De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever
De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever
De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Het Spelend Streefsysteem<br />
1. Themaverhaal/woordkeuze<br />
Een <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> <strong>schoenen</strong><br />
Tony Ross<br />
Dit is weer zo’n vreselijk geinig boek van Tony Ross.<br />
Echt een geweldige kinderboekschrijver.<br />
Maar… het is wel een boek voor oudere kleuters en/of groep 3.<br />
Want: er wordt geteld tot 42/52/100<br />
Los van de rekenclou kun je het ook voor jongere kinderen gebruiken.<br />
In dit geval is ook nagedacht over een aanbod voor de<br />
peuters/allerjongste kleuters (4 jaar )<br />
Korte inhoud van het boek:<br />
<strong>De</strong> kleine <strong>duizendpoot</strong> bezeert een poot. Daarom neemt zijn moeder hem mee naar de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
<strong>De</strong> <strong>duizendpoot</strong> wil (natuurlijk) graag 1000 dezelfde <strong>schoenen</strong>: 500 links en 500 rechts.<br />
Maar.. helaas er zijn er maar 100 in voorraad. <strong>De</strong> rest moet besteld worden.<br />
Thuis blijkt dat de kleine <strong>duizendpoot</strong> maar 42 <strong>schoenen</strong> nodig had. (58 over)<br />
Veters strikken gaat nog niet zo goed maar de <strong>duizendpoot</strong> leert het snel.<br />
Omdat de nieuwe <strong>schoenen</strong> pijn doen maken zijn tantes 42 sokken.<br />
Maar het aantrekken van 42 sokken en dan 42 <strong>schoenen</strong><br />
duurt zo lang dat hij er maar heel even <strong>op</strong> kan l<strong>op</strong>en en dan naar bed moet.<br />
<strong>De</strong> volgende dag heeft de <strong>duizendpoot</strong> geen zin meer.<br />
Hij st<strong>op</strong>t de 100 <strong>schoenen</strong> en 42 sokken in zijn kruiwagen (142) en gaat ze verk<strong>op</strong>en .<br />
5 spinnen (5x 8= 40), vier kevers (4x 6=24), twee pissebedden( 2x 14=28) en een sprinkhaan 1x 6)<br />
k<strong>op</strong>en<br />
de <strong>schoenen</strong> (= 98)<br />
<strong>De</strong> 5 spinnen k<strong>op</strong>en ook sokken (= 40).<br />
Dan blijven er 2 <strong>schoenen</strong> en sokken (een paar) voor twee wormen.<br />
Die vragen zich af wie de linker en wie de rechterschoen aanheeft.<br />
Het verhaal sluit aan bij streefdoel: 7: Begrippentaal. (= rekenen-wiskunde)<br />
Vind je dit thema interessant? Je kunt het downloaden van mijn website.<br />
Ga naar http://www.ipouitgever.com<br />
Onder de kn<strong>op</strong> Meer over Het Spelend Streefsysteem, vind je het.
wo: 1 Natuur en techniek<br />
Natuur<br />
Dit is natuurlijk vooral een rekenboek, maar net zo goed een boek voor natuuroriëntatie.<br />
Het thema Kleine Beestjes is hier duidelijk van toepassing. (Beeldbank schooltv)<br />
= Tulekerndoel 40: alle doelen van groep 1 en 2)<br />
Zie de bijlage voor een beschrijving van de<br />
duizendpoten.<br />
<strong>De</strong>ze map is gemaakt door IVN consulentschap<br />
Drenthe. Als je het project al eens <strong>op</strong> je school<br />
gedaan hebt kun je alle materialen die erbij horen<br />
zo weer lenen.<br />
N.B. Het is belangrijk een echte <strong>duizendpoot</strong> te<br />
bestuderen.<br />
Daarom moet hij/ zij een poosje in de klas zijn.<br />
Daarom ook moeten de kinderen weten hoe zijn<br />
leefomstandigheden zijn (donker) en wat hij/zij moet<br />
eten.<br />
<strong>De</strong> kinderen helpen mee om deze vragen te<br />
beantwoorden.<br />
Bijvoorbeeld door een<br />
instructief boek,<br />
Kinderwikipedia of een<br />
filmpje (Beeldbank<br />
schooltv) en/of de bovenstaand map.<br />
Techniek:<br />
Duizendpoot van muizentrap of splitpennen<br />
2. Mens en samenleving.<br />
Kerndoel 35: de leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal <strong>op</strong>zicht, als<br />
verkeersdeelnemer en als consument..<br />
In dit boek komt heel duidelijk naar voren de functie van kleding: sokken voorkomen blaren <strong>op</strong><br />
je voeten. En het hergebruik: niet weggooien want anderen kunnen er vast nog wel wat mee.<br />
(Kerndoel 39: <strong>De</strong> leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu)<br />
En natuurlijk het onderwerp Gezinsleven en familie.<br />
(= kerndoel 37)<br />
3. Kunstzinnige oriëntatie<br />
1. Knutselen<br />
Duizendpoot maken, <strong>schoenen</strong> en sokken maken, voetschilderen, knutselen met sokken en<br />
<strong>schoenen</strong>, knutselen met <strong>schoenen</strong>dozen.<br />
En/of Schoenen verbouwen Zie bijlage 2.
2. Tekenen:<br />
Groepsboek: Bovenaanzicht <strong>schoenen</strong>.<br />
<strong>De</strong> pagina hier naast komt uit het boek :<br />
Boeken maken in de klas. Van Margriet<br />
Dijkstra en Bea Pompert.<br />
Zie ook bijlage 3<br />
Het niveau van het verhaal is gericht <strong>op</strong> de peuters ( 4 jaar) en eind groep 2.<br />
.<br />
Actief<br />
1. Bezeren<br />
2. <strong>De</strong> verk<strong>op</strong>er<br />
3. Verschil ruilen, verk<strong>op</strong>en<br />
en weggeven.<br />
4. Stoer<br />
5. Veters strikken<br />
6. Ochtend/middag/avond<br />
7. Kruiwagen<br />
8. Spin<br />
9. Kever<br />
10. Pissebed<br />
11. Sprinkhaan<br />
12. Tante (familie relaties:<br />
oom, neef/nicht e.d.)<br />
2. <strong>De</strong> streefdoelcyclus<br />
Streefdoel 1: Spel<br />
Niveau 4 jaar:<br />
5 minuten concentreren <strong>op</strong> zelf<br />
gekozen rollenspel<br />
Niveau 6 jaar:<br />
2 spelgenoten kiezen,<br />
spelverhaal maken en een<br />
kwartier samen spelen <strong>op</strong><br />
gelijkwaardige basis +<br />
knutsels/constructies<br />
Passief<br />
1. Benauwd (2 betekenissen)<br />
2. In voorraad<br />
3. Bestellen<br />
4. Alvast<br />
5. Je bed inrollen (fig.)<br />
<strong>De</strong> woorden van streefdoel 8:<br />
Rijmpje/versje<br />
6 Ontevreden<br />
7 Glijden/gleed/gegleden<br />
8 Zojuist<br />
9 Buil<br />
Rekenbegrippen uit het boek:<br />
1. Een paar (twee voor<br />
peuters)<br />
2. Links en echts (niet voor<br />
de peuters)<br />
Peuters:<br />
Kruiwagenspel.<br />
<strong>De</strong> kruiwagen die de leerkracht gebruikt voor de introductie wordt aan<br />
de kinderen ter beschikking gesteld tijdens het buitenspel.<br />
<strong>De</strong> leerkracht heeft tijdens de introductie het spel voorgespeeld.<br />
<strong>De</strong> kinderen kunnen dat nadoen of hun eigen spel bedenken.<br />
Voor oudere kinderen is de (echte) kruiwagen ook zeer aantrekkelijk
Oudere kinderen<br />
Sokp<strong>op</strong>penspel.<br />
Juf tovert –waar de kinderen bij zijn- van twee (dezelfde) sokken<br />
sokp<strong>op</strong>pen.<br />
(Heel eenvoudig: ogen/mond er<strong>op</strong> plakken/tekenen: klaar)<br />
Sokp<strong>op</strong>pen<br />
Trek een oude sok aan je hand. St<strong>op</strong> je duim in de hak en je vingers<br />
in de tenen. In de holte van je duim naai je een rood lapje als tong.<br />
Op de plek van je knokkels naai je twee ogen. Wikkel een lapje stof<br />
om je arm.<br />
Van een groene sok kun je een kikker maken<br />
door halve pingpongballetjes als ogen te<br />
gebruiken. In plaats van een lapje gebruik je<br />
dan een groene kraag.<br />
<strong>De</strong> onderstaande sokp<strong>op</strong> is ook heel eenvoudig.<br />
Je hoef de mond helemaal niet te maken om er iets mee<br />
te kunnen <strong>op</strong>eten.<br />
Bedenk wel dat het <strong>op</strong>eten van iets twee handen vergt.<br />
<strong>De</strong> leerkracht speelt bijvoorbeeld het volgende spel:<br />
(ik ga ervan uit dat de kinderen het boek al kennen)<br />
<strong>De</strong> sokken vertellen elkaar dat ze het zo leuk vonden om gebreid te<br />
worden.<br />
Maar dat het jammer is dat de <strong>duizendpoot</strong> hen niet meer wil.<br />
Dat komt omdat we niet in bed mochten zegt de ene sok.
Streefdoel 2:<br />
Zelfredzaamheid<br />
Niveau 4 jaar:<br />
Anderen helpen en eigen<br />
handen wassen<br />
Nee weet de andere, dat komt omdat het zoveel werk is om ons aan te<br />
trekken.<br />
Maar de andere sok weet wel hoe je snel sokken moet/kunt aantrekken.<br />
Hij vraagt de leerkracht om dat nog eens voor te doen.<br />
Dat doet de leerkracht natuurlijk (ze zet de p<strong>op</strong>pen daarom even <strong>op</strong> de<br />
hand van een van de kinderen).<br />
Eenmaal terug <strong>op</strong> de hand van de leerkracht barst een van de p<strong>op</strong>pen in<br />
huilen uit. (nog steeds omdat de <strong>duizendpoot</strong> hem niet meer wil) <strong>De</strong><br />
ander vraagt wat er is en troost hem/haar door middel van het aanbod<br />
een appeltje te eten.<br />
Gelukkig troost dat wel en de p<strong>op</strong>pen nemen om de beurt een hap.<br />
Daarna mogen twee kinderen dit spel in de p<strong>op</strong>penkast spelen.<br />
Er zijn leuke sokp<strong>op</strong>pen te ko<strong>op</strong>, maar het is<br />
leuker als de kinderen zelf hun sokp<strong>op</strong> maken. Ze kunnen er in de<br />
p<strong>op</strong>penkast mee spelen.<br />
Natuurlijk hoeft het spel niet te worden gek<strong>op</strong>iëerd. Het is juist<br />
geweldig als de kinderen er hun eigen draai aan geven of een heel ander<br />
gegeven uitwerken.<br />
Wanneer de kinderen ook een <strong>duizendpoot</strong> hebben gemaakt, b.v. van<br />
een grote muizentrap, kunnen ook de duizendpoten mee gaan spelen in<br />
de p<strong>op</strong>penkast.<br />
Zie bijlage<br />
Themawisselhoek<br />
Zie ook nummer 8 van deze themastructuur en bijlage 3<br />
<strong>De</strong> themawisselhoek wordt <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
Maten bij elkaar e.d.<br />
<strong>De</strong> kinderen maken een bordje “Te ko<strong>op</strong>” (voorbeeld staat in het boek)<br />
Op de dag dat spel centraal staat maakt de leerkracht nog een bordje:<br />
“Ruilen”.<br />
<strong>De</strong> kinderen die in de themahoek gaan spelen gaan met dat bordje een<br />
spel maken.<br />
Kan ook met bordje “Gratis”.<br />
Hoekstimulans hierbij: Bestelbonnen.<br />
Peuters:<br />
<strong>De</strong> kinderen leren (samen) nieten en sokken aantrekken.<br />
Sokken aantrekken:<br />
Sok eerst goed <strong>op</strong>str<strong>op</strong>en. Dan pas aantrekken.<br />
Nieten: Dit n.a.v. streefdoel 8: Begrippentaal. <strong>De</strong> kinderen nieten de
Niveau 6 jaar:<br />
Jezelf aankleden.<br />
Streefdoel 3<br />
Gezelschapspel<br />
Niveau 4 jaar:<br />
plaatjesdomino samen met<br />
leerkracht<br />
Niveau: 6 jaar:<br />
Zelfstandig kwartetten met 4<br />
kinderen<br />
segmenten van de <strong>duizendpoot</strong> aan elkaar.<br />
<strong>De</strong> peuters nieten in tweetallen: de een houdt vast, de ander niet.<br />
Kleuters.<br />
<strong>De</strong> kinderen leren sokken aantrekken en veters strikken (aanbod, nog<br />
geen screening en geen hele strik maar alleen kno<strong>op</strong>).<br />
Hoekstimulans:<br />
Peuters:<br />
Schoenenmemory.<br />
of:<br />
Of (leuker)<br />
<strong>De</strong> leerkracht maakt foto’s van de <strong>schoenen</strong> van de kinderen.<br />
Twee dezelfde foto’s levert een tweetal voor het memoryspel <strong>op</strong>.<br />
Kruiwagenspel:<br />
Alle kinderen trekken een schoen uit. Ze gooien ze allemaal in de<br />
kruiwagen.<br />
Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen.<br />
Wanneer hij weet van wie de schoen is mag hij/zij nog een keer. Weet<br />
hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.
Voor oudere kinderen:<br />
Links/rechts-memory<br />
Linker en rechterschoen onderscheiden en van elk paar <strong>schoenen</strong> 4<br />
foto’s maken<br />
Of:<br />
Schoenen dobbelen<br />
Er zijn plaatjes/foto’s van heel veel paren <strong>schoenen</strong>.<br />
<strong>De</strong> kinderen gooien om beurt de dobbelsteen/stenen.<br />
Wie het eerst 42 (steeds twee dezelfde) <strong>schoenen</strong> heeft.<br />
Of:<br />
Schoenenhonderveld.<br />
Er zijn heel veel <strong>schoenen</strong>.<br />
<strong>De</strong> kinderen hebben allemaal 21 paar <strong>schoenen</strong> (plaatjes of zelf<br />
gemaakt)<br />
Daarna gaan ze met hun spel beginnen.<br />
Ze gooien met de dobbelsteen vanaf 1. Voegen daar waar ze komen een<br />
schoen in. Wanneer een ander <strong>op</strong> die schoen komt mag hij hem niet<br />
meer invoegen.<br />
Wie het eerste al zijn <strong>schoenen</strong> kwijt is.<br />
Dit 100-veld (met insteekvakjes) kost 30 euro bij Baerdt.<br />
Of:<br />
Schoenenganzenbord.<br />
Met duizendpoten als pionnen.<br />
En met <strong>schoenen</strong>/sokken als doolhof/put/terug wijzen enz.<br />
= bijvoorbeeld: dansje maken
Of:<br />
= bijvoorbeeld: twee stappen vooruit<br />
= bijvoorbeeld: een sinterklaasliedje zingen
Streefdoel 4: Plannen<br />
Niveau 4 jaar:<br />
Van te voren keuze maken en<br />
uitvoeren.<br />
Niveau 6 jaar:<br />
Grote weektaak.<br />
Dit spel kan natuurlijk voor de peuters gebruikt worden door met een<br />
dobbelsteen te gooien en het goede aantal pootjes te laten <strong>op</strong>leggen.<br />
Peuters:<br />
Bespreken dat een keuze implicaties heeft en dus goed moet worden<br />
overwogen.<br />
En de leerkracht plant – in de kring- samen met een van de kinderen het<br />
gekozen spel (zodat de andere kinderen een voorbeeld krijgen om van te<br />
voren na te denken over wat ze willen gaan doen)<br />
Oudere kinderen<br />
Weektaken:<br />
• Twee <strong>schoenen</strong> maken voor het eindspel. B.v. van een<br />
<strong>schoenen</strong>doos en/of grote mensen<strong>schoenen</strong><br />
verven/beplakken e.d. en/of vouwen.<br />
• Het gezin van de kleine <strong>duizendpoot</strong> tekenen van groot naar<br />
klein.
• Een <strong>duizendpoot</strong><br />
plakken van 12<br />
stukken (zie<br />
begrippentaal) en<br />
<strong>op</strong> het vijfde en<br />
tiende segment een<br />
tekening<br />
• Een schoen voor<br />
het Groepsboek<br />
(van bovenaf<br />
gezien)<br />
Begrippen ochtend/middag/avond.<br />
<strong>De</strong> leerkracht schrijft deze begrippen <strong>op</strong> het bord en maakt een<br />
afbakening:<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Avond<br />
Samen met de kinderen kijkt ze wat <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> de dag dat hij de<br />
<strong>schoenen</strong> aantrekt ’s ochtends doet/deed, ’s middags en ’s avonds.<br />
(bl. 10, 11 en 12)<br />
Ze doet hetzelfde met de dag dat de <strong>schoenen</strong> aantrekken al sneller<br />
ging.(bl 13, 14 en 15)<br />
En idem met de dag dat de <strong>duizendpoot</strong> <strong>schoenen</strong> en sokken<br />
aandoet.(bl. 17, 18 en 19)<br />
(Zie ook Beeldverhaal)<br />
<strong>De</strong> grote <strong>duizendpoot</strong> van 1000 segmenten (= Groot Groepswerk zie<br />
punt 9 van deze themastructuur) vergt zeer veel planning.<br />
1. Hoe komen we aan 500 closetrollen.<br />
2. Wie snijdt/prikt ze doormidden.<br />
3. Hoe geven we de ouders goede instructie als ze meehelpen<br />
de segmenten van pootjes te voorzien..<br />
4. Wie rijgt/splitpent de segmenten aan elkaar.<br />
5. Welk patroon maken we <strong>op</strong> elk vijfde segment /Wie maken<br />
dat ?<br />
Enz.
Streefdoel 5: Empathie<br />
Niveau 4 jaar: meeleven met<br />
verdriet/blijdschap<br />
Niveau: 6 jaar: iets vertellen<br />
over een niet bekend kind uit de<br />
groep.<br />
Streefdoel 6: Vouwen<br />
(constructies/meetkunde)<br />
Niveau<br />
4 jaar: Schuine vouw<br />
6 jaar:<br />
Dubbele driehoek.<br />
(Het maken van grote<br />
muizentrappen is van ongeveer<br />
dezelfde moeilijkheidsgraad)<br />
Zie bijlage<br />
gezelschapsspel)<br />
Peuters<br />
Heppie vertelt over zijn zere hakken ten gevolge<br />
van nieuwe <strong>schoenen</strong>.<br />
Hij moet er om huilen.<br />
<strong>De</strong> kinderen mogen hem om de beurt troosten.<br />
Of: (kan ook Tussendoortje zijn of<br />
Kruiwagenspel:<br />
Alle kinderen kijken eerst goed naar elkaars <strong>schoenen</strong>. Dan trekken ze<br />
allemaal een schoen uit. Ze leggen hun schoen allemaal in de<br />
kruiwagen.<br />
Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen.<br />
Wanneer hij/zij weet van wie de schoen is mag hij/zij nog een keer.<br />
Weet hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.<br />
Oudere kinderen:<br />
1. <strong>De</strong> kinderen kijken/vertellen of ze bang zijn voor kleine<br />
beestjes en helpen elkaar de angst overwinnen.<br />
2. <strong>De</strong> kinderen hebben tijdens Tussendoortjes tevoren (zie<br />
streefdoel 7: Begrippentaal) hun gezin getekend.<br />
Vandaag mogen de kinderen vertellen over het gezin van<br />
een kind uit de klas dat ze niet zo goed kennen..<br />
3. Actie <strong>schoenen</strong>doos kan ook. Tegenwoordig geheten: Actie<br />
Schoenmaatjes. Zie bijlage 4.<br />
Peuters:<br />
1. Vouwen met<br />
ronde<br />
vouwbladen: een<br />
schoen met<br />
stoere veters.<br />
(<strong>De</strong> veters maakt<br />
de leerkracht<br />
erin.)<br />
2. Een spoor van voetstappen maken en volgen.<br />
<strong>De</strong>ze activiteit kan met peuters zowel als met ouder<br />
kleuters.<br />
Peuters: de leerkracht lo<strong>op</strong>t <strong>op</strong> het plein en trekt haar voeten<br />
om (met krijt b.v.).<br />
<strong>De</strong> daagt de peuters uit om net zo te l<strong>op</strong>en als zij heeft<br />
gedaan.<br />
Oudere kinderen<br />
1. Start is hetzelfde als bij 2 Maar daarna gaan de kinderen<br />
binnen – voor straks in het buitenspel - kaarten maken van<br />
de buitenspeelplaats en sporen uitzetten.<br />
2 Een <strong>duizendpoot</strong> van (grote) muizentrappen. (Zie bijlage)
3. We gaan een <strong>duizendpoot</strong> maken met pootjes, die echt<br />
kunnen l<strong>op</strong>en. Of een lijf dat echt kan bewegen. .<br />
Dit is een activiteit waar de ouders aan mee kunnen doen<br />
door b.v. segmenten met pootjes te beplakken. <strong>De</strong> kinderen<br />
zetten spitpennen tussen de segmenten of rijgen ze aan<br />
elkaar.<br />
4. Grote <strong>schoenen</strong> voor het<br />
eindspel. (= ook<br />
weektaak, dus zie<br />
streefdoel 4: plannen)<br />
Kan ook heel goed van<br />
<strong>schoenen</strong>dozen<br />
(=creatiever) of<br />
beschilderen /beplakken<br />
van oude <strong>schoenen</strong> van<br />
volwassenen.<br />
5. <strong>De</strong>ze schoentjes kunnen b.v. gebruikt worden bij het<br />
gezelschapsspel.<br />
6. Kijkdoos maken van <strong>schoenen</strong>doos.<br />
Dit is les 67 uit (oude) <strong>De</strong><br />
wereld in getallen. Ideeënboek<br />
voor groep 1 en 2.<br />
Groepsboek: Schoenen van<br />
bovenaf.<br />
Alle kinderen tekenen hun schoen van bovenaf gezien.<br />
<strong>De</strong> leerkracht schrijft er iets bij.
Streefdoel 7:<br />
Begrippentaal<br />
Peuters:<br />
4 jaar:<br />
<strong>De</strong> kleuren gecombineerd met<br />
cirkel.<br />
Niveau 6 jaar:<br />
Seriëren<br />
Rangtelwoorden<br />
Ruimtelijke begrippen<br />
Splitsen<br />
Peuters<br />
Vierkante en ronde vouwbladen.<br />
1. <strong>De</strong> leerkracht vraagt zich af welke kleur een <strong>duizendpoot</strong> heeft.<br />
In het echt bruin, maar in het boek hebben de verschillende<br />
duizendpoten ook verschillende kleuren.<br />
Er is een blauwe, een witte, een groene en een paarse.<br />
Alle kinderen krijgen een aantal ronde en vierkante vouwbladen.<br />
Op de grond in de kring worden een aantal duizendpoten gemaakt.<br />
<strong>De</strong> leerkracht begint met de k<strong>op</strong> (b.v. groen). Ze tekent er ogen <strong>op</strong><br />
en een mond en niet er voelsprieten aan.<br />
Dan mogen kinderen die een groen rond vouwblad hebben er hun<br />
eigen segment achter de k<strong>op</strong> leggen (leerkracht kan nieten, maar<br />
liever doen de peuters dat zelf. I.v.m. streefdoel 2:<br />
Zelfredzaamheid).<br />
<strong>De</strong> peuters moeten dus goed <strong>op</strong>letten of ze een rond vouwblad<br />
hebben met dezelfde kleur als de <strong>duizendpoot</strong>.<br />
<strong>De</strong> duizendpoten worden later voorzien van pootjes. Doordat de<br />
leerkracht ze <strong>op</strong> een groot vel papier of <strong>op</strong> het raam plakt en de<br />
peuters de pootjes erbij tekenen.<br />
2. Het getal twee 2<br />
<strong>De</strong> leerkracht gaat met de kinderen zoeken waar je allemaal twee<br />
van hebt: twee voeten, twee armen, twee benen, twee ogen, twee<br />
oren.<br />
Dit n.a.v.<br />
de maneschijn<br />
In de maneschijn, in de maneschijn, (met de vingers een cirkel in de lucht<br />
tekenen)<br />
Klom ik <strong>op</strong> een trapje door het raamkozijn. (met de handen doen alsof je een<br />
ladder <strong>op</strong>klimt)<br />
Maar je waagt het niet, maar je waagt het niet. (met de wijsvinger omhoog,<br />
alsof het niet mag)<br />
Zo doet een vogel. (vliegende beweging maken met de handen)<br />
En zo doet een vis. (met de handen tegen elkaar een vis nadoen)<br />
Zo doet een <strong>duizendpoot</strong> die <strong>schoenen</strong>poetser is. (doen alsof je <strong>schoenen</strong><br />
poetst)<br />
En dat is één en dat is twee. (1 en dan 2 vingers omhoog)<br />
En dat is dikke dikke dikke tante Kee. (met armen een dikke buik uitbeelden)<br />
En dat is recht. (armen recht vooruit steken)<br />
En dat is krom. (armen krommen)<br />
En zo draaien wij het wieletje nog eens om. (met armen horizontale draai<br />
beweging maken)<br />
ROM BOM! (klap 2 maal in je handen)
Oudere kinderen<br />
1. Hoeveel (paar) <strong>schoenen</strong> heeft jouw mamma en jouw pappa? (zie<br />
ouders)<br />
En/of:<br />
2. We gaan een echte (vrolijk gekleurde) <strong>duizendpoot</strong> maken.<br />
Dat doen we van halve closetrollen.<br />
We hebben dus 500 closetrollen nodig.<br />
<strong>De</strong> segmenten worden allemaal in een vouwblaadje gerold en elk<br />
vijfde segment wordt met stift of verf of …..versierd. En alle<br />
segmenten krijgen twee pootjes. (Zie ook streefdoel 4: Plannen)<br />
3. Seriëren:<br />
We gaan de grootste <strong>duizendpoot</strong> van het gezin zoeken. (in het<br />
boek)<br />
Dus eerst: wat is een gezin (moeilijke definitie trouwens).<br />
<strong>De</strong> kinderen kunnen daar ook verschillend over denken.<br />
Voor ’t gemak: de mensen die samen in een huis wonen en familie<br />
van elkaar zijn. <strong>De</strong> kinderen (snel)tekenen hun eigen gezin.<br />
Ze worden <strong>op</strong> het bord/de themawand geplakt en juf schrijft<br />
eronder uit hoeveel gezinsleden het gezin bestaat.<br />
(Tussendoortje: vertel wie dit allemaal zijn)<br />
Daarna: wie wonen er allemaal bij <strong>duizendpoot</strong>: (zoeken in het<br />
boek)<br />
Mamma, de schoenverk<strong>op</strong>er ??? (nee) <strong>op</strong>a, tantes ??? (Nee dat<br />
zijn sprinkhanen = familie), wel een klein broertje/zusje.<br />
<strong>De</strong> leerkracht zet de gezinsleden van groot naar klein.<br />
<strong>De</strong> kinderen gaan hun gezin uitknippen en plakken de gezinsleden<br />
van groot naar klein. (= ook weektaak)<br />
4 Rangtelwoorden:<br />
Duizendpoot vindt zichzelf saai.<br />
Daarom wil hij een tekening maken <strong>op</strong> zijn vijfde en zijn tiende<br />
segment.
Eerst moeten de segmenten<br />
geteld worden.<br />
<strong>De</strong> kinderen krijgen deze<br />
bladzijde in de kring<br />
uitgereikt en gaan dat in<br />
tweetallen proberen.<br />
Dan wordt er een grote<br />
<strong>duizendpoot</strong> geplakt <strong>op</strong> het<br />
raam/de muur. Of <strong>op</strong> het<br />
(digitaal) bord.<br />
<strong>De</strong> kinderen krijgen allemaal<br />
een segment. (b.v. rond<br />
vouwblad) Zijn er genoeg<br />
of teveel segmenten.<br />
Daarna gaan de kinderen <strong>op</strong>zoeken het vijfde en tiende segment.<br />
En tekenen daar een mooie versiering <strong>op</strong>..<br />
Vervolgens (= weektaak) tekenen de kinderen <strong>op</strong> de aan hen<br />
uitgereikte k<strong>op</strong>ie ook een tekening <strong>op</strong> het vijfde en tiende<br />
segment.<br />
Ook de echte <strong>duizendpoot</strong> van halve closetrollen (zie streefdoel<br />
4: Plannen en nummer 10 (Ouders) van deze themastructuur)<br />
krijgt steeds een versiering <strong>op</strong> het vijfde segment.<br />
5. Linkse en rechtse <strong>schoenen</strong>.<br />
<strong>De</strong> wormen vragen zich af of ze de rechtse of de linkse schoen<br />
aan hebben.<br />
Dat vraagt de juf ook aan de kinderen: hebben jullie een rechtse<br />
of een linkse schoen aan.<br />
Beiden natuurlijk.<br />
Dan gaan we oefenen..<br />
Via dit <strong>op</strong>zegversje:<br />
Eerst de linker schoen, dan de rechter schoen.<br />
Kijk zo moet je dat nu doen.<br />
Dan de rechterschoen terug.<br />
En de linker nu ook vlug.<br />
Links, rechts stappen maar.<br />
Dan kom het allemaal voor elkaar.<br />
<strong>De</strong> l van links gaat <strong>op</strong> de ABC-muur/in de ABC-la/zak en de<br />
kinderen schrijven allemaal een l ( of links) <strong>op</strong> hun linkerhand.<br />
Eerst hakken dan schrijven.
Streefdoel 8:<br />
Gedicht<br />
Niveau 6 jaar:<br />
(rijmwoorden) in klanken<br />
verdelen en weer aan elkaar<br />
plakken<br />
4 jaar: meezeggen met de<br />
leerkracht<br />
6. <strong>De</strong> <strong>schoenen</strong> in de <strong>schoenen</strong>winkel worden <strong>op</strong> maat geordend.<br />
.<br />
Oudere kinderen
Rijmschema van couplet 1:<br />
A<br />
B<br />
C<br />
B<br />
Rijmschema van couplet 2<br />
A<br />
A<br />
B<br />
B<br />
<strong>De</strong> kinderen voelen het ritme en het rijmschema aan. Want dan pas kan<br />
het gedicht veranderd worden zodat het ritme blijft bestaan.<br />
<strong>De</strong> les gaat zo:<br />
Juf heeft het gedicht <strong>op</strong> flap/bord geschreven.<br />
Ze leest het een aantal keren voor. (Steeds <strong>op</strong> andere manier)<br />
Dan gaan we het gedicht van Han Hoekstra verbeteren. Want – de<br />
kinderen weten dat nu - een <strong>duizendpoot</strong> heeft geen duizend poten,<br />
maar 42.<br />
Daarna gaan we kijken of de rups <strong>op</strong> de plaat misschien ook een meisje<br />
zou kunnen zijn. En dan wordt zoontje/zijn veranderd in<br />
dochtertje/haar.
Dan wordt het vernieuwde gedicht een aantal keren langzaam gelezen<br />
en de leerkracht wijst de woorden aan.<br />
Het woord <strong>duizendpoot</strong> staat ook <strong>op</strong> de voorkant van het boek van Tony<br />
Ross.<br />
Als de kinderen de gelijkenis niet zien maakt de leerkracht hen daar<strong>op</strong><br />
attent.<br />
Vervolgens worden kleine tekeningetjes gemaakt bij gemakkelijk te<br />
tekenen woorden (b.v. sok)<br />
Dan: de getekende woorden lezen met verlengde klankwaarde: pppppp<br />
oooooo tt<br />
En/of:<br />
En/of:
Streefdoel 9:<br />
Prentenboek<br />
Niveau 4 jaar:de plaatjes<br />
benoemen<br />
Peuters<br />
<strong>De</strong> dierenschilder.<br />
Zie het boek Rijmpjes en versjes uit de nieuwe doos van Han Hoekstra.<br />
Op het bord heeft juf een olifant getekend.<br />
Steeds als ze het gedichtje voorleest mag een van de peuters een sokje<br />
tekenen.<br />
(<strong>De</strong> relatie met de sokken van de <strong>duizendpoot</strong> wordt door de leerkracht<br />
heel expliciet gelegd)<br />
Peuters:<br />
<strong>De</strong> leerkracht legt de nadruk <strong>op</strong> de platen die de verhaallijn duidelijk<br />
bevatten.<br />
Dus b.v. plaat 1 (au) plaat 4 (kusje), plaat 9 (<strong>schoenen</strong> passen) plaat 17
Niveau 6 jaar: voorleesniveau 5 (sokken erbij) plaat 12 (te ko<strong>op</strong>), plaat 22 (kleine beestjes met<br />
<strong>schoenen</strong>) en 24 (de twee wormen)<br />
Dikkie Dik
Uit: Het derde boek vol avonturen. Jet Boeke Uitg. Gottmer Haarlem<br />
Oudere kinderen<br />
NA aflo<strong>op</strong> bespreekt de leerkracht het verschil/overeenkomst tussen de<br />
twee verhaallijnen (en schrijft dat <strong>op</strong> bord/flap).<br />
Verschil Overeenkomst<br />
Meisje/<strong>duizendpoot</strong> Schoenen doen pijn<br />
Boekenkring:<br />
Onderwerp: <strong>schoenen</strong> of kleine beestjes.<br />
Hoekstimulans<br />
In het boek gebruikt de kleine <strong>duizendpoot</strong> het bordje “Te ko<strong>op</strong>”.
Streefdoel 10:<br />
Beeldverhaal<br />
Niveau 4 jaar:<br />
Platen van het prentenboek <strong>op</strong><br />
volgorde leggen<br />
6 jaar:<br />
zelfstandig 6 plaatjes <strong>op</strong> goede<br />
volgorde.<br />
Dat wordt door de leerkracht <strong>op</strong>geschreven<br />
<strong>De</strong> leerkracht maakt ook een bordje: “ruilen”<br />
Tussendoortje:<br />
<strong>De</strong> leerkracht doet een spelletje met het woord <strong>op</strong>.<br />
Steeds als ze dit woord <strong>op</strong>schrijft gaan de kinderen <strong>op</strong> hun stoel staan.<br />
(Ze schrijft natuurlijk ook wel eens wat anders <strong>op</strong>)<br />
Peuters:<br />
Zoeken <strong>schoenen</strong> /sokken van zichzelf bij elkaar<br />
Oudere kinderen:<br />
Dag 1:<br />
Dag 2:<br />
Dag 3:<br />
Dag 4<br />
Dag 5.<br />
Samen met de kinderen kijkt de leerkracht terug en vult<br />
(tekeningen/picto’s) in wat <strong>op</strong> dag 1 gebeurt, <strong>op</strong> dag 2, dag 3, dag 4 en<br />
dag 5.<br />
Mogelijkheid 2:<br />
Dikkie Dik (zie streefdoel 9: peuters)<br />
Onderzoeksactiviteiten: via instructief boek:<br />
Wat eten duizendpoten/kleine beestjes/waar wonen ze e.d.<br />
. (kost 9,50 bij bol.com)<br />
Een filmpje hierbij is natuurlijk ook nooit weg:<br />
Youtube: <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> de vlucht<br />
Schooltv beeldbank Het lijkt wel een wildpark/tegeldieren<br />
Koekeloeren: Kriebelbeestjes zoeken met Flip de Beer (helaas geen<br />
<strong>duizendpoot</strong>)
3. Gastdocent/uitstapje<br />
Schoenenwinkel<br />
Of:<br />
Kleine beestjespad<br />
4. Pre-reteaching<br />
Een loeppotje kost 4 euro<br />
Pre-teaching Re-teaching<br />
Dagdeel:<br />
Naam:<br />
Dagdeel:<br />
Namen:<br />
Dagdeel:<br />
Namen:<br />
5. Introductie<br />
<strong>De</strong> leerkracht komt binnen met een kruiwagen. Ze draagt een paar misko<strong>op</strong><strong>schoenen</strong> (hoge hakken, te<br />
klein … kan niet schelen).<br />
Ze doet de <strong>schoenen</strong> die ze draagt ook uit en vraagt alle kinderen dat ook te doen.<br />
Dan worden de <strong>schoenen</strong> geteld. (H<strong>op</strong>elijk tot 42 Of meer).<br />
(Voor peuters: de <strong>schoenen</strong> paren; we zoeken dezelfde <strong>schoenen</strong> bij elkaar))<br />
Dan vraagt de leerkracht hoe je de <strong>schoenen</strong> gemakkelijker kunt tellen dan een voor 1.<br />
Mogelijke <strong>op</strong>lossing: paren bij elkaar zetten: 2-4-6-8-10 enz.<br />
Vervolgens vertelt juf dat zij de <strong>schoenen</strong> wil gaan verk<strong>op</strong>en. Mag dat ?<br />
Waarschijnlijk zullen veel kinderen zeggen dat het niet mag. Dus de kinderen krijgen hun <strong>schoenen</strong> weer<br />
terug.<br />
Juf vertelt over haar eigen <strong>schoenen</strong> b.v.: Ze zijn een beetje te klein. Ik krijg er knobbels van <strong>op</strong> mijn<br />
tenen.<br />
<strong>De</strong> kinderen die ook vinden dat hun <strong>schoenen</strong> eigenlijk wel in de verko<strong>op</strong> kunnen vertellen ook waarom.<br />
(Niet mooi, enz.)<br />
Dan worden jufs <strong>schoenen</strong> die in de verko<strong>op</strong> gaan geprijsd.<br />
<strong>De</strong> kinderen geven suggesties. Begrippen als duur en goedko<strong>op</strong> worden gebruikt en de overeengekomen<br />
prijs wordt bij/aan de <strong>schoenen</strong> gezet. Ze gaan in de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
Dan speelt juf de verk<strong>op</strong>er van de <strong>schoenen</strong>.<br />
Maar voordat ze dat doet mogen de kinderen een eurobiljet/eurobiljetten tekenen om ze te kunnen<br />
betalen.<br />
(Dan is er meteen geld voor in de <strong>schoenen</strong>winkel)
6. Vertellen<br />
Heppie vertelt waarom hij geen <strong>schoenen</strong> (meer) draagt.<br />
7. Spelen<br />
Themawisselhoek Schoenwinkel<br />
Zie streefdoel 1: Spel en de bijlage<br />
Hoekstimulansen Taal/leeshoek: te ko<strong>op</strong>/<strong>op</strong>eningstijden/gesloten/<strong>op</strong>en e.d./bestellen van nieuwe<br />
voorraad.<br />
Buitenspel: echte (grote ) kruiwagen.<br />
Thema-eindspel Peuters:<br />
Inleiding: kruiwagenspel. Peuters doen net of ze een kruiwagen duwen.<br />
Tweetallen:<br />
<strong>De</strong> peuters duwen elkaar voort.<br />
Hele groep:<br />
<strong>De</strong> peuters doen sokken en <strong>schoenen</strong> uit om zo - <strong>op</strong> handen en voeten - om een<br />
<strong>duizendpoot</strong> met blote voeten te zijn.<br />
In het midden van het lokaal liggen alle <strong>schoenen</strong> uit de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
Juf vertelt: de duizendpoten l<strong>op</strong>en <strong>op</strong> blote voeten.<br />
Maar hij wil zo graag <strong>schoenen</strong> hebben. Om de beurt komen de kinderen <strong>schoenen</strong><br />
halen bij de ko<strong>op</strong>man (= juf) in het midden en doet de <strong>schoenen</strong> aan handen en<br />
voeten.<br />
Dan l<strong>op</strong>en alle kinderen rond met <strong>schoenen</strong> aan handen en voeten.<br />
Oudere kinderen<br />
Inleiding:<br />
Kinderen nemen allemaal een (denkbeeldige) kruiwagen en l<strong>op</strong>en hinkelen, kruipen<br />
daarmee door het lokaal.<br />
Tweetallen.<br />
Twee kinderen zijn samen kruiwagen..<br />
Hele groep:<br />
We gaan proberen om samen (met de hele klas) een <strong>duizendpoot</strong> te zijn.<br />
Een kind is de k<strong>op</strong>, de andere kinderen zijn de segmenten.<br />
Elk segment heeft twee poten ( links en rechts).<br />
<strong>De</strong> kinderen maken voor zichzelf <strong>schoenen</strong> tijdens de weektaak..<br />
8. Tussendoortjes<br />
Peuters:<br />
* In de maneschijn (zie streefdoel 7: Begrippentaal<br />
Oudere kinderen<br />
* Ik zie ik zie en het begint met een l<br />
* Warm/koud, maar dan met links en rechts.<br />
* Springend tellen tot 42 en idem met 2 tegelijk
* Kruiwagenspel: Alle kinderen trekken een schoen uit. Ze gooien ze allemaal in de kruiwagen.<br />
Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen. Wanneer hij weet van wie<br />
de schoen is mag hij/zij nog een keer. Weet hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.<br />
* Juf bestelt: 1 paar gympen (= 2 klappen), 2 paar sandalen (4x klappen) enz.<br />
* Vertelstoel: Vertel over je eigen gezin n.a.v. je tekening. Zie streefdoel 5: Empathie en streefdoel<br />
8: Begrippentaal.<br />
9. Groepsactiviteiten<br />
We gaan een <strong>duizendpoot</strong> maken met echt 1000 poten !! (Groepswerk samen met ouders)<br />
Dat wil zeggen 500 segmenten met elk 2 poten.<br />
Groepsboek: Schoenen.<br />
10. Ouders<br />
Geven hun ‘misko<strong>op</strong><strong>schoenen</strong>’ en/of oude <strong>schoenen</strong> mee naar school voor spel en ruilbeurs.<br />
En/of<br />
Tellen de <strong>schoenen</strong> van pappa en mamma en zij schrijven het aantal <strong>op</strong> en geven dat mee naar school.<br />
En/of:<br />
Maken flink veel segmenten met pootjes, net zo lang totdat er echt 1000 zijn. (<strong>De</strong> kinderen rijgen ze aan<br />
elkaar of zetten ze met spitpennen vast. Op elk vijfde segment maken de kinderen een tekening/patroon.<br />
Thema-dagplanning<br />
Dag 1<br />
Dag 2<br />
Dag 3<br />
Dag 4<br />
Dag 5<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag
Dag 6<br />
Dag 7<br />
Dag 8<br />
Dag 9<br />
Dag 10<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
Ochtend<br />
Middag<br />
EVALUATIE VAN HET THEMA<br />
Thema/woordkeuze<br />
<strong>De</strong> streefdoelcyclus<br />
Gastdocent/uitstapje<br />
Pre-reteaching<br />
Introductie<br />
Vertellen
Spelen<br />
Tussendoortjes<br />
Groepsactiviteiten<br />
Ouders
Bijlage 1: Duizendpoten<br />
Uit Wikipedia, de vrije encycl<strong>op</strong>edie<br />
Ga naar: navigatie, zoeken<br />
Duizendpoten<br />
Taxonomische indeling<br />
Rijk: Animalia (Dieren)<br />
Stam: Arthr<strong>op</strong>oda (Geleedpotigen)<br />
Onderstam: Myriapoda (Duizendpotigen)<br />
Klasse<br />
Chil<strong>op</strong>oda<br />
Latreille, 1817<br />
Duizendpoten (Chil<strong>op</strong>oda) zijn een klasse van geleedpotigen behorende tot de<br />
duizendpotigen of veelpotigen (Myriapoda), waartoe ook de miljoenpoten behoren. Er<br />
zijn ongeveer 3000 soorten, waarvan er in Nederland zo'n 40 verschillende soorten<br />
voorkomen, waaronder de bekende roodbruingekleurde gewone <strong>duizendpoot</strong><br />
(Lithobius forficatus).<br />
Inhoud<br />
[verbergen]<br />
• 1 Anatomie<br />
• 2 Voortplanting<br />
• 3 Voedsel en vijanden<br />
• 4 Soorten
• 4 Soorten<br />
[bewerk] Anatomie<br />
Er zijn vier groepen duizendpoten die in verschillende delen van de wereld<br />
voorkomen, ook kennen ze alle vier een andere fysiologie en hebben sterk<br />
afwijkende aantallen potenparen. Duizendpoten hebben een langwerpig en sterk<br />
afgeplat lichaam bestaande uit een k<strong>op</strong> en een lang achterlijf dat bestaat uit vele <strong>op</strong><br />
elkaar gelijkende segmenten. Het aantal segmenten hangt samen met de<br />
verschillende groepen duizendpoten, veel soorten hebben 15 segmenten, andere,<br />
zoals soorten uit de onderorde Ge<strong>op</strong>hilomorpha hebben soms bijna 200 paar poten.<br />
Aan ieder segment zit één paar poten wat het duidelijkste verschil is met de<br />
miljoenpoten, die steeds twee paar poten per segment hebben. Hier is hun<br />
wetenschappelijke naam Diplo(-)poda (dubbelpotigen) aan te danken. Een belangrijk<br />
onderscheid met vrijwel alle andere geleedpotigen is het ontbreken van een<br />
borststuk. Een borststuk is weliswaar niet altijd zichtbaar omdat deze is vergroeid<br />
met de k<strong>op</strong> tot een k<strong>op</strong>borststuk (cephalothorax), zoals bij de schorpioenen en de<br />
spinachtigen, maar is bij alle andere geleedpotigen aanwezig en draagt de poten en<br />
de eventuele vleugels.<br />
<strong>De</strong> k<strong>op</strong> van een <strong>duizendpoot</strong> draagt twee grote en duidelijk zichtbare voelsprieten die<br />
een tastfunctie hebben. Een <strong>duizendpoot</strong> heeft zogenaamde puntogen, kleine lenzen<br />
die niet zo goed zijn ontwikkeld als bijvoorbeeld de facetogen van insecten. Ze<br />
kunnen er niet scherp mee zien, maar alleen grote verschuivingen van de<br />
lichtintensiteit waarnemen. Aan de voorzijde van de k<strong>op</strong> zijn de gifkaken zichtbaar,<br />
die het best kunnen worden omschreven als gifpoten, omdat ze uit het voorste<br />
potenpaar zijn ontstaan, dit is ook wel te zien aan de positie en de vorm. Hiermee<br />
injecteert de <strong>duizendpoot</strong> zijn prooi met gif, waarna deze sterft en de kaken de prooi<br />
in stukjes knippen en naar de monddelen brengen.<br />
<strong>De</strong> ademhaling geschiedt middels een tracheeënstelsel, een netwerk van zeer<br />
fijnvertakte buisjes die men ook aantreft bij de insecten. Duizendpoten zijn gevoeliger<br />
voor droogte dan miljoenpoten, waardoor ze vaak 's nachts of na regen pas actief<br />
worden. Er zijn maar weinig andere dieren die met duizendpoten verward kunnen<br />
worden, sommige miljoenpoten als Polydesmus- soorten hebben een wat afgeplat<br />
lichaam, een aantal rovende keverlarven hebben net als duizendpoten een zware
epantsering en meerdere segmenten en zijn moeilijker te onderscheiden maar<br />
keverlarven nooit een paar gelede poten aan ieder segment.<br />
Duizendpoten worden doorgaans niet erg groot, de meeste soorten blijven enkele<br />
centimeters en alleen uitschieters bereiken de tien centimeter en komen vrijwel altijd<br />
in de tr<strong>op</strong>en voor. <strong>De</strong> allergrootste soort is Scol<strong>op</strong>endra gigantea uit het<br />
Amazonegebied, die een lengte van 30 centimeter kan bereiken. Op de<br />
Galápagoseilanden schijnt een soort te leven die meer dan 60 centimeter lang kan<br />
worden, maar dit is niet wetenschappelijk onderbouwd. <strong>De</strong> fossiele Euphoberia kon<br />
zelfs een lengte bereiken van rond een meter en de Arthr<strong>op</strong>leura uit het Carboon kon<br />
meer dan 2,5 meter lang worden.<br />
[bewerk] Voortplanting<br />
Een vrouwelijke <strong>duizendpoot</strong> waakt over haar eieren.<br />
<strong>De</strong> voortplanting is uitwendig, het mannetje maakt een spermatofoor van zijn zaad en<br />
wat spinsel, wat wordt afgezet bij het vrouwtje. Sommige soorten zoeken helemaal<br />
geen contact, het mannetje laat zijn spermatofoor achter en vervolgt zijn weg. <strong>De</strong><br />
eitjes worden altijd <strong>op</strong> de bodem afgezet, soms in holletjes of onder stenen en de<br />
eitjes worden zowel in groepjes als één voor een afgezet.<br />
<strong>De</strong> eitjes worden niet zelden bewaakt door het vrouwtje, die ze ook schoonhoudt om<br />
beschimmeling en uitdroging te voorkomen. Bij een aantal soorten blijft de moeder<br />
haar kroost zelfs na het uitkomen bewaken tot ze hun eigen weg kunnen vinden, dit<br />
komt overigens ook voor bij schorpioenen en sommige insecten. Als de nimfen net uit<br />
het ei kruipen hebben ze altijd minder segmenten ene poten dan volwassen dieren,<br />
iedere vervelling komt er een segment met potenpaar bij. Ook vervellingen waarbij<br />
het aantal segmenten niet veranderd en er zijn soorten die bij de geboorte alle poten<br />
en segmenten hebben. Het duurt vaak enkele jaren voor een nimf volwassen is, en<br />
zelfs een kleinere soort als de gewone <strong>duizendpoot</strong> kan 5 tot 6 jaar oud worden.<br />
[bewerk] Voedsel en vijanden
Scutigera cole<strong>op</strong>trata is een algemene soort.<br />
Duizendpoten zijn zonder uitzondering snelle jagers met giftige 'kaakpoten'. Ze eten<br />
kleine ongewervelden als insecten, slakken en wormen, ook andere prooien als<br />
pissebedden en spinnen worden gegeten. Vrijwel alle duizendpoten zijn nuttige<br />
dieren omdat ze aan planten knagende dieren <strong>op</strong>eten. Alleen de grootste soorten<br />
eten ook wel eens andere kleine dieren als kikkers, muizen of kleine vogels. Van één<br />
soort is zelfs bekend dat deze actief <strong>op</strong> vleermuizen jaagt door ze bij de uitgang van<br />
een grot tijdens de vlucht simpelweg uit de lucht te plukken. Nederlandse soorten zijn<br />
ongevaarlijk maar kunnen wel bijten, de beet voelt aan als een wespensteek.<br />
Tr<strong>op</strong>ische soorten zijn soms giftig en door de histamine-achtige stoffen die ze<br />
inbrengen wordt het immuunsysteem aangevallen en een allergische reactie<br />
<strong>op</strong>gewekt waardoor zwellingen en koorts kunnen <strong>op</strong>treden. Alleen als men allergisch<br />
is voor het gif kan men in een potentieel dodelijke shock raken, wat overigens ook<br />
voor een wespensteek geldt.<br />
Vijanden van duizendpoten zijn grotere roofinsecten als lo<strong>op</strong>kevers, amfibieën en<br />
met name vogels die er graag een <strong>op</strong>pikken. Naast het inzetten van de gifkaken voor<br />
een beet scheiden sommige soorten chemische stoffen uit die roofdieren afschrikken.<br />
[bewerk] Soorten<br />
<strong>De</strong> wat bekendere soorten die in Nederland en België leven zijn;<br />
• Gewone <strong>duizendpoot</strong> (Lithobius forficatus) ; deze <strong>duizendpoot</strong> is roodoranje van<br />
kleur, heeft 15 paar poten (als ze volwassen zijn) en wordt 18 tot 30 mm lang. <strong>De</strong>ze<br />
soort wordt ook wel steenl<strong>op</strong>er genoemd en zit overdag onder stenen of schors.<br />
• Tuin<strong>duizendpoot</strong> (Ge<strong>op</strong>hilus longicornis) ; zeer langwerpig en geel van kleur, 49 tot<br />
57 paar poten, antennes zeer lang, ondergrondse levenswijze.<br />
• Compost<strong>duizendpoot</strong> (Hapl<strong>op</strong>hilus subterraneus) ; deze <strong>duizendpoot</strong> is nog<br />
langwerpiger en ook aanmerkelijk langer dan vorige soorten; hij is 5 tot 7 cm lang en<br />
heeft 77 tot 83 paar poten. Ze leven in de grond of in een strooisellaag.
Bijlage 2<br />
Ze hoeven geen kunstenaar te worden<br />
REPORTAGE, Rob Gollin<br />
gepubliceerd <strong>op</strong> 19 april 2007 14:55, bijgewerkt <strong>op</strong> 19 april 2007 15:00<br />
Daar zit je dan, met een schoen voor je neus. <strong>De</strong> leerlingen van groep 7 <strong>op</strong> de basisschool <strong>De</strong> Driemaster in<br />
Alkmaar kijken nog wat onwennig naar de gympen, degelijke stappers, laarsjes en sandalen <strong>op</strong> de tafel<br />
Te midden van flessen plakkaatverf en busjes hoogglanslak.<br />
Hun leraar, Rob Komen, heeft de <strong>op</strong>dracht met <strong>op</strong>zet vrij gehouden: maak van je schoen alles behalve een<br />
schoen. ‘Laat ze zelf fantaseren.’ Tim (11) probeert ‘een soort truck, met wapens en zo’. Maar hoe zet je wieltjes<br />
aan de zool? Twee speelgoedautootjes met plakband schieten er onderuit. Busra (11) werkt aan een boot, ze<br />
kwast rode verf <strong>op</strong> het canvas. <strong>De</strong> raampjes knipt ze straks wel uit. Hier vormt de mast het probleem. Hoe maak<br />
je die nou vast?<br />
Komen gaat <strong>op</strong> verzoek van de kinderen de <strong>schoenen</strong> ook zelf te lijf. Hij boort gaatjes in het leer waar straks<br />
elektriciteitsdraden doorheen worden getrokken, hij snijdt met een stanleymes een deur uit voor een huisje in<br />
wording. Intussen: ‘Je moet het onderwerp simpel houden, dicht bij jezelf, dicht bij huis en school.’<br />
Als het over kunst en cultuur gaat, kan <strong>De</strong> Driemaster een fraaie palmares laten zien. Eind vorig jaar won de<br />
school de Cultuur Primair Prijs voor een project waarin leerlingen uit de bovenbouw de <strong>op</strong>dracht kregen om de tijd<br />
te fotograferen. Ze legden een druppelende kraan vast, een bord met de resten van bietjes en aardappelen, een<br />
putdeksel na een regenbui – er is zelfs een tentoonstelling van gemaakt in theater <strong>De</strong> Vest.<br />
Leerlingen zijn tijdens poëziemanifestaties met hun gedichten geregeld in de prijzen gevallen. (Komen: ‘Het moet<br />
niet rijmen, daar ben ik fel <strong>op</strong> tegen.’) In het jaar 2000 vulden scholieren tweeduizend kistjes voor smeerkaas met<br />
objecten die een verhaal uitbeeldden. Er werd een hele wand mee <strong>op</strong>getrokken, het werk haalde de kranten,<br />
radio en tv. Uit het juryrapport van de Cultuur Primair Prijs: de school slaagt erin ‘onvermoede talenten’ aan te<br />
boren bij kinderen.<br />
Directeur Jaap Schipper van <strong>De</strong> Driemaster geeft de credits snel door. ‘Zonder iemand als Rob Komen was dit<br />
allemaal niet gelukt.’ Carlo (11) boven zijn schoen: ‘Bij deze meester kun je altijd leuke dingen doen.’
Bijlage 3
ijlage 4<br />
Een rekenhoek in de<br />
klas.<br />
reken-wiskundehoek.<br />
Een <strong>schoenen</strong>winkel als<br />
Bron: Tijdschrift "Willem Bartjens", jaargang 23<br />
september 2003.<br />
Studenten van de Theo Thijssen Academie (een<br />
Pabo in Utrecht), kregen de <strong>op</strong>dracht:<br />
"Ontwerp voor je onderbouwgroep een hoek<br />
waarin een afgebakend rekenwiskundeonderdeel<br />
centraal staat. Observeer<br />
kinderen tijdens het werken in die hoek en maak<br />
van het geheel een verslag.".<br />
Twee studenten ontwierpen in de klas een<br />
<strong>schoenen</strong>winkel.<br />
Ook voor ervaren leerkrachten kan dit een bron<br />
van inspiratie zijn!<br />
Schoenen passen, en <strong>op</strong> soort en maat<br />
sorteren, voeten <strong>op</strong>meten, prijskaartjes<br />
maken, met geld omgaan,.... in de<br />
<strong>schoenen</strong>winkel kunnen de kleuters allerlei<br />
reken-wiskundige ervaringen <strong>op</strong>doen.<br />
<strong>De</strong> kinderen mogen helpen, maar de inrichting<br />
moet wel aan bepaalde voorwaarden voldoen:<br />
• de winkel moet overzichtelijk zijn, zodat<br />
klanten kunnen zien waar de <strong>schoenen</strong><br />
in hun maat staan<br />
• het personeel moet de klant goed<br />
kunnen zien en kunnen helpen<br />
• de <strong>schoenen</strong> moeten 'netjes' staan<br />
<strong>De</strong> kinderen bedenken met elkaar welke<br />
materialen allemaal nodig zouden zijn voor de<br />
<strong>schoenen</strong>winkel. <strong>De</strong>ze spullen nemen ze van<br />
huis mee. Als leerkracht is het zaak goed te<br />
bewaken dat de spullen zinvol zijn. Het gaat om<br />
kwaliteit, niet om kwantiteit!<br />
Een suggestie:<br />
• <strong>schoenen</strong> in diverse maten en met<br />
verschillende sluitingen (gespen,<br />
klittenband, rits en veters)<br />
• <strong>schoenen</strong>dozen passend bij de<br />
<strong>schoenen</strong><br />
Mogelijkheden om zo'n<br />
<strong>schoenen</strong>winkel te<br />
introduceren.<br />
• Een mogelijkheid is om te<br />
starten met een gedicht:<br />
"<strong>De</strong> <strong>schoenen</strong> uit de<br />
P<strong>op</strong>ulierenlaan" uit 'Een koffer vol<br />
verhaaltjes'.<br />
• Het prentenboek "Ik wil die" van Imme<br />
Dros, leent zich ook goed voor de start.<br />
Het gaat over een meisje dat prachtige<br />
<strong>schoenen</strong> ziet in een <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
<strong>De</strong>ze <strong>schoenen</strong> wil ze hebben, maar ze<br />
zijn te klein voor haar. Ze weet haar<br />
moeder en de verko<strong>op</strong>ster te overtuigen<br />
dat ze ze toch wel past. <strong>De</strong> <strong>schoenen</strong><br />
worden gekocht, met alle gevolgen van<br />
dien.<br />
• Een andere mogelijkheid is het boek<br />
"Een <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> <strong>schoenen</strong>" van<br />
Tony Ross. Een <strong>duizendpoot</strong> staat zijn<br />
teen en wil daarom duizend <strong>schoenen</strong>.<br />
<strong>De</strong> winkel heeft slechts honderd<br />
<strong>schoenen</strong> in voorraad. <strong>De</strong> rest moet<br />
besteld worden.<br />
Maar thuis blijkt dat de <strong>duizendpoot</strong><br />
geen duizend, maar slechts<br />
tweeënveertig poten heeft en dus maar<br />
tweeënveertig <strong>schoenen</strong> nodig heeft.<br />
Omdat het strikken van tweeënveertig<br />
veters wel erg veel tijd kost, worden<br />
uiteindelijk alle <strong>schoenen</strong> verkocht aan<br />
een heleboel dieren.<br />
• Je zou ook kunnen beginnen met een<br />
spel: "Schoenenkim". Onder een kleed<br />
zet je allemaal verschillende <strong>schoenen</strong>:<br />
een sportschoen, een damesschoen met<br />
hak, een grote herenschoen, een laars,<br />
een slipper.<br />
Telkens mag een kind onder het kleed<br />
aan een schoen voelen zonder te kijken<br />
en vertellen wat hij voelt. <strong>De</strong> andere<br />
kinderen mogen raden om welk soort<br />
schoen het gaat.<br />
<strong>De</strong> reken-wiskundige activiteiten die in de<br />
<strong>schoenen</strong>winkel plaats kunnen vinden:<br />
Verkennen van de begrippen groot en<br />
klein.
• schoenpoetsmiddelen<br />
• <strong>schoenen</strong>lepel<br />
• veters<br />
• folders, eventueel door de kinderen zelf<br />
gemaakt<br />
• prijskaartjes<br />
• kassabonnen; door de kinderen<br />
geschreven of gestempeld<br />
• geld: plastic euromunten of zelfgemaakt<br />
geld<br />
• spiegel<br />
• kassa<br />
• schuifmaat om de schoenmaat te<br />
bepalen<br />
Als de winkel dan ingericht is, kan de verko<strong>op</strong><br />
starten. In eerste instantie mogen de kinderen<br />
vrij spelen in de winkel.<br />
<strong>De</strong> leerkracht observeert en kijkt waar het nodig<br />
is om bij te springen door de kinderen een<br />
gerichte <strong>op</strong>dracht te geven.<br />
Zelf meespelen is natuurlijk ook zeer zinvol; je<br />
krijgt dan als leerkracht informatie over de<br />
ontwikkeling van kinderen,de problemen waar ze<br />
tegenaan l<strong>op</strong>en en je kunt ze een extra <strong>op</strong>dracht<br />
geven.<br />
Als leerkracht kun je vragen stellen die nieuwe<br />
impulsen geven:<br />
Waar staan de dames<strong>schoenen</strong>?<br />
Waar kan ik afrekenen?<br />
Hoeveel moet ik betalen?<br />
Hebben jullie een spiegel?<br />
Waar staan de <strong>schoenen</strong> in mijn maat?<br />
Hoe kan ik zien hoe duur de <strong>schoenen</strong><br />
zijn?<br />
Kunt u mijn <strong>schoenen</strong> in een<br />
<strong>schoenen</strong>doos doen?<br />
<strong>De</strong> kinderen vinden het fantastisch als de juf/<br />
meester ook <strong>schoenen</strong> komt k<strong>op</strong>en.<br />
Sorteren <strong>op</strong> grootte, maat, soort, kleur<br />
en per paar.<br />
Het ruimtelijk inrichten van de winkel.<br />
Het verpakken van de <strong>schoenen</strong> <strong>op</strong> de<br />
juiste wijze, in de juiste doos.<br />
Veters strikken en ze in een schoen<br />
rijgen.<br />
Tijdsbesef: in welk jaargetijde draag je<br />
welke <strong>schoenen</strong>?<br />
Prijzen van de <strong>schoenen</strong> bedenken en<br />
zelfs werken met korting. Wat betekent<br />
het als de <strong>schoenen</strong> voorde halve prijs<br />
te ko<strong>op</strong> zijn?<br />
Tellen van euromunten door alleen<br />
gebruik te maken van munten van één.<br />
Verkort tellen door gebruik te maken van<br />
euromunten van 2 of briefjes van 5 en<br />
10 euro.<br />
Echt geld bekijken. Hoe zien munten en<br />
briefjes eruit?<br />
Cijfersymbolen herkennen, benoemen<br />
en gebruiken.<br />
Nieuwe impulsen en andere activiteiten:<br />
o Een bezoek aan een <strong>schoenen</strong>winkel.<br />
o Het lied "Wat past er in mijn<br />
<strong>schoenen</strong>doos?" aanleren.<br />
Wat past er in mijn <strong>schoenen</strong>doos?<br />
Refrein:<br />
Wat past er in mijn <strong>schoenen</strong>doos?<br />
Dat zou ik willen weten.<br />
Er hebben eerst een hele poos<br />
twee <strong>schoenen</strong> in gezeten.<br />
Die mag ik voor het eerst nu aan,<br />
voorzichtig langs de plassen.<br />
Maar zie die lege doos daar staan.<br />
Wat zou daar nou in passen?<br />
Ik ga in dat doosje st<strong>op</strong>pen:<br />
7 blote barbiep<strong>op</strong>pen,<br />
9 volle plakselpotjes,<br />
of 2 pluizige marmotjes.<br />
14 kleine rekenschriften,<br />
86 lege stiften,<br />
20 Pippi Langkoussokken,<br />
1000 chocoladevlokken,<br />
of een ketel die kan fluiten.
o<br />
Nee dan steekt de helft er buiten.<br />
o Een klok o.i.d. maken met daar<strong>op</strong> de<br />
<strong>op</strong>eningstijden van de winkel.<br />
o Voeten meten en vergelijken. Wie heeft<br />
de grootste voeten? Voeten omtrekken<br />
en je naam en schoenmaat erbij zetten.<br />
o Een schuifmaat maken, samen met de<br />
juf. Je plakt een papier <strong>op</strong> de grond, te<br />
beginnen bij de muur. Kinderen die hun<br />
schoenmaat weten helpen bij het maken<br />
van een schaalverdeling, door een<br />
streep te trekken bij hun tenen en hun<br />
schoenmaat erbij te zetten.<br />
Kinderen die hun maat niet kennen,<br />
kunnen zo meten welke maat zij hebben.<br />
o Een pinautomaat maken.<br />
o Patronen <strong>op</strong> de zolen bekijken en<br />
afdrukken. Welke afdruk (in het zand)<br />
hoort bij welke schoen?
Bijlage 5<br />
Schoenmaatjes<br />
Schoenmaatjes is een najaarsactie waarbij kinderen in Nederland een <strong>schoenen</strong>doos met<br />
schoolspullen en speelgoed vullen voor kinderen in arme landen. Dit was oorspronkelijk een<br />
samenwerking tussen Edukans en Samaritan’s Purse onder de titel “Operatie<br />
<strong>schoenen</strong>doos. In 2006 zijn stichting Edukans en Samaritan Purse uit elkaar gegaan. Geen<br />
van beide partijen mocht de naam Operatie Schoenendoos gebruiken. Edukans gebruikt<br />
daarom nu de naam Edukans Schoenmaatjes. Samaritan’s Purse gaat verder onder de<br />
naam Operation Christmas Child.