concrete poëzie, fluxus en conceptuele kunst: een ... - herman de vries

11
kunnen aanleiding geven tot vermoedens van plagiaat
en epigonisme. Toch kunnen deze vermoedens
in geen enkel geval hard gemaakt worden. Taal en
beelden hielden zowel de concrete poëzie, Fluxus
als de conceptuelen bezig. Blijkbaar was de tijd
daarvoor rijp en waren kunstenaars, onafhankelijk
van elkaar, toch met gelijklopende zaken bezig.
Dat neemt niet weg dat beïnvloeding niet te
onderschatten is.
Een tweede opmerkelijke vaststelling: deze
onderzochte periode valt samen met het hoogtepunt
in de ontwikkeling van het kunstenaarsboek.
Onze hypothese is dat het taal- en beelddiscours
dat toen de artistieke wereld domineerde het kunstenaarsboek
heeft ‘doen’ ontstaan. Zo werkten
Dieter Roth, Ian Hamilton Finlay, Ed Ruscha en
Marcel Broodthaers, de vier ‘aartsvaders’ van het
kunstenaarsboek, vanuit de literatuur in het algemeen
en poëzie in het bijzonder. Ed Ruscha is
enigszins een uitzondering, maar in zijn werk is
vanaf het begin de relatie tussen het woord en het
beeld dominant. Het boek heeft een evidente plaats
in deze oeuvres. De specifieke ruimte van het boek
met zijn eigen ritmische sequens functioneert
evident als drager van kunstwerken in boekvorm.
In deze tekst en de geannoteerde lijst wordt het
begrip kunstenaarsboek gebruikt zoals Anne
Mœglin-Delcroix het definieerde in haar boek
Esthétique du livre d’artiste. Dit betekent dat enkel
industrieel — offset — geproduceerde boeken in
aanmerking komen. Het boek dat sculpturaal benaderd
wordt en als object gemanipuleerd, behoort
tot een ander domein. Deze tentoonstelling overschrijdt
die grens niet, met uitzondering van enkele
Fluxus-voorbeelden.