerde
melk van sy plaas af in die Kanadese
Ontario-provinsie verkoop het is nou
reeds drie weke op ’n hongerstaking.
http://bit.ly/oPmNHL
Malema se aansoek na Konstitusionele
hof word teengestaan
AfriForum gaan die ANC Jeugliga
president, Julius Malema se Konstitusionele
Hof appèl teen sy skuldigbevinding
aan haatspraak teenstaan.
http://bit.ly/qT2L35
Tribunaal sê aikona aan Pannar en
Pioneer Hi-Bred
Die Mededingingstribunaal het die
samesmelting van die twee multinasionale
saadmaatskappy Pioneer
Hi-Bred, ’n filiaal van DuPont en Suid-
Afrika se grootste saadmaatskappy,
Pannar Saad, verbied.
http://bit.ly/nc6SAk
Sensus en opname van boere is
nie dieselfde ding nie
Met Sensus 2011 wat in Oktober
plaasvind heers daar nou verwarring
onder boere omdat ’n ander tipe
opname terselfdertyd geloods is.
http://bit.ly/qqBILn
Nuwe verbod op volstruisvleis
uitvoere
Volstruisvleis-uitvoere na die Europese
Unie (EU) is weer opgeskort. Hierdie
verbod kom pas na die uitvoere hervat
is vir die hele Suid-Afrika buiten
Oudtshoorn. http://bit.ly/pSkJ1M
Voedselpryse vorentoe meer
wisselvallig sê VN
Voedselpryse sal waarskynlik in die
komende jaar meer wisselvallig word
wat die kanse sal verhoog dat armes
in lande wat van voedsel-invoere
afhanklik is gaan honger ly, het die
Verenigde Nasies in ’n verslag bekend
gemaak. http://bit.ly/ncljkb
Suksesvolle kleinveesuiwelforum
gehou
Die Suider-Afrikaanse Bok- en Skaapmelkverwerkers-organisasie
het ’n
suksesvolle kleinveesuiwelinligtingsforum
vir die telers van melkbokke en
–skape gehou. http://bit.ly/ritMBa
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
17

Agrikyk
Meatmaster
Sheep: Breed
establishment in
South Africa
& Lees
Deur: Freddie Peters
Uitgewer: Kejafa
ISBN: 978-0-9869983-1-7
ie spoggerige koffietafelboek
Door die ontwikkeling van die
Meatmaster-ras is pas deur Kejafa Knowledge Works
uitgegee. Dit is ’n getuigskrif van die harde werk en geesdrif
van die pioniers van die Meatmaster-ras.
Freddie Peters het self ’n bepalende rol in die vestiging van
die ras gespeel. Hy het op sy plaas aan die voet van die
Suikerbosrand in die Vereeniging-distrik begin eksperimenteer
met Damara-ramme op Ile de France-ooie. Die doel was om
’n skaapras te ontwikkel wat ewe tuis in die bosse as op die
rante sou wees en wat ook vlugvoetig genoeg is om nie in die
potslagter-veediewe se arms in te loop nie. Aanvanklik het hy
die kruising Bosranders genoem.
Dit het aan die lig gekom dat ander telers ook besig is om
met Damara’s te eksperimenteer op Dorpers, Van Rooy’s en
Vleismerino’s.
In 2005 is die Meatmaster Telersgenootskap amptelik
gestig en kort daarna is met DNS-toetsing bewys dat die
Meatmaster ’n afsonderlike ras is.
In die boek is die geskiedenis van die Genootskap en die
ontwikkeling van die ras noukeurig gedokumenteer en word
daar ook gekyk na moontlike toekomstige ontwikkelings met
betrekking tot kruisteling.
Daar is ’n deeglike fenotipiese beskrywing en die rasstandaarde
word duidelik uiteengesit.
Prof Michiel Scholtz, spesialisnavorser van die LNR, sê in sy
oorsig oor die boek dat enige vleisskaapteler die publikasie op
sy rak behoort te hê. Dr Gretha Snyman van die Grootfontein
Landbou-ontwikkelingsinstituut sê die boek het ook goeie
waarde vir wetenskaplike navorsing, veral vanweë die uitgebreide
verwysingslys.
Meatmaster Sheep kan by Kejafa bestel word teen R350
(posgeld ingesluit in SA). Stuur ’n e-pos na
kejafa@mweb.co.za of skakel 011-025-4388.
Een gelukkige ProAgri-leser kan ’n eksemplaar van die
boek wen deur ons bakkiesblad (Facebook) te besoek en ons
te “laaik”. Die wenners van verlede maand se boeke is
Breggie Jonker met haar puik idee vir ’n stoeppilaar in
Boerseplan in Oppiestoep en Heila Purchase wat met haar
veiligheidswenke ’n eksemplaar van Treurgrond losgeslaan
het.
18
Wen!!
Meatmaster Sheep, breed
establishment in South Africa
Al wat jy hoef te doen:
Kry ProAgri op Facebook en “Laaik” ons of lewer
kommentaar.
Prystrekking vind op 15 November plaas en die
wenner sal per Bakkiesblad laat weet word.
ProAgri 141 – November 2011 www.proagri.co.za

Greenfields Agricultural Holdings:
Landboutoerusting van die hoogste gehalte
f jou boerdery reusagtig groot of
Opiepklein is, Greenfields Agricultural
Holdings het vir jou nommerpas
werktuie en trekkers teen sakpas
pryse.
Greenfields is die invoerder van die
gewilde Foton-trekkerreeks vanaf
Sjina; die land wat van ’n vervaardiger
van substandaard produkte ontwikkel
het tot ’n trotse vervaardiger van
toerusting wat nie net aan internasionale
gehalte-standaarde voldoen nie,
maar dit dikwels oortref.
Dis geen wonder dat die gerespekteerde,
tegnologies gevorderde reeks
Apple-produkte, insluitend die iPod, die
iPhone en die iPad, nou in Sjina
vervaardig word nie.
Hierdie top gehaltestandaarde word
al hoe kenmerkender van Sjinese
produkte en is baie duidelik in die
Foton-trekkerreeks. Van die klein,
maar taai en verbasend veelsydige
FT254-trekker, met sy ratsheid en hope
wringkrag, tot die groter FT824, rus die
klem op betroubaarheid en doeltreffendheid
teen bekostigbare pryse, wat
veel meer waarde vir geld bied.
Staantyd is ’n baie lelike woord, wat
Greenfields so ver as moontlik uitskakel
met ’n netwerk van bekwame
handelaars en agente wat flinke
rugsteundiens aan boere lewer. ’n
Gevorderde onderdele-afdeling met ’n
berg toepaslike onderdele vorm deel
van hierdie diens.
’n Perfekte werktuig vir die mossiemaar-man
FT254 is die Foton B70baler,
wat net die antwoord vir die
kleiner boer met beperkte arbeid is.
Een werker kan die B70 se klein, ronde
bale optel en stapel. Dis maklik om
met die B70 te werk en hy maak in ’n
japtrap goed saamgepersde, soliede en
ekonomiese bale. Die B90 maak effens
groter bale.
Greenfields bied ’n volledige reeks
landbouwerktuie, insluitende die 5
kubieke meter SiloKing-voermenger,
die JCB-sleestuurlaaigraaf, bossiekappers
en viertolharke, wat almal vir die
kleiner boer nuttig is vir kuilvoer- en
hooimaak.
Greenfields is ook die trotse verskaffer
van die JCB Workmax-reeks, die
nutsterreinvoertuig wat ’n reusagtige
vrag in verhouding tot sy grootte kan
dra. Die Workmax-nutsterreinvoertuig
(UTV) staan sy man deeglik in die
mark vir nutsterrein- en alleterreinvoerttuie
(ATV), waar talle boere na die
nutsterreinvoertuig oorskakel. Dis ’n
baie logiese besluit, want waar jy
wydsbeen oor ’n ATV sit en ’n sleepwa
moet aanhaak as jy ’n vrag wil vervoer,
bied die UTV soos Workmax ’n gerief-
Greenfields se klein, maar kragtige, Foton FT254-trekker met die Foton
B70-baler wat netjiese, klein, kompakte, hanteerbare bale maak.
like dwarssitplek vir twee en ’n nuttige
laaibak – en jy kan nog steeds ’n
sleepwa aanhaak vir ’n dubbele
vrag.
Vir meer inligting oor Greenfields se
voortreflike werktuie en diens, skakel
033-263-1305 of besoek
www.greenagri.co.za
Van die kleinste tot die grootste – Greenfields se SiloKing is ernstige boere
se eerste keuse.
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
19
Veeboerdery

Vermillian Verf se nanotegnologie:
Klein deeltjies verseker groot sukses
B eskerming van boere se bates is die
eerste en belangrikste rol van verf,
glo Vermillian Verf se slimkoppe, en
daarom gebruik hulle die mees
gevorderde tegnologie om vir die boer
die beste oplossings te bied.
’n Goedgeverfde dak lyk nie net mooi
nie; as dit met Vermillian se waterdigting
geverf is, is die dak ook perfek dig,
dit hou langer en dit beskerm die diere
of produkte of masjiene of mense onder
die dak doeltreffend.
Die geheim lê in Vermillian se
nanotegnologie. Dit beteken dat die
molekules van die waterdigting veel
kleiner is as dié van water, sodat selfs
water wat langdurig daarop lê dit glad
nie kan binnedring nie.
Boonop dring die nanodeeltjies tot
tussen die molekules van die sink,
beton of hout in sodat Vermillian se
waterdigting werklik met die oppervlak
saamsmelt en nie bloot daarop plak om
anderdag weer los te trek soos gewone
waterdigtingsmiddels nie. Dit is
rekbaarder en skeurtraer as gewone
waterdigtingsmiddels sodat dit uitsetting
en inkrimping as gevolg van
temperatuurwisselings baie beter kan
weerstaan.
Maar waterdigting is nie net vir
dakke nie – Vermillian bied ook die perfekte
oplossing vir krippe, damme en
Selfs die staalstawe by Hunter’s Rise-varkboerdery
se misput toon geen teken van roes
nadat dit met Vermillian Verf se Verust behandel
is nie.
20
Vermillian se Distemper Neutraliser is nie net perfek vir dakke, damme,
krippe en tenks nie, maar ook om mure en vloere in dierebehuising so doeltreffend
te verseël dat geen kiem of reuk ‘n wegkruipplek daarin kry nie.
Trots neem ons Vermillian Verf na die boere!
tenks. ’n Dun lagie maak tot
skadunet heeltemal waterdig.
Hunter’s Rise-varkboerdery
van Viljoenskroon gebruik
Vermillian se Distemper
Neutraliser om die vloere en
mure van hulle varkhokke te
verseël sodat geen kiem,
bakterie of selfs reuk
skuilplek kan kry nie.
Hierdie tegnologie is ook
perfek vir melkerye, hoenderhuise,
stalle, slaghuise en
verwerking- en verpakkingsaanlegte
waar honderd
persent sindelikheid vereis
word – en die afwesigheid
van kieme lei tot ’n teenwoordigheid
van geld in die
boer se bankrekening.
Wanneer jou dak dig is en
die kieme uitgeskop, is al
wat jou diere verder vra,
lekker koel lewensomstandighede.
Ook daarvoor sorg
Vermillian met sy Solar Aircon,
wat die temperatuur
onder ’n dak wat daarmee
behandel is met 6 tot 7
grade Celsius verlaag.
Sommige gebruikers behaal
selfs ’n temperatuurdaling
van 9 grade, maar
enigeen wat in die warm somer met
diere boer, kan jou vertel dat ’n temperatuurdaling
van selfs 2 grade ’n gunstige
uitwerking op diereproduksie het.
Solar Aircon wend maklik aan: net
twee oorkruis lae met ’n kwas of roller
op ’n skoon oppervlakte en siedaar, jou
diere bly lekker koelkop.
Ook vir roes het Vermillian die
perfekte nano-oplossing met Verust.
John Westerink van Hunter’s Rise-varkboerdery
vertel dat die ammoniak wat
die varke uitskei die hokke se
sinkdakke, staalhekke en afskortings
kwaai gevreet het sodat hy naderhand
moedeloos geraak het.
Maar toe kom daar ’n skitteroplossing
uit ’n onverwagte oord: Die boerdery
het ’n groot varkskaal in Pretoria
gekoop en toe hulle die verskaffer vra of
die skaal nie sal roes nie, was sy
antwoord ’n summiere en oortuigde
nee: Dis skaal is met Verust van Vermillian
Verf behandel en roes staan nie ’n
kat se kans nie.
Dit was toe ook so! Daardie skaal
werk steeds op Hunter’s Rise en jy kan
maar kom soek of jy ’n roeskolletjie op
hom sal kry – niks! Vermillian se Verust
het alle roes summier stopgesit, selfs in
die uitdagendste omstandighede by die
boerdery se misput.
Leon van de Berg van Apex Industries,
wat motoronderdele verskaf, stem
ProAgri 141 – November 2011 www.proagri.co.za

saam. Monteringstutte wat met Verust
behandel is, het die motornywerheid se
gevreesde 360 uur soutspuit uitmuntend
weerstaan – sonder ’n teken van oppervlakroes,
roes tussen die staal en Verust
of roesveroorsaakte blase.
Saam met die bestaande produkte
bied Vermillian ook nou ’n oplossing teen
vrotpootjie by beeste wat as gevolg van
nat toestande waarin bakterieë broei, in
byvoorbeeld melkstalle, kan voorkom.
Vermillian se nanotegnologie Rubberizing
kan bo-oor die ander produkte op staal
en beton aangebring word en is ideaal
vir melkboere wat gereeld vloere moet
verf as gevolg van bakterieë wat deur
die verf en sement vreet. Rubberizing
verseël nie net die vloere nie, maar gee
ook vir die beeste beter vastrapplek en
help om klank te demp, veral as dit op
staal aangewend word. Rubberizing is
UV- en suurbestand en die vloere kan
net skoongespuit word.
Vermillian is die verf wat kan dink en
wat jou bates ten beste beskerm – maar
dit is ook die smaakvolle verf wat jou
omgewing laat mooi lyk. Daarby is
Vermillian ’n “groen” maatskappy wat al
meer as 30 jaar lank chemikalieë en pigmente
herwin om beter produkte te bied
en die omgewing te beskerm.
Vermillian maak byvoorbeeld ’n PVAonderlaag
vir rou sement van herwonne
materiaal wat andersins net die omgewing
sou besoedel.
Vermillian bied die totale dakoplossing: Van spesiale dakspykers wat balke
behoorlik vastrek, tot ’n werklik doeltreffende waterdigtingsmiddel en
hitteweerkaatsende verf wat sorg dat jou diere gerieflik bly en beter
produksie lewer, en ’n roesweerder wat werk.
Praat vandag met Vermillian Verf se behulpsame slimkoppe by 012-335-0330,
012-546-3350, 083-697-6798 of 082-491-8272, of besoek enigeeen van
Vermillian se winkels of die webwerf, www.vermillianpaint.com. Vermillian se
mense verstaan die boer.
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011 21
Veeboerdery

Staalmeester sny skoon en droog flink
ieter van der Vyver plant 120 ha
Plusern op sy plaas Diepfontein tussen
Cradock en Tarkastad in die Oos-Kaap.
Die plaas is deel van die Kommandodrifskema.
Pieter se Angora’s en Merino’s
weet wat dit is om lekker te eet, maar
om daardie lusern ten volle te benut,
moet dit ook behoorlik gesny en gebaal
word.
Volgens Pieter moet ’n snyer vinnig
en netjies sny, en die materiaal doeltref-
Pieter van der Vyver is ’n tevrede boer, want sy JF
Stoll-snyerkneuser sorg dat sy lusern skoon gesny en
op die vierde dag gebaal kan word.
Batrake 8-10-12 Wheel Rakes Hydraulic li and independent
rake wheels Reinforced Frames R37 491/R48 452
22
While stocks last
While stocks last
Caddy 8-10-12 Wheel Rakes with kicker wheels Adjustable
working width and hydraulic li R32 227 / R38 100
Head office: 018-431-0300
Worcester Branch: Neels 082-937-4841
Humansdorp Branch: Faan 082-446-9683
E-mail: info@staalmeester.co.za
Website: www.staalmeester.co.za
fend kneus. Daar is daar net een snyerkneuser
wat die werk goed genoeg vir
hom kan doen en dit is ’n JF Stollmasjien
van Staalmeester. Dit is
waarom hy tot verlede jaar nog deurgedruk
het met sy JF-snyers wat al in die
laat sewentigs gemaak is. Hy was baie
bly om die nuwe GMT 3205 L te bekom.
“Ek het gesoek en gekyk na baie
ander soorte, maar nie een kon kers
vashou by myne nie,” vertel hy.
Gelukkig het
Staalmeester toe
begin om teen
November verlede
jaar die nuwe generasie
JF Stoll-snyerkneusers
in te voer.
Pieter het so vier
snye met ’n 2,4 m
model gedoen, maar
kon toe ’n 3,2 m
demonstrasiemodel
bekom wat sy
behoeftes soos ’n
handskoen pas. Hy
sê die beste ding
van die nuwe snyers
is dat die aksie presies
dieselfde gebly
het. ’n Mens karring
nie aan ’n ding wat
perfek is nie.
DIRECT TO THE PUBLIC
JF SB Range Mowers 2 -2,4-2,8m with 6mm
Hardox Reinforced Cuer Bar
NEW STOCK
Teen ’n kragaftakkerspoed van 1 000
opm draai die agt snytolle teen 3 000
opm, wat beteken dat Pieter elke keer ’n
skoon snit kry, selfs op lusern wat gaan
lê het.
Nog ’n groot voordeel is die spesiale
beskerming teen klippe en hindernisse.
Die snyer hang in ’n raam. Sodra die
snyerstaaf ’n klip of ander voorwerp
tref, lig die masjien sy snyende dele
bo-oor die hindernis. Die masjien word
beskerm sonder om enige spoed in te
boet.
Pieter sê: “Ek het al gesien dat ander
masjiene die gesnyde lusern afgooi,
maar my masjien sit dit saggies neer.
Daar is dus genoeg lug tussen die
plante om behoorlike droging mee te
bring.” Saam met die kneusaksie,
beteken dit dat hy klokslag op die
vierde dag na oes kan baal.
Die groot voordeel van die vinnige
drogingsproses is ook dat sy lusern
blaarryk bly. “Ek baal nie stokke nie,” sê
Pieter. Sy bale is gesog en hy sukkel
nooit om hulle van die hand te
sit nie.
Verander jou lusernboerdery in ’n sukses
met Staalmeester se hulp. Skakel
hulle hoofkantoor by 018-431-0300 of
besoek www.staalmeester.co.za vir
meer inligting.
JF R420 Power Rake 4.15m R47 400
JF 2.4m Rubber Roller Condioner on Three Point R116 424
ProAgri 141 – November 2011 www.proagri.co.za

Inheemse kleinveerasse van Suid-Afrika
deur Leon Kruger, veeartsenykundige tegnoloog: LNR-diereverbeteringsinstituut, Irene
Damararam Stert van Damara-ooi Namakwa-Afrikanerram
nheemse kleinvee is oral waar jy in
Idie Suid-Afrikaanse platteland ry, te
sien. Eintlik behoort ons op ons
inheemse kleinvee net so trots te wees
as op die springbok en protea; dit is
voorwaar ’n nasionale bate.
Inheemse vee is nie net Ngunibeeste
en Boerbokke nie. Daar is
verskeie inheemse veesoorte in die
land, waarvan sommiges meer kommersiële
waarde het as ander.
’n Inheemse spesie is ’n spesie wat
natuurlik in ’n gebied voorkom, maar
nie noodwenig uniek aan daardie
gebied is nie.
Kleinveerasse wat as tipies inheems
beskou kan word in Suid-Afrika, sluit
die volgende in:
Skaaprasse
• Pedi
• Zoeloe
• Damara
• Ronderib-Afrikaner
- Blinkhaartipe
- Steekhaartipe
• Namakwa-Afrikaner
• Persie-skape
• Swartkop-Persie
• Rooikop-Persie
• Swartskilder-Persie
• Rooiskilder-Persie
Bokrasse
• Boerbok
• Kalahari rooi
• Savannah
• Veldbokke
Meeste van die rasse het in die vroegste
tye saam met trekkende inheemse
bevolking soos die Khoi, Damara,
Herero, Namakwa en Nguni-volke na
die suidelike gedeelte van die vasteland
getrek. Die Persie-skape het ’n
interessante storie. Oorlewing het dit
dat die ras omstreeks 1868 per seilskip
in die land aangekom het, waar hulle
bestem was om kos vir die skeepsbemanning
te wees. Hulle is vir ander
skape geruil en so het die Persie se
goeie vrugbaarheid en aanpasbaarheid
daartoe gelei dat die ras in die land
gevestig is.
Raseienskappe:
Ronderib-Afrikaner
’n Tipiese vetstertskaap met ’n breë
vetstert wat tot 5 kg kan weeg. Soos
meeste vetsterttipes, kan die skaap in
droë gebiede oorleef omdat dat dit
energie in die vetstert berg. Dit het ’n
wit haarkleed en kan horings hê of
poenskop wees.
Damara
Die ras se vetstert is lank en gepunt na
onder. Die gladde haarkleed kan ’n wye
verskeidenheid kleure hê. Ramme het
stewige horings en die ooie kan kleiner
horinkies hê of poenskop wees.
Namakwa-Afrikaner
Hierdie ras het ’n kinkel in sy lang vetstert.
Die gladde haarkleed is wit met
die kop wat swart of rooi kan wees. Die
ras het horings.
Zoeloe
Die ras het ook ’n lang vetstert. Die
growwe wol en haarkleed kan verskeie
kleure hê, maar swart en donkerbruin
kom die meeste voor. Ramme kan
horings hê of poenskop wees. Kenmerkend
van die ras is die ore wat dikwels
afwesig is of daar is klein oortjies,
maar normale ore kom ook voor.
Pedi
Hierdie ras is van nature poenskop met
’n gladde haarkleed wat verskeie
vervolg op bl 24
Zoeloeram Troppie Zoeloe-ooie
Klein oortjies van Zoeloeram
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011 23
Veeboerdery

Pediram (voor) Pedi-ooi van agter
kleure kan hê. Die oorwegende patroon
is egter ’n wit liggaam met ’n rooi kop.
Die vet stert is lank en gepunt na
onder.
Persie
Die ras is poenskop met gladde
haarkleed, ’n vet homp op die kruis en
’n klein stertjie. Die haarkleed kan wissel
tussen wit met ’n swart kop, wit met
’n rooi kop, rooi gespikkel (skilder) of
swart gespikkel. Die kleur is ook nie
uniek nie en ’n swart spikkel kan
byvoorbeeld ’n wit lam met ’n swart kop
hê.
Boerbok
Hierdie veredelde ras is het sy oorsprong
in inheemse bokrasse van die
Oos-Kaap. Die ras het ’n gladde wit lyf
met ’n rooi kop. Die ore hang.
Kalahari rooi
Die ras lyk baie soos die Boerbok, maar
met ’n algeheel rooibruin, gladde
haarkleed. Die ore hang ook soos die
Boerbok s’n.
Savanna
Die ras het ook sy oorsprong uit die
inheemse bokke en het ’n gladde wit
haarkleed met hangore soos die Boerbok
en Kalahari Rooi. Alhoewel die
haarkleed wit is, is die pigmentasie
donker.
Veldbokke:
Verskeie haarkleedkleure kom voor en
word volgens eko-tipes gegroepeer.
Zoeloetipe met gladde haarkleed van
’n wye verskeidenheid kleure. Die ore
Kalahari rooi
24
hang nie en is gepunt. Klein, skerp,
gepunte horinkies kom voor by ramme
en ooie.
Swazitipe met gepunte ore en stewige
horings. ’n Wye verskeidenheid
haarkleure kom voor.
Appeltipe met hangore en ’n kleurpatroon
van bruin of swart met duidelike
wit kolle. Die horings is stewig.
Skildertipe met gepunte ore en ’n
gespikkelde, gladde haarkleed en
stewige horings.
Die algemene siening en kommentaar
wat so dikwels die rondte doen dat
die inheemse rasse van ’n swakker
gehalte as die kommersiële rasse is, is
ook nie heeltemal waar nie.
Wat wel waar is, is dat die omstandighede
waarin die diere aangehou
word, nie altyd aan ’n sekere standaard
voldoen nie. Dit gebeur byvoorbeeld dat
ooilammers te vroeg in hulle lewe
dragtig raak en dit het ’n invloed op
verdere prestasie.
Indien die diere aan goeie bestuurspraktyke
onderwerp word, het hulle die
vermoë om net so goed te presteer as
kommersiële rasse.
Dit is net nodig om te luister na kommersiële
boere wat met inheemse kleinvee
boer om die waarde en plek van
inheemse rasse in die kleinveeboerderypraktyk
van die land te besef.
Daar word suksesvol kommersieel
geboer met veldtipe bokke, Damaraskape,
Pediskape, Persieskape en
Afrikanerskape in gebiede waar dit nie
haalbaar is om suksesvol met ander
rasse te boer nie.
Die gesogte Dorperskaap sou ons nie
beskore gewees het as dit nie vir die
Appelbokke: ram met ooie
Swartskilderpersieram
Persieskaap was nie. Die Dorper is
ontwikkel deur kruisteling tussen die
Persie en Dorset Horn. Die Meatmaster
is ontwikkel uit die Dorper en Damara.
Die Dormer het ’n persentasie
Afrikaner-bloed in hom. Die Afrikanerskaap
is ook gebruik in die ontwikkeling
van die Van Rooyskaap.
Daar word ook soms ongekwalifiseerde
eienskappe toegedig aan
inheemse vee. ’n Mens lees gereeld in
die media en advertensies uitlatings
soos: “Die inheemse rasse is weerstandig
teen siektes en plae…” Uitlatings
soos hierdie word gemaak op grond van
die feit dat die inheemse rasse deur
baie jare van natuurlike seleksie baie
goed aangepas is in die omgewing waar
hulle grootgeword het.
Daardie diere sou byvoorbeeld nie
dieselfde presteer in gebiede waar siektes
en plae voorkom waaraan hulle nog
nooit blootstelling gehad het nie.
So, byvoorbeeld, is daar Damaraskape
vanaf die Noord-Kaap ingebring
na ’n proefstasie op die Hoëveld waar
die skape op aangeplante kikoejoe
aangehou is. Die skape het vinnig
agteruitgegaan weens haarwurmbesmetting
en die proef moes
gestaak word.
Daar is ook inderdaad sommige rasse
wat ernstige bedreiging van uitwissing
in die gesig staar. Die Zoeloeskaap is
een van die rasse wat grotendeels deur
kleinboere aangehou word en waarvan
die getalle aan die afneem is. Weens die
kleiner karkas en vetstert wat nie aanklank
vind by die gebruiker nie, neig die
kleinboere om eerder met groterraamrasse
te wil boer, of hulle verbaster die
Zoeloeskaap met die ander rasse.
Die genepoel is ook nie groot
genoeg nie, want die eienaars kan nie
nuwe ramme inkoop of ruil wat onverwant
is aan die kudde nie.
Daar is ’n daadwerklike poging van
die Departement Landbou en ander
verwante organisasies om die ras se
getalle te vermeerder.
Wat ook al die mening oor die
inheemse rasse is, die feit bly staan:
Ons as landbouers het ’n verpligting om
al die inheemse veerasse te
bewaar; bewaring wat net soveel
aandag behoort te geniet as die bewaring
van ander nasionale bates soos
renosters, buffels en die protea...
ProAgri 141 – November 2011 www.proagri.co.za

www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011 25
Veeboerdery

ns is almal deeglik bewus daarvan
Odat voorkoming beter is as
genesing. Daarom laat diens ons ons
voertuie voorkomend. Ons besoek die
tandarts elke 6 of 12 maande vir ’n
voorkomende ondersoek en dan vroegtydige
optrede as dit nodig is.
As dit egter by ons skape kom, lyk dit
vir my na ’n ander storie!
Dan wil ons wag dat die parasiete
eers hulle hele lewensiklus moet voltooi,
goed skade aan die dermwand veroorsaak,
bloed suig soos in die geval van
die haarwurm, uitgroei, paar, eiers lê...,
en eers as ons hierdie eiers in die mis
optel en hoë tellings kry, of met die
Famacha-tegniek sien dat die dier bleek
is en dus reeds aan erge bloedverlies
asook die gepaardgaande produksieverliese
ly, wil ons hulle doseer. Dit is vir
my reaktief, en beslis nie ’n voorbeeld
van voorkomende dieregesondheid nie!
Ek is ’n voorstander van produksiegeoriënteerde
parasietbeheer, waar ons
die diere voorkomend doseer voor
belangrike produksietye of fisiologies
belangrike tye in die dier, of in die geval
dan die skaap, se produksiesiklus.
Hier dink ek byvoorbeeld aan paartyd
– ons wil die ooi op ’n stygende fase of
kondisie kry, omdat dit wetenskaplik
bewys is dat hulle dan beter “vat” (dat
konsepsies hoër is en dat hulle meer
tweelinge aankry).
Diere wat met parasiete besmet is,
gaan nie goed op byvoeding, of dan
prikkelvoeding, reageer nie en indien
daar wel ’n positiewe reaksie is, gaan
hulle voeromset heel waarskynlik ook
swakker wees. Dieselfde geld vir ramme
voor paartyd, ooie voor lam... en dan
praat ons nie eens van die “ideale” of
“bes moontlike” wegspring in die lewe
van ’n lam nie.
Ons weet dat reuk ’n belangrike rol in
skape speel by paar- en lamtyd, en dat
skape met ’n erge neuswurmbesmetting
se reukvermoë aangetas word. Dit is
dus ook net logies om voor hierdie
belangrike produksiestadium daarvoor
te behandel.
Daar bestaan by my geen twyfel dat
die voordele van ’n goeie voorkomende
26 ProAgri 141 – November 2011
Voorkomende dieregesondheid:
Parasietbeheer
deur Dave Midgley van Dave Midgley Consulting
As jy van skape verwag om produksie te lewer, moet jy hulle teen parasiete
beskerm. Foto’s: Leonie Kellerman
beheerprogram die koste daaraan ver
oorskry nie.
Geïntegreerde parasietbeheer:
Hier draai alles rondom BALANS.
Daar bestaan nie so iets soos om
parasiete te probeer uitroei nie. Ons
moet daarna streef om hulle voor of
tydens belangrike produksietye te
BEHEER.
Ken die vyand!
Weet watter parasiete betrokke is en
wanneer hulle voorkom. Moenie alles
glo wat in boeke staan, of wat ander
mense vir jou sê nie. Jou parasiete het
waarskynlik nie dieselfde boeke as
jy/hulle gelees nie, en die ander mense
het heel waarskynlik nog nie met jou
parasiete gesels of met hulle te doen
gekry nie!
Stel vas wat op jóú plaas aan die
gang is. Hou rekord van gebeure sodat
jy of jou nageslag dit vorentoe kan
gebruik. Neem bestuursbesluite dan op
grond van daardie inligting wat jy op
jou plaas versamel het!
Kyk net byvoorbeeld
hoeveel
jou reënval met
die van ’n
direkte buurman
kan verskil
– en ons weet
dat reënval ’n
regstreekse
invloed op
parasietladings
het.
Dieselfde
geld vir voeding,
hantering
– enigiets wat
spanning
veroorsaak en
die immuniteit
of weerstand van jou skape negatief
kan beïnvloed. Ook hier kan bure verskil
in hulle byvoedingsbeleid – oor wat
hulle gee, hoeveel, en hoe.
Dit is dus logies dat laer parasietbesmettings
in tye van spanning, of in
toestande van spanning, ’n groter
invloed op die dier en sy produksie sal
hê.
Intensiewe boerderye, of selfs
stelsels soos met KI, intensiewe lamstelsels
(die lamhokkiestelsel), en by
samedromming soos in voereenhede,
verg almal bestuursaanpassings wat
parasietbeheer en die inenting van die
diere insluit.
Elke plaas se omstandighede verskil,
en die beste “programme” is die wat vir
jou plaas en jou omstandighede uitgewerk
word.
Daar is nie vandag meer plek vir
verouderde programme wat vir streke,
of op grond van seisoene, uitgewerk
word nie.
Dit is ook my mening dat ’n veearts
die bes opgeleide persoon is om ’n
spesifieke program vir jou omstandighede
op te stel, maar ook hier moet ek
ongelukkig erken dat nie alle veeartse
ewe veel in skape of in parasiete
belangstel nie. Gesels dus met jou
naaste, of plaaslike veearts, wat die
omgewing, en verkieslik jou plaas en
produksiestelsel of omstandighede, ken
en werk saam met hom vir jou ’n
program vir JOU OMSTANDIGHEDE uit.
Alternatiewelik kan jy ’n program wat
deur iemand anders uitgewerk is met
hom bespreek sodat hy kan uithaal wat
hy onnodig ag en/of bysit as daar iets is
wat hy voel by moet kom.
Dr Dave Midgley kan gekontak word
by dave.midgley@vodamail.co.za.
www.proagri.co.za

Kry en bêre jou ProAgri elke maand
Liasseer elke maand jou ProAgri in ’n mooi stewige lêer.
Die aanbod sluit ook intekening vir 12 uitgawes in.
Teen R220 (posgeld ingesluit) sal jy ’n spoggerige lêer
en vir ’n jaar lank elke maand ’n ProAgri ontvang.
Skakel vir Paula by 012-362-2732 om van hierdie
spesiale aanbod gebruik te maak.
Brangus
Spesiale
aanbod!
Die lêers kan ook alleen aangekoop word.
Brangus Cattle Breeders
Society
PO Box 12465
Brandhof
9324
Tel: 051-444-1144
Fax: 051-444-5070
info@brangus.org.za
www.brangus.org.za
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
27
Vee & Veilings

28 ProAgri 141 – November 2011
Besoek ons webblad:
www.dorpersa.co.za
www.proagri.co.za

AgriTrader
40 000 eksemplare na aktiewe kommersiële boere landswyd
Advertensiediens vir die boer
Advertising service for
the farmer
AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers,
voertuie, werktuie, en alle ander landbou toerusng by mekaar uit te bring.
Vir die bekosgbaarste advertensietariewe in Suid-Afrika, skakel:
Stefan van Wyk (Bloemfontein) 082-381-7563 | 051-446-6089 stefan@agritrader.co.za
Marlien vd Westhuizen (Pretoria) 012-362-2732 marlien@smartpublishing.co.za
WEED CONTROL IN DAMS
Control aquatic plants with sterile (triploid)
grass carp.
We are the only national approved
supplier of sterile(triploid) grass carp in SA.
Aquatic Weed Control specialize in the
biological control of aquatic weeds since
1991.
We pioneered this protocol in South Africa.
Biological control is the most cost
efficient and effective method in the
control of aquatic weeds.
This service is supplied by
professional scientists with 25 years
experience.
Contact: Aquatic Weed Control:
011- 769-2257
E-mail:awc@exol.co.za
Handmielieplanter
Planter betaal homself in ’n paar uur
Plant regte diepte
Plant haasbekrye sommer tjop-tjop in
Kunsmisstrooiers en nog
kleinskaalboerderywerktuie
kan gesien word by
www.backsaver.co.za
Kontak Michris 073-454-4111
mooiuitsigboerdery@telkomsa.net
www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
29
AgriGids

AgriGids
Jy kan nie dag en nag jou vee
dophou nie, maar FaunaTrack kan.
Met ’n AcciTag-merker aan 10% van jou kudde, sal die FaunaTrackstelsel
jou deur boodskappe na jou rekenaar of selfoon waarsku dat
diewe en jakkals se kind besig is om moles te maak.
Die kontrolestasie kry sy krag deur ’n sonpaneel en het 24-uur
toegang tot die Internet.
Red jou wins!
30 ProAgri 141 – November 2011
Kontak Desmund by
082-414-3242 of
per e-pos
pro_buzz@mweb.co.za
N17 Farming Equipment
• Ons spesialiseer in die maak en verkoop van
verskuifbare skaapkrale, baalringe, voerbakke en
kruiphokkies.
• Indien ’n kliënt iets volgens eie voorskrif
gemaak wil hê, sal ons dit maak.
e-mail: n17farmeq@yahoo.com
Sel nr: 083 516 9019
Kontak person: Daleen Pretorius
Facebook: Farming Equipment
voor
na
Onderhoud en verf van dakke.
Skakel Ryno Keeve 078-460-3322
www.proagri.co.za

www.proagri.co.za ProAgri 141 – November 2011
31
AgriGids

AgriGids
32 ProAgri 141 – November 2011
100% waterproof
Very comfortable
Ribble
Tillamook Bay
For more styles,
go to www.fourlakes.co.za
Contact 021 557 0606 or
info@fourlakes.co.za
or order online at
www.fourlakes.co.za
“ New style – available
from mid August “
Craftsman
ESK
www.proagri.co.za