Download PDF - Decom

NR 162
Afgiftekantoor Brussel X • P408058
V.U. Roger de Laet, Decom, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen
houtnieuws
HET HOUTVAKBLAD VOOR DE ARCHITECT, INTERIEURARCHITECT, TUINARCHITECT EN DE SECTOR
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT • 48STE JAARGANG • 3DE TRIMESTER 2008 • JAARABONNEMENT: € 26,00 • € 6,50
BELGIË - BELGIQUE
P.B./P.P.
BRUSSEL X
BC6594
CROSS LAMINATED TIMBER
(CLT)
AMERIKAANS ROOD EIKEN
DESIGN

NR 162
Afgiftekantoor Brussel X • P408058
V.U. Roger de Laet, Decom, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen
houtnieuws
HET HOUTVAKBLAD VOOR DE ARCHITECT, INTERIEURARCHITECT, TUINARCHITECT EN DE SECTOR
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT • 48STE JAARGANG • 3DE TRIMESTER 2008 • JAARABONNEMENT: € 26,00 • € 6,50
BELGIË - BELGIQUE
P.B./P.P.
BRUSSEL X
BC6594
CROSS LAMINATED TIMBER
(CLT)
AMERIKAANS ROOD EIKEN
DESIGN

© Michaël Bihain/Swedese/Mikael Strinnhead
© Bernard Touillon, Sail & Sun Cruises
Driemaandelijks tijdschrift
van Belgian Woodforum,
huis van het hout
Vrijwilligerslaan 2 - B-1040 Etterbeek
Redactie
Koen De Mesel/Manu Defays
Tel. 02-219 28 32 - Fax: 02-523 39 62
E-mail: koen.de.mesel@woodforum.be
E-mail: manu.defays@woodforum.be
Verantwoordelijke uitgever
Roger de Laet, Decom,
Stationsstraat 108, 2800 Mechelen
Realisatie & Ontwerp
Decom NV, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen
www.decom.be - bwf@decom.be
Advertentiewerving en -materiaal
Emmy Lee - Tel. 015-65 28 71, fax: 015-65 28 51
E-mail: regie@decom.be
In dit nummer
Project 4 Een overhangende verdieping van 10 m op 14 m,
volledig in hout, dankzij de toepassing van
Cross Laminated Timber (CLT) als structurele
ondersteuning.
8 ’s Werelds grootste houten appartementsgebouw.
Een compleet appartementsgebouw
van negen verdiepingen hoog, traphallen en
liftkokers incluis, helemaal opgetrokken in Cross
Laminated Timber (CLT).
10 Bezoek aan de ‘Toskana Therme’, in Duitsland.
Houtsoorten 12 Eeuwen geleden werd eiken massaal gebruikt bij
de bouw van kerken, kastelen, vakwerkhuizen en
kathedralen in Europa. Toen Europese kolonisten
voet aan wal zetten in Noord-Amerika, ontdekten
ze een variëteit die de naam ‘American
Red Oak’, Amerikaans rood eiken, kreeg.
Technische fiches 14 Brandwerende deuren: opnieuw gelegitimeerd
- Brandweerstand van houten balken -
Buitenschrijnwerk en de veiligheid van personen
- Dimensionale toleranties op buiten- en binnenschrijnwerk..
Fashion 24 De wellnesswarmte van hout - Een sprookje van
& Design duizend-en-één-jacht.
Signatuur 28 Monitor op hout.
Abonnementen
Lieven de Laet - Tel. 015-65 28 79 - Fax-: 015-65 28 51
E-mail: abonnementen@decom.be
www.houtnieuws.be
Abonnementsprijs
per jaar (4 nummers)
€ 12,00 digitale versie
€ 26,00 (België)
€ 33,00 (buitenland)
© L’Escaut Architecture
Expertise 30 Wallonie Design - Design Vlaanderen.
•INHOUD•
Events 34 Biennale internationale du design de Liège - Hout
2008 - Le week-end du bois - Interieur 08 - Hout
en Groen Wonen - Salon Maison Bois - Salon
du meuble - Concept & Build - Norwegian Wood
Conference - Energie & Habitat.
Voor u verzameld 37 Carrousel - Symposium over de interactie tussen
bosbouw en de houtverwerkende industrie in
Vlaanderen.
Iedereen heeft 38 Eurowall – Abet Laminati – ‘Hou ‘t vast’ –
't over Collection ‘Litho’.
CE-markering voor structuurhout
De datum waarop de CE-markering voor structuurhout verplicht wordt is verschoven
naar 01/09/09.
Alles werd in het werk gesteld opdat de gegevens die in
Houtnieuws verschijnen correct zouden zijn. Houtnieuws wijst
evenwel alle verantwoordelijkheid af inzake de toepassing van
deze gegevens. Indien de auteur vermeld staat, is deze uitsluitend
verantwoordelijk voor zijn artikel. Het opnemen van advertenties
in Houtnieuws betekent niet dat ze onder de bescherming van het
blad verschijnen.
© Cover: Roel Vandebeek/Wolters/Carl Vandevoort
De in dit nummer verschenen redactionele artikels mogen slechts
worden vermenigvuldigd of verspreid op welke manier ook - hetzij
gedeeltelijk of geheel - na uitdrukkelijke en schriftelijke toelating
van Houtnieuws.
houtnieuws 162
3

houtnieuws 162
4
• PROJECT•
Cross Laminated Timber (CLT)
Snapshot van innoverende houtbouw
De uitbreiding van het fotografiemuseum in Mont-sur-
Marchienne (Charleroi) is een prachtige toepassing van
innoverende architectuur en bouwkundig vernuft. De
krachttoer bestond erin een overhangende verdieping
te verwezenlijken van 10 m op 14 m, volledig in hout,
dankzij de toepassing van verlijmde panelen in massief
hout als structurele ondersteuning. Een ambitieus
project dat de grenzen van houtbouw nog maar eens
verlegt en zeker voor navolging vatbaar is…
TEKST: PASCAL MAGEREN, DECOM
FOTO’S: L’ESCAUT ARCHITECTURE / BUREAU D’ETUDES WEINAND
Wist u dat het museum voor fotografie
van Charleroi een van de grootste
collecties van Europa bezit? Goed voor
80.000 foto’s, waarvan meer dan 800 in
permanente tentoonstelling, en 3 miljoen
negatieven. Deze goed bewaarde schat
vroeg om de inrichting van een bijkomende
ruimte. Gezien het bosrijke kader
van het oude karmelietenklooster waar
het museum is ondergebracht, zochten
de architecten naar een oplossing die de
talrijke opmerkelijke, geklasseerde bomen
van de museumtuin tot hun recht zouden
doen komen.
Meervoudige blik
De wens om de nieuwe vleugel in het park
te integreren en omgekeerd, bracht ons op
de idee van een uitkraging, verklaart Eloisa
Astudillo van architectuurbureau L’Escaut.
De architectuur van de nieuwe vleugel speelt
met de voortdurende wisselwerking tussen binnen
en buiten en laat de grenzen vervagen. De
opeenvolging van uitsparingen creëert beelden
en zichten op het park en de omgeving, die
de achtergrond worden van een ruimtelijke
scenografie. Elke zaal heeft haar eigen zin en
rol, en dient tevens als aankondiging van de
volgende ruimten.

Uitkraging
Gezien de architecturale vorm die werd
nagestreefd, met een enorme uitkraging,
was een lichte structuur noodzakelijk.
Voor deze uitdaging moesten de architecten
een beroep doen op het studiebureau
Weinand, dat een originele technische
oplossing voorstelde in hout. Een interdisciplinaire
benadering die een link maakt
tussen overwegingen inzake de ruimtelijke
vormgeving en de structuur van het gebouw,
aldus Yves Weinand, tevens directeur
van Ibois, het houtbouwlaboratorium
van de Ecole polytechnique fédérale van
Lausanne.
Innoverende toepassing
De voorgestelde oplossing is een innoverende
toepassing van een houtproduct:
verlijmde panelen in massief hout gebruikt
als structurele elementen. Het innoverende
is dat de panelen op hun
zijkant geplaatst zijn. De panelen zijn niet
nieuw - ze zijn op de markt sinds 1994-95
- maar gewoonlijk gebruikt men ze als vloer-
of wandelementen, legt de stabiliteitsingenieur
uit.
Lastenboek
Om onverwachte problemen te vermijden,
hadden de voorschrijvers een zeer
nauwkeurig lastenboek opgesteld met
verlijmde panelen in massief hout, weliswaar
zonder specificatie van het type,
aangezien op de markt verschillende modellen
beschikbaar zijn. Toch bleven de
verrassingen niet uit. Verschillende algemene
aannemingsbedrijven gaven prijs
voor een project zonder hout! Of zonder
rekening te houden met de oplossing die
door het studiebureau werd voorgesteld…
Uiteindelijk werd het project uitgevoerd
door het bedrijf Bajart, gespecialiseerd in
de restauratie van geklasseerde gebouwen,
met panelen van de Oostenrijkse
fabrikant BBS.
Montage
Een van de grootste problemen bij de montage
was de bescherming van de houten
elementen tegen waterinsijpeling, in het
bijzonder aan de zijkanten, verklaart Eloisa
Astudillo. Als gevolg van de slechte weersomstandigheden
nam de montage meer
tijd in beslag dan voorzien. Het was immers
van het grootste belang om vocht te
vermijden in het afgesloten gebouw.
Gezien de afmetingen van de nieuwe vleugel
werden verschillende panelen boven
elkaar geplaatst om dragende ‘balken’ te
vormen. Vloer- en dakconstructie werden
over een lengte van 23 m met panelen
en stalen verbindingselementen opgebouwd.
Het innoverende is dat de panelen op hun zijkant geplaatst zijn.
Een van de grootste problemen bij de montage was de bescherming van de houten
elementen tegen waterinsijpeling, in het bijzonder aan de zijkanten.
Verschillende panelen werden boven elkaar geplaatst om dragende ‘balken’ te vormen.
houtnieuws 162
5

houtnieuws 162
6
• PROJECT•
EEN DUURZAME
TROEF
Een andere troef van verlijmde massiefhouten
panelen is dat ze kunnen
vervaardigd worden op basis van hout
van mindere kwaliteit. Hout met kwasten
is hier perfect bruikbaar, zonder
af te doen aan de kwaliteit of de prestaties
van het afgewerkte product. Er
zijn ook geen problemen met kwaliteit
of classificatie van het hout. De panelen
zijn een buitenkans voor de houtkolom
en bieden een bijkomende afzetmarkt
voor met name Belgisch hout, licht Yves
Weinand toe.
Een structuur die jammer
genoeg verborgen blijft.
Tot grote spijt van de ontwerpers moest de
houten structuur verborgen blijven, zowel
aan de buitenkant als aan de binnenkant.
Om administratieve redenen, betreurt Yves
Weinand. Aan de buitenbekleding hingen
we af van de goedkeuring van de brandweercommandant,
die hout blijkbaar niet zag
zitten. Aangezien het museum een openbaar
gebouw is, waren we voor de binnenkant
verplicht om het hout, dat niet onder
de categorie van niet-ontvlambare materialen
valt, van een bekleding te voorzien. Een
andere optie was een brandwerende vernis,
maar die werd niet weerhouden omwille
van de onderhoudskosten om de vijf jaar.
De dikte van de houten wanden (273 mm)
was anders op technisch vlak ruimschoots
voldoende om er de thermische isolatie in
onder te brengen. De talrijke personen die
de werf hebben kunnen bezoeken tijdens de
Kinderdagverblijf, Frankrijk
opendeurdag waren onder de indruk van de
houten constructie, maar jammer genoeg
weten de meeste bezoekers van het museum
niet dat de nieuwe uitbreiding een huzarenstukje
inzake houtbouw is.
Een nieuw tijdperk voor
houtbouw
Op economisch vlak is gebleken dat de
houten versie voordeliger uitkwam dan
de oorspronkelijk geplande betonnen versie.
Met dit project hebben we aangetoond
dat de innoverende toepassing van verlijmde
massiefhouten panelen een waardevol alternatief
is voor betonnen elementen. De
realisatie is nog maar het begin, want deze
panelen hebben nog tal van andere toepassingsmogelijkheden.
We mogen gerust stellen
dat hier op architectuurvlak nieuwe deuren
opengegaan zijn voor vlakke elementen.
Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat voor
houtbouw een nieuw tijdperk aangebroken
www.binderholz-bausysteme.com
is en dat deze panelen een enorm succes
zullen kennen, besluit Yves Weinand.
Info
www.escaut.org
www.weinand.be
www.bajart.be
Zie ook het artikel over architectuur in
geplooide structuren (een andere toepassingsmogelijkheid
voor verlijmde
panelen in massief hout) dat binnenkort
zal verschijnen op
houtnieuws.be
HOUT IN ARCHITECTUUR EN DESIGN
Behaaglijk
wonen.
Zinnelijk. Biologisch. Comfortabel.
Geavanceerd bouwen en wonen
met kruislaaghout BBS.
Thuiskomen. Heerlijk ontspannen.
Zich goed voelen. Met een goed geweten -
binderholz BBS is ecologisch, eigentijds
en creëert een gezond woonklimaat.
Muur Plafond Dak

Omdat wij op duurzame wijze onze bossen
beheren, respecteert onze aanvoer van
grondstoffen naar u het milieu.
April 22008
Als specialist van het duurzame beheer van het Afrikaanse
tropische oerwoud beheerst Rougier al de fasen van
de productie, de verwerking, de logistiek en de verkoop van hout onder
zijn verschillende vormen. Rougier steunt op diepgaande studies van het
terrein en op beproefde technieken. De firma handelt dan ook elke
dag weer ten voordele van het bewaren van het woud en van de fauna voor de
toekomstige generaties. Ze draagt tegelijkertijd bij tot de verbetering van het leefklimaat
van de bewoners ervan. Omdat het bewaren van de natuurlijke hulpbronnen vandaag centraal
staat in de duurzaamheid van het handelsverkeer, engageert Rougier zich in een verantwoordelijke
aanpak ten dienste van de natuur en de bevolkingen ervan.
www.rougier.fr
Om de 25 jaar wordt er telkens
één boom per hectare geveld
Le bois nous fait vivre, nous faisons vivre la forêt

houtnieuws 162
8
• PROJECT•
CROSS LAMINATED TIMBER (CLT)
’s Werelds grootste houten
appartementsgebouw
U leest het goed: een compleet appartementsgebouw, helemaal
opgetrokken in hout. Van negen verdiepingen hoog, traphallen
en liftkokers incluis. Op dit moment legt men de laatste hand
aan dit gedurfde staaltje van innovatie in de Londense wijk
Murray Grove en in oktober is het helemaal gebruiksklaar. Een
wereldprimeur waar het architectenbureau Waugh Thistleton
terecht fier op is.
TEKST: SARAH BUYL, DECOM
FOTO’S: WAUGH THISTLETON
Architecten Andrew Waugh en Anthony
Thistleton zijn niet aan hun proefstuk toe.
Al tien jaar runnen ze hun eigen bloeiend
architectenbureau in het Londense
Shoreditch. Inmiddels hebben ze vijftien
medewerkers in dienst en maakten ze in
het Verenigd Koninkrijk en Noord-Amerika
naam met tal van innoverende projecten
waarbij - naar eigen zeggen - ‘the practice’s
longstanding aim is to prove that intellectually
rigorous architecture does not need to
come at the expense of accessibility’ (intellectueel
rigoureuze architectuur hoeft niet
ten koste te gaan van toegankelijkheid).

Geen compromissen
Reeds in de ontwerpfase werd sterk rekening
gehouden met de materiaalkeuze.
De appartementen zijn opgevat volgens
een honingraatstructuur rond een centrale
kern. Om in een later stadium geen
toegevingen meer te moeten doen op designvlak,
werkten we van bij het begin nauw
samen met de bouwkundig ingenieurs en
met de Oostenrijkse fabriek KLH die de
panelen zou produceren, getuigen de architecten.
Maar ook de omgeving van het
gebouw inspireerde de architecten: de
gevel werd gecreëerd door het veranderende
licht- en schaduwspel te registreren
die de aanpalende bomen en gebouwen
achterlieten op het braakliggende terrein.
Dit gepixelde beeld lag aan de basis van
de gevelbekleding die bestaat uit meer
dan 5000 individuele panelen in drie
kleurnuances, gaande van wit, over grijs
naar zwart.
Klaar in negen weken
Het gebouw omvat 29 appartementen en
een commerciële ruimte op de benedenverdieping.
De negen verdiepingen worden
zorgvuldig opgetrokken in stevige
dwars gelaagd houten panelen (cross
laminated timber, CLT), die via een innovatieve
techniek worden vervaardigd in
de Oostenrijkse fabriek KLH. Voor de gevelpanelen
van 1200 x 230 mm, die voor
maar liefst 70% uit verwerkt afvalhout
bestaan, schakelt men de firma Eternit in.
Alles, inclusief de openingen voor ramen
en deuren, komt gebruiksklaar op de werf
aan in panelen die tot 13 meter lang kunnen
zijn. Hierdoor kunnen drie werkmannen
het hele gebouw optrekken in amper
negen weken tijd.
Akoestiek
De akoestiek van het gebouw vormde een
belangrijke uitdaging in het project. De
solide dwars gelaagde panelen die KLH
ontworpen heeft beantwoorden aan hoge
akoestische eisen: ze bieden een sterke
structurele kern, waar verschillende onafhankelijke
lagen kunnen aan toegevoegd
worden. Op die manier overtreft het appartementsgebouw
in Murray Grove zelfs
de strenge geluidnormen die gelden in
het Verenigd Koninkrijk.
Info
www.waughthistleton.com
HOE WIN JE 306 TON KOOLSTOF?
Dat het houten appartementsgebouw in Murray Grove ook op
ecologisch vlak ongewoon interessant is, zal u niet verbazen.
De volgende berekening willen we u alvast niet onthouden:
- cement: mocht dit gebouw in beton opgetrokken zijn, dan zou er ongeveer
950 kubieke meter of 285 ton nodig zijn, waarvoor 67 545 kg koolstof wordt
geproduceerd;
- staal: voor de wapering van het beton zou er 120 ton staal nodig zijn, waarvoor
57 240 kg koolstof wordt geproduceerd;
- hout: bij dit gebouw werd 830 kubieke meter hout gebruikt. Hout absorbeert
niet alleen koolstof, maar blijft het ook opslaan wanneer het gezaagd wordt.
Dit gebouw zal blijvend ongeveer 181 363 kg koolstof opslaan.
Samengeteld maakt dit dus een verschil van meer dan 306 ton koolstof!
houtnieuws 162
9

houtnieuws 162
10
• PROJECT•
Wellness in technologisch hoogstandje
De alles overspannende dakkoepel van zo’n 14 meter hoog - architectonisch ook een heuvellandschap - maakt de blik op de omliggende natuur vrij.
De ‘Toskana Therme’ van Bad
Sulza, kuur- en wijnstad in
Thüringen en goed voor meer dan
driehonderd duizend bezoekers
per jaar, staat op de wereldlijst
van de honderd beste wellness- en
gezondheidstempels. Omwille van
de inbedding in het heuvelachtige
landschap, de vormgeving en het
kwalitatieve aanbod.
TEKST: MIA DE KEERSMAEKER
FOTO’S: TOSKANA THERME
Voor de planning en de uitvoering van
deze badtempel in het Toscane van het
oosten, zoals men Bad Sulza noemt, is
het architectenbureau Ollertz & Ollertz,
dat er in 1999 de gouden prijs voor
creativiteit kreeg, verantwoordelijk. Voor
de houten dakconstructie, een technisch
hoogstandje van oude houtbouwtechnieken,
werd een beroep gedaan op de kennis
en ervaring van het Ingenieurbureau
Trabert en Partner. Houtnieuws had met
beide bureaus een gesprek.
Uitdaging
Volgens het architectenbureau Ollertz &
Ollertz ligt het unieke van het ontwerp
in de multifunctionaliteit van het gebouw.
De vier delen: het thermale bad
met 800m² zoutwateroppervlak (waar-
van 450m² binnen en 250m² buiten met
sauna), rustruimtes en andere nevenactiviteiten,
het kuur- en wellnessbereik met
de verschillende therapeutische inrichtingen,
de conferentieruimten en de Liquid
Sound Tempel dat waterplezier met kleur
en muziek combineert en op de Expo
in Hannover 2000 te bewonderen was,
moesten in een totaalbouw geïntegreerd
worden en toch elk op zichzelf bestaan.
Het gebouw werd solitair geplant op de
natuurlijke zoutbron. Rekening houdend
met het zeer heuvelachtige landschap
werd binnenin voor terrassenopbouw gekozen.
De waterbekkens liggen er quasi
op drie met elkaar verbonden terrassen.
In het hele complex komen vrijwel geen
hoeken voor. En de alles overspannende
dakkoepel van zo’n 14 meter hoog - architectonisch
ook een heuvellandschap -

maakt de blik op de omliggende natuur
vrij. Daarvoor zorgen tevens de vele
glaspartijen in het gebouw. Voor de architecten
was de Toskana Therme een uitdaging.
Nergens waren er gelijkaardige
voorbeelden voorhanden. De ruwbouw
nam dubbel zoveel tijd in beslag dan
voorzien. En voor de dakconstructie kon
men niet teruggrijpen naar industrieel
klaargemaakte delen. Elk stuk van de elf
dakbogen moest speciaal vervaardigd
worden.
Technisch hoogstandje
Op de houten dakconstructie, zo’n 230
ton elegantie, paste het Ingenieursbureau
Trabert & Partner een rekenprogramma
toe dat in principe de functie van een hangend
zeilnet simuleert. Meer dan 1000
houten ribben met verscheidene afme-
tingen en krommingen, 330 verschillende
akoestische elementen en 1800m² oppervlakte
werden zodanig bijeengevoegd dat
de vorm van het dak door de houten ribben
zelf gedragen wordt. Hiervoor koos
men voor vurenhout. Houtbouwkunst
uit de oude tijd werd door middel van
moderne computertechnieken aangepast
aan hedendaagse vormen. Zo werd voor
de knooppunten het gebruik van stalen
verbindingselementen tot een minimum
beperkt. Bij de montage durfde men niet
de tolerantiedrempel van 0,5 mm overschrijden.
Bij het buigen en verlijmen
van de elf randbogen aan het dak werden
opnieuw oude technieken toegepast. De
houten constructie werd behandeld met
een verduurzamingsmiddel dat de zoutdampen
en vochtige lucht weerstaat. Wat
een levensduur garandeert van meer dan
30 jaar. Ook in de Liquid Sound Tempel
werd dezelfde houten constructie toegepast.
Alleen biedt men, naast het drijven
op zout water, ook muziek en licht aan
die helend zijn voor de gezondheid.
Info
www.toskanatherme.de
In het hele complex komen geen hoeken voor.
Het dak bestaat uit meer dan 1000 houten ribben met verschillende afmetingen en krommingen.
houtnieuws 162
11

houtnieuws 162
12
• HOUTSOORTEN•
Amerikaans rood eiken
Eiken is dé populaire houtsoort,
vooral voor vloeren. Eeuwen
geleden werd ze tevens massaal
gebruikt bij de bouw van kerken,
kastelen, vakwerkhuizen en
kathedralen in Europa. Toen
Europese kolonisten voet aan
wal zetten in Noord-Amerika,
ontdekten ze een variëteit die
de naam ‘American Red Oak’,
Amerikaans rood eiken, kreeg.
TEKST: IR. K. DE MESEL, BELGIAN WOODFORUM
Naamgeving en
herkomstgebieden
De naam van de houtsoort zorgt voor verwarring.
Amerikaans rood eiken verwijst
niet naar de kleur van het hout maar naar
die van de boom, meer bepaald naar de
uitgesproken rode-roodbruine bladeren
in de herfst.
Amerikaans rood eiken behoort tot
hetzelfde geslacht als Europees eiken:
Quercus. Het staat voor Quercus spp. vooral
Q. rubra L. behorend tot de Fagaceae
afkomstig uit het zuidoosten van Canada
en het Oosten van de V.S.
De houtsoort is zeer ruim voorradig,
mede dankzij een professioneel bosbeleid
en een degelijk grondstofbeheer.
Boombeschrijving
De gemiddelde boomhoogte bedraagt
20-25 m, de diameter 60 cm tot 100 cm.
Houtbeschrijving
Amerikaans rood eiken is veeleer licht
van kleur. Het kernhout is lichtbruin tot
lichtroze gekleurd, het spinthout geelachtig
bruin.
De draad is meestal recht, de nerf grof.
De tekening is overwegend gevlamd op
dosse en op het kwartierse vlak komen
grote spiegels voor.
Duurzaamheidsklasse en
kwaliteiten
Het kernhout van rood Amerikaans eiken
behoort tot de natuurlijke duurzaamheidsklasse
IV, het spint tot klasse V. Het
is aanbevolen het eventueel aanwezige
spint te verduurzamen volgens procédé
A1 (binnentoepassingen).
Voor Amerikaans eiken wordt meestal
met de kwaliteitsnormen van het land
van herkomst gewerkt. Het Amerikaans
systeem is gebaseerd op het cutting-systeem,
waarbij naargelang van de kwaliteit
een bepaald percentage van het houtoppervlak
vrij van bepaalde gebreken is.
Belangrijk is dat rood Amerikaans eiken
kan worden ingevoerd in kwaliteiten gekenmerkt
door slechts beperkte aanwezigheid
van spint en knopen, en dat aan
een zeer gunstige prijs-kwaliteitverhou-
Tabel 1: Fysische eigenschappen
Gemiddelde volumieke massa bij 15 % houtvochtgehalte: 700 kg/m³
Krimp in %: - radiaal: van 60 – 30 % relatieve luchtvochtigheid: 0,8
- tangentiaal: van 60 – 30 % relatieve luchtvochtigheid: 1,5
Tabel 2: Mechanische eigenschappen
Buigsterkte in N/mm²:
ding. In het bijzonder voor vloeren, maar
ook voor andere toepassingen kunnen op
die manier zeer interessante specifieke
kwaliteiten worden verkregen.
Drogen
Amerikaans rood eiken dient langzaam
en deskundig te worden gedroogd, gezien
de kans op vervormingen en collaps.
Bewerking
Amerikaans rood eiken is zowel machinaal
als met de hand goed te bewerken.
Voor het verkrijgen van glad schaafwerk
is 20° de ideale hoek voor het snijgereedschap.
Bevestiging
Voorboren voor schroeven en spijkeren is
aan te bevelen om splijten te vermijden.
Elasticiteitsmodulus in N/mm²: 12.500
Druksterkte evenwijdig aan de vezel in N/mm²: 46
Schuifsterkte in N/mm²: 12,2
Hardheid volgens Janka (in N): kops:
7.030
langs:
5.740
98
© AHEC

Tabel 3: Beschikbare afmetingen
- 26 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
- 32 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
- 40 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
- 52 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
- 65 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
- 80 mm in breedtes van 155 mm en breder met een beperkt percentage van 100 mm/en breder
In lengtes van 215 cm/ en langer (215 cm, 245 cm, 275 cm, 305 cm, 335 cm, 365 cm, 395 cm, 425 cm, 455 cm, 490 cm)
Volgende vaste breedtes zijn tevens verkrijgbaar:
- 26 mm x 105 mm in lengtes van 215 cm of meer
- 26 mm x 130 mm in lengtes van 215 cm of meer
- 26 mm x 155 mm in lengtes van 215 cm of meer
- 26 mm x 180 mm in lengtes van 215 cm of meer
- 26 mm x 205 mm in lengtes van 215 cm of meer
Roestvaste bevestigingsmiddelen zijn aan
te bevelen, aangezien de aanwezige looizuren
blauwzwarte verkleuringen kunnen
veroorzaken in contact met ijzerhoudende
materialen en lichtbruine verkleuring
bij koper of messing.
Het laat zich goed lijmen.
Afwerking
De afwerking is goed hoewel loog- en
beitsbehandelingen door de afwezigheid
van thyllen in de houtvaten minder goede
ltl woodproducts
resultaten kunnen opleveren dan bij wit
Amerikaans eiken of Europees eiken.
Toepassingen
Het toepassingsveld van Amerikaans rood
eiken is groot.
In het bijzonder voor vloeren is het zeer
geschikt.
De houtsoort kan tevens gebruikt worden
voor allerlei binnenschrijnwerk (deuren,
deurenlijsten, trappen, wandpanelen,
lambriseringen, wanden, fineer…), even-
Continuïteit door kwaliteit.
Sinds jaar en dag is ltl woodproducts een van de toonaangevende
houtleveranciers in de markt. De brede ervaring en het
grootse assortiment maken dat uw houtvraag op ieder vlak bij
ons in de juiste handen is. Of het nu om Tropisch, Europees of
Noord-Amerikaans hardhout gaat, wij verzekeren u continuïteit en
kwaliteit door een klantgerichte benadering en correcte levering.
Hoofdkantoor
Kamerlingh Onnesweg 7
4131 PK VIANEN
Postbus 191
4130 ED VIANEN
Nederland
Tel. +31 (0) 347 374 844
Fax.+31 (0) 347 377 908
E-mail: info@ltl.nl
Internet: www.ltl.nl
als voor de meubelindustrie en als constructiehout
Het FSC Logo staat voor
producten die hout bevatten
dat afkomstig is uit goed beheerde
bossen die onafhankelijk zijn
gecertificeerd volgens de regels
van de Forest Stewardship Council.
PEFC/01-31-24
CU-COC-008566
FSC Trademark © 1996
Forest Stewardship Council A.C.
LTL Advertentie 185 x 133 NL.ind1 1 05-09-2008 17:02:36
houtnieuws 162
13

houtnieuws 162
14
• T E C H N I S C H E F I C H E •
Brandwerende deuren:
opnieuw gelegitimeerd
De eisen inzake brandveiligheid, die van
toepassing zijn op het volledige Belgische
grondgebied, zijn opgenomen in het
Koninklijk Besluit (KB) van 7 juli 1994
‘tot vaststelling van de basisnormen voor
de preventie van brand en ontploffing
waaraan de nieuwe gebouwen moeten
voldoen’ (gewijzigd bij de KB’s van 19
december 1997, 4 april 2003 en 13 juni
2007), dat doorgaans aangeduid wordt
als het KB ‘Basisnormen’.
Plaatsing van brandwerende
deuren: gedaan met de chaos?
Tussen 1994 en 2004 legde de regelgeving
volgende eisen op:
• enerzijds moesten de brandwerende
deuren een BENOR-ATG-label (een zelf
klever met een diameter van 22 mm,
aangebracht op de zijkant van de deurvleugel)
dragen: dat bewees de kwaliteit
van de deur en de externe controles;
• anderzijds moest de plaatser erkend
zijn, d.w.z. gecertificeerd door het ISIB
(Instituut voor Brandveiligheid) (na het
volgen van een opleiding met een examen
achteraf en na het ondergaan van
regelmatige administratieve controles en
bouwplaatsinspecties).
In maart 2004 werden deze schikkingen
echter geannuleerd door de Raad van
State, met als gevolg dat de legitimiteit
van het BENOR-ATG-label voor brandwerende
deuren en tegelijk de erkenning van
de plaatsers vernietigd werd.
Op 1 januari jongstleden trad dan weer
het KB van 13 juni 2007 tot wijziging van
het besluit ‘Basisnormen’ in voege, waar- waar-
door er een aantal nieuwe voorschriften
voor de kwaliteit en de plaatsing van
brandwerende deuren van kracht werden
(zie kader).
Een nieuwe technische
voorlichtingsnota (TV)
Dit artikel is enkel zichtbaar
voor abonnees. Blijkbaar bent u
geen abonnee of heeft u uw login nog
niet ingevoerd op de openingspagina
www.houtnieuws.be
Naast de specifieke functies van brandwerende
deuren in een gebouw en het belang
van een correcte plaatsing, wordt in
deze TV een voorstelling gegeven van de
specifieke terminologie inzake brandpreventie
in het algemeen en inzake brandwerende
deuren in het bijzonder. Verder
worden de principes van de toekomstige
CE-markering overlopen, hoewel de mogelijkheid
en verplichting ervan nog niet
onmiddellijk aan de orde zijn.
Klik op deze pagina
om u te abonneren
(www.houtnieuws.be/newsletter)
VANAF 1 JANUARI 2008
© De Coene Products
De reglementaire Belgische
situatie op het vlak van
brandwerende deuren heeft de
jongste jaren een opmerkelijke
evolutie ondergaan. De laatste
belangrijke wijzigingen werden
van kracht op 1 januari 2008.
Als kers op de taart is er
recent een nieuwe technische
voorlichtingsnota (TV 234) over
dit onderwerp verschenen.
TEKST: Y. MARTIN, IR., ADJUNCT-AFDELINGSHOOFD,
AFDELING ‘MATERIALEN’, WTCB
Daarnaast wordt een volledig hoofdstuk
gewijd aan de prestaties van brandwerende
deuren: brandweerstand uiteraard,
maar ook gebruiksgeschiktheid (duurzaamheid,
mechanische sterkte,…),
akoestische isolatie en inbraakwerendheid.
De reglementaire eisen en aanbevelingen
komen dan weer aan bod in een
afzonderlijk hoofdstuk, net als de onderhoudsproblematiek.
We willen erop wijzen dat de draaizin
van de deuren in deze TV beschouwd
wordt volgens de nieuwe Europese norm
(en de 2006-uitgave van de STS 53.1) en
overeenstemt met de sluitrichting (d.w.z.
exact het tegenovergestelde van de richting
die tot hiertoe in België gebruikelijk
was):
1) De kwaliteit van de deuren (d.w.z. hun brandweerstand, hun gebruiksgeschiktheid
en hun productiecontrole) is gewaarborgd voor zover de plaatser gebruikmaakt
van producten die het BENOR-ATG-merk dragen. Bij deuren die niet voorzien zijn
van een dergelijk label dient men er op toe te zien dat ze in overeenstemming zijn
met alle voorschriften uit het nieuwe KB.
2)De De plaatsing van de brandwerende deuren moet gebeuren volgens de richtlijnen
van de fabrikant (vermeld in de BENOR-ATG-goedkeuring of gebaseerd op één of
meerdere proefverslagen).
3) Er bestaan geen wettelijke eisen meer met betrekking tot de controle van de plaat
sing. De certificering van de plaatsers is dus niet langer wettelijk verplicht, maar
kan wel nog gebeuren op vrijwillige basis (als kwaliteitslabel voor de plaatser).
De certificering kan echter contractueel verplicht worden indien voorgeschreven
in het typebestek.

• een links sluitende deur is een deur
die met een draaiende beweging sluit
en waarbij de scharnieren zich aan de
linkerkant bevinden, gezien vanaf de
openingszijde. De deur sluit in tegenwijzerzin
(zie afbeelding);
• een rechts sluitende deur is een deur
die met een draaiende beweging sluit
en waarbij de scharnieren zich aan de
rechterkant bevinden, gezien vanaf de
openingszijde. De deur sluit in wijzerzin
(zie afbeelding).
Zorg voor de details
Het belangrijkste hoofdstuk van de TV is
gewijd aan de eigenlijke uitvoering van de
deuren. Onnauwkeurigheden bij de plaatsing
van de deur kunnen de brandweerstand
ervan aanzienlijk verminderen of
zelfs volledig tenietdoen. De impact van
kleine uitvoeringsdetails (speling, afmetingen
van de omlijsting, aansluitingen,
bevestigingen,…) op de gewenste brandweerstand
in situ mag in deze context
geenszins onderschat worden. Men dient
dan ook de nodige aandacht te besteden
aan de vlakheid en de horizontaliteit van
de ondergrond (muur en vloer).
Een van de belangrijkste details is de
afdichting met de ruwbouw. Hierbij dient
men in het bijzonder op de volgende punten
te letten:
• de vereiste afstand, d.w.z. de ruimte
die nodig is voor de afdichting tussen
de muur en de omlijsting of het vaste
kader. Deze afstand bedraagt gewoonlijk
10 tot 30 mm en is afhankelijk van
het gebruikte materiaal;
• het vereiste materiaal: men dient gebruik
te maken van samengedrukte minerale
wol die bestand is tegen hoge temperaturen
(rotswol), van PU-schuim (behandeld
ter verbetering van diens brandeigenschappen),
van een schuimvormend
product of van een ander materiaal dat
beantwoordt aan de richtlijnen van de
deurfabrikant.
Rechts
sluitende
draaideur.
Info
Het WTCB heeft als taak het voeren van
wetenschappelijk en technisch onderzoek
ten voordele van bouwprofessionelen,
om daarna de resultaten ervan voor de
hele sector ter beschikking te stellen. Het
geeft technische adviezen en draagt ook
bij tot de innovatie en de ontwikkeling
in de bouwsector door middel van
contractresearch.
www.wtcb.be - www.woodforum.be
BRANDWEERSTAND:
DE EUROPESE KLASSEN
Links
sluitende
draaideur.
De Belgische brandweerstandsklassen ‘Rf ½ h’ of ‘Rf 1 h’ zullen binnenkort vervan
gen worden door het Europese classificatiesysteem en de criteria EI 30 of EI 60
(waarbij de E staat voor vlamdichtheid en de I voor thermische isolatie).
Wat de thermische isolatie van brandwerende deuren betreft, zal de Belgische re
glementering verwijzen naar de klasse I1, wat bij benadering overeenstemt met het
prestatieniveau uit de oude norm NBN 713-020.
Zo zal men de klasse EI 30 of EI 60 toekennen aan deuren die respectievelijk ge
1 1
durende 30 of 60 minuten weerstand bieden aan een brand. Dat mag niet verward
worden met de klassen EI (30 of 60) of EW (30 of 60) die courant gebruikt worden
2
in Duitsland en Nederland, maar minder streng zijn dan de voornoemde.
houtnieuws 162
15

houtnieuws 162
16
• T E C H N I S C H E F I C H E •
Brandweerstand van houten balken
Hieronder vindt u een aantal
vuistregels om de brandweerstand
van houten balken te bepalen.
TEKST: IR PATRICK VAN DEN BOSSCHE, CTIB-TCHN
WAT IS HET
VERSCHIL TUSSEN
BRANDREACTIE EN
BRANDWEERSTAND?
- brandreactie geeft aan hoe een materiaal
zich gedraagt bij een beginnende
brand. Dat heeft te maken
met onder andere onvlambaarheid,
rookontwikkeling, warmteafgifte en
vlamoverslag,…;
- brandweerstand geeft aan hoe lang
het element weerstand biedt tijdens
een brand, meer bepaald hoe lang
het element de drie criteria, nl. stabiliteit,
vlamdichtheid en thermische
isolatie aan de niet-blootgestelde
zijde, tijdens de brand blijft verzekeren.
In het geval van een balk geldt
enkel het criterium stabiliteit daar de
balk geen scheidende functie heeft.
Een materiaal dat vlug ontbrandt, dus een
slechte brandreactie heeft, kan toch een
hoge brandweerstand geven en omgekeerd.
Denk maar aan papier en staal. Een
papieren blad ontbrandt vlug, maar een
stapel boeken die een deurgat afsluiten
kan een hoge brandweerstand hebben.
Onbehandeld staal is dan weer onontvlambaar,
maar bij een temperatuur van
rond de 800°C verliest het zijn stabiliteit
en dus ook zijn brandweerstand.
Dit artikel is enkel zichtbaar
voor abonnees. Blijkbaar bent u
geen abonnee of heeft u uw login nog
niet ingevoerd op de openingspagina
www.houtnieuws.be
Brandweerstand van hout
Het grote voordeel van een houten structuur
is dat hout een substantiële brandweerstand
kan geven zonder bijkomende
om kosten u en te dat abonneren
die brandweerstand nog
kan bepaald worden door berekening, dus
zonder dure brandproeven.
Hoe die berekening moet gebeuren is vermeld
in de EN 1995-1-2. In die norm wordt
ook de brandweerstand van verbindingen
behandeld.
Klik op deze pagina
(www.houtnieuws.be/newsletter)
Dat de brandweerstand van een houten
structuur kan berekend worden, steunt op
volgende feiten:
- hout verkoolt met een constante inbraninbrandingssnelheid β, die voor naaldhout
resp. gelijmd gelamelleerd naaldhout
0,8 mm/min resp. 0,7 mm/min bedraagt.
Voor eiken is β = 0,55 mm/min;
- het niet-verkoolde hout min een bijkobijkomende diktevermindering van 7 mm
behoudt zijn oorspronkelijke sterkte;
- op het einde van de vereiste brandweerbrandweerstand mag de structuur zijn stabiliteitsfunctie
verliezen.
Rekentechnische vertaling
Deze regels kunnen rekentechnisch op
volgende manier worden vertaald.
Bij houten vloeren bedraagt de verhouding
normale belasting/belasting bij brand
gemiddeld 2,2. De verhouding normale
toelaatbare rekenspanning bij normaal
gebruik t.o.v. de rekenspanning bij brand

edraagt circa 1,8.
Anderzijds is de spanning die in de balk
optreedt bij normale belasting een fractie
van de werkelijke toelaatbare rekenspanning
omdat er naast sterkte-eisen ook
doorbuigingseisen zijn.
Dat komt dus neer op het oplossen van
volgende vergelijking:
2,2 x 1,8 x h’ 2 x b’ ≥ αh2b met
h resp. b: oorspronkelijke hoogte resp.
breedte.
h’ resp. b’: hoogte resp. breedte na brand
α = verhouding werkelijke spanning/toelaatbare
rekenspanning bij normaal gebruik.
h’= h – a = h – 2βt -14 mm
b’= b – a = b – 2βt -14 mm
met β de inbrandingsconstante en t de
tijd (= brandweerstand)
of 3,96(h – a) 2 (b – a) = α
h2 Dat komt dus neer op het oplossen van
volgende vergelijking:
2,2 x 1,8 x h’
b
2 x b’ ≥ αh2b met
h resp. b: oorspronkelijke hoogte resp.
breedte.
h’ resp. b’: hoogte resp. breedte na brand
α = verhouding werkelijke spanning/toelaatbare
rekenspanning bij normaal gebruik.
h’= h – a = h – 2βt -14 mm
b’= b – a = b – 2βt -14 mm
met β de inbrandingsconstante en t de
tijd (= brandweerstand)
of 3,96(h – a) 2 (b – a) = α
h2b Dat laat toe de minimale breedte van de
balk te bereken bij een gevraagde brandweerstand
als α en de verhouding h/b
gekend zijn.
In de veronderstelling dat α = 1 (meest nadelig
geval) en dat de verhouding hoogte
op breedte de realistische waarde 3 resp.
8 bedraagt bij gezaagd naaldhout en eiken
resp. bij gelijmd gelamelleerd naaldhout
kunnen nevenstaande tabellen worden
opgesteld.
Vloerconstructies
In de eerste tabel hiernaast wordt de minimale
balkbreedte in cm in een vloerconstructie
gegeven om een brandweerstand
Rf te bekomen als de verhouding h/b
minimum gelijk is aan 3 (naaldhout) of 8
(gelijmd gelamelleerd hout).
Daken
Dezelfde redenering kan worden toegepast
voor daken. Daar kan de verhouding
normale belasting/belasting bij brand variëren
tussen de 2,8 (plat dak) en 1,9 (hellend
dak) terwijl de verhouding normale
rekenspanning op de toelaatbare rekenspanning
bij brand circa 1,6 bedraagt.
In de tweede tabel werd de minimale balkbreedte
in cm gegeven in functie van de
vereiste brandweerstand in de veronderstelling
dat α =1 (meest nadelige geval) en
de verhouding hoogte/breedte minimum
de realistische waarden 3 resp. 8 bedraagt
bij gezaagd naaldhout en eiken resp. gelijmd
gelamelleerd naaldhout.
Tabel 1: Vloerconstructies
R
f
Gezaagd naaldhout Gelijmd naaldhout
Eiken
h = 3
h = 8
h = 3
b
b b
½ u 10
8 8
1 u /
14 13
2 u /
27 25
Tabel 2: Daken
R
f
Gezaagd naaldhout
h = 3
Info
Het Technisch Centrum voor de
Houtnijverheid (CTIB-TCHN) is het
centrum voor collectief onderzoek van
de houtnijverheid. De belangrijkste
activiteiten zijn: productcertificatie,
laboratoriumonderzoek, toegepast
onderzoek, technologiewacht en technologische
adviseerdienst.
www.ctib-tchn.be
Gelijmd naaldhout
h = 8
b
b b
Eiken
h = 3
Hellend Plat Hellend Plat Hellend Plat
½ u 10 12 8 9 7,5 9
1 u / / 13,5
16 13 15
2 u / / 25 29 23 28
houtnieuws 162
17

houtnieuws 162
18
• T E C H N I S C H E F I C H E •
Buitenschrijnwerk en de veiligheid
van personen
In de huidige architectuur wordt
steeds vaker gebruikgemaakt van
grote glaspartijen, uitgerust met
kamerhoog buitenschrijnwerk.
Bij het ontwerp moet echter
rekening worden gehouden met de
veiligheid van personen. Dit artikel
gaat dieper in op de keuze van het
glastype volgens de NBN S23-002.
TEKST: E. DUPONT, ING., ADJUNCT-DIENSTHOOFD,
DIENST ‘SPECIFICATIES’, WTCB; V. DETREMMERIE,
IR., PROJECTLEIDER, LABORATORIUM ‘DAK- EN
GEVELELEMENTEN’, WTCB
Om de veiligheid van personen te waarborgen
in aanwezigheid van buitenschrijnwerk,
dient men niet alleen rekening te houden
met het risico op vallen (d.w.z. door het
raam vallen of struikelen) indien het schrijnwerk
dienst doet als borstwering, maar
ook met het risico op verwondingen, bv.
door contact met grote glasscherven. Het
spreekt voor zich dat het concept ‘veiligheid
van personen’ beoordeeld moet worden uitgaande
van een ‘normaal’ of ‘normaal voorzienbaar’
gebruik van de gebouwen. Het
sluit het bewust en weloverwogen nemen
van risico’s door de gebruikers uit.
Dit artikel is enkel zichtbaar
voor abonnees. Blijkbaar bent u
geen abonnee of heeft u uw login nog
niet ingevoerd op de openingspagina
www.houtnieuws.be
De normatieve context
Klik op deze pagina
Gelet op de diversiteit van de uit te voeren
controles, dient men verschillende normen
om u te abonneren
en specificaties in acht te nemen:
• de norm NBN S 23-002 geeft het te gebruiken
glastype (float, gelaagd, gehard) aan en
resulteert uit het openbare onderzoek van
de (nu vervallen) STS 38;
• de norm NBN EN 1991-1-1 geeft waarden
op voor de statische belastingen, naargelang
de gebruikscategorie van het gebouw;
• de ontwerpnorm prNBN B 25-002-1 geeft
aan welke dynamische belastingen kunnen
aangrijpen op het schrijnwerk en resulteert
uit het openbare onderzoek van de STS
52.0.
(www.houtnieuws.be/newsletter)
Het WTCB werkt momenteel aan een rapport
waarin de inhoud van voornoemde
referentiedocumenten uiteengezet wordt.
Verder zal ze de eisen volgens de projectvoorwaarden
trachten samen te vatten en
verder aanvullen om tot een eenduidige
beoordeling en interpretatie te komen.
De keuze van de beglazing
Tabel 5 van de norm NBN S 23-002 geeft
een overzicht van de keuzecriteria voor de
beglazing. Deze tabel onderscheidt acht
verschillende toepassingsdomeinen die gedefinieerd
worden aan de hand van karakteristieken,
zoals de aard en de helling van
de beglaasde wand (verticale wand, deur,
dak, …), de valhoogte en de hoogte van
het eventuele vulpaneel, evenals door de
voorziene activiteit aan weerszijden van de
beglazing. Het toe te passen beglazingstype
wordt dan weer als volgt weergegeven:
• B = gelaagd glas zonder verdere precisering
(één PVB (1) volstaat, minimum
33.1);
• C = gehard glas;
• 2B2 = gelaagd glas, opgebouwd uit twee
glasbladen en één PVB = bescherming
tegen verwondingen;
• 1B1 = gelaagd glas, opgebouwd uit twee
glasbladen en twee PVB’s (minimum
33.2) = bescherming tegen vallen en verwondingen;
• 1C- = gehard glas (minimum 4 mm) =
bescherming tegen verwondingen;
• A = glas zonder veiligheidskarakteristiek,
uitgegloeid, halfgehard, chemisch gehard
floatglas.
Voor een aantal gebouwen, zoals residentiële
gebouwen, is het in bepaalde gevallen
toegestaan geen gebruik te maken van veiligheidsglas
(en glas van type A in aanmerking
te nemen). Er moet dan wel bewezen
worden dat het glas niet breekt bij een
schokproef. Verder mag gehard glas steeds
vervangen worden door een gelaagd glas,
terwijl deze redenering niet opgaat in tegen-

houtnieuws 162
20
• T E C H N I S C H E F I C H E •
overgestelde richting. Indien bij een isolerende
beglazing één van de twee glasbladen
gehard is, moet het andere eveneens uit veiligheidsglas
(gehard of gelaagd) bestaan.
In dit artikel beschouwen we het schrijnwerkelement
X uit afbeelding 1. Het bestaat
uit een vast en beglaasd vulpaneel van 0,9
m hoog, met daarboven een vast deel dat
eveneens beglaasd is. De valhoogte h (2) is c
groter dan 1,5 m.
Wat het vulpaneel betreft, geldt het geval 2
uit tabel 5 van de norm NBN S 23-002.
Voor de keuze van de binnenbeglazing dient
men voor de vertrekken van het gebouw de
categorie A (huishoudelijk en residentieel)
uit de tabel te beschouwen. Vermits er noch
langs buiten, noch langs binnen een permanente
bescherming (bv. een borstwering)
aanwezig is, moet de betrokken binnenbeglazing
van het type 1B1 zijn, d.w.z. een gelaagd
glas, opgebouwd uit twee glasbladen
en twee PVB’s (minimum 33.2). Dat is de
enige mogelijkheid.
Daar er op de buitenbeglazing van het vulpaneel
geen schokken van buitenaf kunnen
aangrijpen, is de glaskeuze normaalgesproken
vrij.
Wat het vaste deel boven het vulpaneel
betreft, is het geval 3 uit voornoemde tabel
OPENBARE WEG
MENSELIJKE ACTIVITEITENZONE
van toepassing. Het betekent dat er noch
langs binnen, noch langs buiten veiligheidsglas
vereist is, aangezien de onderste
rand van de beglazing zich op
een hoogte ≥ 0,9 m ten opzichte van de
grond bevindt.
Tot slot willen we erop wijzen dat de
norm NBN S 23-002 geen specifieke
voorschriften bevat voor een mogelijke
vervanging van de beglazing. Indien deze
echter moet vervangen worden na een
ongeval en de situatie duidelijk gevaarlijk
is, raden wij aan de ontwerprichtlijnen uit
de nieuwe norm te volgen.
X
Residentieel gebouw: type voorbeeld van buitenschrijnwerk.
H
(1) Tussenlaag, opgebouwd uit kunststoffolie.
(2) De valhoogte h is de hoogte vanaf het niveau van de vloer
c
onderaan tot het hoogste niveau van de sponning (in geval van
vaste elementen) of van het kozijn (in geval van opengaande
elementen).
Info
TOEGANGSZONE
c
PRIVÉ-
TUIN
Het WTCB heeft als taak het voeren van
wetenschappelijk en technisch onderzoek
ten voordele van bouwprofessionelen,
om daarna de resultaten ervan voor de
hele sector ter beschikking te stellen. Het
geeft technische adviezen en draagt ook
bij tot de innovatie en de ontwikkeling
in de bouwsector door middel van
contractresearch.
www.wtcb.be - www.woodforum.be

Wat u hier niet vindt
VINDT U OP
WWW.HOUTNIEUWS.BE
SCHRIJF NU IN VOOR DE 8 GRATIS NEWSLETTERS PER JAAR VIA
UW PORTAALSITE OVER
HOUT IN
ARCHITECTUUR EN
DESIGN
WWW.HOUTNIEUWS.BE
HOU DE VINGER AAN DE POLS VOOR DE LAATSTE WEETJES EN PROJECTEN MET HOUT.
Afgiftekantoor Brussel X • P408058
V.U. Roger de Laet, Decom, Stationsstraat 108, 2800 Mechelen
houtnieuws
HET HOUTVAKBLAD VOOR DE ARCHITECT, INTERIEURARCHITECT, TUINARCHITECT EN DE SECTOR
NR 162
DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT • 48STE JAARGANG • 3DE TRIMESTER 2008 • JAARABONNEMENT: € 26,00 • € 6,50
BELGIË - BELGIQUE
P.B./P.P.
BRUSSEL X
BC6594
CROSS LAMINATED TIMBER
(CLT)
AMERIKAANS ROOD EIKEN
DESIGN

houtnieuws 162
22
• T E C H N I S C H E F I C H E •
Dimensionale toleranties op buiten-
en binnenschrijnwerk
In dit artikel trachten we een
overzicht te geven van de
toelaatbare afwijkingen op buiten-
Fabricagetoleranties
en binnenschrijnwerk.
TEKST: B. MICHAUX, IR., LABORATORIUM ‘DAK- EN
GEVELELEMENTEN’, EN P. COOSEMANS, ING.,
DIENST ‘BOUWPRODUCTEN’, WTCB
Wat de buitenafmetingen (breedte en hoogte
van het vaste kader) betreft, bedragen de fabricagetoleranties
± 2,5 mm voor schrijnwerk
uit hout.
Ten aanzien van de hoogte en de breedte van
de venstervleugels (gemeten in de bodem
van de neg) hanteert men een tolerantie van
± 1 mm voor een breedte of hoogte < 1 m,
die per bijkomende meter hoogte of breedte
vermeerderd wordt met 0,5 m. De haaksheid
van de vleugels wordt bepaald door de afwijking
op de diagonaal (gemeten in de bodem
van de neg): 2 mm voor een diagonaal < 1
m, te vermeerderen met 0,5 mm per bijkobijkomende meter diagonaal (met een maximale
afwijking van 3 mm).
De fabricagetoleranties die beschouwd wor- wor-
den voor de vleugels van buiten- en binnendeuren,
zijn opgenomen in de tabellen
1 (hoogte, breedte, dikte en haaksheid) en
2 (algemene en plaatselijke vlakheid). Deze
tabellen zijn enkel van toepassing op deuren
met gebruikelijke standaardafmetingen (een
hoogte van 2015 of 2115 mm en een breedte
van 630 tot 1230 mm). De beoordeling van
de afwijkingen gebeurt zowel in een normaal
klimaat als na conditionering in een vochtig
en een droog klimaat. Behoudens andersluidende
bepalingen in het bijzondere bestek,
dient men voor deuren die de gebruikelijke
standaardafmetingen niet overschrijden, de
tolerantieklasse 2 (D2 en V2) te hanteren in
een normaal klimaat. Na conditionering in
een droog en een vochtig klimaat, wordt de
klasse 1 (D1 en V1) aanvaard.
Voor buiten- of binnendeuren tussen ruimten
met een verschillend klimaat zijn de te beschouwen
hygrothermische belastingen en
de maximaal toelaatbare hoogtekromming
opgenomen in de STS 53.
Plaatsingstoleranties
Wat de toleranties op geplaatst buitenschrijnwerk
betreft, wordt er op de verticaliteit
een afwijking toegelaten van Δv < 2 mm/m
voor vensters. Voor deurvleugels moet de
afwijking in de sluitingsrichting van de deur
beperkt worden tot 3 mm/m.
De afwijkingen op de horizontaliteit dienen
op hun beurt kleiner te blijven dan
Δh < 2 mm/m. De maximale afwijking bedraagt
5 mm, zowel ten opzichte van de verticaliteit
als de horizontaliteit van het kader.
De goede werking van de vleugels moet
bovendien steeds gewaarborgd blijven.
De eventuele vervormingen van het buitenschrijnwerk
mogen de functionaliteit ervan
niet in het gedrang brengen. Voor deuren en
vensterdeuren gaat het hier vooral om hun
lucht- en waterdichtheidsprestaties. Er worden
met andere woorden geen toleranties
opgelegd ten aanzien van de vervormingen,
maar enkel criteria betreffende de lucht- en
waterdichtheid van het schrijnwerk.
Ook de neg van het metselwerk is onderhevig
aan toleranties. Voor schrijnwerk uit
hout is deze in principe 60 mm diep met
een toelaatbare afwijking van ± 10 mm, wat
overeenkomt met een overlapping van het
vaste profiel van 40 mm en een zijspeling
van 20 mm.
Ten slotte moet ook voldoende aandacht
gaan naar de uniformiteit van de breedte van
het dagzicht van de profielen van eenzelfde
kader. In deze context wordt aanbevolen om
de as van het venster te laten samenvallen
met de as van de opening, met een maximale
afwijking van 5 mm.
Tabel 1 : Tolerantieklassen op de hoogte, de breedte, de dikte en de
haaksheid van deurvleugels.
Tolerantie-
klasse
Hoogte, breedte
(mm)
Dikte (mm)
Haaksheid (mm)
(op 500 mm van de
hoek)
D1 ± 2,0 ± 1,5
± 1,5
D2 ± 1,5 ± 1,0
± 1,5
D3 ± 1,0 ± 0,5
± 1,0
Tabel 2 : Tolerantieklassen op de algemene en de plaatselijke vlakheid van deurvleugels.
Tolerantie-
klasse
Dit artikel is enkel zichtbaar
Info
voor abonnees. Blijkbaar bent u
geen abonnee of heeft u uw login nog
niet ingevoerd op de openingspagina
www.houtnieuws.be
Torsie
(mm)
Algemene vlakheid
Hoogtekromming
(mm)
Het WTCB heeft als taak het voeren van
wetenschappelijk en technisch onderzoek
ten voordele van bouwprofessionelen,
om daarna de resultaten ervan voor de
hele sector ter beschikking te stellen. Het
geeft technische adviezen en draagt ook
bij tot de innovatie en de ontwikkeling
in de bouwsector door middel van
contractresearch.
www.wtcb.be - www.woodforum.be
Klik op deze pagina
om u te abonneren
(www.houtnieuws.be/newsletter)
Breedtekromming
(mm)
Plaatselijke
vlakheid (mm)
V1
8 8
4 0,4
V2
4 4
2 0,3
V3
2 2
1 0,2

Eén muisklik volstaat
voor méér info over
hout. Surf naar
www.houtnieuws.be
WEIMA
perst
en verwerkt
al uw houtafval
Van Belle NV
Exclusief verdeler voor België.
van be e
MACHINES A BOIS
HOUTBEWERKINGSMACHINES
NV
SA
Steenstraat 12
9402 Meerbeke-Ninove
Tel.: +32 (0) 54 31 77 60
Fax.: +32 (0) 54 32 56 45
info@vanbelle.be
www.vanbelle.be
Weinig PowerLock
Door het gepatenteerde ‘Weinig PowerLock-systeem’ is het
vervangen van werktuigen een kwestie van seconden. Met
een toerental tot 12.000tpm (enkel mogelijk met PowerLock)
kunt u de doorvoersnelheid verdubbelen ten opzichte van
traditionele machines. Dit wil zeggen dat u, door de dagelijkse
capaciteit te verdubbelen, de kost per geproduceerde eenheid
kan verminderen en de levertijden kan verkorten.
Van Belle NV
Exclusief verdeler in GH Luxemburg en Belgïe
Uitgezonderd Antwerpen en Oost- Vlaanderen
Tel.: 054 31 77 60
Fax: 054 32 56 45
http://www.vanbelle.be
info@vanbelle.be
van be e
MACHINES A BOIS
HOUTBEWERKINGSMACHINES
NV
SA

houtnieuws 162
24
• FASHION & DESIGN•
De wellnesswarmte van hout
Een herenhuis in de Brusselse Kasteleinwijk, ooit architectenkantoor
en nadien bibliotheek, werd verbouwd tot ‘Sea Me’, een cocon vol
verwenning exclusief voor mannen. Sea Me gebruikt eiken in het
interieur en zweert bij de stoelen van het Italiaanse Lemi Wood. En ook
bij Hedonia Health en Wellness in Drongen gaat men volop voor het
warmtegevoel van hout..
TEKST: MIA DE KEERSMAEKER
© Sea Me

Bootgevoel
Bij het binnentreden doet niets vermoeden
dat hout in dit spa-complex de
hoofdrol speelt. Als je door de gang naar
de vestiaire loopt, gaat de vloer over van
arduin in licht eiken dat ten slotte overal
terugkeert. Het idee haalde men uit de
scheepvaart. Sea Me is zoals een boot
waar men een smallere loopplank gebruikt
om naar de brug te gaan. Tussen
twee verzorgingen kan men uitrusten op
een tussenstop, in een zachte warmte
en altijd omringd door de zachte kleuren
van het eikenhout. Om meer oppervlakte
te verkrijgen werd voor een mezzanine
gekozen. De metafoor van de boot wordt
voortgezet in de namen van de verzorgingscabines:
Zanzibar, Bora Bora, Java,
Sumatra, Bali...
Flexibiliteit
De behandelingsstoelen zijn van Lemi,
een Italiaans bedrijf gekend voor tafels,
stoelen, trolleys en hightech accessoires
in o.a. de wellness- en beautywereld. Het
type Sowood is het paradepaardje. Zowel
het moderne design als de warmte van
het hout liggen aan de basis van het succes.
Bij het ontwerp ging veel aandacht
© Hedonia Health en Wellness
In Drongen bij ‘Hedonia Health en
Wellness’ koos men resoluut voor natuurlijke
materialen en uiteraard voor
het warmtegevoel van hout. Naast de
Sowood-behandelingsstoel in zwart
gelakt, werd een relaxatieruimte in
Western Red Cedar ingericht. Het
Western Red Cedar werd mat gevernist
zodat het zijn oorspronkelijke
kleur behoudt. Western Red Cedar is
ook duurzaam. Voor de rest van het
interieur koos men voor donker eiken
in contrast met witte details.
Western Red Cedar geniet de
voorkeur bij de inrichting van dit
wellnesscentrum.
naar het comfort van de klant maar ook
naar dat van de schoonheidspecialiste.
Sowood is dan ook de eerste elektrische
stoel in de wereld met een volledig frame
in hout, net als de spiksplinternieuwe
AQA Wood die in september uitkomt. Bij
de Gemya en Centrun speelt vooral de
look in hout. Hier is het frame wel in metaal.
Om de zetels aan te passen aan het
interieur is er steeds de keuze uit natuurlijke
houtkleur in multiplex beukenhout,
wengé, en zwart of wit gelakt. Voor de
VOOR EEN WARMTEGEVOEL
Relaxatieruimte in zachte kleuren van eikenhout
matras zijn er wel 1440 kleurencombinaties
mogelijk.
Info
www.seame.be
www.lemi.it
www.neolabo.be
www.healthandwellnesshedonia.be
© Hedonia Health en Wellness
© Sea Me
houtnieuws 162
25

houtnieuws 162
26
• FASHION & DESIGN•
Een sprookje van
duizend-en-één-jacht
De ‘Levantina’ werd gebouwd volgens de ‘gulet’-technieken: kiel in eiken; romp, kajuiten en meubelen in mahonie; afwerking van de brug in teak.
Watertoerisme zit in de lift.
Almaar meer mensen voelen de
kriebel om met de boot in zee
te gaan. Voor wie het zich kan
permitteren worden moderne
jachten een tweede thuis. In
Turkije is Bodrum het centrum
van de bouw van houten gulets,
in Sur (Oman) is het bouwen
van de dhow nog steeds levendig
aanwezig en is de driemast
barkentijn Shabab Oman het
grootste houten zeilschip dat
momenteel nog actief is. Ten
slotte sprokkelden we in Flanders
Expo een aantal trends bij elkaar
op de Belgian Boat Show die dit
jaar zijn twintigste editie vierde.
TEKST: MIA DE KEERSMAEKER
De grootste vloot van traditionele gulets
of houten motorsailers, oorspronkelijk
gebouwd voor de lokale vissers en sponsduikers
van de Middellandse Zee, bestaat
nog steeds in Turkije. Het schiereiland
Bodrum was een van de belangrijkste
scheepswerfcentra voor gulets sinds de
4e eeuw voor Christus. Vandaag zijn er
nog meer dan 30 scheepswerven gevestigd.
De boten die nu in de haven liggen
zijn voornamelijk moderne replica’s ontworpen
voor de chartermarkt.
Bodrum Cup
Hoofdkarakteristieken van een gulet zijn
de merkwaardige collectieve plaatsen: een
breed dek, een grote eet- en zitplaats
binnen en buiten (vaak in vorm van een
halve maan) en een keuken. Het aantal
passagiers dat een gulet kan ontvangen
hangt uiteraard af van de lengte, maar
varieert in principe tussen 8 en 16 personen.
Normaal gezien is een gulet 17
tot 25 meter lang. Bepaalde gulets hebben
ook een ‘pigeon’s nest’ achteraan:
een open plaats vol matrassen om te
rusten, te lezen of gewoon te genieten
van de omgeving en vrienden of familie.
Afhankelijk van het type gulet kunnen we
stellen dat de masten in epoxyversterkt
hout gemaakt worden. Aan dek is over
het algemeen sipo gebruikt (zie het artikel
over deze houtsoort in Houtnieuws 161).
Buiten voert iroko de hoofdtoon en dikwijls
is het buitendek ingelegd met teak.
De bouw van een boot kan 9 maanden
tot 2 jaar duren. Eenmaal in het water kan
een goed onderhouden gulet wel 30 jaar
dienst doen. De jaarlijkse Bodrum Cup,
een internationaal festival voor houten
boten, wil die houten boten binnen de
Turkse vloot promoten
© Bernard Touillon, Sail & Sun Cruises

© Oman Toerisme
Grootste nog actieve houten
schip
De inwoners van Oman zijn van oudsher
een zeemansvolk. De authentieke dhows
waren houten zeezeilschepen waarmee
ze reizen maakten naar China, India en
zelfs Zanzibar en Egypte. De boten worden
in Sur gebouwd. Je kan er de werkplaatsen
bezoeken en een uitstap naar
het dorp Ayega maken, waar veel dhowbouwers
wonen. De Omanis bouwen de
dhow vanuit het hart en het geheugen.
Oorspronkelijk werd de dhow uit
kokos vervaardigd, nu wordt
teak gebruikt. Sinds een tiental
jaar wordt voor de romp
vezelglas gebruikt. Op de
scheepswerf van Sur
staat een gerenoveerde
dhow als eerbetoon aan de grote bouwers
en de bemanning. Toch is de traditie niet
uitgestorven en gaat de productie van de
dhow voor de vissers gewoon door. Ook
de lange roeiboten voor de regatta’s - zo
geliefd bij de Omani - worden nog steeds
in hout gebouwd. Meer nog, de driemast
barkentijn Shabab Oman is een belangrijke
ambassadeur van het Sultanaat van
Oman. Niet alleen doet het schip veel
landen aan, het neemt ook deel aan vele
internationale vieringen en evenemen-
ten. Het houten schip werd in 1971 in
Schotland gebouwd en bestaat uit eiken
uit Schotland en naaldhout uit Uruguay.
In 1979 werd het schip overgegeven aan
de Koninklijke Marine van Oman, waar
het fungeert als trainingsschip. Het boegbeeld
van het schip is een replica van de
15e-eeuwse Omaanse marinier Ahmed bin
Majed. Hij hielp de Portugese zeiler Vasco
da Gama bij het ontdekken van Afrika en
India. De Shabab Oman staat bekend
als het grootste houten zeilschip dat
momenteel nog actief is en deed o.m.
mee aan Sail New York (1986, ter ere
van het 500-jarige ontdekken van
Amerika), de 200e verjaardag van
de oprichting van Australië (1987-
1988), de Columbus Regatta (1992).
Ze won ook de Cutty Sark Tall Ship
Race in de Baltische zee (1996)
Info
www.belgianboatshow.be
www.bodrumcup.com
Interieur in mahonie.
De Fatah Al Khair op de werf in Sur
als eerbetoon aan de Dhow-bouwers.
© Bernard Touillon, Sail & Sun Cruises
houtnieuws 162
27

houtnieuws 162
28
• SIGNATUUR•
Monitor op hout
TEKST: MIA DEKEERSMAEKER
BRITSE FINESSE IN HOUT
De Brit Clive Christian maakt meubels in Victoriaanse en Edwardiaanse stijl en
in régencestijl. Hij gebruikt daarvoor verschillende materialen, met hout in de
hoofdrol. Voor de afwerking werkt hij nog ambachtelijk. Zo zijn de laden uit massief
beuken met zwaluwstaartverbindingen gemaakt. In de zijflank is het logo van
Clive Christian gegraveerd. De fronten van de kasten zijn in massief hout. Het zijn
paneeldeuren opgebouwd uit regels en stijlen met een in- of uitspringend binnenpaneel.
De klant kan qua uitzicht kiezen uit ‘honing’, ‘eiken’ of ‘naturel eik’, donker
of warm getinte ‘walnoot’ en ‘taxus’ met een ‘antique finish’. De deurpanelen
worden verpersoonlijkt door houtinlegwerk in de vorm van een ‘empire flame’ of
‘crossbanding’, fijn inlegwerk in de vorm van een kruis. Ook de binnenkasten kunnen
naar keuze in fineer afgewerkt worden. De deuren zijn gemaakt volgens het
deur-in-kaderprincipe, waardoor de kader de corpuskanten bedekt. Clive Christians
meubelen zijn geen maatwerk in de strikte zin van het woord. Een keuken of een
ander meubel wordt wel gemaakt per order speciaal voor de klant en volgens de
ruimte waarvoor het meubel bestemd is.
Clive Christian
Leopoldplaats 10, 2000 Antwerpen,
Tel.: +32 (0)3 232 34 59
www.clive.com
Info
Stephan Siepermann Vormgeving
Oudegracht 266 werfkelder, Utrecht
Tel.: +31 (0)6 204 409 51
www.stephansiepermann.com
FLEXIBELE ‘HERMIT
CABINS’
In het glooiende rustieke noordelijke landschap
van Zweden staan nog talloze karakteristieke
oude schuren, een mix van dennen
en grenen. Sommige schuren zijn wel 200
jaar oud. Waar deze juweeltjes dreigen te
bezwijken, neemt de firma Arvesund ze over
en bouwt van het prachtig gekleurde karakteristieke
hout degelijke ‘hermit cabins’ (kluizenaarshutten):
kleine, comfortabele hutten
met de Noordelijke romantiek van toen. De
naam zegt het al; de kleine woningen van
8 m² zijn geschikt voor 1 persoon. Maar ze
zijn niet zomaar een schuilplaats, want uitgerust
met fornuis, schoorsteen, boiler, bed,
stoel, tafel en kapstok bieden ze aan de bewoner
een echte thuis. Een bewoner die even
uit de drukte wil stappen, of gewoon wat tijd
alleen wil doorbrengen. Hermit cabins zijn
nieuw in België, maar als unicum wereldwijd
terug te vinden. Door het gebruik van oud
hout is namelijk elke hut anders. Er wordt,
indien gewenst, ook op maat gewerkt. Ook
combinaties van oud hout en nieuw hout
behoren tot de mogelijkheden.
Info
SAMENSPEL VAN KITT EN HOUT
Bobizz B.V.
Tel.: +31 (0)70 392 47 19
www.arvesund.nl
Bij de reeks ‘kitt meubelen’ gaat het vooral om het samenspel tussen de kitt die als lijm en tegelijkertijd
als expansievoeg fungeert en de verschillende houtsoorten. Noten, eiken, kersen, mahonie,
meranti, teak, curupixa, linde, peren, wengé en andere loofboomhoutsoorten werden in
verschillende nerfrichtingen gebruikt. Naaldhout is over het algemeen te zacht voor een tafel of
krukje. Het mooie aan het ontwerp is dat ook stukjes die te klein zijn voor
de meubelindustrie niet verloren gaan. Bij de tafel gebruikt
de vormgever Stephan Siepermann, die in 2005
afstudeerde aan de Design Academie in Eindhoven en
nu zijn atelier en werkplaats in Utrecht heeft, een constructie
binnenin waardoor het tafelblad stijf blijft en
niet doorhangt door zijn eigen gewicht. Bij het
krukje liet hij deze constructie weg waardoor de zitting flexibel is.
De kitt zorgt ook voor de flexibiliteit van het zitvlak. De tafel is
inmiddels opgenomen in de collectie van “zuiver”, een Nederlands
designlabel, dat de tafel nu in productie heeft.

Onze prestaties. Uw voorsprong.
De Variomat-serie
In de lengte en de breedte bewerken
– met één machine.
Aan vier zijden schaven en profileren, en hierbij werkstukken
in de lengte en de breedte bewerken – onmogelijk? Zeker
niet, tot zo'n kunststukje is wereldwijd slechts één
groef machine in staat: de Variomat. Door de modulaire
ombouwoptie beschikt u over een hoge mate aan flexibiliteit.
Ombouwen is dankzij het WEINIG-geheugensysteem,
de PowerLock-technologie en de optionele, multifunctionele
tafel een kwestie van seconden. Investeer in een krachtige
technologie, die met uw wensen meegroeit!
MICHAEL WEINIG AG
Tel.: +49 (0) 93 41/86-0
info@weinig.de
WEINIG . WACO . GRECON . DIMTER . RAIMANN . CONCEPT WWW.WEINIG.COM
Houtimport & Industrie
Een uitzonderlijk gamma
hout, panelen, parket en profielen
3
Moderne houtproducten voor
duurzaam leven
Zachthout voor innovatieve bouwconstructies of hardhout voor creatieve
binnenshuis design – houtmaterialen zijn een blijvende trend.
Moderne houtproducten zijn breed toepasbaar, voldoen aan de hoogste
technische standaarden, zijn rendabel en zijn esthetisch aantrekkelijk. De
unieke voordelen van herwinbare, milieu- en klimaatvriendelijke grondstoffen
afkomstig uit duurzaam beheerde bossen, kunnen alleen in de wereld van
hout worden aangetroffen.
www.germantimber.com

houtnieuws 162
30
• EXPERTISE•
Wallonie Design
Design Vlaanderen fait
la promotion du design
contemporain auprès du grand
public et des entreprises
Promouvoir le design est la mission de
base de Design Vlaanderen. Créateurs et
entreprises peuvent bien développer de
nouveaux produits plus captivants les uns
que les autres, si ces produits n’arrivent
pas dans les mains des bonnes personnes,
s’ils restent inconnus, alors tous les
efforts auront été vains. C’est pourquoi
Design Vlaanderen Galerie organise six
expositions par an. Afin de mieux faire
connaître les différents aspects du design,
Design Vlaanderen décerne également
chaque année les prix Henry van de Velde
Awards et a créé un label du nom du célèbre
peintre, architecte, décorateur d’in-
De térieur Mosquito-stoel et enseignant wordt anversois vervaardigd qui uit - een avec gebogen
houten Victor Horta blad (gelakt et Paul multiplex, Hankar in - de est kleuren l’un des wit, zwart
fondateurs de l’Art of nouveau afwerking belge met gebleekt et, plus eiken).
généralement, l’un des acteurs majeurs
du Wallonie mouvement Design moderniste werd de opgericht l’architecin
2005
ture et du design en occident au début
door
du XXe
het
siècle.
Waalse
Design
Ministerie
Vlaanderen
van
orga-
Economie,
nise également Tewerkstelling l’exposition en de Handel groupe en ‘De door de
Nieuwe Oogst’ qui donne la possibilité à
de nouveaux provincie designers Luik. Het reconnus is de eerste de préWaalse
senter organisatie le résultat die de travaux als opdracht fouillés heeft sur om
un thème choisi.
design te promoten en bekendheid te
Quatre geven fois als par sociocultureel an, Design Vlaanderen en economisch
met l’accent dans sa revue Kwintessens
sur instrument. une thématique Wallonie liée au Design design is et ontstaan à
la mode, en collaboration avec Flanders
uit de samenwerking van vijftien
Fashion Institute. Outre des articles de
fond, organisaties la revue propose die design un agenda promoten bien en
fourni et un portfolio avec des photos
die in heel Wallonië werkzaam zijn,
uniques des nouveautés en design et leur
description. ondermeer Le AWEX, graphisme Fedustria de la en revue andere
Kwintessens est prise en charge chaque
fois par un autre graphiste.
bekende
Confiée
verenigingen.
à
d’autres mains, la revue sert donc ainsi
TEKST: STÉPHANIE KOCH, WALLONIE DESIGN
également de carte de visite montrant la
variété du talent des designers graphistes
flamands.
Al drie jaar timmert de vzw Wallonie
Les Design Henry aan van de weg de Velde om de Awards Waalse récomactivipensentteiten op les het créateurs vlak van prometteurs design te valorise- et les
entreprises ren en design de design te integreren innovantes in industriële par une
somme projecten, d’argent, door te un zorgen trophée voor et een un vlotter certificat
contact d’authenticité tussen de wereld et de van qualité, design le en label die
Henry van het van bedrijfsleven. de Velde, qui atteste du caractère
contemporain, créatif et authentique
d’une De vzw réalisation. is sterk begaan Les œuvres met milieubewust 2008 qui
ont ontwerp reçu un en prix ecologie, et un label en sont volgt exposées nieuwe
au inzichten Parlement en gegevens flamand. inzake milieu dan
ook op de voet. Ze profileert zich reeds
Les twee salons jaar op et euregionaal évènements vlak sont en également heeft de
un leiding moyen over astucieux het project de faire Euregio de la promo- Design
tion. Platform Ainsi, for le Salon Sustainable du meuble Design&Living,
de Milan est
l’occasion dat in 2008 pour werd les opgestart entreprises en tot sélection- 2011 vernéesschillende
d’entrer partners en contact uit de avec Euregio la presse Maas- et
les Rijn hommes zal bijeenbrengen d’affaires sans om trop hun de krachten frais.
te bundelen en een platform op te zetten
dat zich zal specialiseren in duurzaam
Design Vlaanderen donne aux
design.
© Design : Michaël Bihain/Editée par Swedese/Photo : Mikael Strinnhead
© Michaël Bihain, all rights reserved layout designed by ToMA
Nu het ecologisch bewustzijn dient te
worden gestimuleerd, legt Wallonie
Design zeker ook de klemtoon op
ecologische grondstoffen en hun talrijke
voordelen, Anderzijds zal de vzw
vanaf 2009 bedrijfsbezoeken organiseren
voor designers. Deelnemende
bedrijven zullen gespecialiseerd
zijn in het gebruik van verschillende
grondstoffen en technieken om de
designers bewust te maken van de
verschillende toepassingsmogelijkheden
voor hun sector. Het gebeurt immers
nog al te vaak dat designers niet
op de hoogte zijn van de verschillende
mogelijkheden op het vlak van houtverwerking,
terwijl de grondstof hout
tal van voordelen biedt en Wallonië
beschikt over een groot aantal bedrijven
in die sector.
50 success stories
Eind september publiceert Wallonie
Design het originele boek ’Wallonie
+Design+Entreprise’, met 50 succesverhalen
over de samenwerking tussen
design en de bedrijfswereld in
Wallonië. We vermelden alvast het bedrijf
Mathy-by-Bols, dat commercieel
succes en ecologisch bewustzijn wist
te verzoenen.
Het wandmeubel ‘Libri’ in essen kreeg
de ‘+1 Award’ op de meubelbeurs
in Stockholm als ‘beste nieuw
designproduct 2008’.
Info
www.walloniedesign.be

© Carl Vandevoort
houtnieuws 162
32
• EXPERTISE•
Ensemble, stadsmeubilair van Roel
Vandebeek voor Wolters. Ensemble ontving
in 2007 een Henry van de Velde Label.
Hoe kan je de werking van Design
Vlaanderen het beste typeren?
Eigenlijk in 3 slagzinnen. “Design
Vlaanderen promoot eigentijds
design naar mensen en bedrijven”,
“Design Vlaanderen geeft jong
talent de kans om te groeien” en
“Design maakt het verschil”.
TEKST: BIE LUYSSAERT, DESIGN VLAANDEREN
TEXTE : BIE LUYSSAERT, DESIGN VLAANDEREN
Design Vlaanderen promoot
eigentijds design naar mensen en
bedrijven
Promotie van design is de basis van
Design Vlaanderen. Ontwerpers en bedrijven
mogen boeiende en vernieuwende
producten ontwikkelen, als er geen aandacht
aan besteed wordt, als het niet
opgepikt wordt door de juiste mensen,
dan wordt het meteen een stuk moeilijker.
Daarom brengt de Design Vlaanderen
Galerie tot 6 tentoonstellingen per jaar,
waaronder de groepstentoonstelling de
Nieuwe Oogst, waarin alle nieuw erkende
ontwerpers getoond worden. Verder wordt
rond verschillende thema’s gewerkt. Om
de verschillende aspecten van design te
belichten, reikt Design Vlaanderen ook
jaarlijks de Henry van de Velde Awards
& Labels, genaamd naar de beroemde
Chaise & Tabouret, stoel en krukje in eik,
door Marina Bautier
(La Maison de Marina)
Belgische en Antwerpse schilder, architect,
binnenhuisinrichter en leraar die,
samen met Victor Horta en Paul Hankar,
medeoprichter is van de Belgische Art
nouveau en algemeen beschouwd wordt
als één van de belangrijkste actoren van
de modernistische architectuur- en designbeweging
in het Westen in het begin van
de XXe eeuw.
In het tijdschrift Kwintessens belicht
Design Vlaanderen 4 keer per jaar designthema’s
en, in samenwerking met
Flanders Fashion Institute, mode. Naast
heel wat inhoudelijke artikels is er een
uitgebreide kalender en een portfolio met
unieke foto’s van nieuwe objecten en recensies.
Kwintessens wordt telkens door
een andere grafische vormgever onder
handen genomen, zodat het ook een boeiende
staalkaart vormt van de grafische
vormgeving in Vlaanderen.
De Henry van de Velde Awards belonen
beloftevolle ontwerpers en innoverende
designbedrijven met een geldsom, een
trofee en een getuigschrift. De Henry van
de Velde Labels geven een kwaliteitslabel
aan hedendaagse, creatieve, authentieke
ontwerpen met een meerwaarde. De
Awards en Labels 2008 zullen te zien zijn
in het Vlaams Parlement.
Bij promotie hoort een uitgekiende beursstrategie.
Een jaarlijkse focus ligt op de
Meubelbeurs van Milaan, waar we een selectie
van bedrijven de kans geven op een
betaalbare manier de pers en vakmensen
te bereiken.

© Lieven Herreman
Design Vlaanderen geeft jonge talenten de kans om
te groeien
Het ontbreekt Vlaanderen niet aan creativiteit in vormgeving.
Heel wat ontwerpers zijn met succes bezig in toegepaste disciplines
als glas, keramiek, textiel, meubel, maar bv. ook industriële
vormgeving. Maar het volstaat niet altijd om een goed
ontwerper te zijn. Als ontwerper is netwerken, in de pers komen,
gezien worden in tentoonstellingen, enz. van levensbelang.
Design Vlaanderen geeft ontwerpers de kans om deel te nemen
aan selecties, waarna ze, als ze goed bevonden worden door een
externe jury, getoond worden in de Design Vlaanderen Galerie,
opgenomen worden in het tijdschrift Kwintessens, subsidies
kunnen krijgen,… Design Vlaanderen informeert ontwerpers en
designbedrijven via hun nieuwsbrief over interessante projecten,
tentoonstellingen, opdrachten, vormingen,… Samen met de
VLAO-accountmanagers wordt advies gegeven aan kmo’s.
Design maakt het verschil
Info
Betterfood,
tentoonstelling
in de Design
Vlaanderen
Galerie, voorjaar
2007, tafel en
Bigplank van
Philippe Allaeys,
Alph, servies van
Jos Devriendt
voor Maat.
Dat design het verschil maakt, daar is Design Vlaanderen al
geruime tijd van overtuigd. In gerichte workshops voor bedrijfsleiders
laten we bedrijven en ontwerpers aan het woord over het
verloop van hun samenwerking en de economische resultaten
ervan. In het Belgian Design Forum wordt dieper ingegaan op
designmanagement. Zo is er in het najaar een workshop over
de economische efficiëntie van het gebruiken van een designer.
Design Vlaanderen matcht ook ontwerpers met bedrijven.
Tijdens een uitgebreid gesprek worden de noden en verwachtingen
bekeken. Daarna doen we een oproep en bespreken we met
de bedrijfsleider de dossiers van ontwerpers.
Wilt u weten wat Design Vlaanderen voor u kan doen, wenst u meer
informatie over Design Vlaanderen of de erkende ontwerpers, neem
contact met ons op: 02 227 60 60,
info@designvlaanderen.be of www.designvlaanderen.be.
Voor informatie over de workshops kan u terecht op
www.belgiandesignforum.be.
houtnieuws 162
33

houtnieuws 162
34
• EVENTS•
VAN 26 SEPTEMBER
TOT 19 OKTOBER
(LUIK) BIENNALE
INTERNATIONALE DU
DESIGN DE LIÈGE
De vierde editie van de Designbiënnale van
Luik bestaat uit enerzijds een centrale tentoonstelling
‘[é]vocations’ en anderzijds een
twintigtal evenementen (tentoonstellingen,
colloquia, thematische dagen, winkelbezoeken,…)
op verschillende plaatsen zoals
musea, galerijen of alternatieve locaties.
Bij deze manifestatie staat in het bijzonder
de Luikse designer Gustave Serrurier-Bovy
(1858-1910) in de kijker, ter gelegenheid van
de 150e verjaardag van zijn geboorte.
Info
www.designliege.be
VAN 29 SEPTEMBER TOT
3 OKTOBER
(ROTTERDAM, NEDERLAND)
De Nederlandse vakbeurs voor Hout en
Plaatmateriaalbewerking vindt plaats van
29 september tot 3 oktober in de Ahoy te
Rotterdam. De exposanten zijn gegroepeerd
in functie van hun specialiteiten: machines
& automatisering, toelevering, hout
en plaatmateriaal, gereedschap. Eén van de
nieuwigheden is de uitreiking van een prijs
voor innovatie op het vlak van binnenhuisinrichting
en meubelmakerij. Doel van deze
prijs is niet om de aandacht te vestigen
op een project, maar wel op een vakman
waarvan “intelligente” werkwijze blijk geeft
van een grotere efficiëntie, een verhoogde
veiligheid of een kostenverlaging.
Het seminarieprogramma van Hout 2008
is deels toegespitst op architecten. Zo pre-
senteert M III Architecten ‘Q’, een bouwmethode
van ecologische, gezonde en
commercieel verantwoorde woningbouw.
De methode staat borg voor een gezond
binnenklimaat en is concurrerend met vergelijkbare
traditionele bouwmethodes. Het
seminarie ‘Duurzame gevels in hout’ belicht,
aan de hand van praktijkvoorbeelden,
de vele ontwerpmogelijkheden, geschikte
houtsoorten en risicofactoren. Ook deze
seminaries zijn interessant: duurzaam
hout inkopen, risicomaat houten kozijnen
en CE-markering. Op maandag en dinsdag
zijn er speciale tours voor architecten.
Info
www.hout.nl
VAN 17 TOT 19 OKTOBER 2008 (WALLONIË EN
LUXEMBURG) ‘LE WEEK-END DU BOIS’
Voor zijn vierde editie stelt ‘Le Week-end du
bois’ zich verschillende doelstellingen : sensibilisatie
van het groot publiek voor bos en
hout aan de hand van pedagogische, ludie-
ke, recreatieve en artistieke initiatieven ; de vakkennis
en de competenties van de houtkolom
benadrukken; en ontmoetingen tot stand brengen
rond het thema bos en hout. Drie dagen
lang zullen diverse activiteiten plaatsvinden
overal in Wallonië en in het Groothertogdom
Info
www.leweekenddubois.be

VAN 17 TOT 26
OKTOBER (KORTRIJK)
INTERIEUR 08
21e internationale biënnale voor wooncreativiteit.
Eregenodigde dit jaar is de Spaanse
designer Jaime Hayon.
Info
www.interieur.be
VAN 2 TOT
5 NOVEMBER
(BRUSSEL)
MEUBELBEURS
Info
www.meubelbeurs.be
1 EN 2 NOVEMBER
(ANTWERPEN)
Hout en Groen Wonen is de bouwbeurs in
Vlaanderen voor houtbouw, duurzaam bouwen
en hernieuwbare energieën. Het is een
snelst groeiende beurs in Vlaanderen en is
DE VAKBEURS VOOR DE
VOORSCHRIJVERS
VAN VANDAAG & MORGEN
HET IDEALE FORUM OM OP KORTE TIJD
LANDURIGE CONTACTEN TE LEGGEN
MET KWALITATIEVE LEVERANCIERS.
Een initiatief van organisator van BATIBOUW & Mijn Huis Mijn Architect
VAN 17 TOT 20 OCTOBER (ANGERS,
FRANKRIJK) SALON MAISON BOIS
Voor zijn tiende editie stelt het “Salon
Maison Bois” ondermeer aan zijn bezoekers
voor om twee woningen op
ware grootte te ontdekken. De eerste is
een modulair houten huis van 200 m²
dat een overzicht geeft van de recentste
evoluties op het vlak van duurzaam
wonen (constructieve oplossingen, hernieuwbare
energie, domotica, binneninrichting,…).
De tweede is een collectieve
woning van 250 m² bestaande uit vier
appartementen, waarvan twee volledig
ingericht. Verder zal er ook een wedstrijd
zijn van houten realisaties ‘Palmarès du
Salon Maison Bois’, een tentoonstelling
van designmeubilair en een ruim programma
van voordrachten.
ondertussen al aan zijn 5e editie toe. Dit
jaar is het centrale thema houtbouw in al
zijn vormen: houtskeletbouw, houtmassiefbouw,
houtvakwerk, parket, gevelplanken,
terrashout, etc. De beurs heeft als doel hout
in al zijn vormen in de bouwsector te promoten
bij het grote publiek. Alle nieuwste
technologieën worden samengebracht
Info
www.salon-maison-bois.com
onder één dak, zodat bezoekers kennis kunnen
maken met wat de markt hieromtrent
momenteel te bieden heeft.
Info
www.houtengroenwonen.be
BRUSSELS EXPO HALL 7
6 & 7 NOV 2008
REGISTER ON
INVITED BY
Houtnieuws
YOUR CODE
108
WAT U MAG VERWACHTEN
INNOVATIEVE PRODUCTEN EN DIENSTEN - BEGEESTERDE SPREKERS
EXPOSITIERUIMTES - LOUNGE BAR
houtnieuws 162
35

houtnieuws 162
36
• EVENTS•
6 EN 7 NOVEMBER (BRUSSEL)
Concept & Build is een compleet nieuw concept exclusief voorbehouden aan
vakmensen met bouwbeslissing. Tijdens deze tweedaagse beurs zullen de bezoekende
voorschrijvers vooral contacten leggen en maken zij kennis met nieuwe
producten en bouwsystemen. Deze beurs richt zich specifiek tot volgende groepen
uit de bouw- en renovatiesector: architecten en ingenieurarchitecten, interieurarchitecten,
laatstejaarsstudenten architectuur en interieurarchitectuur, architecten-stagiairs,
studieburelen, sleutel op de deur bedrijven en grote bouwbedrijven.
Op donderdagvoormiddag is de beurs voorbehouden aan laatstejaarsstudenten
architectuur en interieurarchitectuur. Daartoe richtte zich voorheen de beurs
Education die nu geïntegreerd is in dit nieuwe beursconcept.
Info
www.conceptandbuild.be
VAN 12 TOT 16 NOVEMBER
(STAVANGER, NOORWEGEN)
NORWEGIAN WOOD CONFERENCE
Van 12 tot 16 november, organiseert de Noorse
architectenvereniging (NAL) een internationale
conferentie te Stavanger. Een tiental befaamde
sprekers staan op het programma en verschillende
excursies en bezoeken aan recente of lopende
projecten zullen worden voorgesteld. Deze conferentie
staat open voor professionelen van de
bouwsector. Het volledige programma vindt u op
onderstaande website.
Info
www.arkitektur.no/ecobox
Wij nemen niets luchtig op ...
• Industriële stofafzuiging
• Industriële ventilatie
• Plaatbewerking
• Speciale constructies op maat
Industrieweg Noord 1141
3660 Opglabbeek
Tel 089/85 55 21 - Fax 089/85 42 21
E-mail: afzuiginstallaties@limoco-industries.be
VAN 21 TOT 24
NOVEMBER
ENERGIE & HABITAT
(NAMUR)
Belgische beurs voor energiebesparing en
duurzaam bouwen.
Info
www.energie-habitat.be
Vernieuwde website:
www.limoco-industries.be MEUBELFABRIEK THEUNS - Essen

• VOOR U VERZAMELD•
CARROUSEL
PROFESSIONELE ONTMOETINGEN VOOR DE
HOUTSECTOR
Op 10 juni jl. organiseerde de Nationale Federatie der Houthandelaars (NFH) in het
Huis van het Hout een succesvolle ontmoetingsdag voor haar leden en die van de
andere federaties van de houtkolom. Het gevarieerde programma omvatte o.m. het
nieuwe bonussysteem van collectieve resultaatsgebonden voordelen, en een stand
van zaken op het vlak van CE-markering van constructiehout. Elke uiteenzetting
(concreet en ‘to the point’) duurde ongeveer 30 minuten en vond in het Nederlands
en in het Frans plaats. In de exposantenruite konden de deelnemers contact leggen
met een twintigtal interessante bedrijven en verenigingen:
- software voor de houtsector: Ad Ultima, Allgeier, Aprosoft, Edan Wood, Onifin,
Predim, Proginov, SDP, Desk Solutions
- machines voor CE-markering: Brookhuis, CBS-CBT, Dynalyse, Weinig
- verzekeringen: Euler Hermes, AON
- energie: Luminus, Ecosystec
- steun aan bedrijven: VLAO (Vlaams Agentschap Ondernemen), ASE Agence de
Stimulation Economique, la Direction de l’Information des Aides publiques économiques
de la Région Wallonne
- houtstempels: Wyffels
- organisaties: Technisch Centrum voor de Houtnijverheid, Opleidingscentrum
Hout, Belgian Woodforum en Union des Classes Moyennes
SYMPOSIUM OVER DE INTERACTIE TUSSEN
BOSBOUW EN DE HOUTVERWERKENDE
INDUSTRIE IN VLAANDEREN
Op 27 november organiseert het Instituut
voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), in
samenwerking met het Laboratorium voor
houttechnologie van de Universiteit Gent,
een symposium over de interactie tussen
bosbouw en de houtverwerkende industrie
in Vlaanderen.
Het symposium blikt terug op meer dan
15 jaar houtkwaliteitsonderzoek en is opgebouwd
rond 3 pijlers:
- relatie beheer, standplaats en houtkwaliteit;
- relatie kwaliteit en eindproduct;
- integratie van de gehele kolom met aandacht
voor beleidsimpact.
Het is vooral de bedoeling om in een open
forum op het einde van de dag een goede
en brede discussie te hebben over wat er
vandaag leeft binnen de boshoutkolom en de
belangrijkste zaken voor verder onderzoek te
identificeren. Mis deze afspraak zeker niet!
Praktisch
Waar?
Het cultuur– en congrescentrum Het Pand
(UGent) Onderbergen 1, 9000 Gent
Wanneer? 27 november 2008
Hoe laat? 9.30u - 16.30u
Hoeveel? De deelnameprijs bedraagt 25 €
en omvat o.m. de referatenmap en het
middagmaal.
Hoe inschrijven?
Lieven.DeBoever@UGent.be
(laboratorium houttechnologie)
Tel: 09-264 61 18 - Fax: 09-264 62 33
Columna Lignea ®
Ronde houten kolommen
• als bouwelement
• constructief & decoratief
• interieur & exterieur
• nieuwbouw & renovatie
• lange lengtes mogelijk
verkrijgbaar in grenen, vuren,
lariks, eik, padouk, afzelia,
iroko, red cedar, enz...
Getest door het TCHN tot
25.000 kg draagkracht
op 1 kolom
Voor vrijblijvende informatie:
T + 32 03 383 05 41
F + 32 03 385 06 04
Peeters Jef bvba
Fabricant van ronde houten kolommen
Jagersweg 18 – 2390 Westmalle
peeters.jef@skynet.be
www.columna-lignea.be
houtnieuws 162
37

houtnieuws 162
38
• IEDEREEN HEEFT ‘T OVER•
EUROWALL,
DE SMALSTE
SPOUWISOLATIE
De natuur is een onuitputtelijke bron van
inspiratie voor de product innovators van
Rectibel. Zo ontwikkelden ze Eurowall,
een perfect isolerende, duurzame en ultrasmalle
spouwisolatie. Eurowall beschikt
over een nieuwe tand- en groefverbinding,
een ingenieuze bekleding en een
uitstekende isolatiewaarde.
Info
www.recticelinsulation.be
Info
www.collstrop.be
TRENDY HOUTEN PRINTS
MASSIEF PARKET MET VEROUDERD UITZICHT
De nieuwe collectie massieve parket ‘Litho’, die op Interieur 08 gelanceerd wordt door
Collstrop, combineert de charme van een eeuwenoude plankenvloer met de voordelen
van de hedendaagse hoogtechnologische behandelingstechniek. Het resultaat? Een
verweerde look met verschillende doorleefde kleurschakeringen en unieke onregelmatigheden,
als gevolg van een zorgvuldige afwerking van de vloerplanken in vier
stappen: inverteren, simuleren, patineren en oliën.
Alles begint bij de inversiebewerking die inspeelt op de looizuren in de eik en het hout
een bijzondere, doorleefde tint geeft. Als gevolg van de behandeling kleuren de jaarringen
lichter en het hout donkerder, zodat de normale kleurverhouding wordt omgekeerd.
Doordat elke plank een ander looizuurgehalte heeft, is er telkens een andere
reactie en krijg je een vloeroppervlak met diverse schakeringen van eenzelfde tint. Een
effect dat je ook ziet bij eeuwenoude vloeren. Stap twee is de simulatie, een oppervlaktebewerking
die het hout veroudert. Daarbij krijgen zowel de randen als het oppervlak
van de planken ongelijkmatige ‘beschadigingen’ toegebracht, deels handmatig, deel
machinaal. Daarna worden de planken grondig geborsteld zodat alle zachte nerven
eruit verdwijnen. Volgt de patinebewerking die de uiteindelijke kleurnuance bepaalt. Er
is keuze uit drie kleurtinten, van bleek naar donker: ‘museum’, ‘theater’ en ‘factory’. In
laatste instantie worden de vloerplanken geolied, meteen ook de eindbescherming.
Deze collectie in Frans eiken is beschikbaar in 2 diktes (14 en 21 mm) en 3 breedtes
(13, 15 en 17 cm).
Hout en houtprints zijn erg in trek. Dat is de Italiaanse fabrikant Abet Laminati, expert
inzake hogedruklaminaat voor decoratieve toepassingen, niet ontgaan. Het bedrijf
heeft dan ook meer dan 30 nieuwe houtdessins aan zijn gamma toegevoegd. De Legnicollectie
telt vanaf nu 123 verschillende houtprints. Nieuw en trendy zijn o.a. de prints
lariks, berken, olmen, olijf, amanunda en rozenhout. Diverse oppervlaktestructuren
zijn beschikbaar: hoogglans, satijnglans, supermat, fijn geribbeld, natuurgetrouw mat,
en ook ruwere houtstructuur (grainwood). De combinatie van kleuren en structuren
kan prachtige effecten teweegbrengen. Zo geeft een plaatmateriaal in een effen kleur
met een grainwood oppervlaktestructuur het decoratieve laminaat het uitzicht van een
geverfd houten paneel.
Het product laat zich gemakkelijk onderhouden, is kras-, vocht- en vlekbestendig en
kleurvast. Het kan zowel horizontaal als verticaal gebruikt worden voor diverse toepassingen:
maatmeubilair, keukenmeubelen, badkamermeubilair, dressings, kasten,
deuren, wandrekken, (schuif)wanden, tafels, zitbanken, enz.
Er dient ook vermeld dat
Abet Laminati technische
ondersteuning biedt bij de
realisatie van projecten.
Info
www.abet.be
HOU’T VAST
De tentoonstelling Hou’t vast in het Koninklijk
Museum voor Midden-Afrika in Tervuren wordt
verlengd tot 30 november 2008.
Info
www.africamuseum.be

VERLENGD TOT 30.11.2008

Villa Storingavika, Norway
Architect: Todd Saunders
Photographer: Michael Perlmutter
What’s more green
than mother nature?
Today, your projects can be as respectful of the environment
as you want them to be. Building with Western Red Cedar is the
natural place to start. Not only does it have distinctive beauty,
natural durability and centuries of proven performance,
Western Red Cedar is the ultimate green building material.
It produces fewer greenhouse gases, requires less energy
to produce than alternatives and comes from a renewable,
sustainable resource. Equally important, Western Red Cedar
is carbon neutral.
For more information about Western Red Cedar, our
supplier members and where you can purchase it, please
visit our website. If you have a distinctive project featuring
Western Red Cedar and would like to profile it and your firm
in the WRCEA’s promotional campaign, please email us at
info@wrcea.org.
www.wrcea.org

Octrooien
HAWA-Puro: open voor volledige transparantie.

HN 10/08
Pure schoonheid: HAWA-Puro 100–150. Het discrete beslag voor op het
plafond aansluitende glazen schuifdeuren met onzichtbare ophanging.
Eleganter dan met deze onzichtbare techniek kunnen transparante materialen
niet in beweging worden gebracht. Het komt dan ook goed uit dat met de nieuwe
HAWA-Puro 100–150 nu een schuifbeslag beschikbaar is dat zo onopvallend
als geen ander zijn diensten doet. Met zijn onzichtbare ophanging en de volledig
in het plafond integreerbare looprails biedt het schitterende perspectieven voor
al uw ideeën op het gebied van glazen wanden en deuren. Niet alleen onzichtbaar,
maar ook onhoorbaar – dankzij de voor Hawa kenmerkende optimale
loopeigenschappen.
Gelieve documentatiemateriaal over het schuifbeslag HAWA-Puro 100 –150 toe te sturen.
Firma
Voornaam/naam
Straat
Postcode/plaats
Doordacht systeem met veel ruimte voor ideeën.
Telefoon
Telefax
E-mail
Hawa AG Schuifbeslagsystemen
CH-8932 Mettmenstetten, Telefoon +41 44 767 91 91, Telefax +41 44 767 91 78, www.hawa.ch
Glasheldere voordelen: schuifoplossingen
met HAWA-Puro 100–150.
Puristisch design – volledig in de
looprail geïntegreerde techniek.
Op het plafond aansluitende looprails,
in betonnen en in verlaagde
plafonds van licht materiaal volledig
geïntegreerd of op het plafond
gemonteerd.
Hoge veiligheid door de vormgesloten
verbinding van beslag en glas.
Kan zowel met enkel als met
dubbel veiligheidsglas worden
toegepast.
Optimale loopeigenschappen en
lange levensduur.
Dankzij de geraffineerde constructie en de veelzijdige accessoires zijn er verbluffend
veel ruimtelijke situaties en toepassingen waar de kwaliteiten van de
HAWA-Puro 100–150 goed tot hun recht komen. Zo kunt u met dit beslag onder
meer op een innovatieve wigophanging voor een snelle hoogteverstelling en een
uiterst simpele montage bouwen, op de mogelijkheid vaste onderdelen en zelfs
opnameopeningen van de schuifdeur te integreren, op de exclusieve spelingvrije
bodemgeleiding en talloze andere opties.
Voor meer informatie: www.hawa.ch