Jan Fabre interview nav De dienaar van de schoonheid voor ...

Er lijkt een evolutie in de monologen te zitten: in De keizer van het verlies stond het hart centraal, in
De koning van het plagiaat het brein. Het spirituele was daar al niet meer tastbaar. En nu wil de
speler helemaal verdwijnen.
Fabre: ‘In De keizer van het verlies denkt het personage dat hij een engel kan worden. In De koning
van het plagiaat wil hij als engel een mens worden. Beide ondernemingen falen. En nu wil het
personage nog een stap verder gaan, door onzichtbaar te worden. Hij wil zijn ogen achterlaten.
Niemand kan echter onzichtbaar worden op het theater. In het vierde deel dat ik intussen al
geschreven heb, De God van de middenstand, is het personage eerst onzichtbaar en wil het opnieuw
zichtbaar worden. De god van de middenstand is de kunstenaar die de beste kruidenier wil zijn. In
die tekst zal mijn hekel aan het principe dat je vriendelijk moet zijn tegen iedereen om de echte god
van de middenstand te kunnen worden, voelbaar zijn. Tegelijk toont de tekst natuurlijk een
vermenselijking van de kunstenaar. Het zal een manifest worden van de manier waarop ik in de
kunstwereld sta.’
De tekst van De dienaar van de schoonheid lijkt dicht op jouw huid te zitten. Zo gaat hij onder andere
over jouw moeilijke beginperiode als jonge kunstenaar. Maar ook over de dood. Misschien ben je
nog altijd het verlies van jouw beide ouders aan het verwerken?
Fabre: ‘De dood is sowieso aanwezig in mijn werk. Onzichtbaar worden is natuurlijk een vorm van
doodgaan. Maar ik heb geprobeerd om de zwaarte van de dood te verlichten. Er is bijvoorbeeld een
pop die naar de hemel gaat, maar die terugkomt, om de poppenspeler nog eens te verleiden. Eros
en thanatos. ‘
Je gebruikt ook humor als het in De dienaar van de schoonheid over religie gaat
Fabre: ‘Ja, het is een speelse manier om de macht van de kerk op de korrel te nemen. Eén van de
poppen gooit een sculptuurtje naar boven waar hij niet tevreden mee is: een kind aan een kruis. Dat
is een verwijzing naar de Christusfiguur, die boven de mensen staat. Tegelijk geloof ik in het
denkmodel van de Christusfiguur, als iemand die het lijden op zich neemt. ‘
In De dienaar van de schoonheid krabt de acteur zich vaak. De toeschouwers zullen er zelf jeuk van
krijgen. Is dit een metafoor om jouw energie op het publiek over te brengen? Of jouw rusteloosheid?
Fabre: ‘Men vraagt mij wel eens waar mijn drijfveren vandaan komen. Energie en zenuwen zijn
volgens mij met elkaar verwant. Het is onvermijdelijk. Ik ben mijn eigen dader en slachtoffer. Ik
verteer mezelf, zoals schoonheid zichzelf kan verteren.
Het heeft ook met autosuggestie te maken. Ik hoop dat de hele zaal zich begint te krabben als ze de
acteur bezig ziet. Het gaat om het doorgeven van energie en tegelijk om het onzichtbaar worden.
Want uiteindelijk gaat het om het geloof in de leugen van de verbeelding. Als mensen liegen,
reageert hun huid: ze worden rood, of ze beginnen te krabben. ‘
In zijn essay over het marionettentheater legde de Duitse schrijver Heinrich von Kleist in 1810 uit dat
marionetten betere acteurs zijn dan mensen, omdat ze geen bewustzijn hebben en dus niet
gehinderd worden door angst, twijfel en onzekerheid.