Boeren en boter in Bavel - Zuivelhistorie Nederland

[010] Oprichting van de coöperatie
Het verslag van de secretaris
Er zullen ongetwijfeld rond 1900 meerdere plaatsen in den lande geweest zijn, waar
het bestuur van een stoomzuivelfabriek in oprichting, zich mocht verheugen in de
helpende hand van een “hoofdonderwijzer” van de plaatselijke school om een coöperatieve
vereniging van de grond te krijgen.
Zo is het destijds in Bavel aan de nauwgezetheid van de heer C. van der Poel te danken
geweest, dat wij nu nog beschikken over een in fraai handschrift geschreven verslag
van de oprichting van “St. Brigida”. Wij laten dit verslag onverkort volgen in de
oorspronkelijke schrijfwijze.
“Bij het besluit van den gemeenteraad van Ginneken en Bavel zou te Bavel een
nieuwe school met onderwijzerswoning worden gebouwd en het oude gebouw aan
den meestbiedende worden verkocht. Al waren in den omtrek reeds verschillende
coöperatieve stoomzuivelfabrieken opgericht, niemand had er aan gedacht, ook te
Bavel zoo iets tot stand te brengen. Nu echter dit gebouw te koop zou worden aangeboden,
werd er door sommigen gedacht aan en gesproken over een boterfabriek
voor Bavel. Indien toch het oude (school)gebouw daarvoor geschikt was, zou daar
door heel wat aan uitgaven gewonnen zijn, daar het wel was te voorzien, dat het
voor een matigen prijs te verkrijgen zou zijn. Maar dan diende de vereeniging te
zijn opgericht voor bedoeld gebouw te koop werd aangeboden. En zoo kwam het,
dat eenige mannen met name Chr. Adr. Oomen, Ant. Oomen, Petr. Oonincx,
Walth. van Hooydonk, Corn. Janssens Azn en Ger. Kriellaars in November van
het jaar 1900 in de herberg van Corn. Bruininkx bijeen kwamen om met elkander
over de zaak van gedachten te wisselen. Allereerst werd besloten, het hoofd der
school, den heer Corn. van der Poel, uit te nodigen deze bijeenkomst bij te wonen,
ten einde, zoo nodig, zijn steun te verleenen, die daartoe gaarne bereid was, en in
het vervolg steeds de leiding der vergaderingen op zich genomen heeft. Niemand
der bovengenoemden kon met grond verklaren, of een coöp. stoomzuivelfabriek tot
voor- of nadeel zou strekken daar de noodige kennis en ondervinding ontbrak.
Voor en aleer men echter iets kon doen diende men het gevoelen van het publiek te
kennen .
[011]
Alzoo werden allen, die belang hadden bij de boterbereiding tot een algemeene
vergadering opgeroepen. Op die vergadering werd duidelijk gemaakt, wat coöperatie
is en wat men zich met coöperatieve stoomzuivelfabrieken ten doel stelt; en
toen niemand zich na het gehoorde zich als beslist tegenstander verklaarde, werd
bepaald, dat ieder voor zich zooveel mogelijk het voor en tegen zou trachten te
vernemen.
Heruitgave zuivelhistorienederland 12
© B. Hulshof