Verslag bewonersavond 16 januari 2012 - Waternet

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
Concept
Aan
Kopie aan
Datum en tijd bespreking
16 januari 2012, 20.00 uur
Plaats bespreking
Eerste Helmersstraat 106, SBOW
Onderwerp bespreking
Polderriool: 1 e Helmersstraat, G. Brandtstraat, Overtoom, 2 e C. Huygensstraat.
Aanwezig:
Jeroen Ponten (projectleider Waternet), Wilco Koning (expert grondwater),
Elina Bekking (expert grondwater), Bob Reuvers (afdelingshoofd Planvorming
en realisatie) , Nico Postma (voorzitter, Bureau voor
Overheidscommunicatie), Imke Kuiper (notulist, Bureau voor
Overheidscommunicatie).
1. Opening
De bijeenkomst wordt om 20.00 uur geopend door de onafhankelijk
voorzitter Nico Postma. Hij heet iedereen van harte welkom en constateert
dat bijna de helft van de aanwezigen niet op de vorige bijeenkomst van 12
september is geweest. De meeste mensen zijn wel, door het lezen van het
verslag van de vorige bijeenkomst, op de hoogte van wat er toen is
besproken. De bijeenkomst van vandaag is ontstaan door de vraag vanuit de
aanwezigen op 12/9 om wat meer inzicht in de meetgegevens en het
technisch gedeelte te krijgen. Deze avond richt zich dus voornamelijk op de
techniek, de tekeningen, peilingen etc. De technische gegevens die
besproken worden, zijn ook al te vinden op de website van Waternet.
Een kopie van dit verslag zal aan iedereen gemaild worden die de
aanwezigheidslijst heeft ingevuld. Het is geen letterlijk verslag van alle
discussiepunten, maar een weergave van de presentatie van Waternet en de
belangrijkste vragen/opmerkingen en antwoorden.
2. Terugblik
Elina Bekking (Waternet) houdt een korte terugblik over het proces en de
belangrijkste conclusies tot nu toe. Conclusie van het onderzoek destijds is
19 janurari 2012 – Bijeenkomst Polderriool Helmersbuurt
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
Jeroen.ponten@waternet.nl
Korte Ouderkerkerdijk 7
Amsterdam
Postbus 94370
1090 GJ Amsterdam
T 0900 93 94 (lokaal tarief)
F 020 608 39 00
KvK 41216593
www.waternet.nl
1/9

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
dat het probleem tweeledig is. Aan de kant van de 1 Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
e Helmersstraat is er
sprake van wateroverlast in de tuinen. Uit een analyse van de
grondwatergegevens bleek dat juist aan de kant van de Overtoom een tekort
is aan water waardoor de funderingen droog komen te staan. Het polderriool
functioneert niet meer naar wens. Het vervangen van het polderriool, blijkt
uit het onderzoek van Waternet, geen eenduidige oplossing. Bij de vorige
bijeenkomst werd door Waternet aangegeven dat er per woning maatwerk
zal moeten worden geleverd. Waternet biedt de eigenaren aan dat op kosten
van Waternet een gerenommeerd onafhankelijk adviesbureau per woning een
maatwerkadvies kan opstellen. De uitvoering van eventuele maatregelen zijn
voor rekening van de eigenaren. Indien eigenaren besluiten de
hemelwaterafvoer naar de voorzijde van de woning te laten afvoeren, zal
Waternet in de openbare ruimte de aansluiting hiervan op het riool
bekostigen.
3. Grondwaterstanden
In het vorige overleg is er uitleg gegeven over de grondwaterstanden. De
gemeente heeft de zorgplicht voor grondwater in de openbare ruimte en de
particulier is hiervoor verantwoordelijk op eigen grond. Het polderriool ligt
in particulier gebied en dus ligt de verantwoordelijkheid bij de particulier.
Vraag: Uit eerdere brieven blijkt dat de gemeente ooit wel
onderhoudswerkzaamheden uitvoerde. De toezichthoudende taak lag ooit dus
wel bij de gemeente. Dat wil zeggen dat eigenaren weliswaar
verantwoordelijk waren voor de kosten maar dat de gemeente
verantwoordelijk was voor het toezichthouden. Waarom is dat nu niet meer
zo?
Antwoord: In het verleden hielden de voormalige waterschappen, zoals het
waterschap Overamstelsche Polder, toezicht op de polderriolen. In 1970 werd
het waterschap Overamstelsche Polder opgeheven en gingen de taken,
rechten en verplichtingen over naar de gemeente Amsterdam. Door de
onheldere overdracht van taken van de vroegere waterschappen naar de
gemeente is de uitvoering van de toezichthoudende taak op het onderhoud,
zoals die vroeger door de voormalige waterschappen plaatsvond, echter
weggevallen.
Bij de oprichting van het nieuwe hoogheemraadschap AGV in 1997 heeft
geen (explicite) overdracht van taken ten aanzien van de polderriolen op
particulier terrein plaatsgevonden.
Vraag: In de zomer van 2010 werd een folder rondgestuurd waarin
geschreven dat Waternet zou zorgdragen voor het onderhoud van het
Polderriool. Hoe kan dat?
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
2/7

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
Antwoord: Waternet heeft de intentie gehad om dit te doen, maar het bleek
technisch onmogelijk. De tweeledige problematiek zorgt ervoor dat Waternet
naar een maatwerk oplossing streeft in plaats van naar een collectieve
oplossing.
Jeroen Ponten (projectleider Waternet) presenteert aan de hand van sheets
en kaarten die ook op tafel liggen de meetgegevens die Waternet heeft.
Hoe zat het ook alweer? Het polderriool ligt in de binnentuinen en werkt als
een drainage; het zorgt dat de grondwaterstand omlaag wordt gehaald indien
nodig. Wanneer dit systeem niet functioneert, stijgt het grondwater, zoals we
zien in het gebied waar deze bijeenkomst voor is georganiseerd.
De grondwaterstanden in binnentuinen worden sinds 2009 gemeten door
middel van peilfilters. De peilfiltergegevens zijn weergegeven in de tabel, te
vinden op de website.
www.waternet.nl/projecten/polderriool-helmersbuurt
Op de kaart zien we de locaties van de peilfilters. Daar staat de
desbetreffende informatie ook op. Zo kunnen de bewoners zien hoe het in
hun blok aan toe is.
4. Funderingen
Er is tevens archiefonderzoek gedaan naar de funderingshoogten. De
gearchiveerde gegevens zijn in de tabel ‘Funderingen’ te zien per woonblok.
Omdat Waternet deze gegevens niet klakkeloos over kan en wil nemen, zijn
ze gerangschikt op zekerheid (codering A t/m D). Van enkele woningen aan
de 1 e Helmersstraat 153 – 171 zijn recent concreet gemeten gegevens
beschikbaar . Deze gegevens blijken redelijk overeen te komen met de
gegevens uit de stadsarchieven.
5. Waterdekking
Wanneer men naar de waterdekking op het funderingshout kijkt, kan
geconstateerd worden dat deze nogal beperkt is. De fundering hoort 40 cm
onder water te staan; dit is geregeld in het bouwbesluit. In de mee geleverde
tabel in de PowerPoint presentatie is te zien dat er zowel aan de straatzijde
als in het binnenterrein gemeten is. Gebleken is dat de grondwaterstand nu
al vrij laag is ten opzichte van de funderingen. Hoewel hij in de tuinen als
hoog wordt ervaren, is hij ten opzichte van de funderingen laag. De oplossing
om de grondwaterstand omlaag te halen, is dus een verkeerde aangezien je
daarmee funderingen droog trekt.
Vraag: In de Linnaeusparkbuurt is wel een nieuw polderriool aangelegd, dat
bleek daar een prima oplossing te zijn. Schijnt dat je met zo’n polderriool
goed kan afstellen hoe hoog het grondwater is. Dit in tegenstelling tot het
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
3/7

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
aanleggen van privé drainages, waarmee dit veel lastiger te regelen is.
Antwoord: dat zou mooi zijn. Alleen daar liggen de funderingen veel lager.
Die liggen in die buurt erg diep; een aantal meter onder maaiveld. Daar
speelt dus niet de spagaat die geldt voor dit gebied. In het voortraject in die
buurt is ook gebruik gemaakt van bestaande archiefgegevens in combinatie
met steekproeven. Daaruit bleek dat de archief gegevens goed overeen
komen met de werkelijke in het veld gemeten funderingshoogten. De aanpak
is op dezelfde manier gebeurd als hier.
Vraag: die funderingshoogte is altijd dezelfde hoogte geweest en de panden
zijn zelfs iets gezakt, hoe kan dit probleem dan ontstaan zijn?
Antwoord: De grondwaterstand is geleidelijk naar beneden gezakt. Op een
gegeven moment is (zie grafiek) in de Overtoom het polderriool vervangen
omdat hij was gaan lekken. Daarna is het grondwaterpeil hersteld.
Vorige keer kwam al even een belangrijk punt over de veldgegevens aan
bod. Men vroeg zich toen al af waar de funderingshoogtes op gebaseerd zijn.
Gebleken is dat bij het privé meten van funderingen, dit niet in
stadsarchieven wordt opgeslagen. Veel van deze gegevens baseert men op
aannames.
Over de betrouwbaarheid van de classificatie van de funderingshoogten
bestaan nogal wat twijfels bij enkele aanwezigen.
Wilco Koning, (Waternet, expert grondwater) licht dit toe: De ‘D’ in de
betrouwbaarheidskolom staat voor de een redelijk lage zekerheid. Dat wil
zeggen: ooit is er een bouwvergunning aangevraagd en daarbij zijn
funderingshoogten opgenomen. Daarna is er geen controle meer geweest of
deze hoogten nog kloppen. En omdat de praktijk ook nogal eens afwijkt van
de bouwvergunning, is het niet zeker dat de gearchiveerde funderingshoogte
overeenkomt met de werkelijke situatie.
De A geeft aan dat er onlangs onderzoek is geweest. Deze gegevens hebben
dus een hoger betrouwbaarheidsgehalte. Waternet heeft deze gegevens
opgevraagd bij de gemeente Amsterdam. De gegevens hebben in het
verleden wellicht in het archief van de beeldbank van de gemeente
Amsterdam gestaan of zijn in het archief van het stadsdeel terug te vinden.
Bij sommige aanwezigen leeft toch het idee dat Waternet bijvoorbeeld
vanwege bezuinigingen geen geld wil investeren in het herstellen van het
polderriool en daarom allerlei redenen aanhaalt om hier onderuit te komen.
Dhr. Bob Reuvers (Waternet, hoofd afdeling Planvorming & Realisatie)
benadrukt dat geld voor Waternet niet het issue is.
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
4/7

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
Reuvers: Waternet heeft vorig jaar al geld gereserveerd om zo mogelijk het
polderriool te vervangen. Dat geld is nog steeds beschikbaar. Het probleem
voor ons is echt dat het geen goede oplossing is voor iedereen.
Ik begrijp heel goed dat men moeite heeft met de onzekerheid van de
archiefgegevens over de funderingshoogten. Er is sprake van veel huizen en
schattingen zorgen daardoor ook voor afwijkingen. Belangrijk punt is dat
Waternet geen risico mag en wil nemen. Op basis van de nu bekende
getallen, ook al zou de waterdekking in de praktijk wellicht een paar cm
hoger zijn, wil Waternet niet het risico lopen huizen te laten verzakken door
herstel van het polderriool. Op basis van eerdere ervaring in Amsterdam,
blijkt dat dit echt gevaarlijk wordt. Dit zijn zaken die men bij de bouw 100
jaar geleden wellicht niet wist, maar we hebben er met z’n allen nu wel mee
te maken.
Vraag: ik heb wat onderzoek gedaan naar het project in de
Linnaeusparkbuurt. Is het een idee om de waarde van het huidige onderzoek
van Waternet te laten controleren door een onafhankelijk onderzoeksbureau?
Reuvers: Het maatwerkadvies gebeurt door een onafhankelijk bureau. Hen
wordt ook de vraag gesteld ‘kijk naar wat we gedaan hebben en klopt dit’.
Na een korte pauze komen de vragen uit de zaal verder aan bod.
Vraag: het is mij niet helemaal duidelijk waarom er zo’n drukte gemaakt
wordt. In 1980 was er al sprake van een kapot riool. Dat is op een gegeven
moment afgeblazen. Maar wie was er toen verantwoordelijk?
Wilco Koning: de verantwoordelijkheid lag in 1980 ook al bij de eigenaren
zelf. Rond 1980 is er een project geweest waarbij het riool vervangen zou
worden op kosten van de eigenaren zelf. Er is toen een brief rond geweest
maar kennelijk is dat niet door gegaan.
6. Vervolgproces
De volgende stap in het proces zal bestaan uit het maatwerkadvies dat aan
de eigenaren door een onafhankelijk bureau geleverd zal worden. Een
gespecialiseerd bureau zal de eigenaren advies geven, indien de eigenaren
hiervoor belangstelling hebben. Een aantal mogelijke maatregelen: het
regelen van hemelwater afvoer; bouwkundige maatregelen treffen zoals het
injecteren van muren of keldervloeren waterdicht maken; het ophogen van
de tuin etc. En wellicht komt het adviesbureau ook met andere oplossingen.
Iedere eigenaar krijgt een brief thuis gestuurd, waarin wordt gevraagd of de
eigenaar advies wil. Zo ja, dan vindt er een gesprek plaats met een adviseur
van het bureau en zal deze de woning of bouwkundige eenheid inspecteren.
Ten slotte krijgt de eigenaar schriftelijk advies. Omdat in sommige gevallen
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
5/7

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
eigenaar en bewoner van elkaar verschillen, zullen bewoners een cc
ontvangen. Uitgezocht wordt nog of dit juridisch kan, in verband met
privacy.
Omdat er sprake is van maatadvies, leeft bij de bewoners de angst dat het
ene maatwerk nadelig kan zijn voor het andere maatwerk. Echter wordt
ervan uit gegaan dat het externe bureau onafhankelijk is en dus een
weloverwogen en betrouwbaar advies zal geven. Het maatwerkadvies dat er
gegeven wordt per pand zal rekening moeten houden met andere panden,
met de totaalsituatie. Juist omdat dit bureau in principe alle eigenaren zal
adviseren, zal het zichzelf niet in de vingers snijden.
Vraag: kan Waternet een budget aansnijden om hemelwater af te voeren?
Antwoord: wij weten niet hoeveel dat is. Waternet faciliteert in de openbare
ruimte de aansluiting van nieuwe afvoer op het bestaande riool.
Vraag: maaiveld ligt onder hoogte van het riool dus dat is vrij lastig.
Antwoord: dat wordt meegenomen in het maatwerk advies. Dat kunt u
vragen aan de adviseur die langs komt.
Vraag: hoe moeten we het praktisch aanpakken? Moet elke bewoner apart
aan andere bewoners vragen hoe we het hemelwater gaan afvoeren? Kunnen
we daar een collectieve oplossing voor bedenken? Voornamelijk de eigenaren
van panden die nu niet aanwezig zijn, zijn een lastig punt.
Antwoord: ja contact met elkaar opnemen is inderdaad verstandig maar
Waternet gaat dat niet faciliteren. Wel zal Waternet per brief en e-mail alle
eigenaren op de hoogte blijven houden.
Reuvers: we moeten beginnen met het maatwerkadvies. We zullen kijken
wat de opkomst daarbinnen is. De experts zullen ook wel meekijken naar
panden die niet worden aangesproken. Er is ooit iets aangelegd wat heel
vervelend is, de oplossing moet het weer bewoonbaar maken. Ik denk dat je
een eind komt als iedereen zijn eigen oplossing voltooit. Punt is alleen dat
Waternet eigenaren niet kan verplichten mee te werken. Wat we wel kunnen
doen is anderen op de hoogte stellen van de mogelijkheden.
Vraag: de geschatte grondwaterstand op 1 e Helmersstraat 115 is daar -0,54
NAP, dat wijkt ontzettend af van wat er bij mij gemeten is. Vandaar de
twijfels aan jullie gegevens. Bovendien, een polderriool is toch geen pomp?
Dan komt het water toch nooit onder grondwaterpeil?
Antwoord: Het polderriool is aangesloten op apart stelsel dat apart afvoert;
een behoorlijk diep stelsel. Dat pompt een aantal polderrioleringen af. Dus de
aangeboden hoeveelheid water wordt afgevoerd.
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
6/7

Onderzoek & Projecten
Projecten
Verslag
Vraag: het polderriool kan dus ook hoger aangelegd worden? Dan heb je wel
afvoer van overtollig water?
Antwoord: voor een goede afwatering zou je 40 cm boven het funderingspeil
kunnen afvoeren. We gaan uit van de -1 op de Overtoom. 40 cm eraf kom je
op -60. Maar er zijn tuinen die daar boven liggen. Dat kan dus niet.
Vraag: over wat voor soort kosten hebben we het? In het geval dat we wel
het polderriool herstellen?
Antwoord: dan praat je in totaal over ongeveer een miljoen euro.
Gehoopt wordt op een zo groot mogelijk draagvlak zodat al het individuele
maatwerk leidt tot een collectieve oplossing. De avond wordt om 22.10
gesloten waarna er gelegenheid is tot napraten.
Actielijst
• Op de website: www.waternet.nl/projecten/polderriool-Helmersbuurt
kunt u de kaarten waarover gesproken is, vinden. Half februari start
de offerteaanvraag aan een extern bureau waarin zal worden
begonnen met de vraag in hoeverre de aannames van Waternet
kloppen en of op basis van de bestaande gegevens daarvan de
getrokken conclusies juist zijn. Deze offerteaanvraag zal gepubliceerd
worden op de website.
• Na het aanstellen van een extern adviesbureau, krijgen de eigenaren
een uitnodiging voor het maatwerktraject.
• De aanwezigen ontvangen een email wanneer de nieuwe gegevens op
de website gepubliceerd worden, zodat niet iedereen voortdurend op
de website hoeft te kijken.
19 januari 2012 – Bijeenkomst Polderriool
Waternet is de gemeenschappelijke organisatie van het waterschap Amstel, Gooi en
Vecht en de gemeente Amsterdam
Datum
19 januari 2012
Contactpersoon
Jeroen Ponten
Doorkiesnummer
020 608 38 95
Fax afdeling
020 608 39 10
E-mail
7/7