04.05.2013 Views

De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever

De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever

De duizendpoot op schoenen - IPO Uitgever

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Het Spelend Streefsysteem<br />

1. Themaverhaal/woordkeuze<br />

Een <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> <strong>schoenen</strong><br />

Tony Ross<br />

Dit is weer zo’n vreselijk geinig boek van Tony Ross.<br />

Echt een geweldige kinderboekschrijver.<br />

Maar… het is wel een boek voor oudere kleuters en/of groep 3.<br />

Want: er wordt geteld tot 42/52/100<br />

Los van de rekenclou kun je het ook voor jongere kinderen gebruiken.<br />

In dit geval is ook nagedacht over een aanbod voor de<br />

peuters/allerjongste kleuters (4 jaar )<br />

Korte inhoud van het boek:<br />

<strong>De</strong> kleine <strong>duizendpoot</strong> bezeert een poot. Daarom neemt zijn moeder hem mee naar de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

<strong>De</strong> <strong>duizendpoot</strong> wil (natuurlijk) graag 1000 dezelfde <strong>schoenen</strong>: 500 links en 500 rechts.<br />

Maar.. helaas er zijn er maar 100 in voorraad. <strong>De</strong> rest moet besteld worden.<br />

Thuis blijkt dat de kleine <strong>duizendpoot</strong> maar 42 <strong>schoenen</strong> nodig had. (58 over)<br />

Veters strikken gaat nog niet zo goed maar de <strong>duizendpoot</strong> leert het snel.<br />

Omdat de nieuwe <strong>schoenen</strong> pijn doen maken zijn tantes 42 sokken.<br />

Maar het aantrekken van 42 sokken en dan 42 <strong>schoenen</strong><br />

duurt zo lang dat hij er maar heel even <strong>op</strong> kan l<strong>op</strong>en en dan naar bed moet.<br />

<strong>De</strong> volgende dag heeft de <strong>duizendpoot</strong> geen zin meer.<br />

Hij st<strong>op</strong>t de 100 <strong>schoenen</strong> en 42 sokken in zijn kruiwagen (142) en gaat ze verk<strong>op</strong>en .<br />

5 spinnen (5x 8= 40), vier kevers (4x 6=24), twee pissebedden( 2x 14=28) en een sprinkhaan 1x 6)<br />

k<strong>op</strong>en<br />

de <strong>schoenen</strong> (= 98)<br />

<strong>De</strong> 5 spinnen k<strong>op</strong>en ook sokken (= 40).<br />

Dan blijven er 2 <strong>schoenen</strong> en sokken (een paar) voor twee wormen.<br />

Die vragen zich af wie de linker en wie de rechterschoen aanheeft.<br />

Het verhaal sluit aan bij streefdoel: 7: Begrippentaal. (= rekenen-wiskunde)<br />

Vind je dit thema interessant? Je kunt het downloaden van mijn website.<br />

Ga naar http://www.ipouitgever.com<br />

Onder de kn<strong>op</strong> Meer over Het Spelend Streefsysteem, vind je het.


wo: 1 Natuur en techniek<br />

Natuur<br />

Dit is natuurlijk vooral een rekenboek, maar net zo goed een boek voor natuuroriëntatie.<br />

Het thema Kleine Beestjes is hier duidelijk van toepassing. (Beeldbank schooltv)<br />

= Tulekerndoel 40: alle doelen van groep 1 en 2)<br />

Zie de bijlage voor een beschrijving van de<br />

duizendpoten.<br />

<strong>De</strong>ze map is gemaakt door IVN consulentschap<br />

Drenthe. Als je het project al eens <strong>op</strong> je school<br />

gedaan hebt kun je alle materialen die erbij horen<br />

zo weer lenen.<br />

N.B. Het is belangrijk een echte <strong>duizendpoot</strong> te<br />

bestuderen.<br />

Daarom moet hij/ zij een poosje in de klas zijn.<br />

Daarom ook moeten de kinderen weten hoe zijn<br />

leefomstandigheden zijn (donker) en wat hij/zij moet<br />

eten.<br />

<strong>De</strong> kinderen helpen mee om deze vragen te<br />

beantwoorden.<br />

Bijvoorbeeld door een<br />

instructief boek,<br />

Kinderwikipedia of een<br />

filmpje (Beeldbank<br />

schooltv) en/of de bovenstaand map.<br />

Techniek:<br />

Duizendpoot van muizentrap of splitpennen<br />

2. Mens en samenleving.<br />

Kerndoel 35: de leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal <strong>op</strong>zicht, als<br />

verkeersdeelnemer en als consument..<br />

In dit boek komt heel duidelijk naar voren de functie van kleding: sokken voorkomen blaren <strong>op</strong><br />

je voeten. En het hergebruik: niet weggooien want anderen kunnen er vast nog wel wat mee.<br />

(Kerndoel 39: <strong>De</strong> leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu)<br />

En natuurlijk het onderwerp Gezinsleven en familie.<br />

(= kerndoel 37)<br />

3. Kunstzinnige oriëntatie<br />

1. Knutselen<br />

Duizendpoot maken, <strong>schoenen</strong> en sokken maken, voetschilderen, knutselen met sokken en<br />

<strong>schoenen</strong>, knutselen met <strong>schoenen</strong>dozen.<br />

En/of Schoenen verbouwen Zie bijlage 2.


2. Tekenen:<br />

Groepsboek: Bovenaanzicht <strong>schoenen</strong>.<br />

<strong>De</strong> pagina hier naast komt uit het boek :<br />

Boeken maken in de klas. Van Margriet<br />

Dijkstra en Bea Pompert.<br />

Zie ook bijlage 3<br />

Het niveau van het verhaal is gericht <strong>op</strong> de peuters ( 4 jaar) en eind groep 2.<br />

.<br />

Actief<br />

1. Bezeren<br />

2. <strong>De</strong> verk<strong>op</strong>er<br />

3. Verschil ruilen, verk<strong>op</strong>en<br />

en weggeven.<br />

4. Stoer<br />

5. Veters strikken<br />

6. Ochtend/middag/avond<br />

7. Kruiwagen<br />

8. Spin<br />

9. Kever<br />

10. Pissebed<br />

11. Sprinkhaan<br />

12. Tante (familie relaties:<br />

oom, neef/nicht e.d.)<br />

2. <strong>De</strong> streefdoelcyclus<br />

Streefdoel 1: Spel<br />

Niveau 4 jaar:<br />

5 minuten concentreren <strong>op</strong> zelf<br />

gekozen rollenspel<br />

Niveau 6 jaar:<br />

2 spelgenoten kiezen,<br />

spelverhaal maken en een<br />

kwartier samen spelen <strong>op</strong><br />

gelijkwaardige basis +<br />

knutsels/constructies<br />

Passief<br />

1. Benauwd (2 betekenissen)<br />

2. In voorraad<br />

3. Bestellen<br />

4. Alvast<br />

5. Je bed inrollen (fig.)<br />

<strong>De</strong> woorden van streefdoel 8:<br />

Rijmpje/versje<br />

6 Ontevreden<br />

7 Glijden/gleed/gegleden<br />

8 Zojuist<br />

9 Buil<br />

Rekenbegrippen uit het boek:<br />

1. Een paar (twee voor<br />

peuters)<br />

2. Links en echts (niet voor<br />

de peuters)<br />

Peuters:<br />

Kruiwagenspel.<br />

<strong>De</strong> kruiwagen die de leerkracht gebruikt voor de introductie wordt aan<br />

de kinderen ter beschikking gesteld tijdens het buitenspel.<br />

<strong>De</strong> leerkracht heeft tijdens de introductie het spel voorgespeeld.<br />

<strong>De</strong> kinderen kunnen dat nadoen of hun eigen spel bedenken.<br />

Voor oudere kinderen is de (echte) kruiwagen ook zeer aantrekkelijk


Oudere kinderen<br />

Sokp<strong>op</strong>penspel.<br />

Juf tovert –waar de kinderen bij zijn- van twee (dezelfde) sokken<br />

sokp<strong>op</strong>pen.<br />

(Heel eenvoudig: ogen/mond er<strong>op</strong> plakken/tekenen: klaar)<br />

Sokp<strong>op</strong>pen<br />

Trek een oude sok aan je hand. St<strong>op</strong> je duim in de hak en je vingers<br />

in de tenen. In de holte van je duim naai je een rood lapje als tong.<br />

Op de plek van je knokkels naai je twee ogen. Wikkel een lapje stof<br />

om je arm.<br />

Van een groene sok kun je een kikker maken<br />

door halve pingpongballetjes als ogen te<br />

gebruiken. In plaats van een lapje gebruik je<br />

dan een groene kraag.<br />

<strong>De</strong> onderstaande sokp<strong>op</strong> is ook heel eenvoudig.<br />

Je hoef de mond helemaal niet te maken om er iets mee<br />

te kunnen <strong>op</strong>eten.<br />

Bedenk wel dat het <strong>op</strong>eten van iets twee handen vergt.<br />

<strong>De</strong> leerkracht speelt bijvoorbeeld het volgende spel:<br />

(ik ga ervan uit dat de kinderen het boek al kennen)<br />

<strong>De</strong> sokken vertellen elkaar dat ze het zo leuk vonden om gebreid te<br />

worden.<br />

Maar dat het jammer is dat de <strong>duizendpoot</strong> hen niet meer wil.<br />

Dat komt omdat we niet in bed mochten zegt de ene sok.


Streefdoel 2:<br />

Zelfredzaamheid<br />

Niveau 4 jaar:<br />

Anderen helpen en eigen<br />

handen wassen<br />

Nee weet de andere, dat komt omdat het zoveel werk is om ons aan te<br />

trekken.<br />

Maar de andere sok weet wel hoe je snel sokken moet/kunt aantrekken.<br />

Hij vraagt de leerkracht om dat nog eens voor te doen.<br />

Dat doet de leerkracht natuurlijk (ze zet de p<strong>op</strong>pen daarom even <strong>op</strong> de<br />

hand van een van de kinderen).<br />

Eenmaal terug <strong>op</strong> de hand van de leerkracht barst een van de p<strong>op</strong>pen in<br />

huilen uit. (nog steeds omdat de <strong>duizendpoot</strong> hem niet meer wil) <strong>De</strong><br />

ander vraagt wat er is en troost hem/haar door middel van het aanbod<br />

een appeltje te eten.<br />

Gelukkig troost dat wel en de p<strong>op</strong>pen nemen om de beurt een hap.<br />

Daarna mogen twee kinderen dit spel in de p<strong>op</strong>penkast spelen.<br />

Er zijn leuke sokp<strong>op</strong>pen te ko<strong>op</strong>, maar het is<br />

leuker als de kinderen zelf hun sokp<strong>op</strong> maken. Ze kunnen er in de<br />

p<strong>op</strong>penkast mee spelen.<br />

Natuurlijk hoeft het spel niet te worden gek<strong>op</strong>iëerd. Het is juist<br />

geweldig als de kinderen er hun eigen draai aan geven of een heel ander<br />

gegeven uitwerken.<br />

Wanneer de kinderen ook een <strong>duizendpoot</strong> hebben gemaakt, b.v. van<br />

een grote muizentrap, kunnen ook de duizendpoten mee gaan spelen in<br />

de p<strong>op</strong>penkast.<br />

Zie bijlage<br />

Themawisselhoek<br />

Zie ook nummer 8 van deze themastructuur en bijlage 3<br />

<strong>De</strong> themawisselhoek wordt <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

Maten bij elkaar e.d.<br />

<strong>De</strong> kinderen maken een bordje “Te ko<strong>op</strong>” (voorbeeld staat in het boek)<br />

Op de dag dat spel centraal staat maakt de leerkracht nog een bordje:<br />

“Ruilen”.<br />

<strong>De</strong> kinderen die in de themahoek gaan spelen gaan met dat bordje een<br />

spel maken.<br />

Kan ook met bordje “Gratis”.<br />

Hoekstimulans hierbij: Bestelbonnen.<br />

Peuters:<br />

<strong>De</strong> kinderen leren (samen) nieten en sokken aantrekken.<br />

Sokken aantrekken:<br />

Sok eerst goed <strong>op</strong>str<strong>op</strong>en. Dan pas aantrekken.<br />

Nieten: Dit n.a.v. streefdoel 8: Begrippentaal. <strong>De</strong> kinderen nieten de


Niveau 6 jaar:<br />

Jezelf aankleden.<br />

Streefdoel 3<br />

Gezelschapspel<br />

Niveau 4 jaar:<br />

plaatjesdomino samen met<br />

leerkracht<br />

Niveau: 6 jaar:<br />

Zelfstandig kwartetten met 4<br />

kinderen<br />

segmenten van de <strong>duizendpoot</strong> aan elkaar.<br />

<strong>De</strong> peuters nieten in tweetallen: de een houdt vast, de ander niet.<br />

Kleuters.<br />

<strong>De</strong> kinderen leren sokken aantrekken en veters strikken (aanbod, nog<br />

geen screening en geen hele strik maar alleen kno<strong>op</strong>).<br />

Hoekstimulans:<br />

Peuters:<br />

Schoenenmemory.<br />

of:<br />

Of (leuker)<br />

<strong>De</strong> leerkracht maakt foto’s van de <strong>schoenen</strong> van de kinderen.<br />

Twee dezelfde foto’s levert een tweetal voor het memoryspel <strong>op</strong>.<br />

Kruiwagenspel:<br />

Alle kinderen trekken een schoen uit. Ze gooien ze allemaal in de<br />

kruiwagen.<br />

Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen.<br />

Wanneer hij weet van wie de schoen is mag hij/zij nog een keer. Weet<br />

hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.


Voor oudere kinderen:<br />

Links/rechts-memory<br />

Linker en rechterschoen onderscheiden en van elk paar <strong>schoenen</strong> 4<br />

foto’s maken<br />

Of:<br />

Schoenen dobbelen<br />

Er zijn plaatjes/foto’s van heel veel paren <strong>schoenen</strong>.<br />

<strong>De</strong> kinderen gooien om beurt de dobbelsteen/stenen.<br />

Wie het eerst 42 (steeds twee dezelfde) <strong>schoenen</strong> heeft.<br />

Of:<br />

Schoenenhonderveld.<br />

Er zijn heel veel <strong>schoenen</strong>.<br />

<strong>De</strong> kinderen hebben allemaal 21 paar <strong>schoenen</strong> (plaatjes of zelf<br />

gemaakt)<br />

Daarna gaan ze met hun spel beginnen.<br />

Ze gooien met de dobbelsteen vanaf 1. Voegen daar waar ze komen een<br />

schoen in. Wanneer een ander <strong>op</strong> die schoen komt mag hij hem niet<br />

meer invoegen.<br />

Wie het eerste al zijn <strong>schoenen</strong> kwijt is.<br />

Dit 100-veld (met insteekvakjes) kost 30 euro bij Baerdt.<br />

Of:<br />

Schoenenganzenbord.<br />

Met duizendpoten als pionnen.<br />

En met <strong>schoenen</strong>/sokken als doolhof/put/terug wijzen enz.<br />

= bijvoorbeeld: dansje maken


Of:<br />

= bijvoorbeeld: twee stappen vooruit<br />

= bijvoorbeeld: een sinterklaasliedje zingen


Streefdoel 4: Plannen<br />

Niveau 4 jaar:<br />

Van te voren keuze maken en<br />

uitvoeren.<br />

Niveau 6 jaar:<br />

Grote weektaak.<br />

Dit spel kan natuurlijk voor de peuters gebruikt worden door met een<br />

dobbelsteen te gooien en het goede aantal pootjes te laten <strong>op</strong>leggen.<br />

Peuters:<br />

Bespreken dat een keuze implicaties heeft en dus goed moet worden<br />

overwogen.<br />

En de leerkracht plant – in de kring- samen met een van de kinderen het<br />

gekozen spel (zodat de andere kinderen een voorbeeld krijgen om van te<br />

voren na te denken over wat ze willen gaan doen)<br />

Oudere kinderen<br />

Weektaken:<br />

• Twee <strong>schoenen</strong> maken voor het eindspel. B.v. van een<br />

<strong>schoenen</strong>doos en/of grote mensen<strong>schoenen</strong><br />

verven/beplakken e.d. en/of vouwen.<br />

• Het gezin van de kleine <strong>duizendpoot</strong> tekenen van groot naar<br />

klein.


• Een <strong>duizendpoot</strong><br />

plakken van 12<br />

stukken (zie<br />

begrippentaal) en<br />

<strong>op</strong> het vijfde en<br />

tiende segment een<br />

tekening<br />

• Een schoen voor<br />

het Groepsboek<br />

(van bovenaf<br />

gezien)<br />

Begrippen ochtend/middag/avond.<br />

<strong>De</strong> leerkracht schrijft deze begrippen <strong>op</strong> het bord en maakt een<br />

afbakening:<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Avond<br />

Samen met de kinderen kijkt ze wat <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> de dag dat hij de<br />

<strong>schoenen</strong> aantrekt ’s ochtends doet/deed, ’s middags en ’s avonds.<br />

(bl. 10, 11 en 12)<br />

Ze doet hetzelfde met de dag dat de <strong>schoenen</strong> aantrekken al sneller<br />

ging.(bl 13, 14 en 15)<br />

En idem met de dag dat de <strong>duizendpoot</strong> <strong>schoenen</strong> en sokken<br />

aandoet.(bl. 17, 18 en 19)<br />

(Zie ook Beeldverhaal)<br />

<strong>De</strong> grote <strong>duizendpoot</strong> van 1000 segmenten (= Groot Groepswerk zie<br />

punt 9 van deze themastructuur) vergt zeer veel planning.<br />

1. Hoe komen we aan 500 closetrollen.<br />

2. Wie snijdt/prikt ze doormidden.<br />

3. Hoe geven we de ouders goede instructie als ze meehelpen<br />

de segmenten van pootjes te voorzien..<br />

4. Wie rijgt/splitpent de segmenten aan elkaar.<br />

5. Welk patroon maken we <strong>op</strong> elk vijfde segment /Wie maken<br />

dat ?<br />

Enz.


Streefdoel 5: Empathie<br />

Niveau 4 jaar: meeleven met<br />

verdriet/blijdschap<br />

Niveau: 6 jaar: iets vertellen<br />

over een niet bekend kind uit de<br />

groep.<br />

Streefdoel 6: Vouwen<br />

(constructies/meetkunde)<br />

Niveau<br />

4 jaar: Schuine vouw<br />

6 jaar:<br />

Dubbele driehoek.<br />

(Het maken van grote<br />

muizentrappen is van ongeveer<br />

dezelfde moeilijkheidsgraad)<br />

Zie bijlage<br />

gezelschapsspel)<br />

Peuters<br />

Heppie vertelt over zijn zere hakken ten gevolge<br />

van nieuwe <strong>schoenen</strong>.<br />

Hij moet er om huilen.<br />

<strong>De</strong> kinderen mogen hem om de beurt troosten.<br />

Of: (kan ook Tussendoortje zijn of<br />

Kruiwagenspel:<br />

Alle kinderen kijken eerst goed naar elkaars <strong>schoenen</strong>. Dan trekken ze<br />

allemaal een schoen uit. Ze leggen hun schoen allemaal in de<br />

kruiwagen.<br />

Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen.<br />

Wanneer hij/zij weet van wie de schoen is mag hij/zij nog een keer.<br />

Weet hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.<br />

Oudere kinderen:<br />

1. <strong>De</strong> kinderen kijken/vertellen of ze bang zijn voor kleine<br />

beestjes en helpen elkaar de angst overwinnen.<br />

2. <strong>De</strong> kinderen hebben tijdens Tussendoortjes tevoren (zie<br />

streefdoel 7: Begrippentaal) hun gezin getekend.<br />

Vandaag mogen de kinderen vertellen over het gezin van<br />

een kind uit de klas dat ze niet zo goed kennen..<br />

3. Actie <strong>schoenen</strong>doos kan ook. Tegenwoordig geheten: Actie<br />

Schoenmaatjes. Zie bijlage 4.<br />

Peuters:<br />

1. Vouwen met<br />

ronde<br />

vouwbladen: een<br />

schoen met<br />

stoere veters.<br />

(<strong>De</strong> veters maakt<br />

de leerkracht<br />

erin.)<br />

2. Een spoor van voetstappen maken en volgen.<br />

<strong>De</strong>ze activiteit kan met peuters zowel als met ouder<br />

kleuters.<br />

Peuters: de leerkracht lo<strong>op</strong>t <strong>op</strong> het plein en trekt haar voeten<br />

om (met krijt b.v.).<br />

<strong>De</strong> daagt de peuters uit om net zo te l<strong>op</strong>en als zij heeft<br />

gedaan.<br />

Oudere kinderen<br />

1. Start is hetzelfde als bij 2 Maar daarna gaan de kinderen<br />

binnen – voor straks in het buitenspel - kaarten maken van<br />

de buitenspeelplaats en sporen uitzetten.<br />

2 Een <strong>duizendpoot</strong> van (grote) muizentrappen. (Zie bijlage)


3. We gaan een <strong>duizendpoot</strong> maken met pootjes, die echt<br />

kunnen l<strong>op</strong>en. Of een lijf dat echt kan bewegen. .<br />

Dit is een activiteit waar de ouders aan mee kunnen doen<br />

door b.v. segmenten met pootjes te beplakken. <strong>De</strong> kinderen<br />

zetten spitpennen tussen de segmenten of rijgen ze aan<br />

elkaar.<br />

4. Grote <strong>schoenen</strong> voor het<br />

eindspel. (= ook<br />

weektaak, dus zie<br />

streefdoel 4: plannen)<br />

Kan ook heel goed van<br />

<strong>schoenen</strong>dozen<br />

(=creatiever) of<br />

beschilderen /beplakken<br />

van oude <strong>schoenen</strong> van<br />

volwassenen.<br />

5. <strong>De</strong>ze schoentjes kunnen b.v. gebruikt worden bij het<br />

gezelschapsspel.<br />

6. Kijkdoos maken van <strong>schoenen</strong>doos.<br />

Dit is les 67 uit (oude) <strong>De</strong><br />

wereld in getallen. Ideeënboek<br />

voor groep 1 en 2.<br />

Groepsboek: Schoenen van<br />

bovenaf.<br />

Alle kinderen tekenen hun schoen van bovenaf gezien.<br />

<strong>De</strong> leerkracht schrijft er iets bij.


Streefdoel 7:<br />

Begrippentaal<br />

Peuters:<br />

4 jaar:<br />

<strong>De</strong> kleuren gecombineerd met<br />

cirkel.<br />

Niveau 6 jaar:<br />

Seriëren<br />

Rangtelwoorden<br />

Ruimtelijke begrippen<br />

Splitsen<br />

Peuters<br />

Vierkante en ronde vouwbladen.<br />

1. <strong>De</strong> leerkracht vraagt zich af welke kleur een <strong>duizendpoot</strong> heeft.<br />

In het echt bruin, maar in het boek hebben de verschillende<br />

duizendpoten ook verschillende kleuren.<br />

Er is een blauwe, een witte, een groene en een paarse.<br />

Alle kinderen krijgen een aantal ronde en vierkante vouwbladen.<br />

Op de grond in de kring worden een aantal duizendpoten gemaakt.<br />

<strong>De</strong> leerkracht begint met de k<strong>op</strong> (b.v. groen). Ze tekent er ogen <strong>op</strong><br />

en een mond en niet er voelsprieten aan.<br />

Dan mogen kinderen die een groen rond vouwblad hebben er hun<br />

eigen segment achter de k<strong>op</strong> leggen (leerkracht kan nieten, maar<br />

liever doen de peuters dat zelf. I.v.m. streefdoel 2:<br />

Zelfredzaamheid).<br />

<strong>De</strong> peuters moeten dus goed <strong>op</strong>letten of ze een rond vouwblad<br />

hebben met dezelfde kleur als de <strong>duizendpoot</strong>.<br />

<strong>De</strong> duizendpoten worden later voorzien van pootjes. Doordat de<br />

leerkracht ze <strong>op</strong> een groot vel papier of <strong>op</strong> het raam plakt en de<br />

peuters de pootjes erbij tekenen.<br />

2. Het getal twee 2<br />

<strong>De</strong> leerkracht gaat met de kinderen zoeken waar je allemaal twee<br />

van hebt: twee voeten, twee armen, twee benen, twee ogen, twee<br />

oren.<br />

Dit n.a.v.<br />

de maneschijn<br />

In de maneschijn, in de maneschijn, (met de vingers een cirkel in de lucht<br />

tekenen)<br />

Klom ik <strong>op</strong> een trapje door het raamkozijn. (met de handen doen alsof je een<br />

ladder <strong>op</strong>klimt)<br />

Maar je waagt het niet, maar je waagt het niet. (met de wijsvinger omhoog,<br />

alsof het niet mag)<br />

Zo doet een vogel. (vliegende beweging maken met de handen)<br />

En zo doet een vis. (met de handen tegen elkaar een vis nadoen)<br />

Zo doet een <strong>duizendpoot</strong> die <strong>schoenen</strong>poetser is. (doen alsof je <strong>schoenen</strong><br />

poetst)<br />

En dat is één en dat is twee. (1 en dan 2 vingers omhoog)<br />

En dat is dikke dikke dikke tante Kee. (met armen een dikke buik uitbeelden)<br />

En dat is recht. (armen recht vooruit steken)<br />

En dat is krom. (armen krommen)<br />

En zo draaien wij het wieletje nog eens om. (met armen horizontale draai<br />

beweging maken)<br />

ROM BOM! (klap 2 maal in je handen)


Oudere kinderen<br />

1. Hoeveel (paar) <strong>schoenen</strong> heeft jouw mamma en jouw pappa? (zie<br />

ouders)<br />

En/of:<br />

2. We gaan een echte (vrolijk gekleurde) <strong>duizendpoot</strong> maken.<br />

Dat doen we van halve closetrollen.<br />

We hebben dus 500 closetrollen nodig.<br />

<strong>De</strong> segmenten worden allemaal in een vouwblaadje gerold en elk<br />

vijfde segment wordt met stift of verf of …..versierd. En alle<br />

segmenten krijgen twee pootjes. (Zie ook streefdoel 4: Plannen)<br />

3. Seriëren:<br />

We gaan de grootste <strong>duizendpoot</strong> van het gezin zoeken. (in het<br />

boek)<br />

Dus eerst: wat is een gezin (moeilijke definitie trouwens).<br />

<strong>De</strong> kinderen kunnen daar ook verschillend over denken.<br />

Voor ’t gemak: de mensen die samen in een huis wonen en familie<br />

van elkaar zijn. <strong>De</strong> kinderen (snel)tekenen hun eigen gezin.<br />

Ze worden <strong>op</strong> het bord/de themawand geplakt en juf schrijft<br />

eronder uit hoeveel gezinsleden het gezin bestaat.<br />

(Tussendoortje: vertel wie dit allemaal zijn)<br />

Daarna: wie wonen er allemaal bij <strong>duizendpoot</strong>: (zoeken in het<br />

boek)<br />

Mamma, de schoenverk<strong>op</strong>er ??? (nee) <strong>op</strong>a, tantes ??? (Nee dat<br />

zijn sprinkhanen = familie), wel een klein broertje/zusje.<br />

<strong>De</strong> leerkracht zet de gezinsleden van groot naar klein.<br />

<strong>De</strong> kinderen gaan hun gezin uitknippen en plakken de gezinsleden<br />

van groot naar klein. (= ook weektaak)<br />

4 Rangtelwoorden:<br />

Duizendpoot vindt zichzelf saai.<br />

Daarom wil hij een tekening maken <strong>op</strong> zijn vijfde en zijn tiende<br />

segment.


Eerst moeten de segmenten<br />

geteld worden.<br />

<strong>De</strong> kinderen krijgen deze<br />

bladzijde in de kring<br />

uitgereikt en gaan dat in<br />

tweetallen proberen.<br />

Dan wordt er een grote<br />

<strong>duizendpoot</strong> geplakt <strong>op</strong> het<br />

raam/de muur. Of <strong>op</strong> het<br />

(digitaal) bord.<br />

<strong>De</strong> kinderen krijgen allemaal<br />

een segment. (b.v. rond<br />

vouwblad) Zijn er genoeg<br />

of teveel segmenten.<br />

Daarna gaan de kinderen <strong>op</strong>zoeken het vijfde en tiende segment.<br />

En tekenen daar een mooie versiering <strong>op</strong>..<br />

Vervolgens (= weektaak) tekenen de kinderen <strong>op</strong> de aan hen<br />

uitgereikte k<strong>op</strong>ie ook een tekening <strong>op</strong> het vijfde en tiende<br />

segment.<br />

Ook de echte <strong>duizendpoot</strong> van halve closetrollen (zie streefdoel<br />

4: Plannen en nummer 10 (Ouders) van deze themastructuur)<br />

krijgt steeds een versiering <strong>op</strong> het vijfde segment.<br />

5. Linkse en rechtse <strong>schoenen</strong>.<br />

<strong>De</strong> wormen vragen zich af of ze de rechtse of de linkse schoen<br />

aan hebben.<br />

Dat vraagt de juf ook aan de kinderen: hebben jullie een rechtse<br />

of een linkse schoen aan.<br />

Beiden natuurlijk.<br />

Dan gaan we oefenen..<br />

Via dit <strong>op</strong>zegversje:<br />

Eerst de linker schoen, dan de rechter schoen.<br />

Kijk zo moet je dat nu doen.<br />

Dan de rechterschoen terug.<br />

En de linker nu ook vlug.<br />

Links, rechts stappen maar.<br />

Dan kom het allemaal voor elkaar.<br />

<strong>De</strong> l van links gaat <strong>op</strong> de ABC-muur/in de ABC-la/zak en de<br />

kinderen schrijven allemaal een l ( of links) <strong>op</strong> hun linkerhand.<br />

Eerst hakken dan schrijven.


Streefdoel 8:<br />

Gedicht<br />

Niveau 6 jaar:<br />

(rijmwoorden) in klanken<br />

verdelen en weer aan elkaar<br />

plakken<br />

4 jaar: meezeggen met de<br />

leerkracht<br />

6. <strong>De</strong> <strong>schoenen</strong> in de <strong>schoenen</strong>winkel worden <strong>op</strong> maat geordend.<br />

.<br />

Oudere kinderen


Rijmschema van couplet 1:<br />

A<br />

B<br />

C<br />

B<br />

Rijmschema van couplet 2<br />

A<br />

A<br />

B<br />

B<br />

<strong>De</strong> kinderen voelen het ritme en het rijmschema aan. Want dan pas kan<br />

het gedicht veranderd worden zodat het ritme blijft bestaan.<br />

<strong>De</strong> les gaat zo:<br />

Juf heeft het gedicht <strong>op</strong> flap/bord geschreven.<br />

Ze leest het een aantal keren voor. (Steeds <strong>op</strong> andere manier)<br />

Dan gaan we het gedicht van Han Hoekstra verbeteren. Want – de<br />

kinderen weten dat nu - een <strong>duizendpoot</strong> heeft geen duizend poten,<br />

maar 42.<br />

Daarna gaan we kijken of de rups <strong>op</strong> de plaat misschien ook een meisje<br />

zou kunnen zijn. En dan wordt zoontje/zijn veranderd in<br />

dochtertje/haar.


Dan wordt het vernieuwde gedicht een aantal keren langzaam gelezen<br />

en de leerkracht wijst de woorden aan.<br />

Het woord <strong>duizendpoot</strong> staat ook <strong>op</strong> de voorkant van het boek van Tony<br />

Ross.<br />

Als de kinderen de gelijkenis niet zien maakt de leerkracht hen daar<strong>op</strong><br />

attent.<br />

Vervolgens worden kleine tekeningetjes gemaakt bij gemakkelijk te<br />

tekenen woorden (b.v. sok)<br />

Dan: de getekende woorden lezen met verlengde klankwaarde: pppppp<br />

oooooo tt<br />

En/of:<br />

En/of:


Streefdoel 9:<br />

Prentenboek<br />

Niveau 4 jaar:de plaatjes<br />

benoemen<br />

Peuters<br />

<strong>De</strong> dierenschilder.<br />

Zie het boek Rijmpjes en versjes uit de nieuwe doos van Han Hoekstra.<br />

Op het bord heeft juf een olifant getekend.<br />

Steeds als ze het gedichtje voorleest mag een van de peuters een sokje<br />

tekenen.<br />

(<strong>De</strong> relatie met de sokken van de <strong>duizendpoot</strong> wordt door de leerkracht<br />

heel expliciet gelegd)<br />

Peuters:<br />

<strong>De</strong> leerkracht legt de nadruk <strong>op</strong> de platen die de verhaallijn duidelijk<br />

bevatten.<br />

Dus b.v. plaat 1 (au) plaat 4 (kusje), plaat 9 (<strong>schoenen</strong> passen) plaat 17


Niveau 6 jaar: voorleesniveau 5 (sokken erbij) plaat 12 (te ko<strong>op</strong>), plaat 22 (kleine beestjes met<br />

<strong>schoenen</strong>) en 24 (de twee wormen)<br />

Dikkie Dik


Uit: Het derde boek vol avonturen. Jet Boeke Uitg. Gottmer Haarlem<br />

Oudere kinderen<br />

NA aflo<strong>op</strong> bespreekt de leerkracht het verschil/overeenkomst tussen de<br />

twee verhaallijnen (en schrijft dat <strong>op</strong> bord/flap).<br />

Verschil Overeenkomst<br />

Meisje/<strong>duizendpoot</strong> Schoenen doen pijn<br />

Boekenkring:<br />

Onderwerp: <strong>schoenen</strong> of kleine beestjes.<br />

Hoekstimulans<br />

In het boek gebruikt de kleine <strong>duizendpoot</strong> het bordje “Te ko<strong>op</strong>”.


Streefdoel 10:<br />

Beeldverhaal<br />

Niveau 4 jaar:<br />

Platen van het prentenboek <strong>op</strong><br />

volgorde leggen<br />

6 jaar:<br />

zelfstandig 6 plaatjes <strong>op</strong> goede<br />

volgorde.<br />

Dat wordt door de leerkracht <strong>op</strong>geschreven<br />

<strong>De</strong> leerkracht maakt ook een bordje: “ruilen”<br />

Tussendoortje:<br />

<strong>De</strong> leerkracht doet een spelletje met het woord <strong>op</strong>.<br />

Steeds als ze dit woord <strong>op</strong>schrijft gaan de kinderen <strong>op</strong> hun stoel staan.<br />

(Ze schrijft natuurlijk ook wel eens wat anders <strong>op</strong>)<br />

Peuters:<br />

Zoeken <strong>schoenen</strong> /sokken van zichzelf bij elkaar<br />

Oudere kinderen:<br />

Dag 1:<br />

Dag 2:<br />

Dag 3:<br />

Dag 4<br />

Dag 5.<br />

Samen met de kinderen kijkt de leerkracht terug en vult<br />

(tekeningen/picto’s) in wat <strong>op</strong> dag 1 gebeurt, <strong>op</strong> dag 2, dag 3, dag 4 en<br />

dag 5.<br />

Mogelijkheid 2:<br />

Dikkie Dik (zie streefdoel 9: peuters)<br />

Onderzoeksactiviteiten: via instructief boek:<br />

Wat eten duizendpoten/kleine beestjes/waar wonen ze e.d.<br />

. (kost 9,50 bij bol.com)<br />

Een filmpje hierbij is natuurlijk ook nooit weg:<br />

Youtube: <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> de vlucht<br />

Schooltv beeldbank Het lijkt wel een wildpark/tegeldieren<br />

Koekeloeren: Kriebelbeestjes zoeken met Flip de Beer (helaas geen<br />

<strong>duizendpoot</strong>)


3. Gastdocent/uitstapje<br />

Schoenenwinkel<br />

Of:<br />

Kleine beestjespad<br />

4. Pre-reteaching<br />

Een loeppotje kost 4 euro<br />

Pre-teaching Re-teaching<br />

Dagdeel:<br />

Naam:<br />

Dagdeel:<br />

Namen:<br />

Dagdeel:<br />

Namen:<br />

5. Introductie<br />

<strong>De</strong> leerkracht komt binnen met een kruiwagen. Ze draagt een paar misko<strong>op</strong><strong>schoenen</strong> (hoge hakken, te<br />

klein … kan niet schelen).<br />

Ze doet de <strong>schoenen</strong> die ze draagt ook uit en vraagt alle kinderen dat ook te doen.<br />

Dan worden de <strong>schoenen</strong> geteld. (H<strong>op</strong>elijk tot 42 Of meer).<br />

(Voor peuters: de <strong>schoenen</strong> paren; we zoeken dezelfde <strong>schoenen</strong> bij elkaar))<br />

Dan vraagt de leerkracht hoe je de <strong>schoenen</strong> gemakkelijker kunt tellen dan een voor 1.<br />

Mogelijke <strong>op</strong>lossing: paren bij elkaar zetten: 2-4-6-8-10 enz.<br />

Vervolgens vertelt juf dat zij de <strong>schoenen</strong> wil gaan verk<strong>op</strong>en. Mag dat ?<br />

Waarschijnlijk zullen veel kinderen zeggen dat het niet mag. Dus de kinderen krijgen hun <strong>schoenen</strong> weer<br />

terug.<br />

Juf vertelt over haar eigen <strong>schoenen</strong> b.v.: Ze zijn een beetje te klein. Ik krijg er knobbels van <strong>op</strong> mijn<br />

tenen.<br />

<strong>De</strong> kinderen die ook vinden dat hun <strong>schoenen</strong> eigenlijk wel in de verko<strong>op</strong> kunnen vertellen ook waarom.<br />

(Niet mooi, enz.)<br />

Dan worden jufs <strong>schoenen</strong> die in de verko<strong>op</strong> gaan geprijsd.<br />

<strong>De</strong> kinderen geven suggesties. Begrippen als duur en goedko<strong>op</strong> worden gebruikt en de overeengekomen<br />

prijs wordt bij/aan de <strong>schoenen</strong> gezet. Ze gaan in de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

Dan speelt juf de verk<strong>op</strong>er van de <strong>schoenen</strong>.<br />

Maar voordat ze dat doet mogen de kinderen een eurobiljet/eurobiljetten tekenen om ze te kunnen<br />

betalen.<br />

(Dan is er meteen geld voor in de <strong>schoenen</strong>winkel)


6. Vertellen<br />

Heppie vertelt waarom hij geen <strong>schoenen</strong> (meer) draagt.<br />

7. Spelen<br />

Themawisselhoek Schoenwinkel<br />

Zie streefdoel 1: Spel en de bijlage<br />

Hoekstimulansen Taal/leeshoek: te ko<strong>op</strong>/<strong>op</strong>eningstijden/gesloten/<strong>op</strong>en e.d./bestellen van nieuwe<br />

voorraad.<br />

Buitenspel: echte (grote ) kruiwagen.<br />

Thema-eindspel Peuters:<br />

Inleiding: kruiwagenspel. Peuters doen net of ze een kruiwagen duwen.<br />

Tweetallen:<br />

<strong>De</strong> peuters duwen elkaar voort.<br />

Hele groep:<br />

<strong>De</strong> peuters doen sokken en <strong>schoenen</strong> uit om zo - <strong>op</strong> handen en voeten - om een<br />

<strong>duizendpoot</strong> met blote voeten te zijn.<br />

In het midden van het lokaal liggen alle <strong>schoenen</strong> uit de <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

Juf vertelt: de duizendpoten l<strong>op</strong>en <strong>op</strong> blote voeten.<br />

Maar hij wil zo graag <strong>schoenen</strong> hebben. Om de beurt komen de kinderen <strong>schoenen</strong><br />

halen bij de ko<strong>op</strong>man (= juf) in het midden en doet de <strong>schoenen</strong> aan handen en<br />

voeten.<br />

Dan l<strong>op</strong>en alle kinderen rond met <strong>schoenen</strong> aan handen en voeten.<br />

Oudere kinderen<br />

Inleiding:<br />

Kinderen nemen allemaal een (denkbeeldige) kruiwagen en l<strong>op</strong>en hinkelen, kruipen<br />

daarmee door het lokaal.<br />

Tweetallen.<br />

Twee kinderen zijn samen kruiwagen..<br />

Hele groep:<br />

We gaan proberen om samen (met de hele klas) een <strong>duizendpoot</strong> te zijn.<br />

Een kind is de k<strong>op</strong>, de andere kinderen zijn de segmenten.<br />

Elk segment heeft twee poten ( links en rechts).<br />

<strong>De</strong> kinderen maken voor zichzelf <strong>schoenen</strong> tijdens de weektaak..<br />

8. Tussendoortjes<br />

Peuters:<br />

* In de maneschijn (zie streefdoel 7: Begrippentaal<br />

Oudere kinderen<br />

* Ik zie ik zie en het begint met een l<br />

* Warm/koud, maar dan met links en rechts.<br />

* Springend tellen tot 42 en idem met 2 tegelijk


* Kruiwagenspel: Alle kinderen trekken een schoen uit. Ze gooien ze allemaal in de kruiwagen.<br />

Een van de kinderen kijkt niet en grabbelt een schoen uit de kruiwagen. Wanneer hij weet van wie<br />

de schoen is mag hij/zij nog een keer. Weet hij/zij het niet dan mag de eigenaar van de schoen.<br />

* Juf bestelt: 1 paar gympen (= 2 klappen), 2 paar sandalen (4x klappen) enz.<br />

* Vertelstoel: Vertel over je eigen gezin n.a.v. je tekening. Zie streefdoel 5: Empathie en streefdoel<br />

8: Begrippentaal.<br />

9. Groepsactiviteiten<br />

We gaan een <strong>duizendpoot</strong> maken met echt 1000 poten !! (Groepswerk samen met ouders)<br />

Dat wil zeggen 500 segmenten met elk 2 poten.<br />

Groepsboek: Schoenen.<br />

10. Ouders<br />

Geven hun ‘misko<strong>op</strong><strong>schoenen</strong>’ en/of oude <strong>schoenen</strong> mee naar school voor spel en ruilbeurs.<br />

En/of<br />

Tellen de <strong>schoenen</strong> van pappa en mamma en zij schrijven het aantal <strong>op</strong> en geven dat mee naar school.<br />

En/of:<br />

Maken flink veel segmenten met pootjes, net zo lang totdat er echt 1000 zijn. (<strong>De</strong> kinderen rijgen ze aan<br />

elkaar of zetten ze met spitpennen vast. Op elk vijfde segment maken de kinderen een tekening/patroon.<br />

Thema-dagplanning<br />

Dag 1<br />

Dag 2<br />

Dag 3<br />

Dag 4<br />

Dag 5<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag


Dag 6<br />

Dag 7<br />

Dag 8<br />

Dag 9<br />

Dag 10<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

Ochtend<br />

Middag<br />

EVALUATIE VAN HET THEMA<br />

Thema/woordkeuze<br />

<strong>De</strong> streefdoelcyclus<br />

Gastdocent/uitstapje<br />

Pre-reteaching<br />

Introductie<br />

Vertellen


Spelen<br />

Tussendoortjes<br />

Groepsactiviteiten<br />

Ouders


Bijlage 1: Duizendpoten<br />

Uit Wikipedia, de vrije encycl<strong>op</strong>edie<br />

Ga naar: navigatie, zoeken<br />

Duizendpoten<br />

Taxonomische indeling<br />

Rijk: Animalia (Dieren)<br />

Stam: Arthr<strong>op</strong>oda (Geleedpotigen)<br />

Onderstam: Myriapoda (Duizendpotigen)<br />

Klasse<br />

Chil<strong>op</strong>oda<br />

Latreille, 1817<br />

Duizendpoten (Chil<strong>op</strong>oda) zijn een klasse van geleedpotigen behorende tot de<br />

duizendpotigen of veelpotigen (Myriapoda), waartoe ook de miljoenpoten behoren. Er<br />

zijn ongeveer 3000 soorten, waarvan er in Nederland zo'n 40 verschillende soorten<br />

voorkomen, waaronder de bekende roodbruingekleurde gewone <strong>duizendpoot</strong><br />

(Lithobius forficatus).<br />

Inhoud<br />

[verbergen]<br />

• 1 Anatomie<br />

• 2 Voortplanting<br />

• 3 Voedsel en vijanden<br />

• 4 Soorten


• 4 Soorten<br />

[bewerk] Anatomie<br />

Er zijn vier groepen duizendpoten die in verschillende delen van de wereld<br />

voorkomen, ook kennen ze alle vier een andere fysiologie en hebben sterk<br />

afwijkende aantallen potenparen. Duizendpoten hebben een langwerpig en sterk<br />

afgeplat lichaam bestaande uit een k<strong>op</strong> en een lang achterlijf dat bestaat uit vele <strong>op</strong><br />

elkaar gelijkende segmenten. Het aantal segmenten hangt samen met de<br />

verschillende groepen duizendpoten, veel soorten hebben 15 segmenten, andere,<br />

zoals soorten uit de onderorde Ge<strong>op</strong>hilomorpha hebben soms bijna 200 paar poten.<br />

Aan ieder segment zit één paar poten wat het duidelijkste verschil is met de<br />

miljoenpoten, die steeds twee paar poten per segment hebben. Hier is hun<br />

wetenschappelijke naam Diplo(-)poda (dubbelpotigen) aan te danken. Een belangrijk<br />

onderscheid met vrijwel alle andere geleedpotigen is het ontbreken van een<br />

borststuk. Een borststuk is weliswaar niet altijd zichtbaar omdat deze is vergroeid<br />

met de k<strong>op</strong> tot een k<strong>op</strong>borststuk (cephalothorax), zoals bij de schorpioenen en de<br />

spinachtigen, maar is bij alle andere geleedpotigen aanwezig en draagt de poten en<br />

de eventuele vleugels.<br />

<strong>De</strong> k<strong>op</strong> van een <strong>duizendpoot</strong> draagt twee grote en duidelijk zichtbare voelsprieten die<br />

een tastfunctie hebben. Een <strong>duizendpoot</strong> heeft zogenaamde puntogen, kleine lenzen<br />

die niet zo goed zijn ontwikkeld als bijvoorbeeld de facetogen van insecten. Ze<br />

kunnen er niet scherp mee zien, maar alleen grote verschuivingen van de<br />

lichtintensiteit waarnemen. Aan de voorzijde van de k<strong>op</strong> zijn de gifkaken zichtbaar,<br />

die het best kunnen worden omschreven als gifpoten, omdat ze uit het voorste<br />

potenpaar zijn ontstaan, dit is ook wel te zien aan de positie en de vorm. Hiermee<br />

injecteert de <strong>duizendpoot</strong> zijn prooi met gif, waarna deze sterft en de kaken de prooi<br />

in stukjes knippen en naar de monddelen brengen.<br />

<strong>De</strong> ademhaling geschiedt middels een tracheeënstelsel, een netwerk van zeer<br />

fijnvertakte buisjes die men ook aantreft bij de insecten. Duizendpoten zijn gevoeliger<br />

voor droogte dan miljoenpoten, waardoor ze vaak 's nachts of na regen pas actief<br />

worden. Er zijn maar weinig andere dieren die met duizendpoten verward kunnen<br />

worden, sommige miljoenpoten als Polydesmus- soorten hebben een wat afgeplat<br />

lichaam, een aantal rovende keverlarven hebben net als duizendpoten een zware


epantsering en meerdere segmenten en zijn moeilijker te onderscheiden maar<br />

keverlarven nooit een paar gelede poten aan ieder segment.<br />

Duizendpoten worden doorgaans niet erg groot, de meeste soorten blijven enkele<br />

centimeters en alleen uitschieters bereiken de tien centimeter en komen vrijwel altijd<br />

in de tr<strong>op</strong>en voor. <strong>De</strong> allergrootste soort is Scol<strong>op</strong>endra gigantea uit het<br />

Amazonegebied, die een lengte van 30 centimeter kan bereiken. Op de<br />

Galápagoseilanden schijnt een soort te leven die meer dan 60 centimeter lang kan<br />

worden, maar dit is niet wetenschappelijk onderbouwd. <strong>De</strong> fossiele Euphoberia kon<br />

zelfs een lengte bereiken van rond een meter en de Arthr<strong>op</strong>leura uit het Carboon kon<br />

meer dan 2,5 meter lang worden.<br />

[bewerk] Voortplanting<br />

Een vrouwelijke <strong>duizendpoot</strong> waakt over haar eieren.<br />

<strong>De</strong> voortplanting is uitwendig, het mannetje maakt een spermatofoor van zijn zaad en<br />

wat spinsel, wat wordt afgezet bij het vrouwtje. Sommige soorten zoeken helemaal<br />

geen contact, het mannetje laat zijn spermatofoor achter en vervolgt zijn weg. <strong>De</strong><br />

eitjes worden altijd <strong>op</strong> de bodem afgezet, soms in holletjes of onder stenen en de<br />

eitjes worden zowel in groepjes als één voor een afgezet.<br />

<strong>De</strong> eitjes worden niet zelden bewaakt door het vrouwtje, die ze ook schoonhoudt om<br />

beschimmeling en uitdroging te voorkomen. Bij een aantal soorten blijft de moeder<br />

haar kroost zelfs na het uitkomen bewaken tot ze hun eigen weg kunnen vinden, dit<br />

komt overigens ook voor bij schorpioenen en sommige insecten. Als de nimfen net uit<br />

het ei kruipen hebben ze altijd minder segmenten ene poten dan volwassen dieren,<br />

iedere vervelling komt er een segment met potenpaar bij. Ook vervellingen waarbij<br />

het aantal segmenten niet veranderd en er zijn soorten die bij de geboorte alle poten<br />

en segmenten hebben. Het duurt vaak enkele jaren voor een nimf volwassen is, en<br />

zelfs een kleinere soort als de gewone <strong>duizendpoot</strong> kan 5 tot 6 jaar oud worden.<br />

[bewerk] Voedsel en vijanden


Scutigera cole<strong>op</strong>trata is een algemene soort.<br />

Duizendpoten zijn zonder uitzondering snelle jagers met giftige 'kaakpoten'. Ze eten<br />

kleine ongewervelden als insecten, slakken en wormen, ook andere prooien als<br />

pissebedden en spinnen worden gegeten. Vrijwel alle duizendpoten zijn nuttige<br />

dieren omdat ze aan planten knagende dieren <strong>op</strong>eten. Alleen de grootste soorten<br />

eten ook wel eens andere kleine dieren als kikkers, muizen of kleine vogels. Van één<br />

soort is zelfs bekend dat deze actief <strong>op</strong> vleermuizen jaagt door ze bij de uitgang van<br />

een grot tijdens de vlucht simpelweg uit de lucht te plukken. Nederlandse soorten zijn<br />

ongevaarlijk maar kunnen wel bijten, de beet voelt aan als een wespensteek.<br />

Tr<strong>op</strong>ische soorten zijn soms giftig en door de histamine-achtige stoffen die ze<br />

inbrengen wordt het immuunsysteem aangevallen en een allergische reactie<br />

<strong>op</strong>gewekt waardoor zwellingen en koorts kunnen <strong>op</strong>treden. Alleen als men allergisch<br />

is voor het gif kan men in een potentieel dodelijke shock raken, wat overigens ook<br />

voor een wespensteek geldt.<br />

Vijanden van duizendpoten zijn grotere roofinsecten als lo<strong>op</strong>kevers, amfibieën en<br />

met name vogels die er graag een <strong>op</strong>pikken. Naast het inzetten van de gifkaken voor<br />

een beet scheiden sommige soorten chemische stoffen uit die roofdieren afschrikken.<br />

[bewerk] Soorten<br />

<strong>De</strong> wat bekendere soorten die in Nederland en België leven zijn;<br />

• Gewone <strong>duizendpoot</strong> (Lithobius forficatus) ; deze <strong>duizendpoot</strong> is roodoranje van<br />

kleur, heeft 15 paar poten (als ze volwassen zijn) en wordt 18 tot 30 mm lang. <strong>De</strong>ze<br />

soort wordt ook wel steenl<strong>op</strong>er genoemd en zit overdag onder stenen of schors.<br />

• Tuin<strong>duizendpoot</strong> (Ge<strong>op</strong>hilus longicornis) ; zeer langwerpig en geel van kleur, 49 tot<br />

57 paar poten, antennes zeer lang, ondergrondse levenswijze.<br />

• Compost<strong>duizendpoot</strong> (Hapl<strong>op</strong>hilus subterraneus) ; deze <strong>duizendpoot</strong> is nog<br />

langwerpiger en ook aanmerkelijk langer dan vorige soorten; hij is 5 tot 7 cm lang en<br />

heeft 77 tot 83 paar poten. Ze leven in de grond of in een strooisellaag.


Bijlage 2<br />

Ze hoeven geen kunstenaar te worden<br />

REPORTAGE, Rob Gollin<br />

gepubliceerd <strong>op</strong> 19 april 2007 14:55, bijgewerkt <strong>op</strong> 19 april 2007 15:00<br />

Daar zit je dan, met een schoen voor je neus. <strong>De</strong> leerlingen van groep 7 <strong>op</strong> de basisschool <strong>De</strong> Driemaster in<br />

Alkmaar kijken nog wat onwennig naar de gympen, degelijke stappers, laarsjes en sandalen <strong>op</strong> de tafel<br />

Te midden van flessen plakkaatverf en busjes hoogglanslak.<br />

Hun leraar, Rob Komen, heeft de <strong>op</strong>dracht met <strong>op</strong>zet vrij gehouden: maak van je schoen alles behalve een<br />

schoen. ‘Laat ze zelf fantaseren.’ Tim (11) probeert ‘een soort truck, met wapens en zo’. Maar hoe zet je wieltjes<br />

aan de zool? Twee speelgoedautootjes met plakband schieten er onderuit. Busra (11) werkt aan een boot, ze<br />

kwast rode verf <strong>op</strong> het canvas. <strong>De</strong> raampjes knipt ze straks wel uit. Hier vormt de mast het probleem. Hoe maak<br />

je die nou vast?<br />

Komen gaat <strong>op</strong> verzoek van de kinderen de <strong>schoenen</strong> ook zelf te lijf. Hij boort gaatjes in het leer waar straks<br />

elektriciteitsdraden doorheen worden getrokken, hij snijdt met een stanleymes een deur uit voor een huisje in<br />

wording. Intussen: ‘Je moet het onderwerp simpel houden, dicht bij jezelf, dicht bij huis en school.’<br />

Als het over kunst en cultuur gaat, kan <strong>De</strong> Driemaster een fraaie palmares laten zien. Eind vorig jaar won de<br />

school de Cultuur Primair Prijs voor een project waarin leerlingen uit de bovenbouw de <strong>op</strong>dracht kregen om de tijd<br />

te fotograferen. Ze legden een druppelende kraan vast, een bord met de resten van bietjes en aardappelen, een<br />

putdeksel na een regenbui – er is zelfs een tentoonstelling van gemaakt in theater <strong>De</strong> Vest.<br />

Leerlingen zijn tijdens poëziemanifestaties met hun gedichten geregeld in de prijzen gevallen. (Komen: ‘Het moet<br />

niet rijmen, daar ben ik fel <strong>op</strong> tegen.’) In het jaar 2000 vulden scholieren tweeduizend kistjes voor smeerkaas met<br />

objecten die een verhaal uitbeeldden. Er werd een hele wand mee <strong>op</strong>getrokken, het werk haalde de kranten,<br />

radio en tv. Uit het juryrapport van de Cultuur Primair Prijs: de school slaagt erin ‘onvermoede talenten’ aan te<br />

boren bij kinderen.<br />

Directeur Jaap Schipper van <strong>De</strong> Driemaster geeft de credits snel door. ‘Zonder iemand als Rob Komen was dit<br />

allemaal niet gelukt.’ Carlo (11) boven zijn schoen: ‘Bij deze meester kun je altijd leuke dingen doen.’


Bijlage 3


ijlage 4<br />

Een rekenhoek in de<br />

klas.<br />

reken-wiskundehoek.<br />

Een <strong>schoenen</strong>winkel als<br />

Bron: Tijdschrift "Willem Bartjens", jaargang 23<br />

september 2003.<br />

Studenten van de Theo Thijssen Academie (een<br />

Pabo in Utrecht), kregen de <strong>op</strong>dracht:<br />

"Ontwerp voor je onderbouwgroep een hoek<br />

waarin een afgebakend rekenwiskundeonderdeel<br />

centraal staat. Observeer<br />

kinderen tijdens het werken in die hoek en maak<br />

van het geheel een verslag.".<br />

Twee studenten ontwierpen in de klas een<br />

<strong>schoenen</strong>winkel.<br />

Ook voor ervaren leerkrachten kan dit een bron<br />

van inspiratie zijn!<br />

Schoenen passen, en <strong>op</strong> soort en maat<br />

sorteren, voeten <strong>op</strong>meten, prijskaartjes<br />

maken, met geld omgaan,.... in de<br />

<strong>schoenen</strong>winkel kunnen de kleuters allerlei<br />

reken-wiskundige ervaringen <strong>op</strong>doen.<br />

<strong>De</strong> kinderen mogen helpen, maar de inrichting<br />

moet wel aan bepaalde voorwaarden voldoen:<br />

• de winkel moet overzichtelijk zijn, zodat<br />

klanten kunnen zien waar de <strong>schoenen</strong><br />

in hun maat staan<br />

• het personeel moet de klant goed<br />

kunnen zien en kunnen helpen<br />

• de <strong>schoenen</strong> moeten 'netjes' staan<br />

<strong>De</strong> kinderen bedenken met elkaar welke<br />

materialen allemaal nodig zouden zijn voor de<br />

<strong>schoenen</strong>winkel. <strong>De</strong>ze spullen nemen ze van<br />

huis mee. Als leerkracht is het zaak goed te<br />

bewaken dat de spullen zinvol zijn. Het gaat om<br />

kwaliteit, niet om kwantiteit!<br />

Een suggestie:<br />

• <strong>schoenen</strong> in diverse maten en met<br />

verschillende sluitingen (gespen,<br />

klittenband, rits en veters)<br />

• <strong>schoenen</strong>dozen passend bij de<br />

<strong>schoenen</strong><br />

Mogelijkheden om zo'n<br />

<strong>schoenen</strong>winkel te<br />

introduceren.<br />

• Een mogelijkheid is om te<br />

starten met een gedicht:<br />

"<strong>De</strong> <strong>schoenen</strong> uit de<br />

P<strong>op</strong>ulierenlaan" uit 'Een koffer vol<br />

verhaaltjes'.<br />

• Het prentenboek "Ik wil die" van Imme<br />

Dros, leent zich ook goed voor de start.<br />

Het gaat over een meisje dat prachtige<br />

<strong>schoenen</strong> ziet in een <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

<strong>De</strong>ze <strong>schoenen</strong> wil ze hebben, maar ze<br />

zijn te klein voor haar. Ze weet haar<br />

moeder en de verko<strong>op</strong>ster te overtuigen<br />

dat ze ze toch wel past. <strong>De</strong> <strong>schoenen</strong><br />

worden gekocht, met alle gevolgen van<br />

dien.<br />

• Een andere mogelijkheid is het boek<br />

"Een <strong>duizendpoot</strong> <strong>op</strong> <strong>schoenen</strong>" van<br />

Tony Ross. Een <strong>duizendpoot</strong> staat zijn<br />

teen en wil daarom duizend <strong>schoenen</strong>.<br />

<strong>De</strong> winkel heeft slechts honderd<br />

<strong>schoenen</strong> in voorraad. <strong>De</strong> rest moet<br />

besteld worden.<br />

Maar thuis blijkt dat de <strong>duizendpoot</strong><br />

geen duizend, maar slechts<br />

tweeënveertig poten heeft en dus maar<br />

tweeënveertig <strong>schoenen</strong> nodig heeft.<br />

Omdat het strikken van tweeënveertig<br />

veters wel erg veel tijd kost, worden<br />

uiteindelijk alle <strong>schoenen</strong> verkocht aan<br />

een heleboel dieren.<br />

• Je zou ook kunnen beginnen met een<br />

spel: "Schoenenkim". Onder een kleed<br />

zet je allemaal verschillende <strong>schoenen</strong>:<br />

een sportschoen, een damesschoen met<br />

hak, een grote herenschoen, een laars,<br />

een slipper.<br />

Telkens mag een kind onder het kleed<br />

aan een schoen voelen zonder te kijken<br />

en vertellen wat hij voelt. <strong>De</strong> andere<br />

kinderen mogen raden om welk soort<br />

schoen het gaat.<br />

<strong>De</strong> reken-wiskundige activiteiten die in de<br />

<strong>schoenen</strong>winkel plaats kunnen vinden:<br />

Verkennen van de begrippen groot en<br />

klein.


• schoenpoetsmiddelen<br />

• <strong>schoenen</strong>lepel<br />

• veters<br />

• folders, eventueel door de kinderen zelf<br />

gemaakt<br />

• prijskaartjes<br />

• kassabonnen; door de kinderen<br />

geschreven of gestempeld<br />

• geld: plastic euromunten of zelfgemaakt<br />

geld<br />

• spiegel<br />

• kassa<br />

• schuifmaat om de schoenmaat te<br />

bepalen<br />

Als de winkel dan ingericht is, kan de verko<strong>op</strong><br />

starten. In eerste instantie mogen de kinderen<br />

vrij spelen in de winkel.<br />

<strong>De</strong> leerkracht observeert en kijkt waar het nodig<br />

is om bij te springen door de kinderen een<br />

gerichte <strong>op</strong>dracht te geven.<br />

Zelf meespelen is natuurlijk ook zeer zinvol; je<br />

krijgt dan als leerkracht informatie over de<br />

ontwikkeling van kinderen,de problemen waar ze<br />

tegenaan l<strong>op</strong>en en je kunt ze een extra <strong>op</strong>dracht<br />

geven.<br />

Als leerkracht kun je vragen stellen die nieuwe<br />

impulsen geven:<br />

Waar staan de dames<strong>schoenen</strong>?<br />

Waar kan ik afrekenen?<br />

Hoeveel moet ik betalen?<br />

Hebben jullie een spiegel?<br />

Waar staan de <strong>schoenen</strong> in mijn maat?<br />

Hoe kan ik zien hoe duur de <strong>schoenen</strong><br />

zijn?<br />

Kunt u mijn <strong>schoenen</strong> in een<br />

<strong>schoenen</strong>doos doen?<br />

<strong>De</strong> kinderen vinden het fantastisch als de juf/<br />

meester ook <strong>schoenen</strong> komt k<strong>op</strong>en.<br />

Sorteren <strong>op</strong> grootte, maat, soort, kleur<br />

en per paar.<br />

Het ruimtelijk inrichten van de winkel.<br />

Het verpakken van de <strong>schoenen</strong> <strong>op</strong> de<br />

juiste wijze, in de juiste doos.<br />

Veters strikken en ze in een schoen<br />

rijgen.<br />

Tijdsbesef: in welk jaargetijde draag je<br />

welke <strong>schoenen</strong>?<br />

Prijzen van de <strong>schoenen</strong> bedenken en<br />

zelfs werken met korting. Wat betekent<br />

het als de <strong>schoenen</strong> voorde halve prijs<br />

te ko<strong>op</strong> zijn?<br />

Tellen van euromunten door alleen<br />

gebruik te maken van munten van één.<br />

Verkort tellen door gebruik te maken van<br />

euromunten van 2 of briefjes van 5 en<br />

10 euro.<br />

Echt geld bekijken. Hoe zien munten en<br />

briefjes eruit?<br />

Cijfersymbolen herkennen, benoemen<br />

en gebruiken.<br />

Nieuwe impulsen en andere activiteiten:<br />

o Een bezoek aan een <strong>schoenen</strong>winkel.<br />

o Het lied "Wat past er in mijn<br />

<strong>schoenen</strong>doos?" aanleren.<br />

Wat past er in mijn <strong>schoenen</strong>doos?<br />

Refrein:<br />

Wat past er in mijn <strong>schoenen</strong>doos?<br />

Dat zou ik willen weten.<br />

Er hebben eerst een hele poos<br />

twee <strong>schoenen</strong> in gezeten.<br />

Die mag ik voor het eerst nu aan,<br />

voorzichtig langs de plassen.<br />

Maar zie die lege doos daar staan.<br />

Wat zou daar nou in passen?<br />

Ik ga in dat doosje st<strong>op</strong>pen:<br />

7 blote barbiep<strong>op</strong>pen,<br />

9 volle plakselpotjes,<br />

of 2 pluizige marmotjes.<br />

14 kleine rekenschriften,<br />

86 lege stiften,<br />

20 Pippi Langkoussokken,<br />

1000 chocoladevlokken,<br />

of een ketel die kan fluiten.


o<br />

Nee dan steekt de helft er buiten.<br />

o Een klok o.i.d. maken met daar<strong>op</strong> de<br />

<strong>op</strong>eningstijden van de winkel.<br />

o Voeten meten en vergelijken. Wie heeft<br />

de grootste voeten? Voeten omtrekken<br />

en je naam en schoenmaat erbij zetten.<br />

o Een schuifmaat maken, samen met de<br />

juf. Je plakt een papier <strong>op</strong> de grond, te<br />

beginnen bij de muur. Kinderen die hun<br />

schoenmaat weten helpen bij het maken<br />

van een schaalverdeling, door een<br />

streep te trekken bij hun tenen en hun<br />

schoenmaat erbij te zetten.<br />

Kinderen die hun maat niet kennen,<br />

kunnen zo meten welke maat zij hebben.<br />

o Een pinautomaat maken.<br />

o Patronen <strong>op</strong> de zolen bekijken en<br />

afdrukken. Welke afdruk (in het zand)<br />

hoort bij welke schoen?


Bijlage 5<br />

Schoenmaatjes<br />

Schoenmaatjes is een najaarsactie waarbij kinderen in Nederland een <strong>schoenen</strong>doos met<br />

schoolspullen en speelgoed vullen voor kinderen in arme landen. Dit was oorspronkelijk een<br />

samenwerking tussen Edukans en Samaritan’s Purse onder de titel “Operatie<br />

<strong>schoenen</strong>doos. In 2006 zijn stichting Edukans en Samaritan Purse uit elkaar gegaan. Geen<br />

van beide partijen mocht de naam Operatie Schoenendoos gebruiken. Edukans gebruikt<br />

daarom nu de naam Edukans Schoenmaatjes. Samaritan’s Purse gaat verder onder de<br />

naam Operation Christmas Child.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!