Boeren en boter in Bavel - Zuivelhistorie Nederland

tegen de slaglijsten van de karn werd geslagen. Deze slaglijsten waren in de regel net
als de duig van het vat uit één stuk gemaakt. De vulling van de karn met room bedroeg
ongeveer de helft van de totale toninhoud. Nadat door de draaiende beweging
na enige tijd de boterkorrels gevormd waren, werd de inhoud, bestaande uit boterkorrels
en karnemelk van elkaar gescheiden d.m.v. een zeef. De boter werd gewassen
door deze met schoon water te overgieten, waarbij aldus de resterende karnemelkbestanddelen
met het water werden afgevoerd; dit was de zgn. spoeling. Vervolgens
werd de overmaat aan water eruit gekneed met een kneder. Ook de boterkneder was
een van de aangeschafte werktuigen. De boterkneder bestond uit een ronde houten
kneedtafel, welke in het midden hoger was dan aan de omtrek en waarboven een horizontale
gegroefde houten kneedwals was geplaatst.
Het kneedbord en de wals waren elk om hun eigen as draaibaar, waarbij de tafel onder
de wals kon doordraaien. Een kluit boter op het kneedbord gelegd, werd aldus
met de tafel onder de wals doorgedraaid, waarbij de boter in een dunne laag over de
kneedtafel werd uitgedrukt en waardoor het vocht werd uitgeperst. Het uitgeknede
vocht werd via de helling van de tafel naar de buitenrand afgevoerd. De boter moest
gekneed worden totdat ze droog was. Hiervoor was het nodig dat ze meerdere malen
door de kneedwals werd uitgedrukt. Telkens rolde de botermaker de geknede boter op
en plaatste ze opnieuw voor de wals, totdat er geen vochtdruppels meer uitgeperst
werden.
Heruitgave zuivelhistorienederland 40
© B. Hulshof