GEVOELIGE PLATEN - Museum Volkenkunde

factorijen te begeven, buitenlandse vrouwen mee te nemen of rond te rijden in koetsen.
De achterliggende redenen voor deze vrijheidbeperkende maatregelen waren vooral de
sedert eeuwen bestaande angst, maar ook minachting voor buitenlanders in het algemeen en
de veelvuldige invallen van piraten in het Zuidchinese kustgebied.
26. European prints were se nt out and copied with varying degrees of success. `A case of
prints after Poussin, Mignard' is listed among the goods sent from France in the ship Amphitrite,
and a writer states that the `coloured prints of Europe that are carried out to Canton are copied
there with the most wonderful fidelity'. (Jourdan, p. 35)
27. Om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen, moesten aanpassingen bij de
vervaardiging plaatsvinden. Dat de Chinezen daar geen moeite mee hadden blijkt onder
andere uit commentaar van pater Cibot in zijn artikel over de achterglasschilderingen: "Zodra
de Chinese industrie ergens voordeel uit denkt te kunnen halen, volgt de ene uitvinding na de
andere."(Mémoires, XI, p. 365)
28. Hoewel de enige fabriek waar men in China glasplaten kon maken zich in Canton bevond,
werden voor de achterglasschilderingen vrijwel uitsluitend geïmporteerde spiegels en
glasplaten gebruikt. (Breton de la Martinière, China, its costume, arts, etc., translated, 1813, p.
116; Jenyns, p. 35)
29. Forbes, p. 2.
De stad Canton telde in die tijd in totaal circa 1 miljoen inwoners, de `bootbewoners' niet
meegerekend. Ongeveer een kwart van hen verdiende dus zijn brood in de kunstnijverheid.
30. "Old China street" en ook "New China street" zijn de aanduidingen in engelstalige bronnen.
Men vindt ze vaak ook terug op de weinige (glas)schilderingen die wel gesigneerd zijn of
voorzien zijn van een firma-label. Beide straten kwamen uit tussen de factorijen.
31. Volgens Forbes bevonden zich naar een schatting uit 1822 in de onmiddellijke omgeving
van de buitenlandse factorijen circa 5000 winkels. (Forbes, p. 2)
32. Volgens Jourdain en Jenyns zouden er geen gesigneerde glasschilderingen zijn van voor
1800. Op een door hen genoemd voorbeeld van een kleine glasschildering van een meisje, uit
het begin van de negentiende eeuw, staat op een firma-label op de achterzijde van een
bijbehorend beschermend rugpaneel de tekst: "Falqua painter in oils and water colours and on
glass. China Street, Canton." (Jourdain, p. 36) Falqua is mogelijk dezelfde als Fatqua, die
werkzaam was van omstreeks 1810 tot na 1830.
33. Crossman geeft in The Decorative Arts of the China Trade in een appendix een overzicht -
van een aantal bekende schilders en ateliers, die zich sedert 1765 tot het einde van de
negentiende eeuw in Canton en omgeving met bepaalde schildertechnieken en bepaalde
onderwerpen hebben beziggehouden. Hieruit blijkt dat de meesten van hen diverse pijlen op
hun boog hadden, zowel qua onderwerp als qua schildertechniek. De drie belangrijkste
bekende Cantonese schilders(ateliers) uit de periode waarin ook de Leidse glasschilderingen
zijn vervaardigd waren Spoilum, Cinqua en Pu Qua. Eerstgenoemde (? Guan Zuolin) was
werkzaam tussen 1765 en 1805 en schilderde vooral portretten op glas, kopieën van westerse
voorstellingen op glas, havenscènes, portretten op doek, landschappen en genrestukken.
Cinqua en Pu Qua hadden beiden een atelier tussen vermoedelijk 1780 en 1800. Cinqua was
gespecialiseerd in glasschilderingen en Pu Qua in waterverfschilderingen, straatscènes en
glasschilderingen. (Crossman 1991, p. 406)
34. Mémoires XI, p. 365.
35. Hiermee wordt bedoeld de spiegelende kwik-tin of kwik-zilver amalgaamlaag aan de
achterzijde van de spiegel.