Boeren en boter in Bavel - Zuivelhistorie Nederland

[006] Voorwoord
De heer B. Hulshof, zelf uit de zuivelwereld afkomstig, heeft zich met grote ambitie
verdiept in de historie van een Brabants plattelandsbedrijf, dat behalve een economische
ook een sociale rol heeft gespeeld. In het kerkdorp Bavel werd in 1901 door samenwerking
tussen grote én kleine boeren een coöperatieve verening opgericht, die
ten doel had de bereiding en verkoop van boter. Deze vereniging heeft 56 jaar bestaan.
De fabriek, die zij naar een ontwerp van de Bredase architecten Oomes en Van
der Pas liet bouwen, lag op een verkeersknooppunt en trok daar de aandacht van eenieder,
die Bavel bezocht of passeerde.
De voorliggende studie, mogelijk geworden doordat de auteur het archief der coöperatie
heeft gered, geeft inlichtingen over de veeteelt te Bavel en het rendement van de
melkveehouderij, over het boeren “patriciaat” en de sociale verhoudingen in het dorp.
Wat deze laatste betreft is de “ondermelkkwestie" interessant, die geruime tijd grote
spanningen tussen enkele boerenfamilies heeft veroorzaakt. De aandacht trekt ook de
rol van de hoofdonderwijzer Cornelis van der Poel, die zich, hoewel uit Schiedam afkomstig,
geheel bij de Brabantse dorpsbewoners aanpaste. Zijn te vroeg overleden
zoon Zacharias werd reeds in het zesde jaar van het bestaan der boterfabriek tot directeur
benoemd. Het behoeft geen betoog, dat ook de positie der parochiegeestelijkheid
op het Bavelse bedrijf en zijn eigenaren dominant was
De heer Hulshof heeft met zijn werk een bijdrage geleverd tot de historie van Bavel
in een periode, waarin de ontplooiing van dit dorp in velerlei opzicht een aanvang
nam. Daarvoor moet hem dank worden gebracht.
februari 1986 Dr. F.A. Brekelmans
oud-archivaris der
gemeente Nieuw-Ginneken.
Heruitgave zuivelhistorienederland 8
© B. Hulshof