1 Aldolf Hitler in biografiese perspektief. 1.Inleiding ... - Read a Book

Aldolf Hitler in biografiese perspektief.
1.Inleiding
Hierdie werkstuk ondersoek Aldolf Hitler as ‘n historiese figuur. Daar gaan gekyk
word na sy opkoms as politieke leier en sy termyn as leier van Duitsland. Die Tweede
Wêreldoorlog vorm natuurlik deel van hierdie bespreking maar is nie hier omvattend
bespreek nie. Die stuk handel in kort hieroor asook die persoonlikheid van Hitler,sy
leierskapstyl en die einde van sy loopbaan. Deur hierdie faktore te bespreek moet
daar ook verwys word na die algemene politieke situasie in Duitsland gedurende die
tyd.
Nazisme het die wêreld soos ‘n storm getref en verstom nogsteeds diegene wat
die onderwerp aanraak. Die gebeure van die Tweede Wêreldoorlog (1939-1945),
was die tydperk wat die Koue Oorlog vooruitgeloop het en daarom ‘n baie
interresante periode is. Die gruverhale van volksmoord en miljoene stertes aan die
oorlogsfront gryp mense tot vandag toe nog aan. In hierdie werk word daar gefokus
op sekondêre bronne. Daar word gekyk na enkele van die magdom bronne wat al
oor die onderwerp verskyn het en probeer op so ‘n manier om die wêreld van Hitler
en die eerste helfte van die twintingste eeu te herskryf.
Hierdie werk poog gedeeltelik om te interpreter maar is hoofsaaklik die produk
van ‘n studie met die doel tot selfondersoek. Daarom is dit baie brongebaseer en
nie ‘n poging om die gebeure wat hier bespreek word na nuwe insigte te lei nie.
2. Die aanvangsjare
Wat Aldolf Hitler so merkwaardig maak in die oë van baie ontleders is die feit dat
hy vir die grootste gedeelte van sy lewe nie ‘n indrukwekkende figuur was nie. Hy
was, in die woorde van Kershaw “for the first thirty years of his life a nobody”. 1 Hy was
nie ‘n buitengewone akedemiese presteerder nie, ook was hy nie iemand met
1 I.Kershaw,Hitler,p.1,
1

aristokratiese bande nie. Hy was ‘n stil stem gebore in ‘n laer middelklas familie in
1889. 2
Nadat hy ‘n gemiddelde skolastiese opvoeding gehad het verlaat hy die skool op
die ouderdom van sestien. 3 Hierna omgaan hy baie omwentelinge en probeer om
‘n visuele kunstenaar te word. Hy was nog ‘n jong man toe sy moeder ook oorlede
was en was dus vroeg op himself aangewese. In 1913 verlaat hy sy geboorteland
Austria en vestig hom in Munich. 4 Die rede vir hierdie stap blyk polities te wees. Hitler
het dikwels gepoog om diensplig vry te spring in sy vaderland. In 1914 sluit hy hom
egter aan by Duitse magte vir wat later bekend sou word as die Eerste
Wêreldoorlog. Hier sou hy veg tot aan die einde en die rang van korporaal bereik. 5
Vanaf hierdie stadium sou hy hom al meer in die politiek begeef.
3. Die vorming van die Nazi pary
In Munich, voeg in 1919 was die voorloper van die Nazi pary gestig. Die party het
eers in 1925 weer sterk na vore getree nadat dit verbied was. 6 Dit was die gevolg
van die gebuere van 8 November waar die party, waarbinne Hitler alreeds ‘n
sleutelfiguur was, ‘n mislukte staatsgreep poging uitgevoer het. Hitler was op die
elfde November van daardie jaar in hegtenis geneem. 7 Ekonomiese en sosiale
faktore het ‘n groot rol gespeel in die opkoms van die Nazi part. Duitsland was
sedert die kerklike reformasie en die unifikasie nie stabiel in terme van godsdiens en
politieke voorkeur nie. 8
2 Ibid.
3 M.Hauner, Hitler a chronology of his life and time,p.4
4 E.Davidson, The making of Aldof Hitler,p.21
5 Hauner,pp.10-11
6 G.Pridham, Hitler’s rise to power,p.1
7 Hauner,pp.44-45
8 Pridham,p.2
2

Hitler het in 1920 lid van die party geword. Hy beywer hom vir die party en
stelselmatig groei sy invloed. Teen Maart 1920 is hy die hoofsweep en die
selfaangestelde da facto leier. 9 Na bewering het Hitler aanvanklik betrokke geraak
by die party omdat die Duitse weermag hom as informant gebruik het na die Eerste
Wêreldoorlog maar hy het hier sy tuiste gevind. 10 Die party se idees het ‘n stadige
aanklank gevind maar het tog ‘n volgehoue gevolg begin kry en teen die einde
van 1920 het die party ‘n basis besit en terselfdetyd rondom die person van Hitler
gewentel. 11
4. Hitler se politieke opkoms
Nadat hy aangekla was van hoogverraad beland hy voor ‘n simpatieke regstelsel
word word tot vyf jaar gevonnis waarvan hy slegs etlike maande in die tronk
deurbring. Hy skryf sy berugte Mein Kampf, ‘n outobiografiese werk wat sy
toekomsvisie uitstippel gedurende hierdie tyd. Nadat hy vrygelaat was was hy nie
bemagtig om publieke toesprake vir ‘n bepaalde tyd te hou nie maar hy het
homself in hierdie tyd beywer vir die heropbou van die Nazi party. 12
Die verkiessing wat gevolg het op die ekonomiese resessie van 1929 het
gemengde sukses gehad. In 1932 het Hitler gestaan as kandidaat vir president maar
het verloor. Hy het egter ‘n groot gedeelte van die kiessers agter hom gevestig. 13 Hy
het uiteindelik op 30 Januarie 1933 die kanselier van Duitsland geword nadat hy
aangewys was deur die president ten spyte daarvan dat sy party nie die monopolie
in die land gehad het nie. 14 Nadat hy die leier geword het het hy begin met ‘n
proses om die land se demokratiese stelsel af te breek. Onder sy leierskap word
9 Ibid,p.138-142
10 J.A.S. Grenville, A world history of the twentieth century 1900-1945,p.360
11 Pridham,p.156
12 Grenville,pp.360-363
13 R.D. Cornwell, World history in the twentieth century,p.42
14 E. JÄckel, Hitler in history,p.1
3

vakbonde en opposisiepartye verbied. Ook die regsprekende gesag verloor
onafhanklikheid. 15
5. Hitler se volgelinge
“ If the German people are not prepared to do battle for their self-preservation, then
fine, let them perish.” – Hitler 16
Politieke opinie was altyd vir Hitler belangrik. Hy poog aanvanklik om ‘n
gematigde beeld die wêreld in te stuur deur onder andere sekere toegewings te
maak aan Jode. 17 Wat Hitler se termyn ingewikkeld maak is ‘n poging om sy
volgelinge te begryp. Hitler het rassepolitiek beoefen deurdat hy nasionalisme in sy
land ten sterkste uitgebuit het. In die geval van Hitler was dit anti-Joodse sentiment
wat aan hom ‘n voet in die deur gegee het. 18 Hy bevorder egter nie een spesifieke
politieke groep in sy land se regte nie ten spyte daarvan dat Duitsland ook ‘n
verdeelde land is.
Dit is ‘n goeie taktiek want dit trek kiessers vanoor die hele spektrum na sy party en
dit gee hom baie mag. 19
Dit is onseker waar presies die skeidslyn lê tussen vrees en bewondering van die
gewone burger se sienning van Hitler gedurende die tyd. Daar word egter
algemeen aanvaar dat hy regtig die massas kon betower. Hitler se verhouding met
sy volgelinge was egter besaai van misleiding terwyl hy blindelings vertrou was deur
baie. 20
15 Cornwell,p.48
16 JÄckel,p.89
17 Grenville,pp.371-372
18 Payne,p.140
19 JÄckel,p.28
20 Ibid,pp.89-91
4

Wanneer hy misluk het, ook wanneer dit die gevolg was van irrasionele optrede
aan sy kant, het sy volgelinge getrou by hom gestaan en selfs geglo dat hy verraai
is. Daar moet terselfdetyd onthou word dat publieke opinie nie die vorreg gehad
het om deur vryheid van spraak beinvloed te word nie. Daar was eerder ‘n
stortvloed van Nazi propaganda gedurende die tyd. Nadat die oorlog verby was
het die publike opinie van Hitler begin verander, asof miljoene uit ‘n droom ontwaak
het. 21
6. Op die oorlogspad
Nadat Hitler die kanselier geword het het Duitsland se beeld al meer omstrede
begin raak. Britse amptenare was bewus van die Duitsers se weermag en Hitler se
idees. Daar was egter nie suksesvolle pogings om die situasie te verander nie. Hitler
het teen 1935 aangekondig dat diensplig nou verpligtend sal wees. Toe Italië
dieselfde jaar Etuopië binneval het Hitler nie by die koor van stemme aangesluit wat
die stap veroordeel het nie. 22 Die 1936 Olipiese Spele was deur die Duitsers misbruik
om weereens hul beeld te bevorder. Daar het hulle gepoog om hul marginalisering
van Jode vir die wêreld weg te steek 23
Ekonomies het die Duitsers baie vooruitgegaan onder Hitler. In bietjie meer as
twee jaar is nagenoeg vyf miljoen werksgeleenthede geskep. 24 Die depressie het
egter ‘n groot impak gehad en daar word vermoed dat die harde slag wat dit in
Duitsland gehad het, dit daardie land se ekonomiese vooruitgang baie meer
indrukwekkend laat lyk het as wat werklik die geval was. 25 In 1938 het die weermag
se begroting nagenoeg vier keer beter uitgesien as wat dit vier jaar gelede was. Dit
21 Ibid,pp.90-95
22 K.P. Fisher, Nazi Germany. A new history,pp.408-410
23 A.J. Ryder, Twentieth century Germany from Bismarck to Brant,p.412
24 A.Bullock, Hitler and Stalin. Parallel lives,pp.485-486
25 Ibid.
5

ten spyte van al die werkloosheid en armoede wat deur die depressie veroorsaak
is. 26
In 1938 het die kabinet ‘n laaste keer samesprekings gehou en ontbind nadat dit
in elk geval al vir baie jare nie meer beleid bespreek het nie. Vanaf hierdie stadium
het Duitsland al meer in die verkeerde rigting beweeg. Volgens Jäckel was Hitler nie
iemand wat self probeer het om beheer oor die wetgewer te neem nie. Wat hy wel
gedoen het was om verskillende groepe teenoor mekaar af te speel en kon hy
uiteindelik nie sy eie politieke lot bepaal nie. 27 Sy politike mag was dus op ‘n manier
kunsmatig.
7. Die Tweede Wêreldoorlog
Die presiese sielkunde agter die oorlog en aanloop tot die oorlog word hewig
debater deur historici en daarom gaan dit ook nie hier bespreek word nie. In 1938
het Hitler sy geboorteland onder sy beheer gehad en ook Tjego-Slowakië. Dit was
nadat daar tot ‘n kort militêre offensief oorgegaan is. 28 Duitsland het vanaf 1939 al
meer probeer uitbrei in terme van landsgrense en Poland begin bedreig. Daardie
land het militêre beloftes ontvang van Brittanje. Aldolf Hitler het by die aanhoor
hiervan hewig gereageer en sy weermag bevel om teen September tot militêre
offensief oor te gaan. 29
Gedurende dieselfde jaar het Duitsland politieke ooreenkomste aangegaan met
Italië en ook met die U.S.S.R. 30 Die oorlog het uitgebreek teen September en Hitler
het gedurende hierdie tyd sy planne begin bekend maak om die oorlog verder te
26 Ibid,p.429
27 JÄckel,p.29
28 Ibid,p.31
29 W. Car, A history of Germany 1815-1945,p.408
30 JÄckel,p.55
6

voer en ander Westerse moonthede te vernieting wat ‘n bedreiging ingehou het. 31
Hierna het die Duitsers Noorweë ingeval en daarna het Frankryk, Nederland en
België onder hulle deurgeloop. 32
Hitler het die wêreld stormgeloop en verstom. Brittanje was tegnologies verder
gevorderd as Duitsland en die Nazi’s het gesukkel om daardie land maklik oor te
neem. Teen hierdie tyd was Duitsland se bondgennoot Italië ook in die resies en het
Griekeland binnegeval maar hierdie poging het misluk. Die Nazi’s het ingegryp en
uiteindelik beheer oor Griekeland gekry. Daarna het die Duitsers hul ooreenkomste
gebreek en Rusland geslaagd binnegeval op 22 Junie 1941 maar die krake het
stadigaan begin wys. 33
8. Hitler se omstrede planne: Wêrelddominansie en volksmoord
Teen die derde Oktober 1941 het Hitler erken dat die oorlog ‘n manier was om ‘n
hele nuwe orde na Europa toe te bring. Dit was dus nie die plan om slegs
grondgebied te verkry nie. Die idée was om ‘n gevestigde sosiale orde omvêr te
werp. 34 Die plan sou egter sosiale ingeneurskap op massa skaal verg en van hierdie
punt af sou die oorlog en die uitwissing van Jode Hitler se politieke loopbaan
domineer. Hitler het Jode as ‘n etniese groep gesien sonder ‘n vaderland wat die
wêreld probeer oorneem. Daarom het hy die uitwissing van hierdie mense as iets
soos ‘n universele uitdaging beskou. 35
Hitler het op die eerste September 1939 al ‘n voorprogram gegee op die gebeure
wat later sou volg. Op daardie dag beveel hy dat alle burgers van die vaderland
wat aan ongeneesbare siektes lei, hetsy fisies of geestelik, om die lewe gebring
31 G.A.Graig, Germany 1866-1945,pp.714-716
32 Ibid,pp.719-720
33 Cornwell,p.61
34 Graig,p.740
35 Ibid,p.45-46
7

moet word. In hierdie stap is nagenoeg 70 000 mense vermoor. Die program is egter
gestop nadat geestelike leiers sukselvol protes aangeteken het nadat die program
wydverspreide aandag begin trek het. 36
Gedurende die oorlog het Hitler egter stappe geneem wat sy nalatenisskap sou
definieer naamlik, sy stelselmatige uitwissing van die Jode. Die kampe wat daar
gestel was om Jode uit te wis sou uiteindelik tot die sterftes van meer as ses miljoen
mense lei. 37 Die Duitsers het van die mense wat in die kampe was as werkers
aangewend maar vroue, kinders en swakkelinge was voor die voet vermoor.
Veskillende tegnieke is gebruik o.a. gaskamers. Die oorskotte van mense was post
mortem geoes as rouprodukte byvoorbeeld hare en liggaamsvet. Verder het
mediese navorsers vye toegang gehad om toetse op mense uit te voer. Hulle het
mense met hepatitis ingespuit en slagoffers aan buitensporige koue blootgestel om
die effek na te vors. 38
9. Verkeerde keuse en mislukking
Nadat die Duitse weermag Jugoslawië oorgeneem het, het hulle op 22 Junie
Rusland binnegeval. Daardie land was strategies baie belangrik vir die Nazi’s se
veldtog omdat dit soveel waarde kon toevoeg. 39 Teen September 1942 het Hitler se
mag sy toppunt bereik maar van hierdie tyd af het die V.S.A. ook betrokke begin
raak. Stallingrad was een van die eerste groot terugslae vir die Nazi’s toe
derduisende Duitsers die wapen moes neerlê teen die Russe. Daarna het hulle ook
die slag van El Alamen verloor teen die gealieërdes. Die Duitsers het gepoog om hul
venote te verdedig maar na hewigte gevegte het ook Italië in die gealieërdes se
hande geval. 40
36 P. Johnson, A history of the modern world from 1917 to the 1980’s.p413
37 Graig,p.750
38 Johnson,pp.417-418
39 Cornwell,p.61
40 Ibid,p.63
8

Baie is al geskryf oor die swak beplanning en optrede van die Duitse magte. Een
van die vreemdste besluite was om oorlog teen die V.S.A. te verklaar. Dit is gedoen
ten spyte van die Duitsers se mislukking teen Brittanje. 41 Met die weermag het Hitler
as ‘n baie onbuigsame figuur voortgeveg. Hy het byvoorbeeld homself as die hoof
van die weermag weinig aan andere se raad gesteur. Hy was volgens historici
iemand wat sy eie oordeel baie hoog aangeslaan het moontlik vanweë sy
aanvanklike suksesse. 42 Hitler was dus nie net ‘n politieke diktator nie maar ook ‘n
militêre diktator. Die top offisiere in sy weermag se direkte perspektief op gebeure
het nie eers vir hom saak gemaak nie en hy het geweier om hulle kommentaar in ag
te neem. 43
10. Interne reaksie en die einde van die pad
Teen 1944 was die oorlog vir baie mense ‘n vernedering en daar was ook interne
reaksie in Duitsland. So was daar byvoorbeeld ‘n poging om Hitler te vermoor op 20
Julie 1940. Hierdie poging het vanuit Nazi geledere gekom. Dit was moeilik om buite
die party ‘n invloed te kon hê. Baie moes met hul lewens boet daarvoor. 44 In die
laaste fase van die oorlog het Hitler al meer terrugetrokke geraak namate die tyding
begin draai het. Hy het homself afgesonder en sy invloed het begin taan. Die eens
magtige diktator het ‘n randfiguur geword. 45
Die gealieërdes het in daardie jaar beheer oor Frankryk gekry en die aanval op
Duitsland het sterk toegeneem. Terselfdetyd het Rusland ook sterk na vore getree in
hul opmars en onder andere Hongarye van Duitse magte bevry. 46 Hitler het egter tot
die einde geweier om die stryd te laat vaar vanuit Berlyn waar hy gestasioneer was.
Die einde van die oorlog was in sig omdat die gealieërdes nou die inisiatief gehad
41 Ibid,p.67
42 P.E. Schamm, Hitler. The man and the military leader,p.134
43 Ibid,p.137
44 Grenville,p.518
45 Johnson,p.412
46 Cornwell,p.66
9

het. Gedurende April 1945 gee Hitler die mag oor aan Admiraal Dönitz en hy sterf ‘n
dag daarna, op 30 April weens selfmoord. Vroeg die volgende maand het die
Duitsers die oorlog laat vaar. 47
11. Persoonlikheid en leierskapstyl.
Hitler se persoonlikheid het volgens baie aan die absurde gegrens. Hy beoefen
politiek in terme van ras, oftewel, rassepolitiek wat volgens baie onleders, ook in die
moderne Suid Afrika, ‘n resep tot ‘n ramp is. Hitler se persoonlikheid het die party
waaraan hy behoort het domineer en daarom was hy ‘n diktator. 48 Versieie teorië
prober om sy jeugjare as mitiese verwysing te gebruik na dit wat later sou volg. Wat
egter kop bo water uitstaan is dat hy ‘n politieke spreker by uitstek was. Hierdie
gawe het hom magtig gemaak en hy het oornag sukses en invloed beleef waarvan
hy voorheen net kon droom. 49
Wat sy persoonlike lewe betref het baie historici al daarop gewys dat hy nie ‘n
“gewone individu” was nie, nie nes hy ook nie ‘n tipiese staatsman was nie maar
daar moet versigtig omgegaan word om nie oppervlakkige paralelle te trek nie. Hy
was ‘n intimiderende figuur maar ook hierdie eienskap kom dikwels voor by politici.
‘n Ironiese aanhaling aangaande Hitler se sig vind mens in Schramm naamlik
“Although he had always had good vision, he became increasingly farsighted
during the war. 50
Dit is sy militêre ekskusies wat sal maak dat hy onhou word. Hitler het die wêreld as
goed en boos beskou en daar was volgens hom geen tussenin nie. Daarom speel hy
die rassekaart en misbruik die weermag. Hy het die Eerste Wêreldoorlog se
47 Ibid,p.67
48 Payne,p.140
49 Hiden & Farquharson, pp.21-22
50 Schamm,p.17
10

mislukking as baie traumaties ervaar en die weermag sou voordurend belangrik bly
in sy termyn. 51
Hy was wat gewoontes betref iemand wat skynbaar onberispelik was. Hy rook nie
en gebruik na bewering geen alkohol of koffie nie. Hy kon met die minimum slaap
oor die weg kom en het ‘n besonderse geheue gehad. 52 Hy was egter nie eiemand
wat afstand gedoen het van ‘n rojale lewe nie. Payne betwis byvoorbeeld die
stelling dat Hitler ‘n geheelonthouer was en skryf breedvoering oor Hitler se
spandabelrige lewenswyse wat onder meer ‘n groot versameling motors en duur
kunswerke ingesluit het. 53
12.Gevolgtrekking
Aldolf Hitler was ‘n leier wat nie daarin kon slaag om die mense van sy land ‘n
beter lewe te gee nie. Die depressie van 1933 was wêreldwyd ‘n groot terugslag vir
die mensdom. Tog het die Hitler in die dekade daarna nie ‘n ekonomiese ideaal
nagestreef nie maar ‘n politieke een. Sy onbuigsame leierskapstyl het sy finale
ondergang bewerkstellig
Hitler sal onthou word as ‘n militêre en politieke diktator. Die spoed waarmee hy
die wêreld getref het na die aanvang van die oorlog het baie verras. Verkeurde
keueses en ‘n enorme gesamentlike poging het ‘n oorlog tot ‘n einde gebring wat
op bykans al die kontinente van die wêreld gewoed het Die grootste nalatenisskap
van Hitler is die volksmoord. Daar word baie bespiegel oor sy rol in hierdie operasies.
Dit is byvoorbeeld bekend dat hy nie die kampe besoek het nie maar dit is regtig
onwaarskynlik dat hy nie daarvan geweet het nie
51 Grenville,.p.360
52 Ibid,p.19-22
53 Payne,p.346
11

Hy sal ook onthou word daarvoor dat hy politiek baie vereenvoudig het. Hy het
deur eenvoudige beginsels neer te lê die massas opgesweep Hitler se rasgedrewe
politiek het nie in Nazi Duitsland gewerk het nie, nes dit ook in meeste gevalle tot
botsings lei. Hitler se militêre oorwinnings en sy besonderse vermoë om gehore aan
te gryp is van die dinge wat van hom ‘n gevaarlike leier gemaak het. Ironies is
hierdie kwaliteite ook te vind in ander leiers. Die verskil is egter dat Hitler die
aggressor is wat baie lyding veroorsaak het.
12