Ret begrip « Ideologie »

More documents

Recommendations

Info

152 HUGO VAN DEN ENDEN tens chap van het logisch-matematische type berust eveneens op een genormeerde en gekontroleerde metode : regels betreffende axiomatiek en deduktie, betreffende logische konsistentie. In beide typen van wetenschap is 'waarheid' of 'geldigheid' een funktie van de kennisteoretische basispremissen en van de voorgeschreven metodologie. 'Zekerheid' is relatief aan deze premissen en metodologie. lets is 'zeker' wanneer het logisch konsistent is met de aanvaarde premissen, d. w. z. wanneer het ermee kan gerelateerd worden door mid del van de voorgeschreven metodologie. De notie 'absolute zekerheid' in de zin van 'onmiddellijke en onvoorwaardelijke evidentie' (los van elke verwijzing naar een bestaand referentiekader) is met betrekking tot de wetenschap zinledig. Ideologieen beantwoorden zelden of nooit in hun totaliteit aan deze eisen van kennisverwervlng en 'waar heid' of 'geldigheid' . Zij . zijn daarentegen gekenmerkt door het veelvuldig voorkomen van o. m. voorbarige konklusies, ontoelaatbare veralgemeningen, kontradikties, vaagheden, onvolledigheden, vaagheden, rationalisaties. pseudokognitieve of pseudoteoretische premissen, gevoelsargumenten, wensdenken e. a. 'Zekerheid' is synoniem::voor 'psychische evidentie' en 'onvoorwaardelijk geloof'; 'waarheid' is absoluut, ze is niet relatief aan een genormeerde en gekontroleerde metodologie. - Wetenschap is naar intentie kontemplatief. Zij beperkt zich tot oordelen over feitelijkheden, mogelijkheden en waarschijnlijkheden met betrekking tot verleden, heden en toekomst. Zij wil beschrijven, systematiseren, verklaren, voorspellen. Ideologie daarentegen is naast teoretisch-kontemplatief ook evaluatief, aspiratief en normatief. Zij houdt ook oordelen over wenselijkheden en behoorlijkheden in, houdt idealen voor, stelt doeleinden voor de aktie en verordent normen. Dit geldt ten dele ook voor de praktische of toegepaste wetenschap (normatieve wetenschap). Ret verschil ligt evenwel in het feit dat de waarde-oordelen en normen die deze wetenschap inhoudt of poneert instrumenteel zijn. Dit wil zeggen dat zij slechts binnen de wetenschap kunnen bepaald worden voor zover zij in funktie staan van waardeoordelen en norm en die buiten die wetenschap werden bepaald, of die de extrawetenschappelijke basis van die wetenschap uitmaken. Ideologie daarentegen is een der instanties die fundamentele waarden stell (kreeert, poneert) vanuit zichzelf, d. w. z. vanuit haar sociopsychische en sociaalstrukturele funkties.
HET BEGRIP {( IDEOLOGIE )} 153 - Wetenschappelijke kennis is steeds voorwaardelijk, hypotetisch, voorlopig, fragmentair. Ideologische beliefs en disbeliefs hebben een dogmatisch en absoluut karakter. Wetenschap is een open, ideologie een gesloten systeem. Wetenschap streeft naar totalisering, maar met bewustzijn van het onbereikte van die totalisering. Ideologie pretendeert een bereikte, definitieve totalisering, of dient zich althans zo aan in het bewustzijn van haar aanhangers. (b) Ideologie-filosofie: de samenhang tussen deze fenomenen is nauwer dan die tussen ideologie en wetenschap. Wij kunnen evenwel ook hier nog wezenlijke verschilpunten aanstippen : - wijsgerige systemen zijn naar intentie: logisch konsistent, zuiver begripsmatig-rationeel, kognitief-teoretisch gel dig, autokritisch, bewust van hun beperkt totaliseringskarakter. Ideologieen zijn psychologische en sociologische systemen, niet louter op verstandelijk denken gefundeerd, gel dig in de vorm van subj ektieve en sociale evidenties, weinig autokritisch en definitief-totalitair. - wijsgerige systemen zijn niet - of niet noodzakelijk en direkt - exponenten van de fundamentele 'value-attitude systems' in het basispersonlijkheidstype van een groepering. Zij fungeren ook niet - of niet noodzakelijk - als eufunktionele of disfunktionele elementen van een sociaal systeem. Voor zover zij dit weI zijn - of het na verloop van tij d tengevolge van een assimilatieprocess worden - gaan zij over van filosofische naar ideologische system en (bv. marxisme als wijsgerig systeem en marxisme als ideologie). - wijsgerige system en zijn - zo al niet naar al hun inhouden dan toch naar hun kombinatie en strukturering - veel meer produkt van een individueel gedifferentieerd analytisch en syntetisch denken en van een persoonlijke wereld- en levensbeschouwing dan ideologieen. De auteurs van wijsgerige system en en de rol die hun specifieke persoonlijkheid speelt in de totstandkoming van vorm en inhoud van die systemen zijn gemakkelijker aanwijsbaar dan bij ideologieen het geval is. Ideologieen zijn anoniemer, kollektiever, direkt verbonden met de specifieke toestand van een sociaal systeem op een gegeven ogenblik van zijn evolutie. Wijsgerige systemen ontwikkelen zich ook autonomer t. o. v. de basisinstituties vanfhet sociaal systeem dan ideologieen omdat zij er funktioneel fminder direkt mee verbonden zijn. Ideologieen zijn - om een marxistische term tel gebruiken -;enger 'praxis 'betrokken. (c) Ideologie-dokirine: vaak wordt ideologie gebruikt als synoniem voor sociaalekonomische, politieke of religieuze'f dokirine. Toch is het wenselijk, om redenen van begripsverheldering, ook hier een onderscheid te maken:
Page 1 and 2: Ret begrip « Ideologie » Inleidin
Page 3 and 4: HET BEGRIP « IDEOLOGIE )} 105 De v
Page 5 and 6: HET BEGRIP « IDEOLOG IE >) 107 dev
Page 7 and 8: L, RET BEGRIP « IDEOLOGIE)} 109 di
Page 9: HET BEGRIP « IDEOLOGIE » 111 een
Page 12 and 13: 114 HUGO VAN DEN ENDEN vormen van '
Page 14 and 15: 116 HUGO VAN DEN ENDEN derscheiden.
Page 16 and 17: 118 HUGO VAN DEN ENDEN In deze bete
Page 18 and 19: 120 HUGO VAN DEN ENDEN waarmee de m
Page 20 and 21: 122 HUGO VAN DEN ENDEN deze proposi
Page 22 and 23: 124 HUGO VAN DEN ENDEN beschikbaarh
Page 25 and 26: HETBEGRIP « IDEOLOGIE }) 127 'Proj
Page 27 and 28: HET BEG-RIP « IDEOLOGIE » 129 bru
Page 29: RET BEGRIP « IDEOLOGIE » 131 ual'
Page 32 and 33: 134 HUGO VAN DEN ENDEN guishing tho
Page 34 and 35: 136 HUGO VAN DEN ENDEN in het verle
Page 36 and 37: 138 HUGO VAN DEN ENDEN a geen vast
Page 38 and 39: 140 HUGO VAN DEN ENDEN apparaat een
Page 40 and 41: 142 HUGO VAN DEN ENDEN groeperingen
Page 42 and 43: 144 HUGO VAN DEN ENDEN deze beperki
Page 44 and 45: 146 HUGO VAN DEN ENDEN die in de gr
Page 46: 148 HUGO VAN DEN ENDEN - deskriptie
Page 52 and 53: 154 HUGO VAN DEN ENDEN - het begrip

Ret begrip « Ideologie »

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?