We vinden het super dat jij als 13-jarige staat te popelen om deze ...

Voorwoord
Beste leerling
PROFICIAT!
We vinden het super dat jij als 13-jarige staat te popelen om deze trip naar Polen te
ondernemen.
Je zal een spannende week tegemoet gaan. Eerst een heuse bustrip van maar liefst 20
uren of 1250 km. Maar vooral daarna ondergedompeld worden in een cultuur en
leefgewoonte die toch wel anders is dan de onze.
Naast het meeleven in een Pools gastgezin staan er heel wat leuke activiteiten en
culturele bezoeken op het programma. Je hebt je al heel goed voorbereid op deze
uitwisseling. Het resultaat daarvan heb je nu in je handen. Want deze bundel is onder
andere dankzij jou samengesteld!
Ook krijg je een dagboekje. Het is de bedoeling dat je hier al jouw ervaringen in neer
schrijft. Want als we terug in school zijn, ga jij in jouw klas uitgebreid verslag uitbrengen
aan de thuisblijvers!
We zijn er zeker van dat je een boeiende week tegemoet gaat. Zo eentje die misschien
wel je leven wat zal veranderen…
Tom Cox Dries Blommen, Stijn Creemers, Leo Cuppens, Paolo Del Gallo
directeur Moniek Keupers, Frieda Neys, Guido Schepers, Leen Verbeeck
organiserende leraars

Wie gaat mee?
Leerlingen:
1b Dezeure Jaak
Volders Thibault
1c Kemps Aline
1d Bonte Guillaume
Dormans Frédérique
Jeurissen Camille
Vandewalle Marie
Van Droogenbroeck Lore
1e Philtjens Nick
Theunis Caroline
1f Claes Evy
Miermans Fons
1g Janssen Evelien
Stassen Kobe
Vanlaer Nathalie
1i Dom Anke
Janssens Joyce
Soors Aurelie
1j Jacobs Siebe
Ruts Michiel
1k Filipek Sara
Haenen Sarah
Naessens Armand
Quintiens Jilmen
Vanderzanden Vincent
Verdeyen Fran
Leraars:
Dries Blommen
Stijn Creemers
Frieda Neys
1. Enkele praktische zaken, belangrijk om weten
1) Onze eerste dag
• Aan de vertrekplaats:
De bus komt ons op de parking van de school oppikken op zaterdag 24 april.
En dit omstreeks 16.45u. We verwachten iedereen ten laatste om 16.15u. …
gepakt en gezakt.
Zorg zeker voor voldoende drinken en eten in je handbagage want, zoals
gezegd, de busreis zal lang zijn. We vinden het niet erg dat je wat snoepjes of
chips meeneemt. Toch willen we je er op aandringen hierin zeker niet te
overdrijven. Het zou jammer zijn mocht je hierdoor misselijk of zelfs ziek
worden.
• Tijdens de busreis:
Tijdens de reis proberen we al kennis te maken met de leerlingen van de school
van Diest. Om de (eventuele) verveling te doorbreken, zorgen we voor wat
busanimatie en een filmpje.
Vanzelfsprekend verwachten we van jou dat je op een fijne en rustige manier
aanwezig bent in de bus. Onderweg zullen we zeker een aantal keren stoppen.
• Eenmaal aangekomen:
Wanneer we rond 11 uur aankomen, zal je onmiddellijk aan je gastgezin
voorgesteld worden. Vanaf dan begint het avontuur pas écht!

2) De volgende dagen
Je zal met enkele leerlingen van de middenschool toegewezen worden aan
dezelfde school. Hier worden jullie opgevangen door Poolse leraars én door
een leraar van de middenschool. Er zullen activiteiten op het programma
staan en ook … jawel enkele echte Poolse lessen.
Wanneer we een uitstap maken, zal onze bus jou aan je school komen
oppikken. Natuurlijk weet je op voorhand om hoe laat dit zal zijn.
3) Onze laatste dag
Voor het grootste deel zullen we deze dag doorbrengen in de mooie stad Krakow.
Hier kan je nog even naar hartenlust genieten van onze laatste Poolse momenten.
In de late namiddag zullen we onze reis terug naar België aanvatten.
4) Aankomst in Hasselt
In principe zullen we op vrijdag 30 april rond de middag aankomen op de parking
van de school. Het juiste uur zullen we nog meedelen.
2. Afspraken met elkaar en met de gasten
• GSM
Je mag je GSM meenemen. Besef wel dat bellen vanuit Polen een dure onderneming
is. Een sms’je daarentegen …
! Tijdens de activiteiten op school en de uitstappen, gebruiken we geen GSM.
• Geld
In deze uitwisseling is alles in de prijs inbegrepen. Daarom willen vragen niet meer
dan €30 mee te nemen. In principe heb je dit geld enkel nodig om eventueel iets
klein te kopen.

Inhoud
1.Geschiedenis
2.Leven
3.Onderwijs
4.Politiek
5.Godsdienst
6.Omgeving
7.Onze uitstappen
Polen in ’t kort
Polen is een republiek met als hoofdstad Warschau, een oppervlakte van 312 687m² en
38 625 478 inwoners. 97.6% zijn Polen, 1.3% Duitsers en de overige zijn Wit-Russen. De
drie grootste steden zijn: Warschau, Łódź (uitspreken Woetz) en Kraków.
De levensverwachting is voor een vrouw 78 jaar, en voor een man 69 jaar.

1. Geschiedenis
Oudheid en vroege Middeleeuwen
In het Neolithicum (4000-2000 v.Chr.) vestigden
zich de eerste agrarische samenlevingen op
het hedendaagse Poolse grondgebied en
ontstonden er handelsroutes dwars door het
dicht beboste land. In het laatste millennium voor, en
enkele eeuwen na Chr., bezetten diverse groepen
zoals de Kelten, Skythen, Balten, Goten, Hunnen
en vele Germaanse stammen het Poolse
grondgebied, trokken meestal weer verder, maar en
af en toe vestigden ze zich in deze streken. Het is
vrijwel zeker dat ook de Slaven, de etnische
groepering waartoe de Polen behoren, bij deze groepen
zaten. Diverse Slavonische stammen
vestigden zich uiteindelijk tussen de Baltische
Zee en de bergen van de Karpaten. Midden negende
eeuw werden de Polanen (letterlijk: de mensen
van het veld), die zich gevestigd hadden aan de oevers
van de rivier de Warta bij het tegenwoordige Poznan,
de dominante stam in deze regio. Hun legendarische
hoofdman Piast slaagde erin om de
verschillende stammen samen te brengen in een politieke eenheid en
noemde de streek Polska, of Polen, naar de naam van de stam. De
regio werd later bekend onder de naam Wielkopolska of Groot Polen.
De vroegst bekende heerser was een afstammeling van Piast, graaf
Mieszko I, die in 966 bekeerd werd tot het christendom.
Middeleeuwen
Deze dag wordt
beschouwd als het
formele begin van de
Poolse staat. Tijdens
het bewind van
Mieszko werd ook de
rest van de
bevolking
gekerstend en maakte hij gebruik van de kerk en van de adel om zijn gebied fors te
vergroten. Zijn zoon Boleslaw I slaagde erin om nog grotere gebieden te annexeren. In
1000 werd het eerste aartsbisdom gesticht en in 1025 werd Boleslaw tot de eerste
koning van Polen gekroond. De belangrijkste nederzettingen in het noorden waren
Gniezno, Poznan en Kalisz, die samen Groot Polen genoemd. Klein Polen of Malopolska
omvatte Kraków, Lublin, Sandomierz en Kielce. Beiden vormden zij het hart van het
Poolse rijk. Tot dit rijk behoorden ook nog Pommeren, Silezië en Mazovië.
Na de dood van Boleslaw I viel het rijk uit elkaar maar zijn opvolger Kazimierz I wist de
eenheid weer te herstellen en hij verplaatste de hoofdstad in 1040 naar Kraków.

Boleslaw II raakte in conflict met de bisschop van Kraków en liet hem terechtstellen. Hij
werd hierna verbannen en na zijn dood in 1138 werd het Poolse grondgebied verdeeld
tussen zijn vier zonen.
Ze voerden elk een onafhankelijke politiek en verdeelden hun land weer onder talloze
erfgenamen waardoor het rijk werd opgedeeld in steeds kleinere hertogdommen. Het
gevolg hiervan was dat de adel en geestelijkheid steeds meer macht kregen. Het gebrek
aan samenwerking zorgde ervoor dat het zuiden werd binnengevallen door Tartaren die
in 1241 Legnica veroverden. Het noorden had te lijden onder een immigratiegolf vanuit
Pruisen. In 1225 deed de hertog van Mazovië een beroep op de kruisridders van de
Duitse Orde (Teutoonse ridders) om de Pruisen te verdrijven uit het Poolse gebied. In
1275 hadden de ridders hun taak volbracht, maar vervelend voor de Polen was dat deze
ridders zelf het noorden bezetten en niet van plan waren om te vertrekken. Integendeel,
door deel te gaan nemen aan de handel van de Hanze wisten ze een machtige positie op
te bouwen.
De Polen hadden hierdoor geen vrije toegang meer tot de Oostzee en werden bovendien
bedreigd door Bohemen vanuit het zuiden en Litouwen vanuit het oosten. Ook intern ging
het slecht door de onafhankelijke positie en verdeeldheid van de adel en de steden. Pas
onder koning Wladislaw I en zijn zoon en opvolger Kazimierz III Wielki (de Grote) werd
Polen weer enigszins een eenheid en wist men het verzet van de machtige steden te
breken. Polen roerde zich nu ook weer in het buitenland want delen van de Oekraïne
werden veroverd. Daarentegen verloor men Silezië aan de koning van Bohemen.
Kazimierz bouwde ook overal kastelen voor de verdediging van Polen en bevorderde de
ontwikkeling van handel, economie en cultuur. Gevluchte joden uit Midden-Europa
werden zonder problemen toegelaten tot Polen en kregen zelfs een geringe mate van
zelfbestuur. De adel werd verder verenigd door ze eigen rechten en meer belangrijke
ambtelijke functies te geven. Hier werd de grondslag gelegd voor de latere
adelsrepubliek.
In 1370 overleed Kazimierz en viel de troon ten deel aan Ludwik Wegierski (Lodewijk van
Hongarije) van het geslacht Anjou. In 1384 werd zijn 11-jarige dochter Jadwiga tot
koningin gekroond (zij werd in 1997 door de paus heilig verklaard) en een jaar later
gedwongen om te trouwen met Jagiello, de groothertog van Litouwen. Na het huwelijk
werden Polen en Litouwen samengevoegd tot een zogenaamde personele unie. Jagiello
wist de kruisridders in het noorden te verslaan en het grondgebied van Polen aanzienlijk
uit te breiden van de Oostzee tot de Zwarte Zee. Polen was op dat moment economisch,
politiek en cultureel het middelpunt van deze staat met Kraków als machtig centrum.
Jagiello werd in 1434 opgevolgd door zijn zoon Wladyslaw III, die in 1444 in de Slag bij
Varna tegen de Turken sneuvelde. Hij werd opgevolgd door zijn broer Kazimierz IV die de
Duitse Orde definitief versloeg en in 1466 bij de vrede van Torun West-Pruisen naar zich
toe wist te trekken en Oost-Pruisen moest Polen als leenhoogheid erkennen. Gelukkige
bijkomstigheid was dat Polen weer onbelemmerd toegang had tot de Oostzee. Eind 15e
eeuw vonden er op vele gebieden grote veranderingen plaats in Polen. Zo werd de adel
of “szlachta” steeds machtiger en ze kregen steeds meer openbare functies toebedeeld.
In deze eeuw ontstond ook de Poolse Landdag of “Sejim”. De Sejim werd gevormd door
een kamer van afgevaardigden van de szlachta en de senaat, waarin ministers,
magnaten, bisschoppen en legeraanvoerders zitting hadden. Deze zittingen waren
dermate belangrijk dat de koning ze zelfs bijwoonde. Dit gremium werd gekenmerkt door
het “Liberum Veto” waardoor elk besluit tot wetgeving of belastingheffing unaniem
genomen moest worden.
Zestiende ”gouden” eeuw
De 16e eeuw zou de “Gouden eeuw” voor Polen worden en het
land was tevens de grootste staat in Europa. De Jagiellonen
hadden het voor het zeggen in Polen zelf, maar ook in Litouwen,
Letland, Wit-Rusland, Ruthenië, Oekraïne, Bohemen en
Hongarije. Land- en mijnbouw en handel bloeiden op en
belangrijke handelsroutes liepen dwars door Pools grondgebied.
Met name de Hanzesteden in het noorden speelden een grote rol
in de economische ontwikkeling van Polen. Onder koning
Zygmunt I floreerde ook de cultuur, mede door de nauwe
connecties met Italië na het huwelijk met een Italiaanse dochter
van een Milanese hertog. Zygmunt werd opgevolgd door zijn
zoon Zygmunt II. Ondanks drie huwelijken bleef hij kinderloos
en dreigde het gevaar dat de personele unie uit elkaar zou

vallen.
In deze tijd ontwikkelde zich ten koste van de adel een nieuwe klasse van machtige
families, de zogenaamde “magnaten”. Deze families bezaten enorme gebieden, vele
dorpen, steden, kastelen en vaak zelfs een groot leger. In feite maakten zij de dienst uit
in het toenmalige Polen dat als centraal geleid koninkrijk niet zo veel meer voorstelde.
In 1569 werd door de verzamelde adel de Unie van Lublin gesloten. Hierin werden Polen
en Litouwen samengevoegd tot een adelsrepubliek met een gezamenlijk parlement en
een gekozen koning. In 1572 stierf Zygmunt II en begon de periode van de
kieskoningen. Dit hield onder andere in dat het koningschap aanvaard werd onder
voorbehoud van een aantal garanties en voorwaarden. Ondanks de sterke positie van de
adel was Polen op dat moment in Europa het meest democratisch geregeerde land. De
eerste gekozen koning was Henryk Walezy (van Valois) de latere koning Hendrik III van
Frankrijk, die echter al snel opgevolgd werd door Stefan Bathory, de prins van
Transsylvanië.
Zeventiende eeuw
Intussen was de Contra-Reformatie in heel Europa op gang
gekomen en ook in Polen deed men er alles aan om de
hervormers dwars te zitten. Men name onder Zygmunt III Wasa
leek de Poolse contrareformatie gezegevierd te hebben. In 1592
werd Zygmunt ook koning van Zweden, maar in 1604 werd hij
alweer van zijn troon gestoten. In 1605 viel Zweden het Poolse
grondgebied aan maar werd verslagen. De relatie met Zweden
bleef nadien zeer gespannen en leidde na een periode van vele
conflicten zelfs tot de Dertigjarige Oorlog.
In 1609 werd de residentie van Zygmunt III verplaatst van
Kraków naar Warschau. In 1632 werd Zygmunt opgevolgd door
zijn zoon Wladyslaw IV Waza, die oorlog voerde tegen de Russen
en de Turken. Hij initieerde ook de contrareformatie tegen de
veelal protestants geworden adel. De Dertigjarige Oorlog werd
afgesloten met de Vrede van Torun in 1648. Onder het bewind
van Jan II Kazimierz Waza trokken zich echter alweer donkere
wolken samen boven Polen. In 1654 volgde er een
kozakkenopstand in de Oekraïne en dat betekende het verlies van een groot deel van de
Oekraïne aan Rusland. Tegelijkertijd ontstonden er grote financiële problemen als gevolg
van de vele oorlogen die er gevoerd waren.
In 1655 haalde Janus Radziwill de Zweden naar Polen vanwege interne problemen. Deze
actie pakte echter helemaal verkeerd uit, want door de “Zweedse zondvloed” werd Polen
onherstelbaar beschadigd. Grote delen van Polen werden gedwongen afgestaan aan
Zweden, Rusland en Pruisen en op economisch gebied zat Polen totaal aan de grond;
ontvolking, verwoeste steden, vernielde oogsten en geen enkele handelsactiviteit meer.
Tot overmaat van ramp verklaarde Turkije in 1672 de oorlog aan Polen, maar de Polen
onder leiding van Jan Sobieski wisten het Turkse leger te verslaan. Hierna werd Sobieski
tot koning Jan III Sobieski uitgeroepen. In 1683 verrichtte Sobieski weer een goede daad
door de Turken te verslaan die Wenen belegerden. Hiermee voorkwam hij dat de islam
zich over geheel Europa kon verspreiden.
Eerste Wereldoorlog en Interbellum
Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak mocht de Poolse maarschalk
Pilsudski met een groot leger de Russische grens overtrekken. Toen
de Duitsers echter aan de verliezende hand waren, liet Pilsudski zich
uitroepen tot president van de Poolse republiek, die ook nog door de
geallieerden werd erkend. In het Verdrag van Versailles in 1918 werd
de grens met de verliezer Duitsland slechts gedeeltelijk vastgelegd.
Pas na volksstemmingen in Oost-Pruisen en Opper-Silezië zou er
definitief over deze gebieden beslist worden. Pilsudski wilde een
federatie met de Litouwse, Oekraïense en Wit-Russische gebieden.
Dit alles leidde tot de Pools-Russische oorlog waarbij zelfs Warschau
in de handen van de Russen leek te gaan vallen. Op miraculeuze
wijze wist Pilsudski dit te voorkomen. In 1921 werd de definitieve
grens door de geallieerden vastgelegd en die liep ten oosten van de
zogenaamde Curzon-lijn.
Politiek en economisch ging het in die tijd niet zo best in het nog

vooral agrarische Polen. Er werd wel geprobeerd om bijvoorbeeld via
landbouwhervormingen de toestand te verbeteren en ook de Amerikanen staken veel
geld in het land, maar dit alles was voor niets toen de wereldwijde crisis in 1929 uitbrak.
In de grondwet werden twee kamers met volksvertegenwoordigers ingevoerd, maar ook
dit pakte niet goed uit. De Sejm, het Poolse parlement, bracht verschillende kabinetten
ten val zodat er van regeren niet veel terecht kwam. Dit was de aanleiding voor Pilsudski
om in 1926 een staatsgreep te plegen en Polen als dictator verder te leiden.
Tweede Wereldoorlog en communistisch bewind
Op 1 september 1939 vielen meer dan een miljoen
Duitse soldaten Polen binnen, terwijl de Russen vanuit
het oosten het land binnenvielen. Warschau
capituleerde na een ongelijke strijd op 17 september en
hierna werd Polen onder de twee agressors verdeeld.
Ook in Polen werden vele joden gedeporteerd en naar
concentratiekampen gebracht, o.a. Auschwitz,
Treblinka, Majdanek en Sobibor. In 1943 brak er een
grote opstand uit in het getto van Warschau. En
Warschau zelf kwam in 1944 in opstand. Uiteindelijk
zijn er zes miljoen Polen omgekomen in de Tweede
Wereldoorlog en 70% van het cultuurbezit werd
verwoest. Op 17 januari 1945 werd Polen van de
Duitsers bevrijd.
Bij de Conferentie van Jalta werden de nieuwe grenzen
van Polen vastgelegd; de Oder-Neisse-linie en de Curzon-lijn. Bijna de helft van het
Poolse grondgebied moest echter afgegeven worden aan de toenmalige Sovjet-Unie en in
ruil daarvoor werd Polen als het ware naar het westen geschoven. De communistische
partij nam, in nauwe samenwerking met het Sovjetleger, de macht al snel in handen,
mede door frauduleuze verkiezingen in 1947. Bovendien namen zij alle belangrijke
posities in en werd het land onder controle gehouden door een uitgebreid politieapparaat.
De communisten wilden een maatschappij naar Russisch voorbeeld en na de
grondwetswijziging in 1952 werd alle macht geconcentreerd in de communistische partij.
De bevolking heeft zich altijd verzet tegen deze situatie die nog verergerd werd door de
economische situatie met lage lonen en slechte werkomstandigheden.
Dit leidde onvermijdelijk tot stakingen die echter met veel geweld werden onderdrukt. De
situatie werd pas wat beter na de dood van Bierut, de eerste communistische president.
En na de beroemde anti-Stalin toespraak van president Chroetsjow van de Sovjet-Unie.
Bierut werd opgevolgd door Gomulka de nieuwe secretaris-generaal van de
communistische partij. In 1959 lukte het hem om de stalinisten uit de regering en de
partij te stoten, maar bleef toch volledig gebonden aan het beleid en de beslissingen uit
Moskou.

2. Leven
2.1 Eten
Over het algemeen ontmoeten de gezinsleden elkaar tijdens het eten: obiad (lunch).Het
is een uitgebreide warme maaltijd, vaak met soep vooraf en gevolgd door aardappels,
vlees, groente en een dessert, vaak een heerlijke cake, gebak of ijs met thee of koffie.
De samen stelling van de maaltijd is dus vrij traditioneel, maar wel gezond en voedzaam.
Het kan echter best zo zijn dat iedereen bezig is met werk en school en dat er ’s avonds
pas gezamenlijk gegeten wordt. Soms wordt er later op de avond ook nog een lichte
broodmaaltijd genuttigd.
De Poolse keuken maakt vooral gebruik van de lokale producten. Je zult er zeker kennis
maken met het Poolse roggebrood, en met allerleisoepen, zoals zure soep gemakt van
roggebrood, bietensoep, beter bekend als borschs, en met aardappelen (in de vorm van
pannenkoek of als puree). Vleesliefhebbers kunnen genieten van varkensvlees ( gekookt,
gepekeld of gemarineerd in bier) en gevogelte(fazant, gans, kalkoen of eend). Wat dacht
je bovendien van exotische gerechten als bigos ( een stoofpot van kool, vlees en
zuurkool,), pierogis (soort ravioli gevuld met een mengsel van aardappelen,
paddestoelen, kaas en vlees).
Borschs bigos pierogis
als tussendoortje eet de Pool graag zoetigheid, erg lekker is de muzarek, een
chocoladekoek met noten.
De nationale drank is wodka. Ze drinken ook graag bier en champagne. De koffie in Polen
serveert men op Turkse wijze, al zullen ze zelf liever thee lusten!
2.2 Gezin
Wodka
De meeste Poolse gezinnen zijn vrij traditioneel ingestelde, hechte
samenlevingsverbanden. Pa is de baas in huis, indien mogelijk werkt moeder buiten de
deur om het financieel wat breder te hebben en steken de kinderen hun handen uit de
mouwen bij het huishouden.
Kinderen zijn veel langer afhankelijk van hun ouders dan bij ons, want het is heel duur
om zelfstandig te wonen. Die afhankelijkheid komt tot uitdrukking in en sterke ouderlijke
controle dan je hier waarschijnlijk gewend bent. Veel Poolse gezinnen zijn katholiek en
gaan in het weekend samen naar de kerk. Ook gaan ze in het weekend regelmatig op
bezoek bij vrienden en familie.

De Polen komen in het begin wat stug op je over, maar laat je daar door niet in de war
brengen. Het is een houding die ze misschien door eeuwenlange ervaringen verkregen
hebben. Als het ijs eenmaal gebroken is zul je de Polen als vriendelijke, gastvrije mensen
leren kennen die van warmte en gezelligheid houden en jou daar graag zullen bij
betrekken.
2.3 Levenstandaard
de werkloosheid bedraagt in Polen officieel 12%. De levensstandaard daalde met meer
dan 50%. Aan de ene kant heb je de grote steden waar het kapitaal zich gevestigd heeft:
Gdansk, Krakau, Warschau, met hun mooie hoge glimmende gebouwen, moderne
architectuur en goed uitgebouwd vervoer. Daartegenover zijn er gebieden waar je zou
versteld staan van de armoede van de bewoners. In 1995 waren er in Warschau 865
daklozen, nu zijn het er bijna 90 000!
2.4 Stadsgebeuren
hejnal: Elk uur speelt vanaf de hoogste toren van de Kosciól Mariacki een trompetblazer
een melodie die plotseling afgebroken wordt. Het verhaal gaat dat in 1257 een
torenwachter vanaf de noordelijke toren van de kerk de Tartaren zag komen. Hij wilde
zijn stadsgenoten waarschuwen en speelde op zijn trompet. Zijn trompetspel werd
plotseling afgebroken omdat hij geraakt werd door een pijl. De tartaren verwoestten toen
de hele stad. Sinds die tijd wordt deze ’hejnal’ elk uur gespeeld. Sinds 1927 speelt de
Poolse radio deze melodie dagelijks om 12 uur ‘s middags
Lajkonik: Elk jaar op de eerste donderdag na Pinksteren, komt de ‘lajkonik’ in de stad.
De held van het feest rijdt, verkleed als Tartaar, op een houten paard de stad in. Hij
wordt begeleid door muziek. Sommige mensen dragen die dag een traditioneel kostuum
van Krakau. De processie begint bij het klooster in Zwierzyniec en eindigt twee tot drie
uur later voor de markthal op de ‘Rynek’.
Lajkonik

3. Onderwijs
Het onderwijssysteem in Polen kent vijf fasen. Het kleuteronderwijs is bestemd voor
kinderen vanaf 5 jaar, sommige kinderen gaan ook al vanaf 3 jaar naar het
kleuteronderwijs.
Het basisonderwijs is voor kinderen van de leeftijd van zeven tot dertien jaar bestemd.
Na de basisschool gaan de kinderen zonder examens te doen naar het lager voortgezet
onderwijs. Daar blijven ze tot hun zestiende. Afhankelijk van de uitslag van de examens
aan het einde van het lager voortgezet onderwijs, kiezen ze daarna voor algemeen of
beroepsgericht voortgezet onderwijs dat voor leerling van 17 tot 19 of 20 jaar bestemd
is. Daarvoor geld geen leerplicht meer, maar bijna alle leerlingen gaan door met hun
opleiding, want ze vinden het heel belangrijk om hun diploma te halen en studeren
daarom ook het grootste deel van de dag. Aan het eind van het algemeen voortgezet
onderwijs, en voor sommige vormen van het beroepsgericht voortgezet onderwijs, zijn er
eindexamens die toegang geven tot de universiteit.
Tot de verplichte vakken in Polen horen naast de Poolse taal, wiskunde,
natuurwetenschappen en techniek (techniek wordt steeds vaker vervangen door
informatie technologie) ook buitenlandse talen. Poolse leerlingen leren ten minste één
vreemde taal. Een vreemde taal is verplicht vanaf het vierde jaar van de basisschool.
Meestal is dat Engels, minder vaak Duits en vervolgen Russisch of Frans. Op sommige
scholen wordt Spaans of Italiaans gegeven.
Godsdienst (het rooms-katholieke geloof) is een keuzevak op school. Er zijn drie lessen
lichamelijke opvoeding per week.
Het aantal lesuren is afhankelijk van de leeftijd van de leerlingen. In het basisonderwijs
zijn er 23 lessen per week, in het lager voortgezet onderwijs 28 en in het voortgezet
onderwijs 31. Één lesuur duurt 45 minuten.
Een uurrooster van het lager voortgezet onderwijs
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag
Wiskunde Scheikunde Engels Kunst Pools
Biologie Wiskunde Natuurkunde Aardrijkskunde Pools
Pools Engels of gym Godsdienst Engels of gym Natuurkunde
Engels of gym Pools Wiskunde Pools Engels of gym
Aardrijkskunde Geschiedenis Wiskunde Klassikale les
Geschiedenis Technologie Gymnastiek Biologie
Burgerschapskunde
De vakanties en de schooldagen zijn ongeveer hetzelfde als bij ons, ze hebben tien
maanden school, waaronder ook nog Paas- en Kerstvakanties. Hun week begint net als
bij ons op maandag en eindigt op vrijdag.
Leerling van scholen op het platteland moeten vaak pendelen naar school. Ze reizen met
een speciale (gratis) bus, de zogeheten grimbus. Die naam is een samentrekking van de
woorden gimnazjum (het lager voortgezet onderwijs) en autobus. Die bussen zijn
oranjegeel geverfd, zodat je ze al van ver aan ziet komen. Het pendelen kost veel tijd, en
daarbij moeten leerlingen uit het dorp ook vaak hun ouders op de boerderij helpen.
In Polen zijn er geen verplicht schooluniformen. Wel dragen de leerlingen op sommige
scholen een schoolembleem. Ze mogen aantrekken wat ze willen en hun meningen vrij
uiten.

Het Volkslied van Polen
Mazurek Dąbrowskiego
Jeszcze Polska nie zgineła,
Kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzieła,
Szablą odbierzemy.
Przejdziem Wisłe, przejdziem Warte,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze,
Dla ojczyzny ratowania
Wracał się przez morze.
Feestdagen in Polen
Nederlandse vertaling
Nog is Polen niet verloren,
Zolang wij leven,
wat een vreemde mogendheid ons ontnomen heeft,
Nemen wij met de sabel terug.
Wij gaan over de Wisla, over de Warta
Wij zullen Polen blijven,
Bonaparte gaf ons het voorbeeld,
hoe je moet overwinnen.
Zoals Czarniecki naar Poznan
Over de zee terugkeerde,
Om het vaderland te redden
Na de Zweedse invasie.
1 januari Nieuwjaar
Maart/april Pasen
1 mei Dag van de arbeid
3 mei Dag van de Constitutie
Mei/juni Corpus Christi
15 augustus Maria Hemelvaart
1 november Allerheiligen
11 november Bevrijdingsdag (nat. feestdag)
25 december Kerstmis
De zloty
De officiële munteenheid van Polen is de zloty, wat letterlijk gouden betekent.
Zloty’s worden in heel Polen als wettig betaalmiddel gebruikt. Ze zijn onderverdeeld in
100 groszy. Er zijn munten van 1,2,5,10,20 en 50 groszy en van 1,2 en 5 zloty.
Bankbiljetten zijn er voor 10,20,50,100 en 200 zloty.
De toetreding van Polen tot de Europese Unie (2004) betekent geen directe toelating
tot de Monetaire Unie, dit duurt nog verscheidene jaren totdat de economie in Polen
zodanig is dat dit de waarde van de euro niet aantast. De introductie van de euro in
Polen zal waarschijnlijk niet voor 2010 gebeuren.
Creditcards worden alleen in hotels vaak geaccepteerd, in winkels of in restaurants
worden ze niet zo vaak aanvaard. Ook het gebruik van reischeques is minder populair in
Polen, u kunt deze bijna nergens gebruiken.
Fooien geven hoort er ook bij in Polen. Het is gebruikelijk om een fooi van zo’n 10 tot
15% achter te laten, (wat erg veel is) als deze al niet bij de rekening inbegrepen zit.
De officiële gebruikte afkorting van de zloty is PLN: PoLen Nieuw.
1 PLN = 0,249557 EUR
1 EUR = 4,00710 PLN
(koers: februari 2005)
10 zloty 1 zloty

20 zloty 2 zloty
50 zloty 5 zloty
100 zloty 200 zloty
Zloty Euro
1 0,255
3,907 1
5 1,2
10 2,5
19,536 5
39,59 10
50 12,796
78,146 20
100 25,593
195,365 50

4. POLITIEK
Staatsvorm: Parlementaire democratie
Staatshoofd: President Lech Kaczynski (Pis) sinds eind 2005.
(Bron:http://www.lechkaczynski.pl)
Regering: De regering wordt gevormd door de PiS.
Regeringsleider: Sinds eind 2005 is Kazimierz Marcinkiewicz (PiS) Premier van Polen.
Parlement: Het Poolse parlement, ook wel Sejm genaamd, bestaat uit 460 leden die
voor vier jaar gekozen worden. Daamaast bestaat er een Senaat / Hogerhuis met 100
leden. De Sejm is het wetgevende orgaan in Polen en wordt gecontroleerd door de
Senaat. Het standpunt van de Senaat kan weer met een tweederde meerderheid worden
verworpen door de Sejm.
Europarlementariërs: Polen heeft 54 zetels in het Europees Parlement.
Eurocommissaris: Danuta Hübner - Regionaal beleid
Europese Integratie
Recente geschiedenis
Tussen 1795 en 1918 stond Polen niet als zelfstandige staat op de kaart van Europa en
was het land opgedeeld tussen Rusland, Pruisen en Oostenrijk. Na de Eerste
Wereldoorlog, die uiteindelijk het verlies betekende voor deze drie mogendheden, werd
Polen een zelfstandige republiek met een parlementaire democratie.
Een lang leven was de nieuwe Poolse republiek overigens niet beschoren. In 1939 vielen
de Russen en Duitsers het land opnieuw binnen, nadat ze eerder in het geheim afspraken
hadden gemaakt over de opdeling van het land (het zogenaamde Molotov-
Ribbentroppact). Het Westen keek slechts toe en greep niet in. Hoewel in 1945 de
onafhankelijkheid van Polen op papier werd hersteld, bleef het land nadrukkelijk binnen
de invloedssfeer van de Russen en werd het spoedig een communistische eenpartijstaat.
Met de dood van de Russische leider Stalin in 1953 begon de oppositie zich in Polen
steeds nadrukkelijker te manifesteren. Zo organiseerde zij in 1956 en 1970 grote
stakingen.
Een echte doorbraak kwam eerst toen conflicten in de havens van Gdansk in 1979 en
1980 leidden tot de oprichting van de eerste onafhankelijke vakbond in Oost-Europa
'Solidanösc’ (Solidariteit), onder leiding van Lech Walesa. In de jaren die volgden,
trachtte het communistische regime het bestaande economische, maatschappelijke en
politieke bestel te handhaven. Uiteindelijk zag het zich echter in 1988 na grootscheepse
stakingsacties gedwongen met 'Solidamosc' te gaan overleggen. De vakbond werd
gelegaliseerd en er werd een meer democratisch politiek stelsel ingevoerd.
Uiteindelijk leidde dit er toe dat in 1989 'Solidamosc' een leidende rol ging spelen in de
Poolse regering. Lech Walesa werd enige tijd later zelfs president. Het verdere verloop
van de binnenlandse politieke ontwikkelingen blijft hier buiten beschouwing
Polen en de EU
reeds in 1988 knoopten de EU en Polen officieel diplomatieke betrekingen aan en een
jaar later werd een handels- en samwenwerkingsovereenkomst gesloten.
Polen streeft naar toetreding tot de EU en zijn nieuwe buurstaat Duitsland heeft in 1990
toegezegd het land hierbij te zullen helpen. De 'Europa-Overeenkomst', een belangrijke
stap in deze richting, werd getekend in december 1991 en trad in februari 1994 in
werking. Polen hoopt dat dit samenwerkingsverband met de EU op termijn zal leiden tot
het lidmaatschap. Op 5 april 1994 heeft Polen het lidmaatschap officieel aangevraagd.
Momenteel is Polen bezig de noodzakelijke politieke en economische hervormingen door
te voeren om aan de in 1993 in Kopenhagen gestelde voorwaarden voor het
lidmaatschap te voldoen.
In 'Agenda 2000', het in juli 1997 uitgegeven rapport van de Europese Commissie inzake
de toetreding tot de EU van de landen in Midden- en Oost-Europa, heeft de Commissie
geconstateerd dat de ontwikkelingen en aanpassingen in Polen een gunstig verloop

kennen. Daarom heeft zij de Raad van Ministers geadviseerd
toetredingsonderhandelingen met Polen te starten.
In december 1997 is in Luxemburg besloten deze onderhandeling met Polen te beginnen.
Hierdoor behoort Polen samen met Estland, Tsjechië, Slovenië, Hongarije en Cyprus, tot
de eerste groep landen.
Op 1 mei 2004 is Polen dan ook daadwerkelijk toegetreden tot de Europese Unie, samen
met negen andere landen namelijk, Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta,
Slovenië, Slowakije en Tsjechië.
5. GODSDIENST
Ongeveer 97% van de bevolking is rooms-katholiek. Ca. 1,5% behoort tot de Russisch-
Orthodoxe Kerk en 0,5% is protestants, van wie de meeste lutheranen. Verder zijn er ca.
80.000 oud-katholieken. De meeste kerkgebouwen van de Russisch-Orthodoxen vindt
men in het oosten van het land.
Het aantal joden, in 1939 nog 10% van de bevolking, bedroeg in 1993 nog maar 1300.
Met de kerstening in 966 werd Polen het meest oostelijke katholieke
land van Europa en er ontstond een hechte band tussen kerk en staat.
Opmerkelijk was dat in de vele oorlogen die de Polen voerden, de
religie nauwelijks een rol speelde. Ook bleef Polen tijdens de
reformatie en de contrareformatie gespaard van bloedige
godsdiensttwisten.
De Rooms-Katholieke Kerk in Polen is georganiseerd in de
aartsbisdommen Gniezno, Kraków, Poznan, Warschau en Wroclaw,
plus twee aartsbisdommen buiten het Poolse grondgebied, Lwow en
Vilnius, en 21 bisdommen. Primaat van Polen is de aartsbisschop van
Warschau en Gniezno (het oudste bisdom). Tijdens het
communistische regime bloeide de kerk tegen de verdrukking in. In
1950, 1956 en 1972 sloten kerk en staat overeenkomsten, waarbij de kerk het regime
aanvaardde en de staat garanties gaf voor het kerkelijk bestuur en het katholiek
onderwijs.
Na de omverwerping van het communisme is de scheiding van kerk en staat nog lang zo
vanzelfsprekend niet als in vele andere landen. Integendeel, ook op maatschappelijk
terrein is de invloed van de katholieke kerk nog enorm in Polen.
Het bezoek van paus Johannes Paulus II aan zijn vaderland in juni 1979 versterkte de
positie van de kerk ten opzichte van de overheid. In mei 1989 werd een nieuw akkoord
bereikt, waarbij de kerk volledig wettelijk erkend werd. In het akkoord werden de
onafhankelijkheid van de kerk en de vrijheid van godsdienst vastgelegd. Bovendien kreeg
de kerk recht op eigen scholen en media.
Zijn bezoek aan Polen in juni 1979 was voor de bevolking en de maatschappij in het
algemeen, van groot belang. Het maakte het volk bewust van de macht van de massa en
het Poolse vraagstuk werd opnieuw onder de internationale aandacht gebracht. De
verkiezing van Wojtyla tot paus in 1978 betekende ook een enorme steun voor de
oppositie en dan met name voor de vakbond “Solidariteit”. De kerk hielp ook veel
politieke gevangenen en hun gezinnen, en veel geestelijken namen actief deel aan het
verzet. Dat de regering zich absoluut geen raad wist met de positie van de kerk bleek
duidelijk toen de populaire Warschausche oppositiepriester Jerzy Popieluszko in 1994
vermoord werd door leden van de Poolse veiligheidsdienst.
Het kerkelijke leven in het katholieke Polen is nog springlevend en de zondagse missen
zitten vaak nog afgeladen vol. Doop, communie en vormsel zijn nog steeds de
hoogtepunten in het leven van de meeste Polen. Katholieke feestdagen en bedevaarten
zijn onverminderd enorm populair.
De meeste tradities en gewoonten in Polen zijn verbonden met de christelijke feestdagen.
Een beroemd voorbeeld van de intense religieuze beleving van de Polen is de jaarlijkse
bedevaart die in augustus wordt gehouden naar de Zwarte Madonna van Czestochowa,
die zelfs beschouwd wordt als de symbolische koningin van Polen. Deze 14e-eeuwse
afbeelding trekt jaarlijks anderhalf miljoen gelovigen en toeristen. De tiendaagse
bedevaartstocht begint in Warschau en eindigt uiteindelijk in Czestochowa. Een ander

pelgrimsdoel zijn de “Poolse Calvariebergen”, met zo nauwkeurig mogelijke nabootsingen
van de berg in Jeruzalem waar Jezus gekruisigd werd.
6. Omgeving
In dit hoofdstuk komen achtereenvolgens de ligging, de hoofdstad, enkele
bezienswaardigheden, het klimaat en het landschap aan bod.
6.1. Ligging
Polen is een land in Midden-Europa. In het westen wordt Polen begrensd door Duitsland,
in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en
Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en door Rusland.
Tussen België en Polen ligt Duitsland.
Polen is het grootste oranje land.
België is het kleinste oranje land.
Polen is een van de grootste landen van Europa. Het land heeft een oppervlakte van
312.677 km². Hiermee is Polen 10 maal zo groot als België. Omdat de afstand van Oost
naar West en van Noord naar Zuid ongeveer even groot zijn, heeft Polen bijna de vorm
van een vierkant. Er zijn 38,5 miljoen inwoners.
Op de volgende kaart van Polen kan men zien dat Krakow, de plaats waar wij verblijven,
gelegen is in het zuiden van Polen.
De uitstappen die we maken in Krakow komen later aan bod ( 7).

6.2. Hoofdstad
Warschau (Pools: Warszawa) is de hoofdstad van het land en van de grootste provincie
Mazovië. Het is met ongeveer 1.650.000 inwoners de grootste stad van Polen. Je vindt er
de hoogste overheidsinstanties, ambassades, het aartsbisdom van de Rooms-katholieke
Kerk, de hoofdzetel van de Orthodoxe Kerk en de synode van de Luthers-Augsborgse
Kerk.
Warschau is ook het belangrijkste centrum
van wetenschap en cultuur.
In het verleden hebben
vaderlandslievende inwoners van
Warschau hun stad diverse keren tegen
invallers moeten verdedigen. Warschau
werd ernstig beschadigd tijdens de Tweede
wereldoorlog en de Opstand van Warschau
in 1944. Zestig procent van de gebouwen
van de stad werden verwoest en na de
oorlog weer herbouwd.
Het huidige Warschau ontwikkelt zich snel.
In het centrum verrijzen moderne wolkenkrabbers en in de buitenwijken verschijnen
grote, moderne winkelcentra.
6.3. Enkele bezienswaardigheden
6.3.1. Het Wilanow-paleis in Warschau
Van de oude paleizen in Warschau is het Wilanow-paleis het enige dat niet verwoest is
geweest. Dit paleis ligt dan ook niet in het centrum maar aan de rand van de stad.
Het is een interessant paleis, gebouwd door koning Jan Sobieski, die in 1672 het Turkse
leger versloeg. Van deze slag is in het paleis een maquette te zien.
Het paleis en de tuinen zijn geïnspireerd op de Italiaanse villa's (Wilanow is Pools voor
Villa Nova) en werden ook door een Italiaan ontworpen.
De weg die van dit paleis naar de Nieuwe stadsmarkt loopt, de Koninklijke Weg, is door
de UNESCO als nationaal erfgoed aangewezen.

6.3.2 . Middeleeuwse stad Toruń
.
Toruń behoort tot de weinige Poolse steden die
niet door bommen zijn verwoest. Er is een
onbedorven middeleeuwse sfeer en het is een levendige binnenstad.
Toruń is de geboorteplaats van Nicolaas Copernicus, een grote astronoom uit de 16de
eeuw. De stad is gelegen op twee oevers van de Weischel, de grootste rivier van Polen.
Toruń staat bekend om het grootste aantal gotische architectuurmonumenten in Polen.
Het complex van de oude binnenstad is ingeschreven op de UNESCO-lijst van
Werelderfgoed. Onder de monumenten zijn vermeldenswaard: het Oudstedelijk Stadhuis
(Ratusz Staromiejski) met uitzichttoren, het Copernicus-monument, drie gotische kerken,
het Copernicushuis, stadsmuren en -poorten, ruïnes van een kruisridderskasteel en de
Schuine Toren.
6.3.3.Oude stad Zamosc
De oude stad Zamosc is een
prachtig voorbeeld van een
Europese renaissance stad.
Deze stad ligt 90km ten
zuidoosten van Lublin.
Het mooiste deel is het grote
marktplein met raadhuis,
monumentale huizen en een
kathedraal. De Oude stad kwam
ook op de UNESCO-lijst van het
Wereld Cultureel Erfgoed te
staan.

6.3.4. Hala Ludowa in Wrocław
De Hala Ludowa in Wrocław werd naar aanleiding
van de 100jarige herdenking van de
bevrijdingsoorlog tegen Napoleon (1913) gebouwd door Max Berg. Deze geweldige ijzer-
en betonconstructie met een koepel van 65m doorsnee was haar tijd ver vooruit. Ze was
de grootste koepelconstructie ter wereld sinds de Romeinen het Pantheon bouwden.
6.4. Klimaat
Polen heeft een gematigd klimaat: de zomers zijn
heet, de winters matig koud. In Warschau is de
gemiddelde temperatuur in juli, de warmste
maand, 18,6° C en in januari -2.9° C. Doordat het
land hoofdzakelijk vlak is, kunnen luchtstromen
afkomstig uit het oosten of westen ongehinderd
over Polen heen trekken, wat tot gevolg heeft dat
het weer zeer veranderlijk is. Polen ligt aldus
tussen twee klimaatzones: het zeeklimaat van
West-Europa en het landklimaat van Oost-Europa.
Over het algemeen is het Poolse klimaat gunstig
voor het leven en de economie, maar er valt
betrekkelijk weinig neerslag, zeker voor de
landbouw. In sommige streken in Midden-Polen is
een gebrek aan water, terwijl er in bergachtige
gebieden een overschot aan water bestaat.
Het klimaat in Polen gaat van zeeklimaat in het
noorden en het westen naar landklimaat in het
zuiden en het oosten. Krakow ligt in het zuiden van
Polen. De winters duren van half december tot
april. In de winter zijn de rivieren en de meren in het zuiden en het oosten grotendeels
bevroren.
De lente en de herfst zijn ideaal voor citytrips. In de zomer is het heel aangenaam
wandelen en zeilen in het noorden (Mazurië, Pommeren). Ook in het bergachtige zuiden
vind je veel wandelpistes.
6.5. Landschap
In het noorden en in het midden van het land ligt de Poolse laagvlakte. In het zuiden
van Polen liggen hooglanden en bergen.

6.5.1. De Poolse laagvlakte
De Poolse laagvlakte is gevormd is
door wind en water, met puin dat
werd achtergelaten door
Scandinavische gletsjers.
Het Poolse laagland bestaat
landschappelijk gezien uit drie
verschillende gebieden.
De 500 kilometer lange kuststrook is in hoofdzaak laag, met brede zandstanden. De
invloed van de zee op dit landschap is duidelijk te zien. Langs de kustlijn vormt de zee
zandwallen die door de wind tot duinen aangroeien.
Het tweede vlak gebied is het oostelijk deel van de kust nl. de delta van de rivier de
Weichsel. (Het is de grootste rivier van Polen en is 1068m lang.) Dit gebied wordt
doorsneden door zijrivieren van de Weichsel en kanalen.
Het merengebied is het derde deel van het Poolse laagland. Het heeft een uiterst
afwisselend landschap van morenen, gletsjermeren, welige bossen en arme
zandgronden. De heuvels zijn ongeveer 150m hoog en daartussen liggen meren van
diverse vorm en grootte. De streek wordt door de rivier de Weichsel verdeeld in een
westelijk deel, het Pommerse Merengebied, en een oostelijk deel, het Mazurische
merengebied. Het Pommerse Merengebied is een streek van groot toeristisch belang
vanwege de schoonheid van het landschap en de levende volkscultuur van de plaatselijke
bevolking. In het Mazurische Merengebied is de interessantste streek het District van de
Grote Mazurische Meren. De meren zijn met elkaar verbonden door kanalen die de
scheepvaart vergemakkelijken. Dit is het gebied met het schoonste milieu, de ‘groene
longen van Polen’, een waar paradijs voor zeilers en vissers.
6.5.2 Berglandschap
Het zuiden van Polen bestaat uit hooglanden en bergen.

6.6. Natuur en omgeving
Slechts 3 procent van het grondgebied van Polen ligt meer den
500meter boven de zeespiegel. De Tatra (Slowaaks en Pools:
Tatry) is een gebergte op de grens van Polen en Slowakije. Het
vormt een deel van de Karpaten. Het gebergte bestaat uit vier
delen: Hoge Tatra, Westelijke Tatra, Belianske Tatry, Lage Tatra.
De Hoge Tatra laat een zeer gevarieerd berglandschap zien:
scherpe bergruggen, hoge toppen, ravijnen met puin, diepe, door
rivieren gevormde v-vormige dalen en u-vormige gletsjerdalen.
Het hoogste punt van Polen ligt in de Hoge Tatra in het zuiden
van het land. Deze berg heeft de naam Rysy en is 2499m hoog.
Polen is een land in Midden-Europa en grenst aan Duitsland, Tsjechië, Slowakije,
Litouwen en Wit-Rusland.
Natuur
Polen is over het algemeen een vlak land; 54% van de totale oppervlakte ligt onder de
150 meter, 37% heeft een hoogte tussen 150 en 300 meter. Gebergten komen alleen
aan de zuidgrens voor.
Meer dan 9.000 meren bedekken zo’n 1% van het land. Er zijn 23 nationale parken en
die nemen zo’n één procent van Polen in. In de parken worden vaak wetenschappelijke
onderzoeken gedaan en ze spelen een grote rol in natuurfilms en programma’s. De
belangrijkste rivier in Polen is de Wisla, die door Krakow en Warschau naar het noorden
stroomt.
Poolse bergen zijn kleiner en lager dan de Alpen. Wat de landschappen en de winter
betreft kunnen zijn ze wel met de Alpen vergeleken worden. Poolse berggebieden
garanderen niet alleen maar sneeuwzekerheid, maar ook vele attracties en
wintersportmogelijkheden. De meest bekende wintersporten in Polen zijn skiën en
snowboarden.
Dieren
Het woud van Bialowie, op de grens met Wit-Rusland, is een overblijfsel van het
immense woud dat Europa grotendeels bedekte in de prehistorie. Hier vind je de laatste
bizons (foto) van Europa. Hier vind je ook de eland, die leeft in noordelijke streken,
onder meer in Skandinavië. In het Tatragebergte op de
grens met Tsjechië en Slowakije ligt een zich over
beide landen uitstrekkend nationaal park met o.a. het
grootst bekende gemzenras, bruine beren,
everzwijnen, wolven, lynxen en wilde katten; ook de
alpenmarmot komt hier voor. Uit het zuiden en oosten
van Europa zijn buidelratten, hamsters, eekhoorns,
relmuizen, herten en reeën afkomstig

7. Onze uitstappen
7.1. Auschwitz
Hongaarse Joden op het perron van Auschwitz
Auschwitz was een Duits nazi vernietigings- en concentratiekamp bij de Poolse stad
Auschwitz. Het kamp lag in Zuid-Polen, enkele tientallen kilometers westelijk van de stad
Kraków.
De naam Auschwitz is synoniem geworden voor de vernietigings- en concentratiekampen
van de nazi's die overal in Europa verschenen voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Miljoenen mensen, merendeels Joden, zijn in dergelijke kampen om het leven gekomen.
Het kamp Auschwitz bestond uit drie hoofdkampen en 39 satelliet-werkkampen.
De hoofdkampen waren:
Auschwitz I, het oorspronkelijke concentratiekamp en het administratieve centrum van
het totale complex. Hier werden ongeveer 70.000 mensen omgebracht, voornamelijk
Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen.
Auschwitz II (Birkenau), een vernietigingskamp waar ten minste 1,1 miljoen mensen
werden vermoord (waarvan 90% Joden), 75.000 Polen en circa 19.000 Sinti en Roma.
Auschwitz III (Monowitz), een werkkamp.
Auschwitz-Birkenau - 'De poort des doods'
Naar Auschwitz werden in totaal meer dan 1,5 miljoen mensen gedeporteerd. Hiervan
werden ongeveer 1,1 miljoen direct na aankomst vergast of doodgeschoten. Minstens
200.000 mensen kwamen om door ziekten of honger of ze werden na korte tijd alsnog
naar de gaskamers gestuurd. Omdat Auschwitz het grootste vernietigingskamp uit zijn
tijd was, geldt het als symbool voor de Holocaust, waarvan tussen de 5 en 6 miljoen
Joden het slachtoffer werden.
LAAT DEZE PLAATS EEUWIG
EEN KREET VAN WANHOOP ZIJN
EN EEN WAARSCHUWING AAN
DE MENSHEID. HIER HEBBEN
DE NAZI’S OMSTREEKS
ANDERHALF MILLIOEN MANNEN
VROUWEN EN KINDEREN
VERMOORD, VOORNAMELIJK
JODEN UIT VERSCHILLENDE
EUROPESE LANDEN.
AUSCHWITZ – BIRKENAU
1940 - 1945

7.2. Wereldberoemde zoutmijn: Wieliczka
De Wieliczka-zoutmijn ligt in het plaatsje Wieliczka nabij Krakow. De mijn is een van de
oudste zoutmijnen ter wereld. Het winnen van zout op deze plek werd voor het eerst
vermeld in 1044. De gangen van de mijn zijn in totaal 300 kilometer lang en bereiken
een diepte van 327 meter.
De zoutmijn kwam voor op de allereerste Werelderfgoedlijst ooit (daterend uit 1978).
Tussen 1989 en 1998 stond het ook op de lijst van bedreigd erfgoed omdat de
zoutsculpturen werden aangetast door vocht. Een groot conservatieprogramma heeft dit
tij weten te keren.
De mijn is ook bijzonder vanwege zijn lange toeristische traditie. Al aan het einde van de
15e eeuw kwam de elite dit ondergrondse wonder aanschouwen. Beroemde bezoekers uit
het verleden zijn onder andere Nicolaus Copernicus, Johann Wolfgang von Goethe,
Alexander von Humboldt, Dmitri Mendeleev, Robert Baden-Powell en Karol Wojtyła (de
latere Paus Johannes Paulus II).
Een ondergrondse route van 3,5 km leidt door een ongelooflijke wereld van zouten
gangen, kamers en zalen met unieke beelden. Het meest aantrekkelijk is de H.Kinga
Kapel op een diepte van 101 meter, gebeeldhouwd in het stenen zout tot en met
kroonluchters van zouten kristallen en standbeelden van het grijze zout.
In de mijn is een sanatorium actief, omwille van het genezend microklimaat in de mijnen.
In het museum is een expositie van werktuigen en documenten die de geschiedenis van
de mijn weergeven.
Verder is er ook nog een ondergronds meer, een
restaurant en worden er oude werktuigen getoond ter
illustratie van de historie van de zoutwinning. Elk jaar
bezoeken zo'n 800.000 toeristen de mijn.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de zoutmijn
gebruikt door de Duitse bezetters als opslagplaats.
In 1992 is de productie van zout er stopgezet, na een
grote overstroming.

7. 3. Magisch Krakow
De voormalige Poolse hoofdstad Krakow, in
het zuiden van Polen, is een moderne stad
met 750.000 inwoners en fungeerde in het
verleden als thuisbasis voor menig koning.
Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat
deze stad meer dan zesduizend historische
sites telt die getuigen van ruim duizend
jaar Poolse geschiedenis. Krakow behield
haar karakter van spirituele hoofdstad en is
tegelijkertijd een belangrijke culturele
draaischijf.
Aan Krakows kroon schitteren pareltjes van
musea, galerijen, bioscopen, culturele
instellingen en centra. Daarnaast is de stad
een wetenschappelijk en researchcentrum.
In 1978 kwam de waardevolle architectuur
van de oude stad, die onveranderd bleef
sinds 1257, samen met de zoutmijn van
Wieliczka op UNESCO’s eerste werelderfgoedlijst te staan. Jaarlijks vinden in Krakow een
hele waaier van muzikale en culturele evenementen plaats, waaronder de Internationale
Print Triënnale, het Festival van de Orgelmuziek, het Ludwig van Beethoven Paasfestival,
het Festival van de Joodse Cultuur, het Internationaal Straattheaterfestival en het
Internationaal Festival van de Korte Film. Dat Krakow een cultureel mekka is, werd
nogmaals bevestigd toen de stad in 2000 de titel van Culturele Hoofdstad van Europa
kreeg.