Mol gaat verhuizen - Seizoener

ACHTERGROND
Gevoelsmatige, ritmische motoriek
Deze lichaamsbewegingen zijn een onmisbare voorloper
van heel andere bewegingen: innerlijke bewegingen. Het
gevoel is de eerste innerlijke beweging. We spreken wel
van gemoedsbeweging. “Dit ontroert mij”, zeggen we. Of:
“Dit raakt me”. Uitdrukkingen die innerlijke beweging laten
zien. Het gevoel is net als het water, het beweegt constant.
Een kind kan geroerd worden als hij ziet hoe prachtig de
tafel van 7 in elkaar zit… Zet even de uitkomsten van de
tafel van 7 onder elkaar en begin met 00, 07, 14, 21, enzovoorts.
Lees nu de eenheden van onderen naar boven.
Wie ziet wat? Hoezo, de tafel van 3.
Lees nu de tientallen van boven naar beneden...
0-0-1, 2-2-3, 4-4-5, 6
7-7-8, 9-9-10, 11-11-12, 13
Wat een schoonheid. Innerlijk dein ik mee op de geheime
dans die deze reeks uitvoert.
Maar evenzo kan ik als kind genieten van reeksen als:
6+7=13, 16+7=23, 26+7=33, enzovoorts. Dit ritme kan ik
als kind het beste beleven als ik de rij ga lopen en samen
8 SEIZOENER • ZOMER 2007
met de klas krachtig spreek. Al hoor ik maar twee van deze
sommen, dan kan ik vol vertrouwen doorgaan. Ik weet wat
er komt. Ik begrijp het nog niet, maar ik ervaar dat het
klopt.
De motoriek van het denken
Ook het omzetten van een gewone breuk in een decimale,
is bewegen. Nee, het is geen bewegen meer met het hele
lijf zoals bij het lopen en springen of bewegen met de handen
om de kastanjes te verplaatsen. Het is ook geen
gevoelsmatig bewegen, zoals bij het ervaren van de
schoonheid van de getallenreeksen. Het is een bewegen
van het denken. Het is nu de kunst om de som te ‘vatten’
of de bewerkingen te ‘be-grijpen’. Het is een abstract
gebeuren geworden waaruit het voorbeeld uit de werkelijkheid
zelfs is weggevallen. Kan ik de gedachtegang volgen?
Kan ik mijn gedachten op een rijtje zetten?
Waarom bewegend rekenen?
Rekenen is bewegen en ik beweeg mee. Ik doe. Eerst van
buiten met mijn hele lijf, dan hoe langer hoe meer van
binnen, met mijn gevoel en ten slotte met mijn denken.
Het is zelfs zo, dat de bewegingen in het denken afhankelijk
zijn van de bewegingen in het gemoed en die weer van
de bewegingen van het hele lichaam. Dit proces is een
beweging van buiten naar binnen.
In de lagereschooltijd wordt gaandeweg het lichamelijke
bewegen omgezet in het bewegen van het gemoed. De
schoonheid in de getallenreeksen wordt diep beleefd. Er
ontstaat eerbied voor al de geheimen van de getallenwereld.
Er ontstaat vertrouwen. Vertrouwen in de wetmatigheden
van de getallen wekt een breed vertrouwen in het
leven, in jezelf. Je voelt dat je zelf ook deel bent van zo’n
eindeloze reeks. Je vindt je plek. Met deze verbazing en
verwondering wordt je ziel gevuld. Dat is een goede basis
voor je leven.
Bij de gemoedsbewegingen wordt in de basisschool lang
stilgestaan, want de periode van 7 tot 14 jaar is bij uitstek
de fase waarin het gevoel zich ontplooit.
In de leeftijd van 14-21 gaat de jonge mens zelfstandig denken.
Dat is dan ook de fase om het abstracte begripsvermogen
te trainen.
In de vrijeschool klinkt vaak de bezorgde vraag van de
ouders: leert mijn kind wel genoeg? En daar wordt dan mee
bedoeld: kent hij de tafels uit zijn hoofd, kan hij werken
met procenten, snapt hij de redactiesommen? Aan het
einde van de zesde klas wacht immers de toets…
En terecht: ouders willen voor hun kind het beste vervolgonderwijs.
De vrijescholen lopen naar mijn mening het
gevaar daarom steeds vroeger te beginnen met het denkend
rekenen. Daar maak ik me zorgen om. Wanneer men
te vroeg begint met het denkend rekenen wordt er te weinig
tijd besteed aan het bewegend en ritmisch rekenen. Het
lichaam en het gevoelsleven rijpen en vormen dan niet
optimaal uit, waardoor ook het denken niet tot maximale